İNŞAAT PROJELERİNİN YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

Transkript

1 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ4001 YAPI İŞLETMESİ İNŞAAT PROJELERİNİN YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Selim BARADAN Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER

2 KAPSAM TEMEL TANIMLAR VE TARİFLER YAPILARIN YAŞAM DÖNGÜSÜ İNŞAAT PROJELERİNİN TEŞKİLATLANDIRILMASI PROJE TESLİMAT YÖNTEMLERİ TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜ DEVLET KURUMLARI VE MEVZUAT 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 2

3 Yapı İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için karada ve suda, daimi veya geçici, resmi ve özel yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesislerdir. (İmar Kanunu 5. madde) Ulaştırma yapıları, su yapıları, bina yapıları vb. Kulübe, bina, yol, köprü, baraj, silo, müze, mabet, sığınak, vb. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 3

4 Yapım Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 4

5 Şantiye İnşa durumundaki ev, fabrika, baraj vb. her türlü yapı. (TDK) Yapı gereçlerinin yığılıp saklandığı veya işlendiği yer. (TDK) Bir yapıyı en düşük maliyet ve ekonomik olarak oluşturmak üzere o yapıya ait makine, malzeme ve insan gücü arasındaki optimum dengenin sağlanması amacıyla proje ünitelerinin inşa edileceği yerlere denir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 5

6 KULLANILIŞ AMACINA GÖRE YAPILAR KONUT İNŞAATLARI KONUT DIŞI İNŞAATLAR Ticari ve kurumsal yapılar Özelleşmiş sanayi yapıları ALTYAPI İNŞAATLARI 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 6

7 Konut İnşaatları Ev, apartman, toplu konut inşaatları Genelde müteahhit ve taşeronları tarafından yapılır Rekabet yüksek 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 7

8 Ticari ve Kurumsal Yapılar Okul, hastane, stadyum, alışveriş merkezleri, ticarethane, küçük çapta fabrikalar, oteller, vb. Rekabet konut inşaatına göre daha az 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 8

9 Özelleşmiş Sanayi Yapıları Yüksek derece teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren büyük çaplı projeler Petrol rafinerileri, büyük çaplı fabrikalar, nükleer tesisler, vb. Uzun menzilli planlama gerekir Çevre ile ilgili kanunlar etkili olur 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 9

10 Altyapı inşaatları Otoyollar, hafif raylı sistemler, tüneller, köprüler, boru hatları, barajlar, drenaj sistemleri, su arıtma tesisleri Kamuya ait, ihale sistemiyle yapılır 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 10

11 YAPILARIN YAŞAM DÖNGÜSÜ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 11

12 Piyasa Talebi veya Algılanan İhtiyaç Kavramsal Planlama ve Fizibilte Çalışmaları Tasarım ve Mühendislik Hesapları Tedarik ve İmalat Projenin Amaçları ve Kapsamının Tanımlanması Avan Proje veya Kavramsal Tasarım Proje Planları ve Şartnameler Yapımın Tamamlanması Yapının Kullanıma Başlanması Yapının Kabulu Bakım ve Tamirat Çalışmaları Yapının Elden Çıkarılması Yapının Faydalı Yaşamının Sona Ermesi 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 12

13 İNŞAAT PROJELERİ Bir proje piyasa talebini karşılamak için hayata geçirilir Projeler kendine özgüdür Belli bir bitiş süresi vardır Kaynaklar (işgücü, ekipman, malzeme, para) kısıtlıdır Bir çok kişinin farklı görevlerle birlikte çalışmasıyla gerçekleştirilir Planlama, örgütlenme, yürütme, kontrol (denetim) evrelerini içerir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 13

14 İDARE Projeye başlama kararını veren, yaptırma yetkisi olan ve proje tamamlandığında projenin sahibi olan kişi veya kurum. Devlet ve İktisadi Devlet Teşekkülleri Özel Sektör Yaptıracakları yapıları genelde bir müteahhit yolu ile yaptırır, kendileri de işi kontrol ederler. Sözleşmelerde bu müesseseye İdare denir. İdare: İşin ihalesini yapan, sözleşmeyi akteden iş sahibi tüzel kişiliği haiz daire veya kuruluş. (Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği 2. madde) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 14

15 İdarenin Görev ve Sorumlulukları Proje ihtiyacını tespit etmek Projenin hedeflerini ve amaçlarını belirlemek Maliyet, performans, görünüm ve fonksiyonellikle ile ilgili kriterleri tanımlamak Proje takımını oluşturmak ve isteklerini takım üyelerine iletmek Proje takımının ücretlerini ödemek için gereken bütçeyi ayarlamak 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 15

16 İdare (Devlet) Devlet ve diğer kamu kuruluşları Bütün vatandaşların ihtiyacını karşılayacak Demiryolları, karayolları, silolar, sulama şebekeleri, barajlar, köprüler, devlet okulları ve hastaneleri, devlet daireleri, müzeler, milli kütüphane, büyük mabetler, limanlar, tersaneler, ağır sanayi kuruluşları, hava alanları, askeri tesisler, büyük sığınaklar, santraller Kamuoyunun gözü üstünde Politika değişimlerinin etkisinde Projenin başarısı kamuya faydalı olması, çevrenin korunması, ve erişilebilirlik gibi faktörlere bağlıdır. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 16

17 Özel sektör İdare (Özel) Kişilerin mali gücüyle, ticari amaçlar Fabrikalar, eğlence binaları, ticarethaneler, özel hastaneler, oteller, evler, apartmanlar, köşkler, vs. Kamu projelerine göre projeler daha hızlı tamamlanır Talep, revaç ve estetik gibi özelliklerin proje üzerindeki etkisi daha fazla 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 17

18 İDARELERİN TEKNİK VE İDARİ TEŞKİLATLARI Devlet eliyle yürütülen yapı işleri çeşitli Bakanlıklara bağlı genel müdürlük ve kuruluşlarla yapılır Bu bakanlıklar işleri bizzat ihale edebildikleri gibi yerel kuruluşlar eliyle de yaptırabilirler Genel müdürlükler işlerin yakından izlenip yürütülmesi ve kontrolü için Bölge müdürlükleri kurmuşlardır. Büyük işlerin ihaleleri genel müdürlük merkezlerinde yapılır, kontrol ve uygulama işleri Bölgelere bırakılır. Özel sektörde ise firmaya bağlı olarak çalışan İnşaat Müdürlükleri mevcuttur. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 18

19 PLANLAMA VE TASARIM SÜRECİ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 19

20 KAVRAMSAL PLANLAMA Farklı olasılıklar ele alınır, en iyi alternatifi seçmek için her birinin fizibilitesine bakılır Finansman planları gözden geçirilir Proje zaman ve para akışına göre planlanır Bu süreçlerde idare, ya bünyesinde bulunan ya da dışarıdan temin ettiği danışman / müşavirlerden yardım alır. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 20

21 DETAYLI (MÜHENDİSLİK) TASARIM Arsa seçimi ve temini, imar mevzuatına uygunluk, arazi ve şehircilik etüdü ve projeleri, vb. işlemler Mimari proje ve detay resimleri, maket, vb. işlemler mimari büro tarafından gerçekleştirilir Statik ve Betonarme hesapları inşaat mühendisleri tarafından yapılır Sıhhi, kalorifer, asansör ve elektrik tesisatları projeleri ve hesapları (makine ve elektrik / elektronik mühendisleri) Bazı projelerde peyzaj, ÇED çalışmaları 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 21

22 YAKLAŞIK MALİYET HESAPLARI Tahmini keşif, takribi metraj, şartnameler, sözleşme taslağı hazırlama, ihale ile ilgili evrakları düzenleyip hazırlama Metraj: Bir yapıyı meydana getirecek elemanların ünite olarak miktarlarının tespit edilmesi işlemidir. Keşif: bir yapının ne kadar para sarfı ile yapılabileceğinin veya yapıldığının hesap edilmesi işlemidir. Metraj değerleri ile birim fiyatlar çarpılır. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 22

23 İNŞAAT PROJELERİNİN TEŞKİLATLANDIRILMASI 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 23

24 YAPI İŞLERİ BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİNİN TEKNİK VE İDARİ TEŞKİLATI İnşaat Müdürü ve Yardımcıları Teknik Büro Kontrol Amirliği Kontrol Şefliği Hesap İşleri Müdürlüğü 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 24

25 İnşaat Müdürü ve Yardımcıları Yapılacak işler konusunda karar vermek Emrindeki büroların görevlendirilmesi ve koordinasyonu Kontrol amirliği ve diğer büro şefleriyle toplantı yapmak Çeşitli organlardan gelen raporları incelemek ve gerekli önlemleri almak 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 25

26 Teknik Büro Mimari büro Statik Bürosu: Statik ve Betonarme hesap Tesisat Bürosu: Sıhhi, kalorifer, asansör ve elektrik tesisatları projeleri ve hesapları Keşif ve Metraj Bürosu: tahmini keşif, takribi metraj, şartnameler, sözleşme taslağı hazırlama, ihale ile ilgili evrakları düzenleyip hazırlama 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 26

27 Kontrol Amirliği Her uzmanlık dalı için mimar, mühendis ve bir kontrol amiri bulunur Müteahhit ve şantiye ile temas halinde İşlerin ihaleye çıkarılması Sözleşme yapılması Hakedişlerin ödettirilmesi Yapılan işlerin kontrolü İş programlarının denetlenmesi İdarenin satın alma işlemlerine yardımcı olmak 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 27

28 Kontrol Şefliği Şantiyede (veya yakın yerde) çalışır İşlerin sözleşme ve teknik koşullara uygun yapılıp yapılmadığının kontrolü Beğenilmeyen işleri yeniden yaptırmak Kesin metrajların kontrolü Hakediş raporlarını düzenlemek Gerekli fiyat tutanaklarını düzenlemek 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 28

29 Hesap İşleri Müdürlüğü Yapı ile ilgili her türlü alım-satım işleri Hesap defterlerinin tutulması Müteahhitlerin hakediş raporlarının incelenmesi ve hesapların tutulması Gerekli personel işleri Sigorta, ücret, maaş işleri 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 29

30 YÜKLENİCİNİN TEKNİK VE İDARİ TEŞKİLATI Yüklenici Firma veya Kişi Şantiye Şefliği Muhasebe Teşkilatı 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 30

31 Müteahhit (Yüklenici) İşi, para karşılığında, kâr amacıyla başkasının adına yapan kişidir. İdarenin verdiği herhangi bir işi, sözleşme ve eklerine uygun olarak bizzat kendisi veya taşeronları eliyle yaptıran gerçek veya tüzel kişiye denir. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 31

32 Yüklenici Firma veya Kişi Yüklenici birkaç kişiden kurulu firma, şirket veya tek şahıs olabilir İş hacmine göre kendisi şantiye şefi veya idareci olarak çalışır İnşaat için gerekli malzeme ve iş gücünü temin eder. Hakedişleri izler Emrinde çalışan teşkilatı denetler Gerekli iş güvenliğini sağlar 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 32

33 Proje Müdürü O projeden yüklenici firma adına sorumlu kişi. Birden fazla projeyi yönetebilirler. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 33

34 Şantiye Şefliği Şantiye Şefi: Yüklenici adına işin teknik uygulama ve idaresini yapar, işin proje, şartname ve detaylara uygun yapılmasını sağlar İşin büyüklüğüne göre kadrosunda mimar, mühendis ve sürveyan bulunur. Malzeme ve işçilik durumları, iş programı, şantiye kuruluşunu tespit eder İşleri kalfa, usta ve işçilere bizzat tarif eder. (sürveyanların devamlı takibinde) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 34

35 Muhasebe Teşkilatı İdari ve mali işlerden sorumlu Malzeme temini, iş yerine taşınması İşçi temini ve puantaj, bordro ve ücret hesaplarının tutulması Sigorta ve vergi işleri takibi Kadro işin büyüklüğüne göre değişir (muhasebeci, muamelat memuru, veznedar, ambar memuru, puantör, bekçi, aşçı, vs.) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 35

36 Taşeron İşi doğrudan doğruya idareden almayıp, işin tamamını veya bir kısmını ikinci el olarak, yükleniciden almak suretiyle esas sözleşmeye uygun şekilde yapıp gene yükleniciye teslim eden firma veya kişiye denir. Yüklenicinin nam ve hesabına ve onun izniyle işi yapan, yürüten küçük yüklenicilerdir. Alt yüklenici de denir 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 36

37 PROJE TESLİMAT YÖNTEMLERİ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 37

38 PROJE TESLİMAT YÖNTEMLERİ Yüklenicilere yaptırma İdarelerin kendi işlerini yapması Yap Sat Arsa payı karşılığı inşaat Kooperatif inşaatları Yapım yönetimi yöntemi ile proje teslimatı Yüklenici-Tasarımcı aynı bünye Uluslararası anlaşmalar uyarınca yapılacak işler (Yap-işlet-devret) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 38

39 Yükleniciler Eliyle Geleneksel yöntem Design Bid Build Tasarım projeleri, keşif, metraj idare tarafından yaptırılır. Proje ihaleye çıkartılır İhaleyi kazanan yüklenici, inşaatı ya kendisi ya da taşeronlar kullanarak yapar Tasarımcı inşaat süresince idarenin yetkilisi olarak inşaatı denetler 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 39

40 Yükleniciler Eliyle (devam) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 40

41 İdarelerin kendi işlerini yapması (emanet) İdarenin kendi olanaklarıyla yaptıracağı ya da kısımlara ayırarak taşeronlara verilerek gerçekleştirdiği işler Genelde yapım, bakım ve onarım işleri Acil gerçekleşmesi gereken işler İhaleye konulduğunda istekli çıkmayan işler 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 41

42 Arsa payı karşılığı inşaat Arsa mülkiyetinin tümünün ya da bir kısmının yükleniciye geçirilmesi karşılığında inşaatın yapılması Geçerliliği şekle bağlı, ani edimli, iki tarafa borç yükleyen karma sözleşme Arsası olan, teknik yapım gücü olmayan arsa sahiplerince kullanılan bir yol 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 42

43 Yapım Yönetimi (Construction Management) ile proje teslimatı Yapım yöneticisi (Construction Manager) vasfı ile bir firma ya da kişi idarenin adına inşaat projesinin yapım yönetimini üstlenir. Projenin tasarımında verilen kararlarda rol oynar. Taşeronları seçer ve denetimini yapar. Tüm malzeme ve ekipman tedarik işlemlerini koordine eder. Ödeme, hakediş, vb. işlemleri idare adına düzenler. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 43

44 Yapım Yönetimi (Construction Management) ile proje teslimatı 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 44

45 Tasarımcı ve Yüklenici Aynı Projenin tasarımını ve yapımını tek bir firma üstlenir Design - Build İdare tek bir kişiyle pazarlık eder veya birkaç teklif arasından seçim yapar Projeler daha hızlı gerçekleşir Tasarım bitmeden inşaat başlar (fast tracking) Tek bir bünye ile temas kurulması bir çok idari sorunu ortadan kaldırır 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 45

46 Tasarımcı ve Yüklenici Aynı (devam) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 46

47 Tasarımcı ve yüklenicinin aynı olmasının artıları ve eksileri Projeler daha hızlı gerçekleşir Tek bir kişiyle temas olduğu için daha az sorun (idare, mimar, müteahhit arasındaki anlaşmazlıklar azalır) İşi yapan şahıs işin ehli ise kalitesi yüksek inşaatlar Kompleks ve belirsizliklerin fazla olduğu projelerde uygulanamaz, risk yüksek İdarenin kontrol yetkisi az 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 47

48 Yap İşlet - Devret Kamu yatırımının veya hizmetinin finansmanı özel bir şirket tarafından karşılanarak gerçekleştirilmesi ve belirlenen bir süre için işletilmesi ve sürenin sonunda işletmekte olduğu tesisleri bakımı yapılmış, eksiksiz ve işler durumda ilgili kamu kuruluşuna devretmesi Kaynak eksikliği, finansman sorununa çözüm YİD modeli Türkiye de taraflar arasında yapılan uygulama anlaşmaları çerçevesinde yürütülmektedir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 48

49 Modelin Avantajları Modelin sağladığı yeni bir finansman olanağıdır. Model, özelleştirmeyi teşvik eder. Yabancı sermaye girişini olumlu yönde etkileyeceği doğaldır. Teknoloji transferi ve özel kesimin ister yatırım, ister uygulama aşamasında olsun Kamuya göre çok daha etkin çalışacağı kabulü. Yatırım yapan özel girişimcinin doğal olarak kârını maksimize etmek için etkin bir faaliyet göstermesi ve bazı özel durumlar hariç iyi bir projelendirme ve ileri teknoloji kullanarak bu projesini desteklemesi beklenmektedir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 49

50 Modelin Dezavantajları Model ülkenin siyasi ve ekonomik istikrarına çok duyarlıdır. Model yüksek maliyet unsurunu da beraberinde taşır. Yatırım konusu olan tesis ve / veya tesislerin işletme süresi sonunda Kamuya devredilecektir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 50

51 YÜKLENİCİNİN SEÇİMİ VE SÖZLEŞME İMZALANMASI 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 51

52 İHALE NEDİR? İş, mal vb.ni birçok istekli arasından en uygun şartlarla kabul edene verme. İşin yapılmasını isteyen tarafın, işi yaptırmak için uygulamak zorunda olduğu çalışmalar topluluğudur. (İlan vermek, sözleşme dosyası hazırlamak, istekliler arasında seçim yapmak, ihaleyi onaylatmak vs.) (İ.Y. Mad.5-6). Eksiltme: İdarenin almak ve yaptırmak istediği işlerde, işi daha ucuza getirmek için uyguladığı ihale yöntemleridir. Arttırma: İdarenin satmak veya kiraya vermek için, işi yaptırırken daha fazla kazanabilmek için uyguladığı ihale yöntemleridir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 52

53 İHALE İLE YÜKLENİCİ SEÇİMİ Genelde kamu projelerinde uygulanır. İhale Yöntemleri Açık İhale (Kapalı Teklif) Belli İstekliler Arasında İhale (Kapalı Teklif) Pazarlık Özel sektörde genelde pazarlık ile yüklenici seçilir. Yüklenicinin seçiminden sonra sıra sözleşme imzalamaya gelir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 53

54 SÖZLEŞME NEDİR? Hukuki sonuç doğurmak amacıyla iki veya daha çok kişinin, kuruluşun karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıyla gerçekleşen işlem, bağıt, akit, mukavele, kontrat. (hukuk) İdare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmadır. İhale konusu işle ilgili olarak idare ve yüklenici arasında uyulması gereken kuralların bulunduğu bir forma bağlı olarak hazırlanmış belge (yapı işleri) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 54

55 İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ Yapılacak inşaat işini tanımlayan ve bu işin yapılması sırasında yüklenici ile müşteri arasındaki ilişkileri düzenleyen, iki tarafın sorumluluk ve yükümlülüklerini düzenleyen, tarafların çekincesiz kabul ettiği, yürürlükteki yasalara uygun olan ve her iki tarafı bağlayan anlaşma metinine İnşaat Sözleşmesi denir. Sözleşme çeşitleri fiyatlandırma cinsine göre değişir: Birim Fiyatlı Götürü Bedelli Kısmen Götürü Bedelli Maliyet + Kar esasına göre hazırlanan Teşvik prim uygulaması 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 55

56 ŞARTNAME NEDİR? Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idari esas ve usullerini gösteren belge yada belgelerdir (İ. Y. Mad. 7). Yapılan işlerin kalitesini belirleyecek kriterler (ölçütler), standartlar ve genel ifadesiyle nitelik belirleyici tanımlar teknik şartnamelerde verilir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 56

57 YAPIM SÜRECİ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 57

58 İMALAT SÜRECİ Malzemelerin temini ve nakliyesi planlanır ve kontrol edilir Şantiyede yapım işi gerçekleşir Yapım yöntemi tipik olarak 2 çeşittir: Yerinde yapım Prefabrikasyon Yapım teknolojisi ve izlenen yöntemler ise yapının cinsine, amacına, ve bütçesine göre farklılık gösterir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 58

59 ŞANTİYE YÖNETİMİ İşyeri teslimi Sigorta işleri İş programlarının hazırlanması Çalışanların maaşlarının ödenmesi Kamu inşaatı ise hakedişlerin hazırlanması Yapı denetimi İş güvenliğinin sağlanması 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 59

60 HAKEDİŞ NEDİR? Belli bir süre içinde tamamlanmış imalat üzerinden hak edilen paranın alınmasını sağlayan işlem Yüklenicinin, yaptığı imalat ve ihzarat karşılığı alacağını gösteren hesaplar toplamıdır. (B. İ. G. Ş. Mad. 39) 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 60

61 ŞANTİYEDE GÖREV ALANLAR Proje müdürü Şantiye şefi Muhasebe teşkilatı Mühendisler ve teknisyenler Formen, ustalar, kalfalar Düz işçiler Yapı Denetim 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 61

62 ESERİN TESLİMİ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 62

63 PROJENİN TAMAMLANMASI VE SONRASI Proje tamamlandıktan sonra yapı kullanılması için sahibine devredilir Kamu projelerinde yapının idareye teslim edilme işlemine Kabul denir ve 2 aşamada yapılmaktadır Yapı faydalı yaşam süresini tamamladığı zaman ya yıkılır ya da dönüşüme uğrar 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 63

64 TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 64

65 GİRİŞ İnşaat sektörü çok çeşitli mal ve hizmet üretimi ile doğrudan ilişkisi ve yoğun işgücü kullanımıyla ekonomik yapı içinde ayrı bir yeri vardır. Lokomotif sektör den fazla alt sektör Sünger sektör büyük istihdam kaynağı İnşaat malzemeleri sanayisi toplam sanayinin %10 u Sabit sermaye yatırımlarının yaklaşık %50 si inşaat İnşaat sektörünün GSMH içindeki doğrudan payı %5,7 Dolaylı etkilediği sektörlerle beraber %30 Türkiye nin dünya inşaat sektörü içerisindeki payı % 3. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 65

66 ALT SEKTÖRLER İnşaatın temel girdilerini sağlayan alt sektörler Çimento, Hazır beton, Prefabrikasyon Beton Katkı Maddeleri Demir-çelik, Seramik, Tuğla-Kiremit, Cam Gazbeton Alçı-Kireç Boru Alüminyum Ahşap Plastik Boya Doğal taşlar Yalıtım Çatı kaplama Isıtma-soğutma-havalandırma Asansör Aydınlatma Mobilya İnşaat ve İş Makineleri 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 66

67 TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SON YILLARDAKİ DURUMU 2000 lerin ilk yarısında ülkedeki ekonomik krize ve kamu yatırımlarının azlığına rağmen gayrimenkul talebinin artmasıyla toplu konut sektöründe patlama yaşanmıştır. Özel sektör ağırlıklı konut inşaatlarında canlılık sürmekte Bir yandan altyapı inşaatları da devam etmektedir. Bir çok büyük inşaat firması yurtdışında faaliyetlerini sürdürmektedir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 67

68 TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI Ülkenin yerleşme planlama, şehircilik ve mimarlık politikası yoksunluğu, Ülke çapında yerleşme ve yapılaşmada bilimsel planlama yokluğu; Kentsel planlama, kentsel tasarım, mimarlık, mühendislik eksikliği sonucu plansız, yanlış yerleşmeler, yanlış ve kaçak yapılanma, Mevcut çürük yapı stoku, İşlemeyen yapı denetim sistemi, Proje ve inşaatta siyaset ve çıkar baskısı altında tutulan kamu ihale düzeni, Bozuk müteahhitlik sistemi, Mesleki eğitimin yetersiz olması ve eğitimsiz işgücü, 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 68

69 TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI (devam) Hesapsız kitapsız, plansız, yanlış belediye yatırımları savurganlığı, Kamunun başlayıp tamamlayamadığı binlerce proje ve yetersiz ödenekler, Hakedişlerin geç ödenmesi, Vergilerin yüksek olmasının firmaların rekabet gücüne etkisi, Meslek adamlarının ve yardımcı kadroların yetersiz eğitimi; olmayan yetkinlik sistemi, Yabancı meslek adamlarına, karşılıklılık ilkesi gözetilmeksizin tanınan Türkiye de proje yapma hakları, yetkileri, Yapı ve malzeme üretiminde kayıt dışılık ve haksız rekabet. Ekoloji sorunlarına duyarsızlık 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 69

70 YAPI İŞLERİYLE İLGİLİ DEVLET KURUMLARI 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 70

71 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 644 sayılı Kanun Hakkinda Kararname ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 71

72 Çevre ve Şehircilik Bakanlığına Bağlı Önemli Birimler Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü İller Bankası A.Ş. Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü Alt Yapı Hizmetleri Genel Müdürlüğü İl Müdürlükleri 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 72

73 Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Resmi binaların etüt, proje, keşif, inşaat, onarım ve bakım çalışmaları ile afet konutlarının yapımını yürütür Ülkemizin bina yapımı ile ilgili faaliyetlerinde yol gösterici sorumluluğuna sahiptir Hedef: Yapıların ülke ve bölge şartları ile günün teknolojisine uygun şekilde projelendirilmesi teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurularak yapıların etüt safhasından fiziki hale gelinceye kadar amacına uygun, uzun ömürlü olarak gerçekleştirilmesi 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 73

74 İller Bankası Genel Müdürlüğü Belediyeler, belediye birlikleri ve il özel idarelerinin kamu kullanımı niteliği taşıyan her türlü kentsel alt ve üst yapı hizmetleriyle ilgili etüd, plan ve proje hazırlamak, bu konularda danışmanlık ve kontrollük hizmetleri vermek ve söz konusu yatırımların gerçekleşmesi için kredi sağlamak 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 74

75 Karayolları Genel Müdürlüğü Otoyol, Devlet ve İl yolları ağını tespit etmek ve bu ağdaki değişiklikleri hazırlamak Yol ağı üzerindeki yol ve köprüleri inşa ve islah etmek, onarmak ve emniyetle kullanmalarını sağlayacak şekilde sürekli bakım altında bulundurmak ve bu konularda eğitim. Projelendirme, yapım, onarım, bakım vb.hususlar hakkında standartlar tespit etmek, teknik şartnameler hazırlamak Yolların kullanılması, yol ve trafik güvenliği ve bakımına ait esas ve kaideleri tespit etmek, yürütmek ve uygun göreceği yol işaretlerini tesis etmek Görevi ile ilgili işler için lüzumlu harita, etüt ve proje işlerini yapmak ve yaptırmak Genel Müdürlüğün çalışmalarına ait bilgileri toplamak, basmak, yayınlamak Ulaştırma Bakanlığına bağlıdır 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 75

76 Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) Türkiye deki tüm su kaynaklarının planlanması, yönetimi, geliştirilmesi ve işletilmesinden sorumludur Barajların, hidroelektrik santralların, içmekullanma suyu temini ve sulama şebekelerinin planlanması, projelendirilmesi, inşa edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. Orman ve Su İşleri Bakanlığına bağlı 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 76

77 Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH) Devletçe yaptırılacak demiryolları, limanlar, barınaklar ve bunlarla ilgili teçhizat ve tesislerin, kıyı koruma yapıları, kıyı yapı ve tesislerinin ve hava meydanlarının ve bunlarla ilgili tesislerin, plan ve programlarını hazırlamak, gerçekleştirilmesi için gerekli tedbirleri almak ve imkanları sağlamak, araştırma, etüt, istikşaf, proje, keşif, şartname ve inşaatları ile bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak, yapılmış olanların bakım ve onarımlarının organizasyonu için esaslar hazırlamak Ulaştırma Bakanlığına bağlıdır 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 77

78 Diğer Önemli Kurumlar Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (Başbakanlığa bağlı) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı) Sosyal Güvenlik Kurumu Belediyeler 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 78

79 YAPI İŞLERİYLE İLGİLİ MEVZUAT 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 79

80 Sistemin Dayanakları YASAMA TBMM Kanun koymak, değiştirmek, kaldırmak YÜRÜTME Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı Tüzük, yönetmelik ve genelge çıkarmak Kanun hükmünde kararname çıkarma (TBMM tarafından bu yetki verilir) YARGI Bağımsız mahkemeler 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 80

81 Yürütme Kuralları Kanun (Anayasa, Temel Yasa, Yasa) Tüzük Bakanlar kurulu çıkarır, Danıştay inceler Kanun hükmünde kararname, Danıştay incelemez Yönetmelik Bakanlıklar ve kamu tüzel kişiliklerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak için çıkarırlar Şartnameler (dokümanlar) Kuruluşlar tarafından hazırlanır, Bakanlar Kurulu onaylar 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 81

82 Borçlar Kanunu 6098 sayılı kanun, 2011 Yapı sözleşmelerinin temel dayanağıdır Yapı sözleşmelerine ait ana uygulamaların ana hatları çizilir. Temel bir yasa olduğundan özel yapı sözleşmeleri için ayrıntı içermez. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 82

83 Kamu İhale Kanunu 4734 sayılı 04 / 01 / 2002 Amaç: kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında bulunan veya kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 83

84 Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 4735 sayılı 05 / 01 / 2002 Amaç: Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihalelere ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili esas ve usulleri belirlemektir. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 84

85 İmar Kanunu 3194 sayılı 03 / 05 / 1985 Amaç: yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 85

86 İş Kanunu 4857 sayılı 22 / 05 / 2003 Amaç: İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir. 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 86

87 Türk Medeni Kanunu 4721 sayılı, 22 / 11 / 2001 Türk Medeni Kanunu, Atatürk devrimlerinin temeli, dinsel hukuk düzeninden laik hukuk düzenine geçişin belgesi, bir hukuk ve uygarlık anıtı olarak kabul edilmektedir. Medeni hukuk, şahıslar arasındaki ilişkileri düzenleyen, şahısların doğumdan (tüzel kişilerde kuruluşundan) ölümüne (tüzel kişilerde sona ermesine) ilişkilerini düzenleyen özel hukuk dalıdır Kişiler, aile, miras, eşya hukuku 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 87

88 İNGİLİZCE TERMİNOLOJİ İnşaat, Yapım: Construction Bina: Building Yapı: Structure Şantiye: Construction Site Yönetim: Management İdare: Owner Yüklenici, müteahhit: Contractor Alt yüklenici: Subcontractor Şantiye şefi: Superintendent 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 88

89 İNGİLİZCE TERMİNOLOJİ (Devam) Yaklaşık maliyet, keşif: Estimate Metraj: Quantity take-off Şartname: Specification Açık ihale: Competitive Bidding Teklif: Proposal Sözleşme: Contract Hakediş: Progress Payment 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 89

90 İNGİLİZCE TERMİNOLOJİ (Devam) Proje teslimi: Project Delivery Yükleniciler eliyle proje teslimi: Design- Bid-Build Emanet yoluyla proje teslimi: Owner provided delivery Tasarımcı ve yüklenici aynı: Design-Build Yap-İşlet-Devret: Design-Build-Operate- Transfer 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 90

91 İNGİLİZCE TERMİNOLOJİ (Devam) Konut inşaatı: Residential Construction Ticari ve Kurumsal İnşaat: Commercial and Instutitional Construction Özelleşmiş Sanayi İnşaatı: Specialized Industrial Construction Altyapı İnşaatı: Infrastructure Construction Mevzuat: Legislation 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 91

92 KULLANILAN KAYNAKLAR Türk Yapı Sektörü Raporu 2007 & 2008 Yapı Endüstri Merkezi Türk İnşaat Sektörü Raporu Türkiye Müteahhitler Birliği Yapı İşletmesi Ders Notları Prof. Dr. İlker Özdemir Proje + Teknik Şartname + Sözleşme Yrd. Doç. Dr. M. Emin Öcal Yapı İşlerinde İhale Düzenimiz Prof. Orhan Yüksel Yapı İşletmesi Şantiye Tekniği Maliyet Hesapları Kerim Sunguroğlu Project Management for Construction Fundamental Concepts for Owners, Engineers, Architects and Builders C. Hendrickson 11/11/ Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 92

93 TEŞEKKÜRLER.. 11/11/2012 Yapı İşletmesi - 2. İnşaat Projeleri 93