3. ve 4. OTURUM (World Cafe) SORU: Bu sanayi bölgesi ve alt sektörlerdeki dönüşüm nasıl sağlanabilir? (Mekânsal ve Sektörel)

Transkript

1 İSTANBUL BÖLGE PLANI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI ETKİNLİK RAPORU Etkinlik Adı Sanayinin Dönüşümü Tematik Çalıştayı Tarih, Saat 27 Mayıs 2013, 9:30 13:30 Yer WOW İstanbul Kongre Merkezi Sanayinin Dönüşümü Çalıştayı 9.30 da İSTKA Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi Başkanı Burcu ÖZÜPAK GÜLEÇ in hoş geldiniz konuşması ve katılımcıların kendilerini tanıtması ile başlamıştır İstanbul Bölge Planı hazırlık sürecine, Tematik Çalıştay ın amaç ve yöntemine dair bilgi verildikten sonra, İstanbul un Sanayinin Dönüşümü Konusunda mevcut durumunu açıklayan teknik bir sunum Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi uzmanlarından Fatih PİŞKİN tarafından gerçekleştirilmiştir. Teknik sunumları takiben katılımcılar alt çalışma gruplarına bölünmüş olup, strateji çalışmaları başlamıştır. Alt Grup Çalışma Konuları 1. ve 2. OTURUM (World Cafe) SORU: İstanbul da öncelikli olarak dönüştürülmesi gerektiğini düşündüğünüz sanayi bölgesi ve alt sektörleri hangileridir? Afet Riski Nedeniyle Çevresel Nedenlerle (Su havzasında olması, Kirletici sektör olması, Su tüketimi nedeni ile vb.) Kente Getirdiği Yük Nedeniyle (Ulaşım, Depolama vb.) Emek Yoğun, Düşük Teknoloji Kullanan ve Düşük Katma Değer Üreten Sektörel Yapısı Nedeniyle 3. ve 4. OTURUM (World Cafe) SORU: Bu sanayi bölgesi ve alt sektörlerdeki dönüşüm nasıl sağlanabilir? (Mekânsal ve Sektörel) 5.OTURUM (Fikir Tepsisi) SORU: İstanbul da hangi sanayi alt sektörleri küresel rekabette öne çıkma potansiyeli taşımaktadır? 6.OTURUM (World Cafe) SORU: Bu sektörlerde katma değerin ve ileri teknoloji üretiminin arttırılması için neler yapılmalıdır?

2 Kullanılan Yöntem/Yöntemler İlk dört ve son oturumda her bir masada grup tarafından seçilen moderatörün moderasyonunda gerçekleştirilen grup tartışmalarının yer aldığı World Café yöntemi uygulanmıştır. Bu yöntem sırasında ayrıca her bir masada bir İSTKA uzmanı raportör olarak görev yapmış; öneri ve görüşleri kayıt altına almıştır. Beşinci oturumda önerilerin yazılı olarak yapıldığı ve sonrasında masadaki grup tarafından tartışılarak belli başlıklar altında konsolide edildiği Fikir Tepsisi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın Genel Açıklaması Bölge Planı çerçevesinde TR(10) İstanbul bölgesinde Sanayinin Dönüşümü ile ilgili stratejik öncelikleri ve hedeflerini belirlemek amacıyla düzenlenen çalıştay kamu, özel sektör, üniversite, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarını temsilen, 31 uzman paydaşın katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Toplantıda İstanbul da sanayide mekânsal ve sektörel dönüşümün nasıl sağlanabileceği, küresel rekabette öne çıkma potansiyeli taşıyan sanayi alt sektörleri ve bu sektörlerde katma değerin ve ileri teknoloji üretiminin nasıl artırılacağı gibi konular üzerine tartışmalar ve grup çalışmaları yapılmıştır. Yarım gün süren ve toplam altı oturumda gerçekleştirilen çalıştay boyunca katılımcılar karşılıklı iletişim ve etkileşim içerisinde konuyu farklı açılardan ele alarak fikirlerini ifade etmişlerdir. Yapılan Sunumlar ve Strateji Önerileri 1. ve 2. OTURUM (World Cafe) SORU: İstanbul da öncelikli olarak dönüştürülmesi gerektiğini düşündüğünüz sanayi bölgesi ve alt sektörleri hangileridir? Afet Riski Nedeniyle Çevresel Nedenlerle (Su havzasında olması, Kirletici sektör olması, Su tüketimi nedeni ile vb.) Kente Getirdiği Yük Nedeniyle (Ulaşım, Depolama vb.) Emek Yoğun, Düşük Teknoloji Kullanan ve Düşük Katma Değer Üreten Sektörel Yapısı Nedeniyle İlk iki oturumda İstanbul da öncelikli olarak hangi sanayi alanları ve alt sektörlerinde dönüşüm ihtiyacı olduğunu sorusuna cevap arayan katılımcılar konuyu afet riski, çevresel nedenler, sanayinin kente getirdiği yük, emek yoğun imalat, düşük teknoloji kullanımı ve düşük katma değer üretimi gibi farklı açılardan ele almışlardır. Bu oturumlarda üzerinde uzlaşılan konular özellikle su havzalarında faaliyet gösteren, fazla su tüketen, kirletici sektörlerin ve şehir içinde sıkışmış, konutsal alanlar içerisinde faaliyet gösteren, kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı, denetlenmesi zor ve kente getirdiği yük fazla olan sektör ve bölgelerin öncelikli olarak dönüştürülmesi gerektiği olmuştur. Katılımcılar şehir içinde özellikle tarihi mekânlar içerisinde üretim yapan firmalar olduğunu ve bunların içinde bulundukları tarihi dokuya zarar verdiklerini belirterek bu tür alanlarda dönüşümün

3 öncelikli olması gerektiğini belirtmişlerdir. Kent içinde daha çok kirletici özelliği olmayan, nitelikli insan gücü istihdam eden, ileri teknoloji kullanarak üretim yapan ve yüksek katma değer üreten sektörlerin faaliyet göstermesi gerektiği konusunda fikir birliğine varan katılımcılar ayrıca Türkiye nin enerji ithal eden bir ülke olduğunun altını çizerek, yüksek enerji kullanan sektörlerde üretim yapmanın ekonomik olmadığını ve bu sektörlerde dönüşümün şart olduğunu belirtmişlerdir. 3. ve 4. OTURUM (World Cafe) SORU: Bu sanayi bölgesi ve alt sektörlerdeki dönüşüm nasıl sağlanabilir? (Mekânsal ve Sektörel) Üçüncü ve dördüncü oturumlarda katılımcılar belirledikleri alan ve alt sektörlerde dönüşümün nasıl sağlanabileceği ile ilgili fikirlerini beyan etmişlerdir. Bu oturumlarda üzerinde en çok uzlaşı sağlanan konu başlığı planlama oldu. Özellikle mekânsal planlamanın önemine dikkat çeken katılımcılar bununla birlikte sektörel ve daha mikro ölçekli planlamaların da yapılması ve dönüşüm çalışmalarının muhakkak bu planlar doğrultusunda yürütülmesi gerektiğinin önemi üzerinde durmuşlardır. Merkezi hükümet tarafından alınan ve yerel planlarda yeri olmayan yatırım kararlarının bu süreci olumsuz etkilediğini belirten katılımcılar dönüşüm sürecinin yerel dinamikler göz önünde bulundurularak yönetilmesi gerektiğini bildirmişlerdir. Dönüşümün nasıl sağlanabileceği sorusuna verilen ortak cevaplardan biri de devletin dönüşüm süreci ile ilgili olarak sağlayacağı desteğin ve yerine getirmesi gereken denetleme rolünün önem taşıdığı olmuştur. Devlet desteğinin sadece finansal destek olarak algılanmaması gerektiğinin altını çizen uzmanlar devletin firma sahiplerine vereceği bilgilendirme ve yönlendirme desteğinin çok daha önemli olduğunu belirtmişlerdir. Bu konuda devlete düşen önemli görevlerden birinin de gerekli hukuki mevzuatı hazırlamak ve sanayi sektöründe faaliyet gösteren firma sahiplerini bilinçlendirerek sanayinin dönüşümü ile ilgili olarak farkındalık ve gönüllülük yaratmak olduğu belirtilmiştir. 5.OTURUM (Fikir Tepsisi) SORU: İstanbul da hangi sanayi alt sektörleri küresel rekabette öne çıkma potansiyeli taşımaktadır? 6.OTURUM (World Cafe) SORU: Bu sektörlerde katma değerin ve ileri teknoloji üretiminin arttırılması için neler yapılmalıdır? Bu oturumlarda öne çıkan sektörler Otomotiv Yedek Parça, Makine ve Teçhizat, Elektrik Elektronik, Bilişim, Bio-Medikal olurken bu sektörlerde katma değerin ve ileri teknoloji kullanımının arttırılması amacı yapılması gerekenler nelerdir sorusuna grupların verdiği ortak cevap Ar-Ge, Tasarım ve İşbirliği olmuştur. Yüksek katma değerli ürünler üretmenin ileri teknoloji kullanarak mümkün olduğunu, ileri teknoloji sahibi olabilmenin ise ancak Ar-Ge çalışmaları ile mümkün olabileceğini belirten katılımcılar yüksek katma değer yaratabilmek için Ar-Ge ile birlikte tasarımın da öne çıkması gerektiğinin altını çizmişlerdir.

4 Ayrıca Ar-Ge ve Tasarım çalışmalarından elde edilen sonuçların muhakkak ticarileştirilmesi, ekonomik değer yaratması ve araştırmacıların bu çalışmalardan maddi kazanç sağlayabilmesi gerektiği ve bunun gerçekleştirilebilmesi için üniversite-özel sektör işbirliğini teşvik edecek Ar-Ge Merkezleri, Tasarım Merkezleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Teknoloji Transfer Ofisleri gibi ara yüz mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Devletin de gerekli mevzuat altyapısı ve düzenlemeler ile bu işbirliği içinde yer almasının önemine vurgu yapan katılımcılar devlet desteğinin daha çok danışmanlık sağlama, bilgi desteği verme ve sanayicilere yol gösterme şeklinde olması gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca bu konuda ülkemizde yeterli bilgi ve tecrübe birikimine sahip olan TÜBİTAK ın kaynaklarından ve birikimlerinden faydalanılabileceği belirtildi. İşbirliği kapsamında konuşulan bir başka başlık ise Kümelenme olmuştur. Kümelenmenin önemi üzerinde fikir beyan eden katılımcılar sektörlere özel ihtisas organize sanayi bölgeleri oluşturmanın ve kümelenme analizi, sanayi alanları ve alt sektörler veri bilgi tabanı oluşturulması gibi kümelenme çalışmalarını desteklemenin verimliliği arttıracağı üzerinde durmuşlardır. Katılımcıların yüksek katma değer yaratmak için yapılması gerekenler arasında vurguladıkları bir başka konu ise markalaşma olmuştur. Özellikle tekstil alt sektörlerinde markalaşmanın İstanbul ve Türkiye ekonomisine yüksek katma değer sağlayacağı belirtilmiştir. Bu oturumlarda değinilen son konu ise Eğitim olmuştur. İleri teknoloji ile üretim yapmanın ancak bu alanda iyi yetişmiş, nitelikli insan gücü ile mümkün olabileceğinin altını çizen katılımcılar sanayi sektöründeki işgücünün teknoloji bilgisini arttıracak, uygulamaya yönelik eğitimlerin ihtiyaç duyulan nitelikli insan gücü yetiştirmeyi destekleyeceğini belirtmişlerdir. Eğitim konusunda vurgulanan başka bir konu ise sanayi sektörünün ihtiyaç duyduğu ara kademe elemanları yetiştirmek üzere meslek liselerinin ve meslek yüksekokullarının taşıdığı önem olmuştur. Bu eğitim kurumlarının da sanayi ile işbirliği içerisinde hareket ederek sanayinin ihtiyaçları çerçevesinde uygulamalı eğitimlere ağırlık vermeleri gerektiği söylenmiştir. İsim Hüseyin ÇAMUR Saniye THOMAS Ahmet Kerim NALBANT Ebru ÖKSÜZ Burçin DEĞİRMENCİOĞLU Mustafa OĞUZ Mahmut Muhiddin KESKİN Emel ÖZTEP Kadriye Keysun ÇETİNKAYA Gülşen ÖNÜÇ Ali Kamil ÖZMEN İbrahim Uğur IŞIK KATILIMCI LİSTESİ Kurum KOSGEB İstanbul Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İstanbul İl Özel İdare İSTESOB İSO DEİK T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Yatırım Ajansı İstanbul İkitelli Organize Sanayi

5 Prof. Dr. Emine Nur GÜNAY Cafer SEZGİN Adil NALBANT Ertuğ GÜNEY Mehmet ÇAKIR Kadir GÜNAY Özalp ERKEY Ali Fuat BAŞMAN Cihan SARI Aysen KÖMÜRCÜ Adem ŞANLISOY Ramazan SARITEMUR Nazife YAŞAR Avni ÇEBİ Vural SAĞIR Mircan ACAR İlkay BİLGİÇ Havva DELİİSMAİL Ayşe GÖKBAYRAK Burcu Özüpak Güleç Fatih Pişkin Ahmet Alperen Sağkaya Neşe Türkseven Betül Celep İbrahim Akbayır Zeynep Şişkolar Duygu Çelebi Boğaziçi Üniversitesi İnovasyon ve Rekabet Odaklı Kalkınma Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi İSKİ Çevre Koruma TEMSAD Trakya Kalkınma Ajansı İBB Ulaşım Daire Başkanlığı Ulaşım Planlama Müdürlüğü KİPLAS Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği NEOFORM NEOFORM Çevre İzin ve Lisans Şube İSKİ Çevre Koruma İSKİ Çevre Koruma Dairesi İSKİ Çevre Koruma Dairesi Mimar ve Mühendisler Grubu TEMSAD İSKİ DEİK Çevre ve Şehircilik İBB Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü