TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI

Transkript

1 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Öğretim Yılı Güz Dönemi TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI Seçmeli Lisans Dersi (2 0 2) Doç. Dr. İlhan ÖZEN Erciyes Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü E-posta: iozen@erciyes.edu.tr ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Doç. Dr. İlhan ÖZEN

2 İçerik Tekstil ve konfeksiyon sanayinin genel yapısı Maliyet hakkında genel bilgi, temel kavramlar Üretim maliyetini etkileyen faktörler Maliyetlerin sınıflandırması Maliyetlerin dağıtılması Malzeme, işçilik, genel imalat maliyetleri Karar, kontrol ve başarı değerlendirme aracı olan bazı önemli yönetim muhasebesi metotları Standart maliyet Faaliyet tabanlı maliyet hesaplama Tekstil terbiyesinde örnek maliyet hesaplamaları ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

3 Kaynakça 1) Önder E., Maliyet Muhasebesi Ders Notları, İTÜ Tekstil Müh. Bölümü Sunumlar, ) Yakartepe Z., Yakartepe M., Genel Tekstil Terbiyesi, Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Merkezi Yayınları, ) Mehta N., Energy Saving in Textile Processing,Harish Enterprise Pvt. Ltd. 4) Saldıray B., Tekstil Endüstrisi İçindeki Konumunu Belirlerken Tasarımcının Anlaşılmasının Gerekliliği 5) Kaplan E., Koç. E., Türk Tekstil Sanayinde Enerji Kullanımının Genel Değerlendirmesi, Ç.Ü., Müh. MM. Fak. Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, , Aralık ) Çakıcı C., Tekdüzen Hesap Planında Stanmdart Maliyet Yöntemi Uygulaması, Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. İşletme Bölümü 7) Standart Maliyet Sistemi, 8) Coşkun A., Standart Maliyetler ve Sapma Analizleri, İşletme Yönetimi Muhasebesi Ders Notları, ) Can A.V., Maliyet Muhasebesi Ders Notları 10) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Tekstil ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyon Raporu, T.C. Başbakanlık DPT, ) 9. Kalkınma Planı, Tekstil Deri ve Giyim Sanayi Özel İhtisas Komisyon Raporu,, T.C. Başbakanlık DPT, ) Tekstil, Hazır Giyim, Deri, ve Deri Ürünleri Sektörlerine Yönelik Strateji Belgesi, ) Kurşunel, F., Alkan A.T., Büyükşalvarcı, A., Faaliyet Tabanlı Maliyet/Yönetim Sisteminin İşletme Etkin Karar Verme Sürecine Etkisi, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü 14) İşgüden B., Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kısıtlar Teorisinin Karşılaştırılması, Balıkesir Üniversitesi Bandırma İ.İ.B.F., İşletme Bölümü, ) Alkan A.T., Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi ve Bir Uygulama 16) Kaygusuz, S.Y., Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemine Göre Genel Üretim Giderleri Fark Analizi Uludağ Üniversitesi, İİBF 17) Erden S.A., Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bağımsız Denetim Firmaları Örneği, Kocaeli Üniversitesi İİBF 18) Coşkun A., Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi, Maliyet Muhasebesi Ders Notları, ) Coşkun A., Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş Ders Notları, ) İlter H.M., İhracatçı KOBİ ler için Maliyet Analizleri, İTO ) Yılmaz, R., Baral G., Kurumsal Performans Yönetiminde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme 22) Altunay, M.A., Çağdaş Maliyetleme Sistemlerinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemi ve Bir Tekstil İşletmesinde Uygulanması, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, Isparta ) Uzunoğlu H., Ünal İ., Türk Hazır Giyim ve Tekstil Sektörünün 2008 Yılı Rekabet Durumu (I), Ar-Ge Bülten-Sektörel, Kasım ) Uzunoğlu H., Türk Hazır Giyim ve Tekstil Sektörünün 2008 Yılı Rekabet Durumu (II), Ar-Ge Bülten-Sektörel, Aralık ) Tekstil Sektöründe Sorunlar ve Çözüm Önerileri, ADSİAD 2008 ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

4 Amaç Sizleri günümüz rekabet ortamının en hayati konularından biri olan maliyetler konusunda temel bilgiler ile donatmaktır. Maliyetler bir çok işletmenin üstün veya zayıf yönünü, tehdit veya fırsatlarını belirleyen temel parametrelerden biridir. Bir çok işletme maliyetleri yüzünden batarken bir çok işletme de maliyetleri sayesinde ayakta kalabilmiştir. Bu derste sizlere; 1. İşletmelerin mali durumlarını ve dönemsel faaliyetlerini değerlendirebileceğiniz, üretim maliyetlerini oluşturan ve etkileyen faktörleri sistematik analiz edebileceğiniz bilgileri, 2. Ürün birim maliyetini hesaplamak için gerekli bilgileri, 3. İşletme faaliyetlerini kontrol ve planlama ile karar almada maliyet bilgilerinden yararlanmayı sağlayacak alt yapıyı kazandırmayı amaçlamaktayım. ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

5 Ders Programı Hafta 1 Tanışma, Dersin Tanıtımı Konu Başlıkları 2 Tekstil Sanayi Genel Tanıtımı, Maliyet Kalemleri 3 Maliyetle İlgili Genel Bilgi, Maliyet Sistemleri, Maliyetlerin Sınıflandırılması 4 Maliyetlerin Sınıflandırılması (devam), Dağıtılması 5 Malzeme Maliyetleri 6/7 İşçilik Maliyetleri: Türleri, Miktarının Saptanması, Ücret Sistemleri, Karşılaşılan Sorunlar 7/8 Genel İmalat Maliyetleri: Türleri, Maliyet - Faaliyet İlişkileri, Faaliyet Ölçüleri 9 Dönem İçi Sınav 10 Kurban Bayramı 11 Standart Maliyet, Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi 12 Üretim Malzeme Maliyeti, Satış Malzeme Maliyeti, Maliyet Analizi Kara Geçiş Noktası 13 Maliyet Hesaplama Örnekleri (Kasar, Boyama, Baskı, Apre) 14 Maliyet Hesaplama Örnekleri (Kasar, Boyama, Baskı, Apre) 15 Maliyet Hesaplama Örnekleri (Ramöz), Çeşitli İşlem Maliyetlerinin Karşılaştırılması ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

6 Başarı Değerlendirme Dönem içi sınav 1 adet, etki oranı: %40 Dönem sonu sınav 1 adet, etki oranı: %60 Devam 6 hafta devam etmeyen öğrenci devamsızlıktan kalır. ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

7 Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayisinin Konumu ve Durumu Ekonomideki Yeri ve Önemi Tekstil Sektöründe Maliyet Kalemleri Tekstil Sektöründe Enerji Maliyetleri Tekstil Terbiye İşletmelerinin Genel Yapısı Tekstil Terbiye Sektörü Maliyet Analizi GZFT Analizi Bu hafta ne var? ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

8 WORLD APPAREL FIBER CONSUMPTION SURVEY July 2013, ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

9 WORLD APPAREL FIBER CONSUMPTION SURVEY July 2013, ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

10

11 Ülkemiz; - AB ülkelerine Tekstil ve Hazır Giyim İhracatında 2. - Pamuk Üretiminde Dünya da 7. - Pamuk Tüketiminde Dünya da 4. - Ring İplik Üretiminde Dünya da 5. - Open-end İplik Üretiminde Dünya da 4. - Organik pamukta dünya lideri???

12 Dünya Tekstil İhracatında İlk 10 Ülke

13 Dünya Hazır Giyim İhracatında İlk 10 Ülke

14 ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Doç. Dr. İlhan ÖZEN

15 TEKSTİL, HAZIR GİYİM, DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRLERİ, Sanayi Genel Müdürlüğü, Mart 2010 ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

16 ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

19 Tekstil Sektörünün Ekonomideki Yeri ve Önemi 2007 Verileri Toplam Üretim İçindeki Payı (GSMH) %11 Sanayi Üretimi İçindeki Payı %14 İmalat Sanayi Üretimi İçindeki Payı %16 İstihdam İçindeki Payı %11 Sanayi İçindeki İstihdam Payı %28 Toplam İhracat İçindeki Payı %23

20

21

24

25 Temmuz 2013

26 ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN Temmuz 2013

28 ISI ENERJİSİ ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Doç. Dr. İlhan ÖZEN

29 Tekstil işletmelerindeki özgül enerji tüketimi ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

31 Terbiye İşletmelerinin Genel Yapısı ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Doç. Dr. İlhan ÖZEN

34 Terbiye edilen kumaşların büyük kısmı boyanmaktadır. Kurulu kapasitenin (Yünlüler hariç): % 60 ı Boyama, % 29,2 si Beyaz ve İpliği boyalı terbiyesi, % 17,8 i Baskı için uygundur. ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

35 T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TEKSTİL, HAZIRGİYİM VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRLERİ RAPORU (2015/2) ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Doç. Dr. İlhan ÖZEN

36 2001 yılı verileri 1980 yılı verileri ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

37 GZFT Analizi Güçlü Yönler 1. Coğrafi konum» AB ye yakınlık, uzun dönemli ayrıcalıklı ilişki» Uçak ile 2 saatlik uzaklıkta 20 ülke, 600 milyonluk bir pazar ve bu pazarların hızlı bir şekilde büyümesi. 2. Teknik, sosyal, idari know-how» Tekstil ve konfeksiyon bilgi birikimi ve kültürünün mevcudiyeti» Güncel teknolojinin mevcudiyeti» Çevre standartlarına uyum» Sosyal standartlara (Code Of Conduct vb.) uyum 3. Baskı ve katkı grubu» Çok adetli ve yaygın şirket yapısı» Üretim, istihdam, dışsatım, katma değer, vergide önemli pay sahibi olma,» Ülke tanıtımına katkı» Sivil toplum örgütlenmesi ve etkili iletişim» Ülke/AB tekstil konfeksiyon politikalarını etkilemesi 4. Tam entegrasyon, üretim zinciri/paket servisi (full package) a. Esneklik / beceri b. Organizasyon becerisi c. Paket servis olarak, ürün geliştirme/tasarım/elyaf/iplik/kumaş/boya/terbiye/baskı/ konfeksiyon/yan sanayi/lojistik/taşıma/finansman/toptancı ağı/perakende d. Genç nüfus/nitelikli iş gücü ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

38 Zayıf Yönler ve Sorunlar 1. Bürokrasi, siyasi, özel sektör arasındaki sürdürülebilir işbirliğinin, koordinasyonun kurumsallaştırılamaması ve tekstil sektörünün envanterinin ve yol haritasının çıkarılamamış olması 2. Sektör içerisinde alt sektörler arasında koordinasyonun ve işbirliğinin yeterli şekilde sağlanamaması 3. Üretim sürecinin maliyetlerinin yüksekliği, rekabetsizliği (enerji, SGK primleri, finansman maliyetleri, istihdam vergileri, KDV) 4. Türkiye ye haksız ithalat yoluyla gelen malların maliyetlere etkisi ve KKO nun düşmesi, sabit giderlerin artması 5. Teknoloji + Arge + eğitim politikasının eksikliği ve kalitesinin yetersizliği ERÜ. Tekstil Müh. Bölümü Kayseri / TEKP 409 Tekstil Terbiyesinde Üretim ve Maliyet Hesapları / Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN

39

40 Fırsatlar - A 1. Sektörel konsolidasyon, stratejik işbirlikleri, birlikte hareket etme ve kümeleşmelerin arttırılması 2. Moda, marka ve perakendeyi içerecek şekilde ürün ve hizmetlerde farklılaşan yüksek rekabet avantajı sağlayacak tedarik zinciri yönetimi modellerinin geliştirilmesi 3. Coğrafi ve lojistik avantaj, tecrübe ve know-how ımızı kullanarak Akdeniz ülkeleri ve Türki Cumhuriyetler ve Ortadoğu ülkelerinin bölgesel organizatör liderliğine soyunmak

41 Tehditler A 1. DTÖ + Çin ve Uzakdoğu a kotaların kaldırılması, 2008 koruma önlemlerinin kalkması b. Pazara giriş süreci c. Çin in her türlü agresif politikaları kullanarak her ne pahasına olursa olsun pazar payını genişletme politikası sonucunda Türk tekstilinin hem uluslararası pazarlarda hem de kendi pazarında kayba yol açması 2. AB ve ABD kaynaklı tehditler a. AB karar mekanizmasında yer almama ve politikaların belirlenmesinde söz sahibi olamama b. AB nin konvansiyonel tekstili gözden çıkarması c. ABD nin tercihli rejimlere yönelmesi d. ABD ye ihracat için yakın çevremizde (Ürdün ve Mısır da) QIZ oluşturulması

42 Tehditler B yılında kotaların kalkması ile Çin, Hindistan gibi ülkelerin yıkıcı rekabeti ve gizli desteklemeler karşısında Türkiye nin uluslararası pazarlarda ve kendi iç pazarında pazar kaybına uğramaya başlaması 2. ABD nin Türkiye nin halihazırda dahil olmadığı ikili ve bölgesel entegrasyonlara yönelmesi 3. AB ile Gümrük Birliği a. AB nin kendi hassas sektörlerine pazar açılımı yaratmak amacıyla AB ve Türkiye tekstil ve hazır giyim pazarını tek taraflı olarak üçüncü ülkelere açıyor olması b. Türkiye nin AB den bağımsız tercihli ticaret anlaşması yapamaması ve STA ları tamamlayamaması 4. Türkiye nin üretim ve finansman maliyetlerinin rakiplerimize oranla çok yüksek olması ve sektörün satacağı malları yaratmak yerine müşterilerin fasonculuğunu yapması 5. İthal ara malı (iplik, kumaş) kullanılarak yapılan üretimin artması.

43 Rekabetçiliğin devam ettirilebilmesi, üretim maliyetlerinin sıkı kontrolüne bağlıdır.

44 Haftaya Maliyetle İlgili Genel Bilgi, Temel Kavramlar, Maliyetlerin Sınıflandırılması