YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA-I

Transkript

1 YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA-I

2 A M A Ç Araştırma sürecini inceleme, Bilimsel Araştırma Yöntemlerini Gözden Geçirme Konu Hakkında Araştırma Yapabilmek İçin Gereken Literatür Bulma, Veri Toplama, Verileri Değerlendirme, Rapor Yazma Tekniklerini Anlatmaktır.

3 K A P S A M Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumlama, rapor yazma esaslarını kapsamaktadır.

4 TEMEL KAVRAMLAR BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR

5 BİLİM Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür.

6 B İ L İ M A D A M I Bir problemi, olayı bilimsel yöntemlerle araştırarak çözüme ulaştıran, insanlığın yararına sunan kişidir.

7 OLGU:Bir takım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç OLAY:Olgulardan meydana gelen bütündür. GENELLEME:Benzer olgular arasındaki ilişkilerin yargı türünden ifadesidir. KURAM:Soyut bilgi. Bir sorunu ilgilendiren düşüncelerin tümüdür.

8 HİPOTEZ:Araştırma konusuyla ilgili olarak ortaya konulan; doğruluğunun araştırılması gereken önermelerdir. Hipotezler, araştırmaya yön veren temel düşünceler. KANUN:Doğruluğu ispat edilmiş değişmez genellemelerdir. VERİ:Araştırma sırasında elde edilen her tür ilk bilgidir. BULGU:Elde edilen verilerin işlenmesiyle ulaşılan sonuç bilgilerdir.

9 B İ L G İ Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde edinilen gerçek, İnsan zekasının çalışması sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün,

10 BİLİMİN TEMEL İŞLEVİ Yaşamı kolaylaştırmaktır. Yaşamın her aşamasında karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sorunlara çözüm bulmaktır. Geleceği planlamak, hazırlık yapmaktır.

11 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ FONKSİYONELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri açıklar. Bunlara ilişkin genellemeler yapar. MANTIKSALDIR Bilim her türlü çelişkiden uzaktır. Mantıksal nedenlere dayanır. GENELLEYİCİDİR Tek tek olgularla değil, olgu türleriyle ilgilenmektedir. GÖZLEMSEL ve DENEYSELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri gözlem ve deney yoluyla açıklar.

12 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ DOĞRULANABİLİRDİR Bilimsel açıklamalar; veri toplayarak, değerlendirerek doğrulanabilmektedir. OLGUSALDIR Bilimin konusu; varolan, gerçeğe dayanan ve gözlenebilen olgulardır. SİSTEMLİDİR Bilim işlediği konuda edindiği olgu ve ilişkileri sistemli bir şekilde incelemeye çalışır. OBJEKTİFDİR Bilimde özel değerlendirmeye yer yoktur. Bilim adamı hiçbir zaman yanlı davranamaz.

13 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ NETLİKTİR Sonuçları ortaya koyan bilim adamı, kavramlarda açık ve net olmalıdır. DEĞİŞİME AÇIKTIR Geçerliliğini kaybeden teorilerin yerine yeni teoriler geliştirilebilir. EVRENSELDİR Uluslararası kabul edilir. BİRİKİMDİR Belli bir birikim ürünü olan bilim; yeni bulgu ve bilgilerle bütünleşerek, gelişerek birikim oluşturmaktadır.

14 BİLİMSEL YAKLAŞIM Sorunlara belli bilimsel yöntemlerle çözüm bulmayı hedeflemektedir. YÖNTEM:Bir sonuca ulaşmak için plana göre izlenen yoldur.

15 BİLİMSEL YÖNTEM AŞAMALARI 1-Sorunun tespiti için deney ve gözlemlerle veri toplama, 2-Toplanan ön veriler doğrultusunda hipotez geliştirme 3-Hipotezleri test etme,(bu aşamada kapsamlı bir veri toplama faaliyeti söz konusudur.) 4-Sonuca ulaşıp çözüm için gerekli öneri, kanun ve kuralları belirlemek.

16 BİLİMSELLİĞE HİZMET EDEN YÖNTEMLER TÜMEVARIM TÜMDENGELİM Tek tek olgulardan bütüne, özelden genele doğru giden mantıksal bir düşünme sürecidir. Bilgi edinme ve edinilen bilgiyi gerçekleştirmek için genelden özele doğru gidilen düşünme sürecidir.

17 ARAŞTIRMA Araştırma, problemin tanımlanması ve probleme çözüm bulmak için izlenen, planlı çalışma sürecidir. BİLİMSEL ARAŞTIRMA Problemi doğru tanımlayarak güvenilir çözümler aramak amacıyla; planlı bir şekilde verilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması ve genellenmesi sürecidir.

18 BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN AMACI Bilim alanını tanımak, Olayların ardında bulunan gerçekleri ortaya çıkarmak, Bunları kanun ve kurallarla ifade etmek, Toplumu rahatsız eden sorunları çözüme ulaştırarak toplumun mutluluk sağlamak

19 ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırma türlerini gruplamada ortak bir görüş geliştirilememiştir. Değişik isim ve sınıflamalara rastlanmaktadır.

20 ARAŞTIRMA TÜRLERİ I. ARAŞTIRMA DÜZEYİNE GÖRE; - Temel Araştırmalar (Kuram üreten) - Uygulamalı Araştırmalar (Teknoloji üreten) II. ARAŞTIRMANIN AMACINA GÖRE; - Problem Çözme Araştırmaları III. VERİ TOPLAMA YÖNTEMİNE GÖRE; - ANKET - TARAMA - GÖZLEM - BELGESEL TARAMA - GÖRÜŞME - BİLGİ TARAMA - DENEY

21 ARAŞTIRMALARDA EN ÇOK YAPILAN HATALAR Planlama hataları Yöntem hataları Veri ölçme hataları Örneklem hataları Yorumlama hataları

22 VERİ VE KAYNAKLARI VERİNİZİN OLDUĞU KONUYU BİLİRSİNİZ

23 VERİ: Araştırmanın kanıtları olacağı düşünülen; araştırmanın konusuna ilişkin kaydedilmiş, işlenmemiş ham bilgilerdir.

24 VERİ TÜRLERİ DİREK KAYNAĞINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bu tür veriler yargı ve yorum içermediğinden araştırmacılar tarafından daha çok tercih edilir. BİR BAŞKASINDAN AKTARIMINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bireylerin ve toplumların yapısal özelliklerinden etkilenerek gelen, bireylere ve toplumlara ilişkin özel verilerdir.

25 VERİLERİN TAŞIMASI GEREKEN ÖZELLİKLER Veri; Fonksiyonel olmalıdır. Yeterli olmalıdır. Güvenilir olmalıdır. Doğru olmalıdır.

26 VERİ KAYNAKLARI 1-SÖZLÜ VERİ KAYNAKLARI Halk hikayeleri, masallar,türküler oyunlar vs. 2-YAZILI VERİ KAYNAKLARI Anlaşmalar haritalar, mektuplar, kitaplar, dergiler,gazeteler, istatistiki veriler vs. 3-GÖRSEL VERİ KAYNAKLARI Resimler,heykeller, arkeolejik eserler,film,fotoğraflar vs.

27 A R A Ş T I R M A NIN P L A N L A N M A S I

28 ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI Bilimsel araştırma; bilgi birikimine sahip bir araştırmacının, bir dizi çalışma sürecinde ulaşabileceği bir sonuçtur. Her aşamasının, iyi düşünülüp planlanması gerekmektedir. Planlama; sadece konu belirleme tayini değil, taslak olarak tüm araştırma sürecini içerir.

29 A- KONU SEÇİMİ Konu seçiminde dikkate alınması gerekenler: 1. Araştırma konusu ilgili bilim dalı için önemli olmalı ve bazı soruların cevabını oluşturmalıdır. 2. Araştırma konusuna ilişkin uygun koşulların sağlanıp sağlanamayacağı dikkate alınmalıdır. 3. Konu herkes için ilgi çekici, merak uyandırıcı olmalıdır. 4. Konu bir soruna çözüm getirme iddiasında olmamalıdır. 5. Konuya ilişkin verilere, ulaşılıp ulaşılamayacağı dikkate alınmalıdır.

30 B- PROBLEM SEÇİMİ Problem seçiminde dikkate alınacak kriterler şunlardır: 1. Yenilik Kriteri Bu kriteri taşıyan iyi bir araştırma, aynı zamanda anlamlı, fonksiyonel ve güncel bir araştırma olmaktadır. 2. İlgi Kriteri Bir konuya duyulan ilgi ve merak anlamındadır. Konuya duyulan ilginin, araştırmanın niteliğini de etkilediği görülmektedir.

31 3. Yeterlilik Kriteri * Alanda Yeterlilik: Araştırıcı, konuya ilişkin bilim alanını, problemle ilgili daha önce yapılan hata ve başarıları, yapılan araştırmaları, üretilen ilke ve kuramları bilme yeterliliğine sahip olmalıdır. * Yöntemde Yeterlilik: Araştırıcı, verilerin toplanması ve değerlendirilmesinde gerekli yöntem, ölçme ve istatistik bilgisine sahip olmak zorundadır. * Araştırıcı Yapı Yeterliliği: Araştırıcı yapı, sorumluluk alma, risk alma yeterliliğini de gerektirmektedir. Bu yapıdaki kişiler genellikle araştırmacı bir yapı kazanmış durumdadır.

32 4. Kaynak Kriteri * Ekonomik Kaynaklar * Zamansal Kaynaklar * İnsansal Kaynaklar

33 C- ARAŞTIRMA PROBLEMİNİN YAZILMASI Problemin araştırılabildiği test edildikten sonra temel problem cümlesi yazılır. Problem cümlesi yazımında açık ve sade bir dil kullanılır. Araştırma problemleri soru cümleleri şeklinde ifade edilmelidir. Problem cümlesi, çözülecek problemi net bir şekilde ortaya koymalıdır. Araştırmanın sınırları ele alınan değişkenler açısından kesinleştirilmelidir. Araştırma sonunda elde edilen bulguların genelleneceği evren sınırı, kesin ve açık belirtilmelidir.

34 ARAŞTIRMADA PROBLEM CÜMLESİNİN YAZIMINDA DEĞİŞKEN KAVRAMI ÖNEMLİDİR.

35 D E Ğ İ Ş K E N L E R Bir araştırmanın olgularından oluşan, birden fazla değer alabilen, değişebilen her şey olarak tanımlanır.

36 DEĞİŞKEN TÜRLERİ ŞÖYLEDİR. 1. NİCEL DEĞİŞKENLER Değişken bir durumun bir özelliğin sayısal değer alabilmesidir. 2. NİTEL DEĞİŞKENLER Bu değişkenler; sayı veya ölçü birimleri ile söylenemeyen, ancak çeşitli şıklara ayrılabilen değişkenlerdir. 3. BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bir başka değişkeni etkileyen, onu denetim altında tutan değişkendir. Araştırmanın türünü belirler. 4. BAĞIMLI DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bağımsız değişkene bağlı olarak değişebilen değişkendir. Açıklayıcı yada genelleyici bir araştırmada bir sonuçtur.

37 DEĞİŞKEN ÖRNEĞİ Gelir ve eğitim durumları yüksek olan ailelerde (Bağımsız Değ.) bilgisayar ve videoya sahip olma oranı (Bağımlı Değ.) daha yüksektir.

38 ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI Araştırma probleminin çözümüne dönük yürütülmesi ve sonuçlandırılması için, bütün aşamaların çok iyi ve detaylı planlanması gerekmektedir. İyi bir planlama araştırma amacından sapmadan, araştırıcı eleman, zaman, para vb. kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.

39 PLANLAMA AŞAMALARI Problem Konusuna İlişkin Kaynakların Taranması Araştırmanın Amacı, Gereği Ve Öneminin Açıklanması Hipotez Kurma Araştırma Yöntemini Belirleme Veri Toplama Yöntemini Belirleme Ve Toplama Aracını Hazırlama Evren Ve Örneklem Seçimini Belirleme Verilerin Elde Edilmesi Verilerin Analizi Verileri Yorumlama Araştırma Raporunu Yazma

40 Ö R N E K L E M ÖRNEKLEME GENELLEŞTİRMEYE YARDIMCIDIR.

41 EVREN nedir? Evren; Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği birimler bütünüdür. Herhangi bir araştırma kapsamına giren obje, olgu, olay ve bireylerin tümüdür. Evrenin niteliğini, araştırmanın amacı belirler. Evreni temsil gücü yüksek bir örneklem gurubundan veri almak, edinilen bilgilerin genellenebilme düzeyini artırır. Evreni oluşturan birimlere ait ölçütlere, değerlere EVREN DEĞERLERİ(PARAMETRE) denir. Örneklem değerlerine de İSTATİSTİK denir.

42 EVREN TÜRLERİNE GÖRE 2 ŞEKİLDE TANIMLANMAKTADIR. ARAŞTIRMA EVRENİ: Araştırma sonuçlarının genellenmek istediği bütün elemanları, bireyleri ve objeleri kapsamaktadır. (TÜİK İN yaptığı nüfus sayımları gibi) ÇALIŞMA EVRENİ: Araştırıcının örneklem olarak belirlediği araştırma evrenidir.

43 Ö R N E K L E M Belli bir evrenden, o evreni temsil yeterliliği olduğu kabul edilen, belli kurallara göre seçilmiş küçük bir örnek, küçük bir kütledir. Örneğin; Deniz kirliliğini araştırmak için alınan Bir kavanoz su; ÖRNEKLEM, Suyu alma işlemi; ÖRNEKLEME Deniz ise; EVRENDİR.

44 ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜ ETKİLEYEN DEĞİŞİK ETMENLER 1. Evrenin yapısı 2. Değişkenin sayısı 3. Örneklem hatası 4. Evrenin temsil niteliği 5. Örnekleme yöntemi

45 ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ OLASILIKLI ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Basit Olasılıklı Örnekleme Tabakalı Örnekleme Sistematik Örnekleme Öbek Örnekleme GAYELİ ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Uygunluk Örneklemesi Gönüllü Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi Zaman Örneklemesi

46 VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ SORU KİŞİNİN AYNASIDIR.

47 VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ 1. ANKET YÖNTEMİ 2. DENEY YÖNTEMİ 3. GÖZLEM YÖNTEMİ 4. GÖRÜŞME YÖNTEMİ 5. TARAMA YÖNTEMİ

48 1. ANKET YÖNTEMİ ANKET; belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiş soru listesidir. Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda kullanılmaktadır.

49 ANKET HAZIRLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR A- GENEL KURALLAR Anket formunu hazırlamaya başlamadan önce araştırılacak konu ile ilgili ön çalışma yapılmalı, konuya hakim olunmalı Araştırmanın kapsamı ve araştırmanın hitap edeceği kitle ile kişilerin profilleri mümkün olduğunca doğru belirlenmelidir.

50 B- BİÇİMSEL KURALLAR Anket formunda anketi cevaplayan kişinin kimliğini ortaya çıkarmaya yönelik her türlü sorudan özenle kaçınılmalı Anket formunda sorular en az düzeyde eğitim almış bir kişinin bile anlayıp, cevaplayabileceği kadar; basit, sade ve anlaşılır olmalı Anket formunda olabildiğince açık uçlu soru bulundurmaktan kaçınılmalı

51 B- BİÇİMSEL KURALLAR Soruya verilebilecek bütün cevaplar, şıklar halinde verilmeli, son olarak diğer şıkkı mutlaka eklenmeli Olabildiğince evet-hayır-bazen gibi ikiüç şıkkı olan sorular sormaktan kaçınılmalı Olabildiğince doğrudan sorular sormaktan kaçınılmalı, daima dolaylı sorular hazırlanmalı Değişik yerlere kontrol soruları konmalı

52 B- BİÇİMSEL KURALLAR 30 en fazla 35 soru içerisinde ölçülmek istenen bütün sorular sorulmalıdır. İdeal anket formu; sorudan oluşmalıdır. Tanımlanacak olan kitlenin her bir üyesinin belli bir yöntemle örneklem gurubunda yer almasına özen gösterilmeli Araştırma verilerinin, doğruluk düzeyini sağlayacak sayıda örneklem seçilerek, evreni temsil etmesi sağlanmalı Örneklemdeki herkesin soruları cevaplaması sağlanmalı

53 SORU KAĞIDININ HAZIRLANMASI Soru kağıdı kendisinden bilgi edinilmesi planlanan deneğin yazılı olarak cevaplayacağı soruları içermektedir. O nedenle anket sorularının hazırlanmasında iki temel ilke dikkate alınmalıdır. TEMEL İLKE 1: Sorular araştırmanın amacını belirlemeye araştırma problemindeki değişkenlere uygun nitelikte olmalıdır. TEMEL İLKE 2: Her soru araştırmada ele alınan yalnız tek bir değişkenin ölçülmek istenen niteliğini belirleyici olmalıdır.

54 SORU TÜRLERİ A- KAPALI UÇLU SORULAR Bu tür sorularda cevap seçeneklerle verilir. Cevaplayıcıdan düşüncelerini en iyi yansıtan seçenek yada seçenekleri işaretlemeleri istenir. ÖRNEK: Hastalanınca doktora gider misiniz? a) EVET b) HAYIR

55 KAPALI UÇLU SORULARIN OLUMLU YÖNLERİ OLUMSUZYÖNLERİ Örneklem gurubu arasında karşılaştırma yapılmasını kolaylaştırır. Dökümün yapılması, bilgisayara girilmesi kısa zaman alır. Cevap seçeneklerinin belli olması abartısız, ilgisiz, unutulmuş vb. cevapların gelmesini engeller Maliyet ve zaman yönünden daha ekonomiktir. Cevap seçeneklerinden biri rasgele işaretlenebilir. Örneklem gurubundaki farklılıklar net bir şekilde ortaya konulamayabilir. Soruların deneklerce doğru, anlaşılıp anlaşılmadığı denetlenemez.

56 B- AÇIK UÇLU SORULAR Cevaplayıcıya istediği cevabı yazabilme fırsatı verir. O nedenle; sorularda kullanılan sözcükler dikkatle seçilmeli, objektif bilgi alabilme hedeflenmelidir. ÖRNEK: Öğrenci temsilcisinden beklentileriniz nelerdir? Sizce kuşaklararası çatışmada temel sorunlar nelerdir?

57 AÇIK UÇLU SORULARIN OLUMLU YÖNLERİ Deneklerin görüşleri tutumları ve kendileri hakkındaki algı ve yorumlamaları konusunda derinliğine bilgi edinilmesini sağlar. Toplanan veriler araştırıcının düşünceleri ile sınırlı kalmaz. Araştırıcının düşünemediği, beklenmeyen veriler toplanabilir. OLUMSUZ YÖNLERİ Araştırmanın amacı ile ilgili olmayan cevaplar yazılabilir. Elde edilen bilgilerin istatistik, analiz için sınıflandırılması gerekir. Bu tip sorular için cevaplama süresi uzun olmalıdır.

58 SORU TİPLERİ Demografik soru tipleri Cinsiyetiniz nedir? Kaç yaşındasınız Olgusal soru tipleri - Bilgi soruları: Bebeğe ek gıda vermeye ne zaman başlanmalıdır? - Davranış soruları: Bebeğinize ek gıda vermeye ne zaman başladınız? Yargısal soru tipleri Okulunuzdaki eğitim kalitesi düzeyi nasıldır?

59 SORU YAZIMINDA TEMEL İLKELER Amaca cevap vermeli Kısa ve basit olmalı Karmaşık ve farklı kavramlar içermemeli Bir soru yalnız bir konu içermeli Fonksiyonel olmalı Geçerli olmalı Güvenilir olmalı Evreni temsil etmeli Temsil gücü zayıflatılmamalı Anket formunun görünümü özenli hazırlanmalı

60 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN TANIMLAMA BİLGİLERİ Ankette kapak bulunuyorsa kapakta, bulunmuyorsa iç kesimde sorulara başlamadan önce bir yönerge yer almalı. Araştırma yada projenin adı Araştırmayı yürüten kurumun adı Görüşmecinin adı ve soyadı Görüşme süresi yer almalı.

61 ÖRNEKLEME İLİŞKİN TANIMLAMA BİLGİLERİ Araştırma sorularına giriş niteliğindeki bu bölüm; anketi cevaplayan bireyin, kişilik özelliklerine ilişkin soruları kapsamaktadır. Örnek: Eğitim durumunuz nedir? a) Lise b)ön Lisans c)lisans d) Yüksek lisans e)diğer

62 SORU KAĞIDI DÜZENİ Monotonluğu kıracak şekilde, aynı sayfada farklı tip yazıların kullanılması Soru tipinin yumuşak, dolgun ve kolay okunabilir olması Soru sayfası bütününde soru köklerinin, seçeneklerin, soru kalıplarının düzen ve yazı karakteri açısından birbirinden ayırt edilebilir nitelikte düzenlenmesi Soruların yanıtlarını yazabilmek ve kodlayabilmek için boş yer bırakılması Görüşmecinin not alabileceği boş yer bırakılması Soru sayfasının, estetik açıdan hoş bir etki yaratacak şekilde tasarlanması İdeal soru formunun A4 büyüklüğündeki bir kağıdın ikiye katlanarak elde edilen ölçüyle sınırlandırılması

63 ANKETÖR SEÇİM VE EĞİTİMİ Soru kağıdı araştırıcı tarafından uygulanabildiği gibi geniş kapsamlı araştırmalarda görüşmeci (anketör) tarafından da uygulanabilmektedir. ANKETÖR SEÇİMİ KRİTERLERİ o Araştırma konusu ve görüşülecek deneklerin yapısal özellikleri görüşmeci seçiminde etkilidir. o Araştırma konusu ve deneklerin cinsiyeti, görüşmecinin cinsiyetinin belirlenmesinde etkilidir. o Görüşmecinin deneklerle benzer demografik özelliklere sahip olmaları bir avantaj olarak görülür. o Görüşmecinin araştırma konusuna karşı bilgisi önemli bir seçim kriteridir.

64 ANKETÖR EĞİTİMİ Araştırmanın amacı, Soru kağıdındaki her sorunun amacı Sorunun nasıl sorulacağı görüşmeciye anlatılmalıdır. Eğitimin bazı aşamaları uygulamalı yapılmalıdır. Anketör Eğitimi üç aşamada ele alınmalı *Araştırma Konusu *Görüşme Yöntemi *Görüşme İlkeleri

65 ANKET UYGULAMA YÖNTEMİ Karşılıklı görüşme, gönderme, telefon, internet hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, insanlar cevaplama konusunda çok istekli olmamaktadırlar. Cevaplayıcıların katılımını sağlamak için; araştırmanın öneminin ve yaşam kalitesine katkısının iyi aktarılması ve çalışmanın her aşamasının hatasız, özenle profesyonelce yürütülmesi gerekmektir.

66 ANKET UYGULAMA YÖNTEMLERİ ŞÖYLEDİR Görüşme Yöntemi Gönderme Yöntemi Telefon Yöntemi

67 2- DENEYSEL YÖNTEM Bir araştırma konusuna ilişkin veri elde etmek amacı ile; Araştırıcının kontrolünde Neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye dönük Toplanmak istenen verilerin üretilmesi çalışmalarıdır.

68 3- GÖZLEM YÖNTEMİ Çeşitli davranış nedenlerinin tanımlanmasında, karmaşık davranışların (insan ilişkileri) araştırılmasında kullanılan bir veri toplama yöntemidir. Gözlem yoğunluğu araştırma kapsamına göre değişmektedir. Bir oluşum için tek bir gözlem yeterli değildir.

69 GÖZLEM YÖNTEMİNİN İLKELERİ Gözlem; birçok duyu organıyla yapılır. Gözlem; olabildiğince objektif bakışla yapılmalıdır. Farklı gözlemcilerin gözlem yaptığı durumlarda; bakış standardı oluşturulmaya çalışılmalıdır. Gözlem formu ve kayıt düzeni doğru kullanılmalı, verilerin geçerliliği sağlanmalıdır. Gözlenen ünitenin gözlem süresince doğal durumunu koruması amaçlanmalıdır.

70 4- GÖRÜŞME YÖNTEMİ Sözel olarak bilgi toplama ve yüz-yüze deneklere soru sorarak veri toplama olarak ifade edilmektedir.

71 GÖRÜŞMEDE TEMEL İLKELER Konuya ilişkin kesin ve kapsamlı bilgiye sahip olunmalı Görüşmeye başlarken araştırmacı kendini ve araştırmayı tanıtmalı Görüşme süreci iyi ilişkilerle yürütülmeli Görüşülen gurubun güveni kazanılmalı Tarafsız ve yorumsuz şekilde soru sorulmalı Görüşülen kişiye ilişkin bilgiler gizli tutulmalı Görüşmenin son aşaması her iki taraf için de memnuniyet verici bir şekilde tamamlanmalı

72 VERİLERİN ANALİZİ VE YORUMLANMASI İŞLENMEMİŞ VERİLER HAM MADDE GİBİDİR.

73 Verileri düzenlemek ve analiz etmekteki amaç; daha anlamlı, kolay anlaşılır hale getirmek ve başkalarıyla yapacağımız iletişimde yararlanabilmek içindir.

74 TASNİF VEYA GRUPLAMA Büyüklüklere Göre Gruplama İnsanları Yaşlarına Göre Gruplama Coğrafi Bölgelere Göre İllere Göre Tabakalara Göre

75 TABLOLARIN HAZIRLANMASI Çok sayıdaki anket formlarından veya başka dokümanlardan bilgilerin çıkarılması ve bunların düzgün şekilde sunulması için verilerin tabloya dökülmesi zorunludur. Bilimsel raporlarda ve tezlerde tablolar birden başlayarak numaralandırılır.

76 Tablo 27:Okul Türleri Okul Çeşidi Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Ticaret Meslek Kız Meslek Endüstri Meslek TOPLAM Kaynak:

77 GRAFİKLERİN HAZIRLANMASI Grafikler verilerin irdelenmesinde uygulayıcılara etkin anlamlı mesajlar veren araçlardır. Görsel olmaları nedeniyle uygulayıcı ve okuyucuya ilk bakışta çok anlamlı bilgiler verirler. Doğru seçilmiş bir grafik veriler hakkında en isabetli yorum yapmayı sağlayan yegane araçtır.

78 GRAFİK ÇEŞİTLERİ ÇUBUK GRAFİK

79 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek PASTA GRAFİK

80 HİSTOGRAM GRAFİK

81 PRAMİT GRAFİK

82 ÇİZGİ GRAFİK

83 İSTATİSTİK ANALİZLER İstatistik yöntemlerin verilere uygulanarak yapılan işlemlere İSTATİSTİK ANALİZ denir. İstatistik Analiz yapmaktaki amaç: Tezde veya raporda belirtilmiş olan hipotezin test edilmesi, Mevcut durumu olduğu gibi ortaya koymak ve daha iyi anlaşılmasını sağlamak, İleriye dönük tahminler yapmak

84 BAŞLICA İSTATİSTİK ANALİZ ÖRNEKLERİ Aritmetik Ortalama: Tüm rakamsal verilere uygulanır Ortanca: Sıraya konulmuş verilerde tayin edilmiş değerdir Korelasyon Katsayısı: İki değişken serisine uygulanır. Standart Sapma: Tüm verilere uygulanır Değişim Aralığı (RANGE): Sıraya konmuş verilerde uygulanır.

85 BİLGİ KAYNAKLARI BİLİM TASNİF DEMEKTİR.

86 BİLGİ TOPLAMADA BAŞVURULACAK KAYNAKLAR 1. ARAŞTIRMA KURUMLARI *TÜİK (TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU) *TÜBİTAK (TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU) *TSE (TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ) 2. KÜTÜPHANELER, MÜZELER VE ARŞİVLER *YÖK KÜTÜPHANESİ *ÜNİVERSİTEKÜTÜPHANELERİ, *MİLLİ KÜTÜPHANE *OSMANLI ARŞİVLERİ 3. ÇEŞİTLİ KURUMLAR BAKANLIKLAR, BELEDİYELİR, SİVİL KURUM ÖRGÜTLERİ 4. BİLİMSEL TOPLANTILAR TEZLER ARAŞTIRMA RAPORLARI UZMAN GÖRÜŞLERİ 5. DOĞA VE TOPLUM 6. İNTERNET

87 LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması, araştırma konusunun seçilerek anlaşılmasına ve araştırmanın tarihsel bir perspektife oturtulmasına yardımcı olur. Bir araştırmacı araştırmasına başlarken o konuda yapılan önceki araştırmaları ve kavramsal literatürü bilmek zorundadır. Literatür taraması; veri toplama ve toplanan verinin öneminin tartışılması, toplanan verilerin konuyla yada ilgilenilen problemle ilişkisinin kurulması ve bilginin sınıflandırılması aşamalarından oluşan bir süreçtir.

88 LİTERATÜR NASIL TARANMALIDIR? Literatür taramasına araştırma konusu ile ilgili anahtar kelimenin seçilmesiyle başlanır. Daha sonra ilgili veri tabanına ulaşılmaya çalışılır. Anahtar sözcüklerin seçilmesi taramanın en önemli noktasıdır.bu sözcükler araştırmanın konusunu oluşturan DEĞİŞKENLER dir.

89 LİTERATÜR TARAMASI 2 ŞEKİLDE YAPILIR ELLE MEKANİK TARAMA BİLGİSAYAR DESTEKLİ BİLGİ TARAMA

90 LİTERATÜR TARAMASININ DÜZENLENMESİ Araştırmalar sınıflandırılmalı Birbiriyle karşılaştırılmalı Birleşen ve ayrılan yönleri gösterilmeli Bilgiye katkıları ve yöntemleri eleştirilerek yazılmalıdır.

91 Literatür taraması, araştırmacının bilim adamlığı düzeyinin bir göstergesidir. Araştırmanın niteliğini, doğruluğunu ve güvenirliğini yansıtır. Literatür taraması tamamlandıktan sonra bulunan tüm araştırma makaleleri, dikkatle okunup özet bilgiler alınarak raporla ilgili yerlere kaynak gösterilerek bildirilmelidir.

92 RAPOR YAZMA SÖZLER UÇAR, YAZILAR KALIR.

93 ARAŞTIRMA RAPORUNUN YAZILMASI Araştırma Yazımındaki Genel Kurallar Sürekli okuma İş takvimi hazırlama Yazmak için özel zaman ayırma Salim kafayla yazma Yazma mekanını belirleme Yazı yazmaya yoğunlaşma Bölümler halinde yazma Yazılan kısımları tartışma Düşünerek yazma İşi zamanında yapma En son teknolojiden yararlanma Motivasyon

94 ARAŞTIRMA YAPISININ OLUŞTURULMASI HER ÇALIŞMADA BULUNMASI GEREKEN BÖLÜMLER Kapak Sayfası Özet Öz İçindekiler Çizelgeler Dizini Şekiller Dizini Kısaltmalar Giriş Kuramsal Çerçeve ve Kaynak Bildirileri Materyal ve Yöntem Bulgular ve Tartışma Sonuç ve Öneriler Kaynakça Teşekkür Ekler

95 KAPAK SAYFASI Araştırma raporunun ilk sayfasıdır. Araştırmanın konusu, araştırmayı yapanlar, araştırmanın yapıldığı yer ve tarih gibi bilgilerin kapak sayfasında yer alması asgari koşuldur.

96 ÖZET Araştırma hakkında, genel bir kanının en kısa sürede oluşturulabilmesi amacıyla oluşturulmuş bir bölümdür. Araştırmanın hangi konuda yapıldığı, hangi yöntemin izlendiği ve hangi sonuçlara ulaşıldığı özet bölümünde belirtilir. Her araştırmaya bir de YABANCI DİLDE özet konmalıdır. Araştırmayı uluslar arası alana açar.

97 ÖZ Kısa özet olarak da bilinir. Öz; özetten farklı olarak, çok daha kısadır. Tek bir paragraftır Anahtar kelimeler içerir. Öz konan araştırmalara yabancı dili de eklenmelidir.

98 İÇİNDEKİLER Araştırmanın başlıklarının olduğu bir fihrist çıkarılır. Okuyucu; hem araştırmanın içerisinde hangi başlıkların olduğunu hem de kaçıncı sayfada bulunduğunu görebilir.

99 ŞEKİLLER VE ÇİZELGELER Eğer bir araştırmada 10 dan fazla sayıda çizelge var ise; mutlaka çizelgeler dizini hazırlanmalıdır. Çizelgenin başlığı tam olarak yazılır. Karşısına kaçıncı sayfa olduğu belirtilir.

100 KISALTMALAR Kısaltmalar zaman ve yerden kazanmak için kullanılır. Araştırmacının çok sık kullandığı kavramları kısaltmasından veya ülkenin kendi ulusal sınırları içerisinde günlük yaşamda kabul edip uyguladığı kendiliğinden oluşan sözcüklerdir.

101 GİRİŞ Araştırmanın yapılmasına neden olan problemin ortaya konduğu, çözüm için neler yapıldığı, problemin çözümü ile bilimin-insanlığınyaşamın neler kazanabileceğinin belirtildiği araştırmanın amacının, öneminin kapsamının belirtilerek, araştırmanın gerekçesinin ortaya konduğu bölümdür.

102 KURAMSAL ÇERÇEVE VE KAYNAK BİLDİRİŞLERİ Kuramsal çerçeve bölümünde araştırmanın oturduğu temeller hakkında bilgi verilir. Daha önce araştırma konusuyla doğrudan ve dolaylı olarak yapılmış çalışmalar esas alınarak, temeli oluşturan kuramlar hakkında bilgi verilir. Kaynak bildirişleri bölümünde, araştırma konusu ile ilgili yapılmış çalışmalar kronolojik bir sıra içerisinde özetlenerek verilir.

103 MATERYAL VE YÖNTEM Materyal bir araştırmanın yapılabilmesi için toplanan her türlü malzemedir. Yöntem ise söz konusu malzemeyi elde etmek ve elde edilmiş malzemeyi değerlendirmek amacıyla izlenen yoldur. Bu nedenle materyal bölümünde çalışmanın hangi malzemeden oluştuğunun yazılması ile yetinilir. Malzemenin nasıl toplandığına ilişkin bilgi verilmez.

104 BULGULAR VE TARTIŞMA Araştırıcının konuya olan hakimiyetini göstermesi bakımından bu bölüm önemlidir. Araştırmada bir tek bölümde toplanabileceği gibi, birkaç bölümde de verilebilir. Araştırıcı bu bölümde objektif olarak bulguları yorumlamalıdır. Yorumlarken son derece açık ve net olmalıdır.

105 SONUÇ VE ÖNERİLER Bulgu için en azından bir adet sonuç oluşturmak gerekir. Sonuçlar hiçbir zaman zorlama olmamalı fakat bulgulara dayalı olmalıdır. Araştırıcı bu bölümde ulaştığı yargıya da dayalı olarak, öneriler geliştirmelidir.

106 KAYNAKÇA Başka araştırıcılar tarafından yapılmış bulunan ve araştırmada yararlanılan fikir, düşüncü, teknik bilgi ile araştırma sahiplerinin haklarını teslim etmek, o konuda yapılmış çalışmaları derli toplu bir araya getirmek, böylece bu konuda çalışacak olanların daha önce bu konuda yapılmış olan çalışmalardan haberdar olmalarını sağlamak amacıyla yararlanılan tüm kaynaklar alfabetik bir düzen ve belirli sistem içerisinde verilir.

107 EKLER Metin içerisinde bütünlüğü ve akışı bozacağı gerekçesiyle tabloların, şekil, resim, harita veya belgelerin raporun en sonunda bir arada verilmesidir.

108 ARAŞTIRMA YAZIMINDA KULLANILACAK ÜSLUP Bir araştırmanın yazımı her şeyden önce bilimsel bir çalışmanın okuyucuya duyurulma aracıdır. Bu nedenle bilimsel bir üslup kullanılmalıdır.

109 YAZIM SIRASINDA DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR 1. Araştırmada birinci tekil şahıs ve birinci çoğul şahıs hiçbir zaman kullanılmamalı, daima üçüncü tekil şahıs kullanılmalıdır. 2. Araştırıcı mümkün olduğunca objektif olmalıdır. 3. Araştırmada mutlaka elde edilen bulgulardan bir sonuç çıkarılmalıdır. Bulgulardan çıkan sonuç ne ise doğru odur. 4. Anlatımda açık, basit, dolaysız ve yalın bir ifade kullanılmalıdır. 5. Araştırıcı araştırmayı yazdığı dile hakim olmalıdır. 6. Araştırmada imla kurallarına mümkün olduğunca uyulmalıdır. 7. İnternet günümüzde bir yaşam biçimi olmuştur. Internetten yararlanılırken çok dikkatli olunmalıdır.

110 KAYNAKÇA 1. ARIKAN, Rauf (1995) Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma.TUTİBAY Ltd.Şti.Ankara 2. (2002) Araştırma Teknikleri. Gazi Kitapevi. Ankara 3. ARLI, Mine ve NAZİK.M.Hamil (2004) Bilimsel Araştırmaya Giriş. Gazi Kitapevi. Ankara. 4. AZİZ, Aysel (2003) Araştırma Yöntemleri- İletişim. Turhan Kitapevi. Ankara 5. BAYKUL, Yaşar ve GELBAL, Selahattin, KELECEOĞLU, Hülya. (2006) Araştırma Teknikleri. M.E.B Yayınları. Ankara 6. KARASAR, Niyazi (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.

111 KAYNAKÇA 7. OKAN, Kenan(2003) Araştırma Yöntemleri. M.E.B. Yayınları. İstanbul. 8. YAZICIOĞLU, Yahşi;ERDOĞAN, Samiye(2004) SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık. Ankara. 9. AKÇİL TEMEL, Mehtap(2007) Araştırma Yöntemleri Dersi Ders Notları. 10. YILMAZ, Vildan. G.Ü.Rektörlüğü Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı. Etkili Sunum Hazırlama Teknikleri 11. GÜLER CAN, Nejla. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. AB Uzmanı.