ÜLKEMİZDE AŞI UYGULAMALARI GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI

Transkript

1 ÜLKEMİZDE AŞI UYGULAMALARI GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI Dr. Osman TOPAÇ Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanı 23-25EKİM PUADER KONGRESİ Susesi Luxury Otel / ANTALYA

2 Genişletilmiş Bağışıklama Programı Amaç: Hassas yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmalarından önce ulaşıp bağışıklanmalarını sağlamak, Aşı ile korunulabilir hastalıklardan kaynaklanan hastalık, sakatlık ve ölümlerini önlemektir. * Tarih ve 7941 Sayılı Daimi Genelge (17 sayılı Genelge)

3 Genişletilmiş Bağışıklama Programı Hedefleri Her bir antijen için ülke genelinde %97 aşılama hızının devamlılığını sağlamak aylık bebeklerin %90 ını tam aşılı hale getirmek 5 yaş altı (0-59 ay) aşısız ya da eksik aşılı çocukları tespit edip aşılamak Okul çağı çocuk aşılamalarında her bir antijende %95 aşılama hızına ulaşmak Tespit edilen tüm gebelere uygun Tetanoz-difteri (Td) aşısı uygulamak Ülkenin poliodan arındırılmış durumunu sürdürmek Maternal ve Neonatal Tetanozu elimine etmek Kızamık Eliminasyon Programını yürütmek Diğer aşı ile önlenebilir hastalıklar kontrol programlarını yürütmek

4 Ülkemizde Aşı Uygulamaları Çiçek (1930) Difteri, Boğmaca (1937) BCG (1952) Oral Polio (1963) Difteri, Boğmaca, Tetanoz (1968) Kızamık (1970) Hepatit B (1998) KKK, Hib (2006) DaBT-İPA Hib, 7 Bileşenli KPA (2008) DaBT-İPA (2010) 13 Bileşenli KPA (2011) Hepatit A (2012) Suçiçeği (2013)

5 Aşı Uygulamaları 2005 yılında 7 hastalığa karşı aşı uygulanırken, 2013 yılında aşı uygulanan hastalık sayısı 13 olmuştur. Dünya ülkeleri arasında, ulusal aşılama takvimine alınma sırasına bakıldığında ülkemiz; Konjuge pnömokok aşısına 18. Hepatit A aşısına 12. Suçiçeği aşısına 23. ülke olarak başlamıştır.

6

7 Aşılama Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı ( ) BCG DaBT-İPA-Hib 3 Hep B 3 KKK KPA 3 Suçiçeği Hep A

8 Ülkemizde Erişkinlere Yönelik Aşı Uygulamaları 1. Mesleğe ve Temasa Bağlı Riskler Nedeniyle Aşılama a)sağlık personeli aşılaması b)düzensiz göçmenlerle temasta bulunan kolluk kuvvetlerinde görevli personelin aşılaması c)risk grubu olan diğer mesleklerde çalışanların aşılaması 2. Altta Yatan Hastalık ve Diğer Riskler Nedeniyle Aşılama Yaş Üstü Aşılama 4. Seyahat Sağlığı / Hac ve Umre Aşılama 5. Askerlik Dönemi Aşılaması 6. Doğurganlık Çağı Kadınlara Difteri-Tetanoz Aşılaması 7. Erişkin Difteri-Tetanoz Aşılaması

9 Ülkemizde Erişkinlere Yönelik Aşı Uygulamaları Erişkin Aşılama Şeması Aşı yaş yaş 65 yaş Tetanoz, difteri (Td) 1 Kızamık (K) / Kızamık, kabakulak, kızamıkçık (KKK) 2, 3 Her 10 yılda bir rapel doz aşı 1 veya 2 doz aşı Hepatit B 3 doz aşı (0, 1, 6. aylar) İnfluenza Yılda 1 doz aşı Yılda 1 doz aşı Pnömokok (polisakkarid) doz aşı 1 doz aşı Hepatit A 2 doz aşı ( 0, aylar ) Suçiçeği 2 2 doz aşı ( 0, 1 ya da 2. aylar ) Meningokok 5 1 ya da daha fazla doz aşı İmmünitesi ve kontrendikasyonu olmayan tüm bireyleri kapsar. Risk faktörü olan ve kontrendikasyonu olmayan bireyleri kapsar.

10 Aşı Kampanyaları Kampanyalar 1985 «Türkiye Aşı Kampanyası»nın başlatılması 1995 Polio Ulusal Aşı Günleri düzenlenmesi 1996 Kızamık Hızlandırma Kampanyası 1997 Polio Mop-up ı yapılması 2003 Kızamık Okul Aşı Günleri 2005 Kızamık Aşı Günleri İlköğretim kohortu Hepatit B aşılamaları İlköğretim kohortu Kızamıkçık aşılamaları Ortaöğretim Hepatit B - Kızamıkçık aşılamaları ilde yaş kadın Kızamıkçık aşılamaları «Polio Mop-up» 2017 «5 Yaş Altı Göçmen Çocuk Aşı Tamamlama Kampanyası»

11 Polio Eradikasyon Programı DSÖ Avrupa Bölgesi Poliodan Arındırılmış Bölge Sertifikası 21 HAZİRAN 2002 Ülkemizde Polio Eradikasyon Programı 1989 yılında başlamıştır.

12 PEP Polio Vakaları ve Polio-3 (Dpt+IPV+Hib 3.Doz) Kapsayıcılığı, Türkiye, Klinik sınıflandırma(1989 dan itibaren) *Virolojik sınıflandırma (1997 den itibaren)

13 Maternal ve Neonatal Tetanoz Eliminasyon Programı 24 Nisan 2009 tarihinde maternal ve neonatal tetanozun ülkemizde elimine edildiği DSÖ tarafından duyurulmuştur yılında başlatılmış, son vakamız 2014 yılında görülmüştür.

14 Yıllara Göre Neonatal Tetanoz Vaka Sayısı, İnsidansı, Td2+ Aşısı ve DaBT-İPA-Hib Aşısı Aşılama Oranı ( ) Vaka Sayısı İnsidans Td2+ Aşılama Sayısı DaBT-İPA-Hib

15 Yıllara Göre Tetanoz Vaka Sayısı ve İnsidansı 30 0, , ,025 0,02 0,015 0,01 5 0, TOPLAM VAKA SAYISI İNSİDANS (yüz binde) 0

16 Kızamık ve Kızamıkçığın Eliminasyonu Kızamık Eliminasyon Programı 2002 yılında başlamıştır.

17 Vaka Sayısı % Aşılama Hızı Kızamık ve Kızamıkçık Eliminasyon Stratejileri ( ) Rutin Bağışıklamanın Güçlendirilmesi Sürveyansın Güçlendirilmesi Aşı Kampanyası Destek Aşılama Aktiviteleri İkinci doz KKK Aşısı

18 Kızamık Salgın Eğrisi (Türkiye, *) 2017 Ekim 79 Vaka

19 Difteri Vaka Sayıları ve DBT3 Aşılama Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı Vaka Sayısı Aşılama Hızı %

20 Hepatit A Yaş Gruplarına Göre Hepatit A İnsidansları ( ) 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 12,4 12,8 11,7 9,8 9,9 6,8 5,3 3,8 4,8 5,9 2,1 0,9 0, yaş altı 15 yaş altı Tüm nüfus 2016 yılı vaka sayısı 411

21 Yıllara Göre Akut Hepatit B Vaka Sayıları ve Aşı Hızları ( ) Vaka Sayısı Aşılama Hızı % yılında başladığımız Hepatit B aşısı ve uygulanan Hepatit B Kontrol Programı sonrasında ana hedef olan 5 yaş altı akut hepatit B insidansının yüzbinde 1 in altına düşürülmesi hedefine 2009 yılında ulaşılmıştır yılında 5 yaş altı akut hepatit B insidansı yüzbinde 0,2 olmuştur.

22 Vaka Sayısı İnsidans (Yüzbinde) Boğmaca Verilerinin Yıllara Göre Dağılımı ,9 0,8 0, ,6 0, , ,1 0,08 0, ,03 0,02 0,07 0, ,02 0,04 0, ,05 0,03 0,3 0,2 0, Vaka Aşı Kapsayıcılığı İnsidans

23 Yıllara Göre Hib Menenjit Vakalarının Dağılımı ( ) (2005 yılında bildirimi yapılan H.İnfluenzae tip b menenjiti vaka sayısı 28 iken (yüzbinde 0.04) ( TSİM son 4 yıldır vaka bildirimi yapılmamıştır. (Kaynak

24 Yıllara Göre Suçiçeği Vaka Sayısı ve İnsidansı (Türkiye, ) AB Dairesi Başkanı , , , , , ,5 16,3 16, ,1 4, , Vaka Sayısı 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 (2016 yılında veri toplama sistemi değişti (Kaynak Form014)

25 Düzensiz Göçmenlerde Aşılama Çalışmaları Sınır Geçişinde Aşılama a) OPA (0-15 yaş arası), b) KKK (9 ay-15 yaş arası) c) DTaB-İPA-Hib (7 yaş altı), d) Dtab-İPV (7-12 yaş arası), e) Kadınlara difteri-tetanoz aşısı

26 Düzensiz Göçmenlerde Aşılama Çalışmaları Ülkemizde bulunan misafirlerimize yönelik, GBP de belirtilen ülkemiz ulusal aşı takvimine uygun olarak; 0-11 aylık bebeklere, yaş grubu kadınlara, okul çağındaki çocuklara rutin aşılama hizmeti sunulmakta, ayrıca kampanyalar dahilinde çocuk felci aşısı ve Kızamık içeren aşı, 5 li karma aşı uygulaması 0-15 yaş grubuna içerecek şekilde uygulanmaktadır.

27 Mop Up Polio Aşı Doz Sayısı ( 9 Tur-18* İl) YILLAR YERLİ YABANCI GENEL Total *İstanbul da 6 ilçede

28 Göçmen 0-59 ay Çocuklarda Aşılama Çalışması Ağırlıklı olarak Suriyelilerin yoğun bulunduğu (Sayısal olarak 25 bin ve üzeri) Yerli nüfusa oranının %5 ve üzerinde olduğu iller; Adana, Adıyaman, Ankara, Bursa, Diyarbakır, Batman, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kilis, Kocaeli, Konya, Malatya, Mardin, Mersin, Osmaniye, Şanlıurfa Yukarıda belirtilen iller dışında kalan 61 ilde de 0-59 ay yaş grubundaki göçmen tüm çocuklar taranarak aşısız bulunanlara ilk temasta KKK, Beşli karma ve Hep B Aşısı uygulanmıştır. Aşılar MBYS üzerinden kayıt altına alınmaktadır. (Aşıların devamı ve takibi açısından). Yaklaşık çocuk kayıt altına alınmıştır. Kampanya iki ay ara ile 3 tur olacak ve 1.turu 15 Şubat-03 Mart 2017, ikinci turu Mayıs 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 3.turu ise 1-17 Kasım 2017 tarihinde yapılacaktır.

29 Aşı Sonrası İstenmeyen Etki (ASİE) İzleme Sistemi Aralık 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. GBP kapsamında uygulanan aşılar (özel aşılar dahil) sonrası gelişen istenmeyen etkilerin sürveyansı yürütülmektedir. Temel amaç; aşının toplum tarafından kabul edilirliğinin ve hizmet kalitesinin artırılmasıdır.

30 Ciddi istenmeyen etkiler görüldüğünde bunların aşıya bağlı olup olmadığını ortaya koymak, Müdahaleler ve uygun iletişim kanalları ile halkın aşılama programına güvenini sağlamak olarak belirlenmiştir. İstenmeyen etkileri düzenli olarak izlemek, bilgilerini toplamak, değerlendirmek ve uygun cevabı vermek, Uygulama ile ilişkili hataları tespit ederek, gereken müdahale ve eğitim ile tekrarının önlenmesini sağlamak, Hafif ve ciddi olarak değerlendirilmeyen aşı istenmeyen etkilerinde beklenenin üzerinde bir yükseliş görülürse müdahale etmek,

31 ASİEGruplaması Yıllara Göre Dağılım ( ) ASİE Gruplaması 2012 (131) 2013 (123) 2014 (98) 2015 (119) 2016 (443) Aşı Yan Etkisi Sınıflandırılamayan Enjeksiyon Reaksiyonu Rastlantısal Program Uygulama Hatası

32 Yılarında Görülen Aşı Yan Etkileri Ciddi lokal reaksiyon Akut alerjik reaksiyon Yüksek ateş Konvülsiyon Enjeksiyon yerinde apse AFP Lenfadenit Durdurulamayan ağlama Ensefalopati/ensefalit Hipotonik-hiporesponsif atak Apne bradikardi Trombositopeni Lökopeni Anaflaksi Brakial paralizi Toplam

33 Yıl Yıllara Göre Bağışıklama Bütçesi ( ) Bütçe (TL)

34 Aşıların Sunumu Daha önceleri aşılar çoklu dozlu ambalajda kullanıma sunulmaktayken günümüzde; KKK, Hepatit B, KPA, Td, DaBT-İPA-Hib, Hepatit A, Suçiçeği tekli doz olarak uygulanmaktadır. OPA, BCG aşıları ise çoklu doz olarak sunulmak olup bu durum üreticilerden kaynaklanan sebeplerledir.

35 Aşı Dağıtım Zinciri Ana Depo Halk Sağlığı Müdürlüğü Deposu Toplum Sağlığı Merkezi Son Kullanıcılar(Aile Hekimi,Hastaneler..) 3 ay 1 ay 1 ay Aşı Kamyonu Sayısı: 8+1 Aşı Nakil Aracı Sayısı:

36 Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aşı ve İlaç Deposu m2 kapalı alan m2 açık alandan oluşmaktadır. Kasım 2013 tarihinde hizmete açılmıştır yılında tadilat ve iyileştirmeler yapılmıştır yılında depo kapasite arttırımı yapılmıştır. Soğuk Hava Odaları 28 Adet C (Herbiri 1140 m 3 ) 2 Adet C (Herbiri 2100 m 3 ) 2 Adet C (700 m3)

37 Aşı Takip Sistemi (ATS) Yönetim Aşı Takip Sistemi (ATS) Stok Kontrol Isı Kontrol

38 Aşı Takip Sistemi (ATS)

39 Aşı Takip Sistemi (ATS)

40 Entegre Sağlık Bilgi Sistemi Bireysel Kullanıcılar E-NABIZ (Health Net-2 online) Son kullanıcı yazılımları (AHBS, HBS) SAĞLIK NET-2 (Health Net-2 online) Stok kontrolü Karar Destek Sistemi (KDS) Isı Takibi Vaccine Tracing System (ATS) Yönetim

41 Ülkemizde Aşı Geliştirme Çabaları Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına yönelik olarak TUBİTAK; Üniversite ve Kurumumuz işbirliğinde aşı geliştirilmesi çalışmalarında önemli bir aşamaya gelinmiştir. Akrep ve Yılan Serumu üretimi yapılmaktadır. Td aşısının 7 yıllık alımla teknoloji transferi gerçekleştirilerek antijen üretimi de dahil tamamen ülkemizde üretilmesi için ihale yapılmış ve süreç başlamıştır. SİP Kapsamında Hepatit A Aşısı üretimi için çalışmalar tamamlanmış, ihale aşamasındadır. Diğer aşıların üretimi için çalışmalar sürmektedir.

42 Yeni Aşıların Takvime Eklenmesi DSÖ rehberlerinde yer alan kriterler ve ülkemizin öncelikleri yakından izlenmekte, BDK da değerlendirilmektedir. Ülkemizdeki epidemiyolojik durumu ortaya çıkaran çalışmalara devam edilecek ve bu alanda çalışmalar desteklenecektir. THSK tarafından Türkiye Rotavirüs Surveyans Ağı (TÜROSA) ve İnvaziv Bakteriyel Hastalıklar sürveyansı halen yürütülmektedir. HPV konusunda ise değerlendirmeler devam etmektedir. Aşı takvimi dışında bulunan 3 aşı vardır. Bunlar Meningokok, Rotavirüs, HPV aşılarıdır. Ayrıca Tdap aşısı da gündemdedir.

43