Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi"

Transkript

1 Volume 5 Number pp ISSN: Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana Seda Başerb Öze: Bu çalışmanın emel amacı döneminde Türkiye de perol ükeimi ile reel GSYİH arasında uzun dönemli bir ilişki olup olmadığını oraya koymak ve ilişkinin olması halinde bu ilişkinin yönünü belirlemekedir. Bu amaçla, analizde Johansen-Juselius (1990) eş-büünleşme yönemi ile haa düzelme modeli kullanılmakadır. Elde edilen bulgulara göre ilgili seriler arasında bir ane eşbüünleşme ilişkisi vardır. Haa düzelme mekanizması çalışmakadır ve ilişkinin yönü perol ükeiminden reel GSYİH ye doğrudur. Bu sonuç Türkiye nin enerji bağımlısı olduğunu gösermesi bakımından önemlidir. Anahar Sözcükler: Eş-Büünleşme, ekonomik büyüme, perol ükeimi, haa düzelme modeli, Türkiye Ekonomisi. JEL Sınıflandırması: O47, P28, Q43 The Analysis of he Long-Run Relaionship Beween Oil Consumpion and Real GDP in Turkey Through Johansen Co-Inegraion Mehod Absrac: The main purpose of his sudy is o examine wheher here is a long run relaionship beween oil consumpion and real GDP in Turkey during he period or no. If here is any relaionship beween hese variables, o deermine he direcion of his relaionship. For his purpose, he Johansen-Juselius Co-inegraion Mehod (1990) is used ogeher wih he Error Correcion Model. According o he findings, here is one co-inegraion relaionship beween he series. Error correcion mechanism works and he direcion of he relaionship is from oil consumpion o real GDP. This resul is imporan as of i demonsraes ha Turkey has been depended o energy. Keywords: Co-inegraion, economic growh, oil consumpion, error correcion model, Turkish Economy. JEL Classificaion: O47, P28, Q43 a Assoc. Prof., Pamukkale Universiy, Faculy of Economics and Adminisraive Sciences, Deparmen of Economics, Denizli, Turkiye, rceylan@pau.edu.r b PhD. Suden, Pamukkale Universiy, Faculy of Economics and Adminisraive Sciences, Deparmen of Economics

2 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi 1. Giriş Ekonomik büyüme üm ülkelerin uzun dönemli hedefidir. Çünkü emel amaç kişisel refaha kalıcı bir arış yakalamakadır. Sermaye emelli Neoklasik Solow Modeli ne göre ekonomik büyümenin üç emel kaynağı vardır. Bunlar; dışsal eknik ilerleme, sermaye sokundaki arışlar ve emek arzındaki arışlardır. Burada bahsedilen üreim fakörlerinden en önemli olanı sermaye sokudur. Bazı yazarlar sermayeyi, doğal kaynakları da kapsayacak şekilde genişlemekedir (Sern, 2004). Dolayısıyla kullanılan doğal kaynak mikarı ile ekonomik büyüme arasında poziif yönlü bir ilişki beklenmekedir. Geleneksel büyüme eorileri, yıllarında yaşanan perol şokları oluşuncaya kadar, ekonomik büyüme ile enerji ve diğer doğal kaynaklar arasındaki ilişkileri ihmal emişir. Ancak, yaşanan perol şokları dikkaleri sürdürülebilir büyüme performansı açısından enerji girdilerine ve özellikle perole çevirmişir (Sern, 2004). Solow modelinin eknolojik gelişmeyi dışsal olarak nielemesi ve kalıcı refah arışlarını da eknik ilerlemeye bağlaması, Yeni Büyüme Teorisinin gelişmesine yol açmışır li yıllardan iibaren Romer (1986; 1994) ve Lucas (1988) gibi birçok araşırmacı eknik ilerlemeyi içselleşirecek şekilde yeni görüşler ileri sürmüşür. Yeni Büyüme Teorisi ne göre eknolojik değişme, büyüme modelleri içinde firmaların ve bireylerin aldıkları kararların bir çıkısı olarak oraya çıkmakadır. Bu modelde eknik değişme, sermaye birikiminin bir formu olarak düşünülmekedir (Sern, 2004). Öe yandan enerji (özellikle perol) ile sermaye birikimi arasında çok yakın bir ilişki olduğu belirilmekedir (Kaufmann ve Azary-Lee, 1991). Bu ilişkinin bazı ülkelerde amamlayıcılık yönünde, diğer ülkelerde ise ikame ilişkisi yönünde olduğu görülmekedir. Bu bağlamda, eknik bilgi birikiminin emek ve sermaye girdileri yanında enerji girdilerinin (perolün) verimliliğini de arırdığı ileri sürülebilir. Enerji ükeimi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkileri lieraürde yaygın bir uygulama alanı bulmuşur (Belke ve diğ.,2010). Ekonomik büyüme ile enerji ükeimi arasındaki nedensellik ilişkisinin, enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru mu yoksa ekonomik büyümeden enerji ükeimine doğru mu olduğu hala belirsizliğini korumakadır (Belke ve diğ, 2010; Hou, 2009). Bu durumda enerji ükeiminde meydana gelebilecek bir azalma ekonomik faaliye hacminin daralmasına yol açabilmekedir. Ya da ekonomik faaliye hacminde oluşabilecek bir daralma, enerji ükeimini de olumsuz ekileyebilecekir. Lieraürde, enerji ükeiminin büyüme açısından emek ve sermaye girdilerinin doğrudan ya da dolaylı olarak amamlayıcı bir unsuru olduğu vurgulanmakadır (Haemi-J ve Irandous, 2005). Bu nedenle enerji ükeiminde asarruf poliikasının uygulanması (enerjiyi ükeimini azalıcı), reel GSYİH nin de azalmasına yol açmakadır. Bu durumda ekonomi, enerji bağımlı olarak nielendirilmekedir (Belke ve diğ, 2010). Öe yandan geri bildirim hipoezine göre ise, reel GSYİH ve enerji ükeimi arasında karşılıklı ekileşim bulunmakadır. Dolayısıyla poliika yapıcıların enerji ükeiminde asarruf poliikaları uygularken reel GSYİH nin enerji ükeimi üzerindeki geri bildirim ekisini dikkae almaları gerekir (Consanini ve Marini, 2010). Düşük ekinliğe sahip enerji kaynağından, yüksek ekinliğe ve daha az kirlilik yaraan bir enerji kaynağına yönelme ekonomik büyümeyi eikleyici yönde ekide bulunabilir. Son olarak ekinsizlik hipoezine göre ise, enerji ükeimindeki asarruf poliikalarının reel GSYİH üzerinde herhangi bir ekisi bulunmamakadır. 48

3 R. Ceylan - S. Baser Ouedraogo (2010), enerji ükeimi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin yönü hakkında önemli görüşler ileri sürmekedir. Ouedraogo (2010) a göre, enerji ükeimi GSYİH nin nedeni ise ülkelerin enerji saklama poliikasına dayanan uygulamalara başvurmaları ekonomik büyüme performansı üzerinde çok az bir ekiye sahip olmakadır. Ancak ilişkinin yönünün enerji ükeiminden GSYİH ye doğru olması halinde ise, enerji arzında oluşan negaif şokun ekonomik büyüme üzerindeki olumsuz ekilerinden sakınmak için uygun poliikalar asarlanmalıdır (Farhani ve Ben Rejep, 2012). Öe yandan, refah arışının sürekli olabilmesi, enerji ükeimine bağlıdır. Enerji ükeimi ile birlike üreim düzeyi ve ekonomik büyüme oranı arış eğilimine girmekedir (Siddiqi, 2010). Bu çalışmanın amacı, enerji bağımlısı olan Türkiye ekonomisinde perol ükeimi ile reel GSYİH arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığını araşırmakır. Bu çalışma, Türkiye ne perol ihalaçısı konumunda olduğu için, cari işlem açıklarının sürdürülebilir bir paikaya ourulması ve alernaif enerji kaynaklarına yönelme ihiyacının oraya konması bakımından perole olan bağımlılığın azalılması gerekliliğinin vurgulanması bakımından önemlidir. Çalışmanın geri kalanı aşağıdaki gibi organize edilmekedir: İkinci bölümde ilgili lieraür, üçüncü bölümde veri sei, dördüncü bölümde ekonomerik meodoloji ve uygulama sonuçları yer almaka son olarak beşinci bölümde genel bir değerlendirme yapılmakadır. Çalışmada Eviews-6 ekonomeri pake programı kullanılmakadır. 2. İlgili Lieraür Günümüz ekonomilerinde kullanılan en önemli enerji girdilerinden birinin perol olduğu düşünülürse, perol ükeimindeki arışlar ile ülkelerin ekonomik büyüme performansları arasında yakın bir ilişkinin olabileceği oraya çıkmakadır. Enerji ükeimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki eorik ve ampirik çalışmalarla ele alınmakadır. Bu çalışmalardan ilki Kraf ve Kraf (1978) arafından yapılan ve ABD ekonomisine ai dönemine ai verilerin kullanıldığı çalışmadır. Çalışmada Sims nedensellik esi uygulanmakadır. Nedenselliğin sonucu, ekonomik büyümeden enerji ükeimine doğru ek yönlü olarak gerçekleşmekedir. Erol ve Yu nun (1987) çalışması, Japonya, Kanada, Almanya ve İalya nın verileri kullanılarak yapılmakadır. Nedensellik esi sonuçlarına _göre; Japonya, Almanya ve İalya da enerji ükeimi ve ekonomik büyüme birbiri ile ilişkili durumdadır. Enerji ükeimi arınca ekonomik büyüme de armaka ve ekonomik büyüme ile beraber enerji ükeimi de armakadır. Kanada da enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru bir ek yönlü nedensellik ilişkisi vardır. Sern (1993), dönemlerini ele alarak ABD ekonomisi için inceleme yapmakadır. Çalışmasında _Vekör oo regresyon (VAR) modelini kullanmakadır. Enerji ükeimi ve GSYİH arasındaki ilişkiyi ele almakadır. Kullandığı değişkenler; enerji, sermaye, işgücü ve GSYİH değişkenleridir. Çalışmanın sonucunda, enerji ükeiminden GSYİH ya doğru nedensellik bulunmakadır. Enerji ve sermaye arasında ilişki bulunmamaka ve işgücü ve sermaye arasında ise ikame ilişkisi olduğu belirilmekedir. Masih ve Masih in 1996 yılında yapığı çalışmada, Hindisan, Endonezya ve Pakisan ülkelerinin dönemlerinin verileri ele alınarak incelenmekedir. Eş büünleşme esi yapılarak, Hindisan da enerji ükeiminden büyümeye doğru, Endonezya da büyümeden enerji ükeimine doğru poziif ilişki olduğu vurgulanmakadır. Pakisan da ise, enerji ükeimi ve büyüme arasında uzun dönemde poziif bir ilişki vardır. 49

4 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Cheng ve Lai (1997) çalışmasında, Tayvan ekonomisinin dönemlerinin verileriyle, eş büünleşme ve Granger nedensellik eslerini kullanmakadır. Elde edilen bulgulara göre Tayvan da ekonomik büyümeden enerji ükeimine doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Yang (2000), Tayvan ekonomisinin dönemlerinin verilerini analiz emekedir. Analizlerinde Granger nedensellik esini kullanmakadır. Elde edilen sonuç, ekonomik büyüme ve enerji ükeimi arasında karşılıklı bir nedensellik ilişkisi olduğu şeklindedir. Aqeel ve Bu (2001), Pakisan ekonomisinde, Granger esini kullanarak dönemine ai verileri incelemekedir. Elde edilen bulgular, ekonomik büyümeden enerji ükeimine doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu şeklindedir. Soyaş, Sarı ve Özdemir (2001) Türkiye için yapmış oldukları çalışmalarında, dönemlerinin verilerini incelemekedir. Johansen eş büünleşme yönemi kullanılmakadır. Enerji ükeimi ve GSYİH arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu bulunmakadır. Aynı zamanda, enerji ükeiminden GSYH e doğru ek araflı bir nedensellik ilişkisi sonucuna ulaşılmakadır. Hondroyiannis (2002), ekonomik büyüme ve enerji ükeimi arasındaki ilişkiyi Yunanisan için incelemekedir dönemlerine ai verilerle vekör_ haa düzelme modeli kullanılmakadır. Enerji ükeimi ve ekonomik büyüme arasında uzun dönemde poziif bir ilişki vardır. Enerji ükeimi, ekonomik büyümenin belirlenmesinde çok önemli olmakadır. Ghosh (2002), Hindisan da dönemlerine ai verilerle Granger nedensellik esi uygulanmakadır. Nedensellik esinin sonucu, ekonomik büyümeden enerji ükeimine doğru ek yönlü bir nedensellik olduğunu gösermekedir. Soyaş ve Sarı (2003), Türkiye ekonomisinin dönemine ai verileri ele alarak vekör haa düzelme yönemi kullanmakadır. Enerji ükeimi ve GSYİH arasındaki kısa dönemli ilişkiyi araşırmakadır. Enerji ükeimi ve GSYİH arasında kısa dönemde çif yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Paul ve Bhaacharya (2004), dönemlerinin verileriyle Hindisan ekonomisini incelemekedirler. Engle-Granger ve sandar Granger nedensellik esleri kullanılmakadır. Enerji ükeimi ile ekonomik büyümenin karşılıklı ekileşim içinde oldukları göserilmekedir. Ghali ve El-Sakka (2004), dönemlerine ai verilerle, Kanada ekonomisi için eş büünleşme ve _vekö_r haa düzelme modelini uygulamakadırlar. Çalışmanın sonucuna göre, enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Oh ve Lee (2004) çalışmasında, Kore ekonomisini dönemine ai verileri ile analiz emekedir. Granger nedensellik esiyle birlike uzun dönemde ekonomik büyüme ve enerji ükeimi arasında çif yönlü nedensellik ilişkisi bulunduğu sonucuna varmakadır. Kısa dönemde ise, enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Alınay ve Karagöl (2005), Türkiye ekonomisinin verisini kullanarak Granger nedensellik esi uygulamakadır. Enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi vardır. 50

5 R. Ceylan - S. Baser Şengül ve Tuncer (2006), dönemlerinin yıllık verilerini kullanarak Türkiye ekonomisinde enerji kullanımı, reel enerji fiyaları endeksi ve GSYİH arasındaki nedensellik ilişkisini incelemekedir. Ticari enerji kullanımından GSYİH ya doğru ek yönlü bir nedensellik bulunmakadır. Reel enerji fiyaları endeksi ve GSYİH arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Reel enerji fiyaları endeksinden de icari enerji kullanımına doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Karagöl, Erbaykal ve Eruğrul (2006) çalışmasında, dönemleri verilerini ele alarak Granger nedensellik esi ve VAR modeli uygulamakadır. Uzun dönemde ekonomik büyüme ve perol ükeimi arasında çif yönlü ilişki bulunurken, kısa dönemde büyüme ve perol ükeimi arasında ilişki bulunmamakadır. Ang (2007), Fransa ekonomisi için, dönemleri verileriyle eş büünleşme ve _vekör haa düzelme modeli kullanmakadır. Kısa dönemde, enerji kullanımından ekonomik büyümeye doğru bir ilişki vardır. Jober ve Karanfil (2007), Türkiye ekonomisinde dönemleri verileriyle, Granger nedensellik esi uygulanmakadır. GSYİH ve enerji ükeimi arasında uzun dönemde bir ilişki bulunmamakadır. Akaş ve Yılmaz (2008), dönemi yıllık verileri kullanarak Granger nedensellik esi uygulaması yapmakadır. Çalışmanın sonucunda, Türkiye ekonomisinin, perol ükeimi ve ekonomik büyüme arasında çif yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Tang (2008) çalışmasında, Malezya ekonomisinin dönemlerinin verilerini ele alarak haa düzelme modeli ve oo regresyon kullanmakadır. Ekonomik büyüme ve enerji ükeimi arasında karşılıklı ilişki vardır. Erdal (2008) çalışmasında, dönemleri verileriyle, Johansen Eş-büünleşme ve Çif-yönlü Granger Nedensellik esi uygulamakadır. Enerji ükeimi ve GSMH arasında karşılıklı olarak bağlanı olduğu sonucuna ulaşılmakadır. Odhiambo (2009), verileriyle Tanzanya ekonomisinin ekonomik büyüme ve enerji ükeimi arasındaki ilişkiyi, sınır esi ve Granger nedensellik esi ile incelemekedir. Enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru ek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Sınır esi sonuçlarına _göre de, enerji ükeimi ve büyümenin birlike hareke eikleri sonucuna ulaşılmakadır. Tsani (2010), dönemleri verilerini ele alarak, Yunanisan ekonomisini Granger nedensellik esi ve VAR analizi ile incelemekedir. Enerji ükeiminden GSYİH ya doğru ek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Pola (2011), Türkiye ekonomisinin verileri ele alınarak Granger nedensellik esi sınaması yapılmakadır. Elde edilen sonuçlarda, enerji ükeiminden ekonomik büyümeye doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmakadır. Yala (2011) çalışmasında, verileri ile Türkiye ekonomisinde eş büünleşme analizi uygulamakadır. Değişkenlere ek olarak isihdam değişkeni de eklenmekedir. Analiz sonucunda, enerji ükeimi ile GSYİH arasında nör bir ilişki bulunmakadır. 51

6 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Sonuç olarak lieraüre bakıldığında enerji ükeimi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin yoğun olarak ilgi gördüğünü ancak elde edilen sonuçların, kullanılan verilerin ve veriler arası ilişkilerin farklı olmasından dolayı değişiği görülmekedir. Bu durumda enerji ükeimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin yönü hakkında kesin bir görüş birliği bulunmamakadır. Bu çalışmayı diğerlerinden ayrı kılan nokalar, doğrudan perol ükeimi ile reel GSYİH yi ilişkilendirmesi, örneklem aralığını şeklinde uması ve Johansen eş büünleşme ekniğinin ardından haa düzelme modelini kullanarak serilerde meydana gelen sapmaların bir yıl içinde ne kadarının düzelildiğini oraya koymasıdır. 3. Veri Sei Çalışmada, Türkiye Ekonomisi nin dönemine ai yıllık reel GSYİH değerleri ile yıllık perol ükeim değerleri arasındaki uzun dönemli ilişki araşırılmakadır. Her iki değişken de doğal logarimik formda kullanılmakadır. Reel GSYİH değerleri adresinden elde edilirken yıllık perol ükeim mikarlarına da BP (Briish Perol) isaisiki veri abanından ulaşılmışır. Şekil dönemi için ele alınan her iki değişkenin büyüme oranlarını gösermekedir. Şekil 1 de görüldüğü gibi hem reel GSYİH ve hem de perol ükeimi örneklem aralığında birlike hareke emekedir. Yıllık kırılmaların bir birini akip emesi, reel GSYİH ile perol ükeimi arasında uzun dönemli bir ilişkinin beklenmesi bakımından önemli bir unsurdur. Çünkü değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin espiinde ilk aşama grafiksel analizdir. Grafiksel olarak seriler birlike hareke ediyorsa, bu serilerin doğrusal birleşimlerini elde emek mümkündür. Şekil 1 incelendiğinde, perol ükeiminde meydana gelen % değişimlerin, ekonomik büyümedeki dalgalanmalardan daha şiddeli boyularda olduğu görünmekedir. Bu dalgalanmaların büyük ölçüde perol fiyalarında meydana gelen değişmelerden ve yuriçi imala sanayiinde yaşanan gelişmelerden kaynaklandığı söylenebilir. Ayrıca Türkiye ekonomisinde yaşanan 1980 krizi, 1991 körfez bunalımı, 1994 ekonomik krizi, krizi ve 2008 krizi dönemlerinde perol ükeimindeki büyüme oranı reel GSYİH den daha çok dalgalanmakadır. Şekil 1. Türkiye nin Perol Tükeimi ve Reel GSYİH ye İlişkin Yıllık Büyüme Oranları ( ) Şekil 1. Türkiye nin Perol Tükeimi ve Reel GSYİH ye İlişkin Yıllık Büyüme Oranları ( ) GSYIH PETROL Business and GSYIH Economics Research PETROL Journal 52

7 R. Ceylan - S. Baser Diğer yandan Türkiye nin oplam ihala giderleri içinde en büyük paya sahip olan perol ve benzeri enerji girdileridir verilerine göre oplam ihala içinde perol ve benzeri enerji girdilerinin payı %20,7, 2011 verilerine göre %22,5 ve 2012 verilerine göre de %25,7 dir. Türkiye sahip olduğu perol rezervleri ile yıllık ihiyacının %10 undan azını ancak karşılayabilmekedir. Bu abloya göre enerji bağımlısı olan Türkiye Ekonomisinin sürdürülebilir büyüme performansını yakalayabilmesi için yıllık enerji ihiyacını karşılaması gerekir. Perol ve benzeri enerji girdilerinin oplam ihala içinde en büyük paya sahip olması, dış icare açığının ve cari işlemler açığının sürekli armasında önemli bir rol oynamakadır. Bu nokada enerji israfının ve kaçakçılığının önlenmesine yönelik uygulanacak poliikaların, ihala giderlerinde hissedilir düşüşlere yol açabileceğini ve cari işlemler açıklarının sürdürülebilirliği konusunda oluşan güvensizliği azalabileceği söylenebilir. 4. Ekonomerik Meodoloji Nelson ve Plosser (1982) ye göre makroekonomik değişkenler genellikle durağan değildirler. İkisadi analizlerde kullanılan zaman serilerinin durağan olmaması halinde kurulan regresyonlar yanılıcı sonuçlar üremeke ve sahe regresyonlar olarak adlandırılmakadırlar. Bir zaman serisinin oralaması ve varyansı zaman içinde değişmiyorsa durağan bir süreçir. Analizlerde yaygın olarak kullanılan birim kök eslerinden biri Dickey-Fuller (1982) arafından gelişirilen Augmened Dickey-Fuller (ADF) esidir. Bu es, aşağıda belirilen üç farklı denklem ile ifade edilmekedir. y y y k 1 i i 1 y y u (1) i k 1 i i 1 y y u (2) i k 1 i i 1 y y u (3) i Burada, ilgilenilen serinin sabi ve rendsiz, sabisiz ve rendsiz ve sabi ve rendli olup olmamasına göre ADF esi yapılır. Yukarıdaki denklemlerde, y durağanlık analizi yapılan serinin birinci farkını, y -i gecikmeli fark erimlerini, zaman rendini, k Akaike Bilgi Krieri (AIC) ye göre belirlenen opimal gecikme uzunluğunu, u oralaması sıfır ve varyansı sabi ardışık bağımlı olmayan olasılıklı haa erimini gösermekedir. ADF esinde ρ kasayı değerinin isaisiksel olarak sıfıra eşi olup olmadığı es edilmekedir. Eğer boş hipoez red edilemezse seri durağan değildir. Boş hipoezin red edilmesi halinde ise seri durağandır. Diğer yandan makroekonomi lieraüründe en önemli nokalardan biri, birden fazla zaman serisi arasında uzun dönemli bir ilişki olup olmamasıdır. Zaman serileri arasında uzun dönem denge ilişkisinin var olup olmadığı Engle-Granger (1987) arafından oraya aılan eşbüünleşme analizi ile incelenmekedir. Engle-Granger (1987), durağan olmayan iki ya da daha fazla serinin doğrusal kombinasyonlarının durağan olabileceğini ileri sürmekedir. Bu durumda, durağan olmayan serilerin doğrusal bileşimleri durağansa bu serilerin eş büünleşik oldukları söylenebilir. Eş-büünleşme analizlerinde en çok kullanılan eknikler, Engle-Granger (1987) ve Johansen-Juselius (1990) dir. 53

8 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Engle-Granger (1987), eş-büünleşme analizi için öncelikle ilişkili oldukları düşünülen serilerin EKK ile regresyonları ahmin edilir. Daha sonra bu regresyonlardan elde edilen haa erimlerinin düzey değerlerinin birim kök içerip içermediğine bakılır. Haa erimlerinin düzey değerlerinin durağan olması halinde seriler arasında eş-büünleşme ilişkisinin olduğu hipoezi kabul edilir. Eş-büünleşme analizlerinde yaygın olarak kullanılan bir başka eknik ise Johansen -Juselius (1990) arafından ileri sürülmüşür. Burada karakerisik köklerin sıfıra eşi olup olmadığı es edilir. Burada eş-büünleşme ilişkisinin varlığının irdelenmesi için iki es öne sürülmüşür. race n r T ln 1 ˆ i (4) max i r 1 r r 1 T ln 1 ˆ (5), r 1 Buradaki (4) nolu denklemde yer alan λ i, marislerden elde edilen karakerisik kökler ya da özdeğerler, T gözlem sayısını ifade emekedir. Genel bir alernaife karşı r ye eşi veya daha az sayıda eş-büünleşme vekörü olduğunu ileri süren emel hipoez değerlendirilir. Tüm karakerisik köklerin değeri isaisiksel olarak sıfır olduğunda esin değeri de sıfır olmakadır. (5) nolu denklem ise, emel hipoezde r kadar eş-büünleşme vekörü olduğu hipoezi, r+1 eş-büünleşme vekörü olduğunu ileri süren alernaif hipoeze karşı es edilmekedir. Karakerisik kökler isaisiksel olarak sıfıra eşise, λ max değeri küçük olacakır. Eş-büünleşme analizi, seriler arasında uzun dönem denge ilişkisinin olup olmadığının incelendiği bir süreçir. Eğer, seriler eş-büünleşik ise kısa ve uzun dönemde veriler için genelleşirilmiş Granger nedenselliğine bakılması gerekmekedir. Haa düzelme modeli, seriler arasındaki kısa ve uzun dönem ilişkilerinde oraya çıkan dengesizliğin düzelilmesi ve eş -büünleşme ilişkisi olan değişkenler arasında kısa ve uzun dönemli nedenselliğin es edilmesi için kullanılan bir modeldir. Dengede meydana gelen sapmalar haa düzelme mekanizması ile düzelilebilmekedir. Engle ve Granger (1987) haa düzelme eriminin yer aldığı bir modelin sonuçlarının güvenilirlik bakımından önemli olduğunu vurgulamakadır. Sandar Grangernedensellik modeline haa erimlerinin (ECM) eklenmesi ile oluşurulan genelleşirilmiş Granger nedensellik modeli aşağıdaki gibi ifade edilmekedir: y x l m 0 1 i y i 2i x i 3 1 i 1 i 1 (6) l m 0 1i y i 2i x i 3 1 i 1 i 1 (7) (6) ve (7) nolu denklemlerde; 1 ve m uygun gecikme uzunluğunu, ɛ ve v seri korelasyonu olmayan haa erimleri, λ ve δ ise eş-büünleşme denkleminden harekele elde edilmiş haa erimlerini gösermekedir. Haa düzelme modelinde haa erimleri serisinin bir dönemlik gecikmeli değeri kullanılır. Burada, değişkenleri arasındaki kısa ve uzun dönem nedenselliklere ulaşmak olanaklıdır. (6) ve (7) nolu denklemlerdeki β 1, β 2, γ 1 ve γ 2 kasayıları modeldeki değişkenler arasındaki kısa dönem ilişkileri ifade ederken β 3 ve γ 3 kasayıları ise modeldeki uzun dönem nedensellik ilişkisini gösermekedir. Ayrıca haa düzelme modelinde haa erimlerinin gecikmeli değerine ai kasayı değerinin isaisiksel olarak anlamlı olması, ilgilenilen seriler arasında nedensellik ilişkisinin varlığına işare eder (Karagöl ve diğ., 2006; Akaş ve Yılmaz, 2008). 54

9 R. Ceylan - S. Baser 5. Analiz ve Bulgular Çalışmada dönemine ai yıllık reel GSYİH değerleri ile yıllık perol ükeim mikarları kullanılmakadır. Serilere öncelikli olarak ADF birim kök esi uygulanmakadır. Sonuçlar ablo 1 de göserilmekedir. Tablo 1. ADF Tes Sonuçları Sabi erimli Sabi Terim ve Trendli Sabi Terimsiz ve Trendsiz Perol -1,3375(0) -1,6838(0) 2,4875(0) GSYİH -1,6285(0) -3,0222(0) 7,7635(0) Perol -7,0794(0)*** -7,3092(0)*** (0)*** GSYİH -5,7335(0)*** -6,4782(0)*** -3,8251(0)*** No: *** ifadesi %1 düzeyinde serilerin birim kök içerdiği boşluk hipoezinin red edildiğini gösermekedir. Paranez içindeki ifadeler uygun gecikme uzunluğunu gösermekedir. Ayrıca işlemcisi ilgili serilerin birinci farkını ifade emekedir. Tablo 1 incelendiğinde perol ükeimi (PETROL) ve reel GSYİH (GSYİH) serilerinin düzey değerlerinin durağan olmadığı (ablonun ilk iki saırına göre) görülmekedir. Ancak serilerin her ikisinin de birinci farkları alındığında aynı dereceden durağan hale geldikleri (ablonun üçüncü ve dördüncü saırlarına göre) görülmekedir. Serilerin her ikisinin de aynı dereceden durağan hale gelmesi eş-büünleşme analizi açısından bir ön koşuldur. Bundan sonra seriler için VAR (Vecor Auo Regressive) modeli kurulur ve uygun gecikme uzunluğu seçilmelidir. Kurulan VAR modeli için uygun gecikme uzunluğu sonuçları ablo 2 de verilmekedir: Tablo 2 den de anlaşıldığı gibi model için uygun gecikme uzunluğu 1 dir. Çünkü LR, FPE, AIC, SC ve HQ krierleri %5 düzeyinde 1 dönemlik gecikme için anlamlı sonuçlar üremekedir. Tablo 2. VAR Gecikme Uzunluğu Seçimi Lag LogL LR FPE AIC SC HQ NA * 4.22e-06* * * * e e e * indicaes lag order seleced by he crierion LR: sequenial modified LR es saisic (each es a 5% level) FPE: Final predicion error AIC: Akaike informaion crierion SC: Schwarz informaion crierion HQ: Hannan-Quinn informaion crierion Tablo 3. Johansen Eş-Büünleşme esi sonuçları H 0 H Eigenvalue Trace %5 Kriik 1 H Max-Eigen %5 Kriik 1 İsaisiği Değer İsaisiği Değer r 0 r 1 0, ,3164*** 15,4947 r 1 23,2800*** 14,2646 r 1 r 2 0,0008 0,0362 3,8414 r 2 0,0364 3,8414 No: *** ifadesi, hesaplanan kasayı değerlerinin %1 düzeyinde anlamlı olduklarını gösermekedir. Bundan sonraki aşama seriler arasında eş-büünleşme yani, uzun dönemli bir ilişki olup olmadığını belirlemekir. Bu amaçla eş-büünleşme analizinde uygun model seçimi yapılmalıdır. Uygun model seçimi yapıldıkan sonra ise eş-büünleşme analizine geçilmelidir. Tablo 3, Johansen-Juselius eş-büünleşme esi sonuçlarını gösermekedir. 55

10 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Tablo 3 ün sonuçlarına göre perol ükeim mikarları ile reel GSYİH arasında bir ane eş-büünleşik vekör bulunmakadır. Seriler uzun dönemli ilişki içindedirler. Ayrıca serilerin birinci farklarının doğrusal bileşimleri durağandır. Elde edilen bulgulara göre GSYIH normalize edilerek bir eşbüünleşik denklem bulunmakadır. Bu denklem aşağıdaki gibidir. log GSYIH 2,1958log PETROL (8) (8) Numaralı denklemde yer alan kasayı isaisiksel olarak anlamlıdır. Kullanılan seriler uzun dönemli ilişki içindedir. Her ne kadar eş-büünleşme analizleri zaman serileri arasındaki uzun dönemli ilişkileri oraya koyuyor olsa da, seriler birinci merebeden durağan süreçler oldukları için ahmin aşamasında bazı bilgiler kaybolmakadır. Bu nedenle eş-büünleşme analizinden sonraki aşama serilere haa düzelme modelini uygulamakır. Haa düzelme modeli, seriler arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkileri oraya koyması bakımından önemlidir. Haa düzelme modeli sonuçları aşağıdaki gibidir: Modelde yapılan analizler sonunda gecikme uzunlukları 1=m=1 olarak bulunmuşur. loggsyih 0,0355 0,2183 loggsyih ( 1) 0,0071 log PETROL ( 1) 0,5070 HATA( 1) Sd Haa. (0,0089) (0,1708) (0,0841) (0,1707) İs. 3,9619 1,2779 0,0845 2,9701*** F İs. 3,6771** log PETROL 0,0224 0,0610 log PETROL ( 1) 0,3993 log GSYIH ( 1) 0,0930HATA( 1) Sd.. Haa. (0,0170) (0,1600) (03250) (0,3247) İs. 1,3163 0,3812 1,2285 0,2863 F İs. 0,8808 (9) (10) (9) Numaralı denkleme göre reel GSYIH nin bağımlı değişken olarak alınması durumunda Türkiye ekonomisinde perol ükeimi ile reel GSYIH arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmakadır. (9) Numaralı denklemde F-isaisik değeri bir büün olarak modelin %5 anlamlılık düzeyinde geçerli olduğunu gösermekedir. Bu sonuç Engle-Granger (1987) çalışmasından harekele, perol ükeiminin reel GSYİH yi ekilediği şeklinde yorumlanabilir. Öe yandan, aynı denklemde haa eriminin gecikmeli halinin kasayısının -1 ile 0 arasında bulunması ve kasayının isaisiksel olarak anlamlı olması, ilgili modelde haa düzelme mekanizmasının çalışığını ve dengeden sapmaların %50,70 inin bir yıl içinde giderildiğini gösermekedir. (10) Numaralı denklemde ise haa düzelme mekanizması çalışmamakadır. (10) Numaralı denklemde F-isaisik değeri anlamsız çıkmakadır. Dolayısıyla, modelde reel GSYIH den perol ükeimine doğru bir nedensellik ilişkisinin olmadığını gösermekedir. Her iki denklemde de bağımlı ve bağımsız değişkenlerin gecikmeli değerlerine ilişkin ahmin edilen kasayılar isaisiksel olarak anlamsızdır. Bu espi ele alınan değişkenler arasında kısa dönemli herhangi bir ilişkinin olmadığını gösermekedir. Reel GSYİH ve perol ükeimi arasında eşbüünleşik bir denklem bulunması halinde, değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin oraya konması bakımından haa düzelme modeli kullanılabilir (Karagöl ve diğ., 2006; Akaş ve Yılmaz, 2008). Haa düzelme modelinin F -esine göre anlamlı çıkması nedensellik çıkarımının yapılabileceğini ifade emekedir. Buradan harekele, Türkiye Ekonomisinde döneminde perol ükeimi reel GSYİH deki değişmelerin nedeni olarak düşünülebilir. Dolayısıyla, ele alınan dönemde Türkiye 56

11 R. Ceylan - S. Baser Ekonomisinin perol ükeimine ve dolayısıyla enerjiye olan bağımlılığının devam emeke olduğu çıkarımını yapmak mümkündür. Ayrıca, Türkiye de perol ükeimini azalıcı poliikalarının reel GSYİH üzerinde olumsuz ekiler bırakacağını belirmek gerekir. 6. Sonuç Türkiye ekonomisinde büyümenin iki emel eikleyicisi vardır. Bunlar: iç alep ve ihracaır. Refah arışının süreklilik kazanabilmesi için büyüme performansının sürdürülebilir olması gerekmekedir. Türkiye de ihracaın yaklaşık %95 i sanayi ürünü ve sanayide kullanılan girdilerin de, özellikle enerjinin %85 i ihala ile karşılanmakadır. Bu ablo, Türkiye nin enerji açısından ne kadar dışa bağımlı olduğunu oraya koymakadır. Öe yandan, ihalaın %80 e yakın bir kısmı ara malı, hammadde ve sermaye mallarından oluşmakadır. Toplam ihala içinde perol ihalaının payı yaklaşık olarak %25 dolaylarındadır. O halde perol ükeiminin, enerji kullanımı ve üreim arışını eiklemesi ampirik olarak kanılanmaya ihiyacı olan bir mesele olarak görünmekedir. Bu çalışma, lieraürde oluşan bu boşluğu doldurma amacını aşımakadır. Çalışmada, reel GSYİH ve perol ükeimi serileri dönemi için ele alınmış, önce serilere sandar birim kök esi uygulanmış ve serilerin düzey değerlerinin durağan olmadığı oraya çıkıkan sonra, birinci farklarının durağan olduğu anlaşılmış ve buradan harekele eşbüünleşme analizine geçilmişir. Eşbüünleşme analizi sonuçlarına göre, reel GSYİH ile perol ükeimi serileri uzun dönemde birlike hareke emeke ve reel GSYİH değeri normalize edilerek bir ane eşbüünleşik denklem bulunmakadır. Eşbüünleşme analizi sırasında oraya çıkan veri kaybının yol açığı sıkınıları oradan kaldırmak ve değişkenler arasındaki ilişkinin yönü hakkında bilgi sahibi olabilmek için serilere haa düzelme modeli uygulanmışır. Elde edilen bulgular, döneminde Türkiye ekonomisinde perol ükeiminden reel GSYİH ye doğru ek yönlü bir ilişkinin olduğunu gösermekedir. Ayrıca haa düzelme mekanizması çalışmaka ve dengede oluşan yıllık sapmaların oralama olarak %50,70 i bir sonraki dönemde elafi edilmekedir. Perol ükeimi ile reel GSYİH serileri uzun dönemde birlike hareke emekedirler. Son olarak, elde edilen bulgular Türkiye ekonomisinin perol bağımlısı olmaya devam eiğini oraya koymaka ve Türkiye de enerji asarruf poliikalarının ekonomik büyümeyi olumsuz ekileyeceğini belirmekedir. Burada, enerji asarruf poliikalarından; enerji israfının ve enerji kaçakçılığının önlenmesi kasedilmekedir. Alernaif enerji kaynaklarına yönelinmesi ve kendi enerji kaynaklarını kullanabilmesi Türkiye nin enerji konusunda dışa bağımlı hale gelmesini azalıcı yönde bir eki yapabilir. Çünkü enerji bağımlısı olmak, dış şoklara karşı ekonomiyi savunmasız bırakır, ayrıca ihraca ve büyümeyi de olumsuz ekiler. O halde Türkiye Ekonomisinde üreim sürecinde kullanılan girdi çeşililiğinin arırılması ve sahip olunan poansiyel enerji kaynaklarını harekee geçirecek edbirlerin alınması gerekmekedir. Bu bağlamda, su, güneş ve özellikle rüzgar gibi girdiler kullanılarak enerji üreiminin gerçekleşirilmesi ve perole olan bağımlılığın azalılması, cari işlemler dengesinde giderek daha belirgin hale gelen bozulmaların giderilmesine kakı sağlayabilir. 57

12 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Kaynaklar Akaş, C., & Yılmaz, V. (2008). Causal relaionship beween oil consumpion and economic growh in Turkey. Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 15, Aqeel, A., & Bu, M. S. (2001). The relaionship beween energy consumpion and economic growh in Pakisan, Asia-Pasific Developmen Journal, 8(2), Alınay, G., & Karagöl, E., (2005). Elecriciy consumpion and economic growh: Evidence from Turkey. Energy Economics, 27, Ang, J. B. (2007). Financial liberalizaion, financial secor developmen and growh: Evidence from Malaysia. Journal of Developmen Economics, 84, Belke, A., Dobnik, F., Dreger, C. (2010). Energy consumpion and economic growh. Inernaional Energy Economics, 3(1), Cheng, B. S., & Lai, T. V. (1997). An invesigaion of co inegraion and causaliy beween energy consumpion and economic aciviy in Taiwan. Energy Economics, 19, Consanini, V., & Marini, C. (2010). The causaliy beween energy consumpion and economic growh: A muli secoral analysis using non-saionary co inegraed panel daa. Energy Economics, 32, Dickey, D. A., & Fuller, W. A., (1981). Likelihood Raio Saisics for Auoregressive Time Series wih a Uni Roo. Economerica, 49, Engle, R., & Granger, C. W. J. (1987). Co inegraion and error correcion represenaion, esimaion and esing. Economerica, 55, Erdal, G. (2008). The causaliy beween energy consumpion and economic growh in Turkey, Energy Policy, 36, Erol, U., & Yu, E. S. H. (1987). On he causal relaionship beween energy and income for indusrialized counries, Journal of Energy Developmen, 13, Ghali, K. H., & El-Sakka, M. I. T. (2004). Energy use and oupu growh in Canada: A mulivariae co inegraion analysis. Energy Economics, 26 (2), Farhani, S. & Ben Rejep, J. (2012). Link Beween Economic Growh and Energy Consumpion in Over 90 Counries. Inerdisciplinary Journal of Conemporary Research in Business. Vo: 3. No:11. Pp: Ghosh, S. (2002). Eleciriciy consumpion and economic growh in India. Energy Policy, 30(2), Haemi, J. A., & Irandous, M. (2005). Foreign aid and economic growh: New evidence from panel co inegraion. Journal of Economic Developmen, 30(1), Hondroyiannis, G. (2002). Energy consumpion and economic growh: Assessing he evidence from Greece. Energy Economics, 24, Hou, Q. (2009). The relaionship beween energy consumpion growh and economic growh in China. Journal of Economics and Finance, 1(2), Jober, T., & Karanfil, F. (2007). Secoral energy consumpion by source and economic growh in Turkey. Energy Policy, 35,

13 R. Ceylan - S. Baser Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood esimaion and inference on co inegraion wih applicaion o he demand for money. Journal of Economics and Saisics, 52, Karagöl, E., Erbaykal, E., & Eruğrul M. (2006). Oil Consumpion and GNP Relaionship In Turkey: An Empirical Sudy. Inernaional Conference on Human and Economic Resources, İzmir. Kaufmann, R. K., & Azary, L. (1991). A biophysical analysis of subsiuion: Does subsiuion save energy in he US fores producs indusry? Ecologica Economics, 6, Kraf, J., & Kraf, A. (1978). On he relaionship beween Energy and GNP. Journal of Energy and Developmen, 3, Lucas, R. E. (1988). On he mechanics of economic developmen. Journal of Moneary Economics, 22(3), 42. Masih, A., and Masih, R. (1996). Energy consumpion, real income and emporal causaliy: Resuls from a muli-counry sudy based on co inegraion and error correcion modeling echniques. Energy Economics, 18, Nelson, C. R., & Plosser, C. I. (1982). Trends and random walks in macroeconomic ime series: Some evidence and implicaions. Journal of Moneary Economics, 10, Odhiambo, N. M. (2009). Energy consumpion and economic growhnexus in Tanzania. Energy Policy, 37(2), Oh, W., & Lee, K. (2004). Causal relaionship beween energy consumpion and GDP revisied: The case of Korea. Energy Economics, 26, Ouédraogo, I.M. (2010). Elecriciy consumpion and economic growh in Burkina Faso: A coinegraion analysis. Energy Economics, 32, Paul, S., & Bhaacharya, R. N. (2004). Causaliy beween energy consumpion and economic growh in India: A noe of conflicing Resuls. Energy Economics, 26, Pola, Ö. (2011). Susainabiliy of he curren accoun defici in Turkey. Journal of Business, 5 (2), Romer, P. M. (1986). Increasing reurns and long run growh. Journal of Poliical Economy, 94, Romer, P. (1994). Origins of Endogeneous Growh, Journal of Economic Perspecives, 8, Shaari, A. H., Ohman, J., & Jafari, Y. (2012). Energy consumpion, economic growh and environmenal polluans in Indonesia. Energy Economics, 34, Siddiqui, A., Fleen, S. E. (2010). How o proceed wih compeing alernaive energy echnologies: A real opions analysis. Energy Economics, 32(4), Soyaş, U., Sarı, R., & Özdemir, Ö. (2001). Energy consumpion and GDP relaions in Turkey: A co inegraian and vecor error correcion analysis. Energy Economics, 15, Soyaş, U., & Sarı, R. (2003). Energy consumpion and GDP. Energy Economics, 25(1), Sern, D. I. (1993). Energy use and economic growh in he USA, A mulivariae approach. Energy Economics, 22, Sern, D. I. (2004). Energy and Growh. Encylopedia of Energy. Vol:2.pp:

14 Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Şengül, S., & Tuncer, İ. (2006). Türkiye de enerji ükeimi ve ekonomik büyüme: İkisa İşleme ve Finans Dergisi, 242, Tang, C. F. (2008). A re-examinaion of he relaionship beween elecriciy consumpion and economic growh in Malaysia. Energy Policy, 36(8), Tsani, S. (2010). Energy consumpion and economic growh. Energy Economics, 32(3), Yala, A. T. (2011). Analyzing energy consumpion and GDP nexus using maximum enropy boosrap: The case of Turkey. Energy Economics, 33(3), Yang, H. Y. (2000). A noe on he causal relaionship beween energy and GDP in Taiwan. Energy Economics, 22,

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ünal ARSLAN Musafa Kemal Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, İkisa Bölümü. E-posa: uarslan@yahoo.com Yıldız SAĞLAM Musafa Kemal Üniversiesi

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ GSYH İLİŞKİSİ: DİNAMİK BİR ANALİZ

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ GSYH İLİŞKİSİ: DİNAMİK BİR ANALİZ Selçuk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Sosyal ve Ekonomik Araşırmalar Dergisi (The Journal of Social and Economic Research) ISSN: 1303 8370 / Nisan 2013 / Yıl: 13 / Sayı: 25 TÜRKİYE DE ENERJİ

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

Metal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy

Metal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy SESSION Meal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipoezinin ürkiye Ekonomisi için Sınanması Inensiy of Meal (Seel) Use Hypohesis: A es for urkish Economy Assoc. Prof. Dr. Fikre Dülger (Çukurova Universiy, urkey)

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi 8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi SPSS Projec: Airline Passengers daa se is used for various analyses in his online raining workshop, which includes: Times series analysis [building ARIMA models] Proje:

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY Roue Educaional and Social Science Journal Aricle Hisory Received / Geliş Acceped / Kabul Available Online / Yayınlanma 15.11.2017 30.11.2017 15.12.2017 THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five Journal of Yasar Universiy, 205 0(37) 638-6477 Kırılgan Beşlide Saın Alma Gücü Pariesi (SAGP) ipoezinin Tes Edilmesi The Tes of Purchasing Power Pariy ypohesis for Fragile Five İsmail ÇEVİŞ, Pamukkale

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi () 1 / : 17 16 Belirsizliğin Özel Tükeim Harcamaları Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği Burçak Müge Vural * Şevke Alper Koç ** Koray Vural *** Öze: Tükeim

Detaylı

International Journal of Academic Value Studies (Javstudies) ISSN: Vol: 3, Issue: 13, pp

International Journal of Academic Value Studies (Javstudies) ISSN: Vol: 3, Issue: 13, pp Inernaional Journal of Academic Value Sudies (Javsudies) ISSN:149-8598 Vol: 3, Issue: 13, pp. 40-54 www.javsudies.com Javsudies@gmail.com Disciplines: Business Adminisraion, Economy, Economerics, Finance,

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (17) 2009 / 1 : 164-174 Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonomerik Bir Analiz Osman Peker * Öze: Bu çalışmada, Türkiye de cari işlemler açığının

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:2 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracaa Ekisi: Türkiye İçin Bir Uygulama Prof. Dr. Recep TARI Kocaeli Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006)

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) Ahme AY * Şerife ŞAYLAN ** İsmail KOÇAK *** Öze Bu çalışma, reel döviz kuru ile çıkı düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisini

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Güz 2013, Cil:9, Yıl:9, Sayı:2, 9:7997 PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Sevinç GÜLER * Halime TEMEL NALIN * * IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:17 Sayı:1 Haziran 2013 ss.17-35 Rasyonel Bekleniler Hipoezinin Tesi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Tes of he Raional Expecaions Hypohesis: Inflaion, Ineres Rae and Exchange

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ Gökhan KARHAN 1*, Murat SĠLĠNĠR 2, Mücahit ÇAYIN 1 ve Nihat AYDENĠZ 3 1 Batman Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, Merkez Yerleşkesi, 72100 Batman 2 Batman

Detaylı

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun Paramerik ve Paramerik Olmayan Eşbüünleşme Tesleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke

Detaylı

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,

Detaylı

DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ Gazi Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi 8 / 2 (2006). 1-14 DÖVİZ KURU VE HİSSE SEETLERİ FİYATLARI ARASIDAKİ EDESELLİK İLİŞKİSİ Özlem AYVAZ * Öze : Bu çalışmada Türkiye de hisse seneleri

Detaylı

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.135-149 Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Yönemi ile Tesing he Susainabiliy of Curren Accoun

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden

Detaylı

White ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini

White ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini Ekonomeri ve İsaisik Sayı:4 006-1-8 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ Whie ın Heeroskedisie Tuarlı Kovaryans Marisi Tahmini Yoluyla Heeroskedasie Alında Model Tahmini

Detaylı

Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi

Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Temel GÜRDAL Hakan YAVUZ Öz Bu çalışmada Türkiye de dış borçlanma

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın

Detaylı

OTOKORELASYON OTOKORELASYON

OTOKORELASYON OTOKORELASYON OTOKORELASYON OTOKORELASYON Y = α + βx + u Cov (u,u s ) 0 u = ρ u -1 + ε -1 < ρ < +1 Birinci dereceden Ookorelasyon Birinci Dereceden Ooregressif Süreç; A R(1) e = ρ e -1 + ε Σe e ˆ ρ = Σ 1 e KARŞILA ILAŞILAN

Detaylı

TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ 1030 TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ ÖZET Erdal KARAGÖL Alpaslan SEREL Bu çalışmada, Türkiye de ihraca ve GSMH arasındaki ilişki koinegrasyon yönemi

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1 RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 950-995 Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE ** ÖZET Bu çalımada, Rasyonel Bekleniler Doal Oran Hipoezinin, Çıkı (ya da isizliin) alep (ya

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Yükseköğretimin Büyümeye Etkisi: Eşbütünleşme Analizi The Effect of Higher Education on Growth: A Cointegration Analysis

Yükseköğretimin Büyümeye Etkisi: Eşbütünleşme Analizi The Effect of Higher Education on Growth: A Cointegration Analysis SESSION 2B: Kalkına 323 Yükseköğreiin Büyüeye Ekisi: Eşbüünleşe Analizi The Effec of Higher Educaion on Growh: A Coinegraion Analysis Ass. Prof. Dr. Mura Musafa Kuluürk (Çankırı Karaekin Universiy, Turkey)

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ:TÜRKİYE ÖRNEĞİ

ENERJİ TÜKETİMİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ:TÜRKİYE ÖRNEĞİ Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Uludağ Journal of Economy and Sociey Cil/Vol. XXXI, Sayı/No., 0, pp. 85-06 ENERJİ TÜKETİMİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ:TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Detaylı

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Leven ERDOĞAN ÖZET. Bu çalışmada verimliliğin devrevi harekei, ekonomik faaliyelerle ilişkisi ve verimliliği nelerin belirlediği açıklanmaya

Detaylı

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI Onur GÖZBAŞI * ÖZ Bu çalışmanın amacı, İMKB ile gelişmeke olan yedi ülkenin (Arjanin, Brezilya,

Detaylı

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ aürk Ü. İİF Dergisi,. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı 65 İTHLT DYLI ÜYÜME: 989 27 TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ezgi DY YILDIZ Mein ERER 2 Öze: Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ihala yoluyla oraya çıkan

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Elecronic Journal of Vocaional Colleges December/Aralık 2012 YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Muhammed TIRAŞOĞLU 1 Burcu YILDIRIM 2

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: )

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: ) SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN:2587-1587) Economics and Adminisraion, Tourism and Tourism Managemen, Hisory, Culure, Religion, Psychology, Sociology, Fine Ars, Engineering, Archiecure,

Detaylı

Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracatı Üzerindeki Etkileri The Effects of European Debt Crisis on Turkey s Exports

Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracatı Üzerindeki Etkileri The Effects of European Debt Crisis on Turkey s Exports 486 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2013 Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracaı Üzerindeki Ekileri The Effecs of European Deb Crisis on Turkey s Expors Prof. Dr. Bedriye Tunçsiper (Balıkesir

Detaylı

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN SEKTÖREL ANALİZİ *

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN SEKTÖREL ANALİZİ * Ekonomik ve osyal Araşırmalar Dergisi, Cil, Yıl, ayı, 07 he nernaional Journal of Economic and ocial esearch, ol., Year, No., 07 ÜKİYE DE ENEJİ ÜKEİMİ EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİİNİN EKÖEL ANALİZİ * ECOAL ANALY

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s Niğde Üniversiesi İİBF Dergisi, 2014, Cil: 7, Sayı: 2, s.61-74 61 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN ASİMETRİK DAVRANIŞININ ANALİZİ 1 ÖZET Uğur ADIGÜZEL 2 Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde cari açığın 01:2002,

Detaylı

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 ADA ÜLKELERİNDE TURİZM TALEBİ: KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ÖRNEĞİ TOURISM DEMAND IN THE ISLAND COUNTRIES: THE CASE OF NORTHERN CYPRUS TURKISH REPUBLIC ÖZET

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ Dr. Burcu GÜVENEK Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F. Đkisa Bölümü Dr. Volkan ALPTEKĐN Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F.

Detaylı

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case FİNANSAL FAKTÖRLERİN REEL PARA TALEBİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ The Roles of Financial Facors on he Real Money Demand: Turkey Case Musafa SEVÜKTEKİN * Mehme NARGELEÇEKENLER * BAÜ 8() 45 ÖZ Araşırmanın

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 07 Azerbaycan, Kazakisan, Kırgızisan ve Türkiyede İkisadi Özgürlük ve İsihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi Prof. Dr. Ekrem Erdem (Erciyes Universiy, Turkey) Ass. Prof.

Detaylı

Bölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği

Bölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi Journal of Enrepreneurship and Developmen Kış 207, Cil:2 Sayı:2, s. 23-37 Winer 207, Volume:2 Number:2, p. 23-37 Bölgesel Bazlı Konu Fiya Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi

Detaylı

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 Bülen DOĞRU* Musafa UYSAL** ÖZET Bu çalışmanın amacı 2000:1-2012:09 döneminde Türkiye

Detaylı