31 Ocak 2014 TÜRKİYE DE BU HAFTA. Son ekonomik gelişmeler...

Transkript

1 31 Ocak 2014 TÜRKİYE DE BU HAFTA Son ekonomik gelişmeler... Dış ticaret açığı 2013 yılını 16 milyar doların üzerindeki altın ithalatının etkisiyle 2012 yılına göre yüzde 18.7 artışla, OVP hedefinin de hafif üzerinde, milyar dolar ile tamamladı. Dış ticaret açığı Aralık'ta yüzde 37.3 artarak 9.92 milyar dolar oldu. Beklentilerin üzerinde gelen dış ticaret açığında Aralık ayında altın ithalatında yaşanan yüzde 300'ün üzerindeki artış etkili oldu. Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller kaleminde Aralık'ta ithalat yüzde artışla 1.48 milyar dolar, ithalat yüzde 90.2 artışla milyar dolar oldu. İhracat Aralık ayında yüzde 4.9 artışla milyar dolar, ithalat yüzde 16.7 artışla milyar dolar oldu. İhracat 2013 yılında yüzde 0.4 düşüşle milyar dolar, ithalat yüzde 6.4 artışla milyar dolar olarak gerçekleşti. Enerji ithalatı Aralık'ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1.5 artarak 5.22 milyar dolar olurken, 2013 yılının tamamında ise yüzde 7 azalarak milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Altın fiyatlarının düşmesinin iç talebi körüklemesinin yanı sıra enerji ihracatı karşılığı elde ettiği geliri altına çeviren İran'ın talebi nedeniyle Türkiye'nin altın ithalatı 2013'te bir önceki yıla göre yüzde 150 artarak ton ile rekor seviyeye yükseldi. Merkez Bankası, imalat sanayinde kapasite kullanım oranının (KKO) Ocak ayında, geçen yılın aynı ayına göre 1.5 puan artarak yüzde 73.9 seviyesinde gerçekleştiğini açıkladı. KKO, Aralık ayında yüzde 76 seviyesinde gerçekleşmişti. Reel kesim güven endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre 0.7 puan azalarak seviyesine geriledi. Merkez Bankası verilerine göre mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 6.4 puan azalarak seviyesinde gerçekleşti. Merkez enflasyon raporunu açıkladı... Bankası TCMB Başkanı Erdem Başçı, yılın ilk enflasyon raporunu açıklarken, siyasetçilerin faiz artırımı karşıtı açıklamalarına rağmen, bankanın bağımsızlığına vurgu yaptı ve PPK toplantısında faiz artışı yapılabileceğinin sinyalini verdi. Yılın ilk enflasyon toplantısının tanıtımında uzun bir aradan sonra kamuoyu önünde ilk kez konuşan Başçı, faizin en temel politika aracı olduğunu ve şu anda devreye alınması gerektiğini belirterek, gereken adımları gecikmeden ve güçlü şekilde atacaklarını söyledi. Başçı, Merkez Bankası'nın elindeki tüm araçların etkin şekilde kullanacağından kimsenin şüphesi olmaması gerektiğini belirterek, "Üzerimize düşeni yapacağız" dedi. Siyasetçilerin TCMB'ye yönelik eleştirilerinin düşünülenin aksine bağımsızlıklarını güçlendiren bir gelişme olarak yorumlayan; Merkez Bankası'nın kendine verilmiş görevi bağımsız olarak yerine getirdiğini ve bunun devam edeceğini belirten Başçı "Türkiye'de durum biraz Avrupa ile ABD'den farklı. Türkiye'de siyasetçiler Merkez Bankası kararlarını övüp eleştirebiliyorlar" dedi. Başçı, siyasilerin görüşlerinin bağımsızlığa zarar vermediğine aksine eleştirilerin bağımsızlığı güçlendirdiğine ancak bu durumun bazen uluslararası yatırımcılar açısından algı problemine yol açabildiğine değindi. Bundan sonra para politikasında faiz ve döviz olmak üzere iki temel araç kullanacaklarını söyleyen Başçı, döviz satışlarının ancak faizle desteklendiği zaman daha etkili olduğunun altını çizdi. TCMB'nin 2011 yılı Ağustos ayından beri ilk kez gerçekleştireceği ara PPK toplantısında tek faiz oranından fonlama konusunun da değerlendirileceğini belirten Başçı, kendileri için daha önemli olanın ise maliyet olduğunu belirtti. PPK'nın ara toplantı yapmasında son bir haftadaki döviz kurundaki oynaklığın etkili olduğunu belirten Başçı, "PPK toplantısında bütün bu faiz oranları gözden geçirebiliriz" dedi. 1

2 Öte yandan, Merkez Bankası yılın ilk enflasyon raporunda 2014 sonuna ilişkin tahmininin orta noktasını yüzde 5.3'ten yüzde 6.6'ya yükseltti. Başçı, "Enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2014 yılı sonunda orta noktası yüzde 6.6 olmak üzere yüzde 5.2 ile yüzde 8 aralığında gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz yıl sonu tahminimiz ise orta noktası yüzde 5 olmak üzere yüzde 3.1 ile yüzde 6.9 aralığında yer alıyor. Enflasyonun orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağını öngörüyoruz" dedi. Başçı orta vadeli tahminler oluşturulurken para politikasının daha da sıkılaştırıldığı ve alınan makro ihtiyati tedbirlerin de katkısı ile yıllık kredi büyüme oranının 2014 yılının ikinci yarısından itibaren yüzde 15 referans değerine yakınsadığının varsayıldığını söyledi. Enflasyonun Ekim raporundaki yüzde 5.3 değerinden yüzde 6.6'ya revizyonunda döviz kurlarının 0.5 puan yukarı yönlü, gıda tahminlerinin yüzde 8'e revize edilmesinin 0.3 puan yukarı yönlü, Ocak ayı başında otomobil ve tütün fiyatlarında yapılan vergi ayarlamalarının da 0.5 puan yukarı yönde etkisi oldu. "Enflasyon kısa vadede yüzde 5 hedefinin belirgin üzerinde seyredecek" diyen Başçı, "Aldığımız ve alacağımız tedbirlerle enflasyon yılın ikinci yarısında düşecek ve yıl sonunda yüzde 6.6'ya inecek" yorumunu yaptı. TCMB den faiz artırımı... sert Fitch e göre, TCMB'nin faiz artırımı Türkiye'nin sermaye hareketlerine karşı kırılganlığını azaltabilir... Merkez Bankası, global piyasalarda gelişmekte olan ülkelere dönük risk iştahının azalması ve içerideki siyasi gerginliğin tetiklediği kur ve enflasyon artışını kontrol altına alabilmek için para politikasında güçlü bir sıkılaştırmaya giderken, operasyonel çerçevesini sadeleştirdi ve temel fonlamanın yüzde 10'a yükseltilen haftalık repo faizinden yapılacağını açıkladı. TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) 28 Ocak ta düzenlediği ara toplantıda aldığı kararlar çerçevesinde gecelik marjinal fonlama oranını yüzde 7.75'ten yüzde 12'ye, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranını yüzde 6.75'ten yüzde 11.5'e, borçlanma faiz oranını yüzde 3.5'ten yüzde 8'e yükseltti. PPK, önümüzdeki dönemde TCMB fonlamasının temel olarak marjinal fonlama oranı yerine yüzde 4.5'ten yüzde 10'a çıkarılan bir hafta vadeli repo faiz oranından sağlanacağını açıkladı. Öte yandan, geç likidite penceresi uygulaması çerçevesinde, gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 0 düzeyinde sabit tutulurken, borç verme faiz oranı yüzde 10.25'ten yüzde 15'e yükseltildi. PPK açıklamasında enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği, bu duruş altında enflasyonun 2015 yılının ortaları itibarıyla yüzde 5 düzeyine ulaşacağının öngörüldüğü belirtildi. Bu arada Merkez Bankası 29 Ocak tan itibaren itibaren ek parasal sıkılaştırma (EPS) uygulamasına son verildiğini açıkladı. TCMB tarafından yapılan yazılı açıklamada, "28 Ocak 2014 tarihli Para Politikası Kurulu'nda alınan sadeleştirme kararı doğrultusunda, 11 Haziran 2013 tarihli ve sayılı basın duyurusu ile ilan edilen ek parasal sıkılaştırma uygulaması bugünden itibaren sona erdirilmiştir" denildi. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'ten TCMB'nin faiz artışının ardından yapılan açıklamada TCMB'nin faiz artırımının Türkiye'nin sermaye hareketlerine karşı kırılganlığını; lira ve rezervler üzerindeki baskıyı azaltabileceği belirtildi. Ancak faiz artırımının iç talebi azaltacağı ve bu yönden ekonomide sert iniş kaygılarını yeniden gündeme getirebileceği de vurgulandı. Buna ek olarak yüksek faizlerin borç geri ödemelerini zorlaştırabileceği ve büyümeyi azaltabileceği, bunun da bankaların aktif kalitesini zayıflatabileceği kaydedildi. Daha yüksek faiz oranlarının, mevduatlarda kredilere göre daha hızlı yeniden fiyatlamaya gidilmesine ve kısa dönemli fonlama maliyetlerini yukarı çekmesi nedeniyle marjlarda baskı yaratabileceğine dikkat çekilen açıklamada; buna karşılık daha istikrarlı TL nin, bankaların kambiyo risklerini azaltacağı da vurgulandı. Fitch, sert faiz artışlarının TCMB'nin bağımsızlığı ve kredibilitesine olan güveni pekiştireceğini de belirtti. 2

3 Moody s e göre TCMB'nin parasal sıkılaştırması döviz üzerindeki baskıyı hafifletecek... Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, TCMB'nin parasal sıkılaştırmasının döviz üzerindeki baskıyı hafifleteceğini ancak aşağı yönlü risklerin devam ettiğini açıkladı. Faiz artırımının dövizdeki volatiliteyi, ekonomideki finansal stresi azaltıp, ödemeler dengesi krizi ihtimalini sınırlayacağına dikkat çeken Moody's, bu adımın maliyetinin ise önemli ölçüde zayıflayan büyüme görünümü olacağını belirtti. TCMB'nin ara PPK toplantısında, artan enflasyon baskılarının önüne geçebilmek için faizlerde sert artışlara gittiğinin ifade edildiği açıklamada, bu girişimle yatırımcı güveninin güçlendirilmesinin hedeflendiğini kaydedildi. HSYK teklifinin bir bölümü donduruldu... ABD yetkilisi Ankara da İran konsunda temaslarda bulundu... Fransa Cumhurbaşkanı Hollande Türkiye ye resmi bir ziyarette bulundu... Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısının değiştirilmesini öngören yasa teklifinin ilk bölümü TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilirken, düzenlemenin anayasa değişikliği ile yapılabilmesi için teklif görüşmeleri şimdilik donduruldu. HSYK'nın yapısında değişiklik yapan AKP yasa teklifinin 1 ile 21'inci maddelerini kapsayan Adalet Akademisi ile ilgili ilk bölümü geçen hafta Cuma akşamı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. HSYK teklifinin Meclis Genel Kurulu'nda ne kadar bekleyeceği ise anayasa değişikliği konusundaki gelişmelere göre şekillenecek. ABD Hazine Bakanlığı Müsteşarı David Cohen, Halkbank'ın Türkiye'nin İran'dan ithal ettiği petrolün ödemelerini yürüttüğünü ve bunun devam etmesini beklediklerini belirtirken, İran'la iş yapmakla ilgilenenlerin bu ülkeyle yapılan nükleer anlaşmaya rağmen bir süre daha beklemesi gerektiği uyarısında bulundu. Ankara'daki temasları kapsamında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ile görüşmesinin ardından Cohen, görüşmede Halkbank'ın durumunu da ele aldıklarını belirtti. Cohen, görüşmelerde genel olarak İran'ın bankacılık sektörünü hâlâ etkileyen yaptırımlar konusunu da ele aldıklarını belirtti. Cohen açıklamasında İran ile batılı ülkeler arasında Kasım ayında Cenevre'de yapılan ve geçen hafta yürürlüğe giren nükleer anlaşmanın yaptırımlarda sağladığı rahatlamanın kısıtlı ve geçici olduğuna dikkat çekerek İran'la iş yapmayı düşünenlerin bir süre daha beklemesi gerektiğini kaydetti. Cohen, anlaşma uyarınca İran'a yönelik belirli yaptırımlarda sağlanan rahatlamanın altı aylık bir süre için geçerli olduğunu belirterek, temel hedefin İran'ın nükleer programının barışçıl amaçlı olduğu konusunda uluslararası topluma teminat verecek uzun dönemli bir anlaşma yapmak olduğunu belirtti. İran'a yönelik ABD ve AB yaptırımları nedeniyle Türkiye İran'dan ithal ettiği petrolün miktarını günde 105,000 varile kadar düşürmüştü. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande'ın ilk Türkiye ziyaretinde Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyelik süreci gündemin ilk sırasına yerleşirken; Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Türkiye'nin üyelik süreci önüne siyasi engeller çıkarılmamasını istedi. Hollande ise, Türkiye ile müzakerelerin sürmesi gerektiğine dikkat çekti. Türkiye'nin AB üyeliğine karşıtlığı ile tanınan Nicholas Sarkozy'nin ardından cumhurbaşkanı seçilen Hollande ilk Türkiye ziyaretini buı hafta gerçekleştirdi. Fransa'dan 22 yıl sonra cumhurbaşkanı düzeyinde gerçekleşen ilk resmi ziyaret kapsamında düzenlenen ortak basın toplantısında AB müzakerelerinin teknik bir süreç olduğuna dikkat çeken Gül, AB'yi ve Fransa'yı ahde vefa ilkesine sadık kalmaya davet etti. Cumhurbaşkanı Gül Fransa'ya müzakere başlıkları üzerindeki blokajını kaldırması çağrısını yeniledi. Hollande ise, müzakere sürecinin sonunda nihai kararı düzenlenecek referandumlarla halkların vereceğine vurgu yaptı. Hollande, Türkiye-Fransa ilişkilerinde geçmişte sorunlara yol açan ve 1915 olaylarını "soykırım" olarak niteleyen Ermeni iddialarının inkarını suç sayan yasanın Fransa'da yeniden gündeme gelme ihtimali olabileceğinin sinyalini verdi. Gül de geçmişteki acıların yeni nesillere taşınmaması ve konunun tarihçilere bırakılması gerektiğini belirtti. Basın toplantısında iki ülke arasında enerji, ulaştırma, bilim teknoloji, 3

4 tarım, çevre alanlarında çok sayıda anlaşma da imzalandı. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande'ın Fransız bakan ve işadamı heyetiyle yaptığı Türkiye ziyaretinde iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için bir dizi adım atılırken; Fransa'dan Türkiye'nin AB üyeliği sürecinde yeni müzakere başlıklarının açılması ve Türk işadamlarına vize kolaylığı sağlanması konularında da destek sinyali geldi. Özellikle hukuk ve temel haklar konularında müzakere başlıklarının açılmasının yararlı olacağına işaret eden Fransız heyet, Türk iş dünyasının Gümrük Birliği'nin Türk tarafı için eşitsiz bir durum yarattığı yönündeki endişelerinin ortadan kaldırılması için de girişimde bulunacak. Bu ziyaretle birlikte iki ülke arasında ekonomik alanda olduğu kadar siyasi anlamda da bir eşik atlandığını vurgulayan Hollande, ilişkilerde yeni bir dönemin başladığını vurguladı. Cumhurbaşkanı Gül ise enerji başta olmak üzere, savunma sanayi, uçak, otomotiv sanayi gibi pek çok alanda Türkiye'nin Fransa ile işbirliğine hazır olduğunu belirterek, Türkiye ekonomisinin temel göstergelerini sarsacak bir güvensizliğin söz konusu olmadığını da sözlerine ekledi. Bu arada, AB ve Türkiye arasındaki Gümrük Birliği'nin taraflar arasında simetrik işlemediğine ilişkin Türk iş dünyasında bazı tedirginlikler olduğuna dikkat çeken Fransa Dış Ticaret Bakanı Nicole Bricq de konunun Brüksel'de ele alınması için çalışacağını söyledi. Fransız şirketlerinin Türkiye'de 7.5 milyar dolar; Türk şirketlerinin ise Fransa'da 1.5 milyar dolar yatırımı bulunuyor. İki ülke arasında 12 milyar euro olan mevcut ticaret hacminin 20 milyar euroya çıkarılması hedefleniyor. Türkiye ile İran arasında Tercihli Ticaret Anlaşması imzalandı... Türkiye'nin nüfusu milyon oldu... Başbakan Erdoğan ın bu hafta gerçekleştirdiği İran ziyareti sırasında Türkiye ile İran arasında 10 yıldır müzakereleri sürdürülen Tercihli Ticaret Anlaşması imzalandı. Ekonomi Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, söz konusu anlaşma kapsamında Türkiye'nin bazı tarım ürünlerinde İran'a tarife indirimi vermesi, buna karşılık İran'ın ise sanayi ürününde Türkiye'ye tarife indirimi sağlaması kararlaştırıldı. İran'ın, Tercihli Ticaret Anlaşması ile Türkiye'ye tarife indirimi sağlayacağı ürünler arasında temizlik ürünleri, ilaç, kozmetik, plastik malzemeler, orman ürünleri, tekstil, hazır giyim, ev tekstili, mobilya, çelik ürünleri, demir ve demirdışı metaller, buzdolabı, bulaşık makineleri gibi beyaz eşya ürünleri, klimalar ve elektrik-elektronik ürünleri yer alıyor. Açıklamaya göre, İran'ın Türkiye'ye tarife indirimi yapmayı kabul ettiği sanayi ürünlerinde 2012 yılında Türkiye'nin İran'a ihracatı yaklaşık 830 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile birlikte bu ürünlerde Türkiye'nin ihracatının 3 yıl sonunda iki katına çıkması bekleniyor. Açıklamaya göre, söz konusu anlaşma Türkiye'nin Serbest Ticaret Anlaşmaları dışında taviz alışverişi yaptığı ilk anlaşma niteliğini taşıyor. Anlaşma kapsamında, her iki ülke birbirlerine sağlamış oldukları tavizleri daha da genişletmek üzere çalışmayı da taahhüt etti. İki ülke arasında ayrıca, karşılıklı ticareti 2015 yılında 30 milyar dolara çıkarma ve ticaret, yatırım, ulaştırma, gümrükler, standardizasyon ve ulaşım konularındaki işbirliğini güçlendirmeye yönelik mutabakatı içeren Mutabakat Zaptı imzalandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'de ikamet eden nüfus 2013 yılında, bir önceki yıla göre yaklaşık 1 milyon kişilik artışla 76,667,864 oldu. 4

5 DÜNYA DA BU HAFTA Dünya ekonomisinde gelişmeler... ABD ekonomisinde gelişmeler... Uluslararası Para Fonu Başkanı Christine Lagarde, İsviçre'nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda Arjantin'in devalüasyona giderek kur krizi endişelerini güçlendirmesiyle, kriz mücadelesinin hâlâ sonlanmadığı konusunda uyardı. Lagarde, politika yapıcılara varlık balonları ve deflasyona karşı dikkatli olma çağrısında bulundu. ABD ve Avrupalı yetkililer geçtiğimiz hafta Davos'ta iyimser konuşmalarda bulunurken, Lagarde, aşırı yüksek seviyedeki işsizlik ile birlikte ilerlemenin "dengesizliğine" karşı uyardı. Bir şok olması durumunda, deflasyon riski olduğunu söyleyen Lagarde, "Krizin bize öğrettiği, tahmin etmediğimiz yerlerden balon beklemek ve aşırı tedbirli olmamız gerektiği" dedi. ABD Merkez Bankası (Fed) gelişmekte olan piyasalarda son dönemde görülen dalgalanmalara rağmen, tahvil alımlarını aylık 10 milyar dolar daha azaltarak 75 milyar dolardan 65 milyar dolara düşürme kararı aldı. Fed başkanı olarak görev süresi 31 Ocak ta dolacak olan Ben Bernanke'nin katıldığı son para politikası kurulu toplantısında alınan tahvil alımlarını azaltma kararına hiç karşı oy çıkmadı. Fed Haziran 2011'den bu yana ilk defa oybirliğiyle karar almış oldu. Fed açıklamasında faiz oranlarına ilişkin yönlendirmesiyle ilgili olarak bir değişiklik de yer almadı. Banka daha önceki metinlerde yer alan ifadeyi değiştirmedi ve ABD'de işsizlik oranı yüzde 6.5'in altına inmedikçe ve enflasyon yüzde 2 hedefinin altında yer aldığı sürece faizin sıfıra yakın seviyede olacağını yineledi. ABD'de işsizlik oranı yüzde 6.7 seviyesinde bulunuyor. ABD ekonomisine ilişkin beklentiler konusunda geçen aya göre daha iyimser bir değerlendirmede bulunan Fed, "Ekonomik faaliyetler son çeyreklerde hız kazandı" ifadesini kullandı. ABD Başkanı Barack Obama, yıllık "Birliğin Durumu" konuşmasında Kongre'nin bölündüğü ancak Amerikan orta sınıfı için önemli olan konularda kendi inisiyatifiyle kararlar alacağının işaretini verdi. Obama'nın başkanlık yetkisiyle talimat verdiği uygulamalar arasında devlette sözleşmeli çalışanların ücretlerinde artış, halkın emeklilikleri için tasarruf yapmasına yardım edecek bir başlangıç tasarruf hesabı ve kamyonlarda yakıt etkinliği için yeni standartlar belirlenmesi gibi konular var. Obama bu kararları almasında zenginler ile yoksullar arasında büyüyen uçurum ve borsa hisselerinin değerleri fırlarken ortalama ücretlerin sabite yakın kalmasının neden olduğunu söyledi. Obama'nın konuşmasına yansıyan siyasi amacın, Kasım ayında yapılacak kısmi seçimlerde, Senato'daki Demokrat çoğunluğunu zayıflatmak ve Temsilciler Meclisi'ndeki güçlerin artırmak isteyecek Cumhuriyetçileri şimdiden engellemek olarak görülüyor. ABD'li otomotiv üreticisi Ford, geçen yılın dördüncü çeyreğinde hisse başına 0.74 dolar ile beklentilerin üzerinde kâr elde etti. Şirketin son çeyrekte hisse başına ortalama 0.28 dolar kâr elde etmesi bekleniyordu. Şirketin gelirleri ise 37.6 milyar dolar ile yine beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Şirketin dördüncü çeyrek gelirlerinin milyar dolar olarak açıklanması bekleniyordu. ABD'de yeni konut satışları Aralık'ta yıllık bazda 414,000 adet ile beklentilerin altında açıklandı. Yeni konut satışlarının 457,000 olması bekleniyordu. Daha önce 464,000 olarak açıklanan Kasım ayı yeni konut satışları 445,000'e revize 5

6 edildi. Dayanıklı mal siparişleri Aralık'ta artış beklenirken yüzde 4.3 düşüş kaydetti. Dayanıklı mal siparişlerinin Aralık'ta yüzde 1.8 artması bekleniyordu. Kasım ayı için yüzde 3.4 artış olarak açıklanan dayanıklı mal siparişleri verisi yüzde 2.6 artışa revize edildi. Tüketici güven endeksi Ocak'ta 80.7 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. Endeksin 78.1 değerini alacağı tahmin ediliyordu. Daha önce endeksin Aralık ayı için 78.1 olarak açıklanan seviyesi ise 77.5'e revize edildi. Konut fiyatları Kasım ayında 20 şehirde bir önceki yıla kıyasla 8 senenin en sert yükselişini kaydederek, hanehalkı gelirini arttırdı. New York'ta açıklanan S&P/Case-Shiller endeksi Ekim ayındaki yüzde 13.6'lık artıştan sonra Kasım'da yüzde 13.7 yükselerek, Şubat 2006'dan beri en büyük 12 aylık kazancını kaydetti. S&P/Case-Shiller endeksi üç ay ortalamasına bazlı olduğundan Kasım ayı fiyatları Ekim ve Eylül ayındaki işlemlerden de etkilendi. İşsizlik maaşı başvuruları 25 Ocak'ta sona eren haftada 348,000 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. İşsizlik maaşı başvurularının 330,000 olması bekleniyordu. Önceki hafta için 326,000 olarak açıklanan işsizlik maaşı başvuru sayısı 329,000'e revize edildi. Geçen yılın dördüncü çeyreğinde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) yüzde 3.2 ile beklentiler seviyesinde artış kaydetti. 2013'ün tamamı için ekonomi bir önceki seneki yüzde 2.8'lik büyümeden sonra yüzde 1.9 büyüdü. Çekirdek PCE ise, aynı dönemde yüzde 1.1 ile yine beklentiler seviyesinde yükseldi. ABD'de üçüncü çeyrekte GSYH'deki büyüme yüzde 4.1, çekirdek PCE'deki artış ise yüzde 1.4 olarak açıklanmıştı. Sözleşmeleri imzalanan ve bekleyen konut satışları endeksi Aralık'ta bir önceki aya göre yüzde 8.7 azaldı. Satışların değişim kaydetmemesi bekleniyordu. Daha önce yüzde 0.2 olarak açıklanan Kasım ayı bekleyen konut satışlarındaki artış yüzde 0.3 düşüşe revize edildi. ABD'de kişisel gelirler Aralık'ta artış beklenmesine rağmen değişim kaydetmezken, çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) yüzde 0.1 ile beklentiler seviyesinde yükseldi. Aralık'ta kişisel gelirlerin yüzde 0.2 artması, gıda ve enerji maliyetlerini kapsamayan çekirdek PCE'nin yüzde 0.1 yükselmesi bekleniyordu. AB ekonomilerinde gelişmeler... AB: Almanya Şansölyesi Angela Merkel, Euro Bölgesi'ndeki borç krizinin henüz sonlanmadığını söyledi. Merkel, 18 üyesi olan Euro Bölgesi'nin bağlayıcı sorumluluklarını genişletmez ve ekonomi politikasıyla yetersiz olan mevcut işbirliğini genişletmezse geri adım atabileceğini söyledi. Bu cephede kararlı bir ilerleme, ciddi bir sıçrama yapılmazsa, Avrupa'daki borç krizinin aşılamayacağını dile getiren Merkel, "Bununla bir şekilde yaşamayı öğrenebiliriz, ancak küresel kalkınmada üst sıralardaki yerimizi kaybederiz" dedi. Merkel, 2015 bütçesi ve Almanya'nın sosyal piyasa ekonomisi modellerinin, Avrupa'ya da model olarak gösterdi. Euro Bölgesi Ekonomi ve Maliye bakanları, planlanan bir banka çözüm fonu kapsamında, öncekinden daha hızlı bir şekilde paraları bir havuzda toplamayı düşüneceklerini söyledi. Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble ve İrlanda Maliye Bakanı Michael Noonan, 55 milyar euroluk Tek Çözüm Fonu'nun, tekliflerde belirtildiği 10 yıllık süre zarfından daha kısa sürede hazır hâle gelebileceğini dile getirdi. Fon, Euro Bölgesi bankalarının iflas otoritesinin desteklenmesini öngörüyor. Avrupa Merkez Bankası, finansal istikrarın 6

7 desteklenmesi için 10 yıldan kısa sürede kaynakları birleştiren tek bir fon oluşturulması için uğraşıyor. Yeni karar mekanizması, 3 Kasım'da Euro Bölgesi bankalarının denetimini devralan Avrupa Merkez Bankası ile birlikte çalışacak. Avrupa Birliği, banka birliği planı kapsamında bankaların karar süreçlerini ve denetimlerini revize ediyor. Euro Bölgesi Ekonomi ve Maliye bakanları toplantısının ardından basına konuşan Eurogrup Başkanı Jeroen Dijsselbloem, Atina'yı yaklaşan Avrupa Parlamentosu seçimleri bahanesiyle reformları durdurmaması konusunda uyardı. Euro grubu Başkanı ve Hollanda Maliye Bakanı olan Dijsselbloem, AB Komisyonu, Avrupa Merkez Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nun oluşturduğu Troyka'dan olumlu rapor gelmedikçe Yunanistan'a yeni kredi gönderilmeyeceği işaretini verdi. Dijsselbloem, Yunanistan ve Troyka'dan müzakereleri hızlandırmaları talep ederek, sadece olumlu gözden geçirme raporu çıkması durumunda bu konuyu tekrar gündeme alacaklarını söyledi. Gözden geçirmenin Eylül-Ekim den bu yana devam ettiğini ve bunun bir an önce sonuçlandırılmasının herkesin ortak çıkarına olacağı görüşünü paylaşan Dijsselbloem, Yunanistan'da aylardır devam eden deflasyonun uzun bir süre daha hüküm sürmesi halinde büyük risk oluşturacağını belirtti. Bu yıl 4 milyar euro ilave finansmana ihtiyaç duyacağı hesaplanan Yunanistan için 2015'te beklenen açığıyla yaklaşık 10 milyar euroluk yeni bir kurtarma paketi hazırlanması bekleniyor. Euro bölgesinde işsizlik oranı Aralık'ta yüzde 12 ile beklentilerin hafif altında açıklandı. Euro bölgesinde işsizlik oranının Aralık'ta yüzde 12.1 olarak açıklanması bekleniyordu. Daha önce Kasım için yüzde 12.1 olarak açıklanan işsizlik oranı da yüzde 12'ye revize edildi. Euro bölgesinde enflasyon Ocak'ta yıllık bazda yüzde 0.7 ile beklentilerin altında gerçekleşti. Euro bölgesinde enflasyonun yüzde 0.9 olarak açıklanması bekleniyordu. Euro bölgesinde enflasyon Aralık'ta yıllık bazda nihai yüzde 0.8 olarak açıklanmıştı. Almanya: Münih merkezli ekonomik araştırma kuruluşu Ifo'nun verilerine göre, Alman iş dünyası eğilim endeksi Ocak'ta ile beklentilerin üzerinde açıklandı. İş dünyası eğilim endeksinin Ocak'ta 110 değerini alması bekleniyordu. Aralık'ta 19,000 gerileyen mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik bu ay 28,000 düştü. İşsizlik oranı, Aralık'taki oranıyla aynı kalarak 20 senenin en düşük seviyesine yaklaşarak yüzde 6.8 olarak kaydedildi. Resmi verilerde, işsizliğin Almanya'nın batısında 16,000 ve doğusunda 12,000 düştüğü açıklandı. Almanya'da öncü veriye göre, Ocak enflasyonu yıllık bazda yüzde 1.3'e gerileyerek beklentilerin altında açıklandı. Enflasyonun Ocak'ta yıllık bazda yüzde 1.5 olarak açıklanması bekleniyordu. Almanya'da enflasyon Aralık'ta yıllık bazda nihai yüzde 1.4 seviyesinde açıklanmıştı. Almanya'da perakende satışlar Aralık'ta artış beklenmesine karşılık aylık bazda yüzde 2.5 düşüş kaydetti. Almanya'da perakende satışların Aralık'ta yüzde 0.2 artması bekleniyordu. Daha önce yüzde 1.5 olarak açıklanan Kasım ayı perakende satışlarındaki artış yüzde 0.9'a revize edildi. İngiltere: İngiltere'de gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) geçen yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 0.7 ile beklentiler seviyesinde arttı. İngiltere'de gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0.8 arttığı açıklanmıştı. Nationwide Building Society açıklamasına göre, ekonominin ivme kazanmasıyla, konut fiyatları Ocak'ta yükselişin 13. gününe girerek yaklaşık 6 yılın zirvesine 7

8 yükseldi. Bankanın verisine göre bir evin ortalama fiyatı Aralık'a kıyasla yüzde 0.7 artışla 176,491 pounda (293,000 dolar) çıkarak, Nisan 2008'den beri en yüksek seviyesini gördü. Fiyatlar bir önceki seneye göre Mayıs 2010'dan beri en sert yükselişle yüzde 8.8 tırmandı. Yükselen konut fiyatları İngiltere Merkez Bankası'nı (BOE) ev kredilerini desteklemeyi durdurmaya yönlendirdi. Nationwide, konut fiyatları artsa da, fiyatların hala 2007'deki zirvenin yüzde 4 altında olduğunu belirtti. İspanya: İspanya'nın ikinci büyük bankası BBVA geçen yılın dördüncü çeyreğinde 849 milyon euro ile beklentilerin altında zarar açıkladı. Banka 2013'ün tamamı için ise 2.2 milyar euro net kâr açıkladı. Çinli CITIC Bank'taki yüzde 5'lik hisse satışının getirdiği maliyetler bankanın son çeyrek sonuçları üzerinde etkili oldu. BBVA'nın dördüncü çeyrek için 1.1 milyar euro zarar açıklaması bekleniyordu. Diğer ekonomilerde gelişmeler... Japonya: Japonya enerji ithalatı ve zayıf yenin ülkenin ithalat maliyetini artırmasıyla geçtiğimiz yıl rekor düzeyde dış ticaret açığı kaydetti. Japonya 2013'te 11.5 trilyon yen ile 2012'deki seviyeyi 2'ye katladı ve rekor düzeyde açık verdi. İthalat Aralık'ta yıllık bazda yüzde 25 artarken, ihracat yüzde 15 artış ile sınırlı kaldı ve Aralık ayı dış ticaret açığı 1.3 trilyon yen oldu. Japonya Merkez Bankası'nın Aralık toplantısının tutanaklarında bazı politika yapıcılar, ihracatın, Japon şirketlerinin yurtdışında gelişme hamleleri ve azalan rekabetten de olumsuz etkilenebileceğini söylemişti. Japonya'da enflasyon Aralık'ta hızlandı, sanayi üretimi arttı ve işçilerin talep göstergesi güçlendi. Taze gıda hariç fiyatlar yıllık bazda yüzde 1.3 arttı. Sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 1.1 büyürken, iş arayan herkes için açık olan pozisyon sayısı 1.03 ile Ekim 2007'den bu yana ilk kez 1'in üzerine çıktı. Çin: Çin'de iş dünyasında imalatçıların karşı karşıya bulunduğu koşullar, üretim ve yeni siparişlerdeki artışta görülen zayıflamayla Ocak'ta bozulma gösterdi. Markit/HSBC imalat PMI Ocak'ta 49.5 ile altı ayın en düşük seviyesine geriledi. Markit/HSBC imalat PMI Aralık'ta 50.5 seviyesinde açıklanmıştı. Rusya: Rus rublesi, Türkiye ve Güney Afrika merkez bankalarının faiz artırma kararlarının, gelişen ülke para birimlerini desteklemekte başarısız olması ile bu hafta sepet karşısında rekor düşük değere geriledi. Rus rublesi, merkez bankasının piyasa operasyonlarını tamamlamasının ardından, sepet karşısında yüzde 1.2 değer kaybederek, rekor seviye olan 'ye indi. Şubat 2027 vadeli ruble bazındaki tahvilin faizi ise 14 baz puan artarak yüzde 8.39'a geldi. Rusya merkez bankasının rublenin yaşadığı düşüşü yavaşlatmak için 2.8 milyar dolar kadar bir harcama yapmış olabileceği söyleniyori. Bu rakam, bankanın Eylül 2011'den bu yana yaptığı en büyük müdahale oldu. Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, yapılan bir hükümet toplantısı sırasında, merkez bankasının faiz artırımı yapmaması gerektiğini söyledi. Banka Aralık ayında, bir önceki ayda enflasyonun beklentilerin üzerinde hızlanmasına rağmen üst üste 15. ayda faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 5.5'te tutmuştu. Hindistan: Hindistan merkez bankası, politika faizini 25 baz puan artırdı. Politika faizi 25 baz puan artışla yüzde 8'e yükseldi. Banka, tüketici enflasyonunda düşüş 8

9 görülmesi halinde yeni sıkılaştırma önlemleri alınmasının düşünülmediğini belirtti. Fed'in tahvil alımlarını azaltmaya devam etmesinin ardından Hint rupisi ve Türk lirası gibi gelişmekte olan ülke paralarındaki zayıflamayı değerlendiren Hindistan Merkez Bankası (RBI) Başkanı Raghuram Rajan, küresel politika koordinasyonunda bozulma uyarısında bulundu. Eski bir IMF başekonomisti olan Rajan, politika yapıcılar arasında daha fazla işbirliği çağrısında bulundu. Fed'in 29 Ocak'taki toplantısının ardından yaptığı açıklamada, gelişmekte olan ekonomilere hiç değinilmedi. Güney Afrika: Güney Afrika merkez bankası, Türkiye ve Brezilya gibi para birimini güçlendirmek adına politikasını sıkılaştıran ülkeleri takip ederek, gösterge faiz oranını beklenmedik şekilde yükseltti. Güney Afrika merkez bankası başkanı Gill Marcus, Para Politikası Komitesi\'nin politika faizini yüzde 5'ten yüzde 5.5'e yükselttiğini açıkladı. Banka böylece Haziran 2008'den bu yana ilk defa faiz artırmış oldu. Ülkenin para birimi randın zayıflaması ile, enflasyonun hızla yükselmesi, Güney Afrika merkez bankasını bu karara yöneltti. Güney Afrika'da enflasyon, Aralık'ta son dört ayda ilk defa hızlanarak yüzde 5.4'ü gördü. Rand geçtiğimiz yılın başından bu yana yüzde 24 düşüş yaşadı. Yeni Zelanda: Yeni Zelanda Merkez Bankası (RBNZ), ekonominin güçlenmesiyle faiz artırımlarına başlama niyetinde olduklarını söyledi. Yeni Zelanda doları, piyasaların yüzde 50 ihtimalle faizlerin artacağını fiyatlaması üzerine değer kaybetti. Politika faizini yüzde 2.5 ile rekor düşükte bırakmasının ardından faizleri daha normal seviyelere geri döndürme ihtiyacına dikkat çeken Yeni Zelanda Merkez Bankası Başkanı Graeme Wheeler, "Banka bu düzenlemeye yakında gitmeyi planlıyor" dedi. Yeni Zelanda, ekonomik büyümenin hızlanması ve konuttaki canlanmanın fiyat baskılarını tetiklemesiyle, faiz artırımına başlayan ilk gelişmiş ülke olmaya hazırlanıyor. Kurdaki son kazançlar Wheeler'a 3 yıldır devam eden rekor düşük seviyedeki faiz sürecini uzatma imkanı tanıdı. Ukrayna: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'ya vaat edilen 15 milyar dolarlık kurtarma yardımının Kiev'de kurulacak yeni hükümeti görmeden tam olarak uygulamaya geçmeyeceğini söyledi. Putin'in sözleri Moskova'nın Ukrayna üzerindeki baskısını ağırlaştıran bir gelişme oldu. Ukrayna, Cumhurbaşkanı Viktor Yanukovich'in Avrupa Birliği ile ticaret anlaşmasından son dakikada vazgeçmesinden bu yana iki aydır yatışmayan toplumsal bir gerilim yaşıyor. Putin Ukrayna'ya mali yardım sözünü yineledi ancak sırası gelen ödeme diliminin ne zaman verileceğini söylemedi. Ukrayna'da süren sokak gösterileri ve protesto eylemlerini yatıştırmak umuduyla Başbakan Mykola Azarov Salı günü istifa etmişti. Geçici olarak atanan yeni başbakan Serhiy Arbuzov ise sokak eylemlerinden zarar gören ekonomiyi düzeltmeye çabalarken, Rusya'nın, daha önce verdiği 3 milyar doların ardından, vaat ettiği yardımın 2 milyar dolarlık ikinci dilimini çok yakında ödeyeceği umudunu ifade etmişti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's, ülkedeki politik karışıklık ve gerginliğin borçları yönetebilme kabiliyetini olumsuz etkileyeceği ve Rusya yardımlarını tehdit ettiğini söyleyerek, Ukrayna'nın kredi notunu düşürdü. S&P Ukrayna'nın notunu bir basamak düşürerek, CCC+ yaptı. Görünüm "olumsuz" olarak belirlenirken, notun daha da düşürülebileceğine işaret etti. S&P ayrıca Ukrayna'nın uzun dönemli yerel para birimi seviyesini B- olarak açıkladı. 9

10 BU HAFTA PİYASALAR Merkez Bankası nın sert faiz artırımına rağmen TL deki değer kaybı önlenemedi... Haftaya para piyasaları siyasi gerilimin düşmemesi, gelişmekte olan ülke para birimlerinde Fed in bu hafta alacağı karar öncesi yaşanan baskılar ve Merkez Baankası nın önceki hafta aldığı kadarın tatmin edici olmaması gibi nedenlerle gergin başladı. Dolar/TL paritesi 27 Ocak Pazartesi günü yeni tarihi zirve olan 2.39 a yükseldi. Merkez Bankası aynı gün öğle saatlerinde 28 Ocak'ta ara PPK toplantısı yapacağını açıkladı ve bu açıklamadan sonra dolar/tl geriledi. Açıklama öncesi seviyesinde olan dolar/tl, 'e kadar geriledi. Sepet bazında TL ise 'den 2.76'nın altına kadar geriledi. Kurlardaki düşüş daha sonra da bir miktar devam etti. Tahvil-bono piyasasında ise 7 Ekim 2015 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi iki yılın en yükseği olan %11.14'e kadar yükseldi. Ancak ara PPK kararı sonrası gösterge faiz %10.66'ya geriledi. Öte yandan 27 Eylül 2023 itfalı tahvil ilk işlemlerde %10.84 seviyesinden açıldıktan sonra %11.02'ye yükseldi. TCMB'nin ara PPK toplantısı kararı sonrası tarihi zirvesinden gerileyen dolar/tl 28 Ocak ta civarında dalgalanırken, gösterge ve 10 yıllık tahvil düşük hacimle işlem gördü. % Tahvil/bono piyasası gösterge faiz oranları ( tahvili, % bileşik) Dolar/TL, Merkez Bankası'nın 28 Ocak gecesi kısa vadeli faizlerde sert artışa gitmesi ardından 'e kadar geriledi. Açıklama öncesinde dolar/tl civarında seyrediyordu. 29 Ocak sabahı ise dolar/tl seviyesine kadar indi. Sepet bazında TL de 2.56 ya kadar geriledi. TCMB'nin sert faiz artışı ile değer kazanan TL, aynı günün akşam saatlerinde ABD Merkez Bankası'nın beklenen tahvil alım azaltma kararı öncesi gelişmekte olan ülke para birimleri genelinde yaşanan sert satış baskısı ile yeniden değer kaybetti. Güney Afrika merkez bankasının faiz artırım kararını yeterli bulmayan piyasalar gelişmekte olan para birimlerinden çıkmaya başladılar. Sonuçta dolar/tl paritesi tekrar 2.26 nın üzerine yükseldi, sepet bazında TL de 2.67 nin üzerine çıktı. Öte yandan TCMB'nin ek parasal sıkılaştırma uygulamasına son verdiğini açıklaması da dolar/tl'deki yükselişi hızlandıran bir etken oldu. Tahvil bono piyasasında ise TCMB'nin faiz artışı ardından en kısa vadeli tahvillerin getirisi en uzun vadeye göre daha yüksek seviyede oluştu. Bono piyasasında tüm vadelerde getiriler TCMB'nin artık daha enflasyon odaklı olacağı beklentisiyle geriledi. Tahvil-bono piyasasında iki yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi %10.81, 10 yıllık gösterge tahvil ise %10.19 seviyesinde işlem gördü. Dolar/TL daha sonraki günler dalgalı seyrini sürdürdü ve arasında dalgalandı. Gösterge tahvilin bileşik faizi ise %11 i geçti. Türk Lirası ndaki değer kaybının sert faiz artışına rağmen engellenememesinde ekonomik kırılganlıkları olan gelişmekte olan ülkelere yönelik algının olumsuza dönmesinin yanısıra Türkiye de süren siyasi kriz ortamı da etken olmakta ve yabancı yatırımcılar Türkiye ye yatırım yapmakta mevcut koşullarda çekinmekte. 10

11 Bu arada Hazine'nin 27 Ocak ta gerçekleştirdiği 14 Kasım 2018 itfalı 6 ayda bir yüzde 4.40 kupon ödemeli sabit kuponlu tahvilin yeniden ihracında ortalama bileşik faiz %11.25 ile beklentilerin üzerinde, 8 Kasım 2023 itfalı 6 ayda bir yüzde 1.4 reel kupon ödemeli 10 yıllık TÜFE'ye endeksli tahvilin yeniden ihracında ortalama reel faiz %3.73 ile beklentilere paralel oluştu. Sabit kuponlu tahvilde net satış 1,071.9 milyon TL, nominal teklif 1,837.7 milyon TL;TÜFE'ye endeksli tahvilde net satış milyon TL, nominal teklif 3,369.9 milyon TL olarak gerçekleşti. Öte yandan Hazine 28 Ocak ta düzenlediği iki ve 10 yıllık gösterge tahvil ihalelerinde yaklaşık 2.4 milyar TL'si piyasadan olmak üzere 3.5 milyar TL borçlanma gerçekleştirdi. Hazine'nin 7 Ekim 2015 itfalı gösterge olan altı ayda bir yüzde 4.15 kupon ödemeli sabit kuponlu tahvilin yeniden ihracında bileşik faiz %11.01, 10 yıllıkta ise %10.43 oldu. İki yıllık tahvilde piyasaya satış beklentilerin üzerinde olurken, 10 yıllık tahvilde beklentilerin altında kaldı, getiriler ise tahminlerin üzerinde oluştu. Hazine gerçekleştirdiği bu iki ihalede ROT dahil 2,414.7 milyon TL'si piyasadan, 1,055 milyon TL'si kamulardan olmak üzere toplamda 3,469.7 milyon TL borçlanma gerçekleştirdi. Bu haftaki ihalelerle birlikte Hazine piyasadan yaklaşık 6.9 milyar TL borçlanarak Ocak ayı borçlanma programını öngörülerine paralel tamamladı. Ocak ayında toplam 12.1 milyar TL'lik iç borç servisine karşılık 6.87 milyar TL'si piyasadan, toplam 10.6 milyar TL'lik iç borçlanma öngören Hazine, yaklaşık 6.9 milyar TL'si piyasadan toplam 10.5 milyar TL'lik borçlanma gerçekleştirdi. Sonuçta 24 Ocak ta Merkez Bankası kurlarıyla olan dolar/tl paritesi, 31 Ocak ta TL ye indi; TL düzeyinde olan euro/tl paritesi ise TL ye geriledi. 24 Ocak ta %10.80 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %11.05 oldu. Döviz, petrol ve altın fiyatları... Döviz: ABD Doları gelişmekte olan piyasalarda geçen hafta görülen satışların yatırımcıları güvenli liman olarak kabul edilen Japon yenine yöneltmesinin ardından hafta başında geriledi. Dolar karşısında geçen Cuma günü ile üç haftanın en yükseğini gören euro e geriledi. Dolar/yen paritesi ise yen dolaylarında haftaya başladı. Dolar daha sonra Fed'in bugün başlayacak iki günlük toplantısında tahvil alımlarını daha da azaltma kararı alacağı beklentisiyle yen karşısında yeniden değer kazandı.hafta içinde ise Japon yeni yatırımcıların güvenli liman alımlarından çıkmalarıyla kayıplarını artırırken, Avustralya doları gibi yüksek riskli para birimleri TCMB'nin faizlerde sert artışa gitmesinin ardından değer kazandı. Dolar ve euro yen karşısında yükseldi. Euro/dolar paritesi lere gerilerken, dolar/yen un üzerine yükseldi. Buna karşılık Japon yeni, Fed'in tahvil alımlarını ayda 65 milyar dolara düşürme kararının ardından gelen güvenli liman alımlarıyla dolar karşısında değer kazandı ve dolar/yen paritesi a kadar geriledi. Fed, tahvil alımlarını 75 milyar dolardan 65 milyar dolara düşürme kararını, gelişmekte olan piyasalarda son dönemde görülen dalgalanmalara rağmen aldı. Euro/dolar ise fazla değişmedi. Haftanın son gününde ise dolar ABD'de açıklanan güçlü GSYH verisinin ardından para birimleri sepeti karşısında bir haftanın en yüksek seviyesinde işlem gördü. Euro/dolar paritesi 1.36 nın altına indi ve ile son bir haftanın en düşük değerine geriledi. Dolar/yen paritesi ise hafif arttı. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi ; Dolar/yen paritesi düzeyindedir. Petrol: Brent ham petrolünün varil fiyatı Çin'e ilişkin yavaşlama endişelerinin petrol talebinde artışla ilgili kaygıları artırmasıyla hafta başında 107 doların altına doğru geriledi.kuzey yarıküredeki soğuk hava koşulları ve Ortadoğu endişeleri ise kayıpların sınırlı kalmasını sağladı. ABD hafif petrolünün varil fiyatı ise haftaya 96.7 dolar düzeyinde başladı. Ancak daha sonra Brent ham petrolünün varil fiyatı, gelen yeni alımlarla 107 dolara yükseldi. 11

12 Gelişmekte olan ekonomilerdeki dalgalanmayla ve Çin'de ekonominin yavaşlamasıyla ilgili endişeler kazanımların sınırlı kalmasına neden oldu. ABD petrolünün varil fiyatı ise 96 doların altına düştükten sonra toparlanarak 97 dolara yükseldi. Hafta içinde TCMB'nin faizlerde sert artışa gitmesinin ardından borsalarda ve diğer riskli varlıklarda görülen yükseliş petrole de destek sağladı.brent ham petrolünün varil fiyatı kuzey yarıküre genelinde etkili olan soğuk havanın ısınma yakıtına olan talebi artırmasıyla 108 dolara yakın seviyede işlem gördü. Fed'in tahvil alımlarını aylık 10 milyar dolar daha azaltarak 75 milyar dolardan 65 milyar dolara düşürme kararı alması ise fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu.haftanın son gününde ise Brent ham petrolünün varil fiyatı ABD'de açıklanan güçlü GSYH verisinin küresel talebin güçleneceği beklentisini artırmasıyla 108 dolara yakın seviyede işlem gördü; ABD petrolünde de eğilim yukarı yönlüydü. Ancak fiyatlar Çin'deki tüketimle ilgili endişelerle fazla yükselmedi. Öğleden sonra ise gelişmekte olan ülkelerdeki durumun bir kize dönüşeceği endişelerinin ağır basmasıyla fiyatlar hafif geriledi. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili dolar civarında seyretmektedir. Altın: Altın hafta başında da yükselişini devam ettirdi ve ons başına 1270 dolara yaklaştı, ancak Fed in tahvil alımlarını azaltması konusunda yaşanan endişeler fiyatları baskıladı. Altın fiyatı yatırımcıların Fed toplantısından çıkacak sonucu tedirginlikle beklemeleriyle 1250 dolara doğru geriledi. Ayrıca, TCMB'nin faizlerde sert artışa gitmesinin ardından borsalarda görülen yükseliş, güvenli liman olarak kabul edilen altını olumsuz etkiledi. Fed kararından sonra ise fiyatlar bir miktar yükseldi. Haftanın son gününde ise altın fiyatları ABD'de açıklanan güçlü büyüme verisi ve Çin'den gelen talebin azalmasına bağlı olarak beş haftadır devam eden kazanımların ardından geriledi ve 1240 dolara doğru düştü, daha sonra ise gelişmekte olan ülkelerdeki kriz beklentileriyle tekrar yükselişe geçti. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1252 dolar civarındadır. DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (1) (2) (3) (2)/(1) % (2)/(1) reel % değişim (3)/(2) % değişim değişim ABD doları/tl* 1,7862 2,1343 2, ,5 11,3 6,5 Euro/TL* 2,3565 2,9397 3, ,7 16,2 4,7 Döviz Sepeti ** 2,0714 2,5370 2, ,5 14,0 5,5 Euro-dolar paritesi 1,3193 1,3774 1,3538 4,4 - -1,7 * TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır. PARA PİYASALARINDA GELECEK HAFTA Gelişmekte olan ülkelerdeki çalkantı bir krize mi dönüşüyor? Küresel piyasalarda bu hafta gözler ABD Merkez Bankası nın FOMC toplantısındaydı. Zaten gelişmekte olan ülkelerdeki ortam karar öncesinde bozulmaya başlamıştı. Bu hafta gelişmekte olan ülkelerden yaklaşık 10 milyar dolar çıktığından söz edilmekte. Fed kararından önce Hindistan ve TCMB faiz artırdı, bunu Güney Afrika izledi. Ancak bu artırımlara rağmen ve Fed in tahvil azaltım kararının açıklanmasından sonra gelişmekte olan ülkelerdeki çalkantı durulmadı. Para birimleri rekor bir biçimde değer kaybetti, borsalar düştü. Aslında bu durumun öncü sinyalleri geçen senenin ikinci yarısından itibaren hissedilmeye başlanmıştı. Fed in tahvil azaltım kararını aldığı Aralık toplantısıyla 12

13 birlikte dünyada para bolluğunun sona erecek olmasının yarattığı endişeler yoğunlaştı deki küresel krizden sonra dünyada fonların yüksek bir oranda yöneldiği gelişmekte olan ülkelerden ABD ye ve daha güvenli olarak görülen gelişmiş ülkelere fon akışı başladı. Bundan da etkilenen Türkiye nin başında olduğu cari açığı yüksek, yapısal reformlarını tam anlamıyla gerçekleştirememiş olan gelişmekte olan ülkeler oldu. Mevcut durumda bu çalkantının geçmişteki Meksika ve Doğu Asya krizlerine benzer krizlere dönüp dönüşmeyeceği tartışılmakta. Şu an için böyle bir tehlike olduğunu söylenemez, çünkü gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri geçmişe göre daha güçlü ancak yine de risk var. Çin ekonomisinde de yavaşlama gittikçe kendini belli etmekte. Bu çerçevede 2014 te ABD, Japonya ve AB ülkelerine dönük beklentiler iyileşirken, gelişmekte olan ülkelere dönük beklenti ve tahminlerde kötüleşme var. Bunlar arasında da ekonomileri ve siyasi yapıları zayıf ülkeler ön plana çıkmakta. Maalesef Türkiye de bunlar arasında başı çekmekte. Buna karşılık aralarında Çin de olan bu ülkelerin yaşayacağı bir kriz dünyanın ekonomik büyüme tahminlerinin olumsuza dönmesine neden olabilir. Bu bağlamda Fed kararından sonra ABD den gelen güçlü büyüme verisinin de desteğiyle ABD doları özellikle euroya ve gelişmekte olan para birimlerine karşı bu hafta ciddi değer kazandı. Bu hafta petrol ve altın fiyatları ise hafif geriledi. Euro/dolar paritesi civarında seyrederken; dolar/yen paritesi dolaylarında. Altının onsu 1252 dolar düzeyinde. Brent ham petrolünün varili dolar; ABD hafif ham petrolünün varili ise dolar civarında. Yukarıda da belirttiğimiz gibi Türkiye gelişmekte olan ülkelerde Fed in kararlarının tetiklediği çalkantıdan oldukça olumsuz etkilenmekte. Hatta Türkiye ye dönük beklentilerin kötüleşmesi diğer ülkeleri de negatif etkilemekte. Bu hafta TCMB nin aldığı faiz artırım kararının Türk Lirasındaki değer kaybını yatıştıramaması Güney Afrika, Rusya ve Hindistan para birimlerinde de değer kaybını hızlandırdı. Merkez Bankası nın faiz artırım kararı doğru yönde atılmış bir adımdı. Gerçekten de hızlanan enflasyon beklentileri ve gittikçe değer kaybeden TL nin durumu bunu gerektirmekteydi. Bankanın geçen haftaki toplantısında bu kararı alabileceği, hatta daha önceleri bir faiz artırımına gitmesi gerektiği yolundaki görüşler tartışılabilir. Bizce de bankanın geç kalmış olduğu doğru. Ancak bu saatten sonra TCMB nin de yapabileceği şeyler oldukça sınırlı. Dünyada fonlar gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş olan ülkelere kaymakta ve bu daha da hızlanacak. Böyle bir durumda ekonomik kırılganlıkları yüksek ve siyasi alanda da sorunlarını çözememiş ülkelerden fon çıkışları hızlanmakta. Maalesef Türkiye de siyasi tansiyon son bir buçuk aydır gittikçe arttı ve siyasi alanda beklentiler oldukça olumsuz. Bu durum da Türkiye nin kırılganlığını artırmakta. Bunun yanısıra, son on yılda oldukça hızlı büyüyen ülkenin bu büyümesinin dış borçlanma ve artan bir cari açıkla sağlandığı ve bunun çözümlenmesi için ciddi bir çaba göstermediği, sanayileşme yolunda adımlar atmadığı ve işsizlik, enflasyon gibi yapısal sorunları konusunda da reform çabalarının tıkandığı algısı küresel piyasalarda yaygın bir kanı. Bu açıdan önümüzdeki dönemde ekonomi yönetiminin bu algılamayı değiştirmek için ciddi bir çaba içine girmesi gerekecektir. Siyasi tarafta mevcut tansiyon yatışmadan ise ekonomide ve piyasalardaki çalkantının atlatılması oldukça güç olacaktır. Açıklanan Aralık ayı dış ticaret verileri oldukça olumsuz ve yılı 100 milyar dolara yakın bir dış ticaret açığıyla kapattık. Ancak Aralık ayındaki ithalatta yaşanan sert artışta, altın ithalatının etkileri ve Aralık ayında alınan vergi ve kredilere ilişkin bazı önlemlerin sene başında yürürlüğe girecek olması nedeniyle talebin erkene çekilmesinin etkisi bulunmakta. Son gelişmelerden sonra Ocak ayın ithalatındaki artışın daha sınırlı olacağını düşünüyoruz. Bu arada haftaya Ocak ayı enflasyon oranları açıklanacak. Burada son yapılan vergi artışları ve TL deki değer kaybının enflasyonu yukarı yönlü etkileyeceğini tahmin ediyoruz. Ocak ayı tüketici enflasyonunun %1.6-%1.9 civarında 13

14 gerçekleşeceği tahmin etmekteyiz için ise son enflasyon raporunda Merkez Bankası nın açıklamış olduğu ve yukarı yönlü revize edilen enflasyon beklentilerini oldukça iyimser bulmaktayız. TCMB tarafından yapılan faiz artışının olası sınırlayıcı etkileri ve iç talebin düşmesi varsayımına rağmen 2014 enflasyonun %8 e yakın düzeylerde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Önümüzdeki hafta için aslında beklentilerde çok fazla değişen birşey yok. Merkez Bankası nın yaptığı faiz artırımının etkileri izlenecek. Gelişmekte olan ülkelerdeki çalkantının artması nedeniyle bu artırım TL deki değer kaybını sınırlandırmakta yetersiz kaldı. Buna karşılık, bu ülkelere yönelik risk iştahında bir iyileşme olması halinde TL nin değerlenme olasılığı bulunmakta; bunun yanısıra TL deki negatif ayrışmanın da bir miktar sınırlandığı gözlenmekte. Faizlerde ise son kararlardan sonra aşağı yönlü bir eğilim beklemek zor; enflasyonda ortaya çıkacak yukarı yönlü eğilim de işi kolaylaştırmayacak. Bu çerçevede, gösterge tahvilin bileşik faizinin %11 civarında dalgalanacağını tahmin ediyoruz. Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: veyis.fertekligil@tbank.com.tr Tel: UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. 14