SAĞLIKLI BESLENME İPUÇLARI AKŞAM GAZETESİ

Transkript

1 SAĞLIKLI BESLENME İPUÇLARI AKŞAM GAZETESİ Her Zaman Öncelik Proteinlerde olmalı. Günde en az 60 gr protein almalısınız. Protein kaynaklarını bilmeli, tercihlerinizi proteinlerden yana kullanmalı ve yediklerinizin protein miktarını hesaplayabilmelisiniz. Uygun miktarda ve dengeli protein almak, diyetinizde kas kaybı yaşamanızı engelleyecek ve diyet esnasında ihtiyaç duyduğunuz enerjinin büyük kısmını karşılayacaktır. Öğün Atlamayınız. Kendinizi uzun süre aç bırakmayınız. Günde en az 3 ana öğün ve en az 1 2 protein ağırlıklı ara öğün yapmalısınız. 4 saatten daha fazla aç kalmamak hem hızlı ve çok yemek yemenizi önlediği gibi hem de metabolizmanızın çalışır olarak kalmasına yardımcı olacaktır. Yemek Masada Yenir. Günümüzde gerek iş saatlerinin yoğunluğu, gerekse bilgisayar yaygın kullanımı nedeniyle televizyonbilgisayar karşısında beslenmek zaman tasarrufu olarak görülse de yemek saatinde, masada olunuz. En az 30 dakikanızı yemek yemeğe ayırmalısınız. Televizyon karşısında, buzdolabının önünde, ayakta durup konuşarak, başka bir işle ilgilenerek yemeğinizi yememelisiniz. Başka bir işle meşgul olup aynı anda yemek yemek aldığınız porsiyonu farketmemenize ve kontrolsüzce çok yemenize sebep olabilir. Aynı zamanda yemek saatinde masada olmak, ailece beslenme disiplini oluşturmak için çok iyi bir kuraldır. Porsiyon Kontrolüne Dikkat. Küçük ama içerik olarak protein/kalsiyum/vitamin ile dolu porsiyon tercih etmelisiniz. Küçük ve renkli tabaklar tercih edebilir, yiyeceklerinizi minik parçalara ayırarak yiyebilirisiniz. Tokluk hissinizi hissettiğiniz anda yemek yemeği sonlandırınız. Tabağınıza tüketmeniz gerekenden fazla gıda almayınız.

2 Sıvılar Unutulmamalı! Günde En az 6-8 bardak su tüketmelisiniz. Su dışında hiçbir sıcak ya da soğuk içecek su ihtiyacınız yerine geçmeyecektir. Halk arasında oldukça yanlış bilinen bitki çayları su ihtiyacını karşılar inanışına itibar etmeyiniz. Günlük su tüketiminiz sadece sağlıklı beslenmeniz için değil, böbrek fonksiyonlarınız, cildiniz ve sinirleriniz için de hayati ihtiyaçtır. Yeni Hayata Başlangıç: Lütfen sürekli beslenmeme dikkat mi etmeliyim? düşüncesini aklınızdan çıkarın. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinip, bunları yaşam tarzı haline getirmek uzun ömürlü kontrolünüzün bir parçası ve yeni hayatınızın en büyük adımı olmalı. Doç.Dr.Halil Coşkun 08/08/2015 AKŞAM Gazetesi makalesidir. BARİATRİK CERRAHİ SONRASI DOKUZ ÖNEMLİ İPUCU Bariatrik Cerrahi sonrası DOKUZ önemli ipucu! 1- Masada oturarak bir şeyler yemelisiniz! Hep atıştırma modundan çıkmalısınız. Masada bireyler yemenin keyfine varmalı ve bunu ilke edinmelisiniz. 2- Çiğnemeyi keşfedin! Hızlı yemek yemek bize şimdiye kadar bir şey katmadı fazla kilolarınız dışında o nedenle yeni bir hayata adım atmışken çiğnemeyi keşfedip uzun süre masada kalmaya çalışmalısınız.

3 3- En az masada 1 saat kalın! Yediğiniz iki lokma bir şey olsa da yine de oturmaya devam edin çevrenizdekilerle sohbetin tadını çıkarın. 4- Evde yemek yemeği tercih edin! Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. En güvenli yemek evinizde pişen yemektir. Dışarıda kendinizi yeni midenizi anlatmaya çalışarak daha fazla vakit kaybetmektense ev ortamına yönelmek motivasyonunuzu arttıracaktır. 5- Yemek pişirmenin keyfine varın yeni lezzetler deyin! Yeni tarifler geliştirerek mutfağınızı yeniden keşfedin. 6- Porsiyon kontrolü yapabileceğiniz restaurantları tercih edin! 7- Menünüze sadık kalın! Israrlara kulak asmayarak tabağınıza sahip çıkın ve porsiyon kontrolünü sağlayın. 8- Tatlı olarak diyabetik sütlü olanları tercih edin! Basit karbonhidratları önermediğimizi unutmayın. Yediklerinizin karbonhidrat miktarı 10gram ve ALTINDA olmalıdır. 9- İhtiyaç listenizi hazırlayarak alışverişinizi yapın! Gereksiz kalori verecek yiyeceklerden uzak durun yeni midenizi ve yeni hayatınızı hayal edin ve kendinizi kontrol edin. Uzm. Bariatrik Diyetisyen Nazlı Acar

4 DUYMAK İSTEMEDİKLERİNİZ: BARİATRİK HAYIR LAR! Bariatrik Cerrahi sonrası duymak istemediklerimiz ancak uyum sağlamak zorunda olduklarımız! - Ekmek yeme! - Bu sütlü kahve 35g şeker içeriyor! - Pilav, makarna olmaz! - Tatlı mı? Unutmalısın! Sütlü deyip geçme! Bu Değişiklik Olmazsa Olmaz! Bariatrik cerrahi hastaları kocaman bir ailedir. Sizin gibi bir kaç kişi ile sohbet ettiğinizde ameliyat öncesi beslenme alışkanlıklarınızın ne kadar benzer olduğunu fark edeceksiniz. Demek ki ortak olan sadece ameliyatlı olmanız değil! Yeni hayatınız gibi eski hayatınızda da ortak şeyler var. Bu bizi ameliyat sonrası bazı şeyleri değiştirmeye sevk ediyor. Pek çok diyet yapmış olabilirsiniz pek çok kez kötü karbonhidratlarını hayatınızdan çıkarmış olabilirsiniz bu kez bariatrik ilkelere uyup en azından ilk 6 ay kötü karbonhidrat tüketmemelisiniz. Bu 6. aydan sonra serbest anlamına gelmiyor bariatrik diyetisyeniniz kontrolünde tüketebileceğiniz anlamında olduğunu bilmelisiniz. Bu Ameliyat Maddi ve Manevi Destek Gerektirir! Ameliyat oldum artık sırada kilo vermek var diye düşünmemelisiniz. Bu operasyon için bir BÜTÇE ayırdınız ama sadece bununla bitmiyor. Ameliyattan sonra sizlere destek olacak yakınlarınız ve bariatrik ilkeleriniz ile kilo vermeye devam edeceksiniz. Bu işin bir ekip işi olduğunu unutmamalı ve ameliyat sonrasına tüm gücünüzle tüm motivasyonunuzla hazırlanmalısınız.

5 Kimse Brokolinin Karbonhidratı İle Uğraşmıyor! Karbonhidrat kaynaklarını çok iyi biliyorsunuz dikkat ederseniz bizler brokolinin yada diğer sebzelerin yada süt grubunun yada et grubunun yada yada Karbonhidrat içeriği ile ilgilenmiyoruz. Sizler için endişe ettiğimiz ve sınırladığımız kötü karbonhidratlar olarak belirttiğimiz şekerlemeler, pilav, makarna, tatlı, şekerli içecekler Bunlarını sınırlarken de nedenlerini sizlere açıklıyor ve herşeyin mantık çerçevesi içerisinde olmasına gayret gösteriyoruz. Mutfağınızı Yeniden Keşfedin! Keşif güzeldir bariatrik hayırlara sadık kalacak şekilde mutfağınızı organize edin. Ekmeksiz, tatlısız tatbiki de yaşayabilirsiniz! Kimse kötü karbonhidratsızlıktan ölmedi değil mi? Proteinli-Şekersiz Bariatrik Tatlıları İçecekleri Tercih Edin! Hayatınızı revize etmek ilgi çekicidir. Yeni tatlar ile ilgiyi üzerinize çekebilir. Bulunduğunuz ortamlarda ön planda olabilirsiniz ama menünüze sadık kalmak koşulu ile! Geri Kilo Alımının Olabileceği Aklında Olsun! Her şey sizin elinizde. Bizler ancak ve ancak yol gösterebiliriz. Asıl olan siz ve sizin yaklaşımınız. Eğer bariatrik hayırlara uymazsanız sonuç malesef istenildiği gibi olmayabilir! Bariatrik hayırlara sadık kal, iyi bir bariatrik ekibe dahil ol ve kendini emin ellere teslim et! Uzm. Bariatrik Diyetisyen Nazlı Acar

6 OBEZİTE CERRAHİSİNDE AMAÇ SADECE ZAYIFLAMAK DEĞİL! AKŞAM GAZETESİ Herkesin zayıflamak uğruna hiç çekinmeden yaptırdığı mide küçültme ameliyatına karşı uzmanlar uyarıyor: Bıçak altına yatmak için en önemli kriter en az 3 yıl boyunca obezite şikayetinin olmasıdır. Obezite, tüm dünyada ve ülkemizde hızla artış göstermekle birlikte toplum sağlığını da ciddi anlamda tehdit ediyor. Günümüzde güncel tedavi yöntemlerimizden diyet, egzersiz ve medikal tedavi ile başarıya ulaşamamış büyük bir hasta grubu bulunuyor. Obezite cerrahisinin bu grupta şu an için en etkili tedavi yöntemi olduğunu vurgulayan Medical Corner Obezite ve Diyabet Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Halil Coşkun; cerrahi tedavi ile hem elde edilen kilo kaybı daha yüksek oranda bulunmakta hem de kaybedilen kiloların uzun dönemde korunması daha başarılı olmaktadır dedi. Obezite cerrahisinde temel amaç sadece kilo kaybetmek olmuyor. Aynı zamanda obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan yandaş hastalıklarda (Tip2 diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi, karaciğer yağlanması) kilo kaybıyla ortaya çıkan düzelmeler sağlanıyor. TOKLUK HİSSİ SAĞLIYOR Mide küçültme (tüp mide) ameliyatında midenin yaklaşık %80-85 i dikey olarak çıkartılarak ml arasındaki hacime sahip bir mide tüpü oluşturuluyor. Uygulamada kilo kaybını sağlayan iki etken bulunduğunu dile getiren Dr. Coşkun; İlki mide hacminin küçültülmesi ikincisi ise çıkartılan mide bölümünden salgılanan hormon seviyesinde düşme sağlanarak tokluk hissi oluşumudur dedi.

7 KAPALI YÖNTEM Tüp mide ameliyatı günümüzde laparoskopik (kapalı) yöntem kullanılarak uygulanıyor. Bu yöntemde karın içerisine CO2 gazı verilerek şişiriliyor ve sonrasında 4-5 ayrı noktadan 1cm lik küçük kesiler yapılıp özel aletler ile giriş yapılarak ameliyat gerçekleştiriliyor. Kimlere uygulanıyor? - Cerrahi tedavideki en önemli hasta adayı kriterlerinden biri, öncelikle üç yıldır devam eden obezite şikayetinin bulunması. - Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 40 kg/m2 nin üzerinde olması veya kg/m2 arasında olup eşlik eden hastaların bulunması, alkol ve ilaç bağımlılığının bulunmaması kişinin kabul edilebilir ameliyat riski sınırları içinde sayılabiliyor. - Yaş sınırı olarak kabul edilse de bazen -18, +65 oluyor. - Hastaların, 1-2 yıllık dönemde fazla kilolarının %65-75 ni kaybetmeleri mümkün oluyor. 19/07/2015 AKŞAM Gazetesi Makalesidir. OBEZİTE CERRAHİSİ VE RAMAZAN AYI ÖNERİLERİ Ramazan ayı, kendinizi fiziksel ve ruhsal yönden yenilemeniz için güzel bir fırsat sunmaktadır. Bu ay hem bedenen hem de ruhen detoks (arınma) gibidir. Dört gözle beklediğimiz ve onbir ayın sultanı olan ramazan ayında genellikle sahur, iftar olmak üzere iki öğün yapılmakta

8 ve sofralar daha özenli kurulmaktadır. Tüm Müslümanlar için geçerli olan şudur ki; kişi eğer çok yaşlıysa, kronik bir hastalığı varsa, gebeyse, emzikli bir anneyse yada küçük bir çocuksa orucunu veya doktoru sağlık sorunları nedeniyle hastasının uzun süreli aç kalmasını istemiyorsa orucunu tutmayabilir. Obezite cerrahisi hasta grubu da doktor kontrolünde oruç tutulması tavsiye edilenler arasındadır. Ramazan Ayı Dendiğinde İlk Akla Gelmesi Gerekenler: Dikkatli öğün planlaması yapabilmek Kendini kontrol edebilmek Doğru amaca yönelebilmektir Bu ay boyunca doğru amaç; Kilo vermek değil, kilo korunumu sağlayabilmek olmalıdır. Ramazan ayı uzun süreli açlık gerektiren bir süreçtir. O nedenle gün boyunca alınması gereken besin öğelerinin çok büyük bir kısmı alınamamaktadır. Hatta günlerin uzun olması nedeniyle kişiler, tek öğün yaparak bu ayı geçirme eğilimindedirler. Bu durum özellikle obezite cerrahisi hasta grubu için çok daha önem arz etmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre obezite cerrahisi hastalarının, ramazan ayı boyunca %40 daha az protein aldıklarını saptamıştır. Ameliyattan sonra olmazsa olmazlardan olan proteinin yetersizliği, ileri dönemde farklı sonuçlar doğmasına sebep olabilir. Obezite cerrahisi prosedürlerinin çoğu tek oturuşta yenilen yemeğin ve tüketilen içeceğin miktarını kısıtlayıcı yöndedir. Bu yüzden bu hastaların az miktarlarla daha sık öğün yapmaları gerekmektedir. Yaz ayında tutacağımız orucun uzun süresi, bu hastaların dehidrasyon (vücudun sıvı kaybetmesi) riskine sokmaktadır. Ayrıca uzun süreli aç kalım, iftarda kişinin bir anda büyük miktarda yeme isteği duymasına neden olabilir. Bu ise kusmalara, dehidrasyona, yetersiz protein alımı ve karbonhidrat ağırlıklı besin alımına yol açar. Ayrıca iftarda

9 yenen geleneksel tatlılar veya kızartmalı yiyecekler uzun süreli açlıktan sonra dumping sendromu yaşanmasına neden olabilir. Obezite cerrahisi hastaların mide hacimlerinin küçük olması ramazandaki kısıtlı sürede vitamin ve mineral takviyelerinin alınmasında zorluk yaşamasına neden olabilir. Ameliyattan sonraki ilk yıl içerisinde obezite cerrahisi geçiren hasta grubunun oruç tutması sakıncalı olabilmektedir. Ancak ikinci yıldan sonra beslenme düzeninin iyileşmesi neticesinde oruç tutulması hekim ile görüşülerek bu ibadetimiz gerçekleştirilebilir. Obezite cerrahisi geçirmiş kişilerin dikkat etmesi gereken en önemli şey; kişilerin ana öğünlerini kompleks karbonhidratlar ve yüksek kalitede protein içerikli olmasına özen göstermesi ve aynı zamanda besin takviyelerini ihmal etmemeleri yönünde olmalıdır. Sahurda Küçük Mideniz için Neler Olmalı? Ramazan ayında sahur yapmak günlük gereksimler açısından, kalori dengesi açısından ve gün boyu enerjik kalmak açısından son derece önemlidir. Neler tercih edilmeli? Yüksek lifli yiyecekler Komplex karbonhidratlar (tam tahıllı ürünler) hem sindirim sistemi için hem de uzun süreli tokluk hissi için tercih edilmelidir. Sahurdaki Seçenekler Peynirli tam tahıllı sandviç Taze veya kuru meyve Tuzsuz ve kavrulmamış yağlı tohumlar (ceviz, fındık, badem gibi) Obezite cerrahisi grubu olarak hem katı sıvı ayrımına dikkat etmeli hem protein ağırlıklı beslenmeye özen göstermelisiniz. Öğünlerimizi yaparken sabırlı olup uzun sürede gerekirse

10 birkaç seferde (sahuru ikiye bölmek gibi) yapmaya çalışınız. Uzun süren açlık evresinden sonra gelen özenli yemek İFTAR! İftar Tüyoları: İftarınızı ikiye bölün İftarınızı ikiye bölmek uzun süreli açlık sonrasında oluşabilecek kan şekeri dengesizliğini de önleyecektir. Geleneksel tatlılar yerine kuru meyve tercih edin (hurma gibi) İftarda ilk öğünde tercih edilebilecekler; Su Ilık çorba Hurma İftarda ikinci öğünde tercih edilebilecekler; Tavuklu/tonbalıklı/peynirli salata Tavuk/balık/kırmızı et (uygun pişirme teknikleri uygulanarak) Yağsız yoğurt Kuru veya taze meyve İftarın ikiye bölünmesi tokluk sinyalleri ile aşırı yemek yenmesini de engelleyebilmektedir. Tüm bu bilgiler ışığında hepinize Hayırlı Ramazanlar. Uzm. Bariatrik Diyetisyen Nazlı ACAR

11 BARİATRİK CERRAHİ KARACİĞER HASARINI AZALTABİLİR Mİ? Obezite ile ilişkilendirilen belli başlı sağlık riskleri arasında karaciğer hasarı da vardır. Aşırı miktarda alkol tüketimi karaciğerin düzenli fonksiyonunun bozulmasından sorumlu olduğu gibi, obezite de burada rol oynayan etken bir faktördür. Obezite Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı olarak bilinen bir tür karaciğer hastalığı ile de sonuçlanabilir. Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (ADYKH) nedir? Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı aşağıdakiler gibi çeşitli karaciğer hastalıkları için kullanılan bir ortak tıp terimidir. 1. Yağlı karaciğer Karaciğerin fazladan yağlanmasıdır. 2. Alkol dışı steatohepatit Bu, yağın karaciğerin şişmesine sebep olduğu durumdur. 3. Karaciğer Fibrozu Bu, karaciğerde yaraların başlamasıdır. 4. Karaciğer Sirozu Bu, karaciğerde yaraların sürekli ve tedavi edilmemiş olan şişme sonucunda tedavi edilemez hale gelmesidir. ADYKH, aynı zamanda Tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riskini de artırabilir. Bu karaciğerin daha da kötü çalışmasına sebep olur ve tedavi edilmesi imkansız karaciğer hastalığı durumuyla sonuçlanabilir. Çalışmalar, karaciğer hastalıklarının dünya nüfusunun %10-24 ünü etkilediğini ortaya koymuştur. Karaciğerde hasar, bacakların şişmesi, karında su toplama ve diğer bazı ciddi belirtilerle olumsuz sonuçlara götürebilir. Uzun süreli ve tedavi edilmeyen siroz aynı zamanda yaşamı tehdit eden

12 karaciğer kanserine yol açabilir. Obezite nasıl Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığına sebep olur? ADYKH yi tedavi etmenin güvenli ve tavsiye edilen bir tek yöntemi varsa, o da aşırı kiloları vermektir. Bu da, sağlıklı bir beslenme rejimi uygulamanız, düzenli olarak egzersiz yapmanız ve yaşam tarzınızda olumlu değişiklikler yapmanız anlamına gelir. Bununla birlikte, yoğun programlar, hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız gıdaların giderek artan tüketimi yüzünden çok sayıda insan kilo vermeyi başaramamaktadır. Bu yüzden obezite cerrahisi bir alternatif olarak düşünülebilir ve ADYKH hastası olan kişiler için mevcut son kilo verme seçeneğidir. Digestive Disease Week dergisinde yayınlanan bir yazıya göre, bariatrik cerrahi karaciğerde enflamasyonu azalttığını bunun da karaciğer duvarlarındaki yağ birikintilerini azaltarak fibrozu henüz ilk aşamalarında tedavi ettiğini anladılar. Aynı zamanda bariatrik cerrahiden sonra, hastaların karaciğerindeki yağ birikintisinin %70 oranında azaldığı anlaşıldı. Lobiler enflamasyon hastalarının %74 ünde daha iyiyken, kronik portal enflamasyon hastaların %32 sinde azaldı. Steatohepatit ise hastaların %88 inde iyileşti. Hastaların %62 sinde, bariatrik cerrahiden sonra ikinci aşamadaki fibroz iyileşme işaretleri gösterdi. Üç hastadan birinde ameliyattan sonra sirozda daha iyi bir durum görüldü. Çalışma, Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (ADYKH) hastalarının söz konusu hastalıkla aşağıdaki yollarla bariatrik cerrahiden büyük yarar gördüklerini çok güçlü bir şekilde gösteriyor: 1. İnsülin direncini azaltarak, karaciğer üzerindeki zararlı etkisini azaltıyor 2. Diyabet ihtimalini ve karaciğerdeki olumsuz etkisini azaltıyor

13 3. Aynı zamanda karaciğer hastalıklarının belli başlı sebeplerinden olan yüksek tansiyonu düşürüyor 4. İnsülin seviyelerinin olumlu hale gelmesine yardımcı olan metabolik sendromda önemli düzelme sağlıyor Özet olarak, bariatrik cerrahi karaciğerde sorunlara yol açabilecek olan bütün belli başlı sebepleri hafifletiyor. Bariatrik cerrahinin farklı tipleri vardır ve farklı cerrahi tipler, hastanın tıbbi geçmişine dayalı olarak, karaciğer hastalıkları üzerinden değişik seviyelerde etkisi olabilir. Günümüzde bu operasyonların güvenilir olduğu kabul edilmiştir ve tıbbi yönden test edilmişlerdir. Bu yüzden, obezite sizde akut karaciğer hastalığına sebep oluyorsa ve siz bilinen yöntemlerle kilo veremiyorsanız, bir sağlık danışmanı ile gereken konsültasyonlardan sonra bariatrik cerrahi geçirmeniz tavsiye edilir. Doç. Dr. Halil Coşkun