KADIN GİRİŞİMCİLERİN BAZI SOSYO-EKONOMİK KARAKTERİSTİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Transkript

1 KADIN GİRİŞİMCİLERİN BAZI SOSYO-EKONOMİK KARAKTERİSTİKLERİNİN BELİRLENMESİ Naciye TOK 1 Renan TUNALIOĞLU 2 Ferit ÇOBANOĞLU 3 Esen TÜRKER 4 naciye.tok@adu.edu.tr renan.tunalioglu@gmail.com fcobanoglu@windowslive.com esen.turker@hotmail.com 1 Adnan Menderes Üniversitesi, Atça Meslek Yüksekokulu, Aydın, Türkiye. 2 Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Aydın, Türkiye 3 Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Aydın, Türkiye 4 TOBB Aydın Kadın Girişimciler Başkanı ÖZET Aydın, ekonomik ve sosyal yapısı nedeniyle girişimcilik potansiyeli yüksek bir ildir. Bu potansiyelin değerlendirilmesinde özellikle kadın girişimcilerin üstlendikleri aktif rol çok önemlidir. Araştırmanın temel amacı; kadın girişimcilerin profil özelliklerinin belirlenmesidir. Bu çalışmanın ana materyalini Aydın ilinde faaliyet gösteren Türkiye Odalar Borsalar Birliği ve Aydın Girişimci Kadınlar Derneği üyesi toplam 50 kadın girişimci ile yapılan görüşmelerden elde edilen veriler oluşturmuştur. Elde edilen veriler aritmetik ortalama, minimum ve maksimum değerler, standart sapma, frekans değerleri, yüzde oranları gibi basit tanımlayıcı istatistikler kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmayla, Aydın ilinde faaliyet gösteren kadın girişimcilerin özellikleri; liderlik, yöneticilik ve girişimciliği tercih etme sebepleri incelenmiştir. Ayrıca kadın girişimcilerin potansiyelleri, karşılaştıkları sosyal, ekonomik ve bürokratik sorunlar, proje fikirleri ve kadın olmaları nedeniyle karşılaştıkları özel sorunlar irdelenmiştir. Araştırmada, girişimcilerin; girişimci olmalarında etkili olan faktörler, başarılı bir girişimci olmak için sahip olunması gereken özellikler ve gelecek planlarının önem düzeyleri arasında, girişimcilerin yaş ve eğitim düzeyleri açısından farklılık olup olmadığı da analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kadın girişimciler, özellikler, yeni fikir, Aydın DETERMINATION OF SOME SOCIO-ECONOMIC CHARACTERISTICS OF WOMEN ENTREPRENEURS ABSTRACT Aydın is a city that has high entrepreneurship potential because of economic and social structure. Active role assumed by women entrepreneurs in particular is very important in assessment of this potential. Main objective of this research is to define profile characteristics of women entrepreneurs. The data obtained from survey questionnaires performed with 50 women entrepreneurs totally who member of The Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey and Association of Women Entrepreneurs in Aydın is consisted of main material of this study. The data obtained from this study is evaluated by basic descriptive statistics such as mean, minimum and maximum values, standard deviation, frequencies, percentage. The major characteristics of women entrepreneurs operated in Aydın city are 233

2 investigated by considering some features such as leadership, governorship, and reasons to choose entrepreneurship. In addition those, potentials of women entrepreneurs, social, economic and bureaucratic problems encountered, project ideas and special problems due to the fact that they are women are scrutinized. In the study, for entrepreneurs; influential factors in being entrepreneurs, between the severity of the must-have features and future plans to become a successful entrepreneur, has also analyzed whether entrepreneurs are differences in terms of age and education level. Keywords: Women entrepreneurs, characteristics, new idea, Aydın. 1.GİRİŞ En dar kapsamıyla girişimci, mal ve hizmet üretimini gerçekleştirebilmek için üretim faktörlerini bir araya getirerek faaliyete geçiren, işletme kuran ve bu işletmedeki faaliyetlerin yürümesini sağlayan kişi olarak tanımlanmıştır (İrmiş ve ark, 2008). Girişimcilik kavramı ile ilgili yapılan tanımlamaların tümünde de ortak nokta girişimciliğin bir süreç olarak ele alınması olmaktadır (İlter, 2008). Girişimcilik faaliyetlerinin giderek artması, durgun ekonomileri harekete geçirmede büyük rol oynamakta ve yeni iş alanlarının oluşturulmasına ve istihdam sorunlarının çözümüne katkı sağlamaktadır (Aytaç ve İlhan, 2007). Girişimcilik genellikle maskülen bir yapı olarak tanımlanmakta ve girişimci tanımı yapılırken kadınlardan daha çok erkeklerle ilişkili terimler kullanılmaktadır. Bu bağlamda, erkeğe özgü bir faaliyet olarak girişimciliğin bu yapısı kadın girişimcileri yok saymakta ve onları görmezlikten gelmektedir (Eddleston ve Powell, 2008). Bazı araştırmacılar kadın girişimciyi, yeni bir işletme kurma inisiyatifini alan, bununla ilgili riskleri, finansal, idari ve sosyal sorumlulukları kabul eden ve bu işletmenin günlük yönetiminden sorumlu olan, işletmenin başındaki kadın olarak tanımlamaktadır (Karateke, 2006; Doğramacı, 2006). Bağımsız İşyeri Sahibi Kadın ya da İş Kadını olarak da adlandırılan kadın girişimci, piyasa ekonomisi içerisinde, kendi işinin sahibi olan, tek başına çalışan ya da yanında işçi çalıştıran, mal ve hizmet üretip satan, kredi kaynaklarını araştıran, iş ile ilgili acil problemlerin üstesinden gelebilen, yeni koşullara adapte olabilen ve alanında deneyim sahibi olmaya çalışan kadın olarak tanımlanmaktadır (Şahin, 2006). Kadın girişimcilerin en önemli kişisel özellikleri olarak, dinamik, bağımsız, özgüvenli, rekabetçi ve amaç yönelimli olmaları sayılabilmektedir. Ayrıca girişimcilik faaliyetini sürdüren kadınlar hırslı olma, risk alma, kendi işini kontrol etme gibi özellikler çerçevesinde de betimlenmektedir (Yetim, 2002). Ekonomik kalkınma için öneminin gittikçe arttığı düşünülen kadın girişimciler, artan sayılarıyla ekonomik kalkınmaya ve istihdam yaratmaya katkı sağlarken, aynı zamanda, ekonomik süreçte girişimciliğin çeşitliliğine de katkıda bulunmaktadırlar (Verheul ve ark, 2006) Ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayan ve son yıllarda öneminde büyük artış görülen kadın girişimciliği bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın temel amacı, kadın girişimcilerin profil özelliklerinin belirlenmesidir. 2. MATERYAL VE YÖNTEM 2.1.Materyal Bu çalışmanın ana materyalini Aydın ilinde faaliyet gösteren Türkiye Odalar Borsalar Birliği ve Aydın Girişimci Kadınlar Derneği üyesi toplam 50 kadın girişimci ile yüz yüze yapılan görüşmelerden elde edilen anket verileri oluşturmuştur. Ayrıca, konu ile ilgili daha önce yapılmış yerli ve yabancı çalışmalardan yararlanılmıştır. 234

3 2.2.Yöntem Araştırmada elde edilen veriler aritmetik ortalama, minimum ve maksimum değerler, standart sapma, frekans değerleri, yüzde oranları gibi basit tanımlayıcı istatistikler kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada, girişimcilerin; girişimci olmalarında etkili olan faktörler, başarılı bir girişimci olmak için sahip olunması gereken özellikler ve gelecek planlarının önem düzeyleri arasında, girişimcilerin yaş ve eğitim düzeyleri açısından farklılık olup olmadığı analiz edilmiştir. Bu sebeple, girişimciler yaş durumu açısından 4, eğitim düzeyi açısından 3 gruba ayrılmıştır. Girişimciler, yaş açısından yapılan karşılaştırmalar için: yaş arası 1. grup (n=7), yaş arası 2. grup (n=18), yaş arası 3. grup (n=21) ve son olarak 51 yaş ve üzeri 4. grup (n=4) olarak gruplandırılmıştır. Eğitim açısından yapılan gruplandırma ise; girişimcilerin ortaöğrenim (n=6), lisans (n=36) ve lisansüstü (n=7) durumları dikkate alınarak yapılmıştır. Girişimciler ile yapılan anket çalışmasında, bir girişimci, eğitim düzeyini belirtmediği için, bu aşamada değerlendirmeler 49 girişimci üzerinden yapılmıştır. Gruplar arasındaki farklılıkların belirlenmesinde ise Kruskal Wallis testinden yararlanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi ve istatiksel analizlerin yapılmasında IBM SPSS Statistics 21 paket programı kullanılmıştır. 3. ARAŞTIRMA BULGULARI Araştırmaya katılan 50 kadın girişimcinin yaş gruplarına göre dağılımı Çizelge 3.1 de verilmiştir. Buna göre kadın girişimcilerin %14 ü (7 kişi) yaş grubunda, %36 sı (18 kişi) yaş grubunda, % 42 si (21)kişi yaş grubunda ve %8 i (4 kişi) 51 yaş ve üzeri grupta yer almaktadır (Çizelge 3.1). Çizelge 3.1.Kadın girişimcilerin yaş gruplarına göre dağılımı Yaş Grubu Sayı % yaş arası 7 14, yaş arası 18 36, yaş arası 21 42,0 51 yaş ve üzeri 4 8,0 Çizelge 3.2. de de görüldüğü gibi araştırmaya katılan kadın girişimcilerin %72 si (36 kişi) üniversite mezunu, %12 si (6 kişi) lise mezunu, %8 i (4 kişi) yüksek lisans mezunu ve %8 i (4 kişi) de doktora mezunudur. Bu durum; araştırmaya katılan kadın girişimcilerin büyük bir çoğunluğunun yükseköğrenim eğitimli olduğunu göstermektedir. Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin %80 i (40 kişi) yabancı dil bilmekte, % 20 si (10 kişi) yabancı dil bilmemektedir. Evli olan kadın girişimcilerin eşlerinin eğitim durumuna bakıldığında, kadın girişimcilerin eğitim durumları ile eşlerinin eğitim durumları arasında paralellik bulunmuştur. Çizelge 3.2. Kadın girişimcilerin eğitim durumlarına göre dağılımı Eğitim Durumu Sayı % Üniversite Mezunu 36 72,0 Lise Mezunu 6 12,0 Doktora 4 8,0 Yüksek Lisans 4 8,0 Çizelge 3.3 de de görüldüğü gibi araştırmaya katılan kadın girişimcilerin önemli bir çoğunluğu %74 ü (37 kişi) evlidir. 8 kadın girişimci bekar olduğunu belirtirken, 5 kişi 235

4 boşanmış olduklarını ifade etmişlerdir. Kadın girişimciler medeni durumlarının işleri için herhangi bir engel teşkil etmediği düşüncesine sahiptirler Çizelge 3.3. Kadın girişimcilerin medeni durumlarına göre dağılımı Medeni Durumu Sayı % Evli 37 74,0 Bekar 8 16,0 Eşinden Boşanmış 5 10,0 Kadın girişimcilerin sektörler itibariyle faaliyet alanları çizelge 3.4 de verilmiştir. Buna göre, kadın girişimcilerin %16 sı (8 kişi) Tarım ve gıda sektöründe, geri kalan %84 ü (42 kişi) ise hizmet sektöründe faaliyette bulunmaktadır. Çizelge 3.4. Faaliyet alanı Faaliyetler Sayı % Tarım-Gıda 8 16,0 Hizmet 42 84,0 Kadın girişimcilerin %62 si (31 kişi) işlerini kurarken herhangi bir sorunla karşılaşmamışlardır. %36 sı (18 kişi) işlerini kurarken sorunla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. İşlerini kurarken sorunla karşılaştıklarını belirten 18 kişinin karşılaştıkları sorunların önem derecesine göre dağılımı Çizelge 3.5 te verilmiştir. Çizelge 3.5. Kadın girişimcilerin işlerini kurarken karşılaştıkları sorunların önem derecesine göre dağılımı Sorunlar Art. Ort Std.Sp. Pazarda tanınmamış olmak 3,67 1,680 Sermaye temini 3,61 1,378 Kiraların yüksek olması 3,33 1,495 Mahalle baskısı 1,33 0,840 Aile baskısı 1,33 0,686 Çizelge 3.5 e göre kadın girişimcilerin karşılaştıkları en önemli sorunların başında pazarda tanınmamış olmak (3,67) gelmektedir. Genel olarak, sosyal ve kültürel yapının etkisiyle toplumun kadına yüklemiş olduğu sorumluluklar sonucunda mahalle baskısı ve aile baskısı faktörünün, kadın girişimcilerin işlerini kurarken karşılaştıkları sorunlar arasında düşük kaldığı görülmektedir (Çizelge 3.6). Çizelge 3.6. Kadın girişimcilerin girişimci olarak geçirmiş olduğu sürelere göre dağılım Süre (yıl) Sayı % , , , ,0 21 ve üzeri 5 10,0 236

5 Kadın girişimcilerin % 32 si (16 kişi) 1-5 yıl arası girişimci olarak faaliyette bulunurken, %22 si (11 kişi) 6-10 yıl arası, %18 i (9 kişi) yıl arası, yine %18 i (9 kişi) yıl arası girişimci olarak faaliyette bulunmaktadır. 21 yıl ve daha fazla girişimci olarak faaliyette bulunanların oranı ise %10 dur (5 kişi) (Çizelge 3.6). Ayrıca kadın girişimcilerden %68 inin (34 kişi) girişimci olmadan önce gelir sağladıkları bir işle uğraştıkları ve büyük bir çoğunluğunun girişimcilik faaliyetine başladıklarında iş hayatında tecrübeye sahip olduğu görülmektedir. Daha önce gelir getiren herhangi bir işte çalışmayan girişimcilerin oranı ise %32 olup (16 kişi), girişimcilik faaliyetleri çalışma yaşamındaki ilk işleridir. Çizelgedeki verilere göre kadın girişimcilerden % 30,0 u (15 kişi) aynı işi ücretli yaptıklarını, %16,0 ı (8 kişi) memur olarak, %12,0 ı (6 kişi) işçi olarak çalıştıklarını belirtirken, % 8,0 ı (4 kişi) serbest meslekle uğraşıp, %2,0 ı (1 kişi) esnaf veya ticaret erbabı olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin yalnızca %16 sının (8 kişi) ailesinde girişimci bulunmaktadır. Yakınlık derecesi olarak ilk sırada babalarının yer aldığı saptanmıştır. Çizelge 3.7 de görüldüğü gibi, kadın girişimcilerin girişimcilik faaliyetinde bulunmalarında en önemli etkenler; diğer insanlara faydalı olmak ve ideallerimi gerçekleştirmek gelmektedir. Bu etkenler, ekonomik bağımsızlık ve mesleğimi yapmak gibi zorunluluktan kaynaklanan ekonomik etkenlerin önüne geçmiştir. Sosyal İlişkiler Özgüveni ve Cesareti Test Etmek ve Zamanı Değerlendirmek gibi etkenler ise daha alt sıralarda yer almaktadır. Çizelge 3.7. Kadın girişimcilerin girişimci olma nedenlerinin önem derecesine göre dağılımı Nedenler Art. Ort. Std. Sp. Diğer İnsanlara Faydalı Olmak 4,51 0,869 İdeallerimi Gerçekleştirmek İçin 4,31 1,167 Ekonomik Bağımsızlık 4,24 1,267 Mesleğimi Yapmak 4,22 1,263 İş Yaşamına Atılmak 4,18 1,093 Sosyal İlişkiler İçin 3,86 1,275 Özgüvenimi ve Cesaretimi Test Etmek İçin 3,29 1,354 Zamanımı Değerlendirmek İçin 2,96 1,485 Aile İhtiyaçlarını Karşılamak İçin 2,94 1,405 Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin sermaye temininde büyük bir oranla (%68), kişisel ve ailevi tasarruflardan yararlandığı görülmektedir (Çizelge 3.8). Bu durum işe başlamadan önce kadın girişimcilerin ekonomik durumları hakkında bilgi vermektedir. Nitekim girişimcilikten önce iş yaşamında bulunan kadın girişimcilerin oranı yüksekti. Banka kredisi kullanma ve diğer borçlanma şekilleri oranının düşük olduğu da görülmektedir. Çizelge 3.8. Kadın girişimcilerin ihtiyaç duydukları sermayeyi temin etme durumları Sermayeyi Temin Etme Araçları Sayı % Kişisel Ailevi Tasarruflar 34 68,0 Kişisel Ailevi Tasarruflar ve Banka Kredisi 5 10,0 Kişisel Ailevi Tasarruflar ve Diğer Ortaklar 4 8,0 Banka Kredisi 3 6,0 Akraba-Arkadaşlara Borçlanma 1 2,0 Banka Kredisi ve Diğer Ortaklar 1 2,0 Diğer Ortaklar 1 2,0 Cevap Yok 1 2,0 237

6 Çizelge 3.9 de araştırmaya katılan kadın girişimcilere göre başarılı olmak için girişimcilerde olması gereken özelliklerin başında Dürüstlük (4,92) gelmektedir. Çizelge 3.9. Kadın girişimcilere göre başarılı olmak için sahip olunması gereken özelliklerin önem derecesine göre dağılımı Nedenler Art. Ort. Std. Sp. Dürüstlük 4,92 0,274 İletişim becerisi 4,88 0,328 Çalışkanlık 4,88 0,328 Kendine güven, cesaret 4,86 0,452 Yönetim becerisi 4,86 0,452 Dinamizm 4,82 0,388 Liderlik 4,78 0,465 Risk üstlenebilme 4,70 0,505 Sabır ve hoşgörü 4,66 0,626 Hırs ve kararlılık 4,58 0,731 Eğitim 4,46 0,908 Deneyim 4,42 0,785 Duygusal zeka 4,20 1,030 Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin geleceğe ilişkin planlarının önem derecesine göre dağılımı Çizelge 3.10 da verilmiştir. Buna göre, kadın girişimciler Sektörde kalıcı olmak (4,78) olgusunu gelecek planları içerisinde çok önemli bulmaktadırlar. Geleceğe ilişkin diğer planlar önem derecesine göre Kaliteyi arttırmak ve Mevcut durumu korumak (4,74), Karlılığı arttırmak (4,44), Büyümek (4,30), Kurumsallaşmak (4,08) ve Ürün veya hizmet çeşitlendirmek (3,50) oranları ile önemli bulunmuştur. Çizelge Kadın girişimcilerin geleceğe ilişkin planlarının dağılımı Nedenler Art. Ort. Std. Sp. Sektörde kalıcı olmak 4,78 0,465 Kaliteyi arttırmak 4,74 0,487 Mevcut durumu korumak 4,74 0,694 Karlılığı arttırmak 4,44 0,760 Büyümek 4,30 0,863 Kurumsallaşmak 4,08 1,243 Ürün veya hizmet çeşitlendirmek 3,50 1,446 İletişim becerisi ve Çalışkanlık (4,88) aynı önem derecesine, Kendine güven, cesaret ve Yönetim becerisi (4,86) aynı önem derecesine sahiptir. Duygusal zeka (4,20) ise diğer özelliklere göre düşük kalmıştır. Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin %84 ünün (42 kişi) proje fikri bulunmamakta, %16 sının ise (8 kişi) proje fikri bulunmaktadır. Proje fikrine sahip girişimci kadınların proje fikirleri genellikle mevcut işlerini büyütmeye ve ürün çeşitlendirmeye yöneliktir. Çizelge 3.11 den elde edilen bulgulara göre; kadın girişimcilerin yaş gruplarına göre başarılı bir kadın girişimcinin sahip olması gereken özellikler Kendine Güven, cesaret, İletişim Becerisi, Eğitim, Deneyim, Sabır ve Hoşgörü, Risk Üstlenebilmek, Çalışkanlık, Hırs ve Kararlılık, Dürüstlük, Yönetim Becerisi, Duygusal Zeka, ve Dinamizm anlamlı bulunmamıştır. Yaş gruplarına göre Liderlik özelliği anlamlı bulunmuştur. 238

7 Çizelge Kadın girişimcilerin yaşa göre başarılı olmak için sahip olması gereken özelliklerin Kruskal Wallis sonuçları Özellikler Yaş Grubu N Sıra Ort x2 df p Kendine Güven Cesaret yaş arası 7 4,71 3, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,86 İletişim Becerisi yaş arası 7 4,86 0, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,86 Eğitim yaş arası 7 4,57 4, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,62 51 yaş ve üzeri 4 3,50 Deneyim yaş arası 7 4,14 1, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,43 51 yaş ve üzeri 4 4,25 Sabır ve Hoşgörü yaş arası 7 4,29 3, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,76 51 yaş ve üzeri 4 4,50 Risk Üstlenebilmek yaş arası 7 4,29 4, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,71 51 yaş ve üzeri 4 4,75 Çalışkanlık yaş arası 7 4,71 3, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,86 Hırs ve Kararlılık yaş arası 7 4,14 4, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,57 Dürüstlük yaş arası 7 5,00 2, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,86 Yönetim Becerisi yaş arası 7 4,71 4, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,95 51 yaş ve üzeri 4 4,50 Duygusal Zeka yaş arası 7 3,57 4, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,38 51 yaş ve üzeri 4 4,25 Liderlik yaş arası 7 4,29 8, ,039** yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,81 Dinamizm yaş arası 7 4,86 1, , yaş arası 18 4, yaş arası 21 4,76 *p<0,10 ve **p<0,05 istatiksel önem düzeyini ifade etmektedir. 239

8 Yaş gruplarına göre kadın girişimcilerin girişimci olma nedenleri ( Aile İhtiyacını Karşılamak, Ekonomik Bağımsızlık, Mesleğimi Yapmak, İş Yaşamına Atılmak, Sosyal İlişkiler İçin, İdeal, Boş zamanı Değerlendirmek, Özgüveni ve cesareti test etmek, İnsanlara Faydalı Olmak ) Kruskal Wallis Sonuçlarına göre anlamlı bulunmamıştır. Yaş gruplarına göre kadın girişimcilerin gelecek planları ( Büyümek, Karlılığı arttırmak, Ürün-Hizmet Çeşitlendirmek, Kurumsallaşmak, Sektörde kalıcı olmak, Kaliteyi artırmak, Mevcut durumu korumak ) arasında Kruskal Wallis Sonuçlarına göre anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çizelge 3.12 ye göre eğitime göre kadın girişimcilerin girişimci olma nedenleri ( Aile İhtiyacını Karşılamak, Ekonomik bağımsızlık, Mesleğimi yapmak, İdeal, Boş zamanı değerlendirmek,, İnsanlara faydalı olmak ) Kruskal Wallis Sonuçlarına göre anlamlı bulunmamıştır. Sosyal İlişkiler İçin, ve Özgüveni ve cesareti test etmek için, İş Yaşamına atılmak nedenleri, eğitime göre anlamlı bulunmuştur. Çizelge Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin eğitim durumlarına göre girişimci olma nedenleri kruskal wallis sonuçları 1 Nedenler Eğitim N Sıra Ort x2 df p Aile İhtiyacını Karşılamak Orta öğrenim 6 3,50 4, ,114 Lisans 36 3,03 Y. Lisans-Doktora 7 2,00 Ekonomik Bağımsızlık Orta öğrenim 6 4,00 1, ,566 Lisans 36 4,33 Y. Lisans-Doktora 7 4,00 Mesleğimi Yapmak Orta öğrenim 6 4,00 4, ,123 Lisans 36 4,11 Y. Lisans-Doktora 7 5,00 İş Yaşamına Atılmak Orta öğrenim 6 4,17 4, ,084* Lisans 36 4,36 Y. Lisans-Doktora 7 3,29 Sosyal İlişkiler İçin Orta öğrenim 6 4,33 7, ,022** Lisans 36 4,03 Y. Lisans-Doktora 7 2,57 İdeal Orta öğrenim 6 4,67 1, ,513 Lisans 36 4,31 Y. Lisans-Doktora 7 4,00 Boş zamanı Değerlendirmek Orta öğrenim 6 3,33 2, ,267 Lisans 36 3,06 Özgüveni ve cesareti test etmek Y. Lisans-Doktora 7 2,14 Orta öğrenim 6 4,50 8, ,016** Lisans 36 3,22 Y. Lisans-Doktora 7 2,57 İnsanlara Faydalı Olmak Orta öğrenim 6 4,83 0, ,618 Lisans 36 4,44 Y. Lisans-Doktora 7 4,57 1 Bir girişimci, eğitim düzeyini belirtmediği için değerlendirmeler 49 girişimci üzerinden yapılmıştır. *p<0,10 ve **p<0,05 istatiksel önem düzeyini ifade etmektedir. Eğitime göre kadın girişimcilerin Başarılı Olmak İçin Kadın Girişimcilerin Sahip Olması Gereken Özellikler ( Kendine Güven, cesaret, İletişim Becerisi, Eğitim, Deneyim, Sabır ve Hoşgörü, Risk Üstlenebilmek, Çalışkanlık, Hırs ve Kararlılık, Dürüstlük, Yönetim Becerisi, Duygusal Zeka, Liderlik, Dinamizm ) Kruskal Wallis Sonuçlarına göre anlamlı bulunmamıştır. Çizelge 3.13 e göre eğitim durumuna göre kadın girişimcilerin gelecek planları ( Büyümek, Karlılığı arttırmak, Kurumsallaşmak, Sektörde kalıcı olmak, Kaliteyi artırmak, Mevcut durumu korumak ) arasında Kruskal 240

9 Wallis sonuçlarına göre anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Sadece Ürün-Hizmet Çeşitlendirmek planı ile eğitim arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Çizelge Araştırmaya katılan kadın girişimcilerin eğitim durumlarına göre gelecek planları Kruskal Wallis sonuçları Gelecek Planları Eğitim N Sıra Ort x2 df p Büyümek Orta öğrenim 6 4,67 1, ,369 Lisans 36 4,19 Karlılığı arttırmak Ürün-hizmet çeşitlendirmek Y. Lisans-Doktora 8 4,50 Orta öğrenim 6 4,83 2, ,283 Lisans 36 4,33 Y. Lisans-Doktora 8 4,63 Orta öğrenim 6 4,83 6, ,048** Lisans 36 3,33 Y. Lisans-Doktora 8 3,25 Kurumsallaşmak Orta öğrenim 6 4,83 2, ,276 Lisans 36 3,94 Y. Lisans-Doktora 8 4,13 Sektörde kalıcı olmak Orta öğrenim 6 4,83 0, ,794 Lisans 36 4,75 Y. Lisans-Doktora 8 4,88 Kaliteyi artırmak Orta öğrenim 6 5,00 3, ,194 Lisans 36 4,67 Y. Lisans-Doktora 8 4,88 Mevcut durumu korumak Orta öğrenim 6 4,50 0, ,931 Lisans 36 4,75 Y. Lisans-Doktora 8 4,88 *p<0,10 ve **p<0,05 istatiksel önem düzeyini ifade etmektedir. 4.SONUÇ Dünya çapında meydana gelen sosyo-ekonomik değişim, kadınların değişen toplumsal ve ekonomik konumları, kadın girişimciliğinin oldukça hızlı bir şekilde artmasında önemli rol oynamaktadır. Çünkü değişen nüfus yapısı, kentleşme, eğitim seviyesinin yükselmesi ve kadınları ev dışında çalışmaya teşvik eden politikalar kadın istihdamının artmasında rol oynamaktadır. Özellikle işgücü piyasasında kadın emeğine duyulan ihtiyacın artması ile birlikte kadınlar ev dışında da çalışan bireyler olarak yeni toplumsal rollerine adapte olarak hem kendisi hem de toplum açısından oldukça önemli bir rol model olmaktadırlar. Aydın ilindeki kadın girişimcilerin karakteristik özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak yapılan bu çalışmada, kadın girişimcilerin yaklaşık yarısının orta yaş grubunda oldukları belirlenmiştir. Eğitimleri ise genellikle lisans düzeyindedir. Bu durum kadın girişimcilerin eğitimlerinin yükseköğrenim olduğunu göstermektedir. Evli olan kadın girişimcilerin eşlerinin eğitim durumu incelendiğinde, kadın girişimcilerin eğitim durumları arasında paralellik bulunmuştur. Kadın girişimcilerin büyük bir çoğunluğunun ailesinde girişimci bulunmamaktadır. Kadın girişimcilerin iş yaşamlarına ilişkin elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; büyük bir çoğunluğunun daha önce bir iş deneyimine sahip oldukları görülmekte olup işletmelerindeki faaliyet süreleri incelendiğinde, 10 yıl ve daha az faaliyette bulunan girişimcilerin (%54) çoğunlukta olduğu anlaşılmaktadır. İşlerini kurarken sorunla karşılaşmadığını belirten kadın girişimcilerin oranı ise oldukça yüksektir (%62). İşlerini kurarken sorunla karşılaştığını belirten kadın girişimcilerin karşılaştıkları sorunların başında, pazarda tanınmamış olmak ve sermaye temini ilk sırada gelmektedir. Araştırmaya katılan 241

10 kadın girişimcilerin işletmelerini kurarken sermaye temininde büyük bir oranla (%68), kişisel ve ailevi tasarruflardan yararlandığı görülmektedir. Kadın girişimcilere göre başarılı olmak için girişimcilerde olması gereken özelliklerin başında Dürüstlük gelmektedir. Başarılı bir girişimcinin taşıması gereken en önemli unsurlardan biri olarak gösterilen Risk üstlenebilme özelliği, araştırmaya katılan kadın girişimciler tarafından daha az önemli bulunmuştur. Kadın girişimciler Sektörde kalıcı olmak olgusunu gelecek planları içerisinde çok önemli bulunurken, Kurumsallaşmak olgusu daha az önem derecesine sahiptir. Aydın tarım potansiyeli yüksek bir ildir ve tarım ilin ekonomisinde öncelikli olduğu için girişimcilik hep ikinci planda kalmaktadır. Bu nedenle de erkek girişimciler gibi kadın girişimciler de bir-iki sektör dışında kurumsallaşamamışlardır. Diğer yandan kadın girişimciler ilin sosyal ve kültürel hayatında önemli bir rol oynamaktadırlar. Nitekim bu rollerini kurdukları dernek çatısı altında bir araya gelerek ve TOBB bünyesindeki yapılaşmaları ile başarmaktadırlar. KAYNAKLAR Aytaç, Ö. ve İlhan, S Girişimcilik ve Girişimci Kültür: Sosyolojik Bir Perspektif, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18: Doğramacı, B.; Kadınları Girişimci Olmaya Yönelten Nedenler ve Giresun Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Eddleston, K. A. ve Powell, G. N The Role of Gender Identity in Explaining Sex Differences in Business Owners Career Satisfier Preferences, Journal of Business Venturing, 23: İlter, B.; Girişimcilik Sürecinde Kadın Girişimcilerin Karşılaştıkları Sorunların Analizi: Kagider Örneği, Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. İrmiş A., Durak, İ. ve Özdemir, L Gaziantepli Girişimcilerin Genel Özellikleri. Uluslararası Girişimcilik Kongresi, Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi İ.İ.B.F. İşletme Bölümü, Karateke, G.; Kadınları Girişimciliğe İten Faktörler, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Şahin, E.; Kadın Girişimcilik ve Konya İlinde Kadın Girişimcilik Profili Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Verheul, I., Van Stel, A.J. and Thurik A.R.; Explaining Female and Male Entrepreneurship at the Country Level. Entrepreneurship and Regional Development, 18 (2): Yetim, N.; Sosyal Sermaye Olarak Kadın Girişimciler: Mersin Örneği. Ege Akademik Bakış, 2(2):