Boğmaca ve Korunma. Dr. Ateş Kara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı

Transkript

1 Boğmaca ve Korunma Dr. Ateş Kara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı 1

2 Boğmaca Neden buradayız, 2

3 27 haftalık prematüre Term bebek 3

4 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz 4

5 5

6 6

7 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, 7

8 8

9 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, 9

10 10

11 Science 1996; 272:

12 12

13 Boğmaca Hastalık Yükü Aşı ile korunabilir hastalıklardan ölümler DSÖ 2011 global rakamları ölüm %83 DBT3 aşılama oranı Hib Boğmaca Kızamık Neonatal tetanoz Pnömokok hst Rotavirus 199, , ,000 59, , ,000 x.html

14 Boğmaca Hastalık Yükü Aşı ile korunabilir hastalıklardan ölümler DSÖ 2011 global rakamları ölüm %83 DBT3 aşılama oranı Hib Boğmaca Kızamık Neonatal tetanoz Pnömokok hst Rotavirus 199, , ,000 59, , ,000 5 yaş altı çocuk ölümlerinin %13 ü ( ) boğmacadan x.html

15 Boğmaca Hastalık Yükü Aşı ile korunabilir hastalıklardan ölümler DSÖ 2011 global rakamları ölüm %83 DBT3 aşılama oranı Her yıl dünyada Hib Boğmaca 17 milyon Kızamık Neonatal tetanoz boğmaca vakası Pnömokok hst Rotavirus 199, , ,000 59, , , yaş altı çocuk ölümlerinin %13 ü ( ) boğmacadan x.html

16 Boğmaca Hastalık Yükü Aşı ile korunabilir hastalıklardan ölümler DSÖ 2011 global rakamları ölüm %83 DBT3 aşılama oranı 5 yaş altı çocuk ölümlerinin %13 ü ( ) boğmacadan Her yıl dünyada Hib Boğmaca 17 milyon Kızamık Neonatal tetanoz boğmaca vakası Pnömokok hst Rotavirus Boğmaca, yüksek aşı oranlarına rağmen artan aşı ile korunabilir tek hastalıktır. 199, , ,000 59, , , x.html

17 Boğmaca Vakalarının Yaş Dağılımı (ABD) Boğmaca vakaları (N) <1 yaş 1 9 yaş yaş yaş 20 yaş 12,000 10, Yıllar Boğmaca her yaşta görülen bir hastalıktır. 1. CDC. MMWR 2005;54: McNabb et al. MMWR 2007;54:2 92

18 Avrupa da boğmaca vakalarının yaşa göre dağılımı 100 Reported pertussis by age group Avrupa da arasında erişkinlerde boğmaca oranı iki kat artmıştır. Bildirimi yapılan boğmaca vakalarının %60 ından fazlası ergen veya erişkin vakalarıdır ( ). EUVAC-NET Group, Pediatr Infect Dis J 2005;24: year 1-4 years 5-9 years >10 years 1. Zepp F, Heininger U, Mertsola J, et al. Lancet Infect Dis 2011;11(7): Gerbie MV, Tan TQ. Obstet Gynecol 2009;113(2 Pt 1): Gzyl A, Augustynowicz E, Rabczenko D, et al. Int J Epidemiol 2004;33: Skowronski DM, De Serres G, MacDonald D, et al. J Infect Dis 2002;185(10): CDC. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2005; 54(50):1283 6

19 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, Neden böyle 19

20 1578 Paris te çok büyük bir epidemi 20

21 Paris te çok büyük bir epidemi Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması 21

22 Paris te çok büyük bir epidemi Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması 22

23 Paris te çok büyük bir epidemi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması 23

24 Paris te çok büyük bir epidemi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Bordetella pertussis in gösterilmesi 24

25 Paris te çok büyük bir epidemi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Am J Public Health (N Y) March; 6(3): Bordetella pertussis in gösterilmesi 25

26 Paris te çok büyük bir epidemi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Am J Public Health (N Y) March; 6(3): Bordetella pertussis in gösterilmesi Am J Public Health Nations Health February; 25(2):

27 Paris te çok büyük bir epidemi Bordetella pertussis in gösterilmesi Aşı kullanıma girdi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Am J Public Health (N Y) March; 6(3): Am J Public Health Nations Health February; 25(2):

28 Paris te çok büyük bir epidemi Bordetella pertussis in gösterilmesi Aşı kullanıma girdi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Am J Public Health (N Y) March; 6(3): Am J Public Health Nations Health February; 25(2): Br Med J November 8; 2(4792):

29 Br Med J July 5; 2(5087):

30 ABD Boğmaca Vakaları 30

31 Dünya 31

32 Am J Public Health Nations Health March; 45(3): Br Med J November 8; 2(4792): Arch Dis Child April; 28(138):

33 Br Med J August 25; 2(4990):

34 Bordetella pertussis Küçük, Aerobik, Gram negatif kokobasil Bordetella ailesi bugün için 8 üyeden oluşmaktadır. 34

35 Bordetella pertussis Küçük, Aerobik, Gram negatif kokobasil, Bordetella ailesi bugün için 8 üyeden oluşmaktadır. B. pertussis B. parapertussis B. bronchosepti ca B. holmesii

36 Bordetella pertussis Küçük, Aerobik, Gram negatif kokobasil, Bordetella ailesi bugün için 8 üyeden oluşmaktadır. B. pertussis B. parapertussis B. bronchosepti ca Bordetella trematum B. holmesii

37 Bordetella pertussis Küçük, Aerobik, Gram negatif kokobasil, Bordetella ailesi bugün için 8 üyeden oluşmaktadır. B. pertussis B. parapertussis B. bronchosepti ca Bordetella trematum? B. holmesii

38 Paris te çok büyük bir epidemi Pertussis ifadesinin ilk kullanımı Klinik tablonun Guillaume de Baillou tarafından ilk kez tanımlanması Bordetella pertussis in gösterilmesi Am J Public Health Nations Health February; 25(2): Arch Dis Child April; 28(138): Am J Public Health (N Y) March; 6(3): Aşı kullanıma girdi Aşının yan etkileri ilk kez dikkate getiriliyor 38

39 Br Med J July 5; 2(5087):

40 Kanai K Jpn J Med Sci Biol Jun;33(3):

41 Bordetella Pertussis Toksini (Lenfositoz Promoting Faktör): Salgıladığı Ekzotoksin ile Silialı epitel hücresine tutunma. Lenfosit sayısını Histamin hassasiyetini Bağışıklık yanıtını Filamentöz Hemaglutinin: Silialı epitel hücresine tutunma Pertaktin 1 ve 2: Silialı epitel hücresine tutunmada rol oynayan dış membran proteini Fimbria: Silialı epitel hücresine tutunma BrkA, Adenilat siklaz, Endotoksin, Trakeal sitotoksin, dermonekrotik (heat labil toksin) Vaccines 2003, S.A.Plotkin W.A.Orenstein 41

42 42

43 İnhalasyon Bakterilerin nazofarinksteki epitel hücrelerine yapışması (PT, FHA, PRN, Fim Yardımıyla) Respiratuar Damlacıklar Bakterilerin çoğalması, silialı bronşiyal ve trakeal hücrelere zarar vermesi (PT ve trakeal sitotoksin yardımıyla) Öksürük nöbetleri Respiratuar salgıları temizleyememe Pnömoni Bronşiyal Obstrüksiyon Anoksi Ensefalopati 43

44 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, Neden böyle 44

45 Ajan Konak Çevresel 45

46 Cassone A. Are only antibody levels involved in the protection against pertussis in acellular pertussis vaccine recipients? JID 182: ,

47 47

48 48

49 49

50 50

51 51

52 Ergen ve erişkinlerde artış (Prolonged, mostly misdiagnosed cough) Boğmaca ergen ve erişkinlerde Ağır hastalık yapmaz

53 Bulaş Kaynağı (Complications Death) (Prolonged, mostly misdiagnosed cough)

54 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, Neden böyle, Geçiş bu kadar kolay mı? 54

55 Boğmaca ergen ve erişkinlerde klasik semptomlarla seyretmez Uzamış (inatçı) öksürük Uyku bozuklukları, bayılma gibi komplikasyonlar gözlenirse de bunlar çok seyrektir Ergenlerde ort. 5 gün okul kaybı, erişkinlerde 7 iş günü kaybı ve gereksiz ilaç kullanımına yol açar

56 Ergen ve erişkinlerde artış (Prolonged, mostly misdiagnosed cough) Boğmaca ergen ve erişkinlerde Ağır hastalık yapmaz

57

58 Uzamış öksürükle başvuran ergen ve erişkinlerde B. Pertussis oranı Kaynak Yer Yıllar % Nennig et al San Francisco Strebel et al Minn-St Paul Jackson et al Seattle Jansen et al San Diego Birbeback et al Denmark Wright et al Nashville Robertson et al New S Wales Mink et al Los Angeles Rosenthal et al Chicago Wirsing v Köenig et al Germany Schmitt-Grohé et al Germany Vicent et al Korea Gilberg et al Paris

59 Ortalama Vaka Sayısı/ Yıl Boğmaca Vakalarının Yaş Dağılımı %70 <1 yaş 1-4 yaş 5-9 yaş yaş 20+ yaş Yaş Grupları Güriş D. et al. Clin Infect Dis. 1999;28: CDC. MMWR 2002;51(4): MMWR 2001;50(53): MMWR 2002;51(53):1-84. MMWR 2003;52(54): ;54(31):770.

60 60

61 Direkt olarak kişiden kişiye damlacık yolu ile bulaşır 61

62 Direkt olarak kişiden kişiye damlacık yolu ile bulaşır Bulaştırıcılığı en yüksek olan hastalıklardan birisidir 62

63 Direkt olarak kişiden kişiye damlacık yolu ile bulaşır Okulda geçiş %60-70 Bulaştırıcılığı en yüksek olan hastalıklardan birisidir 63

64 Ev içi geçiş %80-90 Okulda geçiş %60-70 Direkt olarak kişiden kişiye damlacık yolu ile bulaşır Bulaştırıcılığı en yüksek olan hastalıklardan birisidir 64

65 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, Neden böyle, Geçiş bu kadar kolay mı? Bizim durum? 65

66 Toplam vaka (503 ünün yaşı bilinmiyor) Türkiye de 2004 içerisinde Sağlık Bakanlığı na 250 vaka bildirimi var 66

67 Toplam vaka (503 ünün yaşı bilinmiyor) Türkiye de 2004 içerisinde Sağlık Bakanlığı na 250 vaka bildirimi var Türkiye de 2015 Aralık başına kadar Sağlık Bakanlığı na 65 ilk bir yaş vaka bildirimi var 67

68 Boğmaca Neden buradayız, Neden boğmacayı konuşuyoruz, Ne yapabiliriz, Duruma bakalım, Neden böyle, Geçiş bu kadar kolay mı? Bizim durum? Bir kez daha bakarsak, 68

69 69

70 Ortalama Vaka Sayısı/ Yıl Boğmaca Vakalarının Yaş Dağılımı %70 <1 yaş 1-4 yaş 5-9 yaş yaş 20+ yaş Yaş Grupları Güriş D. et al. Clin Infect Dis. 1999;28: CDC. MMWR 2002;51(4): MMWR 2001;50(53): MMWR 2002;51(53):1-84. MMWR 2003;52(54): ;54(31):770.

71 Bebeklerde 3 doz DaBT aşılama oranı %94.3 Ergen aşılaması (Tdap aşılanma oranı) %87.6

72 72

73 TANI 73

74 Boğmaca aşılama stratejileri Bebek aşılaması (3-4 doz), Okul öncesi çocukların (4-6 yaş) aşılaması,

75 den fazla boğmaca vaka bildirimi yapılmıştır. In 2010, cases of pertussis in California. The worst outbreak of pertussis to affect California in over 60 years 2012 yılında CDC ye boğmaca vakası bildirimi yapıldı. Bu ABD de bildirilen en yüksek rakamdır (1942 yılından beri).

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 Boğmaca aşılama stratejileri Bebek aşılaması (3-4 doz), Okul öncesi çocukların (4-6 yaş) aşılaması, Ergenlerin aşılanması, Erişkinlerin aşılanması, Sağlık çalışanlarının selektif aşılaması, Çocuk bakımevlerinde çalışanlarının selektif aşılaması

85 Boğmaca vakaları, ölümler (ABD, 2012) %51

86 Boğmaca ölümleri (ABD, ) Boğmacaya bağlı ölümlerin çoğu (% ü) 3 aydan küçük bebeklerde

87

88 Boğmaca ölümleri, Fransız hastaneleri Y ü z d e Ölümlerin çoğu 3 aydan küçük bebeklerde %85 Küçük bebekleri (<3 ay) koruma öncelikli olmalı < 3 ay > 3 ay It is also pertussis outbreak which is affecting multiple countries including the Netherlands, the Norway, Spain and the Russian Fedaration (6726, 3695, 3088 and 4733 reported case, respectively) < Bonmarin, et al. Eurosurveillance 2007;

89 Boğmaca vakaları, ölümler (İngiltere)

90 Boğmaca aşılama stratejileri Bebek aşılaması (3-4 doz), Okul öncesi çocukların (4-6 yaş) aşılaması, Ergenlerin aşılanması, Erişkinlerin aşılanması, Sağlık çalışanlarının selektif aşılaması, Çocuk bakımevlerinde çalışanlarının selektif aşılaması Koza stratejisi

91 91

92 92

93 93

94 94

95 95

96 96

97 97

98 98

99 99

100 Bebeğimiz B. pertussis i nereden aldı? Bisgard, K. PIDJ. 2004;23: n=

101 Boğmaca Pozitif Aile Bireyi Oranı Detection o the presence of Bordetella pertussis by Anne Baba Kardeş Hala Yenge Amca Dede Büyükanne Total real time PCR in children diagnosed with pertussis 42.8 and 11.4 among 14.2 their household contacts <1 yaş Zehra Anne Diyar Baba Tamburacı Kardeş Hala UsluYenge 1, Mehmet Amca Ceyhan Dede Büyükanne 2, Ener Çağrı Total >1 Dinleyici , Zafer 23.0 Kurugöl 7.6 4, Bedriye - - Nuray - Alpman - 1, Eda 92.3 yaş Karadağ Öncel 2, Venhar Gürbüz 2, Emre Aycan 2 Toplam Anne Baba Kardeş Hala Yenge Amca Dede Büyükanne Total

102 102

103 Eve Dönerken Erken dönemde boğmacadan şüphe edilen vakalarda nosafarengeal kültür ve PCR testi tanı için kullanılmalıdır Kanıt Düzeyi C Antihistaminik, steroid, beta agonist veya immünglobülinlerin tedavide yeri yoktur, Kanıt düzeyi A Eritromissin tedavide etkilidir Kanıt düzeyi A Azitromisin ve klaritromisin eritromisin kadar etkili olrak eradikasyon sağlar, Kanıt düzeyi A Yakın temaslılara profilaksi verilmelidir, Kanıt süzeyi B Adölesan Tdap aşısı Td yerine kullanılmalıdır, Kanıt düzeyi C 103