FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ

Transkript

1 FİZİKSEL ETKENLER 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ

2 G Ü R Ü L T Ü

3 GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR

4 ENDÜSTRİDEKİ GÜRÜLTÜ İŞYERLERİNDE ÇALIŞANLARIN ÜZERİNDE, FİZYOLOJİK ETKİLER BIRAKAN VE İŞ VERİMİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN SESLER OLARAK TANIMLANABİLİR

5 Gürültünün sebep olduğu hastalık VAR mıdır?

6 Gürültüden ileri gelen işitme kayıpları hangi şartlarda meslek hastalığı sayılabilir

7 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Madde (11 / b)

8 MESLEK HASTALIĞI İşçinin, çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçiçi veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir

9 Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü

10 Meslek Hastalıkları Grupları A - Kimyasal maddelerle ortaya çıkan meslek hastalıkları B - Mesleki cilt hastalıkları C - Pnömokonyozlar ve diğer solunum sistemi hastalıkları D - Mesleki bulaşıcı hastalıklar E - Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları

11 GÜRÜLTÜ ZARARLARININ MESLEK HASTALIĞI SAYILABİLMESİ İÇİN; GÜRÜLTÜLÜ İŞ TE EN AZ İKİ YIL, GÜRÜLTÜ ŞİDDETİ SÜREKLİ OLARAK 85 db in ÜSTÜNDE OLAN İŞLERDE EN AZ 30 GÜN, ÇALIŞILMIŞ OLMAKSI GEREKİR. Yükümlülük süresi 6 ay

12 Ses; Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir duygu olarak ta tanımlanabilir

13

14 1 Dalga Boyu ( ) Ses dalgası Dalganın yayılma hızı Genlik f = Frekans T = Peryod V = f x f x T =

15 GENÇ VE SAĞLIKLI BİR KULAK 20 Hz. İLE Hz. FREKANSLAR ARASINDAKİ SESLERE UYUM SAĞLAR YANİ BU ARALIKTAKİ SESLERİ DUYABİLİR. YİNE, GENÇ VE SAĞLIKLI BİR KULAK 20 μpa ŞİDDETİNDEKİ SES İLE 200 Pa ŞİDDETİNDEKİ SESLERİ SAĞLIKLI OLARAK DUYABİLİR

16

17

18 Time (s)

19 Time (s)

20 440Hz Hz

21 GÜRÜLTÜNÜN SEBEP OLDUĞU İŞİTME KAYBI TİPLERİ 1 - İLETİM TİPİ İŞİTME KAYBI İletim tipi işitme kaybı, kulak zarında ve orta kulak kemiklerinde meydana gelen kayıplardır. 2 - ALGI TİPİ İŞİTME KAYBI Algı tipi işitme kaybı iç kulakta duyma hücrelerinde meydana gelen kayıplardır

22 Noise damage occurs HERE KALICI İŞİTME KAYBININ HİÇ BİR ŞEKİLDE TEDAVİSİ MÜMKÜN DEĞİLDİR

23

24 Konuşma aralığı: 175 Hz Hz. 25 db - 65 db

25 İŞİTME KAYBINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER SŞ - Şiddetine, SF - Frekans dağılımına, ES - Etkilenme süresine, KY - Kişinin yaşına, KD - Kişisel duyarlılığına, KC - Kişinin cinsiyetine

26 YER VE KONUMLARA GÖRE GÜRÜLTÜ DÜZEYLERİ GÜRÜLTÜ DÜZEYİ YER VE KONUM 0 db İşitme eşiği 20 db Sessiz bir orman 30 db Fısıltı ile konuşma 40 db Sessiz bir oda 50 db Şehir içinde bir büro 60 db Karşılıklı konuşma 70 db Dikey matkap 80 db Yüksek sesle konuşma 90 db Kuvvetlice bağırma 100 db Dokuma salonları 110 db Havalı çekiç, Ağaç işleri 120 db Bilyeli değirmen 130 db Uçakların yanı 140 db Ağrı Eşiği

27 Gürültü şiddeti desibel olarak ölçülür. Basınç olarak işitme aralığı çok geniş bir aralıktır. Her 3 db lik artışta, ses iki kat artar. Her 10 db lik artışta ise; ses on kat artar

28 100 db db =? db

29 1 db + 1 db = 4 db 2 db + 2 db = 5 db 3 db + 3 db = 6 db 4 db + 4 db = 7 db

30 100 db db = 103 db

31 BİRDEN FAZLA GÜRÜLTÜ KAYNAĞININ BULUNDUĞU ORTAMLARDA SES DÜZEYLERİ ARASINDAKİ FARK (db) YÜKSEK DÜZEYDEKİ SESE EKLENECEK MİKTAR (db)

32 GÜRÜLTÜNÜN İŞİTME KAYBI DIŞINDAKİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ ( 1 ) GÜRÜLTÜLÜ ORTAMLARDA KALAN VEYA YAŞAYAN İNSANLARDA Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayıflayabilir. Yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma halleri görülebilir. Merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıları ve stresler görülebilir. Metobolik ve hormonel bozukluklar görülebilir

33 GÜRÜLTÜNÜN İŞİTME KAYBI DIŞINDAKİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ ( 2 ) BİRDEN BİRE ŞİDDETLİ BİR GÜRÜLTÜNÜN ETKİSİNDE KALINDIĞINDA Kan basıncı (tansiyon) yükselmesi görülebilir. Kan dolaşımı bozukluğu görülebilir. Solunum hızı değişmesi ve Terlemenin artması gibi hususlar görülebilir

34 GÜRÜLTÜNÜN İŞİTME KAYBI DIŞINDAKİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ (3) GÜRÜLTÜ AYRICA Konuşurken bağırma, Sinirli olma hali, Karşılıklı anlaşma zorluğu, Kişiler arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar ve İş kazalarının artmasında etkin rol oynar

35

36 db db(a) 92 db(a) db(a) , 92 ve 97 db(a) lık gürültü düzeylerinde, gürültüye maruz kalan kişilerin 4000 Hz sabit frekanslı gürültüdeki işitme kayıplarının yıllara göre dağılımı YIL

37 yıl -20 1~ db 6~10 11~20 21~30 30~ Frekans (Hz.) 92 db(a) sabit şiddette ve değişken frekanslı gürültüye maruz kalan kişilerde işitme kayıplarının yıllara göre dağılımı

38 Desibel Skalaları A scale İnsan kulağının işitmelerinde, B scale Telefon şirketlerince, C scale Tüm seslerde, kullanılır

39

40 HİÇ BİR ÖNLEM ALINMAKSIZIN GÜRÜLTÜ DÜZEYLERİNE GÖRE GÜNDE EN FAZLA ÇALIŞILABİLECEK SÜRELER GÜRÜLTÜ DÜZEYİ GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ 90 db(a) dan az Süresiz 90 db(a) 8 Saat 92 db(a) 6 95 db(a) 4 97 db(a) db(a) db(a) 1,5 105 db(a) db(a) db(a) db(a) dan çok Çalışılamaz

41 İŞİTME KAYBININ KESİN TANISI İÇİN 1 - Odyometrik test yapılmalı ve yaş dikkate alınmalı 2 - Gürültü düzeyi ölçülmeli 3 - Odyogramlardan da yararlanılmalı 4 - İşitme zorluğuna sebep olan diğer etkenler giderilmeli 5 - Geçici işitme kayıpları bertaraf edilmeli

42 GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ ( 1 ) A TEKNİK KORUNMA a) GÜRÜLTÜ KAYNAĞINDA Gürültü düzeyi düşük makineler seçilmeli ve değiştirilmeli Gürültü düzeyi daha az olan işlem seçilmeli Gürültü kaynağı izole edilmeli

43 GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ ( 2 ) b) GÜRÜLTÜLÜ ORTAMDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER: Makinelerin yerleştirildiği zeminde, Gürültü kaynağı ile maruz kalan kişi arasında, Engel konularak ve Uzaklık artırılarak Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerler ses emici malzeme ile kaplamak

44 GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ ( 3 ) c) GÜRÜLTÜNÜN ETKİSİNE MARUZ KALAN KİŞİDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER: 1 Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması, 2 Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması, 3 Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak

45 GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ ( 3 ) B TIBBİ KORUNMA 1 Gürültülü işlerde çalışacakların işe girişlerinde odyogramları alınmalı ve sağlıklı olanlar çalıştırılmalıdır. İş kazalarının önlenmesinde, kesin denilebilecek, yeterli önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılması da düşünülebilir. 2 Gürültülü işlerde çalışanların, her altı ayda bir odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde, gerekli tedbirler alınmalıdır

46 KULAK KORUYUCULARININ GÜRÜLTÜ ENGELLEME DEĞERLERİ CİNSİ AZALTMA DERECESİ PAMUK 5-16 db PARAFİNLİ PAMUK db CAM PAMUĞU 7,5-32 db KULAK TIKACI db KULAKLIK db

47 KULAKLIKLARININ ALIŞTIRMA PROGRAMLARI SABAH ÖĞLEDEN SONRA 1. GÜN ½ Saat ½ Saat 2. GÜN 1 Saat 1 Saat 3. GÜN 2 Saat 2 Saat 4. GÜN 3 Saat 3 Saat 5. GÜN Tüm vardiya süresince

48 En yüksek ses basıncı (Ppeak) C - frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değeri

49 Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX,8h)[dB(A) re.20 µpa] Sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalaması

50 Haftalık gürültü maruziyet düzeyi; Günlük gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalaması

51 Yönetmeliğin uygulanması bakımından, günlük gürültü maruziyet düzeyleri; En yüksek ses basıncı yönünden tanımlanmıştır. Maruziyet sınır değerleri ve Maruziyet etkin değerleri

52 Maruziyet sınır değerleri (LEX,8h=87dB(A) ve Ppeak=200 Pa i ) (i) : 140 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa En yüksek maruziyet etkin değerleri (LEX,8h=85dB(A) ve Ppeak= 140 Pa ii ) (ii) : 137 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa En düşük maruziyet etkin değerleri (LEX,8h = 80dB(A) ve Ppeak= 112 Pa iii ) (iii) : 135 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa

53 Yönetmelik Dip Not (i) (ii) (iii) : 140 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa : 137 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa : 135 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa

54 LEX,8h=87dB(A) ve Ppeak=200 Pa i 140 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa L (db)=20 log P / Po (gürültü şiddeti) P=200 Pa ve Po=20 µpa ise L (db(c)) = 140 db(c) LEX,8h=85dB(A) ve Ppeak= 140 Pa ii 137 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa LEX,8h = 80dB(A) ve Ppeak= 112 Pa iii 135 db (C) ile ilgili olarak 20 µpa

55

56

57 ÖZET Zararlı gürültü kaynaklarını tespit ediniz. Gürültü şiddetini ölçünüz. Gürültüye maruziyetin önlenmesinde idari ve mühendislik kontrollerini kullanınız. Yüksek gürültülü alanlarda bulunan ikaz işaretlerine riayet ediniz. Kulak koruyucuları tam anlamı ile kullanınız

58 Gürültü Ölçme Cihazı

59

60 HEARING CONSERVATION Quite Room: 30 dba Bulldozer: 85dBA Normal City Noises: 65 dba Normal Conversation: 50 dba Artillery/Good Rock Band: 120 dba

61

62

63 Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü A Cetveli III. Liste Arıza Arıza Sıra Ağırlık Numarası A r ı z a Ç e ş i d i Ölçüsü Odiometrik incelemeyle teşhis edilen iletim, sensorinöral ve mikst tip işitme kayıpları (X) X) İşitme kayıplarının belirlenmesinde, ISO standartları uygulanır. Bu kayıplar ve bunların neden olduğu meslekte kazanma gücü azalma oranları (MKGAO), aşağıdaki biçimde hesaplanır:./

64 A- Bir kulağın işitme kaybı, purton odiogramda Hz. frekanslardaki işitme eşik değerlerinin, desibel cinsinden toplanıp ortalaması alınarak saptanır. 40 tan sonraki her yaş için 0,5 desibel yaşlılık değeri düşülür. Bundan hata payı sabitesi olarak 15 çıkarılır. Kalan 1,5 ile çarpılır. Bu, bir kulağın işitme kaybı yüzdesidir. Bu değer bir kulağın kısmi işitme kaybının meslekte kazanma gücü azalma oranı (MKGAO) olarak da ifade edilir

65 B- İki kulağın işitme kaybı yüzdesi, iyi işiten kulağın işitme kaybı yüzdesinin 5 katıyla, kötü işiten kulağın işitme kaybı yüzdesinin toplamının 6 ya bölünmesiyle bulunur. Bu değer iki kulağın kısmi işitme kaybının meslekte kazanma gücü azalma oranını (MKGAO) olarak ta ifade edilir. 35 desibelden az işitme kayıpları, kısmi işitme kaybı olarak değerlendirilmez

66

67 Örnek: purton odiogramda ölçülen değerler.. Hz / db(a). Ortalama Sağ : 500 / / / 50 41,66 Sol : 500 / / / 55 48,33 41,66 42 (35 yaşında) 48,33 48 ( ) = 27*1,5 = 40,5 (% olarak ifadesi) = 33*1,5 = 49,5 ( ) [(40,5*5) + 49,5] / 6 = 42 (Her iki kulak için % MKGAO) Not: x : Sol o : Sağ