TC. GÜNEY EGE KALKINMA AJANSI KUŞADASI İLÇE RAPORU

Transkript

1 EKONOMİK ARAŞTIRMALAR VE PLANLAMA BİRİMİ TC. GÜNEY EGE KALKINMA AJANSI Ekonomik Araştırmalar ve Planlama Birimi KUŞADASI İLÇE RAPORU

2 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ AMAÇ KAPSAM YÖNTEM MEVCUT DURUM GENEL BİLGİLER NÜFUS VE DEMOGRAFİ EĞİTİM SAĞLIK TARIM VE HAYVANCILIK TURİZM KUŞADASI İLÇESİ GZFT ANALİZİ GELİŞME STRATEJİLERİ Ekonomik Gelişme Stratejileri Tarım Turizm Sosyal Gelişme Stratejileri KAYNAKLAR

3 TABLO LİSTESİ Tablo Yılı Nüfus Projeksiyonu... 6 Tablo Kuşadası Belde/Köy ve İlçe Merkezi Nüfusu, Tablo 3. Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı, Tablo 4. İlçe Nüfusunun Kayıtlı Olduğu İllere Göre Dağılımı... 9 Tablo 5. Okuma Yazma Durumu, Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre İlçe Nüfusu, Tablo 6. Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Toplam Nüfus, Tablo 7. Kuşadası Tarım Alanları Tablo 8. Kuşadası Meyve Üretim Miktarları Tablo 9. Kuşadası Sebze Üretim Miktarları Tablo 10. Tarla Ürünleri Üretimi Tablo 11. Kuşadası İlçesi Hayvan Varlığı Tablo 12. Kuşadası İlçesi Turizm İşletme ve Yatırım Belgeli Tesislerin Türüne Göre Dağılımı Tablo 13. Kuşadası İlçe GZFT Toplantısı Katılımcıları Tablo 14. Kuşadası İlçesi GZFT Analizi Tablosu ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1. Kuşadası Nüfus Piramidi... 8 Şekil 2. Nüfusun Bitirilen Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı Şekil 3. Tarım Alanlarının Dağılımı

4 1. GİRİŞ Bölge düzeyinde gelişmenin sağlanması için, ilçe kademesinden başlayan bir planlama sistemi oluşturulması gerekmektedir. Bu kapsamda, Güney Ege Kalkınma Ajansı tarafından 2012 yılı içinde bölgede ilçe düzeyinde araştırmaların gerçekleştirilmesi ve bu ilçe çalışmalarının tamamlanmasını müteakip il düzeyinde gelişme stratejilerinin oluşturulması planlanmıştır. GZFT analizleri ve öne çıkan sektörlerin belirlenmesi gibi çalışmaların girdi sağlayacağı bu strateji belgelerinde; kısa ve uzun vadede ilçelerin gelişmelerine yön verecek stratejiler ve ilçelerin üstünlüğe sahip oldukları alanlar belirlenecek; mevcut ve gelişmesi olası sektörlerde uzmanlaşmaları hedeflenecektir. Böylece, ilçe gelişme stratejileri, yerel kaynakları ve potansiyelleri harekete geçiren, kırsal kalkınmayı sağlayan ve ulusal plan ve programların gerçekleşmesini besleyen bir fonksiyonu da yerine getirecektir. Ulusal ve Bölgesel gelişme amaç, hedef ve stratejileriyle uyumlu biçimde hazırlanan ilçe ölçekli gelişme stratejileri, hem yerel yönetimlerin kendi çalışmalarına katkı sağlayacak hem de yerelin istekleri, kapasiteleri ve tercihlerinin dikkate alındığı bölgesel planlar hazırlanmasını sağlayacaktır. İlçe gelişme planları, öncelikli olarak yerel kaynakların nasıl kullanılacağına dair planlama araçları olacaktır. Ayrıca, uzlaşı temelinde hazırlanacak olan yerel gelişme planları, yerel kurum ve kuruluşların ortak bir ürünü ve izlemesi gereken bir yol haritası olacaktır AMAÇ İlçenin gelişmesi için yapılması gerekenleri; iktisadî ve sosyal açı ile altyapı ve çevre açısından irdeleyen özet bir çalışma olan bu belgenin amacı, ulusal ve bölgesel gelişme planlarının hedef ve politikaları ile uyumlu, ilçedeki kaynakların rasyonel kullanımını sağlayan, sürekli ve sürdürülebilir bir gelişmenin planlanmasıdır. Plan, ilçenin kendi kaynaklarına dayalı ve çevreye duyarlı gelişmesini, bu gelişmenin çevre yerleşimlere yayılmasını, ilçeler arasındaki ekonomik ve sosyal gelişmişlik farklarının en aza indirilmesini, insan kaynakları ile kurumsal kapasitenin geliştirilmesini ve kaynak kullanımında etkinliğin sağlanmasını esas almaktadır. İlçe için öngörülen hedef ve stratejiler bu bağlamda belirlenmiştir. Çalışmada yer alan mevcut durum analizi, ilçenin güçlü ve zayıf yönlerinin tespiti ve ilçe için fırsat ve tehdit yaratan çevresel ve konjonktürel koşulların analizi; kamu yöneticileri, özel sektör, toplum önderleri ve ilçede yaşayanlar için bir rehber niteliği taşıyacak ilçe ilgili kararların alınmasında yol gösterici olacaktır KAPSAM Kuşadası İlçesi nin Merkez ile birlikte Davutlar ve Güzelçamlı Belde Belediyeleri olmak üzere 3 belediyesi ve bunlara bağlı 5 köyü bulunmaktadır. İlçenin üzerinde bulunduğu alan 340 km², 2011 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ne göre nüfusu dir. Bu çalışma kapsamında; ilçe 3

5 envanterinin çıkarılmasına, ilçenin güçlü ve zayıf yönleri ile ilçe için fırsat ve tehdit yaratan koşulların belirlenmesine yönelik mevcut durum analiz çalışmaları yapılmıştır. Daha sonra ilçenin kısa, orta ve uzun dönem hedefleri ve ilçeyi bu hedeflere götürecek stratejileri oluşturma çalışmaları gerçekleştirilmiştir YÖNTEM Çalışma her aşamada birçok yöntem kullanılarak yürütülmüştür. Mevcut durumun belirlenmesi ve analizi aşamasında teknik yazın taraması, kurum ziyaretleri, yüz yüze görüşmeler ve öncülerle toplantılar gibi yöntemler kullanılmıştır. Bilgi kaynaklarının az oluşu, bilgi toplamada yaşanan sıkıntılar, elde edilen bilgi ve verilerin tutarsız ya da istenen niteliklerden uzak oluşu planlama sürecini olumsuz etkilemiş, gereksiz zaman ve enerji kayıplarına yol açmıştır. Ayrıca, aynı konuya ilişkin farklı kamu kurumlarından alınan kimi bilgiler arasında tutarlılığın olmadığı gözlenmiştir. Yerel kamu kurum ve kuruluşlarının yanında TÜİK ve SGK gibi kurumlardan da veri alınmıştır. İlçede, yerel yöneticiler, meslek odalarının ve kooperatiflerin, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, çiftçi, tüccar ve sanayiciler ile toplantılar yapılarak ilçenin sorunları, kapasiteleri ve potansiyelleri ile ilgili bilgi edinilmiştir. 4

6 2. MEVCUT DURUM 2.1 GENEL BİLGİLER Tarihin erken devirlerinden beri Ege Bölgesi nin en önemli giriş ve dışa açılan kapılarından biri olan Kuşadası nın ilk olarak kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. İlk şehrin İyonlar tarafından Efes e bağlı Neopolis adıyla Yılancı Burnu mevkiinde kurulduğu sanılmaktadır. M.Ö. 5. yüzyıla kadar Perslerin egemenliğinde bulunan şehir, M.Ö. 64 yılında Romalıların eline geçmiş daha sonra Bizanslıların hâkimiyetine girmiştir. Ortaçağda Cenevizliler ile Venedikliler bölgeye yeni iskele anlamına gelen Scalanova adını vermiştir yılında 1. Mehmet Çelebi tarafından ele geçirilen şehir, içinde pek çok kuş yuvasını barındıran Güvercin Ada dan esinlenilerek Kuşadası olarak isimlendirilmiştir yılında ilçe olan Kuşadası nın şehir merkezinin o dönemlerde şimdiki merkezin 4 km doğusunda bulunan Andız Kulesi mevkiinde olduğu düşünülmektedir yılına kadar İzmir İli idari yönetimi altında bulunan Kuşadası bu tarihte yapılan bir değişiklik ile Aydın a bağlanmıştır. Aydın ın batısında bulunan Kuşadası, doğuda Germencik İlçesine bağlı Ortaklar Beldesi, güneydoğuda Söke ve kuzeyde Selçuk ilçeleri ile çevrilidir. Toplam yüzölçümü 340 km² olan ilçenin deniz seviyesinden yüksekliği merkezde 5 metre olup, ilçe yayılım bölgesinin uç noktalarında 200 metreye kadar çıkmaktadır. İlçe merkezinin doğusunda Pilav Dağı ile Kalafat Dağı, batısında ise Kilise Dağı yer almaktadır. Ova kısmı genel itibarla küçük olup, Söke asfaltının batısında bulunan ve denize bakan Kara Ova dır. İlçede Dilek Yarımadası ile Bayrak Adası arasındaki mesafe 501 m, Bayrak Adası ile Yunanistan a bağlı olan Samos Adası arasındaki mesafe ise m.dir. Dilek Yarımadası nda bulunan Milli Parkın yarıya yakın bölümü Kuşadası sınırları içerisindedir. Kuşadası İlçesi Aydın il merkezine 65 km mesafededir. İlçe merkezi ile birlikte Davutlar ve Güzelçamlı Beldeleri mevcut olup, Kuşadası Merkez de 13, Davutlar Beldesi nde 4, Güzelçamlı Beldesi nde ise 2 mahalle bulunmaktadır. Bununla birlikte İlçe idari sınırları içerisinde 6 köy (Çınar, Yaylaköy, Yeniköy, Soğucak, Caferli, Kirazlı) yer almaktadır.(kuşadası Stratejik Planı ) Kuşadası Türkiye ye deniz yoluyla çok sayıda turistin giriş ve çıkış yaptığı önemli bir liman kentidir. İzmir Adnan Menderes Hava Limanı na yakın olması; yüksek tonajlı gemilerin yanaşabildiği uluslararası bir limana ve yine uluslararası bir yat limanına sahip olması Kuşadası'nı turizm yönünden çok önemli bir nokta haline getirmiştir.(çdp, 2010) Bununla birlikte, Kuşadası önceki yıllarda turizm tesislere teşvik amacı ile verilen yüksek yapılaşma hakları ile Türkiye de doğanın hızla yok edildiği yerleşimler açısından dikkate değer bir örnektir. İlçede 5

7 desteklenen yoğun yapılaşma önemli miktarda zeytinlik alanların yok olmasına neden olurken, beldeyi turistik bir yerleşim yerine, kontrolsüz gelişmenin yaşandığı yoğun bir kent haline getirmiştir. Oysa, ilçe ekolojik açıdan da hassas bir bölgede yer almaktadır. Bu bölgelerden uluslararası literatüre geçmiş olanlar Kuşadası Arası Akdeniz Foku Yaşam Alanları ile Dilek Yarımadası ve Büyük Menderes Deltası Önemli Bitki Alanlarıdır. Yerleşimin içinde ve çevresinde önemli kültürel değerler ve sit alanları da bulunmaktadır.(çdp, 2010) Deniz turizmi potansiyeli turizm tesisler ile ikinci konut oluşumlarının Kuşadası nda yığılmasına neden olmuştur lı yıllara kadar doruklara ulaşan bu talepler, son on yılda hızını yitirmiştir. Zira günümüzde Kuşadası na olan talebi yaratan deniz, tarih ve doğa, kontrolsüz kentleşme yüzünden yok olma durumundadır. Son yıllarda oluşan yabancıların mülkiyet edinme talebi, ilçede ikinci bir hızlı yapılaşma dalgası yaratma durumundadır. 1/ ölçekli çevre düzeni planı kararları üretilirken, ilçenin yaşadığı bu süreç dikkate alınmıştır. Kuşadası plan döneminde yerleşmiş turistik kimliğini korumalıdır. Bu doğrultuda, ilçede, uygulama imar planı sınırlarının korunduğu; ancak 1/ ölçekli çevre düzeni planında önerilen, halen yapılaşma olmamış gelişme zonları nın yerleşime kapatıldığı bir planlama kararı alınmıştır.(çdp, 2010) Kuşadası İlçesi Kirazlı Köyü nde ekolojik tarım ve eko-turizm desteklenmektedir. İlçedeki proje halinde olan katı atık depolama ve arıtma tesisi alanları da plana işlenmiştir. Kuşadası İlçe Merkezi kentsel nüfusu kişi olarak kabul edilmiştir. Kuşadası İlçesi bütününde çevre düzeni planı hedef yılı olan 2025 de oluşması öngörülen nüfuslar aşağıdaki tabloda verilmiştir.(çdp, 2010) Tablo Yılı Nüfus Projeksiyonu Kentsel Kırsal Toplam Kaynak: Aydın-Denizli-Muğla Çevre Düzeni Planı, 2010 Davutlar Beldesi: Davutlar bağlı olduğu Kuşadası İlçesi gibi deniz turizmi potansiyeli nedeniyle, özellikle ikinci konut yerleşmelerinin yoğun olarak yer aldığı bir beldedir. Davutlar, Çevre Düzeni Planı ana kararlarında, deniz turizmi potansiyeline bağlı olarak gelişecek yerleşmelerden biri olarak tespit edilmiştir. Davutlar Beldesi, jeotermal kaynaklar nedeni ile termal turizm potansiyeline de sahiptir ve bu yönde desteklenmesi önerilmektedir (ÇDP,2010). Davutlar Beldesi nde 1/ ölçekli çevre düzeni planı hedef yılı olan 2025 de oluşması öngörülen nüfus kişi olarak kabul edilmiştir. Mevcut imar planı kapasitesinin plan döneminde oluşması beklenen nüfusa yeterli olmadığı beldede yeni kentsel gelişme alanları önerilmiştir (ÇDP,2010). 6

8 Güzelçamlı Beldesi: Güzelçamlı Beldesi, Davutlar gibi deniz turizmi potansiyeli nedeniyle, özellikle ikinci konut yerleşmelerinin yoğun olarak bulunduğu bir beldedir. Güzelçamlı Milli Parkı nın yer aldığı belde, çevre düzeni planı ana kararlarında, deniz ve doğa turizmi potansiyeline bağlı olarak gelişecek yerleşmelerden biri olarak belirlenmiştir (ÇDP,2010). Güzelçamlı Beldesi nde 1/ ölçekli çevre düzeni planı hedef yılı olan 2025 de oluşması öngörülen nüfus kişi olarak kabul edilmiştir. Mevcut imar planı kapasitesinin plan döneminde oluşması beklenen nüfusa yeterli olmadığı beldede yeni kentsel gelişme alanları önerilmiştir (ÇDP,2010). 2.2 NÜFUS VE DEMOGRAFİ TÜİK ADNKS verilerine göre 2011 yılı itibariyle ilçenin toplam nüfusu tür. Nüfusun yaklaşık i ilçe merkezinde yaşarken u ise belde ve köylerde yaşamını sürdürmektedir. İlçede köy nüfusu oranı %22,9, şehir nüfusu oranı ise % 77,1 dir. İlçenin şehirleşme oranının Aydın ilinin diğer ilçelerine göre yüksek olduğu gözlenmektedir. Bununla birlikte Kuşadası nın popüler turizm merkezlerinden olması sebebiyle yaz aylarında nüfusun 10 katına kadar çıktığı bilinmektedir. İlçede yoğun olarak bulunana ikincil konutlar ve oteller bu yoğunluğu karşılamaktadır. Tablo Kuşadası Belde/Köy ve İlçe Merkezi Nüfusu, 2011 İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Kaynak: TÜİK, Veritabanları, ADNKS Sonuçları, 2011 Kuşadası ilçesinin nüfus yapısı yakından incelendiğinde ve 2011 yılı nüfus verilerine göre yaş gruplarının aşağıdaki gibi dağıldığı görülmektedir. Buna göre nüfusun çoğunluğu genç ve orta yaş aralığında bulunmaktadır yaş arası nüfusun , yaş arası nüfusun , 65 yaş üstü nüfusun ise olduğu görülmektedir. Buna göre nüfusun %19,2 si 15 yaşın altında kalırken, %72,8 i ise 15 ile 65 yaş aralığındadır. 65 yaş ve üzerinde ise sadece nüfusun %7,87 si yer almaktadır. İlçenin genç nüfus oranı % 25 olan Türkiye genç nüfus oranının altında kalmaktadır. Bunun yanı sıra yaşlı nüfus oranı da %7,87 ile Türkiye ortalaması (%7,22) civarında olduğu gözlenmektedir. İlçe nüfus yapısını gösteren nüfus piramidi incelendiğinde, nüfusun orta yaş civarında yoğunlaştığı görülmektedir. İlçede doğum oranlarının kademeli düşüş gösterdiği bu tablodan yaşlı nüfus oranının arttığı ve genç nüfusun gelecek yıllar içerisinde giderek azalacağı gözlenmektedir. 7

9 Tablo 3. Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı, 2011 Yaş Toplam Erkek Kadın grubu Toplam Kaynak: TÜİK, Veritabanları, ADNKS Sonuçları, ,0 4000,0 2000,0,0 2000,0 4000,0 6000,0 Kadın Erkek Şekil 1. Kuşadası Nüfus Piramidi 8

10 İlçe nüfusunu nüfusa kayıtlı olduğu il açısından incelediğimizde ilçe nüfusunun çoğunluğunun Aydın İli dışına kayıtlı olduğu dikkat çekmektedir nüfusa sahip olan Kuşadası ilçesinin yalnızca u Aydın ili nüfusuna kayıtlı iken bunu İzmir (6.798), Konya (2.698), Denizli (2.685), İstanbul (2.134), Manisa (2.053) gibi iller izlemektedir. Tablo 4. İlçe Nüfusunun Kayıtlı Olduğu İllere Göre Dağılımı Aydın İzmir Konya Denizli İstanbul Manisa Ağrı Ankara Sivas Afyon Samsun Mardin Trabzon Kaynak: TÜİK, Veritabanları, ADNKS Sonuçları, EĞİTİM 2010 Yılı TÜİK ADNKS verilerine göre Kuşadası İlçesi okuma yazma bilmeyen nüfus oranı % 1,36, Okuma yazma oranı ise % % 94,86 dır. Bu oran Türkiye (% 90), Bölge (%91,2) ve Aydın (% 90,1) okuma yazma oranlarının üstünde kalmaktadır. (Tablo 5) Kadın nüfusun okuma yazma oranı % 94,7, erkek nüfusun okuma yazma oranı ise %95,4 tür. Tablo 5. Okuma Yazma Durumu, Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre İlçe Nüfusu, 2011 Yaş grubu Cinsiyet Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Bilinmeyen Toplam 6-13 Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Toplam Kaynak: TÜİK, Veritabanları, ADNKS Sonuçları,

11 İlçe nüfusu bitirilen eğitim düzeyi açısından incelendiğinde ilçe nüfusunun çoğunluğunun (% 23) ilkokul mezunu ve aynı düzeyde lise mezunu (% 23) olduğu göze çarpmaktadır. Bunu ilköğretim mezunu nüfus (% 16) izlemektedir. İlçede eğitim durumunun Aydın ın diğer ilçelerine oranla daha yüksek olduğu görülmektedir. İlçede kişi yüksekokul mezunu, 433 kişi yüksek lisans mezunu ve 98 kişi de doktora mezunudur. Tablo 6. Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Toplam Nüfus, 2011 Bitirilen eğitim düzeyi Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Kaynak: TÜİK, Veritabanları, ADNKS Sonuçları, % 0% 4% 1% 12% 15% Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu 23% 23% Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu 6% 16% Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Şekil 2. Nüfusun Bitirilen Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı Aydın İl Milli Eğitim Müdürlüğü verilerine göre ilçede 18 tanesi ilköğretim okulu bünyesinde, 2 tanesi uygulama okulu bünyesinde olma üzere 27 adet Anaokulu bulunmaktadır. Bu okullarda 497 si erkek, 481 i kız olmak üzere 978 öğrenci okul öncesi eğitim görmektedir. Okul öncesi eğitimde toplam 62 öğretmen eğitim vermektedir, bu durumda Kuşadası ilçesi Okulöncesi eğitimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 16 dır. 10

12 öğretim yılında İlköğretimde 21 okul, 349 derslik bulunmaktadır ve öğrenci eğitim görmektedir. Bunun yanı sıra ilçede 6 adet genel lise bulunmaktadır. Toplam 98 derslikte öğrenci eğitim görmektedir. 148 öğretmen eğitim vermektedir ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 15 tir. İlçede aynı zamanda 5 adet teknik lise, öğrenci ve 181 öğretmen bulunmaktadır. Teknik liselerde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 15 tir. İlçede taşımalı eğitim çok yaygın olmasa da kullanılmaktadır. İlköğretimde 4 köyden 2 taşıma merkezine 73 erkek 64 kız öğrenci olmak üzere toplam 137 öğrenci taşınmaktadır. Ortaöğretimde ise 12 köyden 3 taşıma merkezine 28 erkek 21 kız öğrenci olmak üzere toplam 49 öğrenci taşınmaktadır. İlçede 1 Halk Eğitim Merkezi bulunmaktadır eğitim öğretim yılı içerisinde 12 öğretmen tarafından 230 adet kurs açılmış, erkek, kadın olmak üzere toplam kişi kurslardan yararlanmıştır. 2.4 SAĞLIK 2007 yılında Kuşadası Kaymakamlığı tarafından hazırlanan Kuşadası Stratejik Planı verilerine göre, Kuşadası İlçesinde 50 yataklı bir Devlet Hastanesi, 5 Sağlık Ocağı, 1 Belediye Tabipliği, 1 Sahil Sağlık Denetleme Merkez Tabipliği, 2 Sağlık Evi, 2 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu, 1 Halk Sağlığı Laboratuarı, 25 yataklı 1 adet Özel Hastane, 1 Özel Tıp Merkezi, 1 Özel Dal ve Cerrahi Merkezi bulunmaktadır. Sağlık Ocaklarından biri Davutlar, biri Güzelçamlı beldelerinde, Sağlık Evlerinden biri Yayla Köyünde diğeri ise Kirazlı Köyü nde bulunmaktadır. Kuşadası merkezde 38, Davutlarda 4, Güzelçamlı da 2 adet olmak üzere ilçe genelinde 44 adet eczane bulunmaktadır. İlçede 80 resmi, 12 özel, 81 serbest olmak üzere 173 hekim bulunmaktadır. Bunlardan 75 i pratisyen hekim, 46 sı diş tabibi, 52 si ise uzman hekim olarak çalışmaktadır. İlçede bu güne kadar toplam kişi yeşil kart almak üzere müracaatta bulunmuş, kişi yeşil kart almaya hak kazanmıştır. Halen yeşil kartlı sayısı dur. (Kuşadası Stratejik Planı, 2007) 2.5 TARIM VE HAYVANCILIK Kuşadası toplam arazi varlığı dekardır ve ilçe toplam yüzölçümünün % 11 ini kaplamaktadır yılında dekar olan tarımsal arazi varlığı 2005 yılında a gerilemekle birlikte son yıllarda yeniden bir artış gözlemlenmeye başlamıştır. Bu artışın nedeni atıl durumda olan hazine arazileri ile kullanılmayan arazilerin tekrar tarıma kazandırılmasıdır dekarlık alanın % 80 inin meyve alanı olduğu görülmektedir. Geriye kalan arazinin ise büyük kısmı (% 8) ekilen tarla alanı olarak kullanılmaktadır. Sebze bahçeleri alanı olarak değerlendirilen kısım ise % 2 lik bir alanı kaplamaktadır. 11

13 Tablo 7. Kuşadası Tarım Alanları Toplam Ekilen tarla Nadas Sebze bahçeleri Meyve Alan(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) alanı(dekar) Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri, % 0% 3% Ekilen tarla alanı(dekar) Nadas alanı(dekar) 81% Sebze bahçeleri alanı(dekar) Meyve alanı(dekar) Şekil 3. Tarım Alanlarının Dağılımı Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri, 2010 Bu oranlardan da görüldüğü üzere Kuşadası nda meyve üretimi tarımsal üretimin başında gelmektedir. Buna göre ilçede en yoğun üretilen meyvelerin başında yağlık ve sofralık zeytin gelmektedir. İlçede 8 adet zeytin işleme tesisi bulunmaktadır. Faal işletmelerin günlük kapasiteleri 700 ton/gün civarındadır. Kuşadası nda üretilen meyveler zeytinden sonra şeftali, incir, sofralık üzüm yoğunluktadır. İlçede tarımsal gelirin büyük çoğunluğunun şeftaliden ağlandığı bilinmektedir. İlçede üretilen narenciye ve şeftalide kalitenin yüksek olması ve bu ürünlerin fiyatlarının da yüksek olması sebebiyle ilçe için iyi bir gelir sağlamaktadır. Narenciye ve şeftali, ilçedeki işletmelerde paketlendikten sonra yurtdışına gönderilmektedir. Ürün adı Tablo 8. Kuşadası Meyve Üretim Miktarları Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Ağaç başına ortalama verim(kg) Zeytin (Yağlık) Şeftali (Diğer) Zeytin (Sofralık) İncir Üzüm (Sofralık- Çekirdekli) Mandalina (Satsuma) Mandalina (Clementin) Kiraz Mandalina (Diğer) Üzüm (Sofralık- Çekirdeksiz) Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri,

14 Kuşadası nda en fazla üretilen sebzelerin başında kavun ve domates gelmekle birlikte yoğun verim ve kâr elde edilememektedir. Kavun ve domatesi; karpuz, sofralık hıyar ve biber izlemektedir. Bu sebzeler ilçe pazarlarında ve çevre ilçelerin kullanımına sunulmaktadır. Tablo 9. Kuşadası Sebze Üretim Miktarları Ürün adı Üretim(ton) Kavun Domates (Sofralık) 600 Karpuz 440 Hıyar (Sofralık) 424 Biber (Sivri) 100 Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri, 2010 Tablo 8 den de izlenebileceği gibi Kuşadası nın zeytin ve üzümden sonra en fazla verim ile ürettiği ürünler tarla ürünleridir. Bunların başında Mısır (silajlık, dane) ve buğday gelmektedir. Ayrıca ilçede geniş bir alanda susam üretimi gerçekleştirilmektedir. Örtü altı üretim açısından incelendiğinde ilçede toplam 6 dekarlık alanda örtü altı üretim yapıldığı görülmektedir. Ürün adı Tablo 10. Tarla Ürünleri Üretimi Ekilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Buğday Susam Arpa (Diğer) Mısır (Silajlık) Mısır (Dane) Yulaf (Dane) Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri, 2010 İlçede aktif olarak faaliyet gösteren çiftçi bulunmaktadır. İşletmeler daha çok Kombine İşletmeler (Bitkisel + Hayvansal Üretim) şeklinde faaliyet göstermektedirler. İşletmelerin arazi varlıkları yoğun olarak (% 32) dekar arasındadır dekar arasındaki işletme sayısı 2 dir. Kuşadası Stratejik Planı verilerine göre İlçede merkezde 66 ortaklı 1 adet (Kuşadası, Davutlar, Güzelçamlı ve Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi) Çınar köyünde 34 ortaklı 1 adet (Çınar Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi) olmak üzere 2 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi bulunmaktadır. Kirazlı Köyünde 115 ortaklı 1 adet Sulama kooperatifi, İlçe Merkezi ve Güzelçamlı Beldesinde 2 adet Su ürünleri kooperatifi bulunmaktadır. İlçe Merkezinde 450 ortaklı 1 adet, Davutlar beldesinde 220 Ortaklı 1 adet Tarım Kredi Kooperatifi faal haldedir. İlçede kurulu olan Ziraat Odası 1997 yılında kapanmış olup halen Ziraat Odası işlemleri İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Davutlar (39 üyeli) ve Güzelçamlı (78 üyeli) beldelerinde 1 er adet olmak üzere 2 adet Arıcılar Derneği 13

15 kurulu vaziyettedir. Ayrıca Kirazlı Köyünde 40 üyeli Kirazlı Köyü Ekolojik Yaşam Derneği bulunmaktadır.(kuşadası Stratejik Planı, 2007) Kuşadası İlçesinde hayvancılık istenen seviyede değildir ve yeterince geliştirilememiştir. Gerek hayvanların modern tesislerde bakılamaması ve küçük işletmeler tarafından bakıldığı için çevreye koku ve kirlilik açısından sorun yaratması, gerekse yine turizmin yol açtığı betonlaşma dolayısıyla mera alanlarının hızla azalması ile birlikte hayvan sayıları da yıllara göre azalmış ve halkın hayvancılıktan gelir elde edememesine yol açmıştır. Üretilen süt miktarlarına baktığımız zaman Aydın ın diğer ilçeleri arasında çok gerilerde kaldığı göze çarpmaktadır. Hayvan Adı Yetişkin Tablo 11. Kuşadası İlçesi Hayvan Varlığı Genç- Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı (baş) Süt (Ton) Sığır (Kültür) ,64 Sığır(Melez) ,248 Sığır(Yerli) ,706 Koyun (Yerli) ,741 Keçi(Kıl) ,561 Koyun(Merinos) ,291 Kaynak: TÜİK, Tarım İstatistikleri, 2010 Kuşadası Stratejik Planına göre, Kuşadası İlçesinde balıkçılık yoğun olarak denizde teknelerle avcılık şeklinde yapılmaktadır. Güzelçamlı beldesinde mevcut haliyle 16 ton kapasiteli 1 adet kültür balıkçılığı yapan işletme bulunmakla birlikte bu işletmede 11 ton levrek, 5 ton çipura üretimi gerçekleştirilmiştir. Kuşadası Su Ürünleri kooperatifinden alınan bilgilere göre İlçede dönemlere ve sezona göre değişmekle birlikte yoğun olarak Hamsi, Karides, Tirsi, Kupes, Barbunya, Palamut, İstavrit, Kalemerya, Kolyoz, Uskumru ve Kefal gibi deniz ürünleri avlanmaktadır. Bunun % 30 u Güzelçamlı balıkçıları, % 70 i ise Kuşadası Balıkçıları tarafından avlanmaktadır yılı rakamlarına göre av sezonunda 392 ton civarında balık avlanmıştır (Kuşadası Stratejik Planı, 2007). 14

16 2.6 TURİZM Kuşadası İlçesi, Türkiye genelinde önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Hatta Türkiye deki ilk turizm merkezi olarak kabul edilmekte, yabancı turistlerin ülkedeki ilk tatil yöresi olarak Kuşadası nı kendilerine seçtikleri bilinmektedir li yılların sonuna kadar ticaret, sığınma, bakım-onarım, ikmal amacıyla ilçede demirleyen gemilere hizmet veren bir liman kenti, buna bağlı olarak da ticari ve tarımsal aktivitelerin yoğunlaştığı bir konumda olan Kuşadası nda turizmin ilk gelişmesi de yine liman sayesinde olmuştur. Limana demirleyen gemilerdeki personelin karaya çıktıklarında çevreyi gezmeleri ile başlayan turizm aktivitesi 1960 lı yıllardan sonra hızla gelişmiştir. İlçedeki turizmin gelişiminde yöreye ticaret amacıyla gelen denizci ve tüccarların Efes Harabeleri ve Meryem Ana yı kendi ülkelerinde tanıtmalarının büyük etkisi olmuştur. Özellikle Meryem Ana nın 1960 lı yılların başında Vatikan tarafından kutsal yer olarak ilan edilmesinden sonra, ilçenin turizm gelişimi de giderek hızlanmıştır yılında Kuştur ve Emekli Sandığı Arslan Burnu tesislerinin açılması ile turistik işletme belgeli yatak kapasitesi bir anda 300 den e yükselmiştir li yılların ikinci yarısından sonra uygulamaya konan turizm teşvikleri ile bölge turizm açısından son derece hızlı bir gelişim trendine girmiş, ilçedeki kamu kuruluşlarında çalışan personellerin kurduğu ilk yapı kooperatiflerinden sonra yazlık sayısı da hızla çoğalmıştır. Yaklaşık 50 km lik sahil uzunluğu bulunan ilçede turizm sektörünün gelişimi, liman işleyişi ile birlikte ilçenin genel ekonomik yapısını da son derece değiştirmiştir. İlçede turizm her geçen gün gelişmektedir. Turistler deniz ve karayolu ile ilçeye giriş yapmaktadır. Gümrük giriş - çıkış kapısının bulunması turizmin gelişmesindeki en önemli etkenlerden biridir yılında Kuşadası Limanından kişi giriş, kişi çıkış yapmış, kişi ise günübirlik olarak ziyaret gerçekleştirmişlerdir. Toplam giriş yapan yolcu sayısı kişidir. Bununla birlikte, özelleştirilerek 2003 yılından itibaren Ege Liman İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilmeye başlanan Kuşadası Limanı, önceki bölümlerde de bahsedildiği üzere belki de Kuşadası ekonomisi ve turizminin en önemli öğelerinden biridir. Yolcu Gemileri, kurvaziyerler ve motorlara hizmet verilmektedir. Limana gelen gemiler ve günü birlik ziyaretçiler ilçe turizminin vazgeçilmez bir parçası, hatta ilçedeki ekonomik faaliyetlerin en önemli odak noktalarından birini oluşturmaktadır (Kuşadası Stratejik Plan,2007). İlçenin turizm kapasitesinde en büyük paya sahip olan Kuşadası yat Limanı nın karada 175, denizde 350 yat bağlama kapasitesi bulunmakta, yılda ortalama gemi ve motor limana yanaşmaktadır. 15

17 Kuşadası İlçesi nde, toplam yatak kapasitesi 2010 yılı rakamlarına göre dir. Bunun ü Belediye Belgeli olup sı Turizm İşletme Belgeli, ü Turizm Yatırım Belgelidir. Tablo 12. Kuşadası İlçesi Turizm İşletme ve Yatırım Belgeli Tesislerin Türüne Göre Dağılımı Tesis Sayısı Turizm İşletme Belgeli Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Turizm Yatırım Belgeli Oda Sayısı Yatak Sayısı Tatil Köyü Yıldız Yıldız Yıldız Yıldız Özel Tesis Pansiyon Apart Toplam Kaynak: Aydın İl Kültür Turizm Müdürlüğü 2010 yılı İl Kültür Turizm Müdürlüğü verilerine göre ilçede 450 site, ikinci konut bulunmaktadır ve kişi yaz aylarında bu konutlarda ikamet etmektedir. Bu sayılar Davutlar Beldesinde 205 site, konut, kişi, Güzelçamlı Beldesi nde ise 150 site, konut, kişi olarak belirlenmiştir. Konaklama tesisleri ve otellerle ilgili olarak, beş yıldızlı otel sayısının az olması, herhangi bir zincir ve/veya marka otelin bulunmaması, konaklama tesislerinin büyük kısmının bina olarak artık eski sayılabileceği, temel sorunlar olarak gösterilebilir. Ayrıca, Kuşadası ndaki önemli sahil şeritleri yazlık siteler tarafından doldurulduğu için, yeni ve büyük otel inşaatına uygun çok fazla yer olduğu söylenemez. Bununla birlikte, imar durumu ve yapı izinleri gereği, çok büyük yatak kapasiteli oteller inşa edilememiş olup, bu durum potansiyel yeni oteller için de söz konusudur (Kuşadası Stratejik Planı, 2007). Aydın İl Kültür Turizm Müdürlüğü verilerine göre ilçede bulunan konaklama tesislerinin doluluk oranları yılları arasında ortalama % 80 olarak gerçekleşmiştir. Şekil 4 te de izlenebileceği üzere, 2002 yılında ani bir düşüş yaşayarak % 40 civarına gerileyen doluluk oranları, 2004 yılı itibariyle % seviyelerinde seyretmeye başlamıştır. 16

18 DOLULUK ORANLARI % Şekil 4. Konaklama Tesislerinin Yıllara Göre Doluluk Oranları Kaynak: Aydın İl Kültür Turizm Müdürlüğü 2010 Yılı İl Kültür Turizm Müdürlüğünden edinilen verilere göre, Aydın ilinin sahip olduğu 21 Mavi Bayraklı Plajın 13 ü ve 2 Mavi Bayraklı Marinanın 1 i ilçede bulunmaktadır. 17

19 3. KUŞADASI İLÇESİ GZFT ANALİZİ Kuşadası İlçe GZFT çalışması 27 Nisan 2012 tarihinde Kuşadası Ticaret Odası Toplantı Salonu nda İlçe Tarım Müdürü, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir. Kuşadası İlçesi GZFT analizi sonucunda ilçenin turizm, tarım, tarıma dayalı sanayi, sosyal ve kültürel, ulaşım ve alt yapı durumunu ve sorunlarının görebileceği verimli bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Ortaya çıkan sonuçlar turizm ve inşaat, tarım, tarıma dayalı sanayi ve hayvancılık ve sosyo-kültürel durum olmak üzere üç başlıkta incelenmiştir. Daha sonra GZFT analizi tablosu ekte yer almaktadır (Tablo 13). TURİZM: Kuşadası İlçesi, Türkiye genelinde önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Hatta Türkiye deki ilk turizm merkezi olarak kabul edilmektedir. Tüm sosyo-ekonomik gelişimi de turizm ekseninde olmuştur. Bununla birlikte 1950 li yılların sonuna kadar ticaret, sığınma, bakım-onarım, ikmal amacıyla ilçede demirleyen gemilere hizmet veren bir liman kenti, buna bağlı olarak da ticari ve tarımsal aktivitelerin yoğunlaştığı bir konumda olan Kuşadası nda turizmin ilk gelişmesi de yine liman sayesinde olmuştur. İlçedeki turizmin gelişiminde yöreye ticaret amacıyla gelen denizci ve tüccarların Efes Harabeleri ve Meryem Ana yı kendi ülkelerinde tanıtmalarının büyük etkisi olmuştur. Özellikle Meryem Ana nın 1960 lı yılların başında Vatikan tarafından kutsal yer olarak ilan edilmesinden sonra, ilçenin turizm gelişimi de giderek hızlanmıştır li yılların ikinci yarısından sonra uygulamaya konan turizm teşvikleri ile bölge turizm açısından son derece hızlı bir gelişim trendine girmiş, ilçedeki kamu kuruluşlarında çalışan personellerin kurduğu ilk yapı kooperatiflerinden sonra yazlık sayısı da hızla çoğalmıştır. Yaklaşık 50 km lik sahil uzunluğu bulunan ilçede turizm sektörünün gelişimi, liman işleyişi ile birlikte ilçenin genel ekonomik yapısını da son derece değiştirmiştir. Kuşadası İlçesi nde gerçekleştirilen GZFT Toplantısı nda üzerinde durulan en önemli konu yine turizm olmuştur. Kuşadası nda turizm dünyadaki son trendlere ayak uyduramadığı ve yaşadığı altyapı sorunları dolayısıyla gelişme göstermesinin zor olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kuşadası nda son yıllarda gelen turist sayısı artış gösterirken ilçenin kişi başına düşen turizm gelirlerinde azalış olduğu belirtilmiştir. Bunun sebebinin ise ilçeye gelen turistlerin düşük gelir seviyesinde insanlardan oluşmasından kaynaklandığı belirtilmiştir. Günümüzde yüksek gelirli turistler turizm çeşitliliğinin bulunduğu, gezerken spor yapabildiği, keşfedip, öğrenebildiği türden turizm türlerini deneyimlemeyi ya da yat ile denizde konaklamayı tercih 18

20 etmektedir. Bu da göstermektedir ki Kuşadası nda turizmin yeniden istenen düzeye çıkabilmesi için turizm çeşitliliğinin oluşturulması ve turizm yüksek sezonunun daha uzun bir aralığa yayılması gerekmektedir. Kuşadası nda bunun ilk adımının Kongre Merkezi ile atıldığı belirtilmiştir. Kongre Merkezi nin yaklaşık bir yıl içinde açılacağı ve düzenlenecek kongrelerle hem üst düzey gelirli turistlerin bölgeye çekilmesi hem de düşük sezonlarda da turist çekilmesinin sağlanabileceği belirtilmiştir. İlçe otelleri de bu gelişmeyi takip ederek otellerinde gerekli düzenlemelere ve yeniliklere gitmişlerdir. Bu gelişmenin olumlu getirilerinin Kongre Merkezi açılınca da istihdam ve gelir alanlarında da yaşanması beklenmektedir. Kuşadası nda turizmin çeşitlendirilmesi açısından mümkün olan bir diğer öneri ise sualtı, dalış türünden sporlar ya da deneyimlerin sunulması olacağı belirtilmektedir. Özellikle Kuşadası nda su sıcaklığının kış aylarında dahi 14 derecenin altına düşmemesi bunun için önemli bir fırsattır. Bununla birlikte ilçede oluşturulmuş yapay resifler bulunmaktadır. Ancak ilçe denizlerinde yaşanan deniz kirliliği hem sualtı sporları hem de diğer turizm türleri açısından büyük bir tehdit oluşturmaktadır. İlçede yaşanan altyapı problemlerinin başında gelen atık su sorunu sağlık ve turistik açıdan önem arz etmektedir. İlçede bulunan üzüm bağları ile tarımsal gelir elde ederken aynı zamanda agro-turizme de yönelerek turistlerin ilgisini bölgeye çekilebileceği belirtilmiştir. Kirazlı Köyü nde iyi tarım uygulamaları yapan bir çiftlik örneği de hali hazırda bulunurken bölgenin ve çiftçinin bu alanda bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesinin önemli olacağı düşünülmektedir. Ancak altyapı sorunları bu noktada da karşımıza çıkmakta ve Kirazlı Köyü nün yollarının da sorunlu olduğu belirtilmektedir. Kuşadası nın turistik öğeler açısından avantajlarından birisi de termal kaynaklarıdır. Davutlar Bölgesi nde çıkartılan jeotermal kaynaklardan turizm de yararlanabilir ve deniz-kum-güneş turizmi ile termal turizmi ve kültür turizmini birleştirebilirse ilçe ve bölge için büyük bir çekim alanı oluşturabileceği düşünülmektedir. Kuşadası nda bulunan milli park da çok ilgi çeken bir doğa harikasıdır. Ancak milli parkın turistik anlamda yeterince verimli kullanılamadığı belirtilmiştir. Milli Park ta var olan bitki ve canlı çeşitliliği de birçok turistin ya da kâşifin ilgisini çekebilecek türdendir. İlçenin kültür turizmi açısından canlandırılması gerekliliği bulunduğunu belirten katılımcılar Meryem Ana için gelen turistlerin ilçe içinde de kültür turizmi ile dikkatinin çekilmesinin mümkün olduğu belirtmişlerdir. Örneğin kurulabilecek bir Osmanlı Mahallesi ile restore edilmiş konakların sergilenebileceği, gastronomiye yönelik yöresel yemeklerin de servis edilebileceği bir ortam yaratılabileceği belirtilmiştir. Kuşadası bir turizm merkezi olarak dile getirilmekle birlikte Çevre Düzeni Planı nda kültür ve turizm alanı olarak belirlenmiş çok ufak bir alan dışında herhangi bir bölgesi bulunmamaktadır. Bunun zorluklarını da 19

21 çekmektedir. Öte yandan altyapı sıkıntıları ve çarpık kentleşme ile birlikte çirkinleşen kent görüntüsü ilçeyi turizm kenti olmaktan uzaklaştırmaktadır. İlçede kurumlar arası yaşanan sıkıntılar dolayısıyla birçok projenin yarım kaldığı, altyapı sıkıntılarının giderilemediği, var olan turizm potansiyelinden yeterince yararlanamadığı düşünülmektedir. Bunun için öncelikle kurumlar arası koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİ: Turizm ilçesi olarak anılan Kuşadası nda belli bir kesim tarım ile geçinmektedir. Kuşadası nda ilk akla gelen erkenci ürünleridir. Erkenci ürünler vaktinden önce olgunlaşan ve lüks pazarlarda kendine yer bulabilen ürünlerdir. Özellikle Kuşadası şeftalisi bu alanda çok ünlüdür. Kuşadası nın şeftaliden sonra gelen önemli tarım ürünleri ise narenciye ve üzümdür. Narenciyeleri ilçede işleyebilecek, mumlayabilecek ya da paketleyebilecek bir tesis bulunmaması nedeniyle narenciyeler Sivrihisar da mumlanmakta ve ihraç edilmektedir. Bu ürünler de çok kaliteli ürünler olduğu için çok pahalıya satıldıkları bilinmektedir. Bağcılığın da gelişmiş olduğu bilindiği için ilçede agro-turizmin geliştirilebilir olduğu söylenmektedir. İlçede başta Kirazlı Köyü olmak üzere iyi tarım ve organik tarım uygulamaları yapıldığı ve köy pazarı mevcut olduğu için bu yönde çalışmalara uygun olduğu belirtilmiştir. Ancak altyapı sorunu ile bu aşamada da karşılaşıldığı daha önce belirtilmişti. Bu noktada Kirazlı Köyü nde çiftliklerin bulunduğu da belirtilmiştir. Birçok ilçede olduğu gibi Kuşadası nda da toprak toplulaştırmasının yapılmamış olması üretimde bölgesel ayrımın olmaması sorun teşkil etmektedir. Ayrıca turizm kenti olması sonucu ikincil konutlar için tarımsal alanların yüksek fiyatlara satılması Kuşadası nda tarım önünde bir tehlike olarak çıkmaktadır. Ayrıca çayır ve meraların betonlaşması sebebiyle hayvancılık çok azalmıştır. Bunun sonucunda ise farklı bir sorun ortaya çıkarak kırsal nüfus azalmış ve ilçede tarımsal alanda çalışacak işçiler bölge dışından getirilmeye başlanmıştır. Bu da göçü daha da artırmıştır. İlçenin tarım alanında betonlaşmadan sonra karşılaştığı ikinci büyük sorun ise sulamadır. Sulama altyapısının yetersiz olması ve akarsu kaynağının olmaması sonucu yer altı suları kullanılmaya başlanmıştır. İlçede yağmur suyunu tutacak göletlere ihtiyaç bulunmaktadır. Ekolojik denge ve yer altı kaynakları açısından önem arz etmektedir. Daha önce söz edildiği üzere betonlaşma ve turizm nedeniyle hayvancılık gelişememiştir. Ancak ilçede özellikle Güzelçamlı bölgesinde arıcılık gelişmektedir. Yakın zamanda bu beldede üretilen balların şişelenmesine de başlanacağı belirtilmiştir. 20

22 İlçenin tarımsal potansiyeli de mevcut olmasına rağmen plansız şehirleşme ve turizm dolayısıyla bu potansiyel yeterince kullanılamamaktadır. Altyapı sorunları tarımda da karşılaşılan sorunların başında gelmektedir. Sulama için kuyulardan çekilen sular dolayısıyla topraklarda tuzlanma görülmekte ve yakın gelecekte bu nedenle çoraklaşma baş gösterebileceği düşünülmektedir. Tarımsal alanda da koordinasyon eksikliği görülmektedir. SOSYAL VE KÜLTÜREL DURUM: İlçede sağlık alanlarında yaşanan sıkıntıların başında turizm kenti olması sebebiyle yaz aylarında artan nüfus dolayısıyla yaşanan sorunlar gelmektedir. Buna göre ilçede yaz aylarında sağlık hizmetlerinde sıkıntı yaşanabildiği belirlenmiştir. Katılımcıların belirttiği başlıklardan birisi de ilçede spor alanlarının, sosyal alanların bulunmamasıdır. İlçede spor kulüplerinin, sporcuların, turistlerin yararlanabileceği türden spor alanlarının bulunmadığı belirtilmiştir. Bu alanlar profesyonel alanlar olarak tasarlanırlarsa ilçede spor turizminin, çeşitli spor turnuvalarının ilçede yapılması için de öncü olacağı belirtilmiştir. İlçede öğrencilerin yararlanacağı spor sahalarının da bulunmadığı belirtilmiştir. Örneğin yüzme havuzunun bulunmaması önemli bir sorun olarak belirtilmiştir. Bunlar dışında özellikle yerli halkın vakit geçirip sosyal yaşantısını sürdürebileceği bir sosyal tesisi ya da park olmaması dikkat çekmektedir. Halkın bu anlamda sıkıntı çektiği dile getirilmiştir. Kültürel anlamda ilçede Osmanlı Mahallesi kurulması fikri bulunmaktadır. Buna göre eski konakların restore edilmesi ve Osmanlı Hayatının bu mahallede yaşatılması ile hem kültürel varlıklara sahip çıkılması hem de turistik bir öğe yaratılması planlanmaktadır. Sayısı oldukça fazla olan spor kulüpleri ve sosyal derneklerin yerelde desteklenmemesi yine dile getirilen sorunlardan birisidir. ÇEVRESEL DURUM: İlçenin deniz kirliliği en önemli çevresel sorun olarak belirlenmiştir. Kanalizasyon sularının denize atılması, bilinçsiz balık avcılığı, resiflerin yok edilmesi gibi çevresel sorunlara başta yerel kamu kuruluşları olmak üzere halkın da bilinçlendirilerek karşı çıkması gerekmektedir. Buna göre ilçenin yakın gelecekte çevresel olarak çok yara alacağı belirtilmektedir. 21

23 İLÇE GZFT TOPLANTISININ KATILIMCILARI Tablo 13. Kuşadası İlçe GZFT Toplantısı Katılımcıları ADI-SOYADI Hasan Göçmen Burhan Sezer Sedat Ergan KURUMU-UNVANI İlçe Tarım Müdürü Kuşadası Tic. Odası genel Sekreteri Genç Girişimciler Derneği Başkanı M. Cemil Baykal KOMER A.Ş. Genel Müdürü A. Oğuz Şahin Kuşadası İşadamları Derneği KUSİAD Başkanı Osman Tekeş Korumar Otel Adnan Kalça ADASAD Mahmut Ökçesiz Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği 22

24 Tablo 14. Kuşadası İlçesi GZFT Analizi Tablosu KUŞADASI GÜÇLÜ YANLAR Kongre Merkezi'nin sağlayacağı hareketliliğe yönelik pek çok otelin yenileme çalışmalarını gerçekleştiriyor olması Dünyaca tanınan mekânların mevcut olması (Barlar Sokağı, Kadınlar Plajı vb.) Mevsim olarak sportif faaliyetlere elverişli olması Kuşadası'nın sermaye birikiminin olması Kurvaziyer limanının mevcut ve aktif olması Deniz suyunun uzun süre 14 derece altına düşmemesi ve deniz turizmine her zaman elverişli olması Kara ve deniz ulaşımıyla erişilebilir olması Yerel halkın turiste bakışının olumlu olması Turizm otelcilik alanında eğitim veren kurumların mevcut olması Yazlık siteler dolayısıyla sürekli ziyaretçinin garanti olması Yat limanının mevcut ve aktif olması Kuşadası' markası yaratılmış olması Kuşadası Yerel Kültürü ile ilgili konakların restore çalışmalarının yapılıyor olması Ekolojik turizm için potansiyelin mevcut olması (Kirazlı Köyü) Kuşadası'nda su altı turizmi geliştirecek; balıkçılığı destekleyecek, yasak avlanmayı engelleyecek ve balık popülasyonunu geliştirecek Adalantis Projesi'nin hazırlanıyor olması Su altı turizmi geliştirmek amacıyla Kuştur, Kadınlar Denizi bölgelerinde yapay resiflerin yapılmış olması Turistik işletmeler için gıda üretimi denetim ekibinin mevcut olması İlçede tarım sektörünün turizme katkı sağlayabiliyor olması Lüks pazarlarda yer alan erkenci ürünlerin yetiştirilebiliyor olması (Örneğin şeftali) Niteliği yüksek ürünlerin ilçede yetiştirilmesi Başta şeftali ve narenciyede olmak üzere düz arazilerin tümünde damlama sulama sistemine geçilmiş olması Arıcılık ve balıkçılığın gelişmiş olması Çiftçinin bilgi seviyesinin yüksek olması ve araştırmaya açık olmaları Üretilen ürünlerin ihracata ve işlenmeye elverişli olması (Örneğin narenciye) Denizden gelen ve dağdan denize esen rüzgarın kaliteyi yükseltmesi ile iklim avantajına sahip olması KUŞADASI ZAYIF YANLAR İlçe içinde ulaşımın sağlanması için minibüslerin sıklıklarında ve saatlerinde sorun yaşanması Altyapı sorunlarının giderilememesi (Kanalizasyon ve su atığı sorunu) Tarihi eserlerin envanterinin çıkarılmamış olması Termal fırsatların değerlendirilememesi Spor alanları ve yüzme havuzu vb spor alanlarının olmaması Uluslararası spor faaliyetinin, turnuvaların, organizasyonların ilçede gerçekleştirilememesi Tanıtım eksikliği yaşanması İlçe içinde yaşanan ulaşım sıkıntıları Milli Park'ın potansiyeline uygun kullanılamaması İlçe içinde kurumlar arası koordinasyon ve organizasyon eksikliği İlçede birçok farklı alanda (200'e yakın) dernek olmasına rağmen ancak 20 tanesinin faal olması Kuşadası markasının istenen düzeyde olmaması Kaynakların doğru kullanılamaması Ekolojik Köy Kirazlı Köyü için ulaşım ve altyapı sorunlarının mevcut olması Sualtı Turizmin geliştirilmesi için oluşturulan yapay resiflerin avcılar ve gırgırlar tarafından av bölgesi olarak belirlenmesi (Mevcut bölgelere av yasağı getirilmemiş olması) Gelen turistlerin düşük gelir düzeyine mensup kitleden oluşması (Turist sayısı artsa da gelirin düşmesi) Kentsel dönüşümün tamamlanamamış olması ve imar planından yoksun olması Her şey dâhil sistemi ile çalışan çok sayıda işletme olması Davutlar Şeftalisi, Zeytinyağı için coğrafi işaret alınmamış olması ve markalaşma olgusunun eksik olması Yerelle birlikte çalışacak projelerin oluşturulamaması Yat limanına giriş ücretlerinin Kuşadası'nda çok yüksek olması (Kuşadası giriş 8 dolar, İzmir giriş 1 dolar çünkü İzmir Ticaret Odası ödüyor. Kuşadası'nın limanı ise özelleştirilmiş) Kentlilik bilincinin olmaması Yetiştirilen ürün çeşitliliğinin az olması Arazilerin ikinci konutlara satılması dolayısıyla tarımın yapılamaması Arazi rantının çok olması sebebiyle tarım arazilerinin betonlaşması (Kirazlı'da yaşanan sorun) 23

25 Kaliteli ve güzel çam balı üretilmesi Tarımsal ürün tüketici potansiyelinin yüksek olması Organik tarım ürünlerinin satıldığı bir pazar bulunması (Kirazlı Köyü) Zeytin ve zeytinyağı üreticisinin örgütlü olması ve kooperatifçiliğin etkin olması Güzelçamlı'da bal üretiminin fazla olması Hastalıktan ari işletme belgesini alan ilk çiftliğin Kuşadası'nda olması Bağcılığın gelişmiş olması İlçe otellerinde ilçede üretilen ürünlerin kullanılıyor Güzelçamlı Balı kooperatif adına marka adı alınmış olması Zeytinyağı sıkma ünitelerinin bulunması Davutlarda şeftali ve narenciye işleme ve paketleme tesisinin mevcut olması KUŞADASI FIRSATLAR Davutlar-Germencik termal su ve buhar kaynağının olması (Turizmde otel ısıtması için kullanılabilir) Bağcılığın ve turizmin gelişmiş olması sebebiyle agro-turizm potansiyelinin olması Kültür Turizmi potansiyelinin mevcut olması Batık turizmine yönelik faaliyetlere uygun bir bölge olması Kongre Merkezi'nin 3000 kişiye iş imkanı ve milyon Euro katma değer sağlayacak olması Kongre Merkezi ile birlikte kışın da turizm faaliyetlerinin hareketlenmesinin beklenmesi "Dinler Bahçesi Ege" 3 semavi dine yönelik turist ve yerli nüfusa hizmet verecek olması Yaşlı ve özürlü turizmi için uygun koşullara sahip olması Su altı arkeoloji müzesi açılabilecek potansiyelin var olması Sertifikalı fidan kullanım desteğinin sağlanması Hayvancılık için sıfır faizli kredilerin olması Tarımsal kredi faizi indiriminin sağlanması Nüfus artışının pazarın büyümesini sağlaması İlçenin agro-turizm için gerekli potansiyeli barındırıyor olması Güzelçamlı Balı'nın şişelenmesi için girişimlerin başlatılması Agro-turizm için gerekli çiftliklerin ilçede bulunmuyor olması Tarım alanlarının aşırı yapılaşma sebebiyle azalmış olması Toprak toplulaştırmasının yapılmamış olması Meyve tesisi kuracak alanların kısıtlı olması Kırsal nüfusun azalmış olması dolayısıyla tarım işçilerinin bölge dışından geliyor olması Sulama altyapısının yetersiz olması Turizm dolayısıyla hayvancılığın gelişememiş olması Mera alanlarının hayvan otlatmak için yetersiz olması Yatırımcıları arsa alımlarında yönlendiricilerin olmaması Balıkçılığın plan doğrultusunda yapılamaması ve aşırı avlanma sorunu Spor kulüplerinin desteklenmemesi Sosyal tesis, spor ve oyun alanlarının olmaması Kanalizasyon atıkları gibi nedenlerle balık popülasyonunun ve deniz süngerlerinin azalması ve yok olması Yat limanından çıkan arıtma tesisinin deniz kirliliği yaratması Fosseptiğin denize dökülmesi KUŞADASI TEHDİTLER Kuşadası'nın turizm sektörüyle anılmasına rağmen aslen planlarda turizm bölgesi olarak belirlenmemiş olması ÇDP'de Aydın tarımsal alan olarak ilan edilmiş olması Büyük ve Küçük Menderes havzasındaki yerleşim yerlerinin arıtma tesisi olmaması Deniz kirliliği sonucu turizmin yara alması Aşırı yapılaşma ve betonlaşma Yer altı sularının aşırı su kullanımı sebebiyle azalması ve deniz suyu karışması sonucu topraklarda tuzlanma olması Bilinçsiz toprak işlenmesi ve makilik alanların tarıma eklenmesi sonucu bitki örtüsünün kazınması ve erozyon Aşırı gübreleme sorunu Tarımsal gelirin düşük kalması sonucu toprakların elden çıkarılması Talep artışının kalitesiz üretime neden olması Spor kulüplerinin desteklenmemesi Sosyal tesis, spor ve oyun alanlarının olmaması 24

26 4. GELİŞME STRATEJİLERİ 4.1 Ekonomik Gelişme Stratejileri Tarım 1. Tarımdan elde edilecek gelirin artırılması ve yaygınlaştırılması a. Güzelçamlı Balı nın markalaştırılarak ve şişelenerek üretiminin sağlanması b. Resif alanları başta olmak üzere bilinçsiz balık avlamanın önüne geçilmesi c. İyi tarım uygulamaları ve organik tarım uygulamalarının ilçede yaygınlaştırılması d. Çiftliklerin kurulmasına yönelik yönlendirmenin yapılması Turizm 2. Turizm gelirlerinin artırılması a. Termal Turizm için girişimlerin ve yatırımların değerlendirilmesi b. Kongre Turizmi için gerekli altyapı sağlandığı için tanıtımının yapılması ve diğer turizm türleri ile entegrasyonun sağlanması c. İlçe için agro-turizmin avantajları ve dezavantajları konusunda araştırma yapılması d. Sualtı sporlarının yaygınlaştırılması, tanıtımının yapılması ve ilgili kulüplere destek sağlanması 4.2 Sosyal Gelişme Stratejileri 1. İlçede altyapı ve üstyapı sorunlarının giderilmesi a. İlçede yerel kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonun kurulması b. Deniz kirliliğine yol açan uygulamaların daha çevre dostu hale getirilmesi c. Özellikle içme ve tarımsal alanda kullanılan suların temiz sağlanabilmesi için gerekli çalışmalar d. İlçedeki betonlaşmanın turistik yapıya uyumu bazı önlemlerin alınması faaliyetleri (Bodrum örneğinde olduğu gibi) 2. İlçede turist ve yerel halk için spor ve sosyal alanların yaygınlaştırılması a. Uluslararası spor turnuvalarının gerçekleştirilebileceği, spor kulüplerinin kamp yapabileceği ya da yararlanabileceği spor sahalarının, yüzme havuzlarının ilçede yaygınlaştırılması b. İlçede yerel halkın faydalanabileceği sosyal tesislerin yaygınlaştırılması 5. YATIRIM VE PROJE ÖNERİLERİ Kuşadası turizm yoğun ekonomisi ile öne çıkan bir ilçe olmakla birlikte deniz-kum-güneş turizminin doyum noktasına ulaşması ile turizmden yeterli verim alamamaktadır. Bu doğrultuda turizm çeşitlendirmesi ve hizmet altyapısına yapılacak yatırımlar ile daha geniş kitlelere hitap edebilir. 25