BURSAGAZ DA CNG li ARAÇ KULLANIMI. NURETTİN ERİKCİ İşletme Bakım Md. BURSAGAZ

Transkript

1 BURSAGAZ DA CNG li ARAÇ KULLANIMI NURETTİN ERİKCİ İşletme Bakım Md. BURSAGAZ

2 AJANDA 1. GİRİŞ 2. DOĞAL GAZIN ÖZELLİKLERİ 3. CNG SIKIŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ 4. TAŞITLARDA CNG KULLANIMI 5. TÜRKİYE DE ARAÇLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI 6. BURSAGAZ DA DOĞAL GAZLI ARAÇ KULLANIMI 7. SORU - CEVAP

3 GİRİŞ Ülkemizde kullanımı hızla yaygınlaşan doğal gaz, yüksek ısıl değeri ve diğer nitelikleriyle önemli bir tercihe dönüşmektedir. Günümüzde konutlarda ısınma, sıcak su ve pişirme amaçlı kullanılan doğal gaz, sanayinin can damarı enerjinin elde edilmesinde de ekonomiklik ve çevreci özelliklerinden dolayı tercih edilmektedir. EPDK nın hazırlamış olduğu Doğal Gaz Piyasası 2011 Yılı Sektör Raporuna göre, ülkemizde doğal gazın 2011 yılı sektörel tüketim payları grafiği aşağıdaki gibidir.

4 DOĞAL GAZIN ÖZELLİKLERİ Doğalgazın başlıca özellikleri şunlardır: Renksizdir, Kokusuzdur, Zehirsizdir, Havadan hafiftir, Kömür gibi depolama gerektirmez, Çevre dostu yakıttır,

5 CNG SIKIŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ Doğal gazın ulusal iletim şebekesi veya şehir içi dağıtım sisteminden satın alınıp, yaklaşık bar basınç altında sıkıştırılması ile elde edilen sıkıştırılmış doğal gaz (CNG); kokusuz, renksiz ve zehirli olmayan gaz fazında bir yakıttır. Yüksek basınç altında gaz fazında taşınır ve depolanır, basıncının düşürülmesi suretiyle yine gaz fazında tüketime sunulmaktadır. CNG, uluslararası standartlara uygun olarak üretilen yüksek basınçlı tüpler ve özel taşıma araçları ile tüketicilerin kullanımına sunulmaktadır.

6 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Doğal gaz taşıtlarda ilk olarak 1930 yılında İtalya da kullanılmaya başlanmıştır. Doğal gaz taşıtlarda bar basınçta sıkıştırılarak CNG veya sıvı formda LNG şeklinde kullanılmaktadır. Mevcut benzinli veya dizel motorlarda dönüşüm yapılarak kullanıldığı gibi doğrudan doğal gazla çalışan motorlar da mevcuttur. A Natural Gas Vehicle of the 1930's Source: NGSA

7 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Doğal gazlı araçların desteklenmesinin en önemli nedeni çevresel avantajlardır. Lokal seviyelerde emisyonlarda ( Hidrokarbon, CO ve NOx) kükürt ve partiküllerde çok büyük bir düşüş sağlamaktadır. Ayrıca sera etkisi gazlarında da % 20 oranında bir azalmaya sebep olmaktadır. Yeni nesil doğal gazlı araçların benzinli ve dizel yakıtlı araçlara göre emisyon değerleri şu şekildedir: * NOx' de % azalma, * CO' de % 76 azalma, * Benzende % 97' nin üzerinde bir azalma, * Ozona zararlı hidrokarbonlarda yaklaşık % 90 azalma, * Partiküllerde % 99 ve üzerinde bir azalma. * Doğal gaz çevreyi etkileyici toksik ve korozif ürünler üretmediğinden diğer fosil yakıtlara göre en temiz yakıttır.

8 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Doğal gaz temiz yanan bir yakıt olduğundan araç bakımlarını azaltır. Doğal gaz diğer sıvı yakıtlara benzemediği için dışarı çekilerek çalınma riski yoktur. Bu durum, özellikle büyük filolarda görülen yakıt çalma işini engellemektedir. Araçlar, büyük kompresörlere sahip hızlı dolum istasyonlarında 3 4 dakikada doldurulabilmektedir. Ayrıca; Bir doğal gazlı motorun sera etkisi yapıcı gaz ve toksik madde salma oranı benzinli bir motora göre oldukça düşüktür.

9 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Doğal gazlı araçların bir özelliği olmak üzere CO2 emisyon oranı % 20'nin üzerinde azalmaktadır. Doğal gaz boru hatları ile taşındığından, karayolu ile taşınan akaryakıt ve LPG göre otoyollarda tehlike unsuru, ekstra masraf ve kirlilik oluşturmamaktadır. Doğalgazlı araçların bir ülkede veya ülkenin doğal gaz kullanan herhangi bir bölgede kullanımının yaygınlaşmasının yeni istihdam alanları oluşturacağı açıktır. Bir örnek olarak Arjantin'de doğal gazlı araç kullanımın yaygınlaşması ile yaklaşık kişilik yeni iş alanları açmıştır.

10 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI 1930 yılından günümüze doğal gazlı araç sayısı oldukça artmıştır. Uluslararası Doğal Gazlı Araçlar Birliği (IANGV) ve Avrupa Doğal Gazlı Araçlar Birliği (ENGVA) dünya genelinde doğal gazlı araç sektör bilgilerini, gelişmeleri, yapılan çalışmaları sürekli takip etmekte kamuoyuna bildirmektedir. Ülkemizde de Oto Doğal Gaz İstasyonları Derneği (ODİDER) CNG ve LNG çalışmalarını ve sektörü takip etmektedir.

11 TAŞITLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Yine 2011 dünya verilerine göre; Doğal gazlı taşıtlar ve doğal gazın taşıtlarda kullanımı açısından İran ön plana çıkmaktadır. İran ı, Pakistan, Arjantin, Brezilya, Hindistan ve İtalya izlemektedir. Dünya genelindeki doğal gazlı araç sayılarında ilk 10 ülke aşağıdaki gibidir. Ülke CNG'li Araç Sayısı İstasyon Sayısı İran Pakistan Arjantin Brezilya Hindistan İtalya Çin Kolombiya Tayland Ermenistan Dünya Toplam

12 TÜRKİYE DE ARAÇLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI 5 ayrı noktadan doğal gaz girişinin bulunduğu, dünyanın en büyük 14 doğal gaz yatağına direk boru hatları ile bağlı ve dolayısı ile dünya rezervlerinin %70 ine ulaşabilen konumu ile doğal gaz arz güvenliğinin en çok olduğu ülkelerden biri olan Türkiye, CNG'nin araçlarda kullanımı konusunda dünya ortalamasının ve birçok az gelişmiş olarak nitelendirilen ülkenin altında yer almaktadır. Ulaştırma Bakanlığının; Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Yönetmeliği İkinci Bölüm Uygulamalar Madde 8 de Belediyeler için yer alan Doğal gaz dağıtım şebekesi bulunan şehirlerde toplu taşıma aracı olarak doğal gazlı araçlara öncelik verir ibaresine ve 62 adet ilimizde doğal gaz kullanımı olmasına rağmen CNG li araç sayısı yok denecek kadar azdır.

13 TÜRKİYE DE ARAÇLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI 1993 yılında Ankara ve İstanbul da belediye otobüslerinin doğal gaz dönüşümü ile başlayan süreci Kocaeli, Kayseri, Gaziantep, Bolu Belediyeleri izlemiştir. Özellikle toplu taşımada ve kamuya ait araçlarda doğal gaz kullanımı son yıllarda artmaktadır. Bunun yanında büyük filo taşıma şirketleri de araçlarının dönüşümü yaparak CNG kullanmaktadır. İGDAŞ 2010 yılında Ülkemizde doğal gazlı araçların yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapmıştır. Bu proje kapsamında 1 adet VW Caddy Ecofuel doğal gazlı araç satın alınmıştır Yılı Mart Ayı içerisinde kullanılmaya başlanan araç, İGDAŞ Şebeke Şefliklerinde kullanılarak şehir içi kullanım performansı ve yakıt tüketimi gibi parametreler üzerinden bir takım değerlendirmelere tabi tutulmuştur. IANGV 2011 istatistiklerine Türkiye de yaklaşık 4000 adet CNG li araç olduğu belirtilmektedir.

14 TÜRKİYE DE ARAÇLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Ayrıca Fiat, Doblo model aracının CNG li versiyonunu Bursa daki fabrikada üretmekte olup, özellikle İtalya ya ihraç etmektedir. Hatta talep olması durumunda yurtiçi satışları da olmaktadır. İtalyan otobüs firması olan Bredamenarinibus Karsan ile Türkiye de doğal gazlı otobüs üretilmesi konusunda ortaklık yapmıştır. Temsa, BMC, MAN, Mercedes gibi fabrikaların Türkiye de özellikle toplu taşımaya yönelik doğal gazlı araçlar ürettiği bilinmektedir. Ancak bu çalışmaların istenilen düzeyde olmadığı Doğal Gaz Piyasası 2011 Yılı Sektör Raporunda da görülmektedir yılı ulusal toplam doğal gaz tüketimi Sm 3 gerçekleşirken bunun Sm 3 araç yakıtı olarak tüketilmiştir

15 BURSAGAZ DA CNG Lİ ARAÇ KULLANIMI Türkiye nin en büyük üçüncü doğal gaz dağıtım şirketi BURSAGAZ araçlarda CNG kullanımı konusunda dünyadaki ve ülkemizdeki gelişmeleri sürekli takip etmektedir. Bursa halkına ekonomik, konforlu ve çevreci yakıt olan doğal gazı sürekli ve güvenli kullanıma sunan BURSAGAZ çevreye verdiği değer ve sosyal sorumluluk bilinci ile yerel yönetimlere CNG nin özelliklerini, kullanım alanları gibi birçok konuda da bilgilendirmeler yapmaktadır. Özellikle toplu taşıma araçları, özel halk otobüsleri, kamu araçları için fizibilite çalışmaları yapılmış ve yerel yönetimdeki ilgili kişilerle paylaşılmıştır.

16 BURSAGAZ DA CNG Lİ ARAÇ KULLANIMI Kamu için bu çalışmalar devam ederken kendi araçlarında da CNG kullanımı için proje geliştiren BURSAGAZ tarihinde TOFAŞ fabrikasından deneme amacıyla Doblo Cargo 1.4 CNG 120 HP marka ve model araç teslim alınarak tarihinde kadar test etmiştir. Deneme amaçlı kullanılan araç 22 litrelik benzin ve yaklaşık 23 m 3 doğal gaz alan CNG tüpleri bulunmaktadır. Araç benzin veya doğal gazla çalışmaktadır. Yaklaşık 1,5 ay test edilen aracın doğal gaz tüketim ve yapılan km verileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Aracın dolumu Naturelgaz Bursa dolum tesislerinde yapılmıştır. Alınan yakıt m 3 Yapılan km

17 BURSAGAZ DA CNG Lİ ARAÇ KULLANIMI Yapılan bu testler sonucu CNG li Doblo nun 100 km de 11 m 3 gaz tükettiği hesaplanmıştır. Bu veri doğrultusunda mevcut kullandığımız dizel Ford Transit araçlarımıza göre aynı km yol için yaklaşık %47 yakıt maliyetinde tasarruf sağlanmış oldu. Bu tasarruf doğrultusunda BURSAGAZ İşletme Bakım Müdürlüğü, İşletme Birimi için 1 adet VW Caddy Ecofuel doğal gazlı araç satın alma kararı verildi yılı Ocak ayı içerisinde de araç teslim alındı. Alınan araç 37 kg gaz ve 13 lt benzin deposuna sahip. Bu aracın doğal gaz dolumu için de Coltri marka 24 m 3 /h dolum kapasitesine sahip kompresör satın alınarak İşletme Birimi yerleşkesine montajı yapıldı. 4 barlık doğalgaz hattından beslenen kompresörün giriş basıncı 200 mbar ve doldurma basıncı 240 bara çıkmaktadır. Kompresör montajından sonra da aracın performansı, yakıt tüketimi, kompresör işletme maliyetleri gibi birçok parametre takip edildi. Yapılan sürüşler sonunda aracın 100 km de 12 m 3 gaz tükettiği görüldü. Yakıt tüketimi verileri dışında daha önce test edilen Fiat Doblo ve Caddy nin performansı mevcut kullanılan Ford transit araçlarımıza göre düşüktü. Özellikle rampa yerlerde CNG den kaynaklanan çekiş problemleri görüldü.

18 BURSAGAZ DA CNG Lİ ARAÇ KULLANIMI Bu iki araç denemesi sonunda BURSAGAZ İşletme Birimine 5 adet daha VW Caddy Ecofuel satın alınarak 2013 yılı Şubat ayından beri kullanılmaktadır. Araç sayımızın artmasıyla mevcut CNG kompresörümüzün gaz doldurma süresini kısaltmak amacıyla da çıkışına CNG tüpü koymak için yeni bir proje başlatıldı.

19 SONUÇ Doğal gazın araçlarda kullanılması sırasında dünyada uygulanan teşviklere zıt olarak ülkemizde uygulanan yüksek vergi oranına (ÖTV-0,6964 TL/m3 + KDV- %18) rağmen, toplu taşıma yakıt giderlerinde %30-40 lere varan tasarruf, bakım giderlerinin ve çevre kirliliğinin azaltılması etkileri göz önüne alındığında Türkiye de CNG li araç ve dolum istasyonları sayısının artması beklenmektedir. Mevcut motor teknolojileri ile uygulanabilirliği, yapılan yatırım maliyetlerinin düşük amortisman süreleri bu sistemleri cazip kılmaktadır. Türkiye nin doğal gaz ithalatı sırasında al ya da öde anlaşmaları nedeni ile kullanılmayan doğal gazın parasının ödenmesi gibi durumlar ile karşılaşılmaması adına doğal gaz tüketimlerini artıracak, yeni istihdam sahaları ve teknolojik gelişmelere kapı açacaktır.

20 SONUÇ Türkiye deki CNG sektörünün gelişiminin önündeki en büyük engel, bu yakıtın motorin ile yarışmasını engelleyen yüksek orandaki vergilendirmedir. Ayrıca dolum istasyonları için gerekli ruhsat işlemleri, ilgili uygulama standartları gibi mevzuata dair konuların bir an önce netleştirilerek girişimcilerin önünün açılması gerekmektedir. Benzinli araçların dönüşümü için aynı LPG dönüşümde olduğu gibi gerekli dönüşüm kitlerinin üreticiler tarafından hazırda olduğu, ancak yeterli dolum istasyonu olmaması nedeni ile oto doğal gaz dönüşümlerinin gerçekleştirilemediği bilinmektedir. Dünyadaki ve yanı başımızdaki Avrupa uygulamaları örnek alınarak, yüksek orandaki vergilendirmenin kaldırılması ve hatta doğal gazlı araçların alınması ve kullanılması sırasındaki vergi teşvikleri ile CNG oto gaz sektörünün büyüme hızı çok daha hızlı olacaktır.

21 TEŞEKKÜRLER