BAŞLANGIÇ GİTAR EĞİTİMİNDE SAĞ EL ÖNCELİKLİ ÖĞRETİMİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ENGİN ÖZYÖRÜK DOKTORA TEZİ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

Transkript

1

2 BAŞLANGIÇ GİTAR EĞİTİMİNDE SAĞ EL ÖNCELİKLİ ÖĞRETİMİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ENGİN ÖZYÖRÜK DOKTORA TEZİ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAYIS, 2014

3

4

5

6 iv Nesrin ÜNLÜ ye

7 TEŞEKKÜR Bu çalışma, gitar eğitimine katkı sağlamak amacı ile hazırlanmıştır. Zaman zaman oldukça güç olan bu süreçte emeği geçenlere teşekkür etmek isterim. Bu araştırmayı hazırlayabilmem için; bilgi birikimini ve emeğini esirgemeyen, danışmanım Sayın Prof. Ülkü ÖZGÜR e teşekkür ederim. Ayrıca hiçbir sorumu yanıtsız bırakmayan Sayın Yrd. Doç. Dr. Yücel KAYABAŞI na ve Sayın Prof. Dr. Aytekin ALBUZ a teşekkür ederim. Akademik çalışmalarımı yürütebilmem için bana destek ve fırsat veren Antalya Akdeniz Üniversitesi Müzik Bilimleri Bölümü Başkanı Sayın Prof. Abdullah UZ a teşekkür ederim. Öğrencisi olmaktan onur duyduğum, bilgeliğiyle yalnızca gitarla ilgili değil, her konuda yol göstericim olan ve bu çalışmanın tüm kritik noktalarında katkıları bulunan değerli öğretmenim Sayın İskender ÖZÇELEBİ ye teşekkürü her zaman bir borç bilirim. Bu araştırmanın başından sonuna kadar, fikirleri ve yardımları ile yanımda olan arkadaşım Fatih BİNGÖL e, uzman görüşü ve nota yazımı konusunda destek veren arkadaşım Olcay DAŞER e, her konuda yardımlarını esirgemeyen sevgili arkadaşlarım Kemal ÖZDİL, Emrah LEHİMLER, Güneş GÜRSOY, Handan ÇETİNKAYA ya, hep yanımda olan Elif GÜNEY e ve çalışmaya katılarak özveri gösteren bütün öğrencilerime teşekkür ederim. Ayrıca, her zaman destekçim olan anneme, babama sonsuz teşekkürler... v Engin ÖZYÖRÜK

8 BAŞLANGIÇ GİTAR EĞİTİMİNDE SAĞ EL ÖNCELİKLİ ÖĞRETİMİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ (Doktora Tezi) Engin ÖZYÖRÜK GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ ANA BİLİM DALI Mayıs-2014 ÖZ Bu araştırmanın amacı, başlangıç gitar eğitiminde sağ el öncelikli gitar öğretiminin öğrenci başarısına etkisini belirlemektir. Araştırma için gerekli nitel verilerin toplanmasında literatür taraması yapılmış, sağ el öncelikli gitar öğretiminin etkililiğini saptamak için son test kontrol gruplu seçkisiz deneme modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, G. Ü. G. E. F. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda eğitim-öğretim yılında Okul Çalgıları(Gitar) dersini alan 2. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Seçkisiz atama ile belirlenen kontrol(n:10) ve deney(n:10) grubu ile yapılan derslerde ve son test uygulamasında kullanılan eser ve etütler, Okul Çalgıları(Gitar) dersi tanımı ve bu dersi yürüten öğretim elemanlarının görüşleri doğrultusunda belirlenmiştir. Araştırmada Akçay tarafından 2011 yılında Yüksek Lisans çalışması olarak geliştirilen Gitar Performans Dereceleme Ölçeği kullanılmıştır. vi

9 Deney sürecine başlanmadan önce, Okul Çalgıları (Gitar) dersi tanımı, bu dersi yürüten öğretim elemanlarının görüşleri ve program geliştirme alanı uzmanlarının görüşleri dikkate alınarak bir çağdaş öğretim programı geliştirilmiştir. Geliştirilen program doğrultusunda, bir eğitim-öğretim dönemi boyunca (14 hafta) araştırmacı tarafından deney ve kontrol grupları ile ders yapılmıştır. Deney süreci sonunda, öğrencilerin performansları kamera ile kaydedilerek, 3 uzman puanlayıcı tarafından değerlendirilmesi sağlanmıştır. Araştırmada ilk olarak Kolmogorov-Smirnovtesti ile verilerin karşılaştırılan gruplar için normal dağılıma uyup uymadığı incelenmiştir. Elde edilen veriler normal dağılıma uymadığından ve gözlem sayısı az olduğundan grupların karşılaştırılması için parametrik olmayan testlerden Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Hipotez testlerine ait tablolar her bir boyut için ayrı ayrı oluşturulmuş ve tablolarda her bir maddeye ait tanımlayıcı istatistikler ile test sonuçlarına ilişkin U (Mann-Whitney U testi için test istatistiğinin değeri) ve p (anlamlılık için kesin olasılık) değerleri verilmiştir. Çalışmada analizler için elde sonuçlar 0.05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır. Çalışmada yer alan analizler için IBM SPSS 20.0 paket programı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, temel davranış, teknik davranış, müzikal etki ve yorumlama basamaklarının tümünde hali hazırda kullanılmakta olan yönteme göre öğrenci başarısını arttırdığı, ayrıca bu üç basamaktan alınan puanlar arası ilişkilerin deney grubunda daha fazla olduğu saptanmıştır. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=45,0; p<0.05] düzeyinde, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Böylelikle, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, öğrenci başarısına olumlu yönde etki ettiği ve geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda alana katkı sağlayacağı düşünülen bazı öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Gitar eğitimi, sağ el tekniği, sol el tekniği, başlangıç gitar eğitimi, sağ el öncelikli gitar öğretimi. Sayfa Adedi : 107 Danışman : Prof. Ülkü ÖZGÜR vii

10 THE EFFECT OF GUITAR TEACHING WITH THE RIGHT HAND PRIORITY AT THE BEGINNERS LEVEL ON THE SUCCESS OF THE STUDENTS (Ph.D Thesis) Engin ÖZYÖRÜK GAZI UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES MAY, 2014 ABSTRACT The purpose of this study is to determine the effect of guitar teaching with the right hand priority at the beginner s level on the success of the students. A literature review was done to collect qualitative data, and post-test control group randomized trial model was used in order to determine the effect of guitar teaching with the right hand priority. The research s study group was consisted of the sophomore students taking the course classroom instruments at G.U.G.E.F Fine Arts Department Music Education Branch. The control (n:10) and the experimental (n:10) groups were determined randomly. The content of the lessons taught, the control and the experimental groups were determined according to the program definition of the course and the opinions of the instructors teaching the course. In the study, The Guitar Performance Measurement Scale was used,developed by Akçay in 2011 as a masters s degree study. Before beginnig the experiment process, a contemporary teaching programme was developed according to the opinions of programme development specialists and the instructors teaching the course. Next, the guitar lessons taught to the experimental and control groups in the direction of the guitar teaching program developed previously. After viii

11 the experimental process, the students performances recorded with a video camera, and evaluated by 3 specialist raters. In the study firstly, Kolmogorov-Smirnov test was used to analyze whether the data falls within the normal distribution parameters for the groups co-related. Because the data did not fall within the normal distribution parmeters and the number of observations was in short supply, Mann-Whitney U test was used in the study. The charts were made for each dimention related to the hypothesis tests, and in the charts the definitive statistical values for each item, U (the value of statistical test for Mann-Whitney U test) and p (precise probability for significance) values were shown. In the study, the significance.05 significance value was used. In the analyses, IBM SPSS 20.0 was used. The results of the study showed that the guitar teaching with the right hand priority increased the students success in the areas of basic behavior, technical behavior, musical effect and interpretation compared to the traditional guitar teaching method. It was determined that the co-relations among the scores derived from these three steps appeared as more in the experimental group. It was also observed that there was statistically significant difference in the favor of experimental group at the arithmetic means of the post-test scores of the experimental and control group students at. 05 level (U=45.0). Therefore it can be inferred from the results that the guitar teaching with the right hand priority affected the students success positively, and proved to be more effective compared to the traditional guitar teaching method. According to the results, some suggestions were also offered to make contribution to te area of guitar teaching. Key Words : Guitar education, right hand technique, left hand technique, beginners guitar eduation, guitar education with the right hand priority. Page Number : 107 Supervisor : Prof. Ülkü ÖZGÜR ix

12 İÇİNDEKİLER ÖZ... vi ABSTRACT... viii TABLOLAR LİSTESİ... xiii ŞEKİLLER LİSTESİ... xv 1.GİRİŞ Problem Durumu Amaç Önem Varsayımlar Sınırlılıklar Tanımlar KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Kavramsal Çerçeve Eğitim Müzik Eğitimi Klasik Gitar Eğitimi Klasik Gitar Tarihi Ülkemizde Klasik Gitar x

13 Klasik Gitar Tekniği Temel Oturuş/Tutuş Pozisyonu Sağ el Tekniği Sol El Tekniği Klasik Gitar Metotları Klasik Dönem Klasik Gitar Metotları Modern Klasik Gitar Metotları Sağ El Öncelikli Gitar Öğretimi İlgili Araştırmalar YÖNTEM Araştırmanın Modeli ve Deseni Çalışma Grubu Veri Toplama Teknikleri Literatür Taraması Bilgi Toplama Formu Ölçek Deney Sürecinde Kullanılan Etüt ve Eserler Deney Süreci Verilerin Analizi BULGULAR ve YORUM Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar xi

14 4.6 Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar SONUÇ ve ÖNERİLER Sonuçlar Birinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar İkinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar Üçüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar Dördüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar Beşinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar Altıncı Alt Probleme İlişkin Sonuçlar Öneriler KAYNAKLAR EKLER xii

15 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Gözlemciler arasındaki uyumun ölçümü Tablo 2.Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Duruş, tutuş, oturuş alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 3.Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Sağ ve sol el uyumu alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 4.Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Doğru ve temiz çalma (entonasyon) alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 5.Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Akort yapabilme alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 6.Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağında genel olarak karşılaştırılması Tablo 7.Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Konum geçişleri alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 8.Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 9.Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Akorlu pasajlarda netlik alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 10.Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Sağ el tekniği (Apayando, tirando, tremolo, resguado vb.) alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 11. Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Sol el tekniği (Legato, glisando, vibrato vb.) alt basamağı açısından karşılaştırılması xiii

16 Tablo 12.Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar basamağında genel olarak karşılaştırılması Tablo 13.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 14.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Hız ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 15.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Tempoya bağlı kalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 16.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 17.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağı açısından karşılaştırılması Tablo 18.Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama basamağında genel olarak karşılaştırılması Tablo 19.Deney ve Kontrol gruplarının basamaklar açısından karşılaştırılması Tablo 20. Deney ve Kontrol gruplarında boyutlara ait ilişki katsayıları Tablo 21.Deney ve Kontrol gruplarının genel puan açısından karşılaştırılması xiv

17 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Hitit gitarı kabartması Şekil 2. Santiago de Compostela Katedralindeki bir kabartma örneği Şekil 3. Rönesans gitarı Şekil 4. Vihuela Şekil 5. Barok gitar Şekil 6. Romantik gitar Şekil 7. Ziya Aydıntan ve gitar orkestrası Şekil 8. Modern Klasik Gitar Oturuş/tutuş Pozisyonu Şekil 9. Gitarın dikey ve yanal düzlemsel görünümü Şekil 10. Gitar otutuş /tutuş pozisyonunun kuş bakışı görünümü Şekil 11. Theorbo Şekil 12. Theorbo Şekil 13. Lavta Şekil 14. Lavta Şekil 15. Tarrega Şekil 16. Segovia Şekil 17. Russell Şekil 18. Sağ elin yandan görünümü Şekil 19. Sağ elin arkadan görünümü xv

18 Şekil 20. Sağ el bileğinin fazla bükülmesi Şekil 21. Başparmağın (p) dışa doğru aşırı açılması Şekil 22. Parmakların dışa eğilmesi Şekil 23. Hatalı serbest vuruş Şekil 24. Hatalı serbest vuruş Şekil 25. Doğru serbest vuruş Şekil 26. Doğru yaslayarak vuruş Şekil 27. Doğru sol el tekniği Şekil 28. Doğru sol el tekniği yakın görünümü Şekil 29. Araştırmanın Genel Deseni xvi

19 BÖLÜM I GİRİŞ Bu bölümde araştırmanın problem durumu, amacı ve alt amaçları, önemi, sınırlılıkları, varsayımlar ve araştırmada kullanılan kavramların tanımına yer verilmiştir Problem Durumu Müzik eğitimi, genellikle ses, çalgı ve kuram ana basamakları üzerinden yürütülen bir süreçtir. Bu ana basamaklardan çalgı eğitimi, müzik eğitiminin önemli öğelerinden biridir. Öğrencinin, müziği anlama ve öğrenme yolunda ilerlerken, temel yol göstericilerinden biri olan çalgı çalma becerisi, uzun ve zorlu bir eğitim-öğretim alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde yüzyılın çalgısı olarak nitelenen gitar, ender taşınabilir çoksesli çalgılardan olması, temel düzeyde çalımının kolaylığı ve hemen her müzik türüne karşı gösterdiği uyum ile müzik dünyamızda önemli bir yer edinmiştir. Klasik, elektronik, akustik, çelik telli, bas, naylon telli, İspanyol gitarı, caz gitar, flamenko gitar gibi birçok sınıflamaya sahip olan gitar ailesinden, bu çalışmada ele alınacak olan klasik gitardır. Bütün çalgı türlerinde olduğu gibi klasik gitarda da eğitim-öğretim süreci, zaman içersinde farklı bakış açıları ile ele alınmıştır. Klasik gitar için yazılmış ilk metot 1500 lü yıllara dayanmaktadır. (Küçükay,1992) O günden bu güne yüzlerce metot klasik gitar literatüründeki yerini almıştır. Tarihsel süreçte 1

20 Carulli, Carcassi, Guilliani, Sor, Aguado gibi gitar dünyasının temel taşı olan isimlerin geliştirdiği metotlar, günümüzde yazılmış modern metotlarla birlikte halen kullanılmaktadır. Bu gün Duncan, Glise, Noad, Shearer, Ryan gibi önde gelen gitarist - besteci- eğitimcilerin sundukları yayınlarla, modern gitar tekniği ve eğitimi hızla gelişip ilerlemektedir. Modern klasik gitar metotlarına baktığımızda, mental çalışmalar, örnek çalışma programları, sahne taktikleri gibi geleneksel metotlarda olmayan konulara yer verildiğini görürüz. Bununla beraber başlangıç yaklaşımları açısından da bazı farklılıklar göze çarpar. Örneğin geleneksel metotlarda gitara başlarken her iki elin birlikte kullanıldığı, modern metotlarda ise önce sağ el alıştırmalarına yer verildiği, daha sonra iki elin birlikte kullanıldığı alıştırmalara geçildiği görülür. Bu bağlamda modern klasik gitar metotlarının, sağ el öncelikli bir gitar öğretim biçimine eğilim gösterdiği söylenebilir. Klasik gitarda sağ el, seslerin üretiminden, sol el ise (bazı özel teknikler hariç) seslerin hazırlanmasından sorumludur. Bu noktada klasik gitarın, yaylı sazlar ile gösterdiği benzerlik dikkat çekicidir. Yaylı çalgılarda da sağ el sesin üretiminden, sol el (özel teknikler dışında) çalınacak seslerin hazırlanmasından sorumludur. Piyano gibi her iki elin de ses üretiminde rol aldığı çalgılardan farklı olarak, yaylı çalgılar ve klasik gitar arasındaki bu benzerlik, öğretim süreçleri açısından yaylı sazlardaki görünümü önemli kılmaktadır. Bu açıdan yaylı sazlar eğitimine bakıldığında, başlangıç eğitiminde, ses üretiminden sorumlu olan sağ ele ilişkin yay kullanma becerisine, özellikle önem verildiği görülmektedir. Kırlıoğlu, yay kullanımının önemini şu sözlerle dile getirmektedir; Yay kullanımı, özellikle viyolonsel ve keman çalmada ayrı bir önem taşımaktadır. Yay tutuşu, teller üzerindeki yeri ve kullanımı, çalgıdan çıkan sesi ve kalitesini tümüyle etkiler. (Kırlıoğlu, 2002, s. 32). Öğretim sürecinde bu denli etkili ve önemli olan söz konusu sağ el becerisine, eğitimciler tarafından öğretim sürecinde öncelik tanınmakta olduğu, Eğilmez in şu sözlerinden anlaşılmaktadır; Keman öğretiminde başlangıç noktası, yay tutuş ve kavrayış durumlarıdır (Eğilmez, 1998, s. 12). Bu bağlamda, yaylı çalgılar eğitiminde, yay çalışmaları dolayısı ile sağ el öncelikli bir öğretim sürdürüldüğü söylenebilir. Çalgılar arasındaki benzerlik göz önüne alındığında, yaylı çalgılar eğitiminde kullanılmakta olan bu öğretim biçiminin, başlangıç klasik gitar öğretimine yordanabileceği söylenebilir. 2

21 Gitar çalma becerisinin, teknik davranışların doğru ve tutarlı biçimde uygulanabilmesi temeline dayandığı, teknik davranışların kazanımında ise başlangıç aşamasının önemli ve kritik rolü, göz önüne alındığında, klasik gitar öğretiminde başlangıç aşamasını daha etkili kılabileceği düşünülen bir olasılık, araştırılmaya değer bir konu olarak görülebilir. Bu bağlamda araştırmada, gitar çalmaya yeni başlayan bir öğrencinin, her iki elin birlikte kullanıldığı alıştırmalarla yürütülen bir öğretimle mi yoksa öncelikle sağ el alıştırmalarının çalışılıp daha sonra iki elin birlikte kullanıldığı alıştırmalara geçilen bir öğretimle mi daha başarılı olacağı sorusuna cevap aranmıştır Amaç Araştırmanın amacı, başlangıç gitar eğitiminde sağ el öncelikli gitar öğretiminin öğrenci başarısına etkisini belirlemektir. Bu bağlamda aşağıdaki sorulara yanıtlar aranacaktır: 1. Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağına ilişkin; a) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, duruş, tutuş, oturuş alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? b) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, sağ ve sol el uyumu alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? c) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, doğru ve temiz çalma(entonasyon) alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? d) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, akort yapabilme alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? e) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağına ilişkin genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 2. Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağına ilişkin; 3

22 a) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, konum geçişleri alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? b) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? c) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, akorlu pasajlarda netlik alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? d) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, sağ el tekniği alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? e) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, sol el tekniği alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? f) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağına ilişkin genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 3. Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağına ilişkin; a) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? b) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, hız ifadelerine uygun çalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? c) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, tempoya bağlı kalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? d) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, eserin etkili biçimde seslendirilmesi/yorumlanması alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 4

23 e) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? f) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağına ilişkin genel toplam puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 4. Deney ve kontrol gruplarının, tüm basamaklarından (temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama) aldıkları puanlar arasında anlamlı bir fark var mıdır? 5. Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarından aldıkları puanlar arası ilişkiler nasıldır? 6. Deney ve kontrol gruplarının, genel toplam puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 1.3. Önem Bu araştırma, başlangıç gitar eğitiminde sağ el öncelikli gitar öğretiminin öğrenci başarısına etkisini tespit etmesi bakımından önemlidir. Öğrenci başarısının arttırılması eğitimin temel hedeflerindendir. Özellikle başlangıç eğitiminde, kazanılan davranışların doğru ve kalıcı olması, çalgı eğitiminde kritik bir önem taşımaktadır. Yanlış biçimde öğrenilmiş temel teknik davranışların sonradan düzeltilmeye çalışılması, eğitim ekonomisi açısından ciddi bir kayıp olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan başlangıç eğitimindeki öğrenci başarısının, niteliğinin sorgulanması ve arttırılmaya çalışılması alana önemli bir katkı olarak görülmektedir. Bu bakış açısı ile araştırmada, başlangıç gitar eğitiminde öğrenci başarısını arttıracağı ön görülen bir öğretim biçimi sınanmıştır. Hali hazırda uygulanmakta olan yönteme alternatif olarak geliştirilen sağ el öncelikli gitar öğretiminin öğrenci başarısını arttırdığı istatistiksel olarak da tespit edilmiştir. Araştırma, başlangıç gitar eğitiminde öğrenci başarısında artış sağlayabilen bir öğretim biçimi ortaya koyması bakımından da önemlidir. 5

24 Ayrıca araştırma yöntemi geliştirilip çeşitlendirilebilir yapıda olduğundan, bu konuda yapılacak yeni araştırmalara zemin oluşturabilecek nitelikte olması ve elde edilen bulguların, gitar eğitimine ve gitar eğitimini kapsayan çalgı eğitimine katkı sağlayabilecek nitelikte olması açısından araştırmayı önemli kılmaktadır. Gitar eğitiminde süre gelen gelişmeler doğrultusunda, gitar tekniği, gitar eğitiminde kullanılan başlangıç metotları gibi konularda birçok araştırmanın yer aldığı alan yazınında, sağ el öncelikli bir öğretimin sınandığı bir çalışma yer almamaktadır. Araştırma bu bakımdan, alanda yapılan ilk çalışma olması ile de önem taşımaktadır Varsayımlar 1. Seçilen yöntem, araştırmanın elde etmek istediği sonuçlara ulaşmak açısından uygun ve yeterlidir. 2. Veri toplama araçları yeterince geçerli ve güvenilirdir. 3. Çalışma grubunu oluşturan öğrenciler, bilgi toplama formunu cevaplarken gerçeği yansıtan yanıtlar vermiştir. 4. Çalışma grubunu oluşturan öğrenciler, deney sürecinde gerçek performanslarını yansıtmıştır. 5. Çalışma grubunu oluşturan öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri eşittir. 6. Görüşlerine başvurulan ve değerlendirmeleri yapan kişiler, alanlarında uzmandır. 7. Deney sürecinde kullanılan etüt ve eserler, araştırmada elde edilmek istenen verilere ulaşmak açısından uygun ve yeterlidir Sınırlılıklar Bu araştırma; 1. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalı nda eğitim-öğretim yılında Okul Çalgıları (Gitar) dersini alan 2. Sınıf öğrencileri ile, 6

25 2. Araştırma için seçilen yöntemle, 3. Araştırma için seçilen veri toplama araçları ve bu araçlarla toplanan verilere uygulanan analiz teknikleriyle, 4. Araştırmada kullanılan ölçeğin kapsadığı beceriler ile, 5. Deney sürecinde kullanılan eser ve etütler ile sınırlıdır Tanımlar Tirando: Klasik gitarda en yaygın sağ el tekniği; açık vuruş; parmakları üst veya alt tele yaslamadan çalma. (Yeşil, 1998, s. 7) Apoyando: Klasik gitarda en yaygın 2. sağ el tekniği; kapalı vuruş; parmakları üst veya alt tele yaslamadan çalma. (Yeşil, 1998, s. 7) Sağ el tekniği: Klasik gitar çalgısı teknik becerilerinden sağ el ile gerçekleştirilenler. Sol el tekniği: Klasik gitar çalgısı teknik becerilerinden sol el ile gerçekleştirilenler. P,i,m,a: Klasik gitarda sağ el parmak isimleri. P-başparmak, i-işaret parmağı, m-orta parmak, a-yüzük parmağı (Yalçın, 2003, s. 25) 7

26 8

27 II. BÖLÜM KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Bu bölümde eğitim, müzik eğitimi, gitar eğitimi ve sağ el öncelikli gitar öğretimi ile ilgili kavramlar ele alınmıştır. Ayrıca yerli ve yabancı alan yazını taranarak müzik eğitimi ve gitar eğitimi konuları ile ilgili çalışmalara yer verilmiştir Kavramsal Çerçeve Eğitim İnsan belli bir toplum ve kültür içerisinde doğar, yaşamını o kültürü tanıyıp, o kültürle özdeşleşerek geçirir. Kültürlenme olarak tanımlayabileceğimiz bu süreci insan, çeşitli öğrenmeler elde ederek yaşar. Çağdaş toplumlarda belirli bir amaç doğrultusunda yapılan öğrenmelerle kasıtlı kültürlenme süreçleri ortaya çıkar. Bu kasıtlı kültürlenmelere, bugün eğitim denilmektedir. Modern tanımı Bireyin davranışında, kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak, istendik değişme meydana getirme sürecidir. (Ertürk, 1993, s. 12) şeklinde yapılan eğitim, bilim, teknik ve sanat eğitimi olmak üzere üç ana kola ayrılır. Bu ana kollardan sanat eğitimi, bireye kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli sanatsal davranışlar kazandırma ya da bireyin sanatsal davranışında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli değişiklikler oluşturma sürecidir (Uçan, 1996, s. 125). Sanat eğitimi, 9

28 çağdaş eğitim sürecinde eğitiminin, müzik eğitimi de sanat eğitimi ana boyutlarından birini oluşturur. (Uçan, 1997, s. 25) Müzik Eğitimi Konfüçyüs bundan 2500 yıl önce şu sözleriyle müziğin önemini dile getirmiştir: Müzik dimağdan çıkar. Dimağın çalışması dış etkilerle olur. Dış etkilerin sonu yoktur. Dimağ kederle harekete geldiği zaman müzik kederlidir; sevinçle harekete geldiği zaman neşeli... Bir toplumun müziği bozuldu mu o toplumda pek çok şey de bozulmuş demektir (Halvaşi,1999, s.10-11). Yaşantımızın her alanına etki edebilen ya da yaşantımızın her alanındaki etkilerin göstergesi olabilen müzik, bilimsel yöntemlerle, yetkin kişilerce ve uygun ortamlarda eğitiminin yapılması gereken bir daldır. Uçan a göre: Yalın ve özlü anlamıyla müzik eğitimi, bireye, kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma, bireyin müziksel davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli değişiklikler oluşturma ya da bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak değiştirme ve geliştirme sürecidir. (Uçan,1997, s. 30) Müzik eğitimini üç ana tür içerisinde inceleyebiliriz; genel, özengen (amatör) ve mesleki. Genel Müzik Eğitimi; herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir yaşam için gerekli ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar. Bu eğitim faaliyetleri içinde öğrenciler, çeşitli çalgılarla tanışma, kendilerini müziksel olarak deneme fırsatı elde ederler. Bireylerin müziksel bilgi, görgü, ilgi, istek ve yeteneklerini geliştirmeyi amaçlayan genel müzik eğitimi, genel eğitimin ayrılmaz bir öğesidir. Genel müzik eğitimi, aslında, her düzeyde, her yaşta herkes için zorunludur ya da zorunlu olmak durumundadır. Çünkü müzik her düzeyde herkese kazandırılması esas olan asgari-ortak genel kültürün başta gelen ayrılmaz öğelerinden biridir. (Uçan, 1997, s. 31). Özengen Müzik Eğitimi; müziğe ya da müziğin belli bir dalına özengence (amatörce) ilgili ve istekli olanlara yöneliktir. Müziksel davranışları bireyin bireysel zevk ve isteklerinden yola çıkarak kazandırmayı amaçlar. Hiç kimse için zorunlu değildir ve bireyin yetenekli olması değil, istekli olması önemlidir. 10

29 Özengen müzik eğitiminin, yaygın eğitimle (resmi, özel ve gönüllü kuruluşların düzenlediği kurs, konser, yarışma vb.) sürdürülen kısmı oldukça ağırlıklıdır. Özengen müzik eğitimi, herhangi bir düzeyde herkes için zorunlu değildir; tam tersine, ilgi, istek ve yatkınlık ile etkin bir katılım için gerekli fırsat ve olanaklara bağlı olup seçmelidir (Uçan, 1997, s. 32). Mesleki müzik eğitimi; ülkemizde üniversitelerin, eğitim fakültelerinin müzik eğitimi ana bilim dallarında, güzel sanatlar fakültelerinin müzik bilimleri bölümlerinde, konservatuarlarda ve anadolu güzel sanatlar liselerinin müzik bölümlerinde bu işin uzmanı olan kişilerce yürütülmektedir. Müzik alanının bütününü, bir kolunu ya da dalını, o bütün, kol ya da dal ile ilgili bir işi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme eğilimi gösteren, seçme olasılığı bulunan yada öyle görünen, müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup, dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği müziksel davranışları ve birikimi kazandırmayı amaçlar (Uçan, 1997, s. 32). Türkiye de modern anlamda amaçlı ve düzenli müzik eğitiminin, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Islahat (Düzeltmeler) Hareketleriyle başladığı söylenebilir. Dönemin önemli eğitim kurumları arasında Enderun Müzik Okulları (Meşkhane), Mehterhane ve Muzıka-i Hümayun ile 1917 de kurulan Darülelhan dan söz edilebilir. Ancak gerçek müzik inkılabı Ulu Önder Atatürk ün sanat ve eğitim anlayışı doğrultusunda, Cumhuriyet döneminde gerçekleşmiştir (Say,1997, s ). Arkadaşlar, güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu yapılmaktadır; Ancak, bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan, Türk musikisidir. Bir ulusun yeni değişikliğine ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. Bugün dinletilmeye yeltenilen musiki, yüz ağartıcı değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Ulusal ince duyguları, düşünceleri anlatan, yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel, son musiki kurallarına göre işlemek gerekir; ancak bu düzeyde Türk ulusal musikisi yükselebilir, evrensel musikide yerini alabilir (Say,1997, s ). Atatürk ün müziğe ve müziğin çağdaş anlayışla geliştirilmesine verdiği önemi, 1 Kasım 1934 de Türkiye Büyük Millet Meclisi inde yapmış olduğu konuşmasında rahatlıkla görebiliyoruz. İşte bu anlayış ve hedeflerle gerçekleştirilmek istenen müzik inkılabının önemli boyutlarından biri de müzik öğretmenliği eğitimi alanında yapılan düzeltmeler, değişiklikler ve yeni yapılanmalardır. 11

30 Bu kapsamda, 1924 yılında Musiki Muallim Mektebi nin Ankara da kurulmasıyla ilk kez müzik öğretmeni yetiştiren bir yapılanma başlamıştır. Ayrıca yılları arasında Hasan Oğlan Yüksek Köy Enstitüsü Güzel Sanatlar Kolu nda müzik öğretmeni yetiştirme denemesinde bulunulmuştur yılında Musiki Muallim Mektebi, Gazi Terbiye Enstitüsü ne bağlanmıştır. YÖK ün kurulmasıyla Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi ne bağlanan Bölümü, ilki 1969 yılında İstanbul da olmak üzere ülkenin çeşitli illerinde kurulan müzik öğretmenliği bölümleri izlemiştir (Uçan, 1997, s. 46). Son değişikliklerle Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı adını alan kurumların, bu gün itibariyle sayısı yirminin üzerindedir Klasik Gitar Eğitimi Klasik Gitar Tarihi Kökeni çok eskilere dayanmakta olan gitarın, tüm çalgılarda olduğu gibi, kesin bir tarihte, belli bir kişi tarafından icat edilmediği, zaman içinde evrimleşerek bugünkü halini aldığı bilinmektedir. Günümüzde klasik gitar diye adlandırdığımız çalgı, 1800 lü yıllarda ortaya çıkmış olsa da tarih boyunca gitara atalık etmiş, gelişiminde rol oynamış gitar benzeri çalgıları da kapsayarak klasik gitar tarihini ele almak tüm sürecin ve gelişimin daha net anlaşılmasını sağlayacaktır. Gitar benzeri çalgılar içerisinde, en eski olarak bilinen Hitit Gitarı na, Alacahöyük civarında yapılan kazılarda, yaklaşık 3300 yıl (M.Ö. 1400) öncesine ait bir kaya üzerindeki, gitar çalan insan figüründe rastlanmıştır. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi nde sergilenmekte olan bu eser incelendiğinde sapının üzerinde perdeler olduğu ve şeklinin bugün ki klasik gitar formuna benzediği fark edilebilir. (Kanneci, 1988, s. 4). 12

31 Şekil 1 Hitit gitarı kabartması 8. ve 9. Yüzyıllarda Arapların İspanya ya girmeleriyle Avrupa ya ulaşan gitar benzeri çalgılar, 12. ve 13. Yüzyıl Fransa ve İspanya katedrallerindeki kabartmalarda görülmektedir (Elmas, 2003, s. 13). Şekil 2 Santiago de Compostela Katedralindeki bir kabartma örneği 13

32 XIII. ve XIV. yüzyıldan kalma betimlemeler, kus tüyü bir pena ile çalınan 8 seklinde bir çalgının varlığını gösterir. Yine de bu döneme ait bazı kaynaklar, guittara latina adlı bir Latin gitarından bahseder. Gitar için müzik içeren ilk kitapların tarihi, XVl. yüzyıla kadar uzanır. Bu kitaplarda her üç veya dört teli de, ünison bir biçimde akort edilen çiftlerden oluşmak üzere, dört telli bir gitardan söz edilir. En alt tel bazen bir oktavlık aralıkla akort edilirken, en üst tel çoğunlukla tektir (Moore, 1999, s. 14). 16. yüzyılda ( ) öne çıkan gitar benzeri iki çalgı, vihuela ve Rönesans gitarıdır. Bunlardan vihuela, gitar tarihi içersindeki etkin rolünü yılları arasında sürdürmüştür. Bu kısa zaman dilimini kapsamasına karşın, vihuela, günümüz klasik gitar müziğinin ve tekniğinin kökenlerine ışık tutabilecek özellikler taşıması bakımından önemli bir çalgıdır. Vihuela de arco, vihuela de penola ve vihuela de mano Rönesans döneminde kullanılan üç tür vihueladır (Turnbull, 1991, s. 5). Luys Milan, Luys fe Narvaez, Alonso Mudarra, Diego Pisador, Enriquez de Valderrabano, Miguel de Fuenllana, Antonio de Cabezon çağın önde gelen vihuelistleridir. Ayrıca çalgı müziğinde varyasyon tekniğinin ilk örneklerini sunmaları, eser başlangıcında tempo belirten ilk bestecilerden olmaları ve eser içersinde tempo değişiminin ilk uygulamalarını sunmaları ile vihuelistler, müzik tarihinde önemli bir yer tutmaktadır (Uluocak, 2011, s ). Rönesans gitarı ise, 1540 ların sonlarından 1600 lerin başına kadar Avrupa da sevilerek çalınan, dört çift telli, günümüz gitarına göre oldukça küçük boyutlu bir çalgıdır. Bu çalgıya Rönesans Gitar ı ismi daha sonraki yüzyıllarda verilmiştir. Çalgı kendi döneminde, İspanya da guitarra, İtalya da chitarra da sette corde ya da chitarrino, Fransa da guiterre ya da guitarne İngiltere de ise gittern olarak adlandırılmıştır (Wade, 2001, s. 25). Çalgı için yazılan ilk müzik örnekleri, İspanyol besteci Alonso Mudarra ya ait olan, 1546 tarihli Tres Libros de Musica dalı vihuela kitabında yer alan altı parçadır (Fink, 2007, s. 6). Rönesans gitarı için ilk müzik örneklerinin bir İspanyol besteci tarafından verilmiş olmasına karşın, bu çalgının repertuarı incelendiğinde Fransız bestecilerinin ağırlığı göze çarpmaktadır. Alberto da Ripa, Simon Gorlier, Adrian Le Roy, Guillaume Morlaye, Gregoire Brayssing gibi öne çıkan bestekârlar, dönemin popüler dans formlarından olan, Galliard, Pavannes, Bransles, Allemande gibi formlar içersinde yoğunlaşan eserler vermişlerdir (Uluocak, 2011, s ). 14

33 Şekil 3 Rönesans gitarı Şekil 4 Vihuela 16. yüzyılın sonlarına doğru, Rönesans döneminin sona erip Barok dönemin başlaması ile müzikte doğan ve dönemin çalgılarına da yansıyan değişim, vihuela ve Rönesans gitarı nı da etkilemiştir lü yıllara gelindiğinde, artık kendileri için hiç eser yazılmayan bu çalgılar, yerini tüm Avrupa da guitarra española (İspanyol gitarı) olarak bilinen beş çift telli çalgıya bırakmıştır. Zamanın Avrupa sında İspanyol gitarı olarak bilinen ve hem sarayda hem de sokakta son derece popüler olan bu çalgıya bugün barok gitar denilmektedir. Barok gitarın, İspanyol kökenli olması ve İspanyol gitarı olarak bilinmesine karşın, esas gelişimi ve repertuarı İtalya da oluşmuştur. 17. yüzyıl boyunca Barok gitar için sadece İtalya da yazılan müzik sayısının, tüm Avrupa da yazılanın iki katı olması bu durumu açıkça göstermektedir (Turnbull, 1991, s. 56, Tyler ve Sparks, 2002, s. 49). Başta Francesco Corbetta olmak üzere Girolamo Montesardo, Foriano Pico, Giovanni Ambrossio Collona, Benetto Sanseverino, Giovanni Paulo Foscarini, Giovanni Battista Granata, Antonio Carbonchi, Carlo Calvi dönemin önde gelen İtalyan gitarist ve bestekârlarıdır. Ayrıca İspanya da Juan Carlos Amat, Gaspar Sans, Antonio de Santa Cruz, Lucas Ruiz de Ribayaz, Francisco Guerau, Santiago de Murcia, Fransa da François Martin, 15

34 Robert de Viseé, François Campion, İngiltere de Nicola Matteis, Cesare Morelli barok gitar müziğinin gelişimine katkı sağlamış diğer isimler olarak sayılabilir (Uluocak, 2011, s ). Şekil 5 Barok gitar Tüm Barok dönem boyunca hem halk arasında hem de aristokrasi çevrelerinde değer gören Barok gitar, müzikte Klasik dönemin başlamasıyla popülaritesini yitirmeye başlamıştır. Ancak, çalgı tamamen yok olmamış, dönemin çalgı yapımcıları tarafından revize edilerek Klasik dönem müziğine uyumlanması ve kullanımının devamı sağlanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmalardan en önemlisi Barok gitarın çift tellerinden kurtularak beş tek telli bir çalgıya dönüştürülmesi olmuştur. Daha sonraki yıllarda beş tek telli bu gitara, altıncı bir telin daha Alman Jacop August Otto tarafından eklenmesi ile, altı telli gitar ortaya çıkmıştır (Elmas,2003, s. 13). Altı telli gitar (günümüzdeki adıyla Romantik gitar) ise oldukça geniş bir çevrede kabul görerek, 1800 lerin başlarından itibaren genel müzik akımı içerisinde kullanılan gitar türü olarak yaygınlaşmıştır. Ferdinando Carulli ( ), Dionisio Aguado ( ), Fernando Sor ( ), Mauro Giulliani ( ), Matteo Carcassi ( ) gibi eserleri günümüzde hala yaşamaya devam eden klasik dönem bestecileri, eserlerini bu çalgı için yazmışlardır (Uluocak, 2011, s. 11). 16

35 Şekil 6 Romantik gitar Müzikte klasik dönem, gitarın altın çağı olarak kabul edilebilir. Yayımlanmış eser ve metot sayısı, aynı zamanda niteliği bu dönemde yüksek bir ivme ile artmıştır. Torres öncesi romantik gitar olarak kabul edilen bu çalgının, günümüz modern gitarına oldukça benzemesinin, bu dönemde ortaya çıkan yüksek nitelikli eserlerin, halen klasik gitar konser ve eğitim repertuarının önemli bir bölümünü oluşturmasında etkili olduğu söylenebilir lı yıllara gelindiğinde, İspanyol yapımcı Antonino Torres in yapmış olduğu değişiklik ve yeniliklerle, gitara günümüzde de kabul edilen standart ölçülerin getirilmesi ile bu günkü anlamda klasik gitar ortaya çıkmıştır (Elmas, 2003, s ). 19. yüzyıla damgasını vuran gitarist, besteci ve eğitimci Francisco Tárrega ( ) Torres gitarı kullananlardandır. Henüz on yaşındayken ünlü gitarist Julián Arcas ın bir resitalini dinleyerek gitarist olmaya karar veren Tárrega, 1869 yılında ilk Torres gitarına sahip olur ve 1889 yılına kadar bu gitarı kullanır (Wade, 2001, s. 96). Klasik gitar tutuş pozisyonunda ayaklık kullanılması, sağ elde apoyando vuruş tekniğini gibi yeniliklerle gitar eğitimine çok önemli katkıları bulunan Tárrega, yetiştirdiği Miguel Llobet ( ), Maria Rita Brondi( ), Emilio Pujol( ) gibi öğrencilerle de kendinden sonra gitar tekniği, eğitimi ve repertuarının gelişimine katkı sağlamıştır (Turnbull, 1991, s ). Tárrega, Recuardos de la Alhambra, Capricho Arabe gibi klasik gitar repertuarının köşe taşı eserlerinin bestecisi olmasının yanı sıra, Bach, Haydn, Mendelssohn, Chopin, Wagner, Schumann, Beethoven ve Schubert gibi bestecileri 17

36 eserlerini klasik gitara başarılı biçimde uyarlayarak, dikkatleri bu çalgı üzerine çekmeyi başarmıştır (Rende, 2006, s. 90). Tárrega nın öğrencilerinden olan Emilio Pujol 1935 de Escuella Razonada isimli metot kitabını ve daha sonra da öğretmeni Francisco Tárrega nın biyografisini yayınlayarak gitar literatürüne önemli katkılarda bulunmuştur. Tárrega nın öğrencilerinden öne çıkan bir diğer isim Miguel Llobet tir. Llobet, iyi bir klasik gitar virtüözü olarak ün salmış Güney Amerika da verdiği konserlerde özellikle de Arjantin de büyük ilgi görmüştür. Klasik gitar repertuarına kazandırdığı eserler ve yüksek virtüözitesi ile gitarın sanatsal gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Llobet in en büyük rakibi Andrés Segovia ( ) olmuştur. Segovia, klasik gitar için yaptığı düzenlemeler, verdiği konserler, yaptığı kayıtlar, yetiştirdiği öğrenciler ve birçok besteciyi gitar için beste yapmaya teşvik ederek repertuara kazandırdığı sayısız eser ile 20. Yüzyıla damgasını vuran, gitarın bugünkü saygınlığına ulaşmasını sağlayan isimdir. Ayrıca Arkadaşı olan Albert Agustine inin yardımlarıyla klasik gitar için ilk naylon telin üretilmesine ön ayak olmuştur. 94 yaşında yaşama veda eden sanatçı, son günlerine kadar gitar çalmayı sürdürmüştür (Elmas, 2003, s ). Bahsi geçen büyük ustalar ve onların öğrencilerinin klasik gitara olan katkıları ile bu çalgıya ilgi duyan besteci sayısı da artmış, B. Britten, J. Turina, F.M. Torroba, J. Rodrigo, M.M. Ponce, M. Castelnuovo-Tedescó, H. Villa Lobos, T. Takemitsu, M. Tippet, A. Roussel, L. Berkeley, F. Martin, R.R. Bennet, R. Gerhard, F. Mompou, H. W. Henze, W. Walton, F. Poulenc, M. Arnold gibi çağımızın önde gelen bestecileri klasik gitar için ürünler vermiştir (Summerfield, 1982, s. 271). Bugün klasik gitar, Pepe Romero (1944-), Carlo Domeniconi (1947-), Marco de Santi (1957-), Maria İsabel Sievers (1950-), Jorge Cardoso (1949-), Ricardo Moyano (1961-), Wulfin Lieske (1956-), Hubert Kappel (1951-), Nora Buschman (1969-), Nadia Borislova (1969-), Jean Mauruce Mourat (1944-), Francis Kleynjans (1951-), Jean Pierre Jumez (1943-), Alirio Diaz (1923-), Erik Stenstadvold (1948-), Julian Bream (1933-), Julian Byzantine (1945-), David Russel (1953-), Frederick Hand (1947-), Sharon Isbin (1956-), Eliot Fisk (1955-), Michael Newman (1957-), Leo Brouwer (1936-), Manuel Barrueco (1952-), Carlos Barbosa Lima (1944-), Costas Cotsiolis (1957-), Kazuhito Yamashita (1961-), gibi sayıları her gün artan gitaristler ile giderek daha da yaygınlaşan ve gelişen bir çalgıdır (Elmas, 2003, s ). 18

37 Ülkemizde Klasik Gitar Ülkemizde klasik gitarın tanınması ve kendine bir yer edinmesi süreci, 1930 lu yıllarda Dr. Fazıl Abrak, İlya Ksantapulos, Mario Parodi, Andrea Paleologos, Ertuğrul Şatıroğlu, Rıfat Esenbel ve Can Aybars gibi öncü isimlerin çalışmaları sayesinde başlamıştır. (Elmas, 2003, s. 54). Ülkemizde bilinen en eski klasik gitar öğretmeni, o dönemde İstanbul da yaşayan Andrea Paleologos ( ) dur. Paleologos, yeni bir teknik olan destekli vuruş sistemini benimsemiş olan Tarrega Yöntemi ni kabullenir. Daha sonra yılları arasında özellikle İstanbul da yoğunlaşan konserler vermiştir yılında Yunanistan a göç eden Paleologos un yetiştirdiği öğrenciler arasında, İstanbul da yaşayıp, daha sonra Arjantine e giden, gitar repertuarına birçok beste ve düzenlemeler kazandırmış olan Mario Parodi; gitarı Ankara ya götürenlerden Can Aybars; ilk Türkçe gitar metodunu yazan Ziya Aydıntan; ve daha sonraki yıllarda Türkiye ye birçok gitarist kazandıran Savaş Çekirge sayılabilir (Kanneci, 2001, s. 19). Rana Erksan ve Cemal Reşit Rey in öğrencisi olan Yüksel Koptagel, 1954 yılında ilk kez ülkemize gelen, çağımızın en önemli gitar müziği bestecilerinden olan Joaquin Rodrigo nun yardımlarıyla önce Madrid ve daha sonra Paris e giderek, bestecilik tahsili yapmıştır. İspanya daki gitar çevresinden etkilenen Yüksel Koptagel klasik gitar için besteler yapmıştır yılında Almanya da yayınlanan bu besteler, Türkiye gitar tarihinde ulaşılabilinen ilk besteler olduğu için, bir anlamda Türkiye de bestelenen ilk klasik gitar eserleridir denilebilir. Ülkemiz gitar literatürü, bu eksende gelişimini sürdürürken, Andrea Paleologos un ilk öğrencilerinden olan Can Aybars, yeğeni İrkin Aktüze yi klasik gitar eğitimine başlattı. Üstün yetenek gösteren İrkin Aktüze 1952 yılında mimarlık eğitimi için gittiği Almanya da gitar eğitimini yoğunlaştırarak devam ettirdi. 1 Ekim 1954 tarihinde İtalya da düzenlenen uluslararası Cremona Gitar Yarışması nda birincilik ödülü alarak uluslararası alanda ödül sahibi olan ilk Türk gitarist olmuştur. Andrea Paleologos un o dönemde öğrencisi olup, gitar ile ilgili çalışmalarını günümüze kadar sürdüren, ülkemizde yaşayan en eski öğrencisi 1940 doğumlu Misak Toros tur. Bu sanatçı modern gitar tekniklerini öğrenmek amacıyla ülke dışına çıkıp ünlü gitaristlerden ders alan ilk sanatçılardandır. Uruguaylı ünlü gitarist Oscar Caceres ve Amerika Birleşik Devletlerinde yasayan Barok müzik uzmanı David Grimes ile çalışmıştır. Çok güzel gitar 19

38 çalmasının yanında, kompozisyona da yoğunlaşmıştır. Jirar Aslan dan kompozisyon dersleri alan sanatçı, gitar için beste yapan ilk Türk klasik gitaristi olmuştur. (Kanneci, 2001, s. 19,21) Klasik gitarın gelişimine çok önemli katkılarda bulunan bir diğer isim Ziya Aydıntan dır ( ). Ülkemizde halen kullanılmakta olan Gitar Metodu I adlı kitabı, ilk Türkçe gitar metodu olma özelliğini taşır. Bu kitabı takip eden Gitar Metodu II, Klasik Gitar Albümü, Klasik Armoni (Gitar Uygulamalı), Okul Şarkıları (Çok Kolay Eşlikli) gibi yayınlarla bir gitar kitaplığı oluşturmuştur. Bu yayınlar bugün de Türk gitar eğitiminde oldukça önemli bir yer tutmaktadır (Yöndem 1998, Kaptan,2001, s. 5). Ayrıca Türkiye nin ilk gitar orkestrasının ve Ankara daki Gitar Sevenler Derneği nin kurucusu olan Aydıntan, bu orkestra ve dernek faaliyetleri ile birçok konserler vererek gitar ve gitar eğitimi sahasında etkin, önemli bir rol üstlenmiştir. (Elmas, 2003, s.54, Kanneci, 2001, s. 21). Şekil 7 Ziya Aydıntan ve gitar orkestrası Ülkemizde uzun süre yalnızca özel derslerle devam eden gitar yaşantısı ve eğitimi, sonraları okullara girmeye başlamıştır yılında İstanbul da kurulan Meleknaz Müzik ve Bale Okulu nda İrkin Aktüze ile ilk kez gitar dersleri verilmeye başlanmıştır (Elmas, 2003, s ). 20

39 1970 li yıllarda Avrupa ya giden İhsan Turnagöl, Konrad Ragossnig in öğrencisi olmuş ve ilk profesyonel gitarist olma yolculuğuna başlamıştır. Halen Almanya da yaşayan İhsan Turnagöl ün Almanya da yaptığı uzunçalar kaydı, bir Türk gitarist tarafından kaydedilen ilk audio kayıttır (Kanneci, 2001, s. 24). Müzik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarında klasik gitar eğitimine ilk olarak Erol Küyel tarafından öğretim yılında Okul Çalgı Kümeleri Dersi adı altında Gazi Eğitim Enstitüsünde başlanmıştır. Bunu, bireysel çalgı dersi olarak öğretim yılında Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı, 1983 yılında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü, 1985 yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü, 1986 yılında İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı ve Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı (yarı zamanlı) izlemiştir (Tarman, 1995, s. 4). Bu gün müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda, klasik gitar eğitimi Bireysel Çalgı Eğitimi ve Okul Çalgıları adı altında iki ayrı ders kapsamında yürütülmektedir. Bireysel çalgı eğitimi dersi, her öğrenci için zorunludur ve sekiz yarıyıl süre ile alınması gerekmektedir. Öğrenci gitar çalgısını seçtiği takdirde, bu çalgı ile hem eğitim hem de sanatsal amaçlı çalışmalarını yürütür. Okul çalgıları dersi ise yine zorunlu ancak üç yarıyıldır. Bu ders kapsamında her yarıyıl bir çalgıya ayrılmıştır, gitar da bunlardan biridir. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki öğrencilerin tümü, bireysel çalgıları ne olursa olsun, okul çalgıları dersini almak, dolayısıyla gitar çalgısını öğrenmek zorundadır. Ancak yalnızca bir yarıyıllık okul çalgıları-gitar dersinde, bireysel çalgı dersi gibi bir ileri seviye aranmaz, öğrencilerden dersin tanımı ve kapsamı gereği; a. Gitarın bir okul çalgısı olarak kullanımını kavramaları b. Doğru tutuş pozisyonunu ve gitarın akordunu yapmayı öğrenmeleri c. Küçük ölçekli ezgileri çalabilmeleri d. Okul şarkılarını solo olarak çalabilmeleri e. 1. Konumdaki temel akorların çalımlarını öğrenmeleri f. Okul şarkılarına akorlarla eşlik edebilmeleri beklenir. 21

40 Klasik Gitar Tekniği Teknik sözcüğü, aşağıdaki şekillerde tanımlanmaktadır; 1. Bir sanat, bir bilim, bir meslek dalında kullanılan yöntemlerin hepsi 2. Fizik, kimya, matematik vb. bilimlerden elde edilen verileri iş ve yapım alanında uygulama 3. Bu uygulamaya dayanan, bu uygulamaya ilişkin. 4. Yol, beceri, yöntem (TDK Sözlüğü) Bu tanımlara bakarak, klasik gitarda teknik; gitar çalmada kullanılan yol, beceri ve yöntemlerin hepsi biçiminde tanımlanabilir. Seslendirme davranışının ortaya çıkabilmesi için klasik gitarda yer alan tüm hareket biçimleri tekniğin kapsamı içerisinde değerlendirilebilir (Bingöl, 2013, s. 410). Seslendirmeye ilişkin müzikal becerilerin de zeminini oluşturan teknik, temel oturuş/tutuş pozisyonu, sağ el teknikleri ve sol el teknikleri olarak üç basamakta incelenebilir Temel Oturuş/Tutuş Pozisyonu Gitar tekniğinin doğru biçimde öğrenilip gelişebilmesi için ilk önce doğru oturuş ve tutuş pozisyonunun öğrenilmesi gerekmektedir (Şaklar, 2001, s. 18). Klasik gitar oturuş ve tutuş biçimi zaman içinde değişerek gelişmiştir. 19. yüzyılda Aguado ve Sor gibi zamanın önde gelen gitarist ve eğitimcileri tarafından genellikle bir tripot ya da masa yardımıyla oluşturulan tutuş/oturuş pozisyonunda, 20. yüzyıla doğru giderek ayaklık kullanımı benimsenmiş ve Tarrega yla birlikte bugün kabul edilen standart pozisyon oluşmuştur (Glise, 1997, s. 4-7). 22

41 Şekil 8 Modern Klasik Gitar Oturuş/tutuş Pozisyonu Modern gitar tutuş/oturuş biçiminde gitar, sağ ve sol bacaklar arasında, dört destek noktasıyla sabitlenerek tutulur. Sol ayağın bir ayaklık yardımıyla yerden yükseltilmesiyle gitar, gövdesindeki kavisli kısım sol bacak üzerine oturur (birinci destek noktası). Gitar gövdesinin sağ alt bitimi sağ bacak ile desteklenerek gitar sabitlenir (ikinci destek noktası). Sağ kol, ortalama olarak köprü hizasında bir noktaya denk gelecek şekilde gitar gövdesi üzerine telleri çalmak üzere konur (üçüncü destek noktası). Son olarak gitar hafifçe göğüs üzerine yaslanarak tutuş/oturuş pozisyonu tamamlanmış olur (dördüncü destek noktası). Böylelikle gitar, vücut ile bütünleşerek, sabit bir pozisyon alır ve her iki elin gerekli teknikleri yapabilmesi için en uygun tutuş/oturuş biçimi sağlanmış olur (Şaklar, 2001, s ). Özgen (2006), gitar tutuşu esnasında, gitarın enine düzlemsel açısının, vücudun doğal pozisyonunun korunabilmesi için belirleyici olduğuna dikkat çekmektedir. 23

42 Şekil 9 Gitarın dikey ve yanal düzlemsel görünümü Şekil 10 Gitar otutuş /tutuş pozisyonunun kuş bakışı görünümü 24

43 Yukarıdaki şekillerde gitar oturuş/tutuş pozisyonunun kuş bakışı görünümü verilmiştir. Şekil A da gitar doğru şekilde tutulmaktadır. Şekil B de ise sağ kolu zorlayacak şekilde gitar, çalıcı tarafından kendine doğru çekilmiştir Sağ El Tekniği Sağ El Tekniğinin Tarihsel Gelişimi: Klasik gitarda sağ el tekniğine ait günümüzde yaygın olarak kabul gören standartlar, tarih içersinde süregelen bir değişim ve gelişim ile oluşmuştur. Tarihte bilinen gitar benzeri çalgılarda kullanılan sağ el teknikleri, dönem çalgılarının yapısal özellikleri, o dönemlere ait figürler ve tablolar yardımı ile anlaşılmaktadır. Şekil 11 Theorbo Şekil 12 Theorbo Yukarıdaki resimlerde görülen gitar benzeri çalgılardan Theorbo çalgısına ait sağ el tekniklerine dikkat edildiğinde, tel genişliğinin yaklaşık bir karışı bulması nedeniyle, sağ elin tamamen gövdenin altından tellere doğru uzandığı ve sağ el bileğinin yanlıklara paralel bir şekilde tamamen dümdüz bir ile tutulduğu dikkat çekmektedir (Cangökçe, 2013, s ). Şekil 13 Lavta Şekil 14 Lavta 25

44 Yukarıdaki resimlerde görünen lavta ailesine ait gitar benzeri çalgılarda ise tel sayısı daha azdır. Bu sayede sağ kol, gövdenin sağ üst köşesinden çapraz bir açı ile tellere uzanır. Ayrıca günümüzden farklı olarak, bahsedilen gitar benzeri çalgılar, bağırsak tellerin kullanılması ve eşiğin telleri klavyeye çok yakın bir mesafede tutacak kadar alçak olması sebebiyle, sağ elde tırnak uzatılmaz ve teller daha az bir kuvvetle çekilerek seslendirilirdi (Cangökçe, 2013, s ). Modern Sağ El Tekniği: Modern sağ el tekniği klasik gitara ilişkin gelişmeler doğrultusunda zaman içinde gelişerek bugünkü halini almıştır. Çalgıdan elde edilmek istenen gürlük, ton ve hız niteliklerine yönelik kaygılarla sağ el tekniğine ilişkin ciddi arayışların Tarrega ile başladığı söylenebilir. Ardından gelen Segovia, Russell gibi gitaristler, gürlük, ton veya hız ya da tümünü birden dikkate alarak bazı farklılıklarla kendilerine özgü teknikler geliştirmişlerdir. Tüm bu gelişmeler ve araştırmalar sonucunda modern klasik gitar sağ el tekniğini belirleyen temel ilkeler ortaya konmuştur (Cangökçe, 2013, s ). Şekil 15 Tarrega Şekil 16 Segovia Şekil 17 Russell Sağ El Pozisyonu: Doğru olmayan sağ el pozisyonu ve sağ el başparmak, parmak hareketleri ile yapılan başlangıç en başta koordinasyonu ve gelişimi olumsuz yönde etkileyebilir. Sağ el pozisyonu, kas fonksiyonlarının etkili kullanılmasını 2 temel açıdan etkiler. 1 kas uyumu: kasların en etkili şekilde çalışması kasların çıkış noktası ve eklem bağlantılarının doğal olarak hizada olmaları ile mümkündür. 2 eklemlerin orta hizadaki fonksiyonu: kaslar, eklemlerin orta hizadaki hareketi ile kontrol edildiğinde en etkili şekilde çalışırlar. 26

45 Bileğin kas uyumu prensibine uygun pozisyon alması, bileğinizle oluşturduğunuz kemeri parmak boğumunuz ve orta ekleminizi orta hizadaki pozisyon içinde kullanmak. Tonu en iyi şekilde üretmek, parmaklarınızın boyunu eşitlemek ve başparmağınızı en doğru ve rahat şekilde esnetmek ve uzatmak için elinize en uygun eğimi meydana getirmek gerekir (Shearer, 1990, s ). Şekil 18 Sağ elin yandan görünümü Şekil 19 Sağ elin arkadan görünümü Duncan a göre (1980) sağ el pozisyonuna ilişkin olası hatalar; a. Sağ el bileğinin doğal konumunu bozacak derecede bükülmesi b. Sağ elin genelindeki gerginliğin, başparmağın (p) dışa doğru aşırı açılmasına neden olması c. Sağ elin genelindeki gerginliğin, başparmak dışındaki parmaklarda (i,m,a) yaratığı kasılma sonucu, parmakların dışa eğilmesidir. 27

46 Şekil 20 Sağ el bileğinin fazla bükülmesi Şekil 21 Başparmağın (p) dışa doğru aşırı açılması 28

47 Şekil 22 Parmakların dışa eğilmesi Serbest ve Yaslayarak Çalma Teknikleri: Serbest vuruş, ilgili parmağın çalınacak olan tele diğer tellere değmeden serbestçe salınarak yaptığı vuruş biçimine denir. İspanyolcada tirando, İngilizcede free-stroke olarak adlandırılan, serbest çalma tekniği, klasik gitarda en çok kullanılan sağ el tekniğidir. Şekil 23 Hatalı serbest vuruş Şekilde görülen serbest vuruşta, parmak orta eklemi, olması gerekenden daha fazla bir açı ile hareket etmektedir. Bu şekilde yapılacak bir vuruş, teli optimum titreme açısından 29

48 uzaklaştıracak ve istenmeyen cılız ses rengi çıkmasına neden olacaktır (Duncan, 1980, s. 37). Şekil 24 Hatalı serbest vuruş Şekilde görülen serbest vuruşta, orta eklem fazla dik bir açı ile hareket ettiğinden, bir sonraki tele çok yakın geçecek dolayısı ile hareketi kısıtlanacaktır (Duncan, 1980, s. 37). Şekil 25 Doğru serbest vuruş 30

49 Şekilde görülen vuruşta, parmak eklemleri olması gereken açılarda konumlanmıştır. Böylesi bir vuruş ile parmak, sıradaki tele değmeden, serbestçe salınarak teli olması gereken açıda titreştirip dolgun bir ses elde edebilir (Shearer, 1990, s. 57). Yaslayarak çalma tekniği, parmağın tellere serbest çalma tekniğine göre daha dik bir açıdan vurarak, çalınan telden bir sonraki tele yaslanması ile gerçekleşir. İspanyolcada apoyando, İngilizcede rest-stroke olarak adlandırılan bu sağ el tekniği, melodi seslerinin vurgulanmasında ve güçlü, tok ses elde etmek istendiğinde kullanılır. Shearer a göre yaslayarak çalma tekniğinde iyi ton elde etmek için vuruş, çalınacak telin biraz üzerinden sıkı biçimde sıradaki tele yaslayarak gerçekleşmelidir. Çalım anında diğer parmaklar da kasılmadan hareketsiz biçimde durmalıdır (Shearer, 1990, s. 50,51). Şekil 26 Doğru yaslayarak vuruş Sol El Tekniği Sol el tekniğinde, dirsek rahat bir şekilde aşağı sarkmalı, bilek hafif kavisli, parmaklar ise orta mesafedeki en güçlü pozisyonunda olmalıdır. Sol el pozisyonu çalışılırken, bilekte doğal bir duruş sağlamak, bileğin ve parmak eklemlerinin ve ön kolun pozisyonunun rahat olması ilk olarak dikkat edilmesi gereken noktalardır. Aşağıda doğru ve rahat bir sol el tekniğine ilişkin resim örnekleri verilmiştir. 31

50 Şekil 27 Doğru sol el tekniği Şekil 28 Doğru sol el tekniği yakın görünümü Klasik Gitar Metotları Klasik Dönem Klasik Gitar Metotları 16. yüzyıldan itibaren, gitar benzeri çalgılar için yazılmış metot kitaplarına rastlansa da bugün anladığımız anlamda klasik gitarın, 19. Yüzyılda evrimini tamamlamış olması göz önüne alındığında, klasik gitar için yazılmış metotların ilk örneklerinin 1800 lü yıllarda ortaya çıktığı söylenebilir ile 1800 lerin ortalarına rastlayan Klasik Dönem de yazılmış bu ilk klasik gitar metotları, hem virtüöz ve besteci hem de öğretmen olarak bilinen, Dionisio Aguado, Fernando Sor, Ferdinando Carulli gibi zamanın önde gelen isimlerince yazılmıştır. Bu metotlar, günümüzde de klasik gitar literatüründe çok önemli bir yer tutmakta ve halen etkin olarak kullanılmaktadır. Ferdinando Carulli: Carulli, Methode Complete pour Parvenir a Pincer de la Guitare isimli metodunu 1825 te Paris yayınlamıştır. Bu metot, ritim, tempo işaretleri, dizek üzerindeki ses perdeleri ve çeşitli açkıları da kapsayan, notasyon etmenlerine görece hızlı bir girişle başlamamaktadır. Gitara dair notasyon geleneklerine de değinilen metotta, 32

51 girişten sonra tel ve parmak işaretleri gösterilerek ilk pozisyondaki do açkısında bir dizi ve akorlarla egzersizler başlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında metotta, her iki elin birlikte kullanıldığı bir egzersizle klasik gitar eğitimine başlanmasının tercih edildiği görülmektedir. Metodun devamında aynı yapı sergilenmiştir; önce ilk pozisyonda majör tonlarda sonra da minör tonlarda dizi ve akorlara yer verilmiştir. Yukarıdaki nota örneğinde kullanılan sağ el parmaklandırmaları, bu döneme göre tipiktir. Başparmak üç bas teli için ve diğer parmaklar da ince alt teller için tercih edilmiştir. Yüzük parmağı kullanımından kaçınılmıştır (Carulli, 1987). Matteo Carcassi: 1792 doğumlu İtalyan gitarist Matteo Carcassi, 1820 de Paris e yerleşmiş ve 1853 teki ölümüne kadar bu şehirde yaşamıştır. Methode Complete pour la Guitare adlı metodunu da bu şehirde yayınlamıştır de Fernando Sor, her ikisini de gölgede bırakana kadar en büyük rakibi Ferdinando Carulli olmuştur (Andrade, 1996, s ). Carcassi nin yayınladığı Methode Complete pour la Guitare adlı metot Carulli nin metoduyla birçok bakımdan örtüşmektedir. Başlangıçta Carulli metodunda olduğu gibi, müziğin temel öğeleri, majör ve minör dizilerin formu konusunda bir bölümü de içeren biraz daha geniş bir açıklama ile başlıyor. Devamında yine her iki elin birlikte kullanıldığı bir çalışma ile kitap ilerlemektedir. 33

52 Yukarıdaki örnekte görülen sağ el parmaklandırmaları Carulli nin metodundaki gibi düşünülmüş, baş parmak p bas teller için, diğer parmaklar tiz teller için kullanılmış, yüzük parmağının kullanımından kaçınılmıştır. Metot daha sonra, süsleme ve susturma (esleri çalmak için tellerin titreşmesini durdurmak amacıyla parmakların kullanılması) konularını işleyip, ileriki pozisyonlarda dizi ve küçük egzersizler, çift ses çalışmaları ile ilerlemektedir. Armonik seslerin öğretilmesi ve birkaç küçük eserin sunulmasıyla metot sonlanmaktadır (Carcassi,1988). Mauro Giuliani: 1781 doğumlu İtalyan gitarist Mauro Giuliani, 1806 da Viyana ya taşınmıştır. Gitar için öğretmenlik ve bestecilik çalışmaları yanı sıra sık sık verdiği konserler ile virtüöz kariyerini ilerletmiş ve Viyana da yaşayan en büyük gitarist olarak nitelendirilmiştir (Andrade, 1996, s. 26). Giuliani nin Studio per la Chitarra adlı metot kitabının ilk bölümünde parmaklandırma işaretleri ve metodun yapısı açıklandıktan sonra aynı kadans örüntüsü içinde 120 sağ el arpej çeşitlemesine yer verilmiştir. 34

53 Yukarıdaki nota örneğinden anlaşılacağı gibi Giuliani nin Studio per la Chitarra adlı metot kitabında da her iki elin birlikte kullanıldığı çalışmalar ile öğretime başlanmıştır. Metodun ikinci bölümde, gitarda en çok kullanılan tonlarda üçlüler, altılılar, oktavlar ve onlular çalıştırılmakta, üçüncü bölümde gitarın polifonik kapasiteleri yanı sıra süsleme, legato ve diğer ileri düzey teknikler açıklanmaktadır. Dördüncü bölüm ise on iki adet etütten oluşmaktadır (Giulliani, 1984). Fernando Sor: Fernando Sor ( ) İspanya da doğdu ve Montserrat da bir manastır koro okulunda ve Barcelona da bir askeri akademide eğitim gördü. Sor, gitar ve piyanonun yanı sıra, opera, bale, senfoni ve yaylı çalgı dörtlüsü için de eserler yazan yetenekli bir besteciydi. Çağdaşları tarafından bestelenenlere göre onun gitar eserleri daha ileri düzey armoni ve kontrpuana sahipti. Sor un en ünlü operası Cendrillon, Paris Operası nda yüzü aşkın temsili yapılmış ve Bolşoy Tiyatrosu nun 1823 teki büyük açılışı için seçilmiştir. (Andrade, 1996, s ). Fernando Sor un Method for the Guitar adlı metot kitabı, klasik gitar tekniğine ilişkin en geniş kuramsal betimlemeyi ve klasik dönem metodları içinde en geniş parmaklandırma 35

54 ilkelerini içeren kitaptır. Sor metoduna, gitara ilişkin kendi keşif yolunu anlattığı bir girişle başlar. Sonra da çalgının tutuş pozisyonu ve gitar üzerinde ellerin kullanımı ve pozisyonuna dair bir tartışmayı takiben kaliteli bir çalgıyı satın almak için düşüncelerini anlatır. Ardından klasik gitarda nitelikli ses üretimi ve ses renkleri, çalgı klavyesini tanıtıcı bilgilere değinilmiştir (Sor, 1924). Yukarıdaki nota örneğinden anlaşılacağı gibi Fernando Sor un Sor's Method for the Spanish Guitar adlı metodunda da her iki elin birlikte kullanıldığı çalışmalar ile öğretime başlanmıştır. Dionisio Aguado: Aguado nun metodu Nuevo Metodo para Guitarra dört bölüme ayrılmıştır. İlk bölüm gitar çalgısının tanıtımı, iyi bir çalgının nasıl seçileceği vb. hakkında genel bilgiler vermektedir. Bu bölümde Aguado nun parmak bastığı önemli bir nokta, kalınlık ve materyaldeki farklılıklar dolayısıyla her telin farklı bir ses rengine sahip olmasıdır. Metotta yer alan etüt ve eserlerdeki tel ve parmak numaraları dikkate alındığında, gitarın tellerine ait ses rengi farklılıklarına dikkat edilmediği görülse de Aguado nun bu noktaya dikkat çekmesi, kendinden sonraki gitaristler için önemli bir müzikal değerlendirme olarak görülebilir. İkinci bölüm ise asıl metodun başlangıcını oluşturmaktadır. İlk kısımda, ellerin nasıl kullanılacağı ile ilgili bir açıklama ile başlayıp, gitar klavyesi üzerindeki notalar, çalım yerleriyle birlikte kromatik olarak gösterilmiştir. Hemen ardından, birinci konumdaki doğal seslerin çalımını gösteren ilk alıştırma verilmiştir. 36

55 Metotta yer alan ilk çalışmanın, iki elin de kullanılarak çalınabilecek nitelikte olması ile, Dionisio Aguado nun Nuevo Metodo para Guitarra adlı metot kitabında da her iki elin birlikte kullanılarak gitar öğretimine başlanması yaklaşımının tercih edildiği görülmektedir. Metot, teksesli kısa müzik parçaları ile devam edip, dokuzuncu pozisyonu ve farklı tellerdeki eşdeğer perdeleri içeren parçalara devam edip, legatolar ve süslemeler açıklanarak ilerlemektedir. Sonrasında bir dizi sol el egzersizinden yer veren metot, majör dizilerin, ilk telde bir oktav içinde, ilk ve ikinci tel arasında ve ilk üç tel arasında bölünmüş olarak çalımına ilişkin alıştırmalara ve tek bir tel boyunca artan karmaşıklıkta legatoların icra edilmesine odaklanan egzersizler sunmaktadır. Metodun son bölümlerinde ise armonik seslerin kullanımı, gitar üzerinde aralıklar, müzik teorisi, müzikal terimler gibi konulara yer verilmiştir (Aguado, 1994). Klasik Dönem Metotlarının Genel Olarak Değerlendirilmesi: Geleneksel olarak adlandıra bileceğimiz Klasik Dönem klasik gitar metotları, yapı olarak benzer özellikler göstermektedir. Bu araştırmada incelenen Klasik Dönem metotlarının tamamı, egzersizlere birinci pozisyondan başlamaktadır. Çeşitli çalışmalarla ilerleyen metotlar, daha sonra diğer pozisyonları işlemekte ve özel gitar çalım tekniklerine, müzik teorisine de yer vermektedir. Metotlar incelendiğinde tamamında yer alan başlangıç çalışmalarının, iki elin birlikte kullanılmasını gerektiren yapıda olduğu görülmüştür. Bu bağlamda söz konusu metotların, sağ el öncelikli gitar öğretimini beminsemedikleri, gitara başlangıç için her iki elin birlikte kullanılmasını gerektiren bir yaklaşımı içerdikleri söylenebilir. 37

56 Modern Klasik Gitar Metotları Francısco Tarrega: İspanyol gitarist ve besteci Francisco Tarrega ( ), yirminci yüzyılın en çok kullanılan teknik ekolünü yaratmıştır. Miguel Llobet, Emilio Pujol, Andres Segovia, Julio Sagreras, Frederick Noad, Aaron Shearer Abel Carlevaro gibi 20. yüzyılın en önemli gitarist, besteci ve eğitimcileri Tarrega dan etkilenmişler, O nun teknik yaklaşımını esas almışlardır. Tarrega gitar çalışmalarına 1862 de Julian Arcas ile başlamıştır te Tarrega, teori, armoni ve piyano öğrenimi gördüğü Madrid Konservatuarı na girdi. Hayatını müzik öğretmeni ve konser gitaristi olarak kazandı ve ona gitarın Sarasate si denildi. Tarrega hem Albéniz hem de Granados un arkadaşıydı ve onların eserlerini gitara uyarlayan ilk kişiydi. Aynı zamanda Chopin (birkaç prelüd), Mendelssohn, Gottschalk ve Beethoven ın (Sonat op. 7, Ayışığı Sonatı nın Adagio ve Allegretto bölümleri) eserlerini uyarladı. Uyarlamalarının sayısı gerçekte kendi gitar eserlerinin sayısını aşıyordu. Solo gitar için yüz yetmiş ve gitar düeti için yirmi bir uyarlamaya karşılık gitar için yaklaşık 70 beste yaptı (Andrade, 1996, s ). Tarrega bir gitar metodu yazmamıştır. Öğrencisi Emilio Pujol, bu durumu Tarrega nın erken ölümünden kaynaklandığını belirtmektedir (Rende,2006: 8). Kendisi bir metot yazmamış olsa da Tarrega nın tekniği, doğrudan ya da dolaylı olarak yirminci yüzyılın gitaristlerinden çoğuna aktarılmıştır. Yirminci yüzyılın erken döneminin büyük öğretmenleri de Tarrega nın öğrencileri ya da öğrencilerinin öğrencileri oldukları söylenebilir. Emilio Pujol: İspanyol gitarist ve besteci Emilio Pujol ( ), Tarrega nın en gözde öğrencilerinden biriydi. Barcelona da dokuz yaşında Belediye müzik okuluna girdi ve on iki yaşından önce Paris te bandurria ile (gitarın bir akrabası) konserler veriyordu. Pujol gitar çalışmaya 1900 de başladı ve 1902 den 1909 a kadar Tarrega ile çalıştı. Konser kariyeri 1912 de Madrid ve Londra daki performansları ve daha sonra ona uluslararası ün kazandıran Güney Amerika ve Avrupa daki turneleri ile başladı. Bir virtüöz olarak gelişmesinin yanı sıra Pujol kapsamlı olarak vihuela tablatürlerini inceledi ve bulguları üzerine çok sayıda ders resitalleri verdi. Daha sonra öğretim üzerine yoğunlaştı ve Barcelona Konservatuvarı nda vihuela profesörü olarak atandı dan 1969 a kadar 38

57 Lizbon Konservatuvarı nda vihuela ve gitar üzerine dersler verdi. Pujol un en önemli katkıları vihuela müziği üzerine müzikoloji araştırmaları ve edisyonları ile metodu Escuela Razonada de la Guitarra dır (Andrade, 1996, s. 43). Tam ismi Escuela Razonada de la Guitarra. basada en los principios de la technica de Tárrega olan metot, 1934 yılında basılmıştır. Metodun Tarrega nın Prensiplerine Dayalı Gitar Okulu manasına gelen alt başlığında anlaşılacağı gibi Pujol, öğretmeni Tarrega nın gitar öğretim ilkelerini aktarmayı amaçlamıştır. Yapısal olarak Aguado nun metoduna benzeyen bu kitap beş bölümlüdür ve dört ciltten oluşmaktadır. Birinci ve ikinci bölümleri içeren ilk cilt, gitarın bölümlerini kapsayan kapsamlı bir başlangıçtır. Bu cilt, gitar yapımının ayrıntıları, gitar tellerinin tasarımı, her telin kesin kalınlığı, hem modern gitarın hem de gitarın atalarının (lut, vihuela ve Barok gitar gibi) akortları, modern gitarın ses aralığı, gitar klavyesinin düzeni, vihuela tablatürlerinden modern notasyona kadar telli çalgı notasyonunun gelişimi, bunların yanı sıra parmaklandırma ilkeleri, telle vuruş varyasyonları ile ilişkili olarak sesin boyutları, çalma pozisyonu, ellerin ve her elin parmaklarının kullanımı, çalışma yöntemi, işaretlerin listelenmesi ve müzik kısaltmalarının ve Rönesans tan bugüne gitarın terminolojileri içermektedir (Pujol, 1983). İkinci cildin ilk bölümünde, temel gitar çalma teknikleri açıklandıktan sonra gitarın birinci pozisyonundaki seslere ve akord için açıklamalara yer verilmektedir. Ardından önce sağ el tekniği açıklanmakta ve yalnızca sağ el ile yapılacak arpej egzersizlerine yer verilmektedir. Sonrasında sol el tekniği açıklanıp, önce tek sesli ardından akorların arpejlenerek çalışıldığı egzersizlere geçilmiştir. 39

58 Yukarıdaki örnekler, Pujol un metodunda yer alan ilk çalışmalardır. Bu çalışmaların, yalnızca sağ el ile çalınabilir olması, metotta ilk olarak sağ el becerilerinin öğretilmesinin hedeflendiğini göstermektedir. 40

59 İkinci cildin ikinci bölümünde, ilk olarak dizi çalışmalarına, dizi çalımına ilişkin konum geçişlerine ve transpoze çalışmalarına yer verilmiş, ardından akorlar, akor yürüyüşlerinde çalınan farklı sağ el kalıpları, legato tekniği ve armonikler konuları işlenmiştir. Üçüncü cilt, metodun üçüncü ve dördüncü bölümünü oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde gitar klavyesi üzerindeki tüm konumları kapsayacak biçimde dizi çalışmaları, paralel üçlüler, akorlar ve bunlara ilişkin faklı sağ el kalıplarına odaklanmaktadır. Metodun dördüncü bölümü, üçüncü bölümdeki gibi benzer türde bir yaklaşım ve materyallerle devam etmekte fakat daha ayrıntılı sağ el kalıplarını içermektedir. Ayrıca legato tekniği ve süslemelere değinilip işlenen konuların bütünleştirildiği bir dizi alıştırmaya yer verilmiştir. Dördüncü cilt, virtüözlüğün gelişimini ele alan metodun beşinci bölümünü kapsıyor. Hız ve çeşitli formüllerle birlikte her iki elin daha iyi eşlenmesini (senkronizasyonunu) geliştirmek için metodunun üçüncü bölümünde başlayan, aynı türden egzersizler, daha ileri düzeyde çeşitlemeleriyle işlenmiştir (Pujol, 1954, 1971). Miguel Llobet: Miguel Llobet ( ) Tarrega nın en favori öğrencilerinden biri oldu ve kendi sanatı içinde Paderewski ile karşılaştırılan tanınmış bir virtüöz haline geldi (Andrade, 1996, s. 42). Llobet Tarrega nın ilkelerini hem teknik hem de müzikal olarak geliştirmeye devam etti. Bugün asıl olarak kompozisyonları ve uyarlamalarıyla tanınan Miguel Llobet, her ne kadar kendi başına bir metot yayınlamamış olsa da öğretimi ve gitar müziğini düzenlemesi aracılığıyla Tarrega nın mirasını gelecek kuşaklara aktaran önemli isimlerden biri olmuştur. Andrés Segovia: 20. yüzyılın en ünlü gitaristi Andrés Segovia ( ) İspanya da doğdu. Tarrega örneğini izleyerek zamanla Tarrega yı idolleştiren Segovia, 1917 civarında tekniğini arılaştırmak ve çeşitli ülkelerde konser turneleri düzenlemek amacıyla bağlantı kurmak için Llobet e başvurmuştur. Llobet ile yaptığı çalışmaların da etkisiyle, kaderinde yüzyılın en etkili gitaristlerinden birisi olması bulunan Andrés Segovia, Tarrega geleneğine bağlı kalarak çalışmalarını sürdürmüştür (Andrade, 1996, s. 51). Segovia, klasik gitar için bir metot yayınlamamıştır. Ancak, legato tekniği için birkaç egzersiz, az sayıda etüt, paralel kromatik dizilerde bir egzersiz ve halen birçok kişi tarafından standart olarak kabul edilen klasik gitar için diatonik dizi kalıplarını 41

60 yayınlamıştır. Segovia seleflerinden Giuliani, Aguad, Sor ve hepsinden çok Tarrega nın eserlerine yüksek değer vermekte ve tavsiye etmektedir. Çağdaşları arasında Heitor Villa- Lobos un Etütlerine önem vermektedir (Bobri, 1990, s ). Julio Sagreras: Julio Sagreras ( ) Arjantinli gitar öğretmeni ve gitar bestecisidir. Tarrega nın ilkelerini daha ilerici bir formda sunmaya çalıştığı altı ciltlik Lecciones de Guitarra adlı metodu bulunmaktadır. Sagreras ın Tarrega okuluna bağlı kalarak, Miguel Llobet ile de mutabakat halinde yazdığı metodu, melodik çizgileri ortaya çıkarmak için apoyando vuruş tekniğinin geliştirilmesi ihtiyacını vurgulayarak, gitar notasyonuna ilişkin geleneklerin kısa bir özetiyle başlamaktadır. İlk dersler açık telleri sağ elle çalmaya yöneliktir, bunları da ilk pozisyonu kapsayan gam dersleri takip etmektedir. İlk cildin geri kalanı, melodik kısa parçalar biçimindedir. Yetmiş üçüncü derste ilk pozisyonun dışına çıkmaya başlayan kitap, daha sonra legato tekniğine ilişkin çalışmalarla ilerlemektedir. Birinci cildin sonunda, en çok kullanılan tonlarda diatonik diziler ve üç oktavlık kromatik diziler sunulmaktadır. Sagreras, geliştirilmek istenen tekniklerin müzikten soyutlanmış egzersizlerle çalışılmasına karşı olduğu için, geri kalan beş cildin tamamı, zorluk derecesine göre sıralanmış, kısa melodik etütlerden oluşmaktadır (Sagreras, 1956). 42

61 Yukarıdaki nota örneklerinden anlaşılacağı gibi, Sagreras, metodunda ilk olarak bir sağ el çalışmasına yer vermiştir. Bu durum, metotta, öğrencinin ilk olarak sağ el becerisine ilişkin bir çalışma yapmasının ön gören bir yaklaşım izlendiğini göstermektedir. Frederick M. Noad: Frederick M. Noad ( ) İngiliz gitarist, yazar ve öğretmendir. Asıl olarak keman ve piyano eğitimi almakla birlikte erken yaşlarında gitara ilgi duymuş, ileriki yaşantısında Julian Bream ile Andrés Segovia nın verdiği ustalık dersleri ile kendini geliştirmiştir. Noad ın 1966 da PBS televizyonu için başlattığı Frederick Noad ile Gitar adlı program ile civarında kişinin, klasik gitar ile ilgilenmesini sağladığı düşünülmektedir (Andrade, 1996, s. 57). Noad ın Solo Guitar Playing Book I-II adlı metodu, sağ el tekniklerinden apoyando, tirando ve gitar notasyonunun temellerini içeren başlangıç bilgileriyle başlamaktadır. Birinci konumdan başlayan metot, adım adım diğer konumlara doğru ilerlemektedir. Birinci ciltteki egzersizlerin çoğu, müzikal ilgiyi arttırmak amacıyla öğretmenin çalması için eşlikli olarak yazılmıştır. (Noad, 1968). İkinci ciltte ise arpej, legato, deşifre ve müzikte dönemlere göre süsleme notaları konuları örnek parçalarla işlenmiştir (Noad, 1977). 43

62 Yukarıdaki nota örneklerinden anlaşılacağı gibi, Noad metodunda ilk olarak sağ el çalışmalarına yer vermiştir. Metoda yer alan ilk 15 çalışma, gitarın 6 telinin de boş tel olarak kullanımını içeren sağ el çalışmalarıdır. Öğretmen eşlikli olarak hazırlanmış bu çalışmalar ile metodun, gitar öğrenmeye başlarken ilk olarak sağ el becerisine ilişkin çalışmaların yapmasını ön gören bir yaklaşım izlediği anlaşılmaktadır. Aaron Shearer: Aaron Shearer (1919), Amerikan Üniversitesi, Katolik Amerikan Üniversitesi ve Peabody Konservatuarı nda gitar profesörü olarak çalışan önemli bir eğitmendir. Kariyerine gitarist olarak başlayan Shearer, ciddi bir tendon sakatlığı geçirdikten sonra konser vermeyi bırakıp tamamen eğitmenlik üzerine eğilmiştir. Manuel Barrueco gibi çağın önde gelen virtüözlerini yetiştirmiş olan Shearer, klasik gitar için yazılmış metotların, piyano ve keman gibi köklü çalgıların gerisinde kaldığını fark ederek, son yirmi yılını klasik gitar için yeni metotlar formüle etmeye adamıştır. Shearer ın bu gün klasik gitar literatüründe önemli bir yere sahip olan Classical Guitar Technique ve Learning the Classical Guitar adlı metotları bulunmaktadır (Andrade, 1996, s. 59). 44

63 Shearer ın ilk metodu Classical Guitar Technique, legato ve parmak açma alıştırması, müzik teorisi ve gam kalıpları olmak üzere üç ek kitapçık ile birlikte başlangıç ve orta seviye olmak üzere iki cilde ayrılmıştır. Bu ek kitapçıkların üçüncüsü metodun geri kalanı ve eklerin toplamı kadar geniştir. Noad ın metodunda olduğu gibi başlangıç cildinde öğretmen-öğrenci düetlerinin yer aldığı metot, birinci konumdan başlamaktadır (Shearer, 1963, 1964, 1965). Shearer ın ikinci metodu Learning the Classic Guitar üç cilt halinde yazılmıştır. İlk cilt iyi bir öğretmen ve gitarın seçimi, iyi ton üretimi için tırnakların şekillendirilmesi, enstrümanla iyi duruş, sağ ve sol el tekniklerinin detaylı anlatımları, eşgüdüm çalışmaları ve yanlış teknikle çalışmaktan kaynaklanabilen müzisyen sakatlıklarından kaçınma yolları konuları ele alınmaktadır. İkinci ciltte egzersizler, etütler ve okuma materyalleri yer almaktadır. İlk cildin uygulama materyali görünümünde olan bu cilt, tek sesli şarkılardan çoksesli şarkılara doğru ilerlemektedir. Hem solo hem de düet biçiminde yazılmış parçalar ilk önce yalnızca sağ el ile çalınabilecek şekilde düzenlenmiştir. Üçüncü cilt, seslendirme ve yorumlama becerilerini geliştirmeye odaklanmaktadır. Bu ciltte, müzikal ifade biçimleri ayrıntılı olarak ele alınmakta, sahne korkusu, ezberleme, sahne duruşu gibi konularla birlikte işlenmektedir (Shearer, 1990, 1991). 45

64 Yukarıdaki nota örneklerinde görüldüğü gibi, Shearer, metodunda yalnızca sağ elle çalınabilen çalışmalara kapsamlı olarak yer vermiştir. Bu açıdan bakıldığında, metodun, gitar öğrenmeye başlarken ilk olarak sağ el becerisine ilişkin çalışmaların yapmasını ön gören bir yaklaşım izlediği söylenebilir. 46

65 Sağ El Öncelikli Gitar Öğretimi Sağ el öncelikli gitar öğretimi, başlangıç gitar eğitiminin bir öğesidir. Başlangıç gitar eğitimi, daha önce hiç gitar eğitimi almamış kişilerin, ilk olarak gitara başlamaları ile temel teknik becerileri kazanmaları arasında geçen süreç olarak tanımlanabilir. Sağ el öncelikli gitar öğretimi ise başlangıç gitar eğitimi sürecinde, temel teknik beceriler kazanılırken, ilk önce sol el hiç kullanılmadan, yalnızca sağ el tekniğine yönelik çalışmalar yapılması, bunun sonucu olarak temel sağ el teknik becerilerinin kazanılıp, pekiştirilmesi, sonrasında sol el ile ilgili çalışmalara geçilmesi olarak tanımlanabilir. Gitar eğitimi alan yazınına baktığımızda, başlangıç gitar öğretimini farklı bakış açıları ile ele alan kaynaklar görülmektedir. Bu farklı bakış açıları arasında en önemlilerinden biri, gitar çalma becerisinin temel öğeleri olan, sağ ve sol ele ait becerilerin öğretilme yaklaşımlarıdır. Başlangıç gitar eğitimindeki bu farklı yaklaşımları çözümleyebilmek amacıyla, klasik gitar için yazılmış metotlar incelendiğinde, tarihsel süreç içersinde, sağ ve sol ellerin birlikte kullanımı ile başlayan yaklaşımların, yerini ilk olarak sağ el tekniğinin öğretildiği yaklaşımlara bıraktığı görülmektedir. Ancak, modern klasik gitar metotlarında bulunan birkaç sağ el egzersizinin, sağ el öncelikli öğretim için yeterli olmadığı, metotlarda bulunan bu egzersizlerin sağ el öncelikli öğretime doğru bir yönelim olduğu söylenebilir. Çünkü sağ el öncelikli öğretimin gerçekleşebilmesi için, yalnızca sağ ele ilişkin birkaç kısa alıştırma yapılması değil, yeterli bir süre boyunca sağ el tekniklerinin çalışılmış olması ve bu tekniklere ilişkin becerilerin, davranışa dönüşebilmesi gerekmektedir. Zira yapılan araştırmada, kontrol grubu öğrencilerinin, 13 haftalık deney sürecinin 12 haftasında her iki ellerini de kullanmalarına karşılık, deney grubu öğrencileri, sürecin 7 haftasında yalnızca sağ el çalışmaları yapmış, sağ el becerilerini böylelikle pekiştirmiş, sol elin de kullanıldığı çalışmalara deney sürecinin son 5 haftasında geçilmiştir. 47

66 2.2. İlgili Araştırmalar Alamo nun (2001), Miami Üniversitesi nde hazırladığı A Compilation Of Selected Calisthenic Exercises Designed To Adress Specific Technical Aspects In Guitar Performance adlı doktora tezinin amacı, klasik gitar öğretmen ve öğrencilerinin jimnastik egzersizleri ile ilgili yayınlara ilgilerini çekmek, bu tarz egzersizlerin esneklik, koordinasyon, sakatlanma ihtimalinin azalması, gevşeme, dayanıklılık ve kararlılığa katkılarını ortaya çıkarmak ve gitariste uygulaması gereken fiziksel ve müziksel jimnastik egzersizler açısından yol gösterici olmaktır. Araştırmada kullanılan egzersizler, Pujul un Escuela Razonada de la Guitarra, Carlevaro nun Serie Didactica para Guitarra, Iznaola nın Kitharolgus ve Tennant ın Pumping Nylon isimli eserlerinden seçilmiştir. Pozisyon ve gitar tutuş şekline göre kas anatomisi ve ne zaman hangi kasların çalıştığı incelenip buna göre hem vücut hem de sağ ve sol el, bilek ve parmaklar için esneme ve ısınma hareketleri sıralanmıştır. Başlıca gitar teknikleri göz önüne alınarak, öncelik sağ elde olmak üzere, her iki el için ayrı ayrı egzersizler ortaya çıkarılmıştır. Sonrasında yer verilen eşleme (senkronizasyon) egzersizleri incelendiğinde, sol elin sağ ele eşlenmesi (senkronize edilmesi) yaklaşımının hakim olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda, incelenen müziksel jimnastik egzersizlerinin daha çok teknik gelişimi desteklediği bununla birlikte, gitaristin sanatsal/estetik yönlerden de performansına olumlu yönde katkı sağladığı tespit edilmiştir. Arslanoğlu nun (2010), Gazi Üniversitesi nde hazırlamış olduğu Klasik Gitar Öğretim Literatürünün Değerlendirilmesi başlıklı yüksek lisans tezinin amacı, yayınlanmış olan klasik gitar metotlarından bazılarının, gitar öğretimine, öğretim ilkelerine ve kitap inceleme ölçütlerine uygunlukları yönünden incelenmesidir. Uzman görüşleriyle seçilen dokuz klasik gitar metot kitabı, araştırmanın materyalini oluşturmaktadır. Araştırmada kaynak taraması tekniği ile birlikte görüşme tekniğine yer verilmiştir. Kavramsal çerçeveyi oluşturmak için gerekli olan veriler; kütüphaneler, yayınevleri, on-line veri tabanları, internet vb. kaynaklardan edinilmiştir. Araştırmada seçilmiş olan metotlar, fiziksel özelliklerin öğrenci seviyesine uygunluğu, görsel öğelerin kullanımı, içeriğin öğrenci seviyesine uygunluğu, dil ve anlatım kurallarına uygunluk ve bilimsellik ölçütlerine uygunluk yönünden incelenmiş, öğretim ilkeleri ve kitap inceleme ölçütlerine uygunlukları açısından değerlendirilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, (Klasik Gitar için 48

67 Başlangıç Metodu ve Method For The Guitar isimli metotlar hariç) çoğu metodun, öğrenciye görelik ilkesine uygun olduğu görülmüştür. Metotların hemen hepsinde basit öğelerin öğretiminden zor olanlara doğru gidildiği görülmektedir. İncelenen metotların tümünde görsel öğelere yer verilmiş, verilen bilgiler şema, çizim, fotoğraf vb. materyalle somutlaştırılmıştır. Arslanoğlu nun (2014), Gazi Üniversitesi nde hazırlamış olduğu Başlangıç Düzeyi Özengen Gitar Öğretiminde Aydıntan ve Cracknell Metotlarının Kullanımına Yönelik Karşılaştırmalı Bir Çalışma ve Model Önerisi başlıklı doktora tezinin amacı, başlangıç düzeyindeki öğrencilere gitar çalma becerisi kazandırılmasını hedefleyen Ziya Aydıntan ın Gitar Metodu I ve Debbie Cracknell in Enjoy Playing the Guitar Book I isimli metot kitaplarının etkinlik düzeyini belirlemektir. Deneysel bir yöntem izleyen bu araştırmanın çalışma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı olan iki özel lisede öğrenim görmekte olan 10 kişilik 9. Ve 10. Sınıf öğrencilerinden meydana gelmektedir. Belirtilen her iki liseden gitar çalmayı bilmeyen, gönüllü olarak yetenek düzeylerine göre seçilen, beşer kişiden oluşan, iki adet çalışma grubu oluşturulmuştur. Bu gruplardan birine Gitar Metodu I, diğerine Enjoy Playing the Guitar Book I isimli metot kitaplarıyla, gitar çalma becerisi kazandırılmaya çalışılmıştır. 28 hafta süren bu öğretim döneminde öğretilen konu ve becerileri kapsayan 6 adet eser belirlenmiştir. Belirli aralıklarla bu eserler öğrencilere çaldırılmış, performanslar videoya kaydedilmiştir. Bu performanslar, Akçay (2011) tarafından geliştirilen Gitar Performans Dereceleme Ölçeği ile değerlendirilmiş, veriler Mann Whitney U testi ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak, öğrencilere çaldırılan performans eserlerine ilişkin temel, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama ve toplam puan yönünden her iki grup arasında anlamlı bir fark olmadığı ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla başarı düzeyini belirleyen unsurun, sadece öğretim materyali olmadığı birçok etkenin önemli olduğu anlaşılmıştır. Bu bulgular ve sonuçlar doğrultusunda, araştırmacı tarafından, özengen gitar eğitiminde kullanılmak üzere Özengenlere Yönelik Klasik Gitar Öğretim Programı Model Önerisi geliştirilmiştir. Bingöl (2010), tarafından Gazi Üniversitesi nde hazırlanan Özengen Gitar Eğitiminde Parmak Hazırlamalı Gitar Öğretimi Yönteminin Öğrencilerin Gitar Çalmadaki Başarılarına Etkisi (Özel Çağlar Müzik Kursu Örneği) başlıklı doktora tezinde, özengen gitar eğitiminde parmak hazırlamalı gitar öğretimi yönteminin öğrencilerin gitar çalmadaki başarılarına etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Deneysel yöntem izlenen bu 49

68 araştırmada ön-test- son-test kontrol gruplu araştırma modeli kullanılmıştır eğitim-öğretim yılında Özel Çağlar Müzik Kursu na devam eden gitar öğrencileri arasından, 1 ila 2 yıldır gitar eğitimi gören yaşları arasında değişen, 7 si deney 7 si kontrol grubuna dahil edilmek üzere 14 öğrenci seçilmiştir. Her iki grupta ki her öğrenciye haftada bir kez 40 dakikalık dersler halinde toplamda 8 ders verilmiştir. Öğrencilerle birinci aşamada Bartolome Ctaluyud un 1 numaralı Vals i, ikinci aşamada Fernando Carulli nin 1 numaralı Etüt ü, üçüncü aşamada ise Robert de Visee nin Menuet adlı eseri çalışılmıştır. Derslerde deney grubu parmak hazırlamalı gitar öğretimi yöntemiyle, kontrol grubu ise parmak hazırlamalı yöntemi içermeyen olağan gitar öğretim yöntemiyle çalıştırılmıştır. Süreç sonunda öğrencilerin müziksel performansları 4 değerlendirici tarafından Amerika Birleşik Devletleri Midwestern Üniversitesi nde geliştirilen Çok Yönlü Müziksel Performans Değerlendirme Ölçeği (Multidimensional Assessment Rubric) aracılığıyla, ritmik tutarlık, boğumlama, seslerin doğruluğu, hakimiyet/kontrol, tonlama ve cümleleme yönlerinden değerlendirilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının müzikal performansları arasındaki istatistiksel fark anlamlılığı Mann Whitney U testi kullanılarak ortaya konmuştur. Bulgular sonucunda birinci ve ikinci aşamalarda deney ve kontrol gruplarının seslendirme performansları arasında anlamlı fark saptanamazken üçüncü aşamada deney grubu lehine anlamlı fark saptanmıştır. Bu bağlamda, parmak hazırlamalı gitar eğitimi yönteminin öğrencilerin gitar çalma becerilerine, kısa ve orta vadede istatistiksel olarak anlamlı düzeyde katkıda bulunmadığı, uzun vadede istatistiksel olarak anlamlı düzeyde katkıda bulunduğu sonucuna varılmıştır. Çelik (2005), Dokuz Eylül Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak yaptığı Türkiye de Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Başlangıç Gitar Öğretiminde Uygulanan Yöntem ve Tekniklerin İncelenmesi başlıklı çalışmasıyla, başlangıç gitar öğretimindeki yöntem ve tekniklerin uygulamadaki durumunu ortaya koymayı, yeni yöntem ve teknikleri ortaya çıkarmayı ve bu doğrultuda gitar öğretiminin geleceğine katkıda bulunmayı amaçlamıştır. Bu araştırmada 8 i öğretim elemanları ve öğrencilerin kişisel değişkenlerine, 20 si ise literatür taraması ile oluşturulan başlangıç gitar eğitiminde uygulanan teknik ve yöntemlere ilişkin olmak üzere 28 sorudan oluşan ankete, Türkiye deki çeşitli üniversitelerin eğitim fakültelerine bağlı müzik eğitim bölümlerinde görev yapan 10 gitar öğretim elemanı ve onların 65 öğrencisi katılmıştır. Anket yolu ile elde edilen uzman görüşleri, betimsel istatistiklerle tartışılarak konu ile ilgili bulgulara ulaşılmıştır. Bu bulgular doğrultusunda, öğrenci ve öğretim elemanı görüşlerinin bazı noktalarda birleşirken bazılarında ise 50

69 ayrılmalarına dikkat çekilmiştir. Araştırma sonuçlarına dayanılarak, başlangıç gitar eğitiminde temel hedefin, temel gitar çalma davranışları ve tekniklerinin kazandırılması olduğu sonucuna varılmış, öğretim elemanlarının tek metotla sınırlı kalmaması ve farklı kurumlardaki öğretim elemanlarının koordineli olarak çalışması önerilmiştir. Dalkılıç ın (2010), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak yapılan, Müzik Öğretmeni Adaylarının Gitar Çalma Temel Tekniklerini Kazanım Zorluklarının İncelenmesi başlıklı yüksek lisans tezi çalışmasının amacı, müzik öğretmeni adaylarının gitar çalma temel tekniklerinde karşılaştıkları zorlukları belirlemektir. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitelerine bağlı Eğitim Fakültelerinin Müzik Eğitimi bölümlerinde eğitim gören gitar öğrencilerine kazanım zorluklarını belirlemek amacı ile Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Muğla Üniversitesi gitar öğretim elemanlarına da kazanım zorluklarına ilişkin görüşlerini almak için anket uygulaması yapılmıştır. Bu anketler sonucunda karşılaşılan zorluklar göz önüne serilip ilişkili çözüm önerileri sunulmuştur. Araştırma elde edilen veriler ile, öğrencilerin önemli bir kısmının lisans eğitimine başlarken hazır bulunuşluk düzeylerinin oldukça iyi olduğu, bireysel çalgılarını isteyerek seçtikleri için olumlu motivasyon ile eğitimlerini sürdürdükleri, öğretmen değişikliğinin yalnızca iki olmasından dolayı, gitar çalma temel tekniklerini kazanırken çok fazla yöntem farklılıkları yaşamadıkları, ilk öğrenilen tekniğin %69.1 oranı ile tirando olduğu, en çok zorlanılan tekniğin ise %45.5 oranı ile bare olduğu, saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin %52 sinin gitar çalışmalarını düzenli yapmadıkları, elde edilen diğer önemli bulgular arasında yer almaktadır. Araştırmada elde edilen bulguların yorumlanması ile ortaya çıkan bu sonuçlar doğrultusunda, öğrencilerin karşılaştıkları zorluklara çözüm önerileri getirilmiştir. Erim in (2005), Türkiye de Klasik Gitar Eğitiminde Kullanılan Başlangıç Metotlarından Bazılarının Öğretme-Öğrenme Süreçleri Açısından Karşılaştırılması başlıklı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi nde sunduğu yüksek lisans tezi, betimsel bir araştırmadır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de klasik gitar eğitiminde yaygın olarak kullanılan başlangıç metotlarından Mario Rodriguez Arenas, John Mılls, Bekir Küçükay ve Ziya Aydıntan gitar metotlarının öğrenme-öğretme süreçleri kapsamında karşılaştırılarak, elde edilen bulgularla gitar eğitimi için oluşturulacak metotlara, yeni yaklaşım ve denemelere katkı sağlamaktır. Metotlar incelenirken, içerdikleri ön bilgiler, teorik teknik öğeler, metotlarda yer alan 51

70 alıştırma, etüd ve parçaların oranları ve bunların bestecilere göre dağılımları, işlenen konulara yönelik açıklamaların olup olmadığı ve aşamalı bir gelişim izlenip izlenmediği gibi esaslar üzerinde durulmuş, sonuçlar frekans, yüzde tablo ve grafikleri ile ifade edilmiştir. Araştırma ile elde edilen bulgulardan bazıları; Arenas metodunda ön bilgiler, gereksiz görülebilecek kadar ayrıntılı işlenirken Aydıntan metodunda çok sınırlı yer ayrılmış, diğerlerinde aynı oranda ve daha uygun bilgilere yer verilmiştir. Başlangıç pozisyonu için Arenas, Mills ve Aydıntan metotlarında I. Pozisyon kullanılmış Küçükay metodunda ise VII. Pozisyon kullanılmıştır. Arenas ve Küçükay metotlarında başlangıç teli olarak 6. tel, Mills ve Aydıntan metotlarında 1. tel kullanılmıştır. Başlangıç için, Arenas, Mills, Aydıntan metotlarında i, m parmakları, Küçükay metodunda ise p, i, m,a parmakları kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, incelenen metotların, genel olarak aşamalı bir gelişim izledikleri, ön bilgilere yer verdikleri fakat teorik teknik öğeler, işlenilen alıştırma etüt oranları gibi birçok bakımdan birbirlerinden farklı oldukları görülmüş, eğitimcilere birden fazla metodun eş zamanlı olarak kullanılması ve görsel işitsel materyallerle desteklenmesi önerilmiştir. Erim in (2009), Video Model Destekli Öğretimin Gitar Performansına Etkisi adlı Abant İzzet Baysal Üniversitesi nde sunduğu doktora tezinin amacı, video model destekli öğretimin, başlangıç aşamasındaki klasik gitar öğrenci performanslarına olan etkisini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü 3. sınıflar ile Özel Eğitim Bölümü 3. sınıflarında uygulanan seçmeli Gitar Öğretimi dersi öğrencileri ile deneysel bir çalışma yapılmıştır. Deneysel süreçte yürütülecek derslerin içeriklerinin belirlenmesinde, Türkiye de kullanılan başlangıç klasik gitar metotlarından bazıları incelenmiş, uzman görüşlerine başvurulmuştur. Eğitim içeriğinde sırasıyla gitar tutuşu, sağ el konum ve parmak sembolleri, sol el konumu ve parmak sembolleri, apoyando tekniğinin tanımı ve uygulanışı, gitar üzerinde ilk üç telde notalar ve bu konulardaki hedefleri kapsayan apoyando tekniği ile seslendirilen Sur Le Pont D Anignon isimli tek sesli eserin anlatımı bulunmaktadır. 11 er öğrenciden oluşan deney ve kontrol gruplarına 3 hafta süreyle belirtilen eğitim içeriğil ile geleneksel klasik gitar eğitimi verilmiş, süre sonunda deney grubuna aynı konuları içeren görüntülü ve sesli eğitim cdleri verilmiştir. 1 hafta sonunda öğrencilerin performansları video kamera ile kaydedilmiş ve bu kayıtlar araştırmacının hazırlamış olduğu gözlem formları aracılığıyla üç ayrı gözlemci tarafından değerlendirilmiştir. Deney ve kontrol gruplarının puanlarının birbirlerinden anlamlı bir şekilde farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için Mann 52

71 Whitney U Testi uygulanmıştır. Araştırma özengen gitar öğretiminde video model desteği uygulamasının öğrencilerin gitar tutuş performansı, sağ el performansı, sol el performansı ve eser performansı açılarından olumlu etkilediğini saptamıştır. Korucu (2011) tarafından Mersin Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak yapılan araştırmada, gitara başlangıçta sağ ve sol el tekniklerini içeren metotlar incelenmiştir. Gitarın vücutta konumlandırılmasında başlayarak, sağ ve sol eldeki temel teknikler titizlikle ve detaylı bir biçimde ele alınmış, tırnak bakımından, etkili çalışma yöntemlerine kadar başlangıç gitar eğitiminde gerekli olan tüm konular irdelenmiştir. Araştırmacı, tezin sonuç bölümünde ise, gitar çalma ile ilgili temel becerilerin inşa edilmesi açısından başlangıç gitar metotlarının ileri seviye metotlara göre daha fazla önem taşıdığını vurgulamıştır. Henüz gitarla ilgili çok az bilgiye sahip başlangıç seviyesi öğrencilerin eğitiminde, metot kadar uygulayıcısı olan öğretmenin de etken olduğu ve özellikle açık bir dille konuların anlatılması gerekliliğine de ayrıca değinmiştir. Küçükosmanoğlu (2006) tarafından Selçuk Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak yapılan araştırmada, Eğitim Fakültelerinde başlangıç gitar eğitiminde kullanılan metotlar incelenmiştir. Eğitim fakültelerinde görev yapan öğretim elemanlarının görüşleri doğrultusunda belirlenen 11 metot, tarama, inceleme yöntemleri ile karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Araştırmacı tarafından belirlenen beş temel davranış, 13 teknik davranış üzerinden karşılaştırmalı olarak yapılan çalışma sonucunda; %90.9 oranı ile arpej ve legato tekniklerinin metotlarda en sık yer alan teknikler, Bekir Küçükay ın Klasik Gitar İçin Başlangıç Metodu nun %77.8 oranı ile en çok temel davranış ve teknik davranış içeren metot olduğu saptanmıştır. Bu araştırmada elde ettiği veriler doğrultusunda araştırmacı, eğitimcilerin bir tek metoda bağlı kalmayıp birçok metottan birden faydalanmalarını, bu metotları seçerken de öğrencilerin bireysel farklılıklarının da gözetilmesi gerektiği sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca, kullanılan metotla yetinilmeyip, görsel işitsel materyallerden ve metot dışı uygun eserlerden de yararlanılmasını önermiştir. Merry nin (2010), Northern Colorado üniversitesinde doktora tezi olarak sunduğu A Paradigm for Effective Pre-College Classical Guitar Methodology: A Case Study of Two Models of Effective Instruction adlı araştırması, iki eğitim modelinin etkinliğini sağlayan öğretme ve öğrenme stratejilerini tanımlamak, bu iki modelde kullanılan metotları ve eğitim yöntemlerini analiz etmek amacı taşıyan betimsel bir araştırmadır. İlk model, 19. Yüzyıl gitar pedagogları ve Charles Duncan, Aaron Shearer ve Frederick Noad gibi çağdaş 53

72 yazarların metotlarını takip etmiştir. İkinci model, özellikle iyi seslendirme ve dinleyerek öğrenmeye önem veren Suzuki metodunu takip etmiştir. Araştırma ile iki metot arasında, Suzuki metodunun erken yaşta eğitime başlanmasına önem verirken, diğer metodun, daha ileri yaşta eğitime başlanması üzerine tasarlandığı gibi önemli farklılıklar, diğer taraftan gitar tekniğinin iyi öğretilebilmesi için sağ el - sol el tekniklerinin anlatımının benzer şekilde işlendiği gibi ortak yönler tespit edilmiştir. Her iki eğitim modelinin de hedeflerine başarıyla ulaştığı açıkça görülmekle beraber, metotların farklı ihtiyaçları karşıladıkları anlaşılmıştır. Araştırma sonunda incelenen başlıklar hakkında ileride yapılacak araştırma ve eğitim programlarına yönelik öneriler getirilmiştir. Özgen in (2006) Arizona State Üniversitesi nde doktora tezi olarak sunduğu Designing Technical Training Programs For Classical Guitarists Based On Exercise Physiology Principles başlıklı araştırmasında, insan hareketlerinin biyofizik temelini inceleyen kinezyolojinin bir alt birimi olan, egzersiz fizyolojisi esaslarına dayalı bir klasik gitar teknik çalışma programı ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Kinezyolojinin diğer iki alt birimi olan, fonksiyonel anatomi ve biyomekanik bilimleri de gitar tekniğiyle ilişkili olduğu kadarıyla tartışmaya açılmıştır. Araştırmanın ilk bölümünde, üst uzuvların fonksiyonel anatomisi ve kas-iskelet sistemi biyomekaniği, ayrıntılarıyla incelenmiştir. Vücut fonksiyonlarının işleyişini anlamak amacıyla kas fizyoloji ve biyomekaniği kavramları gözden geçirilmiş, takibinde gitar çalmanın fizyoloji ve biyomekaniği tartışılmıştır. İkinci bölüm, egzersiz fizyolojisine dayalı çalışma prensipleri ve çeşitli öğrenme prensiplerinden başlayarak, teknik çalışma programı oluşturulmasına ayrılmıştır. Temel tekniklerin ilişkili fiziksel hareketlere göre sınıflandırılmasından sonra farklı teknikler için çeşitli egzersizler gruplandırılmıştır. Belli tekniklerle ilgili kasların kullanımını ve bu kasların güçlendirilmesini sağlamaya yönelik egzersizler, bazıları mevcut gitar eğitim yayınlarından seçilerek, bazıları da araştırmacı tarafından hazırlanarak bir araya getirilmiştir. Temel teknik çalışmaları sağ ve sol el olarak ayrılmıştır. Sağ el alıştırmalarının neredeyse tümü sol ele ihtiyaç duymadan yapılabilmektedir. Sol el tekniği alıştırmalarında belli oranda sağ ele de ihtiyaç olduğundan, eşleme (senkronizasyon) ve ellerin bağımsızlığı konularına sol el tekniği içerisinde yer verilmiştir. Son bölümde kısa dönem ve uzun dönem çalışma programı örnekleri sunulmuştur. Araştırma, alıştırmaların nicelik yönüne odaklanmakla birlikte nitelik açısından da incelemiş ve gitar çalma tekniklerinin biyomekaniğine bağlı alıştırma yapılmasının getirilerini ortaya çıkarmıştır. 54

73 Rodriguez in (2001), Massachusetts Lowell Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak sunduğu An Instructional Guide and Sampling of Related Materials for the Beginning Guitar Instruction of Hispanic Adults : A Group Instruction Approach başlıklı çalışmasında amaç, Latin Amerikan yetişkin öğrencilerine yönelik gitar eğitimi metodu ortaya çıkarmaktır. Araştırmacı, literatür taraması ile temel gitar eğitim metotları geniş bir yelpaze halinde yaygın olarak gözlemlemiş buna karşılık Latin müziğe dayalı başlangıç seviyesinde gitar eğitimine ilişkin bir yayına rastlamamıştır. Latin Amerikalı yetişkinlerin gitar öğrenimi için kendi dilleri ve folklorik müziklerini içeren bir eğitim aracının konuları kavramada kolaylık sağlayacağı aynı zamanda öğrencinin hevesini arttıracağı düşünülmüştür. Çalışmada öncelikle, temel gitar çalma teknikleri ve gitar notasyonuna giriş konularını içeren temel gitar eğitim rehberine sonrasında gitar çalgısının tanıtımı ile el, parmak pozisyonları ve teknikleri üzerine görsel ve yazılı olarak detaylı anlatımlara yer verilmiştir. Sağ el eğitimine öncelik tanınmış, sağ el pozisyon ve çalma teknikleri öncelikli olarak işlenmiştir. Sonrasında sol el pozisyon ve çalma tekniklerine değinilmiştir. Daha sonra ana hatlarıyla Latin Amerika gitarının tarihinden bahsedilip Dominik Cumhuriyeti, Porto Riko ve Meksika geleneksel halk müziği şarkılarından başlangıç seviyesi gitar eğitiminde kullanılabilecek bir derleme oluşturulmuştur. Çalışma sonunda başlangıç seviyesindeki Latin Amerikalı yetişkin öğrencilerin grup eğitiminde uygulama alanı bulacak, başlangıç yaklaşımı olarak sağ ele öncelik tanıyan temel gitar eğitim metodu ortaya çıkarılmıştır. Roos un (2009), Pretoria Üniversitesi nde hazırladığı The Development Of Right Hand Guitar Technique With Reference To Sound Production başlıklı yüksek lisans tezinin amacı, geçmişten günümüze gitar eğitiminde sağ el tekniğinin gösterdiği evrimsel gelişmeleri ortaya çıkarmaktır. Betimsel bir yöntem izleyen araştırmada, yeni icra yöntemleri odak noktası olmak kaydıyla eski ve yeni sağ el tekniklerinin gelişimi ayrıntılarıyla irdelenmiştir. Bu bağlamda çeşitli gitar metot kitapları, tarih kitapları, konuyla ilgili yayınlar, otobiyografiler ve müzikal çalışmalar ilk yazılı belgelerden (Rönesans ve barok dönemlerden) günümüz bilimsel yayınlarına kadar çok geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Toplanan veriler sağ el tekniğinin evriminde eski ve yeni yaklaşımlar yönünden incelenmiştir. Böylelikle, her çağda müziğin nasıl icra edildiğine ve gitarın nasıl doğru teknikle çalınacağına dair önemli ve geniş ölçekli bilgilere yer verilmiştir. Araştırmacı, elde ettiği veriler doğrultusunda, her müzisyenin arzulanan mükemmel sesler hakkında fikir sahibi olduğunu, fakat başlangıç ve orta seviye klasik 55

74 gitar eğitiminde yüksek sesin, farklı ses tınısının ve bas tiz dengesinin nasıl elde edileceğine dair yetersiz bilgilendirmenin sıklıkla rastlanan ve müzisyeni arzuladığı sesi elde etmek için uzun yıllar uğraş ve denemelerle baş başa bırakan bir sorun olduğunu vurgulamıştır. Araştırmanın sonucunda, klasik gitarda sesin oluşumunu sağlayan sağ el tekniklerinin, geliştirilip kusursuz ses elde edilmesinin sonrasında müzisyenin özgürce yorumlama üzerine odaklanmasına olanak sağlayacağına dikkat çekilmiş ve çağdaş müzisyenlerin neden kendine özgü sağ el tekniği kullandıkları ve birçok tekniğin neden zamanla gözden düştüğü de açıklanmıştır. Steadman ın (2002) Texas Üniversitesinde sunduğu An Integrated Approach to Beginning Music-Making on the Classical Guitar başlıklı doktora tezinin amacı, klasik gitar eğitiminde genel eğitim ilkelerini ve yaygın kullanım alanı bulmuş gitar başlangıç metotlarını tartışmaya açarak, bir başlangıç seviyesi klasik gitar metodu ortaya çıkarmaktır. Çalışmada gitar pedagojisine ilişkin beş ilke belirlenmiştir: 1. Becerilerin tanınıp bütünleştirilmesi; profesyonel bir gitaristin davranışları hiyerarşik olarak ritim, kendini ifade edebilme, iyi teknik, nota okumada akıcılık, her pozisyonda rahat çalabilme, müzik teorisine hâkimiyet, eşlikli akor çalabilme olarak listelenmiş ve bunların mümkün olan en erken dönemde öğrenciye kazandırılması gerektiği düşünülmüştür. 2. Parça tanıma ve anlamanın geliştirilmesi; profesyonel gitaristler ezgisel parçaları ölçü, akor veya arpej olarak algılayıp önceden oturtulmuş belli fiziksel hareketler bütünüyle ilişkilendirerek rahatlıkla seslendirirler. Bunun öğrencinin teknik ve algısının koordineli geliştirilmesiyle mümkün olduğu anlaşılmıştır. Çalışmaların, öncelikle sağ el pozisyonu ve tekniği, ayrıntılı olarak irdelendikten sonra ritim, solfej çalışması, nota okumaya geçilmesi, daha sonra sol el tekniği ve en son parça çalınması şeklinde sıralanması sayesinde öğrencinin, dikkatini her çalışmada bir konuya yoğunlaştırarak başarısının yükseltileceği düşünülmüştür. Öğrenci sağ el tekniğini öğrenirken sadece hangi teli hangi parmağıyla ne yöne çekeceğine ve elinin durması gereken pozisyona yoğunlaşıp tekniği daha hızlı ve hatasız öğrenme şansı yakalar. Sol el tekniğine ve nota okumaya geçildiğinde öğrencinin sağ el tekniği oturmuş olduğundan bu konulara daha çok dikkat verebilir ve bu sayede tüm çalışmalarında hatalarını rahatlıkla seçebildiği bir ortam yakalamış olur. 3. Materyallerin pekiştirilmesi; konular hem nota bilgisi hem de teknikler açısından kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru sıralandığında her yeni konuda eski bilgilerin de tekrarlanması mümkün olmaktadır. 4. Var olan bilgilerin kullanımının sağlanması; her alanda öğrenirken bilgi daha önce edinilen bilgiler üzerine inşa edilerek geliştirildiğinden çalışma parçaları 56

75 öğrencinin deneyimlerine dayanmalı, bu mümkün olmadığında herkesçe bilinen ezgilere dayandırılmalıdır. 5. Düşünme şekli ile öğrenme yönteminin analiziyle eğitim planı oluşturulması; eski metotların bir köşesinde yazılı olan hangi egzersizin kaç dakika çalınacağı bilgisi yetersiz kalmıştır. Öğrencinin burada ne olarak bulunduğu ve neyi öğrenmesi gerektiği açıklığa kavuşmalı ve kendi çalışma planını kendi ihtiyaçlarına göre çıkarabilmesi sağlanmalıdır. Çalışmada bu beş ilke tek tek irdelenmiş, var olan kaynak metotlar karşılaştırılmış, çalışma sonunda bu ilkelere dayalı bir başlangıç seviyesi gitar metodu ortaya çıkarılmıştır. Şahin (2008) tarafından Gazi Üniversitesi nde yüksek lisans tezi olarak yapılan, Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Bireysel Çalgı-Gitar Eğitim Programı ile Rodriguez ARENAS ın La Escuela De La Guitarra Libro 1 Metodunun Örtüşme Durumu başlıklı çalışmasında, güzel sanatlar eğitim bölümü müzik anabilimdalı 1. Sınıf bireysel çalgı gitar eğitim programını incelemiş ve bu programda kullanılan La Escuela De La Guitarra Libro 1 1. Klasik gitar başlangıç metodunun programla örtüşme durumu araştırılmıştır. Araştırma için gerekli nitel veriler, en az 4 yıllık eğitim geçmişi olan güzel sanatlar eğitim bölümü müzik eğitimi anabilim dallarındaki 1.sınıf bireysel çalgı gitar eğitiminde öğrenim gören öğrenciler için kullanılan kaynak kitaplar ve Rodriguez ARENAS ın La Escuela De La Guitarra Libro 1 adlı metodu analiz edilerek elde edilmiştir. Örtüşme durumunu saptayabilmek için elde edilen bulgularla, tanımsal programda yer alan hedefler ve hedef davranışlar esas alınarak metod içerisindeki karşılığı, yeterliliği gibi konular araştırılmış, bulgular tablolarla ifade edilip, yorumlanmıştır. Elde edilen verilere göre, gitar eğitim programında yer alan sağ el ve sol eli tanıma, gitar üzerine yerleştirme ile ilgili bilgi ve egzersizlerin, apoyando ve tirando vuruş tekniklerine ilişkin bilgilerin, kromatik, diyatonik, Do majör, Sol majör, Fa majör ile La minör Mi minör Re minör gam ve egzersizlerinin, tek, iki, üç, dört sesli olarak çeşitli biçimlerde çalmayı pekiştirmeye yönelik alıştırmaların 1. Pozisyondaki basit akorlar ile sağ eli çok çeşitli biçimlerde çalıştıran arpej çalışmalarının, çarpma, legato, sürükleme ve bare tekniklerinin anlaşılmasına yönelik bilgiler ile alıştırmaların metot içerisinde yer aldığı, dolayısıyla metot ile programın örtüştüğü ortaya çıkmaktadır. 1. sınıf gitar eğitimi repertuarında yer alan eserler, programın amaçları doğrultusunda seçilmiş eserlerdir. Programın amaçları ile metot içeriğinin örtüştüğü görülmektedir. Dolayısı ile gitar eğitimi repertuarında yer alan eserleri çalmaya yönelik bilgi ve beceriler metot içeriği ile örtüşmektedir. 57

76 Şaklar ın (2001) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde hazırlamış olduğu Klasik Gitarda Sağ El Tekniği Üzerine Yeni Bir Yaklaşım başlıklı yüksek lisans tezinin amacı, klasik gitarda sağ el tekniğinin ve bununla ilgili problemlerin günümüzde hala tam olarak çözümlenmemesi sebebi ile özellikle sağ el tekniği konusunda problemleri olan gitaristlere ve gitar tekniği araştırmalarına katkıda bulunmaktır. Sağ el pozisyonunda sadece tek doğru konumun oluşturulması yerine her gitaristin kendi anatomik yapısına göre en uygun olan pozisyonların oluşturulmasına yönelik teknik bilgiler irdelenmiştir. Bu bilgilerle bazı pozisyon olasılıkları oluşturularak, gitaristin bu olasılıklardan p ve i-m-a parmak gruplarının, telleri aynı anda çekişi ilkesine ve parmakların telleri çekişi sırasında elin hareket etmemesi prensibine uyarak kendisine uygun olan pozisyonu oluşturabilmesi amaçlanmıştır. Bunun yanında sağ el tekniğinin geliştirilebilmesi için gerekli olan etüt çalışma teknikleri ve tırnak bakımı gibi konular incelenmiştir. Sağ el tekniğinin çözümlenebilmesi için bu konudaki çalışmaların daha da derinleştirilmesi gerektiği vurgulanmış, sadece belirli kol ve parmak uzunluğuna sahip gitaristler için pozisyon oluşumlarının belirlenebilmesi için yapılacak çalışmalar, ya da sadece belirli parmak el veya benzer anatomik özelliklerin açılarını ele alarak yapılacak çalışmaların alana katkı sağlayacağı görüşü bildirilmiştir. Wei (2008), Illinois Üniversitesi nde sunduğu The Effects Of A Performance-Oriented Music Appreciation Class On Beginning Adult Piano Study isimli doktora tezi ile Performans Yönlü Müzik Başlangıç Kursu nun (POMAC) yetişkin başlangıç seviyesi piyano öğrencileri üzerindeki etkilerini araştırmıştır. POMAC eğitimci ve sanatçıların seçilmiş eğitim felsefelerini barındıran genel müziğe başlangıç kursu olarak tanımlanabilir. Yetişkin piyano eğitimi ile ilgili metot kitapları, kurslar ve eğitim yöntemleri incelenmiş sonucunda POMAC üniteleri ve nasıl işleneceği, sınıf düzeni, konular, çalışma notları, örnek eserler ve slaytlar ortaya çıkarılmıştır. POMAC da esas prensip eğitimin performansa yönelik olması, öğrencilerin her birine yarının müzisyeni olarak yaklaşılmasıdır. Illinois Üniversitesi 2008 sonbahar sezonunda MUS 170 A ve B ye kayıtlı müzik dalına yabancı öğrencilerden 7 si kontrol 8 i deney olmak üzere gruplar oluşturulmuştur. Her iki grup aynı zamanda başlayıp aynı zamanda biten 12 haftalık piyano başlangıç eğitimi almıştır. Bu süreç içerisinde deney grubuna 5 ünitelik POMAC eğitimi verilmiştir. Araştırmaya yön veren beş sorunun cevaplanması gayesiyle öğrenci gelişimi kurs öncesi ve sonrası yönünden değerlendirilmesi (kulak, nota bilgisi ve müzik teorisi) ve performans yönünden değerlendirilmesi (bir majör gam, teknik, armoni, deşifre, 58

77 düet, iki repertuar parçası ve bir eser çıkarımı) yoluna gidilmiştir. Kurs öncesi ve sonrası bilgi dağarcığının değerlendirilmesi özdeş sorularla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonuçları: 1 POMAC öğrencilerin müzik kavrama alanında özellikle teori ve deşifre konularında gelişimini sağlamıştır. 2 POMAC eğitimi verilen öğrencilerin kompozisyon, armoni ve melodik dikte konularını da içeren farklı konuları öğrenmeye yatkınlıklarının arttığı gözlemlenmiştir. 3 Yetişkin başlangıç seviyesi öğrencilerinin daha iyi bilgi dağarcığına ve eğitime sahip olması ve gelişmiş piyano performansı göstermelerini garanti etmemektedir. 4 Sanatçılığın her ne kadar doğuştan var olduğu düşünülse de egzersiz ve müziksel kavramanın geliştirilmesinin müzik icrasında yapmacık ve kalitesiz olan öğrencileri belli seviyelerde sanatkârlığa taşıyabildiği saptanmıştır. 59

78 60

79 III. BÖLÜM YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeli, çalışma grubu, veri toplama teknikleri, verilerin çözümlenmesi ile ilgili bilgiler verilmiştir. Araştırmanın aşamaları sırasıyla anlatılmış, veri toplamada kullanılan araçların hazırlanması ile ilgili ayrıntılar verilmiş, verilerin güvenilir ve araştırmanın amacına uygun bir biçimde çözümlenmesi için kullanılan istatistiksel yöntemler açıklanmıştır. 3.1 Araştırmanın Modeli ve Deseni Bu araştırmada tarama ve deneme modelleri bir arada kullanılmıştır. Tarama modelleri geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez(karasar, 2004, s. 77). Deneme modelleri ise neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacı ile doğrudan araştırmacının kontrolü altında, gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma modelleridir(karasar, 2004, s. 87). Araştırma için gerekli nitel verilerin toplanmasında literatür taraması yapılmış, sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin etkililiğini saptamak için son test kontrol gruplu seçkisiz deneme modeli kullanılmıştır. Gerçek deneysel desenlerden biri olan; Son test kontrol gruplu seçkisiz desen, çalışma grubunun, seçkisiz biçimde deney ve kontrol olmak üzere iki gruba ayrıldığı, ölçeğin 61

80 yalnızca deney sonrasında uygulandığı bir desendir. Desenin simgesel gösterimi aşağıdaki gibidir.(büyüköztürk, 2008, s ) Grup İşlem Sontest R D Sağ el öncelikli öğretim O1 (Deney) R K Hali hazırda uygulanmakta olan yöntem O (Kontrol) 2 Araştırmada bu desenin seçilmesinin başlıca nedenleri; a) Deneysel desenin, kontrol grubunu içererek, araştırmada test edilen yöntemin etkililiğinin net olarak saptanabilmesine olanak sağlamasıdır. b) Test edilen yöntemin, bir başlangıç yöntemi olması ve dolayısı ile tüm çalışma grubunun gitar çalmaya yeni başlamış olmaları yani başlangıçta test edilebilecek herhangi bir beceri sahibi olmamaları bakımından, desenin, ön test içermeyip yalnızca son test içererek araştırma yapısına uygunluk göstermesidir. 62

81 Araştırma Deseni Betimsel Desen Deneysel Desen Literatür taraması Deneysel İşlem Deneysel işlemde kullanılacak etüt ve eserlerin, uzman görüşleri ile tespit edilmesi Sontest Deney grubu ile yapılacak dersler için, bir çağdaş öğretim programı geliştirilmesi Değerlendirme Şekil 29 Araştırmanın Genel Deseni 63

82 3.2 Çalışma Grubu Araştırmada, evrenden örnekleme yoluna gidilmemiş, bir çalışma grubu ile deneysel işlem gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda eğitim-öğretim yılında Okul Çalgıları(Gitar) dersini alan 2. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma grubunun bu dersi alan öğrencilerden seçilmiş olmasının nedeni, öğrencilerin ilk defa gitar dersi alıyor olmaları, dolayısı ile çalgıya sıfırdan başlayacak olmalarıdır. Ayrıca, araştırmanın yapıldığı üniversitede, hali hazırda başlangıç gitar eğitimi alan bir öğrenci grubu ile çalışmanın, araştırmaya ekonomik katkısı göz önüne alınmıştır eğitim-öğretim yılında okul çalgıları(gitar) dersini alan öğrenciler, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı nda okumakta olan 2. Sınıf öğrencilerinden A ve B şubesine bağlı öğrencilerdir. Öğrencilerin şube seçimleri, bölüme ilk kayıt oldukları yıl seçkisiz olarak yapılmaktadır. Araştırmada da deney ve kontrol grupları, hali hazırda seçkisiz olarak ayrıştırılmış olan A ve B şubelerinden oluşturulmuş olup, böylelikle seçkisiz atama sağlanmıştır. Gruplar incelendiğinde, deney grubunda 12, kontrol grubunda 14 öğrenci olduğu görülmüştür. Deney grubundaki 1, kontrol gurubundaki 2 af kanunundan yararlanan öğrenci, yaş ve genel hazır bulunuşluk düzeyleri açısından farklar göz önüne alınarak çalışma grubundan çıkarılmıştır. Öğrencilerin okul öncesi bireysel çalışmaları ile önceden gitar çalmayı öğrenmiş olabilecekleri ihtimalini sorgulamak amacıyla uygulanan bilgi toplama formu ndan elde edilen verilere bakarak, kontrol grubundaki 1 öğrenci de daha önceden gitar çalmış olduğu gerekçesi ile çalışma grubundan çıkarılmıştır. Deney grubundaki 1 öğrencinin devamsız olması nedeni ile kontrol grubundan bir öğrenci de seçkisiz olarak çalışma grubundan çıkarılmıştır. Böylelikle 10 deney 10 kontrol gurubu olmak üzere 20 öğrenciden oluşan çalışma grubu oluşturulmuştur. 64

83 3.3 Veri Toplama Teknikleri Bu bölümde, araştırmanın nitel verilerinin elde edildiği, literatür taraması ve bilgi toplama formu ile nicel verilere ulaşılmasını sağlayan ölçek ve deney süreci hakkında bilgiler sunulmuştur Literatür taraması Başlangıç klasik gitar eğitimi konusunda kapsamlı bilgi edinebilmek ve bu eğitime uygun yöntem ve materyali geliştirebilmek amacıyla, yerli ve yabancı yayınları, ilgili tezleri, kaynak kitapları ve ilgili web sitelerini içeren geniş bir literatür taraması yapılmıştır Bilgi Toplama Formu Öğrencilerin daha önce gitar çalıp çalmadıkları, mezun oldukları lise türü, bireysel çalgıları ve deney sürecinde gerekli olabilecek iletişim bilgilerine ulaşmak için kullanılan bilgi toplama formu uzman görüşleri alınarak oluşturulmuştur. (Ek-1 bilgi toplama formu) Ölçek Araştırmada kullanılan Gitar Performans Dereceleme Ölçeği Akçay tarafından 2011 yılında Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı nda Yüksek Lisans çalışması olarak geliştirilmiştir. Ölçeği geliştiren araştırmacı tarafından, ilk olarak konuya ilişkin kapsamlı bir literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra gitar eğitiminde kullanılan ölçme yöntemleri ve performans ölçümünde dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında soruların yer aldığı bir görüşme formu hazırlanmış, formun son bölümüne madde havuzu niteliğinde 30 maddeden oluşan Gitar Performans Ölçeği Taslağı eklenerek uzman görüşlerine başvurulmuştur. Türkiye nin çeşitli üniversitelerinde görev yapan 9 gitar öğretim elemanından oluşan 65

84 uzmanların görüşleri ile 30 maddelik taslak 15 maddeye indirgenmiştir. Alınan görüşler doğrultusunda son halini alan ölçme aracı, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü ile Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda okuyan rastlantısal (random) yöntemle seçilmiş 7 bireysel çalgı gitar öğrencisi üzerinde uygulanmıştır. Yapılan bu güvenilirlik uygulamasını 4 gitar öğretim elemanı puanlamıştır. Uygulama sonucunda, iç tutarlılık testi (Cronbach s Alfa) güvenilirlik katsayısı. 84 ve puanlayıcılar arası güvenilirlik (Kendal s W) katsayısı. 60 olarak saptanmıştır. Ölçekte yer alan Dönem içi durum maddesi, puanlayıcıların, deney sürecine katılmayıp yalnızca kamera kayıtlarını izleyerek puanlama yaptıkları için, bu maddeyi puanlayamayacak olduklarından, ölçekten çıkartılmıştır. Uzman görüşlerine başvurularak söz konusu maddeye ait 1 puan eseri/etüdü seslendirmede bütünlük maddesine eklenmiştir. Deneysel sürecin sontest uygulaması kamera ile kaydedilmiş, bu kayıtlar 3 uzman puanlayıcı tarafından, Gitar Performans Dereceleme Ölçeği kullanılarak puanlanmıştır. Bu veriler puanlayıcılar arası tutarlılığın incelenmesi için Kendall'ın ilişki katsayısı (Kendall's W) testi ile incelenmiştir. Sonuçlar aşağıdaki gibidir; Aynı ölçümler için iki veya daha fazla gözlemciye ait puanların güvenirliği, puanlar arasındaki uyum ile ölçülür (Linn ve Gronlund, 1995). Gözlemciler arasındaki uyumun düzeyi Kendall'ın ilişki katsayısı (Kendall's W) ile ölçülebilir (Büyüköztürk vd., 2010, s.115). Tablo 1 Gözlemciler arasındaki uyumun ölçümü Grup Test N Kendall's W P Kontrol Klasik Okul Şarkısı Deney Klasik Okul Şarkısı

85 Yukarıdaki tablodan da görüldüğü gibi Kendall'ın uyum katsayıları istatistiksel olarak önemlidir (p<0.05). Kendall ilişki katsayılarının önemli olması, gözlemciler arasındaki uyum düzeyinin yüksek olduğunu yani ölçeğin farklı gözlemci değerlendirmelerine göre anlamlı derecede değişkenlik göstermediği ifade eder. GİTAR PERFORMANS DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ HEDEF DAVRANIŞ Çok İyi İyi Orta Zayıf Hiç Katsayılar Ağırlıklı ölçme puanı A- TEMEL DAVANIŞLAR 1) Duruş, tutuş, oturuş 2x 2) Sağ ve sol el uyumu 2x 3) Doğru ve temiz çalma (entonasyon) 2x 4) Akort yapabilme 0,5x 5) Konum geçişleri 1,5x B- TEKNİK DAVRANIŞLAR C- MÜZİKAL ETKİ VE YORUMLAMA 6) Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme 1,5x 7) Akorlu pasajlarda netlik 1,5x 8) Sağ el tekniği (Apayando, tirando,tremolo,resguado vb.) 2x 9) Sol el tekniği (Legato, glisando, vibrato vb.) 2x 10) Gürlük ifadelerine uygun çalma 1 x 11) Hız ifadelerine uygun çalma 0,5x 12) Tempoya bağlı kalma 1x 13) Eserin etkili biçimde seslendirilmesi/yorumlanması 0,5x (Dönem özelliklerini ve form özelliklerini yansıtabilme) 14) Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük 2x TOPLAM PUAN 67

86 3.3.4 Deney Sürecinde Kullanılan Etüt ve Eserler Deney sürecinde, kontrol ve deney grubu ile yapılan derslerde ve sontest uygulamasında kullanılan eser ve etütler, Okul Çalgıları(Gitar) dersi tanımı ve bu dersi yürüten öğretim elemanlarının görüşleri doğrultusunda belirlenmiştir.(ek2- kullanılan eser ve etütler) Okul çalgıları dersi tanımı şu şekilde ifade edilmektedir: Gitarın genel özellikleri, gitarla doğru oturuş ve tutuş pozisyonu alma, gitarın akordunu ve basit arpejleri yapma. Küçük ölçekli ezgileri çalma. okul şarkılarını solo olarak çalma. I. pozisyondaki temel akorlar, okul şarkılarına akorla eşlik etme Deney Süreci Deney, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı eğitim-öğretim yılı lisans programında yer alan Okul Çalgıları(Gitar) dersi kapsamında yürütülmüştür. Deney sürecinin Okul Çalgıları(Gitar) dersi kapsamında yürütülmesinin nedeni, ders kapsamının başlangıç gitar eğitimi düzeyinde olmasıdır. (ek1-dersin tanımı) Deneyin, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda yapılmasının nedeni ise, hali hazırda araştırmanın yürütüldüğü üniversite bünyesinde çalışmanın araştırmaya ekonomik katkısıdır. Deney sürecine başlanmadan önce, Okul Çalgıları(Gitar) dersi tanımı, bu dersi yürüten öğretim elemanlarının görüşleri ve program geliştirme alanı uzmanlarının görüşleri dikkate alınarak, deney grubu ile yapılacak olan derslerde kullanılmak üzere bir çağdaş öğretim programı geliştirilmiş, bu program çerçevesinde ders planları hazırlanmıştır.(ek2-program, Ek3-örnek ders planları) Bu program çerçevesinde yürütülen derslere ilişkin içerik tablosu da aşağıda sunulmuştur. Geliştirilen program doğrultusunda, bir eğitim-öğretim dönemi boyunca (14 hafta) araştırmacı tarafından deney ve kontrol grupları ile ders yapılmıştır. Deney süreci sonunda, öğrencilerin performansları kamera ile kaydedilerek, 3 uzman puanlayıcı tarafından değerlendirilmesi sağlanmıştır. Son test uygulamasından elde edilen veriler uygun istatistik 68

87 yöntemlerle analiz edilmiştir. Bu aşamadaki istatistiksel yöntemler, verilerin analizi bölümünde açıklanmıştır. HAFTA İÇERİK DENEY KONROL 1. Gitar çalgısının, tanıtılması ve kısa tarihçesi. Gitar çalgısının, tanıtılması ve kısa tarihçesi. Gitar çalgısının, teknik özellikleri ve kullanım alanlarının açıklanması. Ders özelinde, gitar çalgısının, hangi hedefler doğrultusunda öğretileceğinin ve dersin öneminin açıklanması. Klasik gitarda temel oturuş ve tutuş biçiminin gösterilip yaptırılması. Gitar çalgısının, teknik özellikleri ve kullanım alanlarının açıklanması. Ders özelinde, gitar çalgısının, hangi hedefler doğrultusunda öğretileceğinin ve dersin öneminin açıklanması. Klasik gitarda temel oturuş ve tutuş biçiminin gösterilip yaptırılması. 2. Gitarın akordunun, değişik yöntemlerle nasıl yapılacağının anlatılması ve uygulamalı olarak yaptırılması. Klasik gitarda sağ el tekniğinin açıklanması. Yalın notasız egzersizlerin gösterilip yaptırılması. 3. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo 1-5 (sağ eldeki p,i,m,a parmaklarının, üçünün varyasyonlar haline çalıştırıldığı yalın arpejler) 4. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo 5-10 (sağ eldeki p,i,m,a parmaklarının, dördünün de varyasyonlar haline çalıştırıldığı yalın arpejler) 5. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo (sağ eldeki p,i,m,a parmaklarının, dördünün de varyasyonlar haline çalıştırıldığı orta zorlukta arpejler) Gitarın akordunun, değişik yöntemlerle nasıl yapılacağının anlatılması ve uygulamalı olarak yaptırılması. Klasik gitarda sağ ve sol el tekniklerinin açıklanması. Yalın notasız egzersizlerin gösterilip yaptırılması. Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Prelüd no9 (A. Shearer) Lesson 46 (J.H.Sagreras) Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Prelüd (Z.Aydıntan) Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Rumelinin Dağları Var (Z.Aydıntan) 69

88 6. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo (sağ eldeki p,i,m,a parmaklarının, dördünün de varyasyonlar haline çalıştırıldığı orta zorlukta arpejler) Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Allegro (M.Guiliani) 7. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo (Sağ elde i,m,a parmaklarından en az ikisinin ve ya üçünün birden, varyasyonlar haline çalıştırıldığı ortanın üstü zorlukta arpejler) 8. Gitarda sağ el tekniğini geliştirmek amacıyla boş tellerde arpej çalışmaları. Papararo (Sağ elde p,i,m,a parmaklarından, p parmağının hareketli olduğu biçimde üçünün birden, varyasyonlar haline çalıştırıldığı zor arpejler) Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. First Season (J.Zohourian) Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. First Season(J.Zohourian) 9. VİZE SINAVI VİZE SINAVI 10. Apoyando vuruş tekniği. Temel diziler ve akorlar. Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Prelüd no9 (A. Shearer), Lesson 46 (J.H.Sagreras) 11. Okul çalgılarını solo olarak çalma. Ali Babanın Çiftliği, Kırlara Doğru, Ilgaz Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Prelüd (Z.Aydıntan) Apoyando vuruş tekniği. Temel diziler ve akorlar. Okul çalgılarını solo olarak çalma. Ali Babanın Çiftliği, Kırlara Doğru, Ilgaz 70

89 12. Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Ali Babanın Çiftliği Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Rumelinin Dağları Var (Z.Aydıntan) 13. Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Kırlara Doğru Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. Allegro (M.Guiliani) 14. Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Ilgaz Temel klasik gitar tekniğinin kavratılması amacıyla, yalın, küçük ölçekli etüt ve eserlerin çalıştırılması. First Season(J.Zohourian) Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Ali Babanın Çiftliği Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Kırlara Doğru Okul şarkılarına akor ile eşlik etme. Ilgaz 3.4 Verilerin Analizi Bu bölümde alt problemlerin test edilmesine ilişkin istatistiksel testler hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışmada ilk olarak Kolmogorov-Smirnov testi ile verilerin karşılaştırılan gruplar için normal dağılıma uyup uymadığı incelenmiştir. Elde edilen veriler normal dağılıma uymadığından ve gözlem sayısı az olduğundan grupların karşılaştırılması için parametrik olmayan testlerden Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Hipotez testlerine ait tablolar her bir boyut için ayrı ayrı oluşturulmuş ve tablolarda her bir maddeye ait tanımlayıcı istatistikler ile test sonuçlarına ilişkin U (Mann-Whitney U testi için test istatistiğinin değeri) ve p (anlamlılık için kesin olasılık) değerleri verilmiştir. Araştırmada incelenen boyutlar arası ilişkilerin analizinde korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Çalışmada analizler için elde sonuçlar 0.05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır. Çalışmada yer alan analizler için IBM SPSS 20.0 paket programı kullanılmıştır. 71

90 72

91 IV. BÖLÜM BULGULAR VE YORUMLAR Bu bölümde araştırmanın problemi ve alt problemleri ile ilgili verilerin çözümlenmesiyle elde edilen bulguların yorumlanmasına yer verilmiştir. 4.1 Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Birinci alt problem çerçevesinde, deney grubu ile kontrol grubunun, temel davranışlar basamağına ilişkin son test puan ortalamaları arasında anlamlı fark olup olmadığı beş boyutta incelenmiştir. a) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, duruş, tutuş, oturuş alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.1 de gösterilmektedir. Tablo 4.1. Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Duruş, tutuş, oturuş alt basamağı açısından karşılaştırılması Temel Davranış Grup n X SS M U p 1) Duruş, tutuş, oturuş Deney 20 7,03 1,27 6,67 Kontrol 20 6,03,98 6, * *p<.01 73

92 Tablo 4.1 incelendiğinde, temel davranışlar, Duruş, tutuş, oturuş alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=7,03, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 6,03 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=97.0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, temel davranışlar, Duruş, tutuş, oturuş alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Klasik gitar çalma pozisyonu sol eli, klavye üzerinde rahatça hareket edebilmesi için, özgür bırakmayı amaçlar. Bu pozisyonda gitar, sağ kol, bir ayaklık yardımı ile yükseltilen sol bacak ve gitarı destekleyen sağ bacak arasında tutulur. Bu bilgiler ışığında, çalgıya ait duruş, tutuş, oturuş becerilerinde sol elin etkin bir rol almadığı, gitar öğrenmeye başlarken sol elin kullanılmamasının, bu becerilere yönelik bir sorun oluşturmayacağı düşünülebilir. Araştırma ile ortaya konan veriler de bu görüşü desteklemektedir. Bu bağlamda deney grubundaki öğrencilerin, gitar öğrenmeye başlarken ilk olarak sağ eli öğrenmelerinin, duruş, tutuş, oturuş becerileri açısından herhangi bir sakınca oluşturmadığı, aksine bu becerilerin öğrenilmesine olumlu katkı sağladığı söylenebilir. b) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, sağ ve sol el uyumu alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.2 de gösterilmektedir. Tablo 4.2 Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Sağ ve sol el uyumu alt basamağı açısından karşılaştırılması Temel Davranış Grup n X SS M U p 2) Sağ ve sol el uyumu Deney 20 6,45 1,36 6,34 Kontrol 20 5,17,94 4, * *p<.01 74

93 Tablo 4.2 incelendiğinde, temel davranışlar, Sağ ve sol el uyumu alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=6,45, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 5,17 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=84.5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, temel davranışlar, Sağ ve sol el uyumu alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. İki elin birbiri ile uyumlu olması için eğitimin başlangıcından beri sağ ve sol ellerin birlikte kullanılması gerektiği, elleri teker teker öğrenmenin iki el arasında uyum sorunları yaratabileceği düşünülebilir. Ancak, önce sağ eli öğrenmenin, ileride kazanılacak olan sol el becerilerine daha fazla dikkat edebilme olağanı sağladığı, bunun da sağ ve sol elin uyumu açısından bir sakınca oluşturmadığı aksine olumlu sonuçlara yol açtığı elde edilen bulgular ile ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, seslendirmede, boğumlanma (artikülasyon) ve eşleşme (senkronizasyon) gibi çok önemli konulara etki eden Sağ ve sol el uyumu becerisinin kazanılmasında, sağ el öncelikli öğretimin hali hazırda süregelen öğretime göre daha etkili olduğu ve öğrenci başarısını daha fazla arttırdığı yorumu yapılabilir. c) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, doğru ve temiz çalma(entonasyon) alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.3 de gösterilmektedir. Tablo 4.3 Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Doğru ve temiz çalma (entonasyon) alt basamağı açısından karşılaştırılması Temel Davranış Grup n X SS M U p 3) Doğru ve temiz çalma (entonasyon) *p<.01 Deney 20 6,18 1,45 6,67 Kontrol 20 4,33,73 4, * 75

94 Tablo 4.3 incelendiğinde, temel davranışlar, Doğru ve temiz çalma (entonasyon) alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=6,18, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 4,33 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=44.5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, temel davranışlar, Doğru ve temiz çalma (entonasyon) alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Kontrol grubuna göre sol el becerilerini yarıdan daha az bir sürede öğrenmek durumunda olan deney grubu öğrencilerinin, bir sol el becerisi olan Doğru ve temiz çalma (entonasyon) ya ilişkin puanlarının kontrol grubundan daha yüksek olması, yeterli bir sağ el hâkimiyeti ile yapılan çalışmaların, sol el becerilerinin daha yalın bir şekilde algılanıp, daha kolay ve etkili öğrenilmesine katkı sağladığı yorumu yapılabilir. d) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağı, akord yapabilme alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.4 de gösterilmektedir. Tablo 4.4 Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar, Akort yapabilme alt basamağı açısından karşılaştırılması Temel Davranış Grup n X SS M U p 4) Akort yapabilme Deney 20 1,64,35 1,67 Kontrol 20 1,37,15 1, * *p<.01 Tablo 4.4 incelendiğinde, temel davranışlar, Akort yapabilme alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=1,64, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 1,37 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=100.0; p<0.05] düzeyinde 76

95 anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, temel davranışlar, Akort yapabilme alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Akort yapabilme becerisi ilk bakışta sağ el öncelikli gitar öğretim yöntemi ile ilgili görünmeyebilir. Ancak deney grubundaki öğrencilerin, 7 hafta boyunca yapmış oldukları sağ el çalışmaları, sol elin kullanılmaması nedeniyle, boş tellerde yapılmıştır. Buradan hareketle deney grubu öğrencilerinin bu çalışmalar ile boş tel seslerine ve aralıklarına karşı işitsel yatkınlık geliştirdikleri ve akort yapabilme becerisinin bu süreçten olumlu yönde etkilendiği yorumu yapılabilir. e) Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağına ilişkin genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.5 de gösterilmektedir. Tablo 4.5 Deney ve Kontrol gruplarının, temel davranışlar basamağında genel olarak karşılaştırılması Temel Davranış Grup n X SS M U p Genel Deney 20 21,31 3,48 21,00 Kontrol 20 16,91 2,15 16, * *p<.01 Tablo 4.5 incelendiğinde, temel davranışlar açısından genel olarak deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=21,31, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 16,91 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=49.5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, temel davranışlar basamağından aldıkları toplam puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. 77

96 Temel davranışların kazanılması, sonrasında hedeflenen davranışlar/beceriler için bir zemin oluşturması bakımından, çalgı öğretimi sürecinin önemli basamaklarından birisidir. Bu aşamada eksik kalan bilgi ve/veya becerilerin ilerleyen süreçlerde çeşitli sorunlara neden olabileceği de dikkate alındığında, temel davranışlara ilişkin öğrenci başarısının arttırılması gitar öğretiminin niteliği açısından önemli bir nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Yukarıda sunulan bulgular bu bağlamda incelendiğinde, sağ el öncelikli öğretim ile hali hazırda kullanılmakta olan öğretim arsında ortaya çıkan bu fark, daha da önem kazanmaktadır. 4.2 İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar İkinci alt problem çerçevesinde, sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile hali hazırda kullanılmakta olan yönteminin uygulandığı kontrol grubunun, teknik davranışlar basamağına ilişkin son test puan ortalamalarına göre anlamlı fark olup olmadığı altı boyutta incelenmiştir. a) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, konum geçişleri alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.6 da gösterilmektedir. Tablo 4.6 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Konum geçişleri alt basamağı açısından karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U p 5) Konum geçişleri Deney 20 4,55,93 4,50 Kontrol 20 3,70,89 3, * *p<.05 Tablo 4.6 incelendiğinde, teknik davranışlar, Konum geçişleri alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=4,55, kontrol grubu öğrencilerinin 78

97 aritmetik ortalaması ( X )= 3,70 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=100; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar, Konum geçişleri alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Gitarda konum geçişleri, sol elin klavye üzerinde yatay hareketi ile gerçekleşen bir sol el becerisidir. Sağ el becerileri ile hiçbir bağlantısı olamayan bu davranışa ait puanların, sol el çalışmalarına kontrol grubundan 7 hafta geç başlayan deney grubu lehine olması düşündürücüdür. Bu durum, deney grubu öğrencilerinin yapmış oldukları çalışmalarla kazandıkları sağ el hâkimiyeti sayesinde, konum geçişlerine çalışırken ağırlıklı olarak sol ellerine odaklanabildikleri, böylelikle ilgili beceriyi daha yalın bir algı ile yapabildikleri, bunun da sonucu deney grubu lehine şekillendirdiği biçiminde yorumlanabilir. b) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.7 de gösterilmektedir. Tablo 4.7 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağı açısından karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U p 6) Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme **p<.05 Deney 20 4,33 1,30 4,00 Kontrol 20 3,55 1,10 4, ** Tablo 4.7 incelendiğinde, teknik davranışlar, bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=4,33, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 3,55 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=142,5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol 79

98 gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar, Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir farkın bulunmaması, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, bareli pasajlarda temiz ses üretebilme becerisine önemli bir katkısının olmadığını göstermektedir. Dalkılıç (2010), tarafından yapılan araştırmada öğrencilerin en çok zorlandıkları tekniğin %45.5 oranı ile bare olduğu saptanmıştır. Sol elin işaret parmağının (1. parmak) dikey biçimde birden fazla tele basması şeklinde tanımlanabilen bu teknik, ilgili literatürde de yer bulduğu gibi, gitar çalma teknikleri arasında en zorlarından birisidir. Bu bağlamda, sağ el öncelikli gitar öğretimi ile deney ve kontrol grupları arasında, sol elin en zor becerilerinden biri olan bareli pasajlarda temiz ses üretebilme ye ilişkin anlamlı bir fark oluşmaması doğal bir sonuçtur. Bununla birlikte, deney grubuna ait puanların aritmetik ortalamasının, kontrol grubununkilere göre daha yüksek olması, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, bareli pasajlarda temiz ses üretebilmeye olumsuz bir etkisinin olmadığını göstermektedir. c) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, akorlu pasajlarda netlik alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.8 de gösterilmektedir. Tablo 4.8 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Akorlu pasajlarda netlik alt basamağı açısından karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U p 7) Akorlu pasajlarda netlik Deney 20 4,73 1,22 5,00 Kontrol 20 3,38,78 3, * *p<.01 Tablo 4.8 incelendiğinde, teknik davranışlar, Akorlu pasajlarda netlik alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=4,73, kontrol grubu 80

99 öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 3,38 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=73,5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar, Akorlu pasajlarda netlik alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Gitarda akorlar, sol el parmaklarının bir kalıp gibi, gerekli seslere bir çırpıda basması ile çalınır. Akorların net yani kirli ses üretmeden çalınabilmesi için sol el parmaklarının bir akor kalıbından diğerine çok hızlı bir biçimde ve hatasız olarak geçebilmesi gerekir. Bu da uzun süreyle yapılan çok sayıda tekrar ile elde edilebilecek bir beceri olarak görülmektedir. Bu bağlamda, sağ el becerilerinin dışında olan bu davranışa ait puanların, sol el çalışmalarına kontrol grubundan 7 hafta geç başlayan deney grubu lehine olması düşündürücüdür. Bu durum, deney grubu öğrencilerinin yapmış oldukları çalışmalarla kazandıkları sağ el hâkimiyeti sayesinde, akorlu pasajlara çalışırken ağırlıklı olarak sol ellerine odaklanabildikleri, böylelikle ilgili beceriyi daha yalın bir algı ile yapabildikleri, bunun da sonucu deney grubu lehine şekillendirdiği biçiminde yorumlanabilir. d) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, sağ el tekniği alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.9 da gösterilmektedir. Tablo 4.9 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Sağ el tekniği (Apayando, tirando, tremolo, resguado vb.) alt basamağı açısından karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U p 8) Sağ el tekniği (Apayando, tirando, tremolo, resguado vb.) *p<.01 Deney 20 7,53 1,06 7,33 Kontrol 20 5,13 1,30 4, * 81

100 Tablo 4.9 incelendiğinde, teknik davranışlar, Sağ el tekniği alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=7,53, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 5,13 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=32,5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar, Sağ el tekniği alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Araştırmanın, sağ el öncelikli bir öğretimin etkililiğinin sınaması, dolayısıyla deney grubunun ağırlıklı olarak sağ el çalışmaları yapmış olmalarının doğal bir sonucu olarak karşımıza çıkan bu bulgu, aynı zamanda araştırmada sunulan verilerin tamamı içersinde en büyük farkın ortaya çıktığı alandır. Sağ el tekniği ne ait puanlar arası bu denli bir farkın ortaya çıkması, aynı zamanda, araştırmada kullanılan egzersizlerin ve öğretim programının, sağ el tekniğinin öğretilmesi bakımında gerekli özellikleri taşıdığının ve iki grup arasında önemli farklar yaratabilecek nitelikte olduğunun da göstergesidir. e) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağı, sol el tekniği alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.10 da gösterilmektedir. Tablo 4.10 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar, Sol el tekniği (Legato, glisando, vibrato vb.) alt basamağı açısından karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U p 9) Sol el tekniği (Legato, glisando, vibrato vb.) *p<.01 Deney 20 6,63 1,11 6,67 Kontrol 20 5,13 1,21 5, * Tablo 4.10 incelendiğinde, teknik davranışlar, Sol el tekniği alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=6,63, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 5,13 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten 82

101 elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=72,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar, Sol el tekniği alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Araştırmanın deneysel işlem sürecinde, kontrol grubu öğrencileri, sol el tekniğine ve sol el tekniğini işleyen, geliştiren çalışma ve eserlere 12 hafta, deney grubu öğrencileri ise yalnızca 5 hafta süre ile çalışma olanağı bulmuşlardır. Bu durum göz önüne alındığında, araştırma ile elde edilen en dikkat çekici bulgu, deney grubu öğrencilerinin Sol el tekniği alt basamağı açısından, kontrol grubu öğrencilerine göre daha başarılı olmasıdır. Bu bağlamda, gitar çalmaya yönelik bir tekniğin öğrenilmesinde, yalnızca sürenin değil, öğretim faaliyetinin doğru ve etkin bir biçimde kurgulanmış olasının da büyük önem taşıdığı söylenebilir. Tüm bu veriler ışığında, sağ el öncelikli öğretimin, sol el tekniğine ait becerilerin öğretilmesinde, hali hazırda uygulanmakta olan öğretim biçimine göre daha etkili ve başarılı olduğu yorumu yapılabilir. f) Deney ve kontrol gruplarının, teknik davranışlar basamağına ilişkin genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.11 de gösterilmektedir. Tablo 4.11 Deney ve Kontrol gruplarının teknik davranışlar basamağında genel olarak karşılaştırılması Teknik Davranışlar Grup n X SS M U P Genel Deney 20 27,77 4,65 26,24 Kontrol 20 20,89 4,38 20, * *p<.01 Tablo 4.11 incelendiğinde, teknik davranışlar açısından genel olarak deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=27,77 kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 20,89 dur. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde 83

102 ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=56,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar basamağından aldıkları toplam puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Araştırmada sınanan teknik davranışlar; konum geçişleri, bareli pasajlarda temiz ses üretebilme, akorlu pasajlarda netlik, sağ el tekniği ve sol el tekniği alt basamaklarından oluşmaktadır. Bu alt basamaklara dikkat edildiğinde, 4 tanesinin sol el, yalnızca 1 tanesinin sağ el becerileri ile ilgili olduğu görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında, teknik davranışları oluşturan bu alt basamaklardan alınan toplam puanlar arası farkın, sol el tekniklerine kontrol grubundan 7 hafta daha az çalışma olanağı bulan deney grubu lehine çıkası dikkat çekici bir sonuçtur. Bu bağlamda, sağ el öncelikli öğretiminin, Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, teknik davranışlar basamağına ilişkin sol el ağırlıklı davranışların öğretilmesinde, olağan gitar öğretiminden daha etkin olduğu ve öğrenci başarısını daha fazla arttırdığı yorumu yapılabilir. 4.3 Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Üçüncü alt problem çerçevesinde, sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile hali hazırda kullanılmakta olan yönteminin uygulandığı kontrol grubunun, müzikal etki ve yorumlama basamağına ilişkin son test puan ortalamalarına göre anlamlı fark olup olmadığı altı boyutta incelenmiştir. a) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.12 de gösterilmektedir. 84

103 Tablo 4.12 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup n X SS M U P 10) Gürlük ifadelerine uygun çalma Deney 20 3,02,48 3,00 Kontrol 20 2,45,45 2, * *p<.01 Tablo 4.12 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=3,02, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 2,45 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=81,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Eser ya da etüt seslendirilirken motif ve cümlelerin ifadesinden, çeşitli müzikal anlatımlara kadar seslendirilen müziğin, derli toplu ve anlamlı duyulmasına önemli etkisi olan Gürlük ifadelerine uygun çalma becerisi, gitarda sesin üretiminden sorumlu olan sağ el becerileri kapsamındadır. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, yapmış oldukları sağ el çalışmalarının bir getirisi olarak değerlendirilebilinecek bu bulgu, araştırmada etkililiği sınanan sağ el öncelikli öğretimin, gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından, hali hazırda uygulanmakta olan öğretim biçimine göre daha etkili olduğu biçiminde yorumlanabilir. b) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, hız ifadelerine uygun çalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.13 de gösterilmektedir. 85

104 Tablo 4.13 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Hız ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup n X SS M U P 11) Hız ifadelerine uygun çalma Deney 20 1,48,31 1,33 Kontrol 20 1,13,28 1, * *p<.01 Tablo 4.13 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Hız ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=1,48, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 1,13 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=79,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Hız ifadelerine uygun çalma alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Eser ya da etüt içersindeki müzikal dönemlerin başlangıç ve bitişleri, seslendirilen müziğin genel temposunun, karakteristiğinin ifade edilmesi gibi noktalarda önemli rolü olan Hız ifadelerine uygun çalma becerisi, öğrencinin çalgı tekniğine ilişkin sorunlarının olmadığı, dikkatini müzikal unsurlara yöneltebildiği bir çalgı hâkimiyeti gerektirmektedir. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, sağ el öncelikli öğretimin bir getirisi olarak, çalgılarına ilişkin hâkimiyetlerinin, kontrol grubuna göre daha yüksek olduğu yorumu yapılabilir. c) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, tempoya bağlı kalma alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.14 de gösterilmektedir. 86

105 Tablo 4.14 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Tempoya bağlı kalma alt basamağı açısından karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup N X SS M U P 12) Tempoya bağlı kalma Deney 20 3,27,72 3,33 Kontrol 20 2,50,55 2, * *p<.01 Tablo 4.14 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Tempoya bağlı kalma alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=3,27, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 2,50 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=78,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Tempoya bağlı kalma alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Tempoya bağlı kalma becerisinin, öğrencinin hali hazırda sahip olduğu müzikal yetilerinden kaynaklı bir davranış olduğu düşünülebilir. Ancak, performans esnasında çalgı tekniğine ilişkin problemlerin olduğu, öğrencinin eser ya da etüttü seslendirirken müzikal unsurlara odaklanamayacak ölçüde problemler yaşadığı bir durumda, hali hazırdaki bir becerinin de sergilenemeyeceği bilinen bir gerçektir. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, kontrol grubuna göre, sağ el öncelikli öğretimin bir getirisi olarak, çalgılarına ilişkin daha az teknik problem yaşadıkları, böylelikle tempoya bağlı kalmaya daha fazla dikkat edebildikleri yorumu yapılabilir. d) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, eserin etkili biçimde seslendirilmesi/yorumlanması alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.15 de gösterilmektedir. 87

106 Tablo 4.15 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması alt basamağı açısından karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup n X SS M U P 13) Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması *p<.01 Deney 20 1,28,40 1,09 Kontrol 20,89,26, * Tablo 4.15 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=1,28, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 0,89 dur. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=74,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması, seslendirilen esere ilişkin teknik zorlukların çözülmüş olması, böylelikle, öğrencinin müzikal öğelere yoğunlaşabilmesiyle ortaya çıkabilecek bir beceridir. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, araştırmada etkililiği sınanan sağ el öncelikli öğretimin bir getirisi olarak, performans anında kontrol grubuna göre daha az teknik zorluk yaşadıkları, böylelikle eseri etkili biçimde seslendirebilmeye daha fazla odaklanabildikleri yorumu yapılabilir. e) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağı, eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.16 de gösterilmektedir. 88

107 Tablo 4.16 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama, Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağı açısından karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup n X SS M U P 14) Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük *p<.01 Deney 20 5,93 1,51 5,33 Kontrol 20 4,03 1,09 4, * Tablo 4.16 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=5,93, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=4,03 dür. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=63,5; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağı, Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağından aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük basamağında sınanan beceri, gerek müzikal gerekse teknik beceriler bakımından herhangi bir sorunlu noktanın olmadığı, dolayısı ile eserin ya da etüdün, akıcı biçimde, baştan sona duraksamadan seslendirilebilmesi ile sergilenebilir. Bu açıdan bakıldığında sağ el öncelikli öğretimin, deney grubu öğrencilerinin, eseri belli bir bütün halinde akıcı biçimde seslendirebilmede, kontrol grubu öğrencilerinden daha başarılı olmalarına katkıda bulunduğu yorumu yapılabilir. f) Deney ve kontrol gruplarının, müzikal etki ve yorumlama basamağına ilişkin genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan beceriye ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.17 de gösterilmektedir. 89

108 Tablo 4.17 Deney ve Kontrol gruplarının müzikal etki ve yorumlama basamağında genel olarak karşılaştırılması Müzikal etki ve yorumlama Grup n X SS M U P Genel Deney 20 14,97 3,18 13,58 Kontrol 20 11,01 2,45 10, * *p<.01 Tablo 4.17 incelendiğinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı açısından genel olarak deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=14,97 kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 11,01 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=60,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği, müzikal etki ve yorumlama basamağından aldıkları toplam puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Müzikal etki ve yorumlama basamağını oluşturan, gürlük ifadelerine uygun çalma, hız ifadelerine uygun çalma, tempoya bağlı kalma, eserin etkili biçimde seslendirilmesi/yorumlanması, eseri/etüdü seslendirmede bütünlük, alt basamaklarının tamamında ve dolayısı ile genel ortalamasında deney gurubu lehine anlamlı bir fark bulunmuş olması, temel ve teknik davranışlarda olduğu gibi, seslendirilen eser ya da etüdün ardı ardına sıralanan notalar olmaktan çıkıp bir müzik haline gelmesini sağlayan müzikal davranışların kazanımında da, sağ el öncelikli öğretimin olağan gitar eğitimine göre daha etkili olduğu ve öğrenci başarısını daha çok arttırdığı yorumu yapılabilir. 4.4 Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Dördüncü alt problem çerçevesinde, sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile hali hazırda kullanılmakta olan yönteminin uygulandığı kontrol grubunun, temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarına ilişkin son test puan ortalamalarına göre anlamlı fark olup olmadığı incelenmiştir. 90

109 Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarına ilişkin puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan boyutlara ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.18 de gösterilmektedir. Tablo 4.18 Deney ve Kontrol gruplarının basamaklar açısından karşılaştırılması Boyutlar Grup n X SS M U P Temel Davranış Deney 20 21,31 3,48 21,00 Kontrol 20 16,91 2,15 16,17 Teknik Davranış Deney 20 27,77 4,65 26,24 Kontrol 20 20,89 4,38 20,17 Müzikal etki ve yorumlama Deney 20 14,97 3,18 13,58 Kontrol 20 11,01 2,45 10, * ** *** *p<.01 **p<.01 ***p<.01 Tablo 4.18 incelendiğinde, temel davranış basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=21,31, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=16,91, teknik davranışlar basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=27,77, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=20,89, müzikal etki ve yorumlama basamağı açısından, deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=14,97 kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=11,01 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında temel davranış basamağı açısından, [U=49.5; p<0.05] düzeyinde, teknik davranışlar basamağı açısından, [U=56,0; p<0.05] düzeyinde, müzikal etki ve yorumlama basamağı açısından, [U=60,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği ne ait tüm basamaklardan aldıkları puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. İdeal bir gitar öğretim süreci, çalgı öğretiminin üç temel ayağını oluşturan, temel, teknik ve müzikal davranışların tamamında gelişme kaydedilmesi ile sağlanabilir. Araştırmada, 91

110 etkililiği sınanan öğretiminin tam manasıyla değerlendirilebilmesi için özellikle bu üç temel boyutu içeren bir ölçek seçilmiştir. Elde edilen bulgular, sağ el öncelikli öğretimin, çalgı eğitiminin bu üç temel boyutunun yalnızca bir ya da birkaçında değil, tamamında istatistiksel anlamda fark yaratabilecek nitelikte olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, temel davranış, teknik davranış, müzikal etki ve yorumlama basamaklarının tümünde hali hazırda kullanılmakta olan öğretim biçimine göre daha etkili olduğu ve öğrenci başarısını daha fazla arttırdığı söylenebilir. 4.5 Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Beşinci alt problem çerçevesinde, sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile hali hazırda kullanılmakta olan yönteminin uygulandığı kontrol grubunun, temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarına ilişkin son test puan ortalamalarına göre ilişki kat sayıları incelenmiştir. Deney ve kontrol gruplarının, temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarından aldıkları puanlar arası ilişkiler nasıldır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan boyutlara ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.19 de gösterilmektedir. Tablo 4.19 Deney ve Kontrol gruplarında boyutlara ait ilişki katsayıları Boyutlar Grup Temel Teknik Müzikal etki ve Genel davranış Davranış yorumlama Temel Davranış Kontrol 1,000,543,619 Deney 1,000,845,859 * ** ** **,740 ** **,958 * Teknik Davranış Kontrol,543 1,000 ** Deney,845 1,000 ** **,655,918 ** **,857,937 Müzikal etki ve Kontrol,619,655 ** ** 1,000,814 ** yorumlama Deney,859,857 ** ** 1,000,911 ** Genel Kontrol,740,918 Deney,958,937 *güven düzeyi %95 **güven düzeyi %99 92 ** ** ** **,814,911 ** ** 1,000 1,000

111 Tablo 4.19 incelendiğinde, her iki grupta da boyutlar arasındaki ilişkiler önemli bulunmuştur ve bu ilişkiler aynı yönlüdür. Yani boyutlardan birindeki puan artışı diğerlerinde de puan artışını sağlamaktadır. Tablo incelendiğinde deney grubundaki ilişkilerin kontrol grubundaki ilişkilere göre daha fazla olduğu söylenebilir. Çalışma grubundaki öğrenciler, belli bir müzikal birikime sahip olduklarından, sınanan herhangi bir basmaktaki becerinin, öğrencinin hali hazırdaki yetilerinden kaynaklanmış olabileceği düşünülebilir. Örneğin, Hız ifadelerine uygun çalma, Tempoya bağlı kalma gibi becerilerin, öğrencinin mevcut müzikal biriminden mi yoksa deney sürecinden mi etkilendiği tartışma konusu olabilir. Bu durumda, öğrencinin diğer basamaklardan aldığı puanlara bakılarak bir tutarlılık aranması, basamaklar arası ilişkilerin incelenmesi, konuya açıklık getirebilir. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, farklı basamaklardan aldıkları puanlar arası ilişkilerin, kontrol grubuna göre daha güçlü olması dikkate alınarak, deney grubu öğrencilerinin, sınanan yetilerinin deney süreci ile daha fazla ilişkili olduğu söylenebilir. 4.6 Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgu ve Yorumlar Altıncı alt problem çerçevesinde, sağ el öncelikli gitar öğretimin uygulandığı deney grubu ile hali hazırda kullanılmakta olan yönteminin uygulandığı kontrol grubunun, genel olarak son test puan ortalamalarına göre anlamlı fark olup olmadığı incelenmiştir. Deney ve kontrol gruplarının, genel puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır? biçiminde ifade edilen alt problemin cevaplandırılabilmesi için, sınanan boyuta ilişkin verilerin analizi, Tablo 4.20 de gösterilmektedir. Tablo 4.20 Deney ve Kontrol gruplarının genel puan açısından karşılaştırılması Grup n X SS M U P Deney 20 64,04 10, Kontrol 20 48,81 8, * *p<.01 93

112 Tablo 4.20 incelendiğinde, genel olarak deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )=64,04, kontrol grubu öğrencilerinin aritmetik ortalaması ( X )= 48,81 dir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında [U=45,0; p<0.05] düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği nden aldıkları toplam puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu veriler doğrultusunda, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, öğrenci başarısına olumlu yönde etki ettiği ve geleneksel öğretim biçimine göre daha etkili olduğu söylenebilir. 94

113 V. BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırmanın amacı doğrultusunda elde edilen bulgulara ve yorumlara dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve sonuçlara bağlı olarak yapılan bazı önerilere yer verilmiştir SONUÇLAR Araştırmada, başlangıç gitar eğitiminde sağ el öncelikli gitar öğretim yönteminin öğrenci başarısına etkisi incelenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler üzerinde yapılan uygun istatistiksel analizlerle elde edilen bulgular ve yorumlar doğrultusunda şu sonuçlara ulaşılmıştır Birinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1. Duruş, tutuş, oturuş alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Diğer bir değişle deney grubundaki öğrenciler, sınanan beceriyi kontrol gurubundakilere göre daha yüksek bir başarı ile öğrenmiştir. Bu durum, deney grubundaki öğrencilerin, gitar öğrenmeye başlarken ilk olarak sağ eli öğrenmelerinin, duruş, tutuş, oturuş açısından herhangi bir sakınca oluşturmadığını aksine öğrenimi kolaylaştırdığını göstermektedir. Bu bağlamda, öğrencinin gitar öğrenirken, bütün dikkatini yalnızca sağ eline vermesinin, özellikle tutuş becerisinin öğrenilmesine olumlu katkı sağladığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 95

114 2. Sağ ve sol el uyumu alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu durum deney grubundaki öğrencilerin gitar öğrenmeye başlarken ilk olarak sağ eli öğrenmelerinin, sağ ve sol el uyumu açısından herhangi bir zorluk oluşturmadığı gibi kolaylık sağladığını göstermektedir. Her iki elin aynı anda kullanılmasının uygulamadaki zorlukları düşünüldüğünde gitar çalmayı öğrenirken, önce sağ el kullanımının öğrenilmesinin, sağ ve sol elin uyumu açısından daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. 3. Doğru ve temiz çalma (entonasyon) alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Temiz çalmanın bir sol el becerisi olması göz önüne alınarak, yeterli bir sağ el hâkimiyeti ile yapılan çalışmaların, sol el becerilerinin daha yalın bir şekilde algılanıp, daha kolay ve etkili öğrenilmesine katkı sağladığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 4. Akord yapabilme alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney grubu öğrencilerinin, başlangıç aşamasında çalışmış oldukları boş tel etütlerinin, boş tel seslerine ve aralıklarına karşı bir çeşit işitsel yatkınlığa neden olduğu, bunun da akord yapabilme becerisine olumlu yönde katkı sağladığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 5. Temel davranışlar açısından genel olarak, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Sağ el öncelikli öğretimin, sağ ve sol ellerin birlikte kullanılmaya başlandığı geleneksel öğretim yöntemine göre, temel davranışların öğrenilmesinde daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır İkinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1. Konum geçişleri alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Sağ el hâkimiyeti kazanmış olan deney gurubu öğrencilerinin, tüm dikkatlerini sol ele verebildiklerini bunun da, sol el becerisine bağlı olan, konum geçişlerini daha az zorlanarak yapabilmelerine olanak tanıdığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 2. Bareli pasajlarda temiz ses üretebilme alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sağ el öncelikli gitar öğretiminin, bareli 96

115 pasajlarda temiz ses üretebilme becerisine istatistiksel anlamda fark yaratabilecek ölçüde bir katkısının olmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 3. Akorlu pasajlarda netlik alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney grubu öğrencilerinin, sağ el ile gitar eğitimine başlamaları, belirli bir sağ el hâkimiyeti kazanmalarına, dolayısıyla dikkatlerini, sol el becerilerinden biri olan, akorlu pasajlara yöneltebilmelerine, bunun da söz konusu becerinin daha iyi öğrenilmesine yol açtığı sonucu ortaya çıkmaktadır. 4. Sağ el tekniği alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu durum deney grubu öğrencilerinin yapmış oldukları sağ el çalışmalarının bir getirisi olarak açıklanabilir. Aynı zamanda, araştırmada kullanılan egzersizlerin ve öğretim programının sağ el tekniğinin öğretilmesi için uygun olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. 5. Sol el tekniği alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney süreci gereği, sol el tekniğini kontrol grubuna göre daha kısa sürede öğrenen deney grubu öğrencilerinin, kontrol grubuna göre daha başarılı olması dikkat çekici bir sonuçtur. Bu sonuç, gitar çalmayı öğrenirken, önce sağ el tekniğini öğrenmenin, sol el tekniğinin daha hızlı ve kolay öğrenilmesine katkı sağladığını ortaya çıkarmaktadır. 6. Teknik davranışlar açısından genel olarak, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Sağ el öncelikli öğretimin, her iki elin birlikte kullanılmaya başlandığı geleneksel öğretime göre, teknik davranışların öğretilmesinde daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır Üçüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1. Gürlük ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Gitarda ses gürlüğüne ilişkin davranışların, sağ el becerileri kapsamında olması göz önüne alındığında, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, gürlük ifadelerine uygun çalmayı olumlu yönde etkilediği sonucu ortaya çıkmaktadır. 97

116 2. Hız ifadelerine uygun çalma alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu beceri, teknik problemlerden arınmış bir çalgı hâkimiyeti gerektirdiğinden, deney grubu öğrencilerinin çalgılarına daha hâkim oldukları, böylelikle hız ifadelerine uygun çalma becerilerini olumlu yönde geliştirdikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. 3. Tempoya bağlı kalma alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu beceri, çalgı tekniğine ilişkin problemlerin çözülmüş olması ve öğrencinin tüm dikkatini müziğe verebilmesiyle ilgilidir. Dolayısı ile, deney grubu öğrencilerinin, kontrol grubuna göre çalgılarına daha hakim oldukları, müziğe ve müziğin temel öğelerine daha fazla dikkat edebildikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. 4. Eserin etkili biçimde seslendirilmesi / yorumlanması alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Söz konusu becerinin, seslendirilen eserin teknik zorluklarını aşıp, müzikal özelliklerine yoğunlaşabilmeyi gerektiren bir beceri olduğu göz önüne alındığında, deney grubu öğrencilerinin, seslendirdikleri müzikleri, kontrol grubuna göre daha iyi yorumlayabildikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. 5. Eseri/etüdü seslendirmede bütünlük alt basamağı açısından, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney grubu öğrencilerinin, sağ el öncelikli öğretim ile kazandıkları gitara ilişkin hâkimiyetlerinin, eseri belli bir bütün olarak, akıcı biçimde seslendirebilmede, kontrol grubu öğrencilerinden daha başarılı olmalarına katkıda bulunduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. 6. Müzikal etki ve yorumlama açısından genel olarak deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Sağ el öncelikli öğretimin, her iki elin birlikte kullanılmaya başlandığı geleneksel yönteme göre, müzikal etki ve yorumlama becerilerinin öğrenilmesinde, daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır Dördüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1. Temel davranışlar, teknik davranışlar, müzikal etki ve yorumlama basamaklarının üçünde de toplam puanlar yönünden, deney ve kontrol grupları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Böylelikle, sağ el öncelikli gitar öğretimin, Gitar 98

117 Performans Derecelendirme Ölçeği ne ait tüm basamaklarda, hali hazırda kullanılmakta olan öğretim yöntemine göre öğrenci başarısını daha fazla arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır Beşinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1. Deney ve kontrol gruplarının her ikisinde de boyutlar arasındaki ilişkiler önemli bulunmuştur ve bu ilişkiler aynı yönlüdür. Diğer bir değişle, boyutlardan birindeki puan artışı, diğer boyutlarda da puan artışı olarak yansımaktadır. Bununla beraber, deney grubundaki ilişkilerin kontrol grubundaki ilişkilere göre daha fazla olduğu görülmektedir. Çalışma grubundaki öğrenciler, belli bir müzikal birikime sahip olduklarından, sınanan herhangi bir basamaktaki becerinin, öğrencinin hali hazırdaki yetilerinden kaynaklanmış olabileceği düşünülebilir. Örneğin, hız ifadelerine uygun çalma, tempoya bağlı kalma gibi becerilerin, öğrencinin mevcut müzikal birikiminden mi yoksa deney sürecinden mi etkilendiği tartışma konusu olabilir. Bu durumda, öğrencinin diğer basamaklardan aldığı puanlara bakılarak bir tutarlılık aranması, basamaklar arası ilişkilerin incelenmesi, konuya açıklık getirebilir. Bu bağlamda, deney grubu öğrencilerinin, farklı basamaklardan aldıkları puanlar arası ilişkilerin, kontrol grubuna göre daha güçlü olması dikkate alınarak, deney grubu öğrencilerinin, sınanan yetilerinin deney süreci ile daha fazla ilişkili olduğu sonucuna ulaşılabilir Altıncı Alt Probleme İlişkin Sonuçlar 1.Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin son testten elde ettikleri puanların aritmetik ortalamaları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlara göre deney ve kontrol gruplarının Gitar Performans Derecelendirme Ölçeği nden aldıkları toplam puanların ortalamaları açısından, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu veriler doğrultusunda, sağ el öncelikli gitar öğretimin, öğrenci başarısına olumlu yönde etki ettiği ve geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. 99

118 5.2. ÖNERİLER Başlangıç gitar eğitiminde sağ el öncelikli gitar öğretiminin öğrenci başarısına etkisinin incelendiği araştırmada, elde edilen veriler ışığında ortaya çıkan sonuçlara dayanılarak aşağıdaki önerilerde bulunulabilinir: 1. Araştırma sonucunda, başlangıç gitar eğitiminde öğrenci başarısını arttırdığı tespit edilen, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, başlangıç gitar eğitiminde yaygınlaşmasını sağlayacak çalışmalar yapılabilir. 2. Araştırmada etkililiği ispatlanan sağ el öncelikli gitar öğretiminin, yaygınlaşabilmesi için bu öğretimi yürütebilecek eğitimcilerin yetiştirilmesi yararlı görülmektedir. 3. Araştırmada etkililiği ispatlanan sağ el öncelikli gitar öğretimini temel alan kaynak kitapların hazırlanması, söz konusu öğretim biçiminin yaygınlaşabilmesi açısından yararlı görülmektedir. 4. Araştırmada 14 haftalık bir süreç içersinde değerlendirip etkililiği ispatlanan, sağ el öncelikli gitar öğretiminin, uzun vadedeki sonuçlarının tespiti için yapılabilecek bir ya da birkaç yıla yayılan daha büyük ölçekli çalışmalar alana katkı sağlayabilir. 5. Araştırmada etkililiği sınanan öğretimin, farklı yaş grupları ve farklı hazır bulunuşluk seviyelerindeki gruplarla da denenerek, etkililiğinin sınanması alana katkı sağlayabilir. 6. Bu araştırmada sağ el öncelikli başlangıç gitar öğretiminin öğrenci başarısına etkisi sınanmıştır. Benzer bir mantıkla geliştirilebilecek sol el öncelikli bir öğretimin ya da sağ ve sol ellerin ayrı ayrı çalıştırılıp sonradan birleştirildiği bir öğretimin geliştirilip sınanması alana katkı sağlayabilir. 100

119 KAYNAKLAR Aguado, D. (1994). Nuevo Metodo para Guitarra (Madrid, 1843). Reprinted as volume 2 of Dionisio Aguado s Complete Works for Guitar in reprints of the original editions with prefaces by Brian Jeferry.Heidelberg. Akçay, Ş.Ö. (2011). Gitar Eğitiminde Performans Ölçeği Geliştirme Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Alamo, R. G. (2001). A Compilation Of Selected Calisthenic Exercises Designed To Adress Specific Technical Aspects In Guitar Performanc., Ph. D. Dissertation, University of Miami, Florida. Andrade, K.J. (1996). Single String Scale Technique and The Classic Guitar. Master s thesis, San Jose State University The Faculty of the Deparment of Music, San Jose. Arslanoğlu, Z. (2010). Klasik Gitar Öğretim Literatürünün Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Arslanoğlu, Z. (2014). Başlangıç Düzeyi Özengen Gitar Öğretiminde Aydıntan ve Cracknell Metotlarının Kullanımına Yönelik Karşılaştırmalı Bir Çalışma ve Model Önerisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Bingöl, F. (2010). Özengen Gitar Eğitiminde Parmak Hazırlamalı Gitar Öğretimi Yönteminin Öğrencilerin Gitar Çalmadaki Başarılarına Etkisi (Özel Çağlar Müzik Kursu Örneği). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 101

120 Bingöl, F. (2013). Klasik Gitar Eğitiminde Parmak Hazırlamalı Seslendirme Yöntemi. EKEV Akademi Dergisi, Yıl 17, sayı, 56 Yaz, Bobri, V. (1990). The Segovia Technique. Connecticut: The Bold strummer,ltd. Büyüköztürk, Ş. (2008). Deneysel Desenler: Öntest- Sontest Kontrol Gruplu Desen ve SPSS Uygulamalı Veri Analizi. Ankara: Pegem Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., Köklü, N. (2011). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. (7. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Demirel, F., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş.(2010) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık. Cangökçe, H. (2013). Gitarda Sağ El Tekniği Ve Ekoller. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 15 Sayı 2, Carcassi, M. (1988). Methode Complete pour la Guitare. Facsimile of Paris edition 1836 Minkoff: Troupenas Geneva. of Carulli, F. (1987). Methode Complete Pour Parvenir a Pincer de la Guitare. Facsimile of Paris edition of 1825 Minkoff: Carli Geneva. Çelik, S. (2005). Türkiye'de Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Başlangıç Gitar Öğretiminde Uygulanan Yöntem Ve Tekniklerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Dalkılıç, M. (2010). Müzik Öğretmeni Adaylarının Gitar Çalma Temel Tekniklerini Kazanma Zorluklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur. Duncan, C. (1980). The Art of Classical Guitar Playing. Florida, US A: Summy-Birchard Inc. Eğilmez, Ö. (1998). Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Hazırlık Sınıfı Keman Eğitiminde Uygulanan Temel Yay Teknikleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Elmas, Y. (2003). Sorularla Gitar.(İkinci baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. 102

121 Erim, A. (2005) Türkiye`de Klasik Gitar Eğitiminde Kullanılan Başlangıç Metotlarından Bazılarının Öğretme-Öğrenme Süreçleri Açısından Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Ertürk, S. (1993). Eğitimde Program Geliştirme. (Yedinci Baskı). Ankara: Meteksan Yayınları. Fink, M. (2007). Stringing and Tuıning The Renaissance Four Course Guitar: İnterpreting The Primary Sources Mart 2014 Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı, ders içerikleri Mayıs 2013 Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı, Müzik Öğretmenliği Lisans Programı Mayıs 2013 Giuliani, M. (1984). Studio per la Chitarra. Facsimile of the Vienna edition of 1812 published by Artaria, Brian Jeffery. Glise, A. (1997). Classical Guitar Pedagogy: A Handbook for Teachers. St. Joseph, U.S.A: Mel Bay Publications. Halvaşi, A.A. (1999). Ülkemiz Müzik Eğitiminde Klasik Gitar. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kanneci, A. (1988). Klasik Gitar Metodu. Ankara: Meteksan. Kanneci, A. (2001). Gitar İçin Beste Yapmış Türk Bestecilerinin Eğitimi ve Yapıtlarının Uluslar Arası Gitar Repertuarındaki Yeri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Karasar, N. (2004). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Kırlıoğlu, Ö. (2002). Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Viyolonsel ve Keman Eğitiminde Kullanılan Yay Tekniklerinin Yöntemsel Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. 103

122 Korucu, H. (2011). Gitara Başlangıçta Sağ Ve Sol El Teknikleri Metodlarının İncelenmesi Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Mersin. Küçükay, B. (1992). Klasik Gitar İçin Başlangıç Metodu. Ankara: Evrensel Müzikevi Yayınları. Küçükosmanoğlu, H. O. (2006). Eğitim Fakültelerinde Başlangıç Gitar Eğitiminde Kullanılan Metotların İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Linn, R.L., Gronlund, N.E.(1995).Measurement and Assessment in Teaching. 7th ed., New Jersey, USA: Prentice-Hall. Merry, R. (2010). A Paradigm for Effective Pre-College Classical Guitar Methodology: A Case Study of Two Models of Effective Instruction. Ph. D. Dissertation, The Unıversıty of Northern Colorado, College of Performing and Visual Arts School of Music Colorado,USA. Moore, S. (1999). Bütün Yönleriyle Gitarlar. (çev: Cüneyt Karul). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları. Noad, F.M. (1968). Solo Guitar Playing: A Complete Course of Instructions in the Techinques of Guitar Performance Book I. New York: Schirmer Books. Noad, F.M. (1977). Solo Guitar Playing: A Complete Course of Instructions in the Techinques of Guitar Performance Book I. New York: Schirmer Books. Özgen, M. (2006). Designing Technical Training Programs for Classical Guitarists Based on Exercise Pyshiology Principles. Ph. D. Dissertation, Arizona State University. Arizona, A.B.D. Papararo, G. (1965). La Tecnica Delgi Arpegci per Chitarra. Berben Edizioni Musicali, Ancona Pujol, E. (1983). Guitar School: A Theoretical-Practical Mthod fort he Guitar Based on the Principles of Francisco Tarrega, Books One&Two. English Translation by Brian Jeffrey, ed. M. Orphee, Boston. Pujol, E. (1954). Escuela Razonada de la Guitarra, Libro III. Buenos Aires: Ricordi. 104

123 Pujol, E. (1971). Escuela Razonada de la Guitarra, Libro VI. Buenos Aires: Ricordi. Rende, E. (2006). Francisco Tarrega nın Klasik Gitar Eğitimine Kattıkları. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Rodriguez, R. (2001). An Instructional Guide and Sampling of Related Materials for the Beginning Guitar Instruction of Hispanic Adults: A Group Instruction Approach. Master s thesis, Lowell Unıversıty, Massachusetts. Roos, G.L. (2009). The Development Of Right Hand Guitar Technique With Reference Sound Production. Master s thesis, Unıversıty of Pretoria, Pretoria. Sagreras, J. S. (tarih belirtilmemiş). Las Primeras Lecciones de Guitarra. Buenos Aries: Ricordi. Sagreras, J. S. (tarih belirtilmemiş). Las Segundas Lecciones de Guitarra. Buenos Aries : Ricordi. Sagreras, J. S. (1952). Las Terceras Lecciones de Guitarra. Buenos Aries: Ricordi. Sagreras, J. S. (1930). Las Cuartas Lecciones de Guitarra. Buenos Aries: Ricordi. Sagreras, J. S. (tarih belirtilmemiş). Las Cuintas Lecciones de Guitarra. Buenos Aries: Ricordi. Sagreras, J. S. (1956). Las Sextas Lecciones de Guitarra. Buenos Aries: Ricordi. Say,A. (1997). Müzik Tarihi.(Üçüncü baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Shearer, A. (1963). Classic Guitar Technique, Vol. I.. New York: Franco Columbo Inc. Shearer, A. (1964). Classic Guitar Technique, Vol. II. New York: Franco Columbo Inc. Shearer, A. (1964). Classical Guitar Technique Supplement I: Slur, Ornament, and Reach Development exercises. New York: Franco Columbo Inc. Shearer, A. (1964). Classical Guitar Technique Supplement II: Basic Elements of Music Theory fort he Guitar. New York: Franco Columbo Inc. Shearer, A. (1965). Classical Guitar Technique Supplement III: Scale Pattern Studies. New York: Franco Columbo Inc. Shearer, A. (1990). Learning the Classical Guitar, Part 1: Technique. ed. Tom Poore. Pacific, Montana: Mel Bay Publications. Shearer, A. (1990). Learning the Classical Guitar, Part 2: Reading and Memorizing Music. with music composed by Lan Hirsh, ed. Tom Poore. Pacific, Montana: Mel Bay Publications, 105

124 Shearer, A. (1991). Learning the Classical Guitar, Part 3:Interpretation and Performance Development. with music composed by Lan Hirsh, ed. Tom Poore. Pacific, Montana: Mel Bay Publications. Sor, F. (1924). Method for the Guitar. Translated from the original by A. Merrick. Unsbridged republication of the first edition published in London by R. Cocks And Co. in New York: E. Shubert and Co. Steadman, S.K. (2002). An Integrated Approach to Beginning Music-Making on the Classical Guitar. Ph. D. Dissertation, The University of Texas, Austin. Summerfield, M. (1982). The Classical Guitar Its Evolution and Its Players Since Newcastle: Ashley Mark Publishing Co. Şahin, G. (2008). Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Bireysel Çalgı-Gitar Eğitim Programı ile Rodriguez ARENAS ın La Escuela De La Guitarra Libro 1 Metodunun Örtüşme Durumu. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şaklar, C. (2001). Klasik Gitarda Sağ El Tekniği Üzerine Yeni Bir Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Tarman, S. (1996). Bekir Küçükay ın Başlangıç Metodunun Hedef, Hedef Davranış ve İçerik Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Turnbull, H. (1991). The Guitar From The Renaissance to The Present Day. Connecticut: The Bold Strummer LTD. Türk Dil Kurumu. (2005), Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları. Tyler, J ve Sparks, P. (2002). The Guitar and Its Music: From The Renaissance to The Classical Era. New York: Oxford Universty Pres. Uçan, A. (1996). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi.(İkinci baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Uçan, A. (1997). Müzik Eğitimi. (İkinci baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Wade, G. (2001). A Concise History of The Classic Guitar. USA: Mel Bay Publications. Wei, M. H. (2008). The Effects Of A Performance-Oriented Music Appreciation Class On Beginning Adult Piano Study. Ph.D. Dissertation, University of Illinois, Urbana, İllinois. 106

125 Yalçın,G. (2003). Çevreden Evrene Klasik Gitar Metodu. Kayseri: Kent Ofset. Yeşil,C.M. (1998). Klasik Gitar Eğitimi. Ankara: Alaz Ofset. Yöndem,. (1998)Türkiye'deki Mesleki Müzik Yüksek Öğretim Kurumlarında Klasik Gitara Uyarlanmış Türkü Kaynaklı Eğitim Müziklerinin Öğretiminde Ve Seslendiriminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 107

126 108

127 EKLER 109

128 EK-1 BİLGİ TOPLAMA FORMU 110

129 DENEY VE KONTROL GRUPLARINI BELİRLEMEDE, DENKLEŞTİRMEDE KULLANILACAK BİLGİ TOPLAMA FORMU Değerli katılımcı, Elinizdeki bu bilgi toplama formu sizleri daha yakından tanımak amacıyla hazırlanmıştır. Sorulara vereceğiniz cevaplar araştırmaya katılacak deney ve kontrol gruplarının oluşturulmasında kullanılacak ancak kişisel bilgiler tamamen gizli tutulacaktır (ad, soyad, iletişim bilgileri). Soruların çoğu açık uçlu düzenlenmiştir. Şıklı sorularda durumunuza uygun düşen seçeneğin karşısındaki kutucuğu işaretleyiniz ( X ). Cevapsız soru bırakmamanızı diler, göstereceğiniz ilgi ve katkıya şimdiden teşekkür ederim. Engin ÖZYÖRÜK 111

130 1. Adınız:.. 2. Soyadınız:. 3. Cinsiyetiniz:. 4. Yaşınız:. 5. Tel: Mezun olduğunuz lise:.. 7. Ana çalgınız:.. 8. Sınıfınız ve şubeniz:. 9. Bu dersten önce klasik gitar çalıyor muydunuz? a) Evet ( lütfen süresini belirtiniz). b) Hayır 112

131 EK-2 DENEY GRUBU İLE İŞLENEN DERSLERE İLİŞKİN ÖĞRETİM PROGRAMI 113

132 DENEY GRUBU ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELER 1. GİTARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ 2. GİTARDA SAĞ EL TEKNİĞİ VE ÇALIŞMALARI 3. GİTARDA BAŞLANGIÇ SEVİYESİ ESER VE OKUL ŞARKILARININ SESLENDİRİLMESİ ÜNİTE 1: GİTARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ Konu 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımı Konu 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonları Konu 3: Gitarın akordu ÜNİTE 2: GİTARDA SAĞ EL TEKNİĞİ VE ÇALIŞMALARI Konu 1: Gitarda sağ el tekniği Konu2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejler Konu 3: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejler Konu 4: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejler Konu 5: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejler ÜNİTE 3: GİTARDA BAŞLANGIÇ SEVİYESİ ESER VE OKUL ŞARKILARININ SESLENDİRİLMESİ Konu 1: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserler Konu 2: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserler Konu 3: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserler Konu 4: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorlar Konu 5: Okul şarkılarının solo olarak çalınması Konu 6: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınması 114

133 ÜNİTE 1: GİTARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ Konu 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımı HEDEF: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımını kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım alanlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım alanlarına örnek verme HEDEF: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarını kavrayabilme Hedef davranış 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarına örnek verme Konu 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonları HEDEF: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını kavrayabilme Hedef davranış 1: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını ayırt etme HEDEF: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarında kurulabilme Hedef davranış 1: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarına uygun oturma Hedef davranış 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarına uygun çalgıyı tutma Konu 3: Gitarın akordu HEDEF: Gitarda akordun önemini kavrayabilme Hedef davranış 1: Gitarda akordun önemini söyleme Hedef davranış2: Gitarda akordun önemine ilişkin örnek verme HEDEF: Gitarın akordunu yapabilme Hedef davranış1: Gitarın akortlu olup olmadığını ayırt etme Hedef davranış2: Gitarın tel gerginliklerini, doğru notalara göre ayarlama 115

134 ÜNİTE 2: GİTARDA SAĞ EL TEKNİĞİ VE ÇALIŞMALARI Konu 1: Gitarda sağ el tekniği HEDEF: Gitarda sağ el tekniğini kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda sağ el tekniğini öğelere ayırma Hedef davranış2: Gitarda sağ el tekniğinin ilişkilerini belirleme HEDEF: Gitarda sağ el tekniğini uygulayabilme Hedef davranış1: Gitarda sağ el tekniğine alışma Hedef davranış2 Gitarda sağ el tekniğini kararlılaştırma Konu2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejler HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejleri kavrayabilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejleri tanıma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejlerin işlevini söyleme HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejleri seslendirebilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejleri kalıplaştırma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile yalın arpejleri işlekleştirme Konu 3: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejler HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejleri kavrayabilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejleri tanıma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejlerin işlevini söyleme HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejleri seslendirebilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejleri kalıplaştırma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejleri işlekleştirme 116

135 Konu 4: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejler HEDEF: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejleri kavrayabilme Hedef davranış1: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejleri tanıma Hedef davranış2: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejlerin işlevini söyleme HEDEF: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejleri seslendirebilme Hedef davranış1: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejleri kalıplaştırma Hedef davranış2: Sağ elde, i,m,a parmaklarının ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı arpejleri işlekleştirme Konu 5: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejler HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejleri kavrayabilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejleri tanıma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejlerin işlevini söyleme HEDEF: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejleri seslendirebilme Hedef davranış1: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejleri kalıplaştırma Hedef davranış2: Sağ elde, p,i,m,a parmakları ikili ve üçlü olarak çalıştırıldığı zor arpejleri işlekleştirme 117

136 ÜNİTE 3: GİTARDA BAŞLANGIÇ SEVİYESİ ESER VE OKUL ŞARKILARININ SESLENDİRİLMESİ Konu 1: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserler HEDEF: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserleri kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserleri tanıma Hedef davranış2: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserlerin işlevini söyleme HEDEF: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserlerin seslendirilmesi Hedef davranış1: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserleri çalma Hedef davranış2: Gitarda, birinci pozisyon yalın eserleri işlekleştirme Konu 2: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserler HEDEF: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserleri kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserleri tanıma Hedef davranış2: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserlerin işlevini söyleme HEDEF: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserlerin seslendirilmesi Hedef davranış1: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserleri çalma Hedef davranış2: Gitarda, birinci pozisyon orta zorlukta eserleri işlekleştirme Konu 3: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserler HEDEF: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri tanıma Hedef davranış2: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserlerin işlevini söyleme HEDEF: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserlerin seslendirilmesi Hedef davranış1: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri çalma Hedef davranış2: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri işlekleştirme 118

137 Konu 4: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorlar HEDEF: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorları kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorları tanıma Hedef davranış2: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorların işlevini söyleme HEDEF: Gitarda, apoyando tekniği ve temel akorları seslendirebilme Hedef davranış1 Gitarda, apoyando tekniği ile ve temel akorları çalma Hedef davranış2: Gitarda, apoyando tekniğini ve temel akorları işlekleştirme Konu 5: Okul şarkılarının solo olarak çalınması HEDEF: Okul şarkılarının solo olarak çalınmasını kavrayabilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının solo olarak çalınmasını tanıma Hedef davranış2: Okul şarkılarının solo olarak çalınmasının işlevini söyleme HEDEF: Okul şarkılarını solo olarak seslendirebilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının solo olarak çalma Hedef davranış2: Okul şarkılarının solo olarak çalınmasını işlekleştirme Konu 6: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınması HEDEF: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını kavrayabilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını tanıma Hedef davranış2: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasının işlevini söyleme HEDEF: Okul şarkılarını akor eşlikleri ile seslendirebilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalma Hedef davranış2: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını işlekleştirme 119

138 EK-3 DENEY GRUBU İLE İŞLENEN DERSLERE İLİŞKİN ÖRNEK DERS PLANLARI 120

139 ÖRNEK DERS PLANI 1 Ünite 1: GİTARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ Konu 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımı Konu 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonları Bölüm 1: Biçimsel Bölüm Dersin Adı: Okul Çalgıları (Gitar) Bölümü: Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Sınıf: 2-A (Deney) Süre: 2 ders saati (45+45 dakika) Hafta: 1 Dersin hedefleri: HEDEF 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımını kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım alanlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım alanlarına örnek verme HEDEF 2: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarını kavrayabilme Hedef davranış 1: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarın okul çalgısı olarak kullanım yararlarına örnek verme HEDEF 3: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını kavrayabilme Hedef davranış 1: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını söyleme Hedef davranış 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarını ayırt etme HEDEF 4: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarında kurulabilme Hedef davranış 1: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarına uygun oturma Hedef davranış 2: Gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonlarına uygun çalgıyı tutma 121

140 İçerik: Gitarın okul çalgısı olarak kullanımı ve gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonları Metot ve Teknikler: Soru-cevap, düz anlatım, buluş, demostrasyon Araç-gereçler: Öğretmen tarafından hazırlanan çalışma kâğıtları, projeksiyon makinesi, gitar, ayaklık Bölüm 2: Öğretme-Öğrenme Süreci Dikkat çekme: Öğretmen derste ilk olarak farklı müzik türlerinden küçük örnekler çalarak öğrencilerin dikkatlerini çalgıya çeker. Güdüleme ve gözden geçirme: Öğretmen Mesleki yaşantınızda öğretmen çalgısı olarak gitar kullanmak ister misiniz?, Sizce derslerinizde gitar çalgısını kullanmanız, öğrencilerinizin derse karşı motivasyonunu arttırır mı? diye sorar. Hedeften haberdar etme: Öğretmen, bu derste gitarın okul çalgısı olarak kullanımı ve gitarda temel oturuş ve tutuş pozisyonları konularının işleneceğini öğrencilerine açıklar. Bu durum ders sürecinde neler öğreneceğinden haberdar olan öğrencilerin ders dinlemeye istekli ve hazır hale gelmesini sağlar. Geçiş: Öğretmen projeksiyon makinesini sunu için hazırlar, öğrencilerden not tutmalarını ister. Sınıfı gözerliyle denetler. Etkinlik I: Öğretmen gitar çalgısının kısa tarihçesinden bahseder ve klasik, elektronik, akustik, çelik telli, bas, naylon telli, İspanyol gitarı, caz gitar, flamenko gitar gibi birçok sınıflamaya sahip olan gitar ailesini tanıtır. Bu ders kapsamında kullanılacak çalgının, klasik gitar olduğunu söyler. Klasik gitar çalgısını tanıtır. 122

141 Etkinlik 2: Öğretmen klasik gitar çalma biçimlerinden örnekler vererek çalgının, hem solo hem de eşlik çalgısı olarak etkin biçimde kullanılabileceğini açıklar. Bir müzik öğretmeninin bu çalgıyı sınıfta nasıl etkili bir biçimde kullanabileceğini, kendi çalgısıyla örnekler vererek anlatır. Öğrencilerin sorularını yanıtlar ve onlara sorular sorar. Etkinlik 3: Öğretmen, çalgıyı doğru biçimde çalabilmek için düzgün bir tekniğe sahip olmak gerektiğini, bununda duruş, tutuş, oturuş pozisyonlarını iyi öğrenmekle başladığı açıklar ve öğrencilere klasik gitarda duruş, tutuş, oturuş pozisyonları gösterilip yaptırılır. Bölüm 3: Ölçme ve Değerlendirme Sonuç: Öğretmen, öğrencilere bu derste neler öğrendiklerini sorarak, dersin özetlenmesini sağlar. Eksik kalan noktaları ise sorular sorarak tamamlatır. Değerlendirme: Öğretmen dersin hedeflerine uygun olarak daha önceden hazırlamış olduğu soruları öğrencilere cevaplatır. 123

142 ÖRNEK DERS PLANI 2 Ünite 2: GİTARDA SAĞ EL TEKNİĞİ VE ÇALIŞMALARI Konu 3: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejler Bölüm 1: Biçimsel Bölüm Dersin Adı: Okul Çalgıları (Gitar) Bölümü: Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Sınıf: 2-A (Deney) Süre: 2 ders saati (45+45 dakika) Hafta: 6 Dersin hedefleri: HEDEF: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejleri kavrayabilme Hedef davranış1: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejleri tanıma Hedef davranış2: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin işlevini söyleme HEDEF: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejleri seslendirebilme Hedef davranış1: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejleri kalıplaştırma Hedef davranış2: Sağ elde, p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejleri işlekleştirme İçerik: Sağ elde, p,i, m, a parmakları ile karmaşık arpejler Metot ve Teknikler: Soru-cevap, düz anlatım, buluş, demostrasyon Araç-gereçler: G. Papararo, La Tecnica Degli Arpeggi adlı ders kitabı, gitar, ayaklık, nota sehpası 124

143 Bölüm 2: Öğretme-Öğrenme Süreci Dikkat çekme: Öğretmen derse ilk olarak p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejler içeren şarkılardan örnekler çalarak öğrencilerin dikkatini çeker. Güdüleme ve gözden geçirme: Öğretmen Siz de bu karmaşık arpejleri içeren şarkılardan çalmak ister misiniz diye sorar. Sağ elde çalıştığımız bu tekniğin ismi neydi diye sorar. Yeter sayıda doğru cevap alır. Bu tekniği çalışırken nelere dikkat etmeliyiz diye sorar. Yeter sayıda doğru cevap alır, yanlışlar var ise düzeltir, eksik olan noktalar var ise tamamlar. Hedeften haberdar etme: Öğretmen bu derste, sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejler konusunu işleneceğini öğrencilerine açıklar. Bu durum ders sürecinde neler öğreneceğinden haberdar olan öğrencilerin ders dinlemeye istekli ve hazır hale gelmesini sağlar. Geçiş: Öğretmen öğrencilerden gitarlarını ve ders kitaplarını çıkarmalarını ister. Sınıfı gözerliyle denetler. Etkinlik I: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 22 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Etüdü çalarken elin sabit pozisyonunu korumasının önemi vurgulanır. Etüt no: 22 Etkinlik 2: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 23 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Etüdü çalarken elin sabit pozisyonunu korumasının önemi vurgulanır. 125

144 Etüt no: 23 Etkinlik 3: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 24 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Bu etüt ile çalımı zor olan a-m ardışık kalıbının özellikle çalıştırıldığı vurgulanır. Öğrencilerden bu ardışık kalıbın çalımına özellikle dikkat etmeleri istenir. Etüt no: 24 Etkinlik 4: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 25 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Bu etüt çalışılırken tirando tekniğinin can alıcı noktası olan parmakları avuç içine çekerek çalmanın önemi vurgulanır. Etüt no:

145 Etkinlik 5: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 26 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Bu etüt ile i-a ardışık kalıbının özellikle çalıştırıldığı vurgulanır. Öğrencilerden bu ardışık kalıbın çalımına özellikle dikkat etmeleri istenir. Etüt no: 26 Etkinlik 6: Sağ elde p,i,m,a parmakları ile karmaşık arpejlerin öğrenilmesi için ilgili ders kitabından 27 numaralı etüt önce öğretmen tarafından çalınır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden etüdü çalmaları istenir. Bu derste çalışılan etütler içersinde en karmaşık etüdün bu olduğuna dikkat çekilir. Bu gibi zor bir etüt çalışılırken, sağ el tekniğini bozmamaya gayret ederek, dikkatli biçimde çalışmanın önemi vurgulanır. Etüt no: 27 Bölüm 3: Ölçme ve Değerlendirme Sonuç: Öğretmen, öğrencilere bu derste neler öğrendiklerini sorarak, dersin özetlenmesini sağlar. Ders içerisinde çalışılan etütlerin tamamı son bir kez daha öğrencilere çalınarak dikkat edilmesi gerek noktalar tekrar vurgulanır. Değerlendirme: Sağ elde p, i, m, a parmakları ile karmaşık arpejlerin seslendirilmesine yönelik etütler yeter sayıda öğrenciye çaldırılır, gerekli görülen uyarı ve düzeltmeler yapılır. 127

146 ÖRNEK DERS PLANI 3 Ünite 3: GİTARDA BAŞLANGIÇ SEVİYESİ ESER VE OKUL ŞARKILARININ SESLENDİRİLMESİ Konu 3: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserler Konu 6: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınması Bölüm 1: Biçimsel Bölüm Dersin Adı: Okul Çalgıları (Gitar) Bölümü: Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Sınıf: 2-A (Deney) Süre: 2 ders saati (45+45 dakika) Hafta: 14 Dersin hedefleri: HEDEF: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri kavrayabilme Hedef davranış1: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri tanıma Hedef davranış2: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserlerin işlevini söyleme HEDEF: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserlerin seslendirilmesi Hedef davranış1: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri çalma Hedef davranış2: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserleri işlekleştirme HEDEF: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını kavrayabilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını tanıma Hedef davranış2: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasının işlevini söyleme HEDEF: Okul şarkılarını akor eşlikleri ile seslendirebilme Hedef davranış1: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalma Hedef davranış2: Okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınmasını işlekleştirme 128

147 İçerik: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserler ve okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınması Metot ve Teknikler: Soru-cevap, düz anlatım, buluş, demostrasyon Araç-gereçler: Derste çalınacak şarkıların notaları, gitar, ayaklık, nota sehpası Bölüm 2: Öğretme-Öğrenme Süreci Dikkat çekme: Öğretmen derse ilk olarak First Season ardından Ilgaz adlı şarkıyı çalarak öğrencilerin dikkatini çeker. Güdüleme ve gözden geçirme: Öğretmen Siz de bu şarkıları çalmak ister misiniz?, Sizce bu şarkıları kendi öğretmenlik yaptığınız sınıftaki öğrencilerinize çalsaydınız öğrencilerinizin gitara ve müziğe karşı ilgileri artar mıydı? diye sorar. Öğretmen bir önceki dersin konusu olan, Allegro ve Kılara Doğru isimli şarkıları yeter sayıda öğrenciye çaldırır, yanlışlar var ise düzeltir, eksik olan noktalar var ise tamamlar. Hedeften haberdar etme: Öğretmen bu derste, First Season ve Ilgaz şarkılarının öğrenileceğini açıklar. Bu durum ders sürecinde neler öğreneceğinden haberdar olan öğrencilerin ders dinlemeye istekli ve hazır hale gelmesini sağlar. Geçiş: Öğretmen öğrencilerden gitarlarını ve dersin konusu olan şarkıların notalarını çıkarmalarını ister. Sınıfı gözerliyle denetler. Etkinlik I: First Season adlı şarkının deşifresi, öğretmen gözetiminde yaptırılır. Var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır, yanlışlar düzeltilir. Şarkı ağır bir tempo ile toplu olarak tekrar tekrar çalınır, yeter sayıda tekrardan sonra bir kez de öğretmen tarafından çalınır. Etkinlik 2: First Season adlı şarkının deşifresi yapıldıktan sonra, öğretmen konum geçişlerine dikkat çeker. Sol elde konum geçişi yaparken elin klavyeye paralelliğini bozmadan bir ray üzerinde gider gibi hareket etmesinin önemi vurgulanır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden şarkıyı bu kez konum geçişlerine dikkat ederek tekrar çalmalarını ister. Yeter sayıda tekrar yaptırılır, var ise sorular yanıtlanır, hatalar düzeltilir. 129

148 Etkinlik 3: First Season adlı şarkının konum geçişleri çalışıldıktan sonra, öğretmen şarkıdaki bareli pasaja dikkat çeker. Sınıfa barenin nasıl yapılacağını bilen olup olmadığını sorar. Sonra barenin sol elde birinci parmağın birden fazla tele dikey olarak basması olduğunu anlatır ve nasıl yapılacağını gösterir. Daha sonra şarkıda geçen 1/2 BV işaretindeki B nin bare, V nin beşinci perde, 1/2 nin ise yarım bare anlamına geldiğini, böylelikle bu işaret ile gitarın beşinci perdesine yarım bare basılmasının istendiğini, yarım barenin de gitarın alt üç telini kapsadığını anlatır. Sonra öğrencilerden teker teker bareyi yapmalarını ister yeter sayıda tekrardan sonra, şarkıda bare geçen pasajı yine öğrencilere teker teker çaldırır, hatalar var ise düzeltir, eksikleri tamamlar. Etkinlik 4: First Season adlı şarkının bareleri çalışıldıktan sonra, öğretmen sınıfa Bu şarkının ezgisini solfej yapabilir misiniz? diye ezgilerin sorar. Sınıfa şarkının ezgisinin solfejini yaptırır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. Şarkının ezgisinin solfeji yapıldıktan sonra, öğretmen bu kez de solfej yaptıkları ezgiyi, öğrencilerden, gitarları ile çalmalarını ister. Önce sınıfa toplu olarak sonra öğrencilere teker teker şarkının ezgisini gitarları ile çaldırır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. Öğretmen, şarkının ezgisini bir kez de kendisi çalarak öğrencilerin ezgiyi iyice öğrenmelerini sağlar. Daha sonra şarkıyı bir bütün halinde çalarken ezgiyi ön plana çıkarılabilmek, anlaşılır biçimde duyurabilmek için, ezgi notalarının kuvvetli, eşlik notalarının ise daha kuvvetsiz, hafif, baskısız çalınması gerektiğine dikkat çeker. Öğretmen şarkıyı, ezgi seslerini anlaşılır biçimde duyurarak bir bütün halinde çalar ve yeter sayıda öğrenciden şarkıyı bu noktaya dikkat ederek çalmalarını ister, varsa hataları düzeltir, eksikleri tamamlar. 130

149 Daha sonra öğretmen Sizce şarkının ezgisi başlangıçta olduğu gibi hep üst partide mi ilerliyor, yoksa sonradan alt partiye de geçiyor mu? diye sınıfa sorar. Yeter sayıda cevap alır, şarkının ezgisinin alt partiye geçtiği kısmı, öğrencilere açıklar ve öğrencilere şarkının ezgisinin alt partiye geçtiği kısmı çaldırır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. Etkinlik 5: First Season adlı şarkıda ezgilerin olduğu partilerin çalımı da çalışıldıktan sonra öğretmen, şarkı içersinde geçen müzikal terim ve işaretleri tanıyıp tanımadıklarını öğrencilere sorar. Yeter sayıda cevap alır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. Daha sonra öğretmen, bu müzikal terim ve işaretleri gerektiği biçimde uygulayarak öğrencilerin konuyu iyice anlamalarını sağlar. Son olarak, sınıfa toplu olarak sonra öğrencilere teker teker şarkıyı müzikal terim ve işaretlere uygun olarak çaldırır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. 131

150 Etkinlik 6: Ilgaz adlı şarkının solosu önce öğretmen tarafından bir kez çalınır. Sonra Ben şarkının solosunu çalarken hangi pozisyondan çaldığıma dikkat ettiniz mi? diye sorulur, yeter sayıda cevap alınır, varsa hatalar düzeltilir, eksikler tamamlanır. Sonra şarkının 5. konumdan çalındığı, bunun da nota üzerinde V ile belirtildiği, 1. konum dışındaki konumlarda bir şey çalarken yuvarlak içersinde gösterilen tel numaralarına ve nota üzerindeki sol el parmak numaralarına dikkat edilmesi gerektiği vurgulanır. Daha sonra sınıftan yeter sayıda öğrenciye Ilgaz adlı şarkının solosu çaldırılır, varsa hatalar düzeltilir, eksikler tamamlanır. Etkinlik 7: Ilgaz adlı şarkının eşliğinin deşifresi, öğretmen gözetiminde yaptırılır. Var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır, yanlışlar düzeltilir. Eşliğin ilk altı ölçüsünün, şarkının ezgisini içeren bir giriş olduğuna, sonraki altı ölçünün ise tamamen eşlik yapısı taşıdığına dikkat çekilir. Eşlik ağır bir tempo ile toplu olarak tekrar tekrar çalınır, yeter sayıda tekrardan sonra bir kez de öğretmen tarafından çalınır. Etkinlik 8: Ilgaz adlı şarkının eşliğinin deşifresi yapıldıktan sonra, öğretmen konum geçişlerine dikkat çeker. Sol elde konum geçişi yaparken, First Season adlı şarkıda olduğu gibi, elin klavyeye paralelliğini bozmadan bir ray üzerinde gider gibi hareket etmesinin önemi vurgulanır. Daha sonra var ise öğrencilerin soruları yanıtlanır ve öğrencilerden şarkı eşliğini bu kez de konum geçişlerine dikkat ederek tekrar çalmaları istenir. Yeter sayıda tekrar yaptırılır, var ise sorular yanıtlanır, hatalar düzeltilir. 132

151 Etkinlik 9: Ilgaz adlı şarkının eşliğinin konum geçişleri çalışıldıktan sonra, öğretmen bu eşlikteki bareli pasaja dikkat çeker ve sınıfa Barenin nasıl yapıldığını hatırlıyor musunuz? diye sorar. Yeter sayıda cevap alır, eksiklikler varsa düzeltir. Bu eşlikteki 1/2BV ifadesinin First Season adlı şarkıdaki ile aynı olduğuna, dolayısı ile gitarın beşinci perdesine yarım bare basılmasının istendiğine dikkat çekilir. Öğretmen, bareli pasajlar çalınırken gücün koldan alınması gerektiği püf noktasına değinerek, eşlikteki bareli kısmı seslendirir. Daha sonra öğrencilerden eşlikte bare geçen pasajı çalmalarını ister, var ise hataları düzeltir, eksikleri tamamlar. Etkinlik 10: Ilgaz adlı şarkının eşliğinde geçen bareli pasajlar da çalışıldıktan sonra, öğretmen, eşliğin ilk altı ölçüsündeki, şarkının ezgisini içeren giriş yapısındaki kısma dikkat çeker. Bu altı ölçü boyunca, First Season adlı şarkıda olduğu gibi, eşlik ve ezgi seslerinin bir arada bulunduğuna, ezgi seslerini anlaşılır biçimde duyurarak çalmak için ezgi notalarının kuvvetli, eşlik notalarının ise daha kuvvetsiz (hafif, baskısız) çalınması gerektiğine dikkat çeker. Öğretmen şarkıyı, ezgi seslerini anlaşılır biçimde duyurarak bir bütün halinde çalar ve yeter sayıda öğrenciden şarkıyı bu noktaya dikkat ederek çalmalarını ister, varsa hataları düzeltir, eksikleri tamamlar. 133

152 Etkinlik 11: Öğretmen, Ilgaz adlı şarkı içerisinde geçen müzikal terim ve işaretleri tanıyıp tanımadıklarını öğrencilere sorar, yeter sayıda cevap alır, hatalar varsa düzeltir, eksikleri tamamlar. Daha sonra öğretmen, bu müzikal terim ve işaretleri gerektiği biçimde uygulayarak eşliği seslendirir, sonrasında öğrencilerden eşliği müzikal terim ve işaretlere uygun olarak çalmalarını ister. Yeter sayıda öğrenciye çaldırdıktan sonra, varsa konuyla ilgili soruları yanıtlar, hataları düzeltir, eksikleri tamamlar. Bölüm 3: Ölçme ve Değerlendirme Sonuç: Öğretmen, öğrencilere bu derste neler öğrendiklerini sorarak, dersin özetlenmesini sağlar. Ders içersinde çalışılan iki şarkı son bir kez daha öğrencilere çalınarak dikkat edilmesi gerek noktalar tekrar vurgulanır. Değerlendirme: Gitarda, pozisyon geçişli, bareli zor eserler ve okul şarkılarının akor eşlikleri ile çalınması konularının işlendiği, First Season ve Ilgaz adlı şarkılar, yeter sayıda öğrenciye çaldırılır, gerekli görülen uyarı ve düzeltmeler yapılır. 134

153 EK-4 DENEY SÜRECİNDE KULLANILAN ETÜT VE ESERLER 135

154 136

155 137

156 138

157 139

158 140

159 141

160 142

161 143

162 144

163 145

164 146

165 147

166 148

167 149

168 150

169 151

170 152

171 153

172 ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler Soyadı, adı : ÖZYÖRÜK ENGİN Uyruğu : T.C. Doğum tarihi ve yeri : ANKARA Medeni hali : BEKAR Telefon : Faks : enginozyoruk@gmail.com Eğitim Derecesi Okul/Program Mezuniyet yılı Lise Ayrancı Lisesi 1997 Üniversite Gazi Üniversitesi Müzik Eğitimi 2003 Yüksek Lisans Gazi Üniversitesi Müzik Öğretmenliği 2007 Doktora Gazi Üniversitesi Müzik Öğretmenliği 2014 İş Deneyimi, Yıl Çalıştığı Yer Görev 1Yıl Akdeniz Üni. Müzik Bilimleri Öğretim Görevlisi 8 Yıl Gazi Üni. Müzik Öğretmenliği Araştırma Görevlisi Yabancı Dil İngilizce Yayınlar 154

173 GAZİ GELECEKTİR