Transkript

1

2

3

4

5 Çin, binlerce yıllık tarihiyle, kültürüyle ve Türk tarihinin binlerce yıl öncesine dayanan komşuluk bağlarıyla aslında bizlere çok da uzak olmayan bir ülkedir. Çin denince aklınıza ne geliyor? Çin Seddi, başka? İlk aklınıza gelen ne olursa olsun, haklı olursunuz, çünkü her şeyin Çin le alakası vardır. Yazının tarihi Çinde Çin de başlar, kağıt üzerine baskıyı Gutenberg den önce Çinliler bulmuştur. Metal yerine tahta kalıplar kullandılar ve Çin deki okuma sevgisi hep çok fazla oldu. Zaten Çin yazısı da bunun bir kanıtıdır, okumaya düşkün olmayan bir halk o kadar çok yazı karakterini icat etmiş olamaz. Çince harflerin birbirinden güzel şekilleriyle göze hitap ediyor olması, bu ülkede resme olan düşkünlüğün de bir ifadesi. Resmin tarihi de Çin de çok eskiye uzanıyor. En eski ve en kalıcı manzara resimlerini Çin de bulmak mümkün. O yüzden fotoğrafın tarihi de aslında Çin de başlar. Belki fotoğraf makinesini Çinliler bulmamıştır, ama daha MÖ 5. yüzyılda, bugünkü sinemanın çok ilkel bir biçimi, camera obscura denen karanlık odalar Çin de biliniyordu. Birinin resminin nasıl yapılacağı, figürlerin bir resme nasıl yerleştirileceği Çin de hep tartışılan konular olmuştu. O yüzden Çin de çekilmiş fotoğraflardan oluşan bu albümü hazırlarken Çin de öğrendiklerimi uygulamaya özen gösterdim ların ilk yıllarından beri, her yıl bir iki ayımı geçirdiğim bu ülkede sayısız dost edindim, bizi ayıran ve birleştiren şeyleri gördüm. Fotoğraf çalışmalarına Çin e gitmeden önce başlamıştım, ama Çin fotoğrafları benim için başka bir kapı açtı. Bizim ülkemizde tarih hoyrat bir şekilde yıpranıp gidiyor, Çin de de tarihi korumakta güçlük çekiyorlar, ama gezilen her yerde tarihin havasını solumak mümkün hâlâ. Belki de bir yabancı gözüyle baktığım içindir, ama Çin her yeriyle büyüleyici bir ülke.

6 Daha önce yayımlanan Çin Kültürü ve Seyahat Rehberi ve China At A Glance adlı kitaplarımın bir devamı olarak düşündüğüm bu kitapta kullanılan fotoğraflar, çeyrek yüzyıla yakın bir dönemde çektiğim fotoğraflar arasından seçildi. Binlerce yıllık bir kültürü tek bir kitaba sığdırabilmek doğal olarak imkansız, bu kitapta Çin kültürünün bir yandan görsel yönünü diğer yandan edebi yönünü aktarmak üzere fotoğraflarla birlikte ufak tefek bilgilere, atasözlerine, şiirlere yer verildi. Çin hakkında Türkçede yazılmış olan çok az kitap var. Bunlardan bir tanesi de L. Sami Akalın ın Çin Şiiri adlı kitabı ve sayfalarda yer alan şiirlerin çevirisi Akalın ına ait yılında yayımlanan bu kitap için dönemin Türkiye Büyükelçisi Shao Yu-Lin bir önsöz yazmış. Büyükelçi önsözde şöyle diyor: Geleneksel olarak Türkler ve Çinliler hep dost kaldılar de Kültür Anlaşması nın imzalanmasından beri iki ülkenin hükümetleri kültürel bağları pekiştirmeye söz vermişlerdir. Akalın ın kitabı.. iki ulus arasındaki karşılıklı anlayışın ve yakın dostluğun ilerlemesine büyük ölçüde yardımcı olacaktır. Bizim elli yıl sonra yayınladığımız Çin Kitabı da aynı amacı taşıyor. Birbirlerinden çok farklı görünen, ama çok yakın ve dost olan bu iki ülkenin ilişkisine işkisine ben de Çin Kitabı yla katkıda bulunmak istedim. Kitabın hazırlanmasına katkıda bulunan dostum Sabri Gürses e teşekkür ediyor; bu çalışmaya destek olan, senelerden beri seyahatlerimde ısrarlı ve meraklı sorularımda sabırla beni bilgilendiren bütün Çinli dostlara da selamlarımı yolluyorum. Nín hao -

7 Geçmişten Günümüze, 8 Yemek Kültürü, 40 İş Kültürü, 48 Çin Şiiri, 72 Çin Atasözleri, 94

8 Çin, dünyanın en eski uygarlıklarından birine sahiptir ve ülkenin tarihi 4000 yıl öncesine uzanır. Çin adı dünyaya Farsca Cin den yayılmıştır. Çinliler ülkelerine Zhong guo derler.

9

10 Zhong Guo tıpkı J.R.R. Tolkien in Yüzüklerin Efendisi ne esin veren Middellaerd gibi Orta Dünya yani Dünyanın Ortası anlamına gelir.

11

12

13 Dünyanın en uzun savunma duvarı olan Çin Seddi, 21 bin kilometreyi aşmaktadır. M.Ö. 221 de başlayan inşaatı 16. yüzyıla kadar devam etti.

14

15 Çin de 1.3 milyar insan yaşıyor. Köylerde yaşayan nüfus 2012 yılına dek şehir nüfusundan daha yüksekti. Yine de fark büyük sayılmaz, halkın yüzde 49 u köylerde yaşamaktadır.

16 Çin şehirlerinin in toplam sayısı 658. En kalabalık şehir 16 milyona yakın nüfusuyla Şanghay; onu 11 milyonla Pekin, 10 milyonla Guangzhou takip ediyor.

17

18 Çin yazı karakterlerinin toplam sayısı 10 bini aşıyor. Ama günlük hayatta 3 bin karakter gazete okumaya yetiyor. Çin de üniversiteyi bitiren bir öğrenci, 10 bin karakter okuyabiliyor. Bazı karakterleri eri yazmak çok güç olduğu u için, basit halleri kullanılıyor. Geleneksel alfabe abe artık sadece Hong Kong ve Tayvan da kullanılıyor. Günlük hayatta, ta, reklamlarda, markalarda Latince ve Çince yazı karakterleri birarada kullanılıyor.

19

20

21

22

23

24

25 Çin'in yazılı dili gibi sözlü dili de çok zengindir. Çincede yüzlerce lehçe bulunmaktadır. Ana gruplar Putonghua (Mandarin), Gan, Kejia (Hakka), Min, Wu, Xiang ve Yue (Kantonca) olarak kabul edilir. Çinliler aralarında anlaşabilmek için Pekin (Mandarin) lehçesini kullanırlar. Çin devleti de yaşanabilecek sorunları önlemek için televizyonlarda daima Pekin Çincesi kullandırır.

26

27 Çin'de çağdaş liderlerin heykelleriyle sıkça karşılaşılır. Çen Yi ( ), yılları arasında Şanghay'ın belediye başkanlığını, yılları arasında Çin'in dışişleri bakanlığını yapmış olan, ünlü bir komutandır.

28

29 Bund, Şanghay'ın, Huangpu Nehri'nin batı kıyısı boyunca uzanan en önemli bölgesidir. Şanghay'ın Avrupa ile ticari ilişkilerinin en eski izlerini taşıyan bölgede, Birinci Haşhaş Savaşı'nı sona erdiren kahramanların hatırasına dikilmiş olan bir kule de bulunur.

30

31 Bund ve gökdelenlerle süslü Şanghay manzarası. Şanghay şehri yıkılıp baştan aşağı yeniden inşa edilmiştir.

32 Penglai bölgesinde, fabrika deposu olarak kullanılan eski bir kilise.

33

34 Çin imparatoru Shi Huang-Ti 270 sarayı arasında, birbirine bağlanan tüneller yaptırmıştı ve suikastten korktuğu için her akşam farklı bir sarayda uyuyordu. Çin takvimi Ay çevrimine dayanır. M.Ö lerde bulunmuş, bilinen en eski takvimdir. On iki Zodyak işareti vardır. Tam bir çevrimin tamamlanması 60 yıl sürer. Akupunktur, hastalıkların bedenin çeşitli noktalarına iğneler saplanarak iyileştirilmesidir ve Çin de yaklaşık 5000 yıl önce bulunmuştur. Çin in toplam alanı kilometrekare. Dünyanın 3. büyük ülkesi.

35 Dünyanın % 24 ü Çince konuşuyor. 200 den fazla Çin dili ve bölgesel lehçeleri var arası dönemde ABD ye yönelik Çin ihracatı % 1600 arttı. Bu sadece 16 yılda 16 kattan fazla eder. Şanghay ve Pekin dünyanın n en büyük ve en kalabalık alık iki şehridir. Parmak izi Çin de M.S. 700 gibi erken bir tarihte kullanıldı. Kubilay Han para olarak ipek banknotlar çıkarmıştı. Ayrıca yeşim taşından bir para da vardı. Çin Seddi uzaydan görünmez, çünkü çok incedir.

36 Geometrideki Pisagor teoremi nin ilk kanıtı, Çin tarihinin ilk döneminde, M.Ö. 2. yüzyılda yazılmış olan Zhou Bi Suan Jing adlı matematik kitabında yer almıştır. Kağıt para ilk kez Çinliler tarafından M.Ö. 800 yılında kullanıldı. M.S. 1. yüzyılda yazılmış Jiu Zhang Suan Shu adlı eserde dünyanın matematik tarihinde ilk kez negatif sayı kavramı ve pozitifnegatif sayıların toplama ve çıkarma ilkeleri önerilmiştir. Kağıt ilk kez Çin de M.S. 105 yılında kullanıldı. ld Çok sıkı korunan bir sırdı ve Avrupa ya 8. yüzyıla kadar ulaşmadı. Çuko Liang adlı Çinlinin el arabasının mucidi olduğu kabul edilir. En eski hesap makinesi olan abaküsü Çinliler icat etti. 13. yüzyılda Çin de10 bilinmeyenli denklem işlemi yapılırken, Avrupa da ancak 16. yüzyılda 3 bilinmeyenli denklem işlemi yapılabilmiştir.

37 Pusula Çinliler tarafından bulundu. Pusula bulununca, gemiler daha uzağa gidebildiler ve deniz ötesinde yeni ülkeler buldular. Çinlilerin kullandığı en eski pusula M.Ö. 200 tarihlidir. Havai fişekleri Çinliler buldu, ayrıca ilk roketleri de onlar kullandı. Uçurtmayı Çinliler yaptı. Spagetti ilk kez Çinliler tarafından yapıldı ve İtalya ya Marko Polo tarafından götürüldü. Bugün bile Çin de, yaygın olarak İngilizce, noodles adıyla bilinen makarnayı elle hazırlar ve ondan lezzetli çorbalar yaparlar. Depremleri ölçmek için kullanılan sismograf, Çin filozofu Çang Heng tarafından, M.S. 132 yılında bulundu. Çinliler barutu icat ettiler. 11. yüzyıldan sonra toplarda barut kullanmaya başladılar. Nakış, Çinliler tarafından icat edildi. 11. yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Porselen ve seramiği Çinliler buldu.

38

39 Çin Ejderhası mitolojik bir varlıktır. Uzun, yılanımsı ve dört ayaklı bir yaratık olarak tasvir edilir. Avrupa Ejderhası kötülüğü temsil ederken, Çin Ejderhası uğurlu sayılır. Ejderha genelde erkektir ve hayatın anlamı olan suyu ve yağmuru getirdiğine inanılır. Birçok ejderha figüründe, elinin altında alev almış bir inci bulunur ve bu inci, zenginliği, talihi ve başarıyı temsil eder. Tapınakların girişinde ve çatısında bulunan ejderhaların kötü ruhları kovacağına inanılır. Törenlerde ejderha dansı çok popülerdir. Ama günümüzde Çinin Çin in simgesi sayılan savaşçı ejderha yerini sevimli pandalara bırakıyor.

40 Çinliler binlerce yıldır yemek sırasında çubuk kullanıyor. Çinliler yemeklerinde büyük et parçaları kullanmaz, çünkü çubuk kültürü onların büyük lokmalar yemesine izin vermez. Bu yüzden Çin de neredeyse bütün yemekler en çok yumurta büyüklüğünde olan ve çubuklarla kolayca tutulabilen len lokmalar halinde gelir. Çubuklar ayrıca yemeğin yavaş yenmesini, iyi hazmedilmesini sağlar. Kesinlikle çubukları yemeğin üzerinde sallamayın çünkü bu çirkin bir davranış sayılır. Çubukları tabağı itmek için kullanmayın. Tabağı çekmek için çubuk yerine ellerinizi kullanın. Eğer çubuğunuzu bırakmanız gerekirse, onları kase ya da tabağın kenarındaki çubuk koyma yerine bırakın. Çubukları kasedeki pirince dik olarak koymayın çünkü ölüler için hazırlanan tütsü çubuklarını hatırlatır.

41

42 Çin de yemek yemek özellikle oraya ilk kez giden biri için tam bir maceradır. Kaçmayıp maceraya dalın. Birlikte yemek yediğimiz birçok arkadaşım, benimle gitmeden önce Çin yemeğinden bir tat almadıklarını söylediler. Siz de Çinli dostlarınıza, Çin de hangi yemekleri seçmenin n iyi olacağını sormalısınız. Lokantaya gittiğinizde sizi bir mönü yerine tabak tabak yemek karşılar; bunlara bakıp ne isterseniz seçebilirsiniz. Çinliler masa dışında, dört ayaklı ne varsa yer Bu atasözü bize Çin yemek kültürü hakkında fikir verir. Bizim hayal bile edemediğimiz her şeyi yerler. Köpekten yılana, kurbağadan kaplumbağaya her şeyi. Hatta bazı şehirlerde, timsah bile yerler. Bir keresinde, işyerimde çalışanlar, içinde böbrek dilimleri gibi bir şeyler olan bir çorba içiyordu. Bunun hangi hayvanın böbreği olduğunu sordum, böbrek değil, kurutulmuş domuz kanı olduğunu söylediler! Bir kere pazara gittiğimizde, sattıkları yiyeceklerden başım dönmüştü, çünkü çok farklı şeyler satıyorlardı. Bir yerde bir hayvan kellesi gördüm, koyun kellesine benziyordu ama değildi. Pişirilmiş, yemeye hazır köpek kellesiymiş!

43

44 Yemekli bir davet sırasında, en iyi tabak, ona saygı göstermek için en önemli kişinin önüne konur. Ama bir tabaktaki tavuk ya da ördek başı misafirlere dönük konmamalıdır. Bazen ortaya büyük bir çorba kasesi konur. Tabakta çok yemek bırakmamaya çalışın, çünkü bu, yemeği beğenmediğiniz anlamına gelir. Balık yerken, etin bir yanını bitirdikten sonra, balığın tersini çevirmek yerine kılçıklarını çıkartmak iyi olur, çünkü ters çevrilmiş bir balık ters dönmüş bir kayığa benzer. Çin de pirinç çok önemlidir. Özellikle güney Çinliler pilavsız yemek yiyemez. Kuzey Çin de insanlar pirinçten çok buğday ve mısır ekmeği yer. İyi giyinmek istiyorsan Avrupa ya, iyi yaşamak istiyorsan Amerika ya, iyi yemek istiyorsan Çin e git!

45

46

47 Eğer yemek için bir eve davet edilirseniz, eliniz boş gitmeyin. Ama asla saat götürmeyin, çünkü saat ölümü hatırlatır. Kapıdan girerken terlik var mı, yok mu diye bakmanız gerekir, eğer terlik varsa, ayakkabınızı çıkartıp terlik giymelisiniz. Oturduğunuz unuz zaman, büyük olasılıkla size yeşil çay verirler. Ne içmek istediğinizi sormayabilirler, çünkü Çin de misafire çay ikram etmek çok eskiden gelen bir kültürdür. Başka misafirler varsa ve yemeğe başlamışlarsa, genellikle sizi kimse diğer misafirlere tanıtmaz. Rahatsız olmayın, çünkü bu normal bir şey. Eğer daha a fazla yemek istemezseniz, doyduğunuzu anlamaları için tabakta biraz yemek bırakmanız gerekir. Ağzını şapırdatarak yemek yiyenlerle sıkça karşılaşabilirsiniz. Çinliler sesli yemeyi severler! Yemek servisinde alıştığımızın tersine, en son olarak çorba gelir. Yemek bitince de tatlı olarak meyve tabağı gelir. Lokantada zevkle yenen yemek sonrasında sıra para ödemeye gelince şenlik başlar. Genelde daveti yapan kişi öder, ama herkes hesabı ödemek üzere "Maidan! Maidan!" (hesap) diyerek yarışır.

48

49 Çin kültüründe insanın verdiği sözü tutması çok önemlidir. ir. Eğer verdiğiniz sözü tutmazsanız, "suratsız kalırsınız, yüzünüzü kaybedersiniz." Türkçedeki "bir şeyi yapmaya yüzü olmamaya" ya da "yüzsüzlüğe" benzer bu. Çinliler sözlerini tutmaya önem verirler. İş hayatında sıkça kullanılır bu ifade. Örneğin, bir fabrikaya a sipariş verirseniz, patrondan sözüne sadık kalmasını, anlaşmaya aykırı davranarak "suratını kaybetmemesini," "yüzsüzlük yapmamasını" söyleyebilirsiniz. Bazen böyle konuşmalar imzayla yapılan sözleşmelerden daha etkili olabilir. Çinliler iş hayatında "Hayır" demekten hoşlanmaz; daha çok "Evet" derler. Onlara bir şey anlattığınız zaman, sizi dinlemeseler bile, yine de Evet! diyebilirler. O yüzden sizi gerçekten anlayıp anlamadıklarını öğrenmekte yarar var. Yanlış sipariş vermek istemiyorsanız, söylediklerinizden ne anladıklarını sorup siparişi açıkça özetlemelerini istemek yararlı olabilir. Konuşurken kafa sallamaları sizi tümüyle anladıklarını değil, size saygı duyup dinlediklerini gösterir.

50 Kartvizit alışverişi yaparken, kartvizitinizi iki elinizle tutup kartı saygılı bir ifadeyle verin. Onlar da size böyle yapar. Bizde, Batıda olduğu gibi kartviziti tek elle vermeyin, bu küçük düşürücü bir hareket sayılır. Çinliler gülen insanları sever, sık sık gülün. Cenazeler dışında her yerde. Çinli kadınlar başka ülkelerdeki gibi parfüm kullanmaz. Özellikle e evli kadınlar için bu hoş görülmez. Çinli arkadaşlarınıza parfüm götürmeyin, çünkü günlük hayatlarında pek kullanmazlar. Çinli arkadaşlarınıza ziyaretleriniz sırasında kendi ülkenizden getirdiğiniz hediyeler verebilirsiniz; başka türlü götüreceğiniz birçok ürünün daha önce zaten Çin den ihraç edilmiş olabileceğini unutmayın! Çinliler zenginlik ve değerlerini göstermeyi sever. Yeni bir araba ya da başka yeni, lüks şeyler görürseniz, sahiplerine bunların ne kadar güzel olduğunu söylemeniz gerekir. Bundan hoşlanırlar. Hediye alıp verirken, her zaman iki elinizi de kullanın.

51

52

53

54

55 Eğer düşük fiyat arıyorsanız, küçük ve yeni fabrikalara gitmelisiniz, ama bu da iş hayatınız için bir risktir. Kaybedebilirsiniz de, kazanabilirsiniz de Öyleyse kural şu: güvenli iş yapmak istiyorsanız, büyük fabrikaları seçeceksiniz. Sekreterler patronlardan daha önemli olabilir. Yabancı dil bilmeyen patronlarla sıkça karşılaşabilirsiniz, bu yüzden patrona doğru şekilde ulaşmanın tek yolu sekreterler er ya da çevirmenler olur. İyi bir iletişim kurulamayan ayan sekreter ya da çevirmenin patronuna yanlış izlenim vermesi mümkündür; bu yüzden onlarla iyi bir ilişki kurmak her zaman yararlı olur. Size söylenen teslim tarihlerine hiç güvenmeyin. Çoğu zaman nakliyelerde gecikme yaşayacaksınız. Çin de depo sistemiyle çalışmıyorlar, siz siparişi verdiğiniz zaman istediğiniz şeyi üretmeye başlıyorlar ve bazen siparişi hazırlamaları iki ayı bulabiliyor.

56

57

58

59 Hong Kong, tarihin günümüzle görkemli bir şekilde buluştuğu şehirlerden biri. Büyük küresel şirketlerin önünden geçen eski bir gemi, Çin'de ticaretin çok köklü tarihini hatırlatıyor.

60 KANTON FUARI Dünyanın en büyük 3 fuarından biri, Çin İhracat ve İthalat Malları Fuarı olarak bilinen Kanton Fuarı dır yılından beri yılda iki kez, Ekim ve Nisan aylarında yapılmaktadır. Guangdonghua Çincesinde Guangdong ismi, kanton olarak seslendirilir. Kanton Fuarı aslında Guangdong Fuarı olarak da bilinir.

61 Çin in en gelişmiş bölgelerinden biri olan ve çokuluslu birçok Çin şirketinin bulunduğu Guangdong kıyı bölgesinin başkenti Guangzhou da yapılan bu fuar Türkiye den de çok yoğun ziyaretçi almaktadır.

62

63 Ford, Çin'deki ilk fabrikasını 1968 yılında Jiangxi/Nanchang 'da açtı yılında Chongqing'de EcoBoost motorları üretmek üzere yedinci fabrikasını açan Ford, Çin'i dünyanın en büyük araba piyasası olarak görüyor.

64 Hong Kong gibi iş hayatının aşırı yoğun olduğu kentlerde yemek araları o kadar kısadır ki, çalışanlar bazen alelacele, ayak üstü, işyerinin önünde yemek yer.

65

66

67 Çin burçları arasında kendine yer bulan Domuz, aynı zamanda Çin'de et tüketiminin yarısını karşılar. Bazı tahminlere göre bu, dünya tüketiminin yarısı demektir. Çin'in en büyük üreticisi Shuanghui şirketi, 2013 yılında Amerika'nın en büyük üreticisi olan Smithfield Foods şirketini 7 milyar dolara satın aldı.

68

69

70

71

72 72

73 CHUN XIAO Bahar sabahı Meng Hao-ran (MS TANG HANEDANLIĞI) CHUN MIAN BU JUE XIAO Bu bahar sabahında yatıp uzanmışım CHU CHU WEN TI NIAO Kuşlar cıvıldamadan uyanmayacağım YE LAI FENG YU SHEN Bir gece süren rüzgar ve yağmurun ardından HUA LUO ZHI DUOSHAO Çok çok çiçek uçmuş

74 Bir Çin Tekerlemesi Şiyav ciye, şiyav ciye bu yeşeng çi mingtiyen n day ni çü kan şi, kan şemme me şi, kan ni baba b liyo bi ti, wo zuo yi zi ni zuo di, wo çı şiang ciao ni çı pi. Küçük kız! Sinirlenme, küçük kız Sinemaya götüreceğim seni yarın Hangi filmi mi seyredeceğiz, Babanın akan burnunu, Ben koltukta oturacağım, sen yerde Ben muz yiyeceğim, sen kabuğunu. ( Küçük kız! tekerlemesi halk tekerlemelerinin çok sevilen örneklerden biridir. Ezberlerseniz Çinli dostlarınızı sevindirirsiniz.)

75

76 ZAI BEI KANG QIAO Yeni Bir Cambridge Vedası Xu Zhi-mo (MS ) QING QING DE WO ZOU LE Sessiz sedasız veda ediyorum ZHENG RU WO QING QING DE LAI Buraya geldiğim gibi sessiz; WO QING QING DE ZHAO SHOU Sessizce hoşça kal diyorum ZUO BIE XI TIAN DE YUN CAI Batı göğündeki pembe bulutlara.

77 77 NA HE PAN DE JIN LIU Nehir kıyısındaki altın söğütlere SHI XI YANG ZHONG DE XIN NIANG Genç kızlara batan güneşin kıyısında; BO GUANG LI DE YAN YING Yansımaları ışıl ışıl dalgalarda ZAI WO DE XIN TOU DANG YANG Hep kalbimin derinlerinde titriyor. QING QING DE WO ZOU LE Çok sessizce veda ediyorum ZHENG RU WO QING QING DE LAI Buraya geldiğim gibi sessiz; WO QING QING DE ZHAO SHOU Sessizce hoşça kal diyorum ZUO BIE XI TIAN DE YUN CAI Batı göğündeki pembe bulutlara.

78 NA HE PAN DE JIN LIU Nehir kıyısındaki altın söğütlere SHI XI YANG ZHONG DE XIN NIANG Genç kızlar batan güneşin kıyısında; BO GUANG LI DE YAN YING Yansımaları ışıl ışıl dalgalarda ZAI WO DE XIN TOU DANG YANG Hep kalbimin derinlerinde titriyor. RUAN NI SHANG DE QING XING Sularda nilüferler yüzüyor YOU YOU DE ZAI SHUI DI ZHAO YAO Neşeyle suyun altında salınıyor; ZAI KANG HE DE ROU BO LI Cambridge in tatlı dalgalarında WO GAN XIN ZUO YI TIAO SHUI CAO Bir su bitkisi olmalıydım!

79

80

81 NA YU YIN XIA DE YI TAN Karaağaçların gölgesi altındaki o havuz BU SHI QING QUAN,SHI TIAN SHANG HONG Suyu değil ama gökten düşen gökkuşağını tutuyor; ROU SUI ZAI FU ZAO JIAN Çiçeklerin arasında parça parça olmuş CHEN DIAN ZHE CAI HONG SHI DE MENG Gökkuşağı gibi bir düşün parçaları. XUN MENG? CHENG YI ZHI CHANG HAO Bir düş aramak? amak? Akıntıya doğru kayığı itmek XIANG QING CAO GENG QING CHU MAN SHUO Yeşil çayırların daha taze olduğu yere; MAN ZAI YI CHUAN XING HUI Ya da kayığı yıldız ışığıyla doldurmak ZAI XING HUI BAN LAN LI FANG GE Ve yıldız ışığı vaktinde şarkılar söylemek.

82 DAN WO BU NENG FANG GE Ama ben seslice söyleyemem şarkımı QIAO QIAO SHI BIE LI DE SHENG XIAO Sessizlik benim veda müziğim; XIA CHONG YE WEI WO CHEN MO Yazın bile böcekler sessizdir benim için CHEN MO SHI JIN WAN DE KANG QIAO Cambridge de sessiz bu gece! QIAO QIAO DE WO ZOU LE Çok sessizce veda ediyorum ZHENG RU WO QIAO QIAO DE LAI Geldiğim gibi sessizce; WO QING QING DE HUI YI HUI YI XIU Hafifçe kollarımı sallayarak BU DAI ZOU YI PIAN YUN CAI Bir bulutu bile uzaklaştırmayacağım.

83 MIAN CHAO DA HAI, CHUN NUAN HUA KAI Denize bakmak, bahar çiçekleri tomurcuklanırken Hai Zi ( ) CONG MING TIAN QI,ZUO GE XINGFU DE REN Yarından itibaren, mutlu bir insan olacağım; WEI MA,PI CHAI,ZHOU YOU SHIJIE Çiçeklere bakıp dünyayı gezeceğim. CONG MING TIAN QI,GUAN XIN LIANG SHI HE SHU CAI Yarından itibaren, yemeklere ve sebzelere özen göstereceğim. WO YOU YI SUO FANG ZI,MIAN CHAO DA HAI, CHUN NUAN HUA KAI Denizin yakınında bir evim var, bahar çiçeklerinin tomurcuklandığı yerde

84 CONG MING TIAN QI, HE MEI YI GE QIN REN TONG XIN Yarından itibaren, sevdiklerimin herbirine mektup yazacağım, GAO SU TA MEN WO DE XING FU Onlara mutluluğumu anlatacağım, NA XING FU DE SHAN DIAN GAO SU WO DE Kutsanmış bir ışığın bana anlattığını, WO JIANG GAO SU MEI YI GE REN Hepsine yayacağım. GEI MEI YI TIAO HE MEI YI ZUO SHAN QU YI GE WEN NUAN DE MING ZI Ve her nehre, her dağa sıcak bir ad vereceğim. MO SHENG REN,WO YE WEI NI ZHU FU Yabancılar, size de iyi dileklerimi sunacağım. YUAN NI YOU YI GE CAN LAN DE QIAN CHENG Sizin de parlak bir geleceğiniz olsun! YUAN NI YOU QING REN ZHONG CHENG JUAN SHU Sevgililer siz de sonunda evlenin!

85 YUAN NI ZAI CHEN SHI HUO DE XING FU Bu dünyada mutlu olun! WO ZHI YUAN MIAN CHAO DA HAI, CHUN NUAN HUA KAI Tek istediğim denize bakmak, bahar çiçekleri tomurcuklanırken.

86 Sıra sıra dağ aşırı Ne bir tek kuş vardır uçar, Dizi dizi yol yukarı Ne bir tek ayak izi var, Yerleşmiş kayıkçığına Yaşı geçkin bir balıkçı Donmuş ırmağın buzunda Tekbaşına balık avlar Liu Tsung-Yuan

87

88 Bahçeye ağaç dikme Yıl boyunca ağaçlar Yalnız üzecek seni Geç arka pencereye Ayın altında uyu Yalnız başına, e mi... Bir sonbahar dediğin Öbür sonbahar gibi. Li Ho

89

90

91 Gündoğumunda başlarız Ta günbatımına kadar Hep çalışır çabalarız; Su için kuyular kazar, Aş için tarla süreriz. Barış içinde oldukça Yurdu kimin evirip çevirdiği Umurumuzda değildir pek. Anonim

92

93 Bütün gölgelerini topladı güneş Hava sesini soluğunu kesti Kapatıyor bir uyuklama Gecelerin altınıyla parlayan Kıskanç kedinin gözbebeklerini. Düş derinliğinde bütün varlıklar Dünya bir gençkız dinlenişinde Bakın işte sonunda, sonunda Hamarat vızıl vızıl arının biri Geri geri çekiliyor bir gülün içine. Hsia Ching

94

95 Karanlığı lanetlemektense bir mum yakmak iyidir.

96

97 Bir insana bir balık verirsen, onu bir günlüğüne doyurursun. Bir insana balık tutmayı öğretirsen, onu ömür boyu doyurursun. Diken bir gülü korur, sadece tomurcuğu çalmak isteyenlere zarar verir. Yetenekli her insanın arkasında başka yetenekli insanlar vardır. Eğer gücün azsa, ağır yükler kaldırma. Eğer sözlerin değersizse, öğüt verme. Elmas sürtülmeden cilalanamaz, insan da tecrübe olmadan adam olmaz. Yaşını söyleyen kadın ya gençtir, kaybedecek bir şeyi yoktur; ya da kazanacak bir şeyi yoktur, çok yaşlıdır. Otuz altı seçenek arasında, kaçmak en iyisidir. Kötü bir şey yapmadıysanız, şeytanın kapınıza dayanmasından asından korkmanıza gerek olmaz. Vicdanını tutkuya kurban eden kişi, kül görmek için resmi yakmış demektir. Düşmanlarıyla anlaşamayan kişi, onlar tarafından yönetilir. Bilge kişi kendi kararlarını alır, cahil herkesin fikrine uyar. İyi bir servet talihe bağlıdır, küçük bir servet çalışkanlığa. Kendisinden tatmin olmayan kişi büyür; doğru olduğundan emin olmayan kişi birçok şey öğrenir. Eğer bir anlık öfkeye sabredebilirseniz, yüz günlük üzüntüden kurtulursunuz.

98 (Nan ren bu huai, nüren bu ai) Erkekler kötü olmazlarsa kadınlar sevmezler. Derin kuşkular, derin bilgelikler; küçük kuşkular, küçük bilgelikler. er. İnsanın düşlerine inanması, hayatını uykuda geçirmesi demektir. Dağılmış bir yuvada birkaç sağlam yumurta vardır. Ayaklarını yere basmaya korkan ailelerin çocukları onların ayaklarına basar. Bir adam kötüyse, kadınlar ona bayılır. Alışkanlıklar önce örümcek ağı gibidir, sonunda halata dönüşür. Yeterince toprak yığarsan, dağ olur; yeterince su taşırsan, nehir olur. Cennetin yolu var, ama kimse yürümez orada; cehennemin kapısı yok ama insanlar uğraşıp durur oraya ulaşmaya.

99 Bir neşe yüz keder dağıtır.

100 Bir şeyi buluncaya dek ara, çaban boşa gitmez. Bilge bir adamla konuşmak bir ay kitap okumaya bedeldir. İntikam arayan kişi iki mezar kazmalı. Gelecek olanı kaygıyla umut etme; geçip gitmiş olan için boş yere pişman olma. Büyük bir neşenin ortasında, kimseye bir şey vaat etme. Büyük bir öfkenin ortasında, kimsenin mektubuna yanıt verme. Soru soran beş dakika için aptal olur, ama sormayan sonsuza dek aptal kalır. Bilgeliğin başlangıcı şeyleri doğru isimlerle anmakla olur. Bir saatlik haz, bir şişe şarap. Bir yıllık haz, bir evlilik. Ömür boyu sürecek bir haz, bir bahçe. İnsanın büyüklerine saygı duyması toplum hayatının en büyük görevidir. Delilik aynı şeyi aynı yolla yapıp farklı bir sonuç beklemektir. Eğer biri beni bir kez kandırırsa, ayıp onundur. Eğer beni iki kere kandırırsa, ayıp benimdir. Gerçekten büyük bir insan bir çocuğun basitliğinden uzaklaşmaz. Öğretmenler kapıyı açar, ama içeri kendi başına girmen gerekir. Zeki bir insan büyük belaları küçültür, küçük belaları da yok eder.

101

102 Yavaş yürüyen, uzaklara gider.

103

104

105 En soluk mürekkep bile en iyi anıdan iyidir.

106

107 İyi talihi çekmek için, eski bir dosta birkaç kuruş harca, yeni bir dostla eski bir hazzı paylaş ve gerçek bir dostunu, onun adını bir ejderin kanatlarına yazarak yeniden kazan.

108

109 Öğrenmek sahibini her yerde izleyen bir hazinedir.

110 Yönümüzü değiştirmezsek, başladığımız yere varırız.

111 Tartışmak suyu kılıçla kesmeye benzer.

112 İleri gitmek geride kalmak kadar kötüdür.

113 Ödül yolculuktur.

114

115

116

117

118

119 Sabır güçtür, zaman ve sabırla, dut yaprağı ipek olur.

120

121 Eğer kalbimde yeşil bir dal varsa, bülbül gelecektir.

122 Güzellik kadının bilgeliğidir. Bilgelik erkeğin güzelliğidir.

123

124

125

126

127

128

129 Gelecek olanı kaygıyla umut etme; geçmiş olan için boş yere pişman olma.

130

131

132

133 Tepende hüzün kuşlarının uçmasını engelleyemezsin ama onların saçlarına yuva yapmasını engelleyebilirsin.

134 Kızarmış tavuğun uçup ağzına konmasını bekleyen kişinin çok çok uzun süre beklemesi gerekir.

135

136 Dışarısı gürültülü

137 İçerisi boş.

138

139 Kimsenin bilmesini istemiyorsan, yapma.

140 Yüz erkek bir askeri birlik kurabilir ama bir yeri ev yapmak için tek kadın yeter.

141

142

143

144

145

146

147

148

149 Tedbir kolay, pişmanlık zordur.

150 Ali Baylar (Elazığ, 1971), Nişantaşı Anadolu Lisesi nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı'nda okudu. Ortaokul yıllarında başlayan fotoğraf merakı hiç azalmadan an devam eden Baylar'ın fotoğraf arşivinde 80 bini aşkın fotoğraf bulunmaktadır. unmaktadır. Baylar ailesinin 1944 yılından beri sürdürdüğü düğü ticari faaliyetler çerçevesinde e 1990 lı yılların başından itibaren Uzakdoğu ülkelerini, özellikle de Çin Halk Cumhuriyeti nin birçok şehrini ziyaret etti yılında Seyyahamca.com com adresinde Türkiye nin ilk internet seyahat sitelerinden birini kurdu yılında Evrensel Yardımlaşma ve Dayanışma adlı bir derneğin kuruluşuna öncülük eden Baylar, bu süreçte yaşadıklarını E-Yardım (2007) adlı bir kitapta anlattı. Çin'i tanıtan Çin Kültürü ve Seyahat Rehberi (2007), China at a Glance (2009) kitapları dışında, Elazığ daki çocukluk yıllarını ve günlük hayatı, Elazığ şivesiyle anlatan O Esgi Günler (2008) adlı bir anı kitabı bulunmaktadır. Bir kızı ve iki oğlu vardır.

151 twitter: alibaylar e-posta:

152