Myologia Kas Bilimi. Hazırlayan Prof. Dr. Ali BAHADIR

Transkript

1 Myologia Kas Bilimi Hazırlayan Prof. Dr. Ali BAHADIR

2 Genel Bilgi Kaslar, kasılıp gevşeme yeteneğine sahip yapılardır. Bir etkinin tesiriyle kısalabilir ve tekrar uzayabilirler. Bu önemli özellikleri nedeniyle üzerine yapıştıkları veya içerisinde bulundukları yapıları hareket ettirirler. Bu nedenle kaslar, hareketin aktif organlarıdır. Bunun için kas sistemine "AKTİF HAREKET SİSTEMİ", kas bilimine de MYOLOGIA adı verilmiştir.

3 Kasların sınıflandırılması Canlı vücudunda bulunan kaslar, şekil, çalışma ve yapıları yönünden; İskelet kasları Organ kasları Kalp kası olmak üzere üç gruba ayrılırlar.

4 1-İSKELET KASLARI Çizgili, kırmızı, istemli kaslardır Çoğunluğu iskelete (kemik ve kıkırdaklara) yapışırlar. Genellikle iki kemik arasına gerilmişlerdir Kasılmaları sonucu bağlandıkları yapıları, vücut kesimlerine karşı harekete geçirerek vücudun yer değiştirmesini sağlarlar. İskelete yapışmayanları da vardır. Örneğin: ağızın yuvarlak kası, m. orbicularis oris, anus'un kapanışını sağlayan m. sphincter ani externus, dilin iç veya özel kasları mm. lingue proprius, deri kasları mm. cutanei gibi.

5 1-İSKELET KASLARI >> Myofibra adı verilen bir çok ipliğin bir araya gelmesinden oluşmuştur. Mikroskopik bakıda enine çizgilenme, striation, gösterir. Et denilen kırmızı renkli yumuşak yapıları da bu kas grubu oluşturur. Kas fibralarından bazıları koyu kırmızı, bazıları ise soluk, beyaz görünürler. Beyaz fibralar kuvvetle kasılırlar, güçlerinin en üst noktasına eriştikten sonra hemen gevşerler. Koyu renkli fibralar ise devamlı kasılma durumundadırlar ve kasılmaları oldukça uzun sürer ve az güç ister.

6 1-İSKELET KASLARI >> Memeli hayvanların iskelet kaslarındaki açık ve koyu renkli ipliklerin oranı kasın gördüğü işe göre değişir. Devamlı olarak vücut ağırlığını taşıyan kaslarda koyu renkli fibraların oranı fazladır. Bu durum kasın rengini de etkiler ve iskelet kasları genellikle koyu (kırmızı) renklidir. İskelet kasları, merkezi sinir sisteminin kontrolü altındadırlar yani isteme bağlı olarak çalışırlar. Özetle iskelet kasları; çizgili, kırmızı ve istemli çalışan kaslardır.

7 1-İSKELET KASLARI >> Kasın dışını saran bağ doku kılıfına epimysium adı verilir. Epimysium, kasları birbirinden ayırmaya yaradığı gibi onları grup halinde saran akzarlarla da bağlantılar kurar. Evcil memelilerde kadar çift, birkaç tane de tek kas vardır. Damar ve sinirler kasa, hilus denilen göbek noktasından girerler. Bağ dokunun dağılım yollarını izleyerek yayılırlar ve gene aynı yerden kası terkederler.

8 2- ORGAN KASLARI Boşluklu organlar ve kan damarlarının duvarlarında, Bazı salgı bezlerinde, dalakta, göz yuvarlağında ve kıl köklerinde bulunurlar. İskelet kaslarının aksine, enine çizgilenme göstermezler. Renkleri soluk ve mattır. Bu grup kasların kasılmaları zayıf, fakat devamlıdır (tonus). Birçok hallerde belli sürelerde peşpeşe kasılabilirler (rhitmic). Çalışmaları autonom sinir sisteminin kontrolü altındadır, yani çalışmaları canlının istemi dışında olur. Özetle organ kasları ; düz, soluk ve istemsiz çalışan kaslardır. Bunların istisnaları da vardır. Örneğin: Musculus retractor penis düz kas olduğu halde bos da çizgili kaslarda olduğu gibi iradi (istemli) çalışır. Musculus rectococcygeus organ kası olup gayri iradi çalışmasına rağmen iskelete yapışır.

9 3- KALP KASI Kas liflerinin çizgilenme göstermesi ve renginin kırmızı olması ile iskelet kaslarına, İstem dışı çalışmasıyla organ kaslarına benzerse de Myofibra'larının birbirleriyle düzensiz bağlanmaları, syncytium, ve istem dışı çalışmasıyla iskelet kaslarından, Rengi ve çizgileriyle organ kaslarından tümüyle ayrılır. Özetle kalp kası, çizgili, kırmızı ve istemsiz çalışan bir kastır. Kalbin myocard ını oluşturur.

10 İskelet Kasları Aktif hareket sisteminin konusunu bu kas grubu oluşturur. Morfolojik yönden her kas bir organ olarak kabul edilirse ; Venter (aktif bölüm) Kasın ortadaki kontraksiyon (kasılıp gevşeyen) yapan aktif bölümüdür. Origo tendosu (çıkış kirişi) Kasın çıkış tarafında yer alan az hareketli bölümdür. Caput da denir. Terminatio- insersio ( yapışma kirişi) Kasın yapışma tarafında yer aır. Cauda da denir. Kas hücreleri ip gibi ince ve uzun olduklarından fibrae musculares olarak anılırlar. Fibra muscularis ; Stoplazma sı sarcoplazma Hücre zarı sarcolama olarak anılır. Fibrae musculares bir ara gelerek fasiculus musculares i Fasiculus musculares i biraraya gelerek kasları meydana getirirler.

11 İskelet Kasları >> Fibrae musculares in herbiri endomysium, Fasiculus musculares in herbiri perimysium, Fasiculus musculares in biraraya gelerek oluşturdukları kaslar da epimysium denen bağ doku kılıfıyla sarılır. Epimysium lar iç yandan perimysium lar ile komşuluk ederken dış yandan diğer kasların bağ dokuları ile devam ederler. Kasıları uçlarına doğru bu bağ doku kılıfları içindeki kontraktil doku kaybolur, uçlar yoğun bağ dokudan yapılmiş tendo denen kirişlere dönüşür. Kas tendolarının çıkış tarafında hareketsiz olanına punctum fixum Bağlanma tarafındaki hareketli kısmına punctum mobile adı verilir. İskelet kasları vucut üzerinde genellikle uzun, yassı ve kısa kaslar şeklinde gruplanırlar.

12 Kas tellerinin düzenlenişi Parelel düzenlenme ; Kas iplikleri birbirine paralel (karın kasları) Fusuforis ; İğ şeklinde ( bacak kasları) Penniformis ; Telek şeklinde Unipennatus ; Karşılıklı iki kirişe verev şekilde bağlanma Bipennatus ; İkisi aynı tarafta biri karşı tarafta bulunan üç kirişe bağlanma Multipennatus ; Üçten fazla kirişe iki grup şeklinde bağlanma

13 İskelet kaslarının gövde üzerinde gruplanması Uzun kaslar ; Bacaklarda yeralırlar, Kemik gövdeleri üzerinde birbirlerine paralel dizilmişlerdir. Çoğu iğ şeklinde yani m. fusiformis tir. Yassı kaslar ; Membranöz bir görünüme sahiptirler. Deri altında veya vucut boşluklarının duvarında, Baş ve bacakların üst kısımlarında yeralırlar. Şekilleri; üçgen, baklava dilimi veya gayrimuntazam dörtgen gibi olabilir. Kısa kaslar ; Büyük kitleler altında yeralan küçük ve zayıf kaslardır. Omurlar üzerinde ve büyük eklemlerin karşısında yer alırlar. Üçgen, dörtgen, koni ve halka şeklinde(m. orbicularis oris ve oculi gibi) bulunurlar.

14 Kasların isimlendirilmesi İskelet kasları iskeletin değişik bölümlerini haraket ettirebilmek için genellikle grup halinde çalışırlar bunlara synergist kaslar denir. Her grup kasın karşıtı olarak çalışan kaslar vardır ki bunlara da antigonist kaslar denir. Kaslar yaptıkları işe göre ; M. extensor carpi radialis, m. flexor carpi radalis, m. tenzor fascia lata gibi Morfolojik yapılarına göre ; M. latissimus dorsi, m. biventer cervicis, m. orbicularia oculi gibi isimlendirilirler

15 Kasların yardımcı organları Tendo Kas kirişi Fascia Akzar kas örtüsü Bursa synovialis Vagina synovialis tendinis Kiriş kını Vagina fibrosa tendinis

16 Tendo Kas kirişi Kasın kasılma gücünü kemiklere iten, sıkı bağ dokudan yapılmış aktarma organlarıdır. Kaslarınkine göre çok daha ince olan fibraları birbirine paralel dizilmiştir. Çoğu ip, urgan veya şerit şeklinde olmakla birlikte Yassı kaslarda olduğu gibi yassı ve yaygın olabilirler (aponeurosis) Basınca dayanmaz fakat çekmeye dayanıklıdırlar. Geçtiği bölgelerde maruz kaldıkları basınca karşılık içlerine kıkırdak veya susam kemikleri yerleşebilir. (Patella gibi)

17 Fascia Akzar kas örtüsü Kasları, dolayısıyla bütün vücudu daran, sağlam, dayanıklı ve çoğunlukla gümüşi renkli ak zarlardır. Kasların kontraksiyonlarına ve bazu hareketlerin oluşumuna yardımcı olurlar. Yapısında çok sayıda kollegen iplikler, az sayıda elastik fibralar bulunur. Kasların perimysiumlarına kadar uzanırlar ve kaslar arasına septa intermuscularis olarakta sokulurlar. Kasların hem bireysel hem de müşterek halde sarılmasını sağlarlar. Genel olarak vucutta facia superficalis ve facia profunda olarak bulunurlar. Fasci superficialis içine yer yer kas ipliklerinin girmesiyle m. cutenus isimli deri kasını oluşturur. Vucutta bulunan enönemli derin fascialar ; fascia cervicalis, fascia thoraco lumbalis ve fascia ilaca dır. Bunlara uzantıları sayılabilecek fascia antebrachi, fascia axillaris, fasciabrachii, fascia cruris, fascia dorsalis manus ve pedis, fascia glutea, fascia lata da sayılabilir.

18 Bursa synovialis Kasların sert çıkıntılı iskelet kısımları üzerinden geçerken kas ile bu kısımlar arasına giren içi synovia (sıvı) dolu keselerdir. Yapı yönünden capsule articularis lerde olduğu gibi synovial ve fibros iki kattan oluşurlar. Yangılanmaları sonucunda bursitis denen rahatsızlık oluşur. Kiriş altında bulunanlarına bursa synovialis subtendinea, Kas altında bulunanlarına bursa submuscularis denir.

19 Vagina synovialis tendinis Kiriş kını Uzun mesafeli kemik veya diğer sert kısımlardan geçerken tendoları sarararlar. Bursa synovialis özelliğinde yapılardır. Bunlara mesotendineum da denir. Yangısına tendovaginitis denir. Vagina fibrosa tendinis Kas kirişlerini yerine tespite yarıyan kın biçiminde oluşumlardır. Yapı olarak vagina synovialis lerde bulunan synovial kat bulunmaz.

20 Kaslara gelen damar ve sinirler Kasa gelen damar ve ve sinirler kasların hilus denen belirli bir noktasından girer ve çıkarlar Epimysium tarafından sarılmış olarak ve onun desteğiyle kas içersinde seyrederler. Atar damarları (arter) hilus tan girerek kas içinde dağılrken toplar damarlar (venae) kası aynı bölgeden terkederler. Kasa motor, autonom ve sensbl olmak üzere üç tip sinir iplikleri gelir. Motor (efferent) sinir iplikleri ; İstemli sinir sistemine aittirler Merkezi sinir sisteminden aldıkları emirleri kaslara iletirler Arızalandıklarında kaslar atrophia olurlar. Autonom (vegetatif) sinir iplikleri İstem dışı sinir sistemine ait ipliklerdir. Kasları kasılmağa hazır vaziyette tutarlar.(kas tonusu) Kasın metabolizmasını etkilerler. Sensbl (afferent ) sinir iplikleri İstemli sinir sistemine aittirler Uçları kas telleri arasındaki bağ dokuda bulunur. Kaslardan aldıkları uyarımları merkeze iletirler.

21 Kasların sınıflandırılması Deri kasları Baş kasları Vucut ekseni kasları Bacak kasları

22 Deri Kasları Fascia superficialis içine kas ipliklerinin girmesiyle şekillenmişlerdir. Doğrudan deriyle bağlantılıdırlar İskelete hemen hemen hiç bağlantıları yoktur Derinin hareketini sağlarlar. İsimlendirilmeleri bulundukları bölgeye göre yapılır; Baş ve boyun deri kasları M. spincter colli primitivus tan gelişmişlerdir. Baş deri kasları ve boyun deri kasları olmak üzere ikiye ayrılırlar M. sphincter colli superficialis, platysma ve m. sphincter colli profundus tan oluşurlar. Gövde deri kasları M. cuteneus trunci (maximus), m. cuteneus omobrachialis, mm. preputiales ve mm. supramammarii den oluşurlar.

23 Baş ve boyun deri kasları Musculus sphincter colli superficialis Sadece carnivor larda bulunur. Boynun ventral inde, dil kemiği ve gırtlağın altında spatium mandibulae ya doğru oblik olarak uzayan kas ipliklerinden oluşur. Görevi: Gırtlak bölgesindeki cranial bölümüyle fascia superficialis i germektir.

24 Baş ve boyun deri kasları Musculus cutaneus faciei (10) Dudak ve yanakların üzerinde yeralır. Sus ve carnivor'larda boyundan gelen platysma nın devamıdır Equus ve ruminant'ta ayrı bir kastır. Çiğneme kaslarından m. masseter üzerinden ağız açısına doğru uzanarak m. orbicularis oris içine hüzmelenir. Görevi: Ağız açısını geri çekmek, dudak ve yanak derisini germektir.

25 Baş ve boyun deri kasları Musculus sphincter colli profundus Musculus sphincter colli superficialis ve platysma'nın altında, boynun ön yarısından burun ucuna kadar uzanır. Dış kulak kasları hariç bütün yüz kasları bundan orijin alırlar. Görevi: Alt çene ve yutak bölgesindeki yüzlek akzarı gerer. Musculus cutaneus frontalis Sadece ruminant ve insanda alın bölgesinde derinin altında bulunur. Sus'ta zayıf gelişmiştir. İplikleri m. sphincter colli profundus'tan çıkarlar. Görevi: Alın derisini kırıştırmak ve oynatmaktır. Musculus cutaneus colli Carnivor dışındaki türlerde bulunur. Sus ta manubrium sterni den, Ruminant larda boynun yüzlek fascia sından, Equide lerde her iki bölgeden de çıkan Boynun yanlarına parmaklar halinde yayılan oldukça güçlü bir kastır. Altındaki büyük kaslara kaynaşmıştır. Görevi: Boynun alt yüzünün derisini gerdirmek ve oynaktır. Equus'ta aynı zamanda sulcus jugularis'in üzerini köprülediğinden kontraksiyonunda bu oluğu önemli ölçüde sıkıştırır.

26 Baş ve boyun deri kasları Platysma Carnivor ve sus'ta oldukça iyi gelişmiştir. Diğer türlerde bulunmaz. Boynun dorsal ve ense bölgesinden çıkarak oblik ve ışınsal bir seyirle, yüz ve boynun ventral kısmına dağılır. Topografik olarak m. cutaneus faciei ve m. cutaneus colli olmak üzere iki kısma ayrılır. Görevi: Yutak ve ense derisini oynatmaktır.

27 Gövde deri kasları Musculus cutaneus trunci (maximus) Vücudun en geniş deri kasıdır. Omuzun gerisinden kavram yani plica lateris e (genus) kadar bütün vücudu sarar. Liflerinin yönü, önden geriye ve aşağı doğrudur. Carnivor'larda yalnızca omuz bölgesinde kalmıştır. Equus ve ruminant'ta omuz deri kası ile kaynaşmıştır. Görevi: Vücut derisini germek ve oynatmaktır. Musculus cutaneus omobrachialis Equus ve ruminant'lara hastır. İnce bir kas katı halinde scapula'dan dirsek eklemine kadar uzanır. Musculus cutaneus trunci nin ileriye doğru devamı gibidir. Görevi: Omuz derisini germek ve oynatmaktır.

28 Gövde deri kasları Musculii preputiales Ruminant, sus, carnivor'larda bulunur. En kuvvetli olarak boğalarda gelişmiştir. Gövde deri kasının karnın altına doğru uzamış bir parçası olarak kabul edilir. İki bölümden oluşur. Musculus preputialis cranialis ; Adı geçen türlerin hepsinde bulunur. Görevi: Sünnet derisini öne doğru çekmektir. Sus'ta diverticulum preputiale'ye baskı yapar. Musculus preputialis caudalis; Carnivor'da bulunmaz, sus'ta bazen bulunur. Görevi: Sünnet derisini geriye doğru çekmektir. Musculii supramammarii Dişi carnivor'lara hastır. Bir kaç lif halinde cartilago xyphoidea'dan çıkarak os pubis'e kadar karnın alt yüzünde uzanır. M. supramamaricus cranialis ve m. supramamaricus caudalis olarak ayırmak mümkündür. Bu da önceki kas gibi gövde deri kasının bir parçası olarak kabul edilir. Görevi: Meme bölgesi karın derisini germek ve oynatmaktır.

29 BAŞ KASLARI (Musculi capitis) 1- Yüz kasları N. facialis'in kollarını alırlar. 2- Çiğneme ve yutak giridi kasları 3- Dil kasları 4- Gırtlak kasları 5- Yutak kasları 6- Göz çukuru içi kasları n.abducens'i N. mandibularis'in kollarını alırlar. N.hypoglossus'u alırlar. N.glossopharyngeus-N.vagus'u alırlar. N.vagus'u alırlar N.oculomotorius, n.trochlearis ve alırlar. Yukarıda sayılan kas gruplarından üçüncüden altıncıya kadar olan gruplar özel organ kasları olduğundan ilgili organlarda etüd edilecektirler.

30 Yüz kasları Mimik kasları olarak da nitelendirilen bu kaslar bulundukları bölgeye ve yaptıkları işe göre; Dudak ve yanak kasları, Burun kasları, Göz kapağının dış kasları Kulak kepçesi kasları olmak üzere dört ana grup altında sınıflandırılabilirler.

31 Dudak ve yanak kasları Musculus orbicularis oris (6) Ağız çevresinde yeralan ve dudakların temelini oluşturan dairesel bir kastır. İskelete yapışmaz. İçerisine mm. incisivi ile m. buccinator hüzmelenir. Görevi: Ağız yarığını büzmek ve dudak bezleri üzerine basınç yapmaktır. Uyarımı: N. facialis.

32 Dudak ve yanak kasları Musculi incisivi (9) Alt ve üst dudak mucosasının hemen altında, kesici dişler hizasında yer alan ince ve yassı birer kastırlar. M. incisivus superior ve m. incisivus inferior isimli iki parçadan oluşur. Çıkış yeri (origo): üst ve alt kesici diş alveollerinin yakınından çıkarlar. Yapışma yeri (insertio): üst ve alt dudakların üzerinde yer alan m. orbicularis oris bölümüne ve ilgili dudak derilerine yapışır. Görevi (functio): Birlikte çalıştıklarında dudakları dişlere doğru çekerek dudak bezlerine basınç yapmak. Tek olarak çalıştıklarında üst kas üst dudağın yukarıya, alt kas ise alt dudağın aşağıya çekilmesine yardımcı olur. Uyarımı (innervation): N. facialis.

33 Dudak ve yanak kasları Musculus levator nasolabialis (1, 2, 1) Alın ve burnun üst tarafından çıkarak üst dudağa ve burun deliğinin dış tarafına giden yassı, geniş ve ince bir kastır. Çıkış yeri: Equide ve canis te; Gözün biraz oral ve medial yanı, Ruminant larda; Alın ve burun deri kası, Sus ta; Burun sırtı ortası, Yapışma yeri: Equide ve canis te; Üst dudak ve burun deliği, Ruminant larda; Üst dudak ve burun deliği ve margo interalveolaris maxillaris, Sus ta; Üst dudak. Görevi: Üst dudağı yukarı doğru çekmek, equus, ruminant ve carnivor'da burun deliğini genişletmektir. Uyarımı: N. facialis.

34 Dudak ve yanak kasları Musculus levator labii superioris (maxillaris) (2, 2,5) İç göz açısının alt tarafı çevresinde maxilla'dan çıkan kuvvetli bir kastır. Üst dudakta, burun deliğinin yan tarafında ve aksi tarafın kası ile orta düzlemde birleşerek sonlanır. Aygır ve boğalarda iyi gelişmiştir ve üst dudağın yukarı doğru kıvrılmasını bu kas sağlar. Çıkış yeri: Orbita nın ön ve biraz ventral inde, maxilla üzerinden çıkar. Yapışma yeri: Üst dudağın ortası (diğer tarafınkiyle birlikte). Görevi: Üst dudak ve çevresini yukarı doğru kaldırmak ve geriye doğru çekmektir. Uyarımı: N. facialis.

35 Dudak ve yanak kasları Musculus caninus(3, 3, 6) Musculus levator labii superioris in altında bulunur. Genel kural olarak evcil memelilerde ondan daha zayıftır. Birbirinden ayrılarak giden kirişler ile burun deliğinin yanına ve kısmen de üst dudağa yapışır. Çıkış yeri: Equide lerde; Crista facialis in ön ucu, Ruminant larda; Tuber malare, Sus ta; For. infraorbitale nin hemen gerisi, Canis te; For. infraorbitale nin ventrali, Yapışma yeri: Equide lerde M. orbicularis oris, burun deliğinin yan tarafı, diverticulum nasi, Ruminant larda; Burun deliğinin yanları, Sus ta; Burun deliği ve üst dudak, Canis te; Üst dudak. Görevi: Üst dudağı geri çekmek, burun deliğini genişlemektir. Uyarımı: N. facialis.

36 Dudak ve yanak kasları Musculus depressor labii superioris (maxillaris) (4) Sadece ruminant ve sus'ta bulunur. Musculus caninus un hemen alt tarafında yer almıştır. Çıkış yeri: Ruminant larda; Tuber faciale, Sus ta; Crista facialis in ön ucu. Yapışma yeri: Bos da; Planum nasolabiale, K. rum. larda; Planum nasale, Sus ta; Planum rostrale. Görevi: Üst dudağı aşağı doğru çekmektir. Uyarımı: N. facialis.

37 Dudak ve yanak kasları Musculus depressor labii inferioris (mandibularis) (8, 8) Carnivor'larda bulunmaz. Diğer türlerde m. buccinator ile kaynaşmıştır. İki kas birbirinden m. masseter in önünde ayrılırlar. Musculus masseter in ventral kenarı boyunca öne doğru uzayarak alt dudağa girer. Çıkış yeri: Maxilla nın tuber faciale si ve mandibula nın proc. coronoideus u. Yapışma yeri: Alt dudak. Görevi: Alt dudağı aşağıya ve geriye doğru çekmektir. Uyarımı: N. facialis. Musculus mentalis Musculus buccinator'un pars buccalis'inin bir parçası olarak da kabul edilir. Çıkış yeri: Canin dişler hizasında mandibula nın dış yüzünden çıkar. Yapışma yeri: Alt dudak derisi. Görevi: Çene derisini büzüştürmek ve germektir. Uyarımı: N. facialis.

38 Dudak ve yanak kasları Musculus zygomaticus (5,5) Equus, sus ve ruminat ta arcus zygomaticus'tan, carnivor'da scutulum kıkırdağından, ağız açısına uzanan yassı, şerit benzeri bir kastır. Çıkış yeri: Equide, sus ve ruminant larda; Arcus zygomaticus, fascia masseterica, Carnivor da; Scutulum. Yapışma yeri: Commissura labiorum un hemen üst kısmı. Görevi: Ağız açısını geriye, carnivor'da buna ilave olarak scutulum'u öne çekmektir. Uyarımı: N. facialis. Musculus buccinator (7,7) Yanağın temelini oluşturur. Üst ve alt çene alveollerinin kenarları arasında bulunur. Özellikle arka bölümü bir yüzlek pars buccalis ve bir de derinde yeralan pars molaris'e ayrılır. Çıkış yeri: Mandibula nın proc. coronoideus u, tuber maxillare, mandibula ve maxilla nın margo alveolaris leri. Yapışma yeri: Commisura labiorum. Görevi: Lokmanın dişler arasına girmesini sağlamak ve yanak bezlerine basınç yapmaktır. Uyarımı: N. facialis.

39 Burun kasları Musculus dilatator naris apicalis Burun delikleri arasında yer alan bir kastır. Ruminant larda corpus incisivus un ortasından dorsolateral olarak iki yana oblik seyirli iplikler halinde karşımıza çıkarken, Equide lerde iki cart. alaris arasına gerilmiştir ve biri yüzlek diğeri derin iki katlı bir kas tabakası halindedir. Çıkış yeri: Ruminat ta; Corpus incisivus un üzerinden diğer yanınkiyle birlikte, Equide de; Bir tarafın cart. alaris den çıkar. Yapışma yeri: Ruminat ta; Cartilago nasi lateralis ve burun deliklerinin medial duvarına, Equide de; Diğer tarafın cart. alaris ine yapışır. Görevi: Dudak kaslarına burun deliğinin genişletilmesinde yardımcı olmak ve equus'ta burun kanadının şişirilmesini sağlamaktır. Uyarımı: N. facialis. Musculus dilatator naris medialis Ruminant lara hastır. Burunun medial kanadının üst yanında yer alır. Önceki kasa göre daha küçüktür. Çıkış yeri: Cartilago nasi lateralis ve m. levator labii superioris in tendo sundan çıkar. Yapışma yeri: Burun deliklerinin medial duvarının dorsal köşesine yapışır. Görevi: Burun deliğinin genişlemesine yardımcı olmak. Uyarımı: N. facialis.

40 Burun kasları Musculus lateralis nasi Incisura nasoincisivus'tan diverticulum nasi'ye uzanan ince bir kastır. Ruminant larda derin ve yüzlek iki tabaka, Equide lerde dorsal, caudal ve ventral olmak üzere üç bölüm halindedir. Diverticulum nasi nin derisinin içine ve burun boşluğunun tabanına yayılır. Çıkış yeri: Ruminant larda yüzlek kısım; Os incisivus un proc. nasalis inin lateral yüzünün apikal kısmından, Derin kısım; Cartilago lateralis nasi ventralis ten, Equide lerde dorsal kısım; Icisura nasoincisiva nın dorsal kenarından, Caudal kısım; Onun biraz arkasından, Ventral kısım; Os incisivus un proc. nasalis inden çıkar. Yapışma yeri: Ruminant larda yüzlek kısım; Üst dudağa, Derin kısım; Cartilago nasalis accesoria ya, Equide lerde dorsal ve caudal kısımlar; Diverticulum nasi nin tabanına, Ventral kısım; Concha nasi dorsalis ve ventralis lere yapışır. Görevi: Burun deliğinin genişlemesine yardımcı olmak. Uyarımı: N. facialis.

41 Gözkapağının dış kasları Musculus orbicularis oculi Göz kapaklarını çepeçevre saran ve onları kontrol eden kuvvetli bir kastır. Pars orbitalis ve pars palpebralis olmak üzere iki parçadan oluşur. Pars orbitalis daha derinde, daha kuvvetli, Pars palpebralis isimli ikinci parça ise daha yüzlek ve daha zayıftır. Bağlanma noktaları: Pars orbitalis; Orbitayı oluşturan kemiklerin kenarlarına, Pars palpebralis; Göz kapaklarının iç yüzüne bağlanır. Görevi: Göz kapakları arasındaki görme yarığını (rima palpebrarum) daraltmak veya kapatmaktır. Uyarımı: N. facialis. Musculus levator anguli oculi medialis Musculus corrugator supercilii veya m. superciliaris olarak da bilinir. Sadece carnivor'da kuvvetli bir kastır. Ruminant larda yerini m. frontalis almıştır. Çıkış yeri: Fascia frontalis. Yapışma yeri: Üst göz kapağının medial yarımı. Görevi: Üst göz kapağının medial yarımını yukarı doğru çeker. O bölgenin duyu kıllarının dikleşmesini sağlar. Uyarımı: N. facialis.

42 Gözkapağının dış kasları Musculus retractor anguli oculi lateralis Çok zayıf bir kastır. Sadece carnivor larda bulunur. Fascia temporalis'ten çıkıp dış göz açısına uzanan bant şeklinde bir kastır. Çıkış yeri: Fascia temporalis. Yapışma yeri: Angulus oculi lateralis (dış göz açısı). Görevi: Dış göz açısını germek ve yukarıya kaldırmaktır. Uyarımı: N. facialis. Musculus malaris Musculus colli profundus un gözkapağına uzanan bölümü olarak da düşünülebilinir. En kuvvetli olarak bos ta şekillenmiştir. Yüz fascia'sından çıkarak alt göz kapağına girer. Çıkış yeri: Fascia profunda fascii. Yapışma yeri: Alt göz kapağı. Görevi: Alt göz kapağını aşağı doğru, ruminant larda buna ilave olarak yanağı yukarı çekmek. Uyarımı: N. facialis.

43 Kulak kepçesi kasları Evcil memelilerde başın, boyuna asılış biçiminden dolayı ses yönüne çevrilebilmesi oldukça güçtür. Bu güçlüğü telafi için, başı çevirmeden ses dalgalarının alımını sağlayacak şekilde kulak kepçesinin oynak olması gerekmektedir. Bundan ötürü kulak kepçesini küresel bir eklem gibi hareket ettirebilen kepçe kasları çok iyi gelişmişlerdir. Kaslar, ya çevre kemiklerinden yada kulak kepçesinin ön ve iç tarafında, m. temporalis üzerine oturmuş, cart. scutuloformis (scutulum) isimli kalkancık kıkırdağı'dan çıkarak kepçeye bağlanırlar. Yerleşim özelliklerine göre ; Musculi auriculares rostrales, Musculi auriculares dorsales, Musculi auriculares caudales, Mm. auriculares ventrales Kepçe üzerindeki kaslar olmak üzere beş gruba ayrılırlar.

44 Musculi auriculares rostrales Musculi scutuloauricularis superficiales Kulak kepçesiyle, (auricula) scutulum arasında seyrederler. Equide lerde m. scutuloauricularis superficialis dorsalis, medius (accesorius) ve ventralis olmak üzere üç tanedirler. Çıkış yerleri: Scutulum (cart. scutuloformis). Yapışma yerleri: Auricula (kulak kepçesi kıkırdağı). Görevi: Kulak kepçesini içe çekerek kulak kepçesinin dik durmasını sağlamak ve böylece kepçe yarığını öne çevirmek. Uyarımı: N. facialis. Musculi scutuloauriculares profundi Kepçenin kısa (m. scutularis profundus minor) ve uzun (m. scutularis profundus major) döndürücü kasları diyebileceğimiz iki kastan oluşurlar. Dıştan görülmezler. Kepçe çevresi yağının içine gömülmüşlerdir. Çıkış yerleri: Scutulum un alt kısmı. Yapışma yerleri: Auricula. Görevi: İkisi birarada kulak kepçesine dönme hareketi yaptırırlar. Kulak kepçesi yarığını dışarı ve geriye çevirirler. Uyarımı: N. facialis.

45 Musculi auriculares rostrales Musculus frontoscutularis Temporal ve frontal iki parçadan oluşur. Çıkış yeri: Arcus zygomaticus ve linea temporalis in frontal kısmı. Yapışma yeri: Scutulum un lateral ve ön kenarı. Görevi: Scutulum u yerinde tutmak ve hareket ettirmek. Uyarımı: N. facialis. Musculus zygomaticoscutularis Equide ve carnivor larda bulunan temporal bölge üzerine subcutan olarak yerleşmiş, ince bir kastır. Çıkış yeri: Arcus zygomaticus ve linea temporalis. Yapışma yeri: Scutulum. Görevi: Scutulum un tespitinde rol oynar. Uyarımı: N. facialis. Musculus zygomaticoauricularis Arcus zygomaticus ile kulak kepçesinin tabanı arasında seyreden bir kastır. Çıkış yeri: Fascia parotidea ve arcus zygomaticus. Yapışma yeri: Kulak kepçesinin tabanı ve m. parotidoauricularis in yapışma kirişi. Görevi: Kulak kepçesinin dibini öne doğru çeker. Uyarımı: N. facialis.

46 Musculi auriculares dorsales Musculus interscutularis İki yanınki birbirine bitişik olarak linea temporalis lerden çıkarak kendi yanının Musculus parietoscutularis scutulum una bağlanır. Çıkış yeri: Linea temporalis in parietal bölümü. Yapışma yeri: Scutulum. Görevi: Scutulum u yerinde tutmak ve hareket ettirmek. Uyarımı: N. facialis. Sadece carnivorlar da varlığından sözedilen bir kastır. Çıkış yeri: Linea temporalis in parietal bölümü. Yapışma yeri: Scutulum. Görevi: Scutulum un yerinde tespit etmek. Uyarımı: N. facialis. Musculus parietoauricularis Musculus scutuloauricularis ve cervicoaurcularis superficialis in altında yer almış bir kastır. Çıkış yeri: Linea temporalis in parietal bölümü. Yapışma yeri: Kulak kepçesi salyangozunun dış bükey yüzünün altı. Görevi: Kulak kepçesinin kaldırıcısı olarak çalışmak. Uyarımı: N. facialis.

47 Musculi auriculares caudales Musculus cervicoscutularis Crista nuchea den çıkarak scutulum um iç tarafına yapışır. Equide lerde m. interscutularis ten pek iyi ayrılmaz. Çıkış yeri: Crista nuchea veya ona denk gelen bölge fasciası. Yapışma yeri: Scutulum um iç tarafı. Görevi: Scutulum u yerinde tutmak ve hareket ettirmek. Uyarımı: N. facialis. Musculus cervicoauricularis superficialis Ense bölgesinden kulak kepçesine uzanır. Üzeri bir önceki kas tarafından örtülmüştür. Çıkış yeri: Crista nuchea ve fascia nuchea. Yapışma yeri: Kulak kepçesinin dış bükey yüzünün iç tarafı. Görevi: Kulak kepçesinin kaldırıcısı olarak çalışmak. Uyarımı: N. facialis.

48 Musculi auriculares caudales Musculus cervicoauricularis medius Musculus cervicoauricularis superficialis in altında ve caudal inde yer alan uzun ve kuvvetli bir kastır. Çıkış yeri: Crista nuchea, lig. nuchae ve çevre fascia sı. Yapışma yeri: Kulak kepçesinin arka ve dış tarafı. Görevi: Bir sonraki ile birlikte kulak kepçesinin arka-iç tarafını dışa çevirmek. Uyarımı: N. facialis. Musculus cervicoauricularis profundus Önceki iki kasın altından çıkar, glandula parotis in altından geçerek kulak kepçesinin dış bükey yüzünün alt kesimine bağlanır. Çıkış yeri: Crista nuchea, lig. nuchae ve çevre fascia sı.(önceki kasın altı) Yapışma yeri: Kulak kepçesinin dış bükey yüzünün alt kesimi. Görevi: Bir önceki kasla birlikte kulak kepçesinin arka-iç tarafını dışa çevirmek. Uyarımı: N. facialis.

49 Musculi auriculares ventrales Musculus parotidoauricularis Glandula parotis üzerinde subcutan olarak uzanan şerit benzeri bir kastır. Çıkış yeri: Fascia parotidea. Yapışma yeri: Kulak kepçenin inc. intertragica sı çevresi. Görevi: Kepçeyi aşağı doğru çektiği gibi, kaldırıcı, döndürücü ve dışarı çeken kaslarla birlikte çalıştığında kepçeyi geriye doğru çeker. Uyarımı: N. facialis. Musculus styloauricularis Şerit şeklinde bir kastır. Çıkış yeri: Meatus acusticus externus. Yapışma yeri: Kulak kepçesinin iç kenarının derisi. Görevi: Kulak girişi deliğini ufaltır. Uyarımı: N. facialis.

50 Kulak kepçesi üzerinde yer alan kaslar Tamamı kulak kepçesi üzerinde yer alan ufak kaslardır.. 1- M. tragicus 4- M. helicis 2- M. antitragicus 5- M. meatus cartilaginei 3- M. caudoantitragicus 6-M. transversi et obliqui auriculae Görevleri: Bu kaslar kıkırdak işitme yolunun daralmasını ve genişlemesini sağlarlar. Uyarımlarımları: N. facialis.

51 Çiğneme kasları Musculus masseter Ramus mandibula'nın dış yüzünde bulunan kuvvetli bir kastır. Canis ve ovis te üç, diğer türlerde yüzlek ve derin iki bölümden meydana gelmiş olup özellikle equus ve carnivor'da çok kuvvetli ve kirişseldir. Çıkış yeri: Arcus zygomaticus ve crista facialis. Yapışma yeri: Corpus ve ramus mandibulae. Görevi: Alt çeneyi üst çeneye doğru kuvvetlice çekmek ve öğütmede alt çenenin yan hareketlerine sağlamak. Uyarımı: N. mandibularis in kollarından n. massetericus. Musculus pterygoideus medialis Alt çenenin iç tarafında yer alan güçlü bir kastır. Dorsolateral indeki m. pterygoideus lateralis ile aralarından n. mandibularis isimli sinir geçer. Her iki kas yutağı yanlardan çevirmişlerdir. Çıkış yeri: Os palatinum un lamina perpendicularis i ve os basisphenoidale nin proc. pterygoideus u. Yapışma yeri: Ramus mandibulae nin fossa pterygoidea sı. Görevi: Musculus masseter gibi alt çeneyi yukarı çekerek (synergist) çiğnemeye yardımcı olmak. Tek taraflı çalıştığında çeneyi yana çekmek. Uyarımı: N. mandibularis in kollarından n. pterygoideus.

52 Çiğneme kasları Musculus pterygoideus lateralis Oromedial indeki m. pterygoideus medialis e göre daha zayıf bir kastır. Çıkış yeri: Os basisphenoidale nin proc. pterygoideus u. Yapışma yeri: Collum mandibulae, proc. condylaris ve dolayısiyle çene eklemi kapsulü. Görevi: Alt çenenin yukarıya ve ileriye doğru hareketini sağlamak. Tek taraflı çalıştığında çeneyi yana çekmek. Uyarımı: N. mandibularis in kollarından n. pterygoideus. Musculus temporalis Fossa temporalis'i dolduran ve üzeri parlak bir kirişsel fascia ile kaplanmış güçlü bir kastır. En kuvvetli olarak carnivor'da bulunur. Çıkış yeri: Fossa temporalis. Yapışma yeri: Ramus mandibula'nın ön kenarı ve proc. coronoideus u. Görevi: Alt çeneyi yukarıya doğru çekmek ve böylece üst çeneye bastırmak. Uyarımı: N. mandibularis in kollarından n. temporalis profundus.

53 Yutak giridi kasları Musculus digastricus (biventer mandibulae) (7) Os occipitale'nin proc. paracondylaris'i (jugularis) ile corpus mandibulae'nin iç yüzü arasında oroventral seyreden bir kastır. Yalnız equus'da ara bir kirişle birbirine bağlı iki belirgin karından (venter caudalis-venter-rostralis) şekillenmiştir. Diğer türlerde tek karın halindedir. Equus'da caudal karından ayrılan bir kol mandibula'nın proc. condylaris'ine, m. occipitomandibularis olarak yapışır. Ayrıca kasın ara kirişi m. stylohyoideus'un kirişini delerek yoluna devam eder. Burada her iki kiriş bir kiriş kını ile sarılmıştır. Çıkış yeri: Os occipitale nin proc. paracondylaris i (jugularis). Yapışma yeri: Corpus mandibulae nin alt kenarının iç yüzü ve sadece equide lerde; ramus mandibulae nin proc.condylaris'i (m. occipitomandibularis). Görevi: Alt çeneyi aşağı ve geriye doğru çekmekle ağız yarığının genişlemesini sağlar. Equus'da m. stylohyoideus'un kirişi ile ilişkili olduğundan dil kemiğinin yukarı doğru kaldırılmasında yardımcı olur. Uyarımı: Ön bölüm; n. mandibularis in n. mylohyoideus u, arka bölüm; n. facialis.

54 Yutak giridi kasları Musculus mylohyoideus (8) Dilin yardımcı kaslarından olmakla beraber, genetik ve innervation yönünden baş kaslarına dahildir. Karşı yarımla birleşerek alt çene aralığının en yüzlek kasını şekillendirir. Lifleri sagittal eksene transversal yöndedir. Corpus mandibulae'nin iç yüzündeki linea mylohyoidea'lardan çıkar. Birleşme noktasında ortada bir dikiş, raphe, oluştururlar. Carnivor dışında diğer türlerde pars oralis ve pars aboralis halinde birbirine yapışık iki parçadır. Çıkış yeri: Her iki corpus mandibulae'nin iç yüzündeki linea mylohyoidea lar. Yapışma yeri: Spatium mandibulae da diğer tarafınki ile oluşturdukları raphe mylohyoidea ve geride os hyoideum. Görevi: Dili damağa doğru kaldırmak ve bastırmak. Uyarımı: N. mandibularis in n. mylohyoideus u.

55 Vucut ekseni kasları Columna vertebralis'in şekillendirdiği eksen, vücut eksenidir. Vücut eksenini, boyun, gövde (göğüs-bel-sağrı) ve kuyruk bölümleri oluşturur. Kaslar da bu bölünmeye uygun olarak 6 alt bölümde incelenir. 1- Başı hareket ettiren kaslar 2- Vücut eksenini (Boyun-sırt-bel) hareket ettiren kaslar Boyun- sırt (göğüs-bel) omur direğini etkileyen kaslar Boyun ve sırt (göğüs-bel) uzun kasları Yüzlek kat Orta kat Derin kat Boyun ve sırt (göğüs-bel) kısa kasları Boynu aşağı doğru büken kaslar 3- Soluk borusunun alt ve yan yüzündeki uzun kaslarla, dil kemiği kasları: 4- Solunum kasları 5- Karın kasları 6- Kuyruk kasları

56 Başı hareket ettiren kaslar Musculus rectus capitis dorsalis major Axis ile os occipitale arasında yeralır. Yüzlek ve derin olmak üzere iki parçadan oluşmuştur. Ligamentum nuchae ile ilişkilidir. Çıkış yeri: Axis'in proc. spinosus u. Yapışma yeri: Protuberentia occipitalis externa veya ona denk gelen yer. Görevi: Articulatio atlanto-occipitalis'in gericisi dolayısıyla başın kaldırıcı kasıdır. Uyarımı: 1. n. cervicalis in rami dorsales i. Musculus rectus capitis dorsalis minor Önceki kasın altında ve atlanto-occipital ekleminin hemen üzerindedir. Atlas ile os occipitale arasında bulunur. Çıkış yeri: Atlas ın tuberculum dorsale si. Yapışma yeri: Protuberentia occipitalis externa nın yanları. Görevi: Önceki kas ile birlikte art. atlanto-occipitalis'in gericisi dolayısıyla başın kaldırıcı kasıdır. Uyarımı: 1. n. cervicalis in rami dorsales i.

57 Başı hareket ettiren kaslar Musculus obliquus capitis cranialis Kısa, kalın, lifleri eğri giden bir kastır. Atlas ile os occipitale arasındaki boşluğu doldurur. Üstünü m. brachiocephalicus ile m. splenius capitis'in kirişleri kaplamıştır. Çıkış yeri: Ala atlantis. Yapışma yeri: Processus paracondylaris (jugularis) ve linea nuchae. Görevi: Baş-boyun eklemlerinin gericisidir. Tek taraflı çalıştığında başı yana çeker. Uyarımı: 1. n. cervicalis in rami dorsales i. Musculus obliquus capitis caudalis Multifidus kas sisteminin ön parçasını oluşturur. Önceki kastan daha büyük ve kuvvetlidir. İlk iki boyun omurunun üzerindedir. Axis'in dikensi çıkıntısından atlas a uzanır. Çıkış yeri: Axis in proc. spinosus u. Yapışma yeri: Ala atlantis. Görevi: Tek taraflı çalıştığında atlas ı dolayısıyla başı döndürür. İki tarafınki bir arada çalıştığında atlantoaxial eklemi tesbit eder. Uyarımı: 2. n. cervicalis in rami dorsales i.

58 Başı hareket ettiren kaslar Musculus rectus capitis lateralis Articulatio atlanto-occipitalis in yan tarafında uzanan yüzlek ve zayıf bir kastır. Çıkış yeri: Atlas ın arcus ventralis i ve ala atlantis. Yapışma yeri: Os occipitalis in proc. paracondylaris i. Görevi: Ense boyun eklemini (art. atlanto-occipitalis) büker, başı yana çeker. Uyarımı: 1. n. cervicalis in rami ventrales i. Musculus rectus capitis ventralis Kısa, zayıf bir kastır. M. longus capitis'in üst ve yan tarafında atlas ile kafatasının alt yüzü arasındadır. Çıkış yeri: Atlas ın arcus ventralis i. Yapışma yeri: Os basioccipitale nin tuberculum musculare si. Görevi: Ense boyun eklemini (art. atlanto-occipitalis) büker. Uyarımı: 1. n. cervicalis in rami ventrales i.

59 Başı hareket ettiren kaslar Musculus longus capitis Başın bükücüsü olan bu uzun kas, boyun bükücü kası m. longus colli'nin öne doğru devamıdır. İlk iki boyun omuru ile os occipitale arasındaki boşluğu tamamen doldurur. Çıkış yeri: 5. veya 6. dan 2. ye kadar olan boyun omurlarının proc. transversus ları. Yapışma yeri: Os basioccipitale nin tuberculum musculare si. Görevi: Ense-boyun ekleminin güçlü bir bükücüsüdür. Başın yana doğru çekilmesini de sağlar. Uyarımı: Equide lerde 1.-4., diğer türlerde n. cervicales in rami ventrales i.

60 Boyun ve sırt uzun kasları (yüzlek kat) Musculus splenius (3) Boyun bölgesinin yan tarafında, yeralan güçlü bir kastır. Carnivor dışında m. splenius capitis ve m. splenius cervicis olmak üzere iki parçadan oluşur. Os occipitale, vertebrae cervicales ve lig. nuchae arasında yer almıştır. Dış yüzünün büyük bölümü m. trapezius, m. rhomboideus ve m. brachiocephalicus tarafından örtülürken kendisi de derin ense kaslarını kapatmıştır. Çıkış yeri: Cidago bölgesindeki fascia spinocostotransversalis, lig. nuchae nın arka bölümü, 3. ve 4. vertebra thoracica nın proc. spinosus ları (ruminant ve canis). Yapışma yeri: M. splenius capitis; Os occipitale nin linea (crista) nuchae, os temporale nin proc. mastoideus u ve ilk boyun omurlarının proc. transversus'ları. M. splenius cervicis; kadar olan vertebrae cervicalis in proc. transversus ları. Görevi: İki tarafın kası bir arada çalıştığında boyun gerilir, baş ve boyun dikilir ve kaldırılır. Tek taraflı çalıştığında baş ve boyun yana bükülür. Koşma ve sıçramalarda ise baş ve boyun arasındaki uyumu sağlar. Uyarımı: Bulunduğu bölgedeki nn. cervicales.

61 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus iliocostalis Crista iliaca'dan çıkar, angulus costae'lara kirişli dişler şeklinde bağlanarak son boyun omurlarının proc. transversus'larında sonlanır. Geçtiği bölgelere göre kası; m. iliocostalis lumborum, thoracis ve cervicis şeklinde üçe ayrılır. Musculus iliocostalis lumborum Ayrı bir kas halinde ruminant ve carnivor'da bulunur. Equus ve sus'ta m. longissimus lumborum ile kaynaşmıştır. Crista iliaca ile son costa arasında bulunur. Çıkış yeri: Crista ilaca. Yapışma yeri: Vertebrae lumbales in proc. transversus ları ve son costa lar. Görevi: Columna vertebralis in lumbo - thoracal bölümünü tesbit ve expiration. Uyarımı: Nn. lumbales in rr. dorsales i.

62 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus iliocostalis thoracis Bütün evcil memelilerde mevcuttur. Kaburgaların arka üst kenarlarına bağlanan ve merdiven basamağı gibi peş peşe dizilmiş lateral ve medial kirişsel dişlerden oluşur. Lateral kirişlerin yönleri craniolateral, medial kirişlerin yönleri craniomedial dir. Çıkış yeri: M. iliocostalis lumborum. Yapışma yeri: Lateral kirişler; 2-3 intercostal aralık atlayarak costa ların arka kenarlarına, Medial kirişler, birer aralık atlayarak costa ların ön kenarlarına yapışırlar. Görevi: Columna vertebralis in lumbo - trochal bölümünü tesbit ve expiration. Uyarımı: Nn. thoracici nin rr. dorsales i.

63 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus iliocostalis cervicis Bir önceki kasın devamıdır. Zayıf gelişmiştir. Carnivor'da bulunmaz. Equus ve ruminant'ta beşinci ve altıncı boyun omurunun proc. transversus'larına bağlanır. Sus'ta ise ala atlantis'e kadar uzanır. Çıkış yeri: M. iliocostalis thoracis. Yapışma yeri: Equus ve ruminant'ta beşinci ve altıncı boyun omurunun proc. transversus'ları, Sus'ta ise ala atlantis. Görevi: Çift taraflı çalıştığında columna vertebralis in ilgili bölümünü sabitlemek, tek taraflı çalıştığında yana doğru çekmek. Uyarımı: Nn. cervicales in rr. dorsales i.

64 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus longissimus Sacrum ve ilium'dan os occipitale'ye kadar uzanan bir kas serisidir. Bu haliyle sırt, boyun ve başın, dolayısıyla vücudun en uzun kasıdır. Bel bölgesi kasın en fazla gelişmiş olduğu yerdir. Burada kasın üzerine fascia thoracolumbalis örtülmüştür. İleriye doğru gittikçe kasın genişliği ve kalınlığı önemli derecede azalır. Kas liflerinin yönü cranioventral ve lateral'dir. Lifler kasın geçtiği bölgelerde omurların proc. mamillaris'leri ile proc. transversus'larına, kaburga kemiklerinin angulus costae'ları ile arka kenarlarına bağlanırlar. Bulunduğu bölgeye göre kas bölümleri şöyle isimlendirilir. a- M. longissimus lumborum d- M. longissimus capitis b- M. longissimus thoracis e- M. longissimus atlantis c- M. longissimus cervicis

65 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus longissimus lumborum Musculus iliocostalis'in medial'inde yer alan kas equide ve sus ta bu kas ile kaynaşmış, carnivor ve ruminant larda ondan ayrılabilir durumdadır. Evcil memelilerde önündeki m. longissimus thoracis ilede sınır göstermeksizin birleşmiştir. Bu birleşik kasa daha önceleri m. longissimus dorsi adı da verilirdi. Bu kas aynı zamanda kasaplık hayvanlarda konturfile nin elde edildiği kastır. Çıkış yeri: Equide, sus ve ruminant larda; Sacrum, crista iliaca, ala ossis ilii, vertebra lumbales in proc. spinosus ve mamilloarticularis leri, Carnivor larda; Crista iliaca, ala ossis ilii. Yapışma yeri: Musculus longissimus thoracis. Görevi: Columna vertebralis in sabitlemek, yük ve binici taşımak. Uyarımı: Nn. lumbales in rami dorsales i.

66 Boyun ve sırt uzun kasları (orta kat) Musculus longissimus thoracis Bir önceki kasın öne doğru devamı sayılır. Bu kastan yedinci veya altıncı boyun omurlarına kadar uzanırlar. Çıkış yeri: M. longissimus lumborum ve vertebrae thoracicae nın proc. transversus ları. Yapışma yeri: Medial kirişleri; Birinciden yedinci veya sekizinciye kadar olan vertebrae thoracicae nın proc. transversus ları, Lateral kirişleri; Tuberculi costae ve vertebrae cervicalis in proc. transversus ları. Görevi: Columna vertebralis in sabitlemek yük ve binici taşımak. Bir önceki kasla birlikte şahlanmaya yardımcı olmak. Uyarımı: Nn. thoracici nin rami dorsales i. Musculus longissimus cervicis Üçgen şeklinde, yassı bir kastır. Çıkış yeri: Equide, sus ve ruminant larda ilk 5.-8., carnivor larda ilk vertebrae cervicales in proc. transversus'ları. Yapışma yeri: Son vertebrae cervicales in proc. transversus'ları. Görevi: Columna vertebralis in ilgili bölümünü sabitlemek, vücudun ön bölümünün kaldırılmasına yardımcı olmak. Uyarımı: Bulunduğu yere denk gelen nn. cervicales ve thoracici nin rami dorsales i.

67 Boyun ve sırt uzun kasları (Orta kat) Musculus longissimus capitis ve atlantis Sadece equus'ta birbirinden ayrı belirgin kaslar halindedir. Diğer türlerde ayırım pek belirgin değildir. Çıkış yeri: İlk 2-3 vertebrae thoracici in proc. transversus'ları ile son 4-5 cervicales in proc. articularis'leri. Yapışma yeri: M. longissimus capitis; os temporale'nin proc. mastoideus'una, m. longissimus atlantis; Ala atlantis. Görevi: Birinci ve ikinci boyun eklemlerini germek. Tek taraflı çalıştığında omurgayı, boynu ve başı yana bükmek. Uyarımı: Bulunduğu yere denk gelen nn. cervicales ve thoracici nin rami dorsales i

68 Boyun ve sırt uzun kasları (derin kat) Birbirine paralel seyreden üç tane güçlü kastan meydana gelir. Bunlar dışarıdan içeriye doğru sıra ile M. spinalis, M. semispinalis M. multifidus Bu kaslardan son ikisi m. transversospinalis'i oluştururlar. Bu grubu oluşturan kasların, konumuz olan memelilerdeki bölümlenme durumu şöyledir. Equus: 1- M. spinalis thoracis et cervicis, 2- M. semispinalis capitis, 3- M. multifidus. Ruminant: 1- M. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis, 2- M. semispinalis capitis (m. biventer cervicis ile m. complexus'dan oluşur), 3- M. multifidus Sus: 1- M. spinalis thoracis et cervicis, 2- M. semispinalis capitis (m. biventer cervicis ile m. complexus'dan oluşur), 3- M. multifidus. Carnivor: 1- M. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis, 2- M. semispinalis capitis (m.biventer cervicis ile m. complexus'dan oluşur), 3- M. multifidus.

69 Boyun ve sırt uzun kasları (derin kat) Musculus spinalis Lifleri, omurların proc. spinosus'ları arasında uzanırarak segmentli bir yapı gösterir. Equus ve sus'ta lifler yalnızca proc. spinosus'lara bağlanır (spinal parça veya m. spinalis). Ruminant ve carnivor'da ise bazı lifler omurların proc. mamillaris'leri ile proc. transversus'larına bağlandığından, semispinal parça veya m. spinalis et semispinalis şeklinde isimlendirilir. Kasın boyun ve sırt bölümleri birbirinden kesin ayrılmadığından, m. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis olarak terimlendirilir. Çıkış yeri: Vertebrae lumbales ten 2. veya 3. vertebrae cervicales e kadar olan omurların proc. spinosus larından aponeuratic olarak çıkar. Yapışma yeri: Bir veya birkaç omur atlayarak önlerindeki vertebrae thoracicae ve 2. veya 3. vertebrae cervicales e kadar olan omurların proc. spinosus larına yapışırlar. Görevi: İki tarafın kası birlikte çalıştığında boyun ve sırtı tesbit ederler ve gererler. Tek taraflı çalıştıklarında boyun ve sırtı yana bükerler. Musculus longissimus'un sinergist idirler. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. lumbales, thoracici ve cervicales in rami dorsales i.

70 Boyun ve sırt uzun kasları (derin kat) Musculus semispinalis Bu kas her ne kadar m. semispinalis thoracis, m. semispinalis cervicis ve m. semispinalis capitis olmak üzere üç bölüme ayrılsa da daha evvel de işaret edildiği gibi bunlardan m. semispinalis thoracis equide ve sus ta m. semispinalis cervicis ise evcil memelilerin hiç birinde yoktur. Carnivor ve ruminant larda ise m. spinalis ile birleşerek m. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis adını alır. Musculus semispinalis thoracis Sadece ruminant ve carnivor larda bulunmakta olup m. spinalis'in cervical ve thoracal bölümleri ile çok sıkı bir şekilde birleştiğinden m. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis adını alır. Çıkış yeri: 3. vertebrae lumbalis ten 7. vertebrae thoracis e kadar olan omurların procc. spinosus u. Yapışma yeri: vertebrae cervicales in procc. articulares ve spinosus u. Görevi: İki tarafın kası birlikte çalıştığında boyun ve sırtı tesbit ederler ve gererler. Tek taraflı çalıştıklarında boyun ve sırtı yana bükerler. Musculus longissimus'un sinergist idirler. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. lumbales, thoracici ve cervicales) rami dorsales i. Musculus semispinalis cervicis, evcil memelilerde yoktur.

71 Boyun ve sırt uzun kasları (Derin kat) Musculus semispinalis capitis Önceki kasın ense ve başa bağlanan parçasıdır. Gayet kuvvetli yassı bir kastır. Boyun omurları, os occipitale ve lig. nuchae arasını doldurur. Ruminant'ta zayıf, sus ve carnivor'da oldukça belirgin bir biçimde üstte m. biventer cervicis, altta m. complexus adını alan iki parça halindedir. Dış yüzü m. splenius tarafından örtülürken kendiside m. spinalis veya m. spinalis et semispinalis'in ön ucunu örtmüştür. Çıkış yeri: M. biventer cervicis; İlk vertebra thoracis in procc. spinosus ve transversus u, vertebrae cervices in procc. articulares i. M. complexus; İlk vertebrae thoracis in ve vertebrae cervicales in procc. articulares caudales i. Yapışma yeri: M. biventer cervicis; Protuberentia occipitalis externa. M. complexus; Os occipitale nin linea nuchae si. Görevi: İki tarafın kası birlikte çalıştığında baş ve boynun yukarı kaldırılmasını ve gerilmesini sağlarlar. Tek olarak çalıştığında baş ve boynu yana çeker. Carnivor'da ısırma ve tutmadan sonraki çekip koparma işleminde, sus'ta bunun ve köpek dişi aracılığı ile yapılan kazma ve arama işlemlerinde, ruminant'ta boynuz vurma hareketinde en çok iş gören kaslardır. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. thoracici ve cervicales) rami dorsales i.

72 Boyun ve sırt uzun kasları (Derin kat) Musculi multifidi En derinde ve kemiklerin üzerinde yer alırlar. Craniodorsal den caudoventral e doğru eğik olarak dizilmişlerdir. Bel, göğüs ve boyun bölümü olarak üçe ayrılırlar. Boyunda birbirinin üzerine dizilmiş iki veya üç kat halindedirler. Kasın başa doğru gelişmiş parçası, m. obliquus capitis caudalis ve cranialis'i, kuyruğa doğru uzayan parçası, m. sacrococcygeus dorsalis medialis'i şekillendirir. Çıkış yeri: Sacrum'dan üçüncü boyun omuruna kadar olan omurların proc. articularis ve mamillaris'lerinden, göğüste proc. transversus'lardan da çıkarlar. Yapışma yeri: Çıktıkları omurun bir öncesindeki omurun proc. spinosus'u ile arcus'una bağlanırlar. Görevi: Diğer kaslarla birlikte çalıştığında columna vertebralis'i tesbit eder. Bel kısmı beli büker, göğüs kısmı omurgayı döndürür, boyun kısmı, boynu kaldırır veya yana çeker. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. lumbales, thoracici ve cervicales) rami dorsales i.

73 Boyun ve sırtın (göğüs-bel) kısa kasları Önceki güçlü kasların kısa parçaları olarak kabul edilen bu kaslar da omurganın dik durmasını, yana bükülmesini ve döndürülmesini sağlamakta yardımcı olmaktadırlar. Bunlardan mm. intertransversarii, m. longissimus'dan, mm. rotatores ise m. multifidus'dan köken almışlardır. Musculi intertransversarii Lifleri, omurların proc. transversus'ları arasında bulunmakla beraber proc. transversus ile proc. articularis arasında da bulunabilirler. Tam olarak lifleri birbirinden ayırmak zordur. Özellikle boyunda olanlar çok kuvvetli gelişmiştir. Bulunduğu bölgeye göre mm. intertranversarii lumborum, thoracis, dorsales cervicis ve ventrales cervicis olarak isimlendirilirler. Çıkış yeri: Columna vertebralis boyunca omurların proc. transversus ları. Yapışma yeri: Bir önceki omurun ya. proc. transversus ları veya procc. articularis veya proc accesorius ları. Görevi: Özellikle boyun ve bel omur direğini tesbit etmek ve yana bükmek Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. lumbales, thoracici ve cervicales) rami dorsales i.

74 Boyun ve sırtın (göğüs-bel) kısa kasları) Musculi interspinales Omurların proc. spinosus'ları arasında yer almışlardır. Carnivor'da kassel diğer türlerde irişseldir. Kirişleşmede hiçbir kas fibrası bulunmadığından buna lig. interspinale'de denebilir. Çıkış yeri: Columna vertebralis boyunca her bir omur un proc. spinosus'u. Yapışma yeri: Komşu omurun proc. spinosus u. Görevi: Omurgayı tesbit etmek. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. lumbales, thoracici ve cervicales) rami dorsales i. Musculi rotatores Omurların proc. transversus'ları ile proc. spinosus'ları arasında verev şekilde uzanmış liflerden oluşur. Bazıları bir omuru atlayarak sonraki omura da uzanabilirler (sus-carnivor). Çıkış yeri: Columna vertebralis boyunca bir arkadaki omurun proc. transcersus u. Yapışma yeri: Bir öndeki omurun proc. spinosus u. Görevi: Uzun ekseni boyunca omurgayı döndürmek. İki taraflı çalıştıklarında omurgayı tesbit etmek. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgelerdeki nn. spinales in (nn. lumbales, thoracici ve cervicales) rami dorsales i.

75 Boynu aşağıya büken kaslar Columna ventralis in boyun bölümünün ve göğüs bölümünün başlangıç kesiminin alt bölümünde yer alırlar. M. longus colli ve mm. scaleni olmak üzere iki tanedirler.. Musculus longus colli Beşinci ve altıncı göğüs omurunun corpus vertebrae'sinin alt yüzünden başlar, Birinci boyun omuruna kadar uzanır. Göğüste bulunan parçasına pars thoracica, Boyunda bulunan parçasına da pars cervicalis adı verilir. Boyun bölgesinde kasın dış tarafında m. scalenus ve m. longus capitis bulunur. Alt yüzünde soluk ve yemek boruları ile bunlara eşlik eden damar ve sinirler yer alırlar. Çıkış yeri: vertebrae thoracicae in corpus vertebrae leri. Yapışma yeri: Atlas ın tuberculum ventrales i, axis in crista ventralis i. Görevi: Boynun dışarıya ve aşağıya doğru bükülmesini sağlar. Uyarımı: Nn. cervicales in rami ventrales i.

76 Boynu aşağıya büken kaslar Musculi scaleni İki veya üç adet kastan oluşmuş, üçgen benzeri bir kas grubudur. Birinci kaburgadan çıkan kas grubuna önceleri m. scalenus primae costae denirdi. Ön bacağa giden sinir ağı (plexus brachialis) bu kasın ortasından geçtiğinden kas üstte, m. scalenus medius ile altta, m. scalenus ventralis adını alan iki parçaya ayrılmış olur. Diğer kas, m. scalenus dorsalis, önceleri m. scalenus supra costalis olarak bilinirdi ve equus dışında diğer türlerde bulunur. İsminden de anlaşılacağı üzere kas yukarıda sayıları belirtilen kaburgaların dış yüzleri ile boyun omurlarının proc. transversus'ları arasında bulunur. Çıkış yeri: M. scalenus dorsalis; Ruminant ta , carnivor da 4.- 9, sus ta 3. costa. M. scalenus medius ve ventralis; 1. costa. Yapışma yeri: M. scalenus dorsalis; vertebra cervicales, canis te m. scalenus medius ile kaynaştığından atlas a kadar uzanır. M. scalenus medius; 7. vertebra cervicalis. M. scalenus ventralis; vertebra cervicales. Görevi: Boyunu tespit etmek, iki taraflı çalıştığında boynu aşağı doğru bükmek aynı zamanda boynu göğüse doğru çekmek. Boyun sabit kaldığında kaburgaları kaldırıp öne doğru çekerek soluk almaya yardımcı olmak. Tek taraflı çalıştığında boynu yana büker.

77 Soluk borusunun alt yüzünde bulunan, uzun hyoid kasları Soluk borusunun alt ve yan yüzünde yer alırlar Fonksiyon yönünden gırtlak ile dil kemiğine doğrudan veya dolaylı olarak bağlanmışlardır. Bu nedenle dilin yardımcı kasları olarak da kabul edilirler. Bu kaslar, şerit şeklinde, ince olup m. sternocephalicus ve m. brachiocephalicus tarafından örtülmüşlerdir. Çıkış yerleri ya fascia subscapularis veya manubrium sterni'dir. Bunlar; M. sternohyoideus, M. sternothyreoideus, M. omohyoideus adı verilen kaslardır.

78 Musculus sternohyoideus Soluk borusunun alt yüzünde yeralan, yassı, şerit şeklinde ince bir kastır. Başlangıçta diğer tarafın kası ve m. sternothyreoideus ile kaynaşıktır. Çıkış yeri: Manubrium sterni, 1. cartilago costalis (sadece carnivor larda). Yapışma yeri: Basihyoideum. Görevi: Dil kemiğini, dolayısıyla dili geriye doğru çekmek ve bu surette yutmaya yardımcı olmak. Uyarımı: 1. n. cervicalis in ramus ventralis i. Musculus sternothyreoideus Önceki kas ile kaynaşmış olarak manubrium sterni'den çıkar. Boynun ortası düzeyinde ondan ayrılır ve trachae nın lateral ine geçer. Bu ve önceki kas carnivor da çok güçlüdürler. Çıkış yeri: Manubrium sterni. Yapışma yeri: Cartilago thyroidea nın linea obliqua sı. Görevi: Larynx'i dolayısıyla os hyoideum'u geriye çekmek, cart. thyreoidea'yı germek. Böylece yutkunmaya yardımcı olmak. Uyarımı: 1. n. cervicalis in ramus ventralis i.

79 Musculus omohyoideus Carnivor'da bulunmaz. Equus'da en kuvvetli gelişmiştir. Boynun üst yarısında v. jugularis ile a. carotis communis arasına girdiğinden burası klinikte intravenöz işlemlerin yapılabileceği uygun bir yerdir. Çıkış yeri: Equus ve sus'da fascia subscapularis, ruminant'ta fascia colli profunda. Yapışma yeri: Os hyoideum. Görevi: M. sternohyoideus'la synergist'tir. Uyarımı: 1. n. cervicalis in ramus ventralis i.

80 Solunum kasları Bunlar göğüs kafesinin genişlemesini ve daralmasını sağlayan kaslardır. İnspiration (soluk alma) ve expiration (soluk verme) olayını etkirlerler. Göğüs ve karın boşluğunu birbirinden ayıran diaphragma isimli kassal-kirişsel perde de bunların bu faaliyetlerine doğrudan katıldığından bu grubun içinde sayılır. Solunum kasları; Mm. serratus dorsales, Mm. intercostales, Mm. levatores costarum, Mm. subcostales, - M. recractor costae, - M. rectus thoracis, - M. transversus thoracis - Diaphragma'dır.

81 Solunum kasları Musculi serratus dorsales Fascia thoracolumbalis'ten geniş bir aponeuros ile çıkarak, dişler halinde costa lara bağlanan ince iki kas grubudan oluşur. M. serratus dorsalis cranialis (inspiratorius) (daha ince ) M. serratus dorsalis caudalis (expiratorius) (daha kalın ve etli ) Çıkış yeri: M. serratus dorsalis cranialis; Fascia thoracolumbalis in ön bölümü. M. serratus dorsalis caudalis; Fascia thoracolumbalis in arka bölümü. Yapışma yeri: M. serratus dorsalis cranialis; Carnivor larda 1., diğer türlerde, veya 5. hariç costa ların vertebral uçları. M. serratus dorsalis caudalis; Son costa ların caudal kenarları. Görevi: M. serratus dorsalis cranialis; soluk almaya (inspiratorius), M. serratus dorsalis caudalis; vermeye (expiratorius) yardımcı olur. Uyarımı: Tekabül ettikleri bölgedeki nn. throcici.

82 Solunum kasları Musculi intercostales Kaburgalar ve kaburga kıkırdakları arasını dolduran biri yüzlek m. intercostalis externi ile diğeri derin m. intercostalis interni'den oluşan birbirine çapraz iki katman halinde bir kas grubudur. Musculi intercostales externi'nin liflerin yönü caudovetral e, Musculi intercostales interni'nin liflerin yönü cranioventral'e doğrudur. Çıkış yeri: M. intercostalis externi; Öndeki costa'nın arka kenarı. M. intercostalis interni; Arkadaki costa'nın ön kenarı. Yapışma yeri: M. intercostalis externi; Arkadaki costa'nın ön kenarı. M. intercostalis interni; Öndeki costa'nın arka kenarı. Görevi: M. intercostalis externi; Soluk alma (inspiration), M. intercostalis interni; soluk verme (expiration), olayına yardımcı olmak. Uyarımı: Nn. intercostales (Nn. throcici nin rami ventrales inden ayrılırlar).

83 Solunum kasları Musculi levatores costarum Musculi intercostales externi'nin vertebral ucunun güçlenmesiyle şekillenmiş bir grup kastır. Musculus longissimus thoracis ve m. iliocostalis thoracis in altında yer alırlar. Birinci costa dan çıkan olmadığı gibi bazen ikinci ve sonuncu costa dan da çıkan olmayabilir. Çıkış yeri: 1. den sondan 2. ye kadar olan vertebrae thoracicae in procc. transversus veya mamiloarticulares i. Yapışma yeri: Bitişik costa ların angulus larının cranial kenarları. Görevi: Soluk alma ya (inspiration) yardım etmek. Uyarımı: Tekabül ettikleri nn. throcici nin rami dorsales i. Musculi subcostales Genelde carnivor lara has olup ve 11. costa ların vertebral uçları arasında ve mm. intercostales interni nin hemen üzerinde yer alırlar. Sus ta eseri olarak bulunurlar. Çıkış yeri: ve 11. costa ların vertebral uçlarının arka kenarları. Yapışma yeri: ve 11. costa ların vertebral uçlarının ön kenarları. Görevi: Soluk verme (expiration), olayına yardımcı olmak. Uyarımı: Tekabül ettiği bölgedeki nn. intercostales.

84 Solunum kasları M. recractor costae Son costa ile birinci vertebra lumbalis arasındaki açıda yer alırlar. Çıkış yeri: İlk 3-4 vertebra lumbales in proc. tranversus u, fascia thoracolumbalis. Yapışma yeri: Son costa nın vertebral ucunun arka kenarı. Görevi: Soluk alma (inspiration) olayına yardımcı olmak. Uyarımı: N. iliohypogastricus. Musculus rectus thoracis (transversus costarum) Göğüs kafesinin dış yüzünde, 1. ve 4. kaburgalar üzerinde yer alırlar Dikdörtgen şeklinde ince ve yassı bir kastır. Çıkış yeri: 1. costa nın sternal kısmı. Yapışma yeri: cart. costales. Görevi: İnspirator olarak çalışır. Uyarımı: Tekabül ettiği bölgedeki nn. intercostales. Musculus transversus thoracis Sternum ve costae sternales in cart. costales inin iç yüzünde altında yer alır. Çıkış yeri: Ligamentum sterni proprium interni. Yapışma yeri: Costa sternales ve onların cart. costales'inin iç yüzleri. Görevi: Cartilago costalis'leri sternum'a doğru çekerek expirationa yardımcı olmak. Uyarımı: Tekabül ettiği bölgedeki nn. intercostales.

85 Diaphragma Solunum kasları Göğüs ve karın boşluklarını birbirinden ayıran kassal ve zarsal bir perdedir. Çevredeki kassal bölümüne pars muscularis, Ortadaki kirişsel bölüme de centrum tendineum adı verilir. Centrum tendineum'un genel görünümü kalp şeklindedir. Pars muscularis iskelete bağlandığı bölgelere göre, Pars sternalis, Pars costalis Pars lumbalis olarak bölümlenir. Crus dextrum Crus sinistrum Crus intermedium (carnivor) Diaphragma üzerinde; Hiatus aorticus Aorta Ductus thoracicus, Hiatus esophageus Eosophagus ve nervi vagi Foramen venae cavae Vena cava caudalis Görevi: Kasıldığında inpration gevşediğinde expirationa Uyarımı: N. phrenicus.

86 Soluk alıp vermede görevli kaslar İnspirasyon kasları Mm. serratus dorsalis cranialis Mm. intercostalis externi Mm. levator costarum M. recractor costae M. rectus thoracis Diaphragma Mm. scaleni Expiration kasları Mm. serratus dorsalis caudalis Mm. intercostalis interni Mm. subcostales Mm. abdominales M. iliocostalis thoracis M. ilocostalis lumborum

87 Karın kasları Göğüs kafesinden, belden ve leğenden çıkarlar Birbirini çaprazlayan giden yassı kaslardır. Aponeuros denen kirişlere geçerek aşağıdaki oluşumlara bağlanırlar; Linea alba (alt ortada ) Sternum ile pubis (tendo prepubicus)arasını birleştiren kirişsel kordon. Lig. pubicum craniale (geride ve ortada), İki eminentia iliopubica arasında yer alır Lig. inguinale (geride ve yanlarda) Eminentia iliopubica'lar ile tuber coxae arasındaki kirişsel kordondur Lacuna musculorum (dorsa lateral) Lacuna vasorum (ventromedial) Tunica flava abdominis Yumuşak karın duvarını sırası ile şu dört kas oluşturur: M. obliquus externus abdominis, M. obliquus internus abdominis, M. rectus abdominis, M. transversus abdominis. Müşterek görevleri ; Karın organlarını taşıma, solunum, doğum, dışkılama ve işeme vb.

88 Karın kasları Musculus obliquus externus abdominis Karın yan duvarının en yüzlek kasıdır. Liflerinin yönü caudoventral e doğrudur. Dış yüzünü fascia trunci profunda(tunica flava), fascia trunci superficialis ve karın derisi örtmüştür. Çıkış yeri: İlk hariç costa ların dış yüzü ve fascia thoracolumbalis. Yapışma yeri: Linea alba, tendo prepubicus, lig. inguinale. Görevi: Karın organlarını taşımak, karna baskı yapmak suretiyle solunum, doğum ve defekasyonda rol oynamak. Uyarımı: nn. intercostales ve nn. lumbales in rami ventrales i. Musculus obliquus internus abdominis Dıştan m. obliquus externus abdominis ile örtülmüştür. Lifleri m. obliquus externus abdominis in aksine cranioventral yöndedir. Çıkış yeri : Equus ta tuber coxae diğer türlerde tuber coxae, lig. inguinale nin prox,mal yarımı, vert. lumbales in proc. transversus ları Yapışma yeri: Linea alba, son costa ve onun cart. costalis i. Görevi: Karın organlarını taşımak, karna baskı yapmak suretiyle solunum, doğum ve defekasyonda rol oynamak. Uyarımı: Tekabül ettiği yerdeki nn. intercostales ve nn. lumbales in rami ventrales i.

89 Karın kasları Musculus transversus abdominis Dış yüzü mm. obliquus externus ve internus abdominis isimli karın kaslarıyla tamamen kapatılmıştır. İç yüzünü fascia transversa ve periton kaplamıştır. Lifleri transversal bir yön izlerler. Çıkış yeri: Vertebrae lumbales in proc. transversus'ları, costa asternalis'lerin kıkırdak bölümleri. Yapışma yeri: Linea alba. Görevi: Karın organlarını taşımak, karna baskı yapmak suretiyle solunum, doğum ve defekasyonda rol oynamak. Uyarımı: Mm. intercostales ve nn. lumbales in rami ventrales i. Musculus rectus abdominis Sternum ile os pubis arasında ve linea alba'nın iki yanında ona paralel olarak uzanır. Üzerinde enlemesine giden inscriptiones tendineae isimli kiriş çizgileri vardır. Kas, vagina m. recti abdominis adı verilen ve önceki kaslar tarafından oluşturulan kirişsel bir kın veya kılıfla sarılmıştır. Çıkış yeri: Sternum ve vertebrae sternales in kıkırdakları. Yapışma yeri: Tendo prepubicus. Görevi: Karın organlarını taşımak, solunum, doğum ve defekasyonda rol oynamak. Uyarımı: Nn. intercostales ve nn. lumbales in rami ventrales i.

90 Canalis inguinalis-kasık kanalı Erbezi kanalının (ductus deferens), penis ve memeye (mamma) giden kan lenf damarlarının (a. ve v. pudendalis externa, lymphonodus inguinalis superficialis) ve sinirlerin (n. spermaticus externus) dışarıdan karına, karın içerisinden de dışarıdaki ilgili oluşumlara gidip gelmesini sağlayan sağlı sollu birer kanaldır. Kanallar kasık bölgesi, regio inguinalis de bulunur. Erkeklerde ve yalnızca dişi canis te mevcuttur. Kanalın anulus inguinalis superficialis (subcutanea) isimli deri altı girişi mekik şekline benzer, bunun dış kenarını dış karın kasının leğen kirişi, iç kenarını ise aynı kasın karın kirişi şekillendirir. Bos ve equus ta buradan insan eli rahatça geçebilir. Anulus inguinalis superficialis öne, dışarıya ve yukarı doğru gevşek bağ doku ile doldurulmuş, spatium inguinale adı verilen bir yarıkla ve kanalla devam eder. Kanalı dıştan m. obliquus externus abdominis ile lig. inguinale, içten m. obliquus internus abdominis çevreler. Bunun içinden processus vaginalis isimli periton çıkıntısı ile yukarıda dış delikten geçtiğini belirttiğimiz oluşumlar geçerler. Carnivor'da kanal gayet kısadır. Bos ve equus ta bir el kadar uzunluk ve genişliğe sahiptir. Anulus inguinalis profundus transversal duran oval bir deliktir. Ön ve içten m. obliquus internus abdominis'in arka kenarı ve kısmen m. rectus abdominis'in lateral köşesi ile geriden ve dıştan lig. inguinale ile çevrilmiştir.

91 Kuyruk kasları Omurgadan kuyruğa giden kaslar Kuyruğu kaldıranlar, Musculus sacrococcygeus dorsalis medialis Musculus sacrococcygeus dorsalis lateralis Kuyruğu aşağı çekenler Musculus sacrococcygeus ventralis medialis Musculus sacrococcygeus ventralis lateralis Kuyruğu yana bükenler Musculi intertransversarii caudae Pelvisten kuyruğa giden kaslar M. coccygeus M. iliocaudalis (carnivor) M. pubocaudalis (carnivor)

92 Kuyruğu kaldıranlar Musculus sacrococcygeus dorsalis medialis Sacrum ve kuyruğun dorsomedial inde uzanan bir kastır. Musculi multifidi nin geriye doğru devamı gibidir. Çıkış yeri: Equide ve ruminant larda; Sacrum un proc. spinosus ları ve ilk vertebra caudalis, Carnivor larda; Son 1-2 vertebrae lumbales ve sacrum, Sus ta; Mm. multifidi nin sınırsız devamı gibidir. Yapışma yeri: Orta ve son vertebrae caudales. Görevi: Kuyruğu kaldırmak, tek taraflı çalıştıklarında kuyruğun dışarı doğru bükülmesini sağlamak. Uyarımı: Nn. sacrales ve caudales in rami dorsales i. Musculus sacrococcygeus dorsalis lateralis Önceki kasın hemen lateral inde uzanan bir kastır. Çıkış yeri: Equide ve ruminant larda; Pars lateralis ossis sacri, Carnivor larda; vertebrae lumbales teki m. longissimus lumborum un aponeurosis i, proc. articulares ossis sacri, Sus ta; Son vertebrae sacralis. Yapışma yeri: Kuyruğun orta ve son segmentleri. Görevi: Önceki kasla birlikte kuyruğu kaldırmak, tek taraflı çalıştıklarında kuyruğun dışarı doğru bükülmesini sağlamak. Uyarımı: Nn. sacrales ve caudales in rami dorsales i.

93 Kuyruğu aşağı çekenler Musculus sacrococcygeus ventralis medialis Sacrum'un ventral yüzünden kuyruğun son bölümüne kadar segmental olarak uzayan bir kastır. Çıkış yeri: Sacrum un caudal ucunun ventral yüzü. Yapışma yeri: Kuyruğun son bölümünün alt yüzü. Görevi: Kuyruğu aşağı doğru bükmek. Tek taraflı çalıştıklarında kuyruğu aşağıya ve yana doğru çekmek. Uyarımı: Nn. sacrales ve caudales in rami ventrales i. Musculus sacrococcygeus ventralis lateralis Önceki kasın lateral inde uzanır. Çıkış yeri: Equide ve ruminant larda; vertebrae sacrales in ventral yüzü, Carnivor larda; Son vertebra lumbalis ile sacrum un ventral yüzü, Sus ta; Son vertebrae sacrales in ventral yüzü. Yapışma yeri: Kuyruğun son bölümünün alt yüzü. Görevi: Önceki kasla birlikte kuyruğu aşağı doğru bükmek. Tek taraflı çalıştıklarında kuyruğu aşağıya ve yana doğru çekmek. Uyarımı: Nn. sacrales ve caudales in rami ventrales i.

94 Kuyruğu yana bükenler Musculi intertransversarii caudae Bunlar kuyruk omurlarının kısa olan proc. transversus'larını birbirlerine bağlarlar. Önceki kasların arasında yer almışlardır. Carnivor larda mm. intertransversarii dorsales ve ventrales caudae olarak ikiye ayrılabilirler. Çıkış yeri: Equide, ruminant ve sus ta; Vertabrae caudae nin proc. transversus ları, Carnivor; Dorsal deki ligg. sacroiliaca dorsalia, 3. vertebra sacralis in pars lateralis i, ventral deki 3. vertebra sacralis in proc. transversus unun ventral yüzü. Yapışma yeri: Equide, ruminant ve sus ta; Çıkış yerini takip eden omurların procc. transversus ları, Carnivor; Dorsal deki 5. vertabra caudalis in, ventral deki kuyruk ucuna kadar olan omurların proc. transversus ları. Görevi: Kuyruğu yana doğru çekemek. Uyarımı: Nn. sacrales ve caudales.

95 Pelvisten kuyruğa giden kaslar Bunlar pelvis'ten çıkıp ilk kuyruk omurlarının proc. transversus ve proc. haemalis'lerinde sonlanırlar. Bu bölümde tüm evcil memelilerde bulunan m. cocygeus ile yalnız carnivor'da görülen m. iliocaudalis ve m. pubocaudalis vardır. Burada ilk kastan bahsedilecektir. Musculus coccygeus Pelvis in değişik noktalarından geniş bir yelpaze şeklinde çıkan kas, geriye doğru incelerek gittiğinden üçgen tarzındadır. Diğer kuyruk kaslarının aksine bunda segmentleşme yoktur. Çıkış yeri: Spina ischiadica, lig. sacrotuberale latum'un iç yüzü, corpus ossis ilium, os pubis in iç yüzü, symphysis pelvis in iki yanı. Yapışma yeri: İlk vertebra caudalis in procc. transversus'ları. Görevi: Tek taraflı çalıştığında kuyruk yana çekilir. İki tarafınki birlikte çalıştıklarında kuyruk aşağı doğru iki bacağın arasına çekilir. Uyarımı: nn. sacrales in rami ventrales i.

96 Ön bacak kasları 1- Omuz kemerini etkileyen kaslar 2- Ön bacak kasları Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus trapezius Boyun ve omuz bölgesinin üst ve yan tarafında, hemen derinin altında bulunan, üçgen şeklinde, yassı bir kastır. Kasın spina scapulae'dan başa doğru olan parçası, pars cervicalis, göğüs tarafındaki parçası ise pars thoracica adını alır. Çıkış yeri: Pars cervicalis; Equide, ruminant ve sus ta funiculus nuchae, carnivor da boynun dorsomedial indeki kas kirişleri. Pars thoracica ; Lig. supraspinale, equide de 13. ye diğer türlerde 10. ya kadar olan vertebrae thoracicae in proc. spinosus ları. Yapışma yeri; Spina scapulae (her iki parçada). Görevi: Pars cervicalis scapula'yı öne doğru, pars thoracica ise arkaya doğru çeker. Kasın tümü çalıştığında scapula'yı vücuda yapıştırır ve bacağı yukarı ve dışarı çeker. Uyarımı: N. accessorius un ramus dorsalis i.

97 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus brachiocephalicus Bacaktan (koldan) başa kadar uzanan büyük ve yüzlek bir kastır. Omuz eklemi hizasında görülen clavicula çizgisiyle; M. claidobrachialis M. claidocephalicus olarak ikiye ayrılır. İkinci parça türlere göre ; Equus : M. cleidomastoideus Ruminant: M. cleidooccipitalis M. cleidomastoideus Sus : M. cleidooccipitalis Carnivor : M. cleidocervicalis M. cleidomastoideus M. cleidomastoideus Çıkış yeri: Clavicula çizgisi (bütün parçalar). Yapışma yerleri : M. cleidobrachialis ; Crista tuberculi majoris humeri, ulna nın proximal i (felis). M. cleidomastoideus; Os temporale nin proc. mastoideus u. M. cleidooccipitalis: Ruminant ta linea nuchae, sus ta crista nuchae. M. cleidocervicalis; Boynun cranial bölümünün dorsomedial indeki tendinöz oluşum. Görevi: Baş ve boyun diğer kaslar tarafından tesbit edildiğinde, omuzun yukarıya kalkmasını, ileriye doğru çekilmesini sağlar. Omuzun temel gerici kasıdır. Bacak kasları tarafından bacak sabitleştirildiğinde boynun yana bükülmesine sebep olur. Uyarımı: N. accessorius un ramus ventralis i, n. axillaris ve n. subscapularis (canis)

98 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus sternocephalicus Manubrium sterni den çıkarak türlere göre mandibula'da, os temporale'nin pars mastoidea'sında ve os occipitale'de sonlanan ve boynun alt ve yan tarafında bulunan büyük ve kuvvetli bir kas grubudur. Sulcus jugularis'i olan hayvanlarda (equus-ruminant) onun alt kenarını bu kas, üst kenarını da m. cleidocephalicus sınırlar. Kasın türlere göre bölümlenmesi aşağıda gösterilmiştir. Equus : M. sternomandibularis Ruminant : M. sternomastoideus M. sternomandibularis (ovis'de yok) Sus : M. sternomastoideus Carnivor : M. sternomastoideus M. sternooccipitalis Çıkış yeri: Manubrium sterni ve ilk costa ların sternal bölümleri. Yapışma yerleri: M. sternomandibularis; Mandibula ve m. masseter in ön bölümü. M. sternomastoideus; Os temporale nin proc. mastoideus u. M. sternooccipitalis; Crista nuchae (M. cleidocervicalis ile birlikte). Görevi: Başı ve boynu bükerler. Uyarımı: N. accessorius un r. externus unun r. ventralis i.

99 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus omotransversarius Boyun omurlarının proc. transversus'larından çıkarak spina scapulae'nin alt kısmına, dolayısıyla omuz akzarına yapışan bir kastır.. Çıkış yeri: Equide lerde; vertebra cervicales in proc. transversus ları, Diğer türlerde; Ala atlantis. Yapışma yeri: Spina scapulae nın ventral ucu. Görevi: Kasıldığında kürek kemiğinin alt bölümünü ve bacağı öne doğru çekmek. Bacak sabit kaldığında boynun yana bükülmesine yardım etmek. Uyarımı: N. accessorius. Musculus latissimus dorsi Sırtın en geniş kası manasına gelir. Üçgen şeklinde geniş ve yassı bir kastır. Çıkış yeri: Göğüs ve bel omurları üzerinde fascia lumbodorsalis. Yapışma yeri: Musculus teres major'la birlikte humerus'un medial yüzü, tuberositas teres çevresi. Görevi: Omuz ekleminin kuvvetli bir bükücüsüdür. Keza tüm ön bacağı geriye çeker. M. brachiocephalicus'un antagonisti'dir. Bacak sabit kaldığında vücudu öne doğru sürer. Uyarımı: N. thoracolumbalis.

100 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculi pectorales superficiales Göğüs derisinin altında bulunan ince bir kas grubudur. M. pectoralis descendens ve transversus isimli iki bölümden oluşur. Musculus pectoralis descendens Hemen derinin altında yer almıştır. Çıkış yeri: Manubrium sterni. Yapışma yeri: Crista tuberculi majoris, fascia antebrachii (carnivor da) Görevi: Ön bacak sabit ise thorax ı öne ve dışa, değilse bacağı geriye çekmek. Uyarımı: Nn. pectorales craniales. Musculus pectoralis transversus M. pectoralis descendens ten daha geniş ve cranial kenarı onunla kaynaşmıştır. Çıkış yeri: Equide, rum. ve sus ta;1.-6., Carnivor da; cart. costales. Yapışma yeri: Equide, rum. ve sus ta; Fascia antebrachii, art. cubiti nin mediali. Carnivor da; Crista tuberculi majoris (önceki ile beraber). Görevi: Ön bacak sabit ise thorax ı bacağa, değilse bacağı thorax a doğru çekmek. Uyarımı: Nn. pectorales craniales.

101 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus pectoralis profundus M. pectoralis ascendens olarak da bilinir. Musculi pectorales superficiales tarafından kısmen örtülmüştür ve onlara göre çok daha kuvvetlidir. Özellikle carnivor larda daha belirgin olan yüzlek arka parçası pars abdominalis olarak da isimlendirilebilinir. Çıkış yeri: Sternum ve buna ilaveten ruminant ve carnivor larda 2., sus ta 3., equide lerde 4. costa dan itibaren geriye doğru olan costa sternales in cart. costales i. Bağlanış yeri: Bütün evcil memelilerde; Tuberculum minus humeri, Buna ilave olarak ruminantlar da; Proc. coracoideus ve m. supraspinatus, Carnivor larda; Crista tuberculi majoris. Görevi: Vücudun ağırlığını taşır. Bacağı geriye doğru çekerek m. latissimus dorsi ile eş görev (synergist) yapar. Omuz ekleminin içeri çekicisi, gericisi ve tesbit edicisidir. Bacak sabit kaldığında vücudu öne doğru çeker. Özellikle equus'ta mania atladıktan sonraki yere basışta meydana gelen vurma sonucu omuz ekleminin aniden bükülmesine engel olarak omuzun sabitleşmesini sağlar. Uyarımı: Nn. pectorales caudales.

102 Omuz kemerini etkileyen kaslar Musculus subsclavius Equide ve sus ta güçlü olarak gelişen bu kas daha önceleri m. pectoralis profundus un bir bölümü olarak kabul edilir ve m. pectoralis cleidoscapularis olarak isimlendirilirdi. Carnivor larda bulunmayan bu kas ruminant larda da belli belirsizdir. Çıkış yeri: Equide de, 1.-4., Sus ta; cart. costales ve bunlara denk gelen yerdeki sternum bölümleri. Ruminant larda; ilk cart. costalis. Yapışma yeri: Musculus supraspinatus un cranial kenarının alt yarımı. Ruminant larda buraya ulaşmaz. Görevi: Bacağı gövdeye bağlamak, içe ve duruma göre ileri geri haraket ettirmek, omuz eklemini germek. Uyarımı: Nn. pectorales craniales.