HÜCRE SİNYALİZASYONU. Prof.Dr.Gönül kanıgür-sultuybek Prof.Dr.Selma Yılmazer
|
|
- Deniz Eyüboğlu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 HÜCRE SİNYALİZASYONU Prof.Dr.Gönül kanıgür-sultuybek Prof.Dr.Selma Yılmazer
2 Çok hücreli organizmalarda hücreler arası bilgi ve iletişim çok sayıda farklı molekülle sağlanmaktadır.bu moleküller Sinyal molekülleri(ligand) olarak adlandırılır.
3 Tek hücreli organizmalarda çevrelerinden sinyal alırlar ve sinyale yanıt verirler. Örn;bakteriler Çok hücreli, organizmalarda hücrelerin entegre ve koordine çalışması sinyal molekülleri sayesindedir
4 Sinyal molekülleri(ligand) uyarı oluşturmak isteyen hücre tarafından sentezlenir ve salgılanır. Salgılanan bu ligand hedef hücre zarında,sitoplazmasında yada nükleusunda yer alan reseptör adı verilen glikoproteine bağlanarak hücresel cevaba yol açar.reseptörler membrane reseptörleri ve intrasellüler reseptörler olarak ikiye ayrılır.
5 Membran reseptörler membrane Glikoprotein Intrasellular receptors sitozol veya nükleusda DNAya bağlanan protein
6 Sinyalleyici (ekstrasellüler )moleküller protein & peptidler: Hormonlar,sitokinler AA & türevleri: Gly, Glu, adrenaline, tiroksine Steroid: Sex Hormone, glucocorticosteroid yağ asidi ve türevleri: prostaglandin
7 Sinyalleyici( İntrasellüler) moleküller Ca 2+ DG, ceramide IP 3 camp cgmp Ras, JAK, Raf iyonlar lipid türevleri karbohidrat türevleri nükleotidler proteinler
8 . HormonunReseptörüne bağlanma özellikleri yüksek spesifiklik yüksek affinite Doyum Reversible bağlanma spesifik fonksiyon
9 Reseptor fonksiyonu (1)Ligandın tanınması (2)Liganda bağlanma (3) Signal transdüksiyon biological etki
10 Sinyalin alınması Ekstraselüler sinyal molekülleri hedef hücrelerin yüzeyindeki veya içindeki özel reseptörler tarafından tanınır.
11 I. HÜCRE SİNYALİZASYONU 1. Hücre sinyalizasyonundaki aşamalar Hücre (1) (2) (3) (1).sinyalleyici molekülün sentezi. (2sinyalleyici molekülün salgılanması (4) (4) Sinyalleyici molekülün re septörü tarafından tanınması (5).intrasellüler sinyal oluşumu Gen ekspresyon ve hücre metabolismasın (6).hücresel cevabın sonlanması (3).sinyalleyici molekülün hedef hücreye transportu (6) (6) Büyüme, farklılaşma, apoptosis gibi
12 Sinyalizasyon sonucu -hücre metabolizması -hücre hareketi -hücre çoğalması -hücre sağkalımı -hücre faklılaşması -hücre apoptozu gibi hücre davranışını düzenleyen bir seri hücre reaksiyonu oluşur
13 Salgılanan moleküllerle sinyal iletim şekilleri: A-Parakrin etkileri kısa sürelidir. B-Sinaptik etkileri kısa sürelidir. C-Endokrin etkileri uzun sürelidir. D-Otokrin
14 Bazı sinyal molekülleri sinyalleri uzun mesafelere taşırken bazıları komşu hücreler arasında bilgi iletirler. Ekstrasellüler sinyaller olarak ifade edilen bu sinyaller etkileyeceği hedef hücrenin uzaklığına bağlı olarak 4 farklı uyarı mekanizması gösterirler.
15 Parakrin sinyal Sinyal molekül [lokal ] bölgesel aracılar olarak rol oynar. Komşu [yakınındaki hüc] davranışını düzenler.örneğin pancreas da Glukagon; somatostatin insülin salgılayan hücreler üzerine etki eder.
16 Nöronal (Sinaptik) Sinyal Nöron hücre [sinir ] tarafından oluşan sinyalleri verilebilir.asetilkolin,noradrenalin. Nöronlar uzun aksonları ile uzaktaki hedef hüc.ler ile temas kurarlar. Çevreden yada diğer nöronlardan gelen sinyaller nöron aksonu boyunca elektrik impulsları şeklinde iletilir. Bu impuls nörotransmitterlerin salgılanmasını sağlar.
17 Endokrin sinyal Endokrin hücreler hormon sinyal mol. Kan damarı içine salgılar. Hormon kan dolaşım yoluyla transport edilir. Farklı hedef hücrelere ulaşan hormon reseptörü ile etkileşerek sinyali hücre içine iletir. Örnek; Estradiol,insülin,thyroxin,adrenalin
18 Sinyalleyici molekül olarak gazlar (NO,CO) Etkileri kısa sürelidir.no sinir sistemi bağışıklık sistemi ve dolaşım sistemi için önemli bir sinyal molekülüdür.steroidler gibi NO,CO de Hedef hüc plasma zarından difüzyon yoluyla içeri girer.no hücre içi hedef enzimlerin aktivitesini değiştirir.yar.ömrü birkaç saniye.komşu hüc.bölgesel olarak etkiler..
19 Otokrin sinyal Hücrelerin kendisi tarafından oluşturulur diger bir deyişle hücreler kendi kendilerine sinyal gönderirler İmmün Sistem Hücrelerinde Büyüme faktörleri,interlökinler gibi moleküller, Hücre farklılaşması ve çogalması için tetik mekanizmasıdır. Ayrıca gelişme esnasında hücre farklılaşmasında otokrin sinyaller kritik rol oynar. Otokrin sinyalindeki anormallik ise kanser hücrelerinin çogalmasına neden olur.
20 Kanser:sağ kalımı kontrol eden sinyal yolaklarından birisinin bozulması sonucu ortaya çıkar.
21 Kanser hücrelerinin büyüme faktörlerine gereksinim duymamalarının nedeni hücre içi sinyal sistemlerinde gerçekleşen bozukluklardır. Hücre çoğalmasını sağlayan sinyal yollarında görev yapan büyüme faktörü reseptörlerinin ya da başka proteinlerin kontrolsüz aktivitesinden kaynaklanır.
22 Erişkinde otokrin sinyalleşme; Eicosanoid - yağ asidi türevleri - Arachidonic asitden yapılır - Erişkin memelilerde otokrin sinyal molekülleri Otokrin sinyal molekülleri (prostoglandinler, prostacyclin, tromboxan,lökotrien)
23 Eicosanoidlerin çeşitli biyolojik aktiviteleri Düz kas kontraksiyonunu etkileme (uterus kasında doğum sırasındaprostoglandin) Trombosit agregasyonunu etkileme Ağrı, ateş İltihabi reaksiyon Doku hasarı eicosanoid sentezi (siklooksigenaz, lipoksigenaz)
24 Embryo gelişimi,erişkin dokuların devamlılığının sağlanmasında çok önemlidir. Kontakt etkileşim
25 Direkt hücre-hücre sinyal iletimi Bir hücre komşu hücre ile doğrudan etkileşime girer., hücre-hücre Hücre hücre matriks etkileşimi sağlıyan mol. Hücre davranışını kontrol eder.örn;integrinler kaderinler sadece adesyon mol.degil hücre sagkalımını vede poliferasyonu sağlıyan sinyal mol olarakta işlev görür.
26 Sinyalleyici Moleküller Sinyalin Tipi Endokrin Sinyal Parakrin Sinyal Nöronal Sinyal Kontakt Etkileşim Molekül Dağılım/ Fonksiyon Örnek Hormonlar Bölgesel Ligandlar Uzak hedeflere kan akımı yolu ile ulaşım / Metabolima Adrenaline Kortizol Glukagon Insulin İnflamasyonun Regülasyonu Doku Hasarı sonrası Hücre Proliferasyonu Histamine EGF PDGF NGF Nitric Oxide Nörotranm iter Sinir sonlanmala- Rındaki sinapslar Acetycholine GABA Memran sinyal Molekülü Embriyonik hücreler, Delta (a transmembrane protein)
27 Gap junctionlar ile iletişim Sinyalin komşu hücreler arasında ortaklaşa kullanımı Küçük intraselüler sinyal molekülleri (intraselüler mediatörler) Ca +2 siklik AMP
28 Sinyal moleküllerinin oluşturduğu cevaplar
29 HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI
30 Bütün biyolojik,dolaşımdaki faktörler tarafından kontrol altında tutulur. Hücre sinyalizasyonuna neden olan bu maddeler hayvanlarda hormonlardır. Hormonlar büyüme gelişme ve her iki durumda da hücreler üzerine etkindir.
31 Hormonların bazıları münferit genler veya çok sayıda gen topluluğu üzerinde direkt etki gösterirken (steroidler), Bazıları (protein hormonlar) ise enzimlerin aktivitelerini (fosforilasyon,defosforilasyon) etkileyerek Hücresel cevap oluştururlar
32 Steroid hormonların etki mekanizması Gonadlar ve adrenal bezlerden salgılanan steroid hormonların en önemli sınıfını androjenler,östrojenler,progestinler,glikoko rtikoidler,mineralokortikoidler oluşur. Pasif difüzyonla hücreye giren steroidler,spesifik reseptörleri aracılığıyla,hedef hücrelerde hedef genlerin transkripsiyonunu düzenlerler,etkileri nükleerdir.
33 Farklı genlerin aktivasyonuyla farklı steroidlerin farklı etkileri ortaya çıkar Örn;gonadal steroidler(androjen,progesteron,östrojen) reprodüktif dokularda seksüel karakterler üzerinde etkinliğe sahipken,büyümenin düzenlenmesiyle de ilişkilidir.
34 Adrenal steroidler metabolizmanın ve,elektrolit hemoztazının kontrolünde metabolik düzenleyiciler olarak işlev görür.
35 Steroid hormon reseptörlerinin hücrede yerleşimi steroid hormon reseptörleri sentezlendikten sonra sitozolde kalır reseptörler A,B,C,D,E domain den oluşur.. heat-shock(şaporon) proteinleri (Hsp90, Hsp70 ve diğerleri) ile C-terminal uçta bulunan D/E domainleri aracılığıyla etkileşir.
36 Ligandın reseptörüne bağlanması takiben heat shok proteinlerden reseptörün ayrılmasına neden olur.hormon Reseptör kompleksinin,dimerizasyonu gerçekleşir.hormon-reseptör dimerlerinin, nukleusa transportu, nuklear por kompleksinden gerçekleşmesi,reseptörün nuklear lokalizasyon sinyali olarak iş gören D domain indeki temel (lizin-arginin) kalıntılara (rezidue) bağlıdır.
37 1. Steroid taşıyıcı proteinle hücreye gelir ve taşıyıcı proteinden ayrılır. 2. steroid hormon taşıyıcı proteinden ayrılır ve diffzüyon ile hücre içine geçer. 3. Steroid hormonlar (Testosteron, Progesteron, Östrogen) Hsp ile bağlı olan sitoplazmik proteine bağlanır. 4. Hsp ayrılır ve hormon-reseptör kompleksi oluşur yani reseptör aktifleşir, dimerleşir. 5. aktif sitoplazmik reseptör aktif transportal nükleusa girer, DNA üzerindeki HRE dizilerine homodimer olarak bağlanır. 6. DNA mrna ya transkripsiyonu olur. 7. mrna nükleusdan ayrılıe ve sitoplazmik ribozomlarda proteine translasyonu olur. 8. yeni sentezlenen proteinler biyolojik cevabı oluşturur.
38 örnegin; Östrojen plazma zarından direkt difüzyon ile geçer ve çekirdekteki reseptörüne bağlanır. Hormon olmadığında, östrojen reseptörü Hsp90 a bağlanır. Östrojenin bağlanması ile reseptör Hsp90 dan ayrılır ve reseptör dimerleri oluşur. Dimerler DNA ya bağlanır, histon asetiltransferaz (HAT) ve koaktivatörler ile etkileşime girer ve hedef genlerin transkripsiyonunu uyarır.
39 KOREGÜLATÖRLER Nükleer reseptörlerin hormonla bağlanması ilişkili genin mrna transkripsiyonun stimüle eden veya inhibe eden farlı proteinleri etkiler. Bunlara transkripsiyon coregülatörleri denir. Bu coregulatörler genlerin transkripsiyonunu aktive ederlerse coaktivatör, inhibe ederse cosupresor denir. Bu coregulatörler fonksiyonlarını diğer koregültör proteinleri bağlayıp işlevlerini kuvvetlendirerek veya kromatini dolayısıyla DNAyı etkileyerek transkripsiyonu ya kolaylaştırır veya zorlaştırırlar.
40 Koaktivatörler Reseptörün agonist liganda(östrogen,testesteron gibi) bağlı olduğu durumdaki konformasyonu koaktivatör adı verilen bazı proteinlerle kompleks yapmasını sağlar. Koaktivatörlerin intrensek bir histon asetil transferaz(hat) aktivitesi vardır ve bu yolla kromatin yapısındaki histonların asetillenmesi, DNA ile histonlar arasındaki iyonik etkileşimi bozarak kompakt kromatin yapısının gevşeyip çözülmesine sebep olmaktadır. Bu yapı, RNA polimeraz II nin DNA ya sıkıca yerleşip transkripsiyonu başlatmasına olanak vermektedir HAT transkripsiyonel aktivitesi olan histon proteinlerindeki lizin AA ne CoAdan asetil grup ekler.
41 Kosupresörler Reseptöre antagonist bir ligand (glıkokortikoid, progestron) bağlı olduğunda (bazı reseptörler için herhangi bir ligand bağlı olmadığı durumda bile) ise kosupresör adı verilen proteinler reseptörle kompleks yapar. Bu kompleksin içinde histon deasetilaz (HDAC)enzimleri de bulunur. Yani DNA ile histonların ilişkisini attırarak transkripsiyonu supresse ederler. Histon deasetilazların etkisi ile asetil grupları uzaklaştırılan histonlar tekrar pozitif yüklerini kazanır ve DNA ile sıkı etkileşime girerler. Böylece kromatin kompakt hale gelir ve transkripsiyon önlenmiş olur.
42 Protein hormonlar
43 Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara baglananlar Enzimatik ve enzime baglı reseptörler e.g. Reseptör tirozin kinazlar G-proteinleri ile baglantılı reseptörler a.k.a 7-transmembrane, bölgesi olan [GPLR] reseptörler İyon kanalına baglı olanlar 2002 Lee Bardwell
44 1-Enzim ilişkili reseptörler Reseptör protein-tirozin kinazlar En büyük reseptör ailesi Büyüme faktörü reseptörlerinin çoğu bu türden (50 den çok). Hayvan hücresi çoğalma ve farklılaşmasını kontrol eden mekanizma 1980 de keşfedildi Onkogenik protein,rous Sarcoma virus:src, ilk bulunan protein tirozin kinaz
45 Tek geçişli heliks transmembran protein Sitozolik bölge protein tirozin kinaz etkinliği gösterir Reseptör protein tirozin kinazlar substratlarını tirozin kalıntılarında fosforiller Çoğu tek bir polipeptid İnsülin reseptörü dimer
46 Etki mekanizması Ligand (GF) bağlanır Reseptör dimerizasyonu. PDGF, NGF dimer yapıdadır. Bağlanınca iki reseptör bir araya gelir; dimer oluşur. Reseptörün otofosforilasyonu: 1. Protein kinaz aktivitesi artar 2. Katalitik bölge dışındaki fosforillenme ile diğer proteinlerin bağlanma bölgeleri oluşur
47 SH2 (Src homoloji 2) bölgesi içeren proteinlerin bağlanması SH2 içeren protein membranlarda yerleşir Diğer proteinlerle etkileşir
48 Protein hormon reseptör familyası Tirozin kinaz reseptör familyası.insülin,igf-l gibi.bu reseptörlerin tirozin kinaz aktivitesi bulunur.sinyal iletimi substrat moleküllerininfosforilasyo nu ile gerçekleşir. Sitokin.,hemopoetin reseptör familyası.ligand baglama bölgeleri benzerdir.gh,prolaktin Üçüncü grup.7- transmembran sahasına sahip G-Proteinleri ile baglantılı [GPLR] reseptörlerparatiroid hormon,lh,fsh,tsh
49 (3) G Protein- ilişkili Reseptörler (serpentine R) 1) Zarı 7-kez geçen alfa heliks yapısındadır.
50 2-G proteini ile ilişkili reseptörler En büyük reseptör ailesi Etkisini guanin nükleotidlerini bağlayan proteinler (G proteinleri) aracılığı ile yapar 1000 den fazla çeşit GPLR reseptör proteini tanımlandı -nörotransmitter reseptörleri -nöropeptid reseptörleri -peptid hormon reseptörleri -koku, görme, tat reseptörleri
51 Ligand Reseptörler G-proteinleri Protein Kinaz and Fosfatazlar İkincil Aracılar (C-AMP, C-GMP Ca- Kalmodulin, Fosfotidil İnositol) İkincil Aracıların substratları 2002 Lee Bardwell
52 G-proteinleri - G-Proteinleri, reseptörle[gplr] efektör arasında aracılık eder. Heterotrimerik yapıda, b, g; - alt birimigtp yi baglar. GDPbaglamış formu inaktif,gtp bağlamış formu aktiftir. GTPaz aktivitesina sahip moleküllerdir. G Proteinlerinin çeşitleri; Trandusin-C-GMP Fosfodiesteraz ivasyonu Gpı- Fosfolipaz C Aktivasyonu 2002 Lee Bardwell
53 G proteinlerinin çeşitleri G s s AC camp G i i AC camp G q q PI-PLC(fosfolipaz ) IP 3 +DAG G o o ion channel G t t cgmp PDE cgmp Rodopsin
54 G proteini Adenil siklaz aktivasyonu camp artışı (ATP den sentez) Protein kinaz A aktivasyonu Seçilmiş proteinlerin serin ve treonin kalıntılarının fosforillenmesi,biyolojik etkiler
55 birçok proteinlerin Ser/Thr rezidülerinin Fosforilasyonu (1)metabolizmanın regülasyonu (2)gen ekspresyonun regülasyonu
56 camp protein kinaz A ya bağlanır Katalitik ünitesi ayrılır Nukleusa girer camp cevap elementi (CRE) dizisini içeren genlerin transkripsiyonunu aktifler CRE bağlayan protein= CREB i fosforilleyerek
57 CRE : camp response element (TGACGTCA) CREB: CRE binding protein
58 FOSFOLİPİDLER Hücre içi sinyal iletiminde sıklıkla kullanılan yolaklardan birisi, fosfatidil inozitol 4,5- bifosfat (PIP 2, bir zar fosfolipidi) dan köken alan ikinci mesajcıların kullanımı esasına dayanır. PIP 2, plazma zarındaki çift tabaka fosfolipidlerin iç bölümünde yerleşmiştir.
59 FOSFOLİPİDLER Çok farklı hormonlar ve büyüme faktörleri, fosfolipaz C tarafından PIP 2 hidrolizini uyararak, iki farklı ikincil mesajcı oluşumuna neden olurlar: 1- Diaçilgliserol 2- İnozitol 1,4,5 trifosfat (IP 3 )
60 Fosfolipaz C (β) nın protein-tirozin kinazlar ile aktivasyonu: PIP 2 hidrolizi, G protein-aracılı reseptörlerin ve reseptör protein-tirozin kinazların aktive edilmesi ile gerçeleşir. G protein-aracılı reseptörler ile fosfolipaz C-β (PLC-β) uyarılır.
61 PROTEİN KİNAZ C PIP 2 hidrolizi ile üretilen diaçilgliserol, protein kinaz C ailesinde yer alan, hücre büyüme ve farklılaşmasının kontrolünde önemli roller oynayan, protein-serin/treonin kinazları aktive eder. Örnek: Forbol esterlerinin etkisi.
62 IP 3 ve Ca 2+ SALINIMI: PIP 2 hidrolizi ile oluşan ve sitozole salınan bir diğer ikinci mesajcı (küçük, polar bir molekül) IP 3, hücre içi depolardan Ca 2+ salınım sinyalleri oluşturur.
63 IP 3 ve Ca 2+ SALINIMI: IP 3 ligand-kapılı Ca 2+ kanallarına bağlanarak, endoplazmik retikulumdan Ca 2+ salınımını sağlar. Sonuç olarak, sitozoldeki Ca 2+ düzeyinin 1 µm a (normalde 0.1 µm düzeyinde tutulur) kadar artması, protein kinaz ve fosfatazları da içeren çok sayıda farklı hedef proteinin aktivitesini etkiler.
64 IP 3 ve Ca 2+ SALINIMI: Birçok hücrede, IP 3 üretimi sonucunda hücre-içindeki Ca 2+ un geçici artışı, plazma zarındaki kanallar yolu ile hücre-dışındaki Ca 2+ un içeriye girmesine neden olarak, daha uzun süreli artışı tetikler. Hücre-dışındaki Ca 2+ un girişi aynı zamanda endoplazmik retikulumdaki Ca 2+ depolarının yenilenmesini sağlar.
65 KALMODULİN Ca 2+ un birçok etkisi Ca 2+ -bağlayan bir protein olan kalmodulin tarafından düzenlenir. Kalmodulin, sitozoldeki Ca 2+ konsantrasyonu 0.5 µm a kadar arttığı zaman aktive olur.
66 KALMODULİN Kalmodulin, 4 adet Ca 2+ bağlanma bölgesi olan, davul tokmağı şeklinde bir proteindir. Aktif Ca 2+ /kalmodulin kompleksi, Ca 2+ /kalmodulin bağımlı (CaM) protein kinaz gibi çok sayıda hedef proteine bağlanır.
67 Ca 2+ /KALMODULİN BAĞIMLI PROTEİN KİNAZLAR: Aktive olan Ca 2+ /kalmodulin, protein kinazları da içeren çok farklı hedef proteine bağlanır: Miyozin hafif-zincir kinaz, Metabolik enzimler, İyon kanalları, Transkripsiyon faktörlerinin fosforillenmesi ile gen ekspresyonunun düzenlenmesi.
68 camp ve Ca 2+ Sinyal İleti Yolakları Arasındaki İlişki: Extrasellüler sinyal molekülünün G proteinine bağlı reseptöre bağlanması, adenilil siklaz aktivasyonuna ve camp konsantrasyonunda artışa yol açar. camp konsantrasyonundaki artış, sitozolde PKA yı aktive eder ve katalitik alt birimlerini serbest bırakır. Daha sonra aktive PKA, CREB gen düzenleyici proteini fosforile ettiği nukleusa doğru hareket eder. Bu sinyal yolağı, beyinde uzun dönem hafıza için gereksinim duyulan proteinlerin üretimi için, endokrin hücrelerde hormon sentezini düzenleyen hücrelerdeki birçok süreci kontrol eder.
69 IP3 and Protein kinase C have different effects in different cells a. IP3 i. Vascular smooth muscle contraction ii. smooth muscle contraction iii. skeletal muscle contraction iv. blood platelet aggregation of platelets b. Protein Kinase C. cell growth, differentiation (development into different tissue types), metabolism. i. blood platelets serotonin release ii. mast cells histamine release iii. smooth muscle contractility iv. nerve cells neurotransmitter release v. adipose tissue fat synthesis vi. liver cells glycogen hydrolysis
70
HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI
HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara
DetaylıHücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları
Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Prof. Dr. Selma YILMAZER Tibbi Biyoloji Anabilim Dalı Hücrelerarası iletişim(sinyalleşme) Sinyal molekülleri: Protein,küçük peptid,amino asid, nukleotid,steroid,vit
Detaylıİ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin
DetaylıHÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ
HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini
DetaylıHücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı
DetaylıDersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.
Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin
DetaylıHücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim
7 Hücrelerde Sinyal İletimi ve İletişim 7 7.1 Sinyal nedir ve hücreler buna nasıl cevap verir? 7.2 Sinyal almaçları hücre cevabını nasıl başlatır? 7.3 Sinyale cevap hücre içinde nasıl aktarılır? 7.4 Sinyallere
DetaylıHücre Sinyal İletimi
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ Hücre Sinyal İletimi Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak: Cooper and Hausman, Hücre Moleküler Yaklaşım. Çeviri
DetaylıSİNYAL AKTARIMI. Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017
SİNYAL AKTARIMI Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017 BİZ BU DERSTE 1.1.38.7-1 - Sinyal- reseptör ilişkisinin kavranması 1.1.38.7-2
DetaylıHÜCRELERARASI İLETİŞİM
HÜCRELERARASI İLETİŞİM Bazı sorular!!! Bitki hücreleri ne hakkında konuşur? Bir hücre diğerine ne söyler ve diğer hücre buna nasıl cevap verir? Bu sorulara, önce mikroorganizmalar arasındaki iletişime
DetaylıJAK STAT Sinyal Yolağı
The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi
DetaylıHORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri 1/30/2012. Prof.Dr.Dildar Konukoğlu
HORMONLAR Hormon Biyokimyası Prof.Dr.Dildar Konukoğlu Mikromolar konsantrasyonda etkili, kimyasal, intersellüler mesenjerlerdir. İki veya daha fazla hücre arasında bilgi taşıyan kimyasal maddelerdir Endokrin
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıTRANSLASYON ve PROTEİNLER
TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya
DetaylıÜNİTE 11 HÜCRELERDE İLETİŞİM
ÜNİTE 11 HÜCRELERDE İLETİŞİM MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER Hücreler Arası İletişime Genel Bakış Hücreler arası iletişimde bazı hücrelerin konuşması bazı hücrelerinde konuşulanı
DetaylıHücre Yüzey Reseptör Çeşitleri
Hücre Yüzey Reseptör Çeşitleri İyon Kanalı Eşlikli Reseptörler Por oluşturan hücre zarı proteinleridir. Hemen hemen bütün hücrelerde bulunurlar. Kimyasal sinyali elektrik sinyaline dönüştürürler. Hücre
DetaylıHücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın
Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.
Detaylı7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ
7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol
DetaylıSİNYAL İLETİMİ ve KANSER. Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD
SİNYAL İLETİMİ ve KANSER Dr. Lale Doğan Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Temel Onkoloji ABD Reseptör Tirozin Kinaz (RTK)= Protein Tirozin Kinaz RTK lar hücre membranında yerleşim gösterir. İnsan
Detaylı7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ
7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol
DetaylıKanser Tedavisi: Günümüz
KANSER TEDAVİSİNDE MOLEKÜLER HEDEFLER Doç. Dr. Işık G. YULUĞ Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü yulug@fen.bilkent.edu.tr Kanser Tedavisi: Günümüz Geleneksel sitotoksik ilaçlar ve
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı
Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç
DetaylıKolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı
Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet
DetaylıENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler
ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN
DetaylıGLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş
GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, Le>oşa, KKTC GLİKOLİZİN ALLOSTERİK DÜZENLENMESİ Metabolik düzenleme: Bütün
DetaylıPROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU. ve REGÜLASYONU. (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler)
PROKARYOTLARDA GEN EKSPRESYONU ve REGÜLASYONU (Genlerin Gen Ürünlerine Dönüşümünü Kontrol Eden Süreçler) Nihal EYVAZ (050559015) Şerife OKAY (050559025) Prof. Dr. Figen ERKOÇ Gazi Eğitim Fakültesi Gen
DetaylıProf. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC
Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Reseptör Enzimler Bu reseptörler plazma zarının dış yüzünde ligand-bağlayan bir bölge
DetaylıFTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem
FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine
DetaylıTRANSKRİPSİYON AŞAMASINDA KROMATİN YAPININ DÜZENLENMESİ
İ.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Moleküler Biyoloji ve Genetik TRANSKRİPSİYON AŞAMASINDA KROMATİN YAPININ DÜZENLENMESİ Merve YILMAZER 2601120219 İÇERİK Kromatin ve nükleozom yapısı Transkripsiyon aşamasında
DetaylıAkıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır
9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:
DetaylıDİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.
DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Hücre içi kompartıman ve hücre dışı kompartımanın büyük bölümü elektriksel açıdan nötrdür. Hücre içinde
DetaylıMOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.
DetaylıHÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM
HÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM HÜCRE HABERLEŞMESİNE GENEL BAKIŞ Hücre haberleşmesi canlılığın erken döneminde evrimleşmiştir. Yakın zamana kadar tek ve çok hücreli canlılar, hücreler arası iletişimin
DetaylıTransforming growth factor ß. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
Transforming growth factor ß Hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda gelişimin düzenlenmesinde önemli işlevleri vardır. Sinyal molekülleri, reseptör ve ko-reseptörler C. elegans tan insana kadar korunmuştur.
Detaylıİlaçların hedefleri. Hücreler
İlaçların hedefleri. Hücreler FARMAKOLOJİYE GİRİŞ 1 Yard. Doç. Dr. M. Kürşat Derici Tıbbi Farmakoloji Ab. Dalı mkursatderici@hitit.edu.tr 2 İlaç; bir hastalığı tedavi etmek için insan vücuduna uygulanan
DetaylıReplikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ
Replikasyon, Transkripsiyon ve Translasyon Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ DNA replikasyonu DNA nın replikasyonu, DNA molekülünün, sakladığı genetik bilgilerin sonraki nesillere aktarılması için kendi kopyasını
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN Tüm çok hücreli organizmaların kökeninde döllenmiş bir yumurta hücresi- zigot- vardır. Embriyonal gelişimin tüm ayrıntıları zigottaki DNA
DetaylıBÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...
BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4
DetaylıBMM307-H02. Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK
BMM307-H02 Yrd.Doç.Dr. Ziynet PAMUK ziynetpamuk@gmail.com 1 BİYOELEKTRİK NEDİR? Biyoelektrik, canlıların üretmiş olduğu elektriktir. Ancak bu derste anlatılacak olan insan vücudundan elektrotlar vasıtasıyla
DetaylıGLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ ( ) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ
GLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ (050559016) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ Karaciğer ve kas glikojeninin kana ve kas dokusuna glukoz sağlamak üzere kısmen
DetaylıHücre Farklılaşması. Prof.Dr. Gönül Kanıgür
Hücre Farklılaşması Prof.Dr. Gönül Kanıgür Diploid canlılar yaşam süreçlerinde eşeyli çoğalma gereği tek hücreli bir evreden(döllenmiş yumurta hüc) geçerler Döllenmiş yumurta hücresinin on üzeri on-on
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıHÜCRE ZARINDA TAŞINIM
HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıDOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri
DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin
DetaylıReferans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368
21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/
DetaylıMOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM)
MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM) TRANSKRİPSİYONU (ÖKARYOTİK) STOPLAZMA DNA Transkripsiyon hnrna RNA nın işlenmesi mrna G AAA Eksport G AAA NÜKLEUS TRANSKRİPSİYONU (PROKARYOTİK) Stoplazma
DetaylıÇekirdek 4 bölümden oluşur Çekirdek zarı: karyolemma Kromatin: Chromatin Çekirdekcik: Nucleolus Çekirdek sıvısı: karyolymph
NUKLEUS Bir hücrenin tüm yapılarının ve etkinliklerinin kodlandığı kromozomu Ayrıca, DNA sını dublike edecek ve 3 tip RNA yı ribozomal (rrna), haberci (mrna) ve transfer (trna)-sentezleyecek ve işleyecek
DetaylıDOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ
9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.
DetaylıHücre Membranı Prof.Dr.SELMA YILMAZER Prof.Dr.TURGUT ULUTİN
Hücre Membranı Prof.Dr.SELMA YILMAZER Prof.Dr.TURGUT ULUTİN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı HÜCRE MEMBRANI PLAZMA MEMBRANI PLAZMALEMMA 75-80 Aº Elektron Mikroskobu
DetaylıGLİKOJEN METABOLİZMASI
METABOLİZMASI DİLDAR KONUKOĞLU TIBBİ BİYOKİMYA 8.4.2015 DİLDAR KONUKOĞLU 1 YAPISI Alfa-[1,6] glikozid Alfa- [1-4] glikozid bağı yapısal olarak D-glukozdan oluşmuş dallanmış yapı gösteren homopolisakkarittir.
DetaylıTanımlamalar PROTEİN SENTEZİ; TRANSLASYON. Protein sentezi ;translasyon. mrna ; Genetik şifre 1/30/2012. Prof Dr.Dildar Konukoğlu
PROTEİN SENTEZİ; TRANSLASYON Prof Dr.Dildar Konukoğlu DNA SENTEZİ DNA DNA RNA sentezi DNA mrna Protein sentezi mrna Protein Tanımlamalar Replikasyon Replikasyon Transkripsiyon Transkripsiyon Translasyon
DetaylıLİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı
LİPOPROTEİN METABOLİZMASI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Lipoprotein Nedir? 1- Lipidler Hidrofobik lipidler çekirdekte (Trigliserit, Kolesterol esterleri)
DetaylıNöron uyarı gönderdiğinde nörotransmitterleri barındıran keseciklerin sinaptik terminale göçü başlar.
SİNAPS Bir nöronu diğerinden ayıran bir boşluk olduğu, Nöronların fiziksel olarak birleşmediği gözlenmiştir. Sinir uçlarında bulunan bu boşluklarda haberleşme vardır. Nöronlar arası bu iletişim noktasına
DetaylıÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı
Dönem I. 2. Ders Kurulu II. HÜCRE BİLİMLERİ-I Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Prof. Dr. Alirıza ERDOĞAN Yrd. Doç. Ders Kurulu
DetaylıTRANSLASYON VE DÜZENLENMESİ
TRANSLASYON VE DÜZENLENMESİ TRANSLASYON Translasyonda nükleik asit kullanılır fakat son ürün bir nükleik asit değil proteindir. Translasyon mekanizması 4 ana bileşenden oluşmaktadır: 1. mrnalar 2. trnalar
DetaylıLİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel
LİPOPROTEİNLER LİPOPROTEİNLER Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı olarak çözündüklerinden, taşınmaları için stabilize edilmeleri gerekir. Lipoproteinler; komplekslerdir. kanda lipidleri taşıyan
DetaylıHÜCRE MEMBRANI. Prof. Dr. Turgut Ulutin
HÜCRE MEMBRANI Prof. Dr. Turgut Ulutin HÜCRE MEMBRANI PLAZMA MEMBRANI PLAZMALEMMA 75-80 Aº EM * Mekanik mikromanipulasyon 1926 Chamber * Fizyolojik deneyler hipotonik hipertonik Fonksiyonları 1.Sitozol
DetaylıMembran Organizasyonu
Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri
DetaylıBİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi
BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.
DetaylıAdrenal Korteks Hormonları
Adrenal Korteks Hormonları Doç. Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji AD Bu derste öğrencilerle Adrenal korteks hormonlarının (AKH) sentez ve salgılanması, organizmadaki hücre, doku ve sistemlerde genel fizyolojik
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları
Detaylı2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar)
Düz kaslar 2 tip düz kas vardır: 1. Viseral düz kaslar. (mide, barsak, üreter, damarlar) 2. Çok üniteli düz kaslar (iris kasları, piloerektör kaslar) UYARILMALARI: Düz kaslar tiplerine göre farklı uyarılır
DetaylıProf. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC
Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Ders planı 1. Sinyal ilepmi (signal transducpon) nedir? 2. Sinyal ilepminin genel özellikleri
DetaylıHÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ
HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ 1 HÜCRE Kompleks çok hücreli organizmaların, (hayatın karakteristik özelliklerine sahip) en küçük yapısal birimine HÜCRE denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal
Detaylı15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ
15- RADYASYONUN NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİNLERE ETKİLERİ İyonlaştırıcı radyasyonların biyomoleküllere örneğin nükleik asitler ve proteinlere olan etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Ancak, nükleik asitlerden
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)
11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı
DetaylıHücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran
Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı İlhan Onaran Doku organisazyonu: Hücrelerin bağlanması 1- Hücre-matriks bağlantıları: ekstraselüler matriks tarafından hücrelerin bir arada tutulması 2- Hücre-hücre
DetaylıHücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.
METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara
DetaylıHÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi
HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok
DetaylıBİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI ( ) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217)
BİYOKİMYADA METABOLİK YOLLAR DERSİ VİZE SINAV SORULARI (05.11.2012) (Toplam 4 sayfa olup 25 soru içerir) (DERSİN KODU: 217) Adı Soyadı: A Fakülte No: 1- Asetil KoA, birçok amaçla kullanılabilir. Aşağıdakilerden
DetaylıHipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin
Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik-hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından
DetaylıHÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var.
HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ Hücre içini çevresinden ayırır Hücrenin iç bölümlerini belirler Proteinlere bağlı
DetaylıKolesterol Metabolizması. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D.
Kolesterol Metabolizması Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Steroidler Steroidlerin yapı taşı birbirine yapışık 4 halkalı karbon iskelehdir, bu yapı
DetaylıHücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
Hücre membranının biyolojik özellikleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranı Hücre zarı Plazmalemma Plazma membranı Sarkolemma (Kas hücre zarı) Oolemma (Yumurta hücre zarı) Hücre membranı, 6-10 nm
DetaylıHÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ
HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nelerin Hücre Zarından geçmesi gereklidir? Besin maddeleri Atık maddeler Hücreye gelen sinyal molekülleri Hücreden gönderilen sinyal molekülleri Sıvı girebilmeli
DetaylıSfingozin türevi membran lipidleri
Dr. Suat Erdoğan Sfingozin türevi membran lipidleri Sfingolipidler Sfingomyelin Glikolipidler Kolesterol ve Steroidler Bu tür lipidler gliserol içermezler Yapıda bir amino alkol olan sfingozin bulunur
DetaylıBAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ
BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ GENETİK MATERYALLER VE YAPILARI HER HÜCREDE Genetik bilgilerin kodlandığı bir DNA genomu bulunur Bu genetik bilgiler mrna ve ribozomlar aracılığı ile proteinlere dönüştürülür
DetaylıRNA Yapısı ve Katlanması, Hücrede Bulunan RNA Çeşitleri
RNA Yapısı ve Katlanması, Hücrede Bulunan RNA Çeşitleri RNA (Ribonükleik Asit) Nükleik asitler, Friedrich Miescher tara2ndan 1869'da keşfedildi. İl=haplı bandajlardan izole edilen bu maddeye nüklein adını
DetaylıReprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN
Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN HORMON Kelime: Yun. Uyarma, Canlandırma, Harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve ya sinir yoluyla vücudun
DetaylıKloroplast ve Mitokondrilere protein hedeflemesi
Kloroplast ve Mitokondrilere protein hedeflemesi Sitoplazmadan kloroplast ve mitokondrilere proteinler nasıl hedeflenirler? Memranlarda nasıl geçerler? İki tip sitosolik ribozom vardır. Serbest ve bağlı.
DetaylıENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca
ENDOKRİN SİSTEM Selin Hoca HORMON NEDİR? Endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerinin (endokrin bez) salgıladığı özel sinyal taşıyan salgılardır. Organik maddelerdir. Hormonların etki ettikleri doku
DetaylıNotch/Delta Yolağı. Oldukça korunmuş ve gelişim için oldukça önemli olan bir yolak5r.
Notch/Delta Yolağı Notch/Delta Yolağı Oldukça korunmuş ve gelişim için oldukça önemli olan bir yolak5r. Kısa mesafeli sinyal ile;mi gerçekleşir. (Plazma zarına tutunmus proteinler aracılığıyla sinyal ile;mi
DetaylıE DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM
ENDOKRİN SİSTEM Prof.Dr. Erdal ZORBA Kontrol sistemleri Sinir sistemi Hızlı, anlık değişim ve yanıtlar Endokrin sistem Saniyelerden aylara kadar süren etki ve yanıt endokrin sistem hormonal iletişim 2
DetaylıI. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( )
Açıklamalar: I. DÖNEM - 2. DERS KURULU (2014-2015) Kısaltmalar: DK: Ders kurulu, IHU: İyi hekimlik uygulamaları, Mİng: Akademik/Medikal İngilizce, TDE: Türk Dili ve Edebiyatı, Bilgisayar Okur yazarlığı:
DetaylıBiyoteknoloji ve Genetik I Hafta 13. Ökaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi
Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 13 Ökaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi Prof. Dr. Hilal Özdağ A.Ü Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı Tel: 2225826/125 Eposta: hilalozdag@gmail.com Gen İfadesi
DetaylıKANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ
KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ Gökhan Erdem GATA Tıbbi Onkoloji BD 19 Mart 2014 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, 19-23 Mart 2014, Antalya EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyoloji, sağlık olaylarının görünme
DetaylıBiyolojik zarların genel yapısı sıvı mozaik modelle açıklanır.
6 Hücre zarları 6 Hücre zarları 6.1 Biyolojik zarın yapısı nasıldır? 6.2 Hücre zarı, hücre tutunması ve tanımasında nasıl bir rol oynar? 6.3 Zardan madde geçişlerinde pasif taşıma 6.4 Zardan madde geçişlerinde
DetaylıKAS DOKUSU. Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU
KAS DOKUSU Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU 1 Kas dokusu, kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek hareketi sağlayan bir dokudur. Toplam vücut ağırlığının Yenidoğanda % 25 Genç erişkin dönemde % 40 ve yaşlılık
DetaylıÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ
ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE
DetaylıGOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I III. KURUL
III. Kurul Hücresel Metabolizma ve Moleküler Tıp III. Kurul Süresi: 6 hafta III. Kurul Başlangıç Tarihi: 23 Aralık 2009 III. Kurul Bitiş ve Sınav Tarihi: 1 2 Şubat 2010 Ders Kurulu Sorumlusu: Yrd. Doç.
DetaylıLİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven
LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak
DetaylıElektrokimyasal İleti II
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektrokimyasal İleti II Prof. Dr. Cem Şeref Bediz DEUTF Fizyoloji Anabilim Dalı Bu saate neler öğreneceğiz? İmpuls, uyartı, sinyal nedir Hücre zarının elektrokimyasal
DetaylıTRANSLASYON VE TRANKRİPSİYON
TRANSLASYON VE TRANKRİPSİYON GEN İFADESİ (GEN EKSPRESYONU) Gen ifadesinin düzenlenmesi çeşitli aşamalarda olur: 1) Primer transkriptlerin oluşumu 2) Primer mrna dan matür (olgun) mrna oluşumu 3) mrna nın
DetaylıPROTEİN SENTEZİNİN DÜZENLENMESİ VE AŞAMALARI
PROTEİN SENTEZİNİN DÜZENLENMESİ VE AŞAMALARI Protein Sentezinin Düzenlenmesi Edward TATUM 1940 yılında bir gen bir enzim hipotezini ileri sürmüştür. Bu hipotez daha sonra bir gen bir protein haline gelmiştir.
DetaylıDoymamış Yağ Asitlerinin Transformasyonu. Prof. Dr. Fidancı
Doymamış Yağ Asitlerinin Transformasyonu Prof. Dr. Fidancı Bir hücre bir uyarıya yanıt verdiğinde biyoaktif mediatörler sıklıkla zarlardaki lipidlerden oluşur. Biyoaktif mediatörlerin bir grubu, 20 karbonlu
DetaylıKAS SİNİR KAVŞAĞI. Oğuz Gözen
KAS SİNİR KAVŞAĞI Oğuz Gözen Kas sinir kavşağı İskelet kası hücresinde aksiyon potansiyeli oluşumunun fizyolojik tek mekanizması, kası innerve eden sinir hücresinde aksiyon potansiyeli oluşmasıdır. İskelet
DetaylıFİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU
FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki
DetaylıTranskripsiyon ve Transkripsiyonun Düzenlenmesi
MBG 505 BAKTERİ GENETİĞİ Transkripsiyon ve Transkripsiyonun Düzenlenmesi Emrah ÖZÇELİK Ribonükleik asit (RNA) 3 tip RNA Mesajcı RNA (mrna) (genetik seviyede) Transfer RNA (trna) Ribozomal RNA (rrna) (fonksiyonel
Detaylı