İçindekiler 1 PSİKOLOJİ VE YAŞAM 1 2 PSİKOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 22. Ön söz xiii İSTATİKSEL EK 44. Psikolojik Ölçüm 31

Transkript

1 Ön söz xiii 1 PSİKOLOJİ VE YAŞAM 1 Psikolojiyi Benzersiz Kılan Nedir? 2 Tanımlar 2 Psikolojinin Hedefleri 3 Modern Psikolojinin Evrimi 5 Psikolojinin Tarihi Temelleri 5 Öncü Araştırmacılar Olarak Kadınlar 8 Psikolojiye Bakış Açıları 9 Psikologlar Ne Yapar? 13 Bu Kitabı Nasıl Kullanmalısınız? 16 Çalışma Stratejileri 16 Çalışma Teknikleri 17 Ana Noktaların Özeti 18 Anahtar Terimler 18 Deneme Testi 19 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 20 2 PSİKOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 22 Araştırma Süreci 23 Gözlemci Ön Yargıları ve İşlemsel Tanımlar 24 Deneysel Yöntemler: Alternatif Açıklamalar ve Kontrol İhtiyacı 26 Korelasyonel Yöntemler 29 Alt Algısal Etki 30 Psikolojik Ölçüm 31 Güvenilirlik ve Geçerliğe Ulaşma 33 Öz Bildirim Ölçekleri 33 Davranışsal Ölçüler ve Gözlemler 33 İnsanlar ve Hayvanlar Üzerinde Yapılan Araştırmalarla İlgili Etik Sorunlar 35 Bilgilendirilmiş Onam 36 Risk/Kazanç Değerlendirmesi 36 Kasıtlı Yanıltma 37 Bilgilendirme 37 Hayvan Araştırmalarında Sorunlar 37 Araştırmaların Eleştirel Tüketicisi Olmak 38 Ana Noktaların Özeti 40 Anahtar Terimler 40 Deneme Testi 41 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 42 İSTATİKSEL EK 44 İstatistiği Anlamak: Verilerin Analiz Edilmesi ve Sonuçların Çıkarımı 44 Verinin Analiz Edilmesi 45 Tanımlayıcı (Betimsel) İstatistikler 45 Çıkarımsal (Çıkarsamalı) İstatistikler 49 İstatistiklerin Akıllı Bir Kullanıcısı Olmak 51 Anahtar Terimler 51 v

2 3 Davranışın Evrimsel ve Biyolojik Temelleri 52 Kalıtım ve Davranış 53 Evrim ve Doğal Seçilim 53 İnsan Genotipinde Varyasyon 56 Sinir Sistemi Görev Başında 60 Nöron 60 Aksiyon Potansiyel 62 Sinaptik İletim 64 Nörotransmitterler ve İşlevleri 65 Biyoloji ve Davranış 67 Beyne Kulak Misafiri Olmak 67 Sinir Sistemi 70 Beyin Yapıları ve İşlevleri 72 Hemisferik Yanallaşma 77 Endokrin Sistem 81 Plastisite ve Nörojenez: Değişen Beyinlerimiz 82 Ana Noktaların Özeti 84 Anahtar Terimler 84 Deneme Testi 86 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 87 4 DuYUM ve Algı 90 Dünyanın Duyu Bilgisi 91 Yakın ve Uzak Uyarıcılar 91 Psikofizik 93 Fiziksel Olaylardan Zihinsel Olaylara 96 Görsel Sistem 97 İnsan Gözü 97 Göz Bebeği ve Mercek 97 Retina 98 Beyindeki Süreçler 100 Renkleri Görmek 101 İşitme 105 Sesin Fiziksel Özellikleri 105 Sesin Psikolojik Boyutları 106 İşitmenin Fizyolojisi 107 Diğer Duyularınız 110 Koku 110 Tat 111 Dokunma ve Deri Duyuları 112 Vestibüler ve Kinestezik Duyular 112 Ağrı 113 Algıda Organizasyon Süreçleri 114 Dikkat Süreçleri 114 Algısal Gruplama İlkeleri 116 Mekansal ve Zamansal Birleştirme 117 Hareket Algısı 118 Derinlik Algısı 118 Algısal Değişmezlikler 121 Yanılsamalar 124 Özdeşim ve Tanıma Süreçleri 125 Aşağıdan Yukarıya ve Yukarıdan Aşağıya Süreçler 125 Bağlam ve Beklentilerin Etkisi 127 Son Notlar 129 Ana Noktaların Özeti 129 Anahtar Terimler 130 Deneme Testi 131 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Zihin, Bilinç ve Değişen Durumlar 135 Bilincin İçeriği 136 Farkındalık ve Bilinç 136 Bilincin İçeriğinin İncelemesi 138 Bilincin İşlevleri 139 Bilincin Kullanımı 139 Bilincin İşlevlerinin İncelenmesi 140 Uyku ve Rüyalar 141 Sirkadiyen Ritimler 141 Uyku Döngüsü 141 Neden Uyku? 144 Uyku Bozuklukları 145 Rüyalar: Zihnin Tiyatroları 146 Farklı Bilinç Halleri 148 Kontrollü Rüya 148 Hipnoz 149 Meditasyon 151 vi

3 Zihin Değiştiren İlaçlar 152 Bağlılık ve Bağımlılık 152 Psikoaktif İlaç Çeşitleri 152 Ana Noktaların Özeti 157 Anahtar Terimler 158 Deneme Testi 159 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek ÖĞRENME VE DAVRANIŞ ANALİZİ 163 Öğrenmenin Çalışılması 164 Öğrenme Nedir? 164 Davranışçılık ve Davranış Analizi 165 Klasik Koşullanma: Tahmin Edilebilir Sinyalleri Öğrenme 166 Pavlov un Şaşırtıcı Gözlemi 166 Koşulanma Süreçleri 168 Edinime Odaklanma 171 Klasik Koşulanmanın Uygulamaları 172 Edimsel Koşullanma : Sonuçları Öğrenme 174 Etki Yasası 174 Davranışın Deneysel Analizi 176 Pekiştirme Olumsallıkları 176 Pekiştiricilerin Özellikleri 180 Pekiştirme Düzenleri 181 Şekillendirme 183 Biyoloji ve Öğrenme 184 İçgüdüsel Yakınsama 184 Tat Kaçınma Öğrenimi 185 Öğrenmede Bilişsel Etkiler 187 Karşılaştırmalı Biliş 187 Gözlemsel Öğrenme 188 Ana Noktaların Özeti 191 Anahtar Terimler 191 Deneme Testi 192 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Bellek 195 Bellek Nedir? 196 Belleğin İşlevleri 196 Bellek Süreçlerine Genel Bakış 198 Kısa Süreli Bellek Kullanımı 199 İkonik Bellek 199 Kısa Süreli Bellek 201 Çalışma Belleği 203 Uzun Süreli Bellek: Kodlama ve Geri Getirme 205 Geri Getirme İpuçları 205 Bağlam ve Kodlama 206 Kodlama ve Geri Getirme Süreçleri 209 Neden Unuturuz? 211 Belleği Yapılandırılmamış Bilgi İçin Geliştirme 213 Üst Bellek 213 Uzun Süreli Bellekte Yapılar 216 Bellek Yapıları 216 Yeniden Kurgulayıcı Süreç Olarak Hatırlama 219 Belleğin Biyolojik Özellikleri 223 Engram Arama 223 Bellek Bozuklukları 223 Beyin Görüntüleme 226 Ana Noktaların Özeti 227 Anahtar Terimler 228 Deneme Testi 229 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Bilişsel Süreçler 232 Bilişi Çalışma 234 Zihnin Süreçlerini Keşfetme 234 Zihinsel Süreçler ve Zihinsel Kaynaklar 234 Dil Kullanımı 237 Dil Üretimi 237 vii

4 Dili Anlama 240 Dil ve Evrim 243 Dil, Düşünce ve Kültür 244 Görsel Biliş 247 Görsel Temsillerin Kullanılması 247 Sözel ve Görsel Temsilleri Birleştirilmesi 248 Problem Çözme ve Muhakeme 250 Problem Çözme 250 Tümdengelimli Muhakeme 253 Tümevarımlı Muhakeme 255 Yargı ve Karar Verme 256 Buluşsal Yöntem ve Yargı 257 Karar Vermenin Psikolojisi 260 Ana Noktaların Özeti 265 Anahtar Terimler 265 Deneme Testi 266 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Zekâ ve Zekâ ölçümü 270 Ölçüm Nedir? 271 Ölçümün Tarihi 271 Formel Ölçümün Temel Özellikleri 272 Zekâ Ölçümü 274 Zekâ Testinin Kökenleri 274 IQ Testleri 275 Zekânın Uç Noktası 276 Zekâ Teorileri 279 Psikometrik Zekâ Teorileri 279 Sternberg in Üç lü Zekâ Teorisi 279 Gardner ın Çoklu Zekâsı ve Duygusal Zekâ 281 Zekânın Politikası 283 Grup Karşılaştırmalarının Tarihi 283 Kalıtım ve IQ 283 Çevre ve IQ 285 Kültür ve IQ Testlerinin Geçerliği 287 Yaratıcılık 288 Yaratıcılığın Ölçülmesi ve Zekâyla İlgisi 289 Yaratıcılığın Uç Noktaları 290 Ölçüm ve Toplum 291 Ana Noktaların Özeti 293 Anahtar Terimler 293 Deneme Testi 294 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Yaşam Boyunca İnsan Gelişimi 297 Gelişimin İncelenmesi 298 Yaşam Boyunca Fiziksel Gelişim 300 Doğum Öncesinde ve Çocuklukta Gelişim 300 Ergenlikte Fiziksel Gelişim 303 Yetişkinlikte Fiziksel Değişimler 305 Yaşam Boyunca Bilişsel Gelişim 306 Piaget nin Zihinsel Gelişim Anlayışı 306 Erken Bilişsel Gelişim Üzerine Günümüz Bakış Açıları 309 Yetişkinlikte Bilişsel Gelişim 311 Dil Edinimi 312 Konuşmayı ve Sözcükleri Algılama 312 Sözcük Anlamlarını Öğrenme 315 Dil Bilgisi Edinimi 315 Yaşam Boyunca Sosyal Gelişim 317 Erikson un Psikososyal Evreleri 317 Çocuklukta Sosyal Gelişim 319 Ergenlikte Sosyal Gelişim 323 Yetişkinlikte Sosyal Gelişim 324 Cinsel ve Toplumsal Cinsiyet Farklılıkları 327 Cinsel Farklılıklar 327 Toplumsal Cinsiyet Kimliği ve Cinsiyet Sterotipleri 328 Ahlaki Gelişim 330 Kohlberg in Ahlaki Muhakeme Evreleri 330 viii

5 Cinsiyet ve Ahlaki Muhakeme Üzerine Kültürel Bakış Açıları 331 Başarılı Bir Şekilde Yaşlanmayı Öğrenme 332 Ana Noktaların Özeti 333 Anahtar Terimler 334 Deneme Testi 335 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Motivasyon 339 Motivasyonu Anlamak 340 Motivasyon Kavramlarının İşlevleri 340 Motivasyon Kaynakları 341 İhtiyaçlar Hiyerarşisi 343 Yeme 344 Yemenin Fizyolojisi 344 Yemenin Psikolojisi 346 Cinsel Davranışlar 350 İnsan Dışı Cinsel Davranışlar 350 İnsanlarda Cinsel Uyarılma ve Tepki 351 Cinsel Davranışların Evrimi 353 Cinsel Normlar 354 Eşcinsellik 355 Kişisel Başarıya Yönelik Motivasyon 358 Başarı İhtiyacı 358 Başarı ve Başarısızlık İçin Yükleme Biçimleri 359 İş ve Örgüt Psikolojisi 361 Ana Noktaların Özeti 363 Anahtar Terimler 364 Deneme Testi 365 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek DUYGU, STRES VE SAĞLIK 369 Duygular 370 Temel Duygular ve Kültür 370 Duygu Teorileri 373 Ruh Hâlinin (Duygudurum) ve Duyguların Etkisi 376 Öznel İyilik Hâli 378 Yaşam Stresi 379 Fizyolojik Stres Tepkileri 379 Psikolojik Stres Tepkileri 383 Stresle Başa Çıkma 387 Stresin Olumlu Etkileri 391 Sağlık Psikolojisi 392 Biyopsikososyal Sağlık Modeli 392 Sağlığın Teşviği ve Geliştirilmesi 393 Tedavi 395 Kişilik ve Sağlık 398 Mesleki Tükenmişlik ve Sağlık Sistemi 400 Sağlığınıza! 401 Ana Noktaların Özeti 402 Anahtar Terimler 402 Deneme Testi 403 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek İnsan Kişiliğini Anlama 406 Kişilik Türleri ve Özellikleri Üzerine Teoriler 407 Kişilik Türlerini Sınıflandırma 407 Kişilikleri Özellikleriyle Açıklama 408 Özellikler ve Kalıtsallık 412 Özellikler Davranışların Habercisi Olabilir mi? 412 Tür ve Özellik Teorilerinin Değerlendirilmesi 414 Psikodinamik Teoriler 414 Freudyen Psikanaliz 414 Freudyen Teorilerin Değerlendirilmesi 418 Psikodinamik Teorileri Genişletme 419 Hümanistik Teoriler 420 Hümanistik Teorilerin Özellikleri 420 Hümanistik Teorilerin Değerlendirilmesi 421 ix

6 Sosyal Öğrenme Teorileri ve Bilişsel Teoriler 422 Rotter ın Beklenti Teorisi 422 Mischel in Bilişsel-Duyuşsal Kişilik Teorisi 423 Bandura nın Bilişsel-Sosyal Öğrenme Teorisi 424 Cantor un Sosyal Zekâ Teorisi 426 Sosyal Öğrenme ve Bilişsel Teorilerin Değerlendirilmesi 427 Benlik Teorileri 427 Benlik Kavramlarının Dinamik Özellikleri 427 Öz Saygı 428 Benliğin Kültürel İnşası 429 Benlik Teorilerinin Değerlendirilmesi 431 Kişilik Teorilerinin Karşılaştırılması 431 Kişilik Değerlendirmesi 433 Nesnel Testler 433 Projektif Testler 434 Ana Noktaların Özeti 436 Anahtar Terimler 437 Deneme Testi 438 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Psikolojik Bozukluklar 441 Psikolojik Bozuklukların Doğası 442 Neyin Anormal olduğuna Karar Vermek 442 Nesnellik Sorunu 443 Psikolojik Bozuklukların Sınıflandırılması 444 Psikopatolojinin Etiyolojisi 446 Anksiyete Bozuklukları 448 Yaygın Anksiyete Bozukluğu 448 Panik Bozukluğu 449 Fobiler 450 Takıntı-Zorlantı Bozukluğu 450 Travma Sonrası Stres Bozukluğu 451 Anksiyete Bozukluklarının Nedenleri 451 Duygudurum Bozukluklukları 454 Majör Depresif Bozukluk 454 Bipolar Bozukluk 454 Duygudurum Bozukluklarının Nedenleri 455 Depresyonda Cinsiyet Farkları 457 İntihar 458 Kişilik Bozuklukları 459 Sınırda Kişilik Bozukluğu 459 Antisosyal Kişilik Bozukluğu 460 Somatoform ve Çözülmeli Bozukluklar 462 Somatoform Bozukluklar 462 Çözülmeli Bozukluklar 463 Şizofrenik Bozukluklar 465 Başlıca Şizofreni Tipleri 466 Şizofreninin Nedenleri 467 Çocuklukta Yaşanan Psikolojik Bozukluklar 470 Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu 470 Otistik Bozukluk 471 Ruhsal Rahatsızlık Damgası 471 Ana Noktaların Özeti 473 Anahtar Terimler 473 Deneme Testi 474 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLAR İÇİN TEDAVİLER 477 Terapötik Bağlam 478 Temel Terapiler ve Amaçları 478 Terapistler ve Terapötik Ortamlar 479 Psikoterapide Çeşitlilik Konuları 480 Kurumsal Tedavi Üzerine Tarihsel Bakış Açıları 480 Psikodinamik Terapiler 482 Freudyen Psikanaliz 482 Sonraki Psikodinamik Terapiler 483 Davranış Terapileri 484 x

7 Karşı Koşullanma 484 Olumsallık Yönetimi 487 Sosyal Öğrenme Terapisi 488 Genelleme Teknikleri 489 Bilişsel Terapiler 491 Yanlış İnançları Değiştirme 491 Bilişsel Davranışçı Terapi 491 Hümanist Terapiler 493 Danışan Merkezli Terapi 493 Gestalt Terapisi 494 Grup Terapileri 494 Çift ve Aile Terapisi 494 Toplum Destekli Gruplar 495 Biyomedikal Terapiler 496 İlaç Terapisi 496 Psikocerrahi 498 ECT ve rtms 499 Tedavinin Değerlendirilmesi ve Önleme Stratejileri 500 Terapötik Etkililiğin Değerlendirilmesi 500 Önleme Stratejileri 502 Ana Noktaların Özeti 503 Anahtar Terimler 504 Deneme Testi 505 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek Sosyal Psikoloji 508 Sosyal Gerçekliğin İnşası 509 Atfetme Teorisinin Kaynakları 509 Temel Atfetme Hatası 510 Kendine Hizmet Eden Yanlılık 511 Beklentiler ve Kendini Gerçekleştiren Kehanetler 512 Durumun Gücü 513 Roller ve Kurallar 513 Sosyal Normlar 516 Uyma 516 Gruplarda Karar Verme 520 Otoriteye İtaat Etme 520 Tutumlar, Tutum Değişmesi ve Eylem 523 Tutumlar ve Davranışlar 523 İkna Süreci 524 Kendi Eylemlerinizle İkna Olma 526 Uyum 527 Ön Yargı 528 Ön Yargının Kaynakları 529 Stereotiplerin Etkileri 529 Ön Yargıları Tersine Çevirmek 530 Sosyal İlişkiler 532 Hoşlanma 532 Sevme 533 Saldırganlık, Özgecilik ve Olumlu Sosyal Davranış 535 Saldırganlıkta Bireysel Farklılıklar 535 Saldırganlıkta Durumun Etkileri 537 Olumlu Sosyal Davranışın Kökleri 539 Durumun Olumlu Sosyal Davranışa Etkileri 540 Kişisel Bir Son Söz 543 Ana Noktaların Özeti 544 Anahtar Terimler 544 Deneme Testi 545 Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 546 Cevaplar 549 Kaynakça 567 İsim Dizini 593 Konu Dizini 601 Fotoğraflar 621 xi