GİRNE-ÇATALKÖY İMAR PLANI

Transkript

1 GİRNE-ÇATALKÖY İMAR PLANI MEVCUT DURUM VE ANALİZ RAPORU Şehir Planlama Dairesi Turizm ve Çevre Bakanlığı Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Temmuz 2017 (Düzenlenmiş Şekli İle)

2 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ İMAR PLANI HUDUTLARI RAPORUN AMACI ÜLKESEL BÖLGESEL KONUM TARİHÇE YAPILAŞMA DESENİ VE ARAZİ KULLANIM ARAZİ KULLANIM ÇALIŞMASI ARAZİ KULLANIM DAĞILIMI YOĞUNLUK KAT ADEDLERİ YAPISAL DURUM YAPI MALZEMESİ ÇATI TİPİ DEMOGRAFİK YAPI MEVCUT NÜFUS VE EĞİLİMLER NÜFUS YAPISI Yaş Piramidi ve Çağ Nüfusları Hanehalkı Büyüklüğü Uyruk MEVCUT DURUMUN DEVAMI HALİNDE GELECEKTEKİ NÜFUS TAHMİNLERİ DOĞAL YAPI TOPOĞRAFİK YAPI JEOLOJİK VE JEOMORFOLOJİK YAPI SU KAYNAKLARI Yeraltı Suları Göletler ve Dere Yatakları DEPREMSELLİK İKLİM EKONOMİK YAPI TURİZM SANAYİ TARIM VE HAYVANCILIK Tarım Hayvancılık SOSYAL ALTYAPI EĞİTİM Okul Öncesi Eğitim Devlet okullarının konumu, miktarı, fiziki yapısı ve erişilebilirliği Standartlar Sorunlar İLKÖĞRETİM Devlet Okullarının Konumu, Sayısı, Fiziki Yapısı ve Erişilebilirliği Standartlar... 80

3 Sorunlar ORTAÖĞRETİM Devlet Okullarının Konumu, miktarı, fiziki yapısı ve erişilebilirliği Standartlar Sorunlar MESLEK LİSELERİ VE ÖZEL EĞİTİM YÜKSEK EĞİTİM SAĞLIK SOSYAL HİZMETLER KONUT AÇIK ALANLAR VE REKREASYON Çocuk Oyun Alanları ve Parklar Spor Alanları Doğal ve Yarı Doğal Alanlar Sorunlar TEKNİK ALTYAPI ULAŞIM Kara Yolu Ulaşımı Deniz Ulaşımı ATIK SU ALTYAPISI VE SU TÜKETİMİ KATI ATIK YÖNETİMİ VE BERTARAFI TELEKOMİNİKASYON ENERJİ VE ELEKTRİK ÇEVRE VE TARİHİ KÜLTÜREL MİRAS KIYILAR Kıyılar İle İlgili Mevcut Yasal Çerçeve Kıyı Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Analiz Çalışması Sahil Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Yapılaşma ve Arazi Kullanım Sahil Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Kıyı Tipolojileri Sorunlar ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİ ORMAN ALANLARI TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRAS ALANLARI POTANSİYEL RİSK VE TEHLİKELERİ ÖNLEME KİRLİLİK KAYNAKLARI Hava Kirliliği Toprak Kirliliği Yer Altı ve Yer Üstü Su Kaynakları Kirliliği, Deniz Kirliliği Gürültü Kirliliği SWOT ANALİZİ İMAR PLANI ÇALIŞMASINDA DİKKATE ALINMASI GEREKENLER ÜLKESEL FİZİK PLAN Ülkesel Fizik Planın (ÜFP) Ana Mekansal Gelişme Stratejisi ; Bölgenin Ortak Vizyonu Bölgenin Hedefleri Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar...151

4 HARİTALAR HARİTA 1: Planlama Alanı Hudutları ve Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Mahalleler HARİTA 2: Ülkesel Bölgesel Konum Haritası HARİTA 3: Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası 14(1) Maddesi Altında Yayınlanan Bildiri Haritası HARİTA 4: 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi Bölgelerin Gösterildiği K1 Haritası HARİTA 5: 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi Arazi Kullanımın Gösterildiği K2 Haritası HARİTA 6: 2016 Girne Beyaz Bölge (Değişiklik 6) Emirnamesi Bölgelerin Gösterildiği GBBK1 Haritası HARİTA 7: 2007 Girne İkinci Bölge Kapsamlı Emirname Haritası HARİTA 8: Arazi Kullanım Çalışmasında Belirlenen Alt Bölgeler HARİTA 9: Mevcut Net Nüfus ve Konut Yoğunlukları HARİTA 10: Nüfus Haritası HARİTA 11: Kuzey Kıbrıs ın Temel Jeolojik Özellikleri HARİTA 12: Kıbrıs ve Yakın Çevresi Fay Haritası HARİTA 13: Kıbrıs ve Yakın Çevresinde Yaşanan Büyük Depremler HARİTA 14: KKTC deki Yıllık Ortalama Hava Sıcaklığı Dağılımı HARİTA 15 : Yıllık Ortalama Nispi Nem Dağılımı HARİTA 16: KKTC de Yıllık Ortalama Yağış Miktarı HARİTA 17: Çevre ve Doğal Kaynaklar, Su Kaynakları Akifer HARİTA 18: Besleme Göletleri HARİTA 19: Turizm HARİTA 20: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Sulu Tarım Alanları ve Bölgede Yetiştirilen Ürün Türleri HARİTA 21: Eğitim Kurumları HARİTA 22: Mevcut Yol Ağı HARİTA 23: Alt Bölgeler HARİTA 24: Girne Merkez Bölgesi (A Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri HARİTA 25: Girne Merkez Bölgesi (A Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı HARİTA 26: Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri HARİTA 27: Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı HARİTA 28: Girne Merkezin Doğusu (C Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri HARİTA 29: Girne Merkezin Doğusu (C Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı HARİTA 30: Kıyı Tipolojisi HARİTA 31: Orman Alanları HARİTA 32: Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları HARİTA 33: Lefkoşa Girne Kentsel Gelişme Bölgesi GRAFİKLER GRAFİK 1: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki İnşaa Halinde Binalar Dışındaki Binaların Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı GRAFİK 2: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Parsellerin Kapladıkları Alan Bazında Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı GRAFİK 3: Konut Dışı Kullanımların Parsel Alanları Bazında Dağılımı GRAFİK 4: Kat Adetlerinin Mahalle Bazında Dağılımı GRAFİK 5: Girne Mahallesinde Kat Adetlerinin Dağılımı GRAFİK 6: Planlama Alanı Genelindeki Yapısal Durum GRAFİK 7: İnşaa Halindeki Binaların Mahalle Bazında Dağılımı GRAFİK 8: Planlama Alanı Genelindeki Yapı Malzemesi GRAFİK 9: Planlama Alanı Genelindeki Çatı Tipleri GRAFİK 10: Çatı Tiplerinin Mahalle Bazında Kendi İçerisinde Dağılımı

5 GRAFİK 11: KKTC Yaş Piramidi 2016 GRAFİK 12: Girne Çatalköy Yaş Piramidi (2016 Tahminine Göre) GRAFİK 13: Kadın Erkek Nüfus Oranı GRAFİK 14: Çağ Nüfusları GRAFİK 15: Ülke Geneli ve Planlama Alanı Çağ Nüfusları GRAFİK 16 : Girne İlçesi Nüfusunun Uyruğa Göre Dağılımı GRAFİK 17: Aylara Göre Ortalama Rüzgar Şiddeti GRAFİK 18: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Faaliyette, İnşaa halinde ve İzin Aşamasında olan Turistik Konaklama Tesislerinin Dağılımı GRAFİK 19: Faaliyette Olan Turistik Konaklama Tesislerinin Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı GRAFİK 20: Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı GRAFİK 21:Halihazırda faaliyette olanlara inşaa halinde olan ve İzin aşamasında olan Tesisler de Eklendiğinde Turizm Tesislerinin İşletme Sınıflarına göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı GRAFİK 22: Girne Yerleşiminde Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı GRAFİK 23: Çatalköy Yerleşiminde Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı GRAFİK 24: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Turistik Konaklama Tesislerinde Aylara Göre Yaşanan Doluluk Oranları GRAFİK 25: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Turistik Konaklama Tesislerinin Sınıflarına Göre Yüzde Cinsinden Doluluk Oranları GRAFİK 26: Verimli Tarım Topraklarının Toplam Alan İçerisindeki Payı GRAFİK 27: Girne Doğu-Batı Bölgesinde Yetiştirilen Ürünlerin Toplam (5208 ton) İçerisindeki Dağılımı GRAFİK 28: Girne Doğu-Batı bölgesinde üretilen çiçek adedinin KKTC de üretilen çiçek adedi içerisindeki payı GRAFİK 29: Girne Doğu-Batı bölgesinde ton cinsinden üretilen ürünlerin ürün türlerine göre KKTC de üretilen ürünler içerisindeki payı GRAFİK 30: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Ağılların Tiplerine Göre Dağılımı GRAFİK 31: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Ağıllarda Yer Alan Hayvanların Türlerine Göre Dağılımı GRAFİK 32: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Bulunan Ağılların (82 adet) Mahalle Bazında Dağılımı GRAFİK 33: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Ağıllarda Bulunan Hayvanların (8201 adet) Mahalle Bazında Dağılımı GRAFİK 34: Yükseköğretim Sektöründeki Öğrencilerin Uyruklarına Göre Dağılımı GRAFİK 35: Planlama Alanı Genelinde Konut Birimlerinin Tiplerine Göre Dağılımı GRAFİK 36: Planlama Alanı Genelindeki Konut Birimlerinin Tiplerine Göre Kendi İçerisinde Dağılımı GRAFİK 37: Yapılan Yolculukların Türlerine Göre Dağılımı (%) GRAFİK 38: Sahil Şeridi İçerisinde Kalan Alan İçerisinde Hali Hazırda Yapılaşmış Alanların Dağılımı GRAFİK 39: Planlama Alanı Genelinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı GRAFİK 40: Girne Merkezde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı GRAFİK 41: Girne Batı Bölgesinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı GRAFİK 42: Girne Doğu Bölgesinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı GRAFİK 43: Orman Alanlarının Kayıtlı-Bakanlar Kurulu Uyarınca İlan Edilen Olarak Dağılımı GRAFİK 44: Planlama Alanı İçerisinde Mülkiyeti Orman Olan Orman Alanlarının Mahallelere Göre Dağılımı GRAFİK 45: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 Ha) Mahalle Bazında Dağılımı GRAFİK 46: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 ha) Toplam Orman Varlığı İçerisindeki Dağılımı GRAFİK 47: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Orman Varlığı

6 GRAFİK 48: Makilik Alanların Mahalle Bazında Dağılımı TABLOLAR TABLO 1: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Parsellerin Kapladıkları Alan Bazında Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı TABLO 2: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Genel Arazi Kullanım Türüne Göre Konut ve Konut Dışı Kullanımların 1 Parsel Alanı Bazında Dağılımı TABLO 3: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Parsel Alanı Bazında Kişi başında Düşen Konut Dışı Kullanımların Dağılımı TABLO 4: Halihazırda Yapılaşmış Alanlar ve Yürürlükteki Emirnameler Uyarınca İmara Açık Alanlar TABLO 5: Mevcut Net Nüfus ve Konut Yoğunlukları TABLO 6: Girne Beyaz Bölge Emirnamesi A Bölgesi Hudutları İçerisinde 2013 Yılı Sonrası Konut Amaçlı Planlama Onayı Alan Gelişmelere Ait Veriler TABLO 7: Girne ve Çatalköy Belediyesi nde Bulunan Yerleşimlerin 1996, 2006, 2011 ve 2016 Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları TABLO 8: Yılları Arası Üniversitelerde Öğrenim Gören Öğrenci Sayıları TABLO 9: Nüfus Artış Hızı, Doğum ve Ölüm Hızları TABLO 10: Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü TABLO 11: İlçe ve Uyruğa Göre Sürekli İkamet Eden Nüfus, 2011 TABLO 12: Planlama Alanı İçerisindeki Yerleşim Birimlerinin Yılları Arası Projeksiyon Nüfusları TABLO 13: Bölgenin Yılları Arasındaki Ortalama Sıcaklık Değerleri ile Normali Mukayesesi ( C) TABLO 14: Bölgenin Yılları Arasındaki En Yüksek Ortalama Sıcaklık Değerleri ile Normalin Mukayesesi ( C) TABLO 15: Kuzey Sahili ve Beşparmaklar Bölgesinde Aylara Göre Rüzgar Esme Sayısı ve Rüzgar Yönü (2014 Yılı) TABLO 16: Bölgenin Arasındaki Toplam Yağışlarının Normaline Göre Artma/Azalma Oranları ( C) TABLO 17: Arazi Kullanım Kabiliyetine Göre I., II., III. ve IV Sınıf Tarım Topraklarının Yerleşim Birimlerine Göre Dağılımı TABLO 18: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Bulunan Hayvancılık İşletmeleri ve Hayvanların Mahalle Bazında Dağılımı TABLO 19: Devlete Ait Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Yerleşim Bazında, Çağ Nüfusları, Öğrenci Sayıları ve Sınıf Büyüklüklerine Göre Dağılımı TABLO 20: Devlet Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları TABLO 21: Okula Taşınması Bakanlıkça Sağlanan Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim Öğrencileri ve İkamet TABLO 22: Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına ait Standartlar Ettikleri Mahalleler ( Eğitim Yılı) TABLO 23: Devlete Ait İlköğretim Okullarının Yerleşimlere Göre Dağılımı TABLO 24: Devlete Ait İlköğretim Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları TABLO 25: Okula Taşınması Bakanlıkça Sağlanan İlköğretim Öğrencileri ve İkamet Ettikleri Mahalleler ( Eğitim Yılı) TABLO 26: Okullara ait Standartlar TABLO 27: Devlete ait Orta Okullarının Yerleşimlere Göre Dağılımı TABLO 28: Devlete ait Liselerin Yerleşimlere Göre Dağılımı TABLO 29: Devlete ait Ortaöğretim Kurumlarının Yerleşimlere Göre Dağılımı TABLO 30: Devlete Ait Ortaöğretim Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları

7 TABLO 31: Ortaeğitim Kurumlarına ait Standartlar TABLO 32: Planlama Alanı İçerisindeki Üniversitelerdeki Fakülte ve Bölümler TABLO 33: Planlama Bölgesi ndeki Üniversiteler ve Öğrenci Sayıları TABLO 34: Dünyadan Örnek Yerleşim Alanlarında Üniversite Öğrenci Sayısı Oranları TABLO 35: Girne Çatalköy Bölgesi Sağlık Değerleri TABLO 36: Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Sağlık Değerleri TABLO 37: Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Ülkeleri Sağlık Değerleri TABLO 38: Konutların Tiplerine Göre Mahalle, Belediye ve Planlama Alanı Bazında Dağılımı TABLO 39: Bağımsız Konut Binası Başına Düşen Birim Sayısı TABLO 40: 2016 Yılındaki Mevcut Konut Stoğu ve Boş Konutların Miktarı TABLO 41: Son 5 Yıl ( Yılları Arasında) İçerisinde Planlama Onayı Verilen Konut Adetleri TABLO 42: Kişi Başına Düşen Açık ve Yeşil Alan Miktarlarının Mahalle Bazında Dağılımı TABLO 43: Planlama alanı içerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların büyüklüklerine ve adetlerine göre mahalle bazında dağılımı TABLO 44: Planlama alanı içerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların Altyapı, Peyzaj, Donatı ve Yardımcı Kullanım Durumuna Göre Değerlendirilmesi TABLO 45: Planlama Alanı İçerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların kullanım durumlarına göre Değerlendirilmesi TABLO 46: Planlama alanı içerisindeki Spor Alanlarının büyüklüklerine ve adetlerine göre mahalle bazında dağılımı TABLO 47: Planlama alanı içerisindeki Spor Alanlarının Altyapı, Peyzaj, Donatı, Yardımcı Kullanım Durumuna Göre Değerlendirilmesi TABLO 48: Yol Ağının Niceliksel Sınıflandırılması TABLO 49: 2026 Yılı İçin Bazı Arterlerde Öngörülen Trafik Talebi ve Kapasiteler TABLO 50: Ocak-Aralık 2015 Döneminde KKTC ye Giriş Yapan Yolcuların Limanlara Göre Dağılımı TABLO 51: Sahil Şeridi İçerisinde Kalan Alan İçerisinde Hali Hazırda Yapılaşmış Alanların 3 Alt Bölge Bazında Dağılımı TABLO 52: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 ha) Türlerine Göre Mahalle Bazında Dağılımı TABLO 53: Bugüne kadar yaşanmış olan su taşkınları, nedenleri, alınan ve/veya alınması öngörülen önlemler ŞEKİLLER ŞEKİL 1 : KKTC ye Ait Rüzgar Gülü ŞEKİL 2: Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesi Vaziyet Plan

8 1. GİRİŞ Girne ve Çatalköy Belediye hudutları içerisinde kalan alanda 55/1989 İmar Yasası nın 8(1) maddesi uyarınca düzenli gelişmeyi sağlamak, sağlık, huzur, sosyal refah düzeyini arttıracak, yaşanabilir bir çevre yaratmak amacıyla Şehir Planlama Dairesi, ilgili Belediyeler, Girne Kaymakamlığı ve Devlet Kurumları ile işbirliği içerisinde hazırlayacağı ve her aşamasında ilgili meslek odalarının ve sivil toplum örgütlerinin görüşlerine başvuracağı Girne Çatalköy İmar Planı çalışmalarına 19 Şubat 2016 tarihinde başlamıştır. Eylül 2017 yılında, yaklaşık 20 aylık bir süreç içerisinde tamamlanması hedeflenen İmar planı çalışması aşağıdaki aşamalardan oluşmakta olup İlk aşaması hazırlanan Mevcut Durum raporu ile tamamlanmış bulunmaktadır. Bu kapsam içinde; 1. Plan Çalışması ile ilgili olarak belirlenen Paydaşların, Birleşik Kurulu oluşturan Girne ve Çatalköy Belediyelerinin ve Girne Kaymakamlığının bilgilendirilmesi, 2. Halkın Katılımı Süreci, Dairemiz tarafından İmar Yasası nın 7(3)(A) maddesi uyarınca imar planının yapılacağı alada yer alan Belediyelerinin görüş, istek ve/veya programlarını öğrenmek için görüşlerine başvurulması, Program ve görüşlerini belirleyecek olan Belediyelerin, İmar Yasası nın 7(3)(B) maddesi uyarınca halkın yaşadığı çevreye ilişkin ve planlamaya yönelik beklentilerini öğrenebilmek için, iki günlük gazetede, iki gün süre ile duyuru yapması, (Birinci Aşama Halkın Katılımı) Belediyelerin, altı haftalık süre bitiminde kendilerine ulaşan görüşlerin değerlendirmesi ile program ve istemlerine ilişkin görüşlerini on beş gün içerisinde Dairemize göndermesi, Halkın Katılımı aşamasında gelen görüşlerin Şehir Planlama Dairesi tarafından değerlendirilmesi, 3. Plan Alanına ilişkin araştırmaların yapılması, İmar Yasası nın 7(2)(A) madesi uyarınca Dairemiz, Girne ve Çatalköy Belediyeleri tarafından Plan alanına ilişkin konut-işyeri anketi, arazi kullanım çalışması, ilgili kurum ve kuruluşlardan bölgeye ilişkin çevresel, sosyal, ekonomik ve mekansal verilerin elde edilmesini içeren araştırmaların yapılması, 4. Mevcut Durum Raporunun hazırlanması, Yapılan araştırmalar, çalışmalar ve elde edilen görüş, bilgiler ve öneriler doğrultusunda Dairemiz tarafından Mevcut Durum Raporunun hazırlanması, Paydaşlarla birlikte Mevcut Durum Raporuna son şeklin verilmesi 5. Plan Tasarısının Hazırlanması Paydaşlarla birlikte planlama alanının vizyon, amaç ve hedeflerinin belirlenmesi, Paydaşlar ile birlikte belirlenen vizyon, amaç ve hedefler doğrultusunda Dairemiz tarafından Plan Tasarısının oluşturulması, Bu doğrultuda ikinci aşama olarak Halkın Katılımı süreci öncesi paydaşlarla birlikte Plan Tasarısına son şeklin verilmesi, 1

9 6. İkinci Aşama Halkın katılımı Süreci ve Plan Tasarısının Birleşik Kurulun Onayına sunulacak hale getirilmesini içermekte olup; İmar Yasası nın 14(2)(A) maddesi uyarınca Plan Tasarısının ilgili Belediyeler, Odalar, Meslek Kuruluşlarına Gönderilmesi, 14(2)(B) maddesi uyarınca Dairemiz ve İlgili Belediyelerde askıya çıkarılması, İmar Yasası nın 14(3) maddesi uyarınca görüş ve önerileri içeren raporların 42 gün içerisinde Dairemize gönderilmesi, İmar Yasası nın 14(4) maddesi uyarınca Dairemiz tarafından taslak planda gerekli görülen değişikliklerin yapılması ve paydaşların görüş ve önerilerini alarak taslak plana Birleşik Kurula sunum öncesi son şeklinin verilmesi, 7. Plan Tasarısının Birleşik Kurulun Onayına Sunulması Birleşik Kurul Tüzüğünün 9(1) maddesi uyarınca Plan Tasarısının Girne Belediyesi, Çatalköy Belediyesi ve Girne Kaymakamlığı ndan oluşan Birleşik Kurulun onayına sunulması, İlgili Yönetimlerin kendi Meclis ve Kurumlarında tartışılarak 36 gün içerisinde sonuçlandırılması, (Birleşik Kurul Tüzüğü 9(2), 11(1), 11(2) maddeleri) Birleşik Kurul Tüzüğü nün 12(1) maddesi uyarınca 36 ıncı gün açık oylama yapılması için Birleşik Kurul un toplanması. Birleşik Kurul karrının; Oylama sonucu evet çıkması durumunda Birleşik Kurul Tüzüğü nün 12(2) maddesi uyarınca plan tasarısı kabul edilmiş olup, 12(5) maddesi uyarınca Resmi Gazete ve en az iki yerel günlük gazatede yayınlanarak ilan edilmesi, Oylama sonucu red çıkması durumunda Birleşik Kurul Tüzüğü nün 12(3) maddesi uyarınca Birleşik Kurulun red gerekçe ve önerilerinin Dairemize göndermesi, 13(1) maddesi uyarınca Dairemiz tarafından gerekli düzenlemeler yapılarak Plan Tasarısının yeniden Birleşik Kurulun onayına sunulması, 13(2) maddesi, uyarınca Birleşik Kurulun 15 gün içerisinde değerlendirerek onaylanması sonucunda, 13(3) maddesi uyarınca Resmi Gazete ve en az iki yerel günlük gazatede yayınlanarak ilan edilmesi. 1.1 İMAR PLANI HUDUTLARI İmar Planı Girne ve Çatalköy Belediye hudutları içerisindeki toplam 11 yerleşim birimini kapsayan yaklaşık hektarlık alan içerisinde yapılacaktır. Girne Belediye hudutları içerisinde Aşağı Girne, Yukarı Girne, Edremit, Zeytinlik, Karaman, Karaoğlanoğlu, Doğanköy ve 2008 sayılı Belediyeler Değişiklik Yasası ile sonradan Belediye hudutlarına katılan Ozanköy ve Beylerbeyi yerleşimleri olmak üzere 9, Çatalköy belediye hudutları içerisinde ise Çatalköy ve Arapköy yerleşmesi olmak üzere 2 yerleşim yeri yer almaktadır. 2

10 HARİTA 1: Planlama Alanı Hudutları ve Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Mahalleler Planlama alanı hudutları içerisinde raporun Yapılaşma Deseni ve Arazi Kullanım bölümünde ayrıntıları ile belirtildiği üzere tüm yerleşimler halihazırda 55/1989 İmar Yasası uyarınca Planlama Kontrolu altındadır. Buna göre Koruma Çevre Planı sınırları (Eski Liman, Kale ve çevresini kapsayan alan) dışında kalan eski Girne Belediye sınırlarını kapsayan ve eski kent merkezinin devamı olan Aşağı ve Yukarı Girne; 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi (değiştirilmiş şekli ile), Zeytinlik, Karaoğlanoğlu, Doğanköy, Karakum, Ozanköy, Beylerbeyi, Karaman/Karmi, Çatalköy ve Arapköy yerleşimleri ise 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi (değiştirilmiş şekli ile) kapsamındadır. Planlama alanı 108 km 2 lik yüzölçümü açısından KKTC nin (3355 km 2 ) %3 ünü oluşturmaktadır. 1.2 RAPORUN AMACI Bu rapor, halkın yaşadığı çevreye ilişkin önerilerini ve planlamaya yönelik beklentilerini belirlemek, aynı zamanda planlama alanının fiziki, ekolojik, çevresel, ekonomik, sosyal, kültürel ve nüfus yapısını ortaya koyarak bölgenin güçlü ve zayıf yönlerini, potansiyel ve tehdit oluşturabilecek unsurlarını belirlemek ve böylece Plan Tasarısına dayanak oluşturmak amacı ile hazırlanmıştır. Halkın yaşadığı çevreye ilişkin önerilerini ve planlamaya yönelik beklentilerini değerlendirebilmek amacı ile anket çalışmaları yanında hem Planlama Sürecinin başında ve hem de Plan Tasarısı hazırlandıktan sonra iki kez Halkın Katılımı toplantıları yapılacaktır. Planlama alanının fiziki, ekolojik, çevresel, ekonomik, sosyal, kültürel ve nüfus yapısı; ilgili 39 Kurum ve Kuruluşlardan ve ilgili paydaşlardan elde edilen veriler, konut ve işyeri anketi ve arazi kullanım çalışması sonucu belirlenmiştir. 3

11 1.3 ÜLKESEL BÖLGESEL KONUM Adanın Kuzeyinde yer alan planlama alanının, kuzeyi Akdeniz, güneyi Girne Sıradağları ile çevrili olup, doğusunda Alagadi (Esentepe), batısında ise Alsancak yerleşmeleri yer almaktadır. HARİTA 2: Ülkesel Bölgesel Konum Haritası 1.4 TARİHÇE Kıbrıs, Sicilya ve Sardunya'dan sonra Akdeniz'in üçüncü büyük adası konumunda ve Türkiye sahillerine sadece 70 kilometre uzaklıktadır. Adanın en uç noktaları arasındaki mesafe, kuzeydoğudan batıya yaklaşık 220 km, kuzeyden güneye ise yaklaşık 90 kilometredir. 800 km2 ye yakın kıyı şeridi kendine özgü girinti ve çıkıntılara sahiptir. Kıbrıs birçok açıdan Güney Anadolu'ya benzer karakteristik özelliklerini taşır. Özellikle doğal kaynaklar, iklim, yeryüzü şekilleri ve bitki örtüsü itibariyle Kıbrıs adası, Güney Anadolu'nun tipik özelliklerine sahiptir. Tarihi araştırmalar Kıbrıs ta ilk yerleşimin M.Ö. 10 yüzyılda gerçekleştiğini, adanın ilk sakinlerinin ise Suriye ve Anadolu'dan geldiğini ortaya koymaktadır. M.Ö. 1500'lerden M.S. 1570'e kadar Ada, Mısır, Hitit, Fenike, Asur, Pers, Makedonya, Roma İmparatorluğu, Bizans, Latinler ve Venedik hakimiyeti altında kalmıştır. Belirgin ticaret, ve göç yollarının üzerinde yer alması nedeniyle, Kıbrıs yüzyıllarca birçok devletin ilgisini çekmiştir. Kıbrıs ta M.Ö 7000'li yıllarda Neolitik zamana ait yerleşim yerleri bulunmuştur. Ortaya çıkan kalıntılara göre, Mezopotamya ve Anadolu dan gelenlerin, tarım ve hayvancılık yaptıkları bilinmektedir. M.Ö yıllarında gelen guruplar ise kilden kullanabilecekleri kaplar yapma sanatını geliştirmişlerdir. İlk yerleşim birimi olduğu ortaya çıkan "Vrisi" kuzey sahilinde Girne'nin 10 km doğusundadır. "Kirokitia" ise Limasol ve Lefkoşa arasındaki kalıntılar olarak görülmektedir. Adada hayvan yetiştirme, yün örme, balıkçılık ve çiftçilik ile uğraşıldığı bulunan ilk bulgular arasındadır. 4

12 Bronz Çağında, yerleşim birimlerinin daha büyüdüğü ortaya çıkmıştır. Kıbrıs adasındaki bakırın miktar olarak çok olması, Bronz Çağında yaşayan insanları bu madenin ticareti ile uğraşılmasına yöneltmiştir. "Enkomi" (Magusa-Tuzla) Bronz Çağında gelişen modern ve zengin bir kasabanın kalıntıları olarak dikkat çekicidir. Kıbrıs M.Ö 2000 yılından bu yana yakın bir geçmişe kadar zengin bakır kaynaklarına sahip olduğu için, bölgedeki güçlerin peşpeşe istilalarına sahne olmuştur. Bu istilaların getirdiği kültürel değişiklikler adayı tarihi kalıntılar ve eserler açısından zengin bir konuma getirmiştir. 15. yüzyılın sonlarında Venedikliler Kıbrıs'a hakim olmuşlar ve yaklaşık bir asır boyunca adanın yönetimini ellerinde tutmuşlardır. Venedik idaresinin baskıcı rejimi ve Osmanlının Akdeniz de güçlenmesi ile 1570 yılında, Kıbrıs ı feth edilerek Osmanlı topraklarına katılmıştır. Aynı yıllarda adayı üs ve sığınak olarak kullanan korsanların tehdidi ortadan kaldırılmış ve Doğu Akdeniz'de güvenlik sağlanmıştır. Osmanlı fethinin ardından, Anadolu'dan göç eden Türkler sayesinde adada belirli bir Türk nüfusu oluşmuş, Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden gelen Türk aileler adaya yerleşmiş ve Kıbrıs'ın sosyal, ekonomik ve kültürel hayatına önemli katkılarda bulunulmuştur. Bu yıllarda ve sonraları Adada pek çok karma köy ortaya çıkmıştır. Örneğin 1832 sayımına göre, adada 172 karma köy ve 92 Müslüman köyü bulunmakta idi Osmanlı-Rus savaşı ve buna bağlı bazı gelişmeler, Osmanlı Devleti'ni olduğu gibi, Kıbrıs'ı da doğrudan doğruya etkiledi ve Osmanlılar bu savaştan yenik çıktılar ve Çarlık Rusya sının yayılmacı siyasetine karşı İngilizlerle iş birliği yoluna gidildi. 4 Haziran 1878 günü yapılan bir anlaşmayla, Osmanlı ve İngiliz devletleri Rusya'ya karşı ortak hareket etme kararı aldılar. İngiltere'nin verdiği desteğin karşılığı olarak Kıbrıs, İngiliz yönetimine bırakıldı. Bu gelişim trendinde Adanın kuzeyinde yer alan en önemli yerleşme olan Girne, Kıbrıs ın eski çağlardaki 9 krallığından birinin merkezi olarak Kıbrıs a hakim olan çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan tarihi bir kent olarak yer almıştır. Bizanslılar tarafından savunmaya müsait bir şekle getirilen Girne nin eski liman bölgesi, kale ve çevresini yeniden inşa eden Lüzinyanlar ve Venedikliler kenti geliştirtmişlerdir. Ancak, Osmanlı Döneminde önemini göreceli olarak yitiren liman ve Girne yerleşmesi sonraki yıllardan, İngilizler tarafından bir liman ve sayfiye kasabası olarak yeniden düzenlenmiştir. Girne, bugün de aynı karakteri taşımaktadır. M. Ö. 10. yüzyılda Akalar tarafından kurulduğu düşünülen Girne Kenti nin Roma kaynaklarında adı Corineum olarak geçmektedir. Ancak, bu ismin kentin kurucuları olan Akaların kendi ülkelerindeki bir dağın adını anımsatarak verildiği ifade edilmesine karşın bu ismin kente 9. yüzyılda yerleşen Fenikelierin verdiği de söylemler arasındadır. Bizans Döneminde kente inşa edilen yapılar ise Luzinyan ve Venedik Dönemlerinde geliştirilerek yeniden kullanılırken, kentte bir çok anıtsal yapı inşa edilmiş ve Bizans döneminde Girne birkaç kez Arap korsanlar tarafından yağmalanmıştır. MÖ 4. yüzyılda Pers hakimiyetine giren Girne kalesinin. MS 7. yüzyıldaki Arap-İslam saldırılarına karşı koymak için inşa edildiği bilinmektedir yılında ise Üçüncü Haçlı Seferi savaşarak kaleyi ele geçirmiştir. Seyyah Oldenburg, 1211 de Kıbrıs ı ziyaret ettiğinde Kral I. Hugh zamanında bu yıllarda Schernae olarak anılan Girne için; içerisinde sur duvarları ve burçları olan küçük yalı kasabası demişti. 5

13 Bu yıllar Beşparmak Dağlarının kuzey yamacında, Kudüs ten göç eden Augustinian Mezhebi Rahiplerinin 1187 yılı, daha önceleri Roma Döneminde inşa edilmiş bir yapı üzerine manastır inşa ettiği yıl olarak bilinmektedir (bu tarih çeşitli kaynaklarda 1158 olarak geçmektedir). Manastırın ilk binası ise yılları arasında yapılmıştır. Günümüzde Bellapais Manastırı Abbaye de la Paix (Beylerbeyi) olarak anılan Gotik yapının büyük bir kısmı Lüzinyanlar tarafından yılları arasında inşa edilmiştir Takip eden yıllarda Girne nin simgesel yapısı olan Kale, Lüzinyan hakimiyeti sırasında sağlamlaştırılmıştır yılında Ceneviz saldırıları sırasında kale tahrip olmuş, 1489 yılında tüm Adayla beraber Venedik kontrolüne geçen Girne'de kalede büyük değişiklikler yapılmıştır. Girne Kalesi Günümüzde Girne kentinin çevresinde görülebilen sur kalıntıları, Girne halkını dıştan gelebilecek saldırılara karşı koruyabilmek amacı ile Lüzinyan Dönemi nde inşa edilmişti. Venedikliler döneminde barutun icat edilmesi ile sur duvarlarının önemi kalmamış ve bunlar yıkılarak taşları Girne Kalesinin onarımı ile kentteki diğer binalarda inşaat malzemesi olarak kullanılmıştır. Venedik kale kentlerinden biri olan Girne, 1570 tarihinde Osmanlılara savaşsız teslim olmuş ve Osmanlı İdaresine girmiş ve bu dönemde küçük ticaret gemilerinin uğrak yeri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Önceleri deniz kıyısındaki Aşağı Girne de ikamet edilirken, güneydeki kent surları dışına da konutlar inşa edilmeye başlanmış ve burası Yukarı Girne adıyla yeni bir gelişim sürecine girmiştir. Yukarı Girne bir yerleşim birimi olarak gelişirken, Aşağı Girne ise küçük bir balıkçı yerleşmesi olarak varlığını sürdürmüştür. Bu süreçte kent merkezi, Liman Arkası Bölgesinden oluşmaktaydı. Liman Arkası Bölgesi ise önemli bir ticari aks olarak Girne Kalesi arasında kalan bölgeyi oluşturmakta idi. Sonraları Türk Mahallesi bölgesi gelişmiş ve şehir iki tarihi bölge arasında yayılmıştır. Günümüzde, Girne şehir merkezi sınırları kaybolmuş ve şehir çok geniş bir alana yayılmış, batıda Karaoğlanoğlu, güneyde Girne Dağları ve doğuda Karakum hatta Çatalköy e kadar uzanmıştır. 6

14 2. YAPILAŞMA DESENİ VE ARAZİ KULLANIM Planlama alanı hudutları içerisinde yapılaşma desenini ve makroformu yönlendiren ilk döküman Girne nin doğal yapısını korumak, Turizm potansiyelini değerlendirerek ekonomiye katkısını artırmak, bölgede turizme yönelik yatırımları çoğaltmak ve düzenlemek, aynı zamanda doğal yapıyı ve görünümü bozmayacak oranlarda ve belirli sınırlamalarla diğer arazi kullanımlara ve gerekli yapılaşmaya olanak sağlamak amacıyla Notingham Üniversitesi tarafından hazırlanan ve Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Döneminde 2 uygulanmaya başlanan çalışmadır. AşağıdakiHarita 3 ten yer aldığı üzere Karaoğlanoğlu, Zeytinlik, Doğanköy, Karmi, Karakum, Edremit, Sadrazamköy, Kayalar, Karşıyaka, Güzelyalı, İncesu, Malatya, Yeşiltepe, Ilgaz, Bellapayıs, Ozanköy, Arapköy, Karaağaç ve Bahçeli mahallelerini kapsayan söz konusu çalışma daha sonra Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası nın 14(1) maddesi altında 1985 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Bildiri 3 adı altında yürürlüğe girmiştir. 4 HARİTA 3: Fasıl 96 Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası 14(1) Maddesi Altında Yayınlanan Bildiri Haritası Yukarıda belirtildiği üzere Bildiri sonrası 1992 yılında bölgede 55/1989 İmar Yasası altında üç tane Emirname yürürlüğe konmuştur. Bu emirnamelerin ikincisi Bildiri Bölgesi içerisindeki alanlarda yapılmıştır. İki emirnamenin yürürlüğe girmesi ile yukarıda belirtilen Bildirinin, Emirnamenin ön imar sınırları içerisindeki kısımları uygulamadan kaldırılmış ve bu alanlarda Emirname kuralları geçerli olmuştur. Bildiri Bölgesi içerisinde hazırlanan Emirnamelerden birincisi, ülkemizde yerel ve uluslararası öneme sahip Beylerbeyi Köyü ve Manastırının yer aldığı bölgede doğal kaynakların göz önünde bulundurularak gelişmelerin denetlenip ülke yararına sürdürülmesi, ayrıca yerel yönetimler ile ilgili diğer kuruluşların turizm ve çevre koruma çalışmalarına yönlendirici olmak amacı ile 13 Şubat 1992 yılında yürürlüğe giren Beylerbeyi Köyü İmar Denetim ve Geliştirme Emirnamesi dir. Bir diğer Emirname ise sanayi yapılarının yerleşim yerlerinden uzaklaştırılarak, konut bölgelerinde sağlık, temizlik ve güvenlik ortamının yaratılması, çevre kirliliğinin önlenmesi amacı ile 12 Nisan 1992 yılında yürürlüğe giren Girne-Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesi Denetim ve Geliştirme Emirnamesi dir. 2 Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi, Kıbrıs Türkleri tarafından 1 Ekim 1974'ten 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin kurulmasına kadar, Kıbrıs adasında bulunan Türk yönetimi./ 3 Yetkili Makamın Girne Belediyesi olduğu; AE 19, sayı 105, 5 Mart 1985 tarihli Bildiri ve Girne Kaymakamlığı ile Lapta, Alsancak, Çatalköy, Esentepe Belediyelerinin Yetkili olduğu AE40, sayı 239, 3 Mayıs 1985 tarihli Bildiri. 4 Ahmet Savaş Örek / Yenidüzen 7

15 1992 yılında yürürlüğe giren bir diğer Emirname ise Bildiri Bölgesi dışındaki Eski Girne Belediye hudutları içerisindeki alanı kapsamaktadır. Söz konusu Emirname hazırlanmakta olan Girne Koruma Çevre Planı ile Beyaz Bölge Emirnamesinin yürürlüğe girmesine kadar geçecek süre içerisinde Girne yerleşme düzenini bozan, yoğun yapılaşmayı ve bloklaşmayı durdurmak, yeşil alanların yok olmasını önlemek ve benzer nedenlerle 3 Nisan 1992 yılında 1992 Girne Beyaz Bölge Geçici Emirnamesi adı altında yürürlüğe konmuştur. Takiben 15 Nisan 1993 Yılında, halihazırda değiştirilmiş şekli ile yürürlükte olan 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi yürürlüğe girmiş ve 1992 Girne Beyaz Bölge Geçici Emirnamesi yürürlükten kaldırılmıştır. Bunun akabine 3 Ağustos 1993 yılında Girne-Çatalköy İmar Planı hudutları içerisinde yer almayan ancak, aşağıdaki 4 nolu haritada kırmızı renkle gösterilen Eski Liman ile Kale ve Çevresini kapsayan eski kentin merkezinin ve Türk Mahallesinin yer aldığı Planlama alanı ile birlikte çalışan Girne Koruma Çevre Planı yürürlüğe girmiştir Girne Beyaz Bölge Emirnamesi özetle sosyo ekonomik gelişmeyi sağlamak, kıyıların kamu yararı ve kent planlaması gereklerine uygun olarak kullanılmasını, geliştirilmesini sağlamak, kaynakların ve kentin taşıyabileceği bir kentsel gelişmenin gerçekleştirilmesini sağlamak, kentin silüetini, ölçeğini korumak, kamu mallarını korumak, Girne yapılaşma düzenini bozmakta olan yoğun yapılaşmayı, bloklaşmayı durdurmak ve yeşil alanların yok olmasını önlemek amaçları ile hazırlanmıştır. HARİTA 4: 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi Bölgelerin Gösterildiği K1 Haritası 8

16 HARİTA 5: 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi Arazi Kullanımın Gösterildiği K2 Haritası Yukarıdaki 4 nolu haritadan görülebileceği üzere yedi alt bölgeye ayrılan alanda en yüksek net nüfus yoğunluk değeri 300 kişi/ha olarak D bölgesine, sonra sırası ile 270 kişi/ha ile B bölgesine ve 230 kişi/ha ile C bölgesine verilmiştir. 5 nolu harita ise yer alabilecek arazi kullanım türlerini göstermektedir. Buna göre sarı-kahverengi taralı alanlarda konut, eğlence ve turizm kullanımı, mavi ile gösterilen kesimlerde konut kullanımları ile birlikte büro ve ticaret kullanımları, mavi kahverengi taralı alanlarda konutla birlikte büro, ticaret ve eğlence kullanımları, kahverengi ile boyalı kesimlerde ise konut kullanımları yer alabilecekti. Günümüze değin toplam altı kez değiştirilen 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi nde makroformu en fazla etkileyen değişiklik 2010 yılında yapılmıştır Girne Beyaz Bölge (Değişiklik 3) Emirnamesi 5 ile yukarıdaki 4 nolu haritada A, B, C, D ve E bölgeleri olarak isimlendirilen alanlarda geçmişte kişi/ha olarak öngörülen net nüfus yoğunlukları 660 kişi/ha olarak 2,5 kat artırılmış, ortalama parsel büyüklüğü olarak kabul edilen 600 m 2 lik her parsele düşen konut adedi 5 ten 11 e yükseltilmiş, 2-3 kat olan bina kat adetleri, sınırsız bırakılarak tanjant 55 derecelik açı ile yükseklik sınırlandırılmış ve Emirname hudutları içerisindeki tüm alanlara ticaret, ofis, restaurant ve benzeri konut dışı kullanımların yapılmasına olanak sağlanmıştır. Ardından 2011 yılının ortalarında bina kat adetlerinin 10 kat ve yüksekliğin de 34 metre ile sınırlandırıldığı 2011 Girne Beyaz Bölge (Değişiklik 5) Emirnamesi yürürlüğe konmuştur. Ardından geçen 5 yıllık süre sonrası Bölgede, İmar Planı hazırlanana kadar geçecek sürede, bölgedeki yaşam kalitesini yükseltmek; Girnelilerin yaşamlarını bölgelerinde daha sağlıklı sürdürmelerine olanak tanımak; Nüfus ve konut yoğunluğunu, kentin ve kaynakların kaldırabileceği makul bir seviyede tutmak; kentin bozulmak üzere olan silüetini, ölçeğini korumak amacı ile halihazırda yapılan son değişiklik olan 2016 Girne Beyaz Bölge (Değişiklik 6) Emirnamesi yayınlanmıştır. 5 RG Sayı 36, Tarih , Ek:III, AE:128 9

17 HARİTA 6: 2016 Girne Beyaz Bölge (Değişiklik 6) Emirnamesi Bölgelerin Gösterildiği GBBK1 Haritası Yukarıdaki 6 nolu haritadan da görülebileceği üzere kahverengi olarak gösterilen A bölgesinde net nüfus yoğunlukları 660 kişi/ha dan 460 kişi/ha a indirilmiş, düşen konut sayısı 10 ile sınırlandırılmış, kat adetleri sarı ile taralı ana yollarda 7 kat, diğer yerlerde ise 5 katla sınırlandırılmıştır. Söz konusu değişiklikte arazi kullanım kararlarına yönelik bir değişikliğe gidilmemiştir. Söz konusu bildiri 55/1989 İmar Yasası Altında hazırlanan Girne II. Bölge Emirnamesi nin 30 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe girmesi ile yürürlükten tamamen kalkmıştır. Bunun dışında bu emirnamenin yürürlüğe girmesi ile 2006 yılında yürürlüğe giren Beşparmak Dağları Akiferi Koruma Geçiş Süreci Emirnamesi nin, Girne II. Bölge Emirnamesi hudutları içerisindeki kuralları, Girne-Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesi Denetim ve Geliştirme Emirnamesi ve Beylerbeyi Köyü İmar Denetim ve Geliştirme Emirnamesi yürürlükten kaldırılmıştır. HARİTA 7: 2007 Girne İkinci Bölge Kapsamlı Emirname Haritası Karşıyaka, Lapta, Alsancak, Malatya, İncesu, Yeşiltepe, Ilgaz, Karaoğlanoğlu, Edremit, Karaman, Zeytinlik, Girne, Doğanköy, Karakum, Ozanköy, Beylerbeyi, Çatalköy, Arapköy, 10

18 Beşparmak, Karaağaç, Esentepe, Bahçeli mahalle sınırlarını kapsayan alan içerisindeki Emirname, turizm ve konut kullanım amaçlı gelişmeler nedeni ile yaygın, yoğun ve düzensiz yapılaşma tehdidi altında bulunan bölgede; Doğal kaynakların, çevresel unsurların ve tarihi ve kültürel alanlar ile bölgenin özgün kimliğinin bir parçası olan köy yerleşmelerinin geleneksel dokularının ve bölgenin silüetinin korunmasına, Sağlıklı, işlevsel, yaşanabilir çevreler oluşturabilmek için gelişmelerin Ön İmar Sınırları içerisinde toparlanması, Turizme yönelik gelişmelerin bölgedeki yerleşim alanlarının özellikleri dikkate alınarak kapasite, tür ve büyüklük bakımından çeşitlendirilmesi, Üniversitelerin yarattığı barınma gereksinimlerinin yurt ve benzeri konaklama olanaklarının üniversitelerin yakın çevresinde yapılmasının teşvik edilmesi, Bölgede hali hazırda dağınık olarak faaliyet gösteren küçük ölçekli sanayi işletmelerinin konut ve turizm faaliyetlerini olumsuz yönde etkilemeyecek, ulaşılabilirliği kolay yerlere yönlendirilmesi, Gürültü yaratan eğlence kullanımlarının konut alanlarını rahatsız etmeyecej konumlarda yapılması, Yapılaşma yoğunlukları ve imar hakları ile ilgili dengenin korunması amaçlarına yönelik olarak hazırlanmıştır. Söz konusu Emirnamede bildiriden farklı olarak yapılaşma desenine etki eden birtakım düzenlemelere gidilmiştir. Buna göre küçük ölçekli sanayi faaliyetlerinin yer alabileceği bölgeler, ticaret, ofis, eğlence ve benzeri konut dışı kullanımların yer alabileceği alanlar belirlenmiş, vadiler, sahil şeridleri ve eğimli alanlardaki yapılaşma koşul ve kurallarına belirli düzenlemeler getirilmiştir. Vadiler tamamen imara kapatılmış, dağlık alanlarda eğimi %15 ve üzerinde olan eğimli alanlarda parsel başına tek konut izni verilmiş, sahil şeridleri 6 içerisinde kalan alanlarda ise duş, soyunma kabinleri, plajlara hizmet verecek diğer benzeri sabit olmayan yapı ve inşaat ile yaya yolu, kanalizasyon, aydınlatma ve benzeri altyapı dışında inşaat faaliyetine izin verilmemişti. Geçen süre zarfında toplam 7 kez değişikliğe uğrayarak, 26 Mayıs 2016 tarihli değişiklikle bugünkü son seklini alan Emirnamede esas Emirname olarak anılan 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi nden farklı olarak eğimli alanlar, sahil şeridleri ve ticaret, ofis ve benzeri ekonomik faaliyetlerin yer alacağı bölgelerle ilgili olarak belirli esneklikler getirilmiştir. Buna göre; Eğimli alanlarda; Eğimi %18 ve %28 in arası olan parsellerde belirli koşullara uygun olarak konut, turizm ve/veya toplumsal hizmet amaçlı gelişmelerin yapılmasına, eğimi %28 in üzerinde olan parsellerde ise yeterli yol, su elektrik, telefon ve benzeri tüm altyapı ihtiyaçlarının mal sahibi tarafından karşılanması koşuluyla tek haneli konut amaçlı gelişme yapılmasına, 6 E Sayı ve 23 Eylül 1992 tarihli Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan Kıyıların tesbiti ve tahsislerin iptali uyarınca topoğrafik, ekolojik ve yapılaşma durumu dikkate alınarak Şehir Planlama Dairesince belirlenen ve Sahiller olarak isimlendirilen hudutlar içerisinde kalan alanı anlatır. 11

19 Sahil şeridleri içerisinde 14/2008 Sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasası ile Belediye hudutlarına sonradan dahil edilen yerleşim birimlerinde yapılabilecek gelişmeler, tasvip olmuş özel mülkiyete ait arsalar dışında (tüm sahil şeridleri içerisindeki özel mülkiyete ait arsalar üzerinde, konut, turizm ve/veya içinde yer aldığı bölgede yapılabilecek diğer gelişmeler yapılabilmektedir.) esas Emirnamede belirtilenlerle aynı kalmakla birlikte, 14/2008 Sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasasının yürürlüğe girmesinden önce Belediye hudutları içerisinde bulunan bölgelerde; belirli koşullarla suyun karada en çok yükselebileceği noktadan ölçülmek üzere, kara yönünde 50 metrelik alan dışında kalan kısımlarında turizm amaçlı gelişmelerin yapılmasına, Tüm bölgelerde gürültü, koku ve kirlilik yaratan kullanımlar dışında kalan ofis, ticaret ve benzeri konut dışı kullanımların yapılmasına, olanak sağlanmıştır. Sonuç olarak Planlama alanı hudutları içerisinde 55/1989 İmar Yasası altında halihazırda 2 farklı mevzuat bulunmaktadır. Buna göre Koruma Çevre Planı sınırları (Eski Liman, Kale ve çevresini kapsayan alan) dışında kalan eski Girne Belediye sınırlarını kapsayan ve eski kent merkezinin devamı olan Aşağı ve Yukarı Girne; 1933 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi (Değiştirilmiş şekli ile), Girne (Eski Girne Belediye sınırı dışında) Zeytinlik, Karaoğlanoğlu, Doğanköy, Karakum, Ozanköy, Beylerbeyi, Karaman, Çatalköy ve Arapköy, yerleşimleri ise 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi (Değiştirilmiş şekli ile) kapsamındadır. 2.1 ARAZİ KULLANIM ÇALIŞMASI Mekansal planlamanın ana unsurlarından birisi olan arazi kullanım çalışması parsel bazında binanın veya içerisinde bina olmaması durumunda parselin arazi kullanım durumunu, arazi kullanım türlerine göre toplam birim sayılarını, konut tiplerini, yapı malzemesini, binanın yapısal durumunu ve çatı tiplerini kapsamaktadır. Söz konusu çalışma; hangi kullanım türlerinin nerelerde yoğunlaştığı, çevre ve insan sağlığı açısından kirlilik yaratan ve istenmeyen arazi kullanım türlerinin nerelerde olduğu, yüksek katlı/düşük katlı binaların nerelerde yoğunlaştığı ve nüfus /konut yoğunluklarının hesaplanması konularında kısaca barınma, ekonomik faaliyetler, çevre, rekreasyon, kültür, ulaşım ve benzeri kararların üretilmesinde ciddi yarar sağlamaktadır. Bu nedenle arazi kullanım çalışması mekansal planların hazırlanmasında ve uygulanmasında büyük önem taşımaktadır. Doğal/yapay eşikler ve yapılaşma durumu dikkate alınarak 7 alt bölgeye (araştırma alanına) ayrılan Planlama Alanı Hudutları içerisinde Şehir Planlama Dairesi, Girne Belediyesi ve Çatalköy Belediyesi teknik personellerinden oluşan yaklaşık 20 kişilik bir ekiple arazi kullanım çalışmaları iki buçuk aylık bir süre zarfında tamamlanmıştır. 12

20 HARİTA 8: Arazi Kullanım Çalışmasında Belirlenen Alt Bölgeler Yukarıdaki haritadan da görülebileceği üzere Plan Alanı doğal/yapay eşikler ve yapılaşma durumu dikkate alınarak; 1 Nolu Bölge; Girne Merkez (Batıda Zeytinlik yerleşiminin doğusundan geçen dere yatağı, doğuda Semih Sancar Caddesinin batı tarafı ve Doğanköy yerleşimininin doğusundan geçen dere yatağı, güneyde Girne çevre yolu ve Semih Sancar Caddesinin deniz tarafı arasında kalan alan) 2 Nolu Bölge; Girne Merkez Doğanköy Bölgesi (Lefkoşa Girne anayolunun doğusunda, Semih Sancar Caddesinin güneyinde ve Doğanköy yerleşimininin doğusundan geçen dere yatağı arasında kalan alan) 3 Nolu Bölge; Zeytinlik Karaoğlanoğlu Bölgesi (Batıda Girne Belediye hudutları, doğuda Zeytinlik yerleşiminin doğusundan geçen dere yatağı, güneyde Girne Çevre Yolu, kuzeyde Akdeniz ile çevrili alan) 4 Nolu Bölge; Ozanköy-Beylerbeyi-Karakum Bölgesi (Batıda Doğanköy yerleşimininin doğusundan geçen dere yatağı, doğuda Ozanköy yerleşiminin doğusundan geçen dere yatağı, güneyinde orman alanları, kuzeyinde Akdeniz ile sınırlı alan) 5 Nolu Bölge; Çatalköy Bölgesi 6 Nolu Bölge; Girne Edremit Karaman Bölgesi (batısında Girne Belediye hudutları, doğusunda Lefkoşa Girne anayolu, kuzeyinde Girne Çevre Yolu, güneyinde orman alanları ile sınırlı alan) 7 Nolu Bölge; Arapköy Bölgesi Yedi alt bölgeye (Araştırma Alanı) ayrılmıştır ARAZİ KULLANIM DAĞILIMI Parsel bazında binanın veya içerisinde bina olmaması durumunda parselin hangi amaçla kullanıldığını göstermektedir. Yapılan çalışmada genel arazi kullanım türleri 10 ana başlıkta değerlendirilmiştir. Buna göre; Konut başlığı altında Konut (yardımcı binalar dahil), turizm, yurt kullanımları, Ofis başlığı altında Ofis ve yönetim binaları, Perakende ticaret başlığı altında Hizmet ticaret türleri ve Pazar yeri, boş dükkan, benzinci, mağaza/süpermarket, araç galerisi/showroom ve servis ticaret türleri, Sanayi başlığı altında tüm sanayi türleri, Kamusal hizmet ve altyapı başlığı altında kamu kullanımları, ulaşım, altyapı ve diğer, 13

21 Toplumsal Hizmet başlığı altında, Eğitim, sağlık, sosyal hizmet, ibadet, Eğlence ve Dinlence başlığı altında kültürel, eğlence, spor-dinlence Karışık Kullanım başlığı altında, aynı binada yer alan tüm farklı arazi kullanım türleri, Tarım alanları, başlığı altında tarım alanları ve zeytinlikler, Etüd Dışı alanlar Ayrı ayrı ele alınmıştır. Planlama alanı hudutları içerisinde 580 adeti inşaa halinde olmak üzere toplam adet bina tesbit edilmiştir. GRAFİK 1: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki İnşaa Halinde Binalar Dışındaki Binaların Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı 7 KAMUSAL HİZMET 1% TOPLUMSAL HİZMET 1% ENDÜSTRİ 1% TARIM 1% KARIŞIK 3% EĞLENCE- DİNLENCE 1% OFİS 1% PERAKENTE TİCARET 2% KONUT 89% 7 Etüd Dışı olarak adlandırılan alanlarda mevcut binalara ait tesbit yapılmadığından dolayı söz konusu Arazi Kullanım türlerine tabloda yer verilmemiştir. 14

22 MAHALLELE R TABLO 1: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Parsellerin Kapladıkları Alan Bazında Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı 8 KONUT PERAK ENTE TİCARE T OFİS EĞLE NCE- DİNLE NCE TOPLUMS AL HİZMET KAMUS AL HİZMET ENDÜST Rİ TARI M KARIŞI K ETÜD DIŞI TOPLA M YAPILAŞ MIŞ ALAN TARIM DIŞINDA YAPILAŞM IŞ ALAN Girne 240,1 5,2 5,2 7,4 9,1 6,5 0,2 3,8 24,2 50,7 352,4 348,6 Doğanköy 33,8 4,3 1,0 0,3 1,6 0,0 0,0 0,0 4,0 0,0 45,0 45,0 Zeytinlik 75,6 7,7 0,3 1,2 2,1 0,1 4,0 6,4 3,9 40,7 142,0 135,6 Karaoğlano ğlu 79,0 2,4 0,2 11,4 4,6 0,1 1,9 0,8 2,4 0,0 102,8 102,0 Karakum 11,9 1,9 0,3 0,0 0,3 0,4 0,0 0,0 0,7 0,0 15,7 15,7 Ozanköy 239,0 7,0 0,6 4,6 2,7 3,3 6,5 5,2 6,4 7,0 282,3 277,1 Beylerbeyi 123,1 0,2 0,1 1,8 2,3 0,0 0,2 5,8 0,2 0,0 133,9 128,2 Edremit 86,9 0,1 0,5 0,5 0,0 1,2 0,0 9,9 3,0 0,0 102,1 92,2 Karaman 84,9 1,5 0,0 1,5 9,3 1,2 0,2 0,9 0,0 5,5 105,0 104,1 GİRNE BELEDİYE TOPLAM Çatalköy 299,0 4,0 0,2 10,9 0,2 13,3 15,2 29 7,9 36,0 415,7 386,7 Arapköy 65,7 0,0 0,0 0,0 0,8 3,0 0,0 15,7 0,0 0,0 85,2 69,5 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI İnşaa halindeki binaları kapsamamaktadır. 15

23 GRAFİK 2: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Parsellerin Kapladıkları Alan Bazında Genel Arazi Kullanım Türlerine Göre Dağılımı 9 ENDÜSTRİ 2% KARIŞIK 3% ETÜD DIŞI 8% TARIM 4% KAMUSAL HİZMET 2% TOPLUMSAL HİZMET 2% EĞLENCE- DİNLENCE 2% OFİS 0% PERAKENTE TİCARET 2% KONUT 75% Grafik 1 de yer alan bina bazlı değerlendirme ile Grafik 2 de gösterilen parsel bazlı değerlendirme arasındaki oran farklarının üç temel nedeni bulunmaktadır. Bunlardan birincisi etüd dışı olarak tabir edilen alanların bina tesbitlerinin yapılmamış olması nedeni ile grafik 1 de yer almaması, ancak kapladıkları parsel alanlarının belirlenerek grafik 2 de gösterilmesi, bir diğeri içerisinde yardımcı bina olmayan tarım alanlarının grafik 2 de yer alması, son olarak ise geniş alan kullanımına sahip toplumsal hizmet, kamusal hizmet ve eğlence-dinlence faaliyetlerinin etkisi. Sonuç olarak Planlama alanı genelinde konut kullanımı bina adetleri bazında yapılan tesbitlerde %89, parsel alanı bazında yapılan tesbitlerde ise %75 oranla en yüksek paya sahip arazi kullanım türü olarak tesbit edilmiştir. Parsel alanı bazında yapılan tesbitlerde konut kullanımını %8 ile Etüd dışı kullanım alanları, %4 ile Tarım, %3 ile Karışık kullanım, %2 ile perakende ticaret, eğlence dinlence, toplumsal hizmet, kamusal hizmet ve endüstri kullanımları, ofis kullanımı ise %1 in altında bir oranda takip etmektedir.(grafik 2) 9 İnşaa halindeki binaları kapsamamaktadır. 16

24 TABLO 2: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Genel Arazi Kullanım Türüne Göre Konut ve Konut Dışı Kullanımların 10 Parsel Alanı Bazında Dağılımı MAHALLELER KONUT (ha) KONUT DIŞI (ha) Girne 240,1 57,8 Doğanköy 33,8 11,2 Zeytinlik 75,6 19,3 Karaoğlanoğlu 79,0 23,0 Karakum 11,9 3,7 Ozanköy 239,0 31,2 Beylerbeyi 123,1 5,0 Edremit 86,9 5,3 Karaman 84,9 13,6 GİRNE BELEDİYE TOPLAM 974,8 170,2 Çatalköy 299,0 51,8 Arapköy 65,7 3,8 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM 364,0 56,6 PLANLAMA ALANI TOPLAMI 1338,8 226,8 10 Konut kullanımı (yardımcı binalar dahil), turizm ve yurt kullanımlarını, Konut dışı kullanımlar ise Genel Arazi Kullanım Türlerinden Konut, Etüd dışı ve Tarım dışındaki diğer tüm kullanım türlerini kapsamaktadır. 17

25 GRAFİK 3: Konut Dışı Kullanımların Parsel Alanları Bazında Dağılımı Çatalköy 23% Arapköy 2% Girne 26% Karaman 6% Edremit 2% Beylerbeyi 2% Ozanköy 14% Karakum 2% Doğanköy 5% Zeytinlik 8% Karaoğlanoğlu 10% Konut dışı kullanımların kendi içerisindeki dağılımına bakacak olursak en büyük payın %26 ile Girne mahallesi ve %23 ile Çatalköy mahallesi olduğunu görürüz. (Grafik 3) Ancak kişi başına düşen konut dışı kullanım alanlarında Girne mahallesi Planlama alanı hudutları içersinde en düşük kullanım alanına sahip mahalle olarak tespit edilmiştir. Bunun temel nedeni olarak Girne mahalle hudutlarının büyük bir bölümünde yer alan yüksek nüfus yoğunluğunu gösterebiliriz. Özellikle 2010 yılında Girne Beyaz Bölge Emirnamesi nde yapılan değişiklikle kat adetlerinin 3 kattan 10 kata kadar yükseltilmesi ve toplam inşaat alanı oranının yaklaşık iki kat artırılması çok büyük oranda konut kullanımına, dolayısı ile nüfusa yansıdığından Girne mahallesinde kişi başına düşen konut dışı kullanım alanlarında hatırı sayılır bir oranda azalmaya sebeb olmuştur. Bu nedenle merkez niteliğine sahip olmayan düşük yoğunluklu bazı mahallelerde Girne ye göre kişi başına düşen konut dışı parsel alanı daha fazla kalmıştır. TABLO 3: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Parsel Alanı Bazında Kişi başında Düşen Konut Dışı Kullanımların Dağılımı MAHALLELER KONUT DIŞI (Etüd dışı ve tarım dışında) (m2) 2016 nüfus projeksiyonu Kişi Başına Düşen Konut Dışı Kullanım Parsel Alanı (m2) Girne Doğanköy Zeytinlik Karaoğlanoğlu Karakum Ozanköy Beylerbeyi Edremit Karaman

26 GİRNE BELEDİYE TOPLAM GİRNE BELEDİYE TOPLAM Çatalköy Arapköy ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI YOĞUNLUK Nüfus yoğunluğu birim alana düşen kişi sayısını, konut yoğunluğu ise birim alana düşen konut sayısını ifade etmektedir. Nüfus ve konut yoğunluğu denetimi, gelecekteki teknik altyapı, (ulaşım, atık su ve su, katı atık ve benzeri) sosyal altyapı (eğitim, sağlık ve benzeri), ekonomik faaliyetler (ticaret, ofis, ve benzeri) ve açık yeşil alan gereksinimlerini doğru olarak planlayabilmek ve bunun yanında kentsel gelişim biçimini (makroform) belirlemek amacı ile kullanılan bir planlama aracıdır. Tamamı ile 55/1989 İmar Yasası altında çıkarılan emirname kontrolunda olan Planlama alanı hudutları içerisinde; nüfus ve konut yoğunluğu denetimi 1993 Girne Beyaz Bölge Emirnamesi nde (Değiştirilmiş şekli ile) yer almakla birlikte 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi nde (Değiştirilmiş şekli ile) yer almamaktadır Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi nde (Değiştirilmiş şekli ile) sadece inşaat taban alanı, inşaat toplam alanı oranı, kat adedleri ve bina yükseklikleri belirlenmiştir. Birim alana düşmesi öngörülen kişi ve konut sayıları belirlenmemiştir. Bu da yukarıdaki paragrafta belirtilen gereksinimlerin doğru olarak planlanmasına engel teşkil etmektedir. Net Nüfus yoğunlukları, sürekli ikamet edilen konut sayısı ve o konutlara ait parsel alanlarına göre hesaplanmaktadır. Toplam konut sayısı üzerinden yapılacak hesaplamalar sayım günü sayılmayan boş konutları (boş ve/veya ikincil konut olarak kullanılan, sayım günü içerisinde insan olmayan, dolayısı ile kişi ve konut hesaplarında sayılmayan) da içereceğinden net nüfus yoğunluğu olduğundan az görülecek ve doğru bir sonuca ulaşılamayacaktır. Yapılan arazi kullanım çalışmaları sonucunda Planlama alanı hudutları içerisinde yapılaşmış toplam parsel alanı yaklaşık 1700 hektar tespit edilmiştir. Yapılaşmış parsel alanı içerisinde konut, perakende ticaret, ofis, sanayi, kamusal hizmet ile toplumsal hizmet Genel Arazi Kullanım türlerinin tamamı yer almakta olup, tarım alanları, açık yeşil alanlar, yollar, inşaa halindeki binalar ve parselasyonu yapılmış alanlar bu alanın dışındadır. Yürürlükteki Emirnameler uyarınca hali hazırda yerleşime açık alan miktarı açık yeşil alanlar ve yollar dışında yaklaşık 3550 hektar olarak hesaplanmıştır. 11 Sonuç olarak Planlama alanı genelinde halihazırda yapılaşmış alanlar, toplamın %48 ini oluşturmaktadır.(tablo 4) 11 Hesaplama; Açık yeşil alanlar ve yolların toplam alanın %30 una tekammül ettiği varsayılarak yapılmıştır. 19

27 Mevcut durumun devamı halinde plan dönemi sonundaki projeksiyon nüfusun kişi olacağı ve mevcut yapılaşma koşullarının aynen devam edeceği varsayılırsa yaklaşık 3200 hektarlık arazi, yani emirnameler uyarınca hali hazırda imara açık alanların (3554 ha) % 90 ı yeterli olacaktır. Ancak Plan alanı hudutları içerisinde ne kadarlık bir alanın imara açılacağı, üst ölçekli plan kararları (Ülkesel Fizik Plan) dışında, Planın Vizyonu ve amaçları doğrultusunda belirlenecek öncü sektörler, bölgenin taşıma kapasitesi, korunması gereken hassas alanlar, potansiyel riskli alanlar, mahallelerin karekterleri, ileriye dönük makroformları ve benzeri planlama kriterleri yanında tüm bu unsurlar gözetilerek hesaplanacak olan projeksiyon nüfus dikkate alınarak belirlenecektir. TABLO 4: Halihazırda Yapılaşmış Alanlar ve Yürürlükteki Emirnameler Uyarınca İmara Açık Alanlar MAHALLELER TOPLAM BİNA ADEDİ İÇERİSİNDE BİNA OLAN TOPLAM PARSEL ADEDİ İÇERİSİNDE BİNA OLAN TOPLAM PARSEL ALANI(ha) MAHALLELERİN YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUATLAR UYARINCA İMARA AÇIK NET ALANLARI(ha) YAPILAŞMIŞ PARSELLERİN İMARA AÇIK ALANLAR İÇERİSİNDEKİ PAYI Girne % Doğanköy % Zeytinlik % Karaoğlanoğlu % Karakum % Ozanköy % Beylerbeyi % Edremit % Karaman % GİRNE BELEDİYE TOPLAM % Çatalköy % Arapköy % ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI % % Yapılan tespitlerde Planlama alanı hudutları içerisinde farklı dönemlerde oluşmuş, yerleşim karakteri, insanların yaşam alışkanlıkları, nüfus ve konut yoğunlukları açısından farklılıklar gösteren köyiçleri dışında 5 farklı yapılaşma karakter bölgesi belirlenmiştir. 20

28 HARİTA 9: Mevcut Net Nüfus ve Konut Yoğunlukları 21

29 TABLO 5: Mevcut Net Nüfus ve Konut Yoğunlukları YAPILAŞMA KARAKTER BÖLGESİ A BÖLGESİ (Girne Merkez) 13 B BÖLGESİ (Doğu Çevre Yolunun Kuzeyi) 14 C1 BÖLGESİ (Karaoğlanoğlu- Zeytinlik Bölgesi) C2 BÖLGESİ (Ozanköy-Çatalköy Bölgesi) D1 BÖLGESİ (Batı Çevre Yolunun Güneyi) D2 BÖLGESİ (Doğu Çevre Yolunun Güneyi) D3 BÖLGESİ (Arapköy) Planlama Alanı Geneli BAĞIMSIZ KONUT ADEDİ 12 (Hane Sayısı) BAĞIMSIZ KONUTLARA AİT TOPLAM PARSEL ALANI (hektar) NET KONUT YOĞUNLUĞU (konut/hektar) Net Nüfus Yoğunluğu (kişi/hektar) STANDART PERSELE (600 m2) DÜŞEN KONUT SAYISI , , , KONUT BAŞINA DÜŞEN PARSEL ALANI (m 2 ) , , , Toplam bağımsız konut sayısının yaklaşık %88 i baz alınarak hesaplanmıştır. 13 A Bölgesindeki mevcut bağımsız konut adetleri; mevcut konutlara (8307 adet), yılları arasında konut amaçlı planlama onayı alan toplam 5239 adet konut birimi eklenerek hesap edilmiştir. 14 B Bölgesindeki G5 alt bölgesi mevcut bağımsız konut adetleri; mevcut konutlara (491 adet), yılları arasında konut amaçlı planlama onayı alan toplam 1099 adet konut birimi eklenerek hesap edilmiştir. 22

30 TABLO 6: Girne Beyaz Bölge Emirnamesi A Bölgesi Hudutları İçerisinde 2013 Yılı Sonrası Konut Amaçlı Planlama Onayı Alan Gelişmelere Ait Veriler Yapılaşma Karakter Bölgeleri A BÖLGESİ (Girne Merkez) KISMEN B BÖLGESİ (Doğu Çevre Yolunun Kuzeyi) Yapılaşm amış NET Alan ( ) Planlama Onayı Alan Konut Adedi ( ) Planlama Onayı Alan Konut Parsel Alanı ( ) Planlama Onayı Alan Konut Adedi ( ) Planlama Onayı Alan Konut Parsel Alanı ( ) Planlama Onayı Alan Konut Adedi ( ) Planlama Onayı Alan Konut Parsel Alanı G3 24, , , ,7 14,3 G4 24, , , ,7 14,3 Toplam , , ,4 28,6 G5 10, , , ( ) Planlama Onayı Alan Konut Parsel Alanı Toplamı KAT ADEDLERİ Planlama alanı Girne mahallesi dışında ağırlıklı olarak (%94 ve üzeri) 1-2 katlı yapılardan oluşmaktadır. (Grafik 4) Planlama alanı genelinden farklı olarak Girne mahallesindeki yapıların %52 si 1-2 katlı, %32 si 3 katlı, %13 ü 4 katlı, geriye kalan %3 lük kısmı ise 5 ve 10 katlıdır. (Grafik 5) GRAFİK 4: Kat Adetlerinin Mahalle Bazında Dağılımı VE 2 KATLI 3 KATLI 4 KATLI 5 KATLI 6 VE 7 KATTLI 8,9,10 VE 11 KATTLI 23

31 GRAFİK 5: Girne Mahallesinde Kat Adetlerinin Dağılımı 4 KATLI 13% 5 KATLI 2% GIRNE 6 VE 7 KATTLI 1% 8,9,10 VE 11 KATTLI 0% 1 VE 2 KATLI 52% 3 KATLI 32% Girne Koruma Çevre Planı dışında Planlama alanı hudutları içerisinde 2 farklı emirname ile buna bağlı yapılaşma koşulları olması ve 2010 yılında Girne Beyaz Bölge Emirnamesi nde yapılan değişiklikle kat adedlerinin artırılması bazı problemleri de beraberinde getirmiştir. Eski Liman ile Kale ve Çevresini kapsayan eski kentin merkezinin ve Türk Mahallesinin yer aldığı Girne Koruma Çevre Planı hudutları içerisinde ve Girne Beyaz Bölge Emirnamesini çevreleyen 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı (değiştirilmiş şekli ile) Emirnamesi nde (Girne Beyaz Bölge Emirnamesine cephe alan parsellerde) kat adetleri 2 kat olup hemen bitişiğindeki Beyaz Bölge hudutları içerisinde 10 kata kadar binalar yapılmıştır. Plan çalışmasında doğal ve yapay eşikler, koruma alanları, mevcut yapılaşmalar ve bölgenin karakteri dikkate alınarak bazı düzenlemelerin yapılması gerekmektedir YAPISAL DURUM Planlama alanı genelindeki binalar ağırlıklı olarak iyi veya çok iyi durumdadır (%92)(Grafik 6). Bunun dışında Çatalköy, Arapköy, Ozanköy ve Girne yerleşmelerinde hatırı sayılır oranda inşaa halinde bina bulunmaktadır. (Grafik 7) Bu da yapılaşmanın ağırlıklı olarak Planlama Alanının doğusuna doğru yükselen bir trend içerisinde olduğunu göstermektedir. 24

32 GRAFİK 6: Planlama Alanı Genelindeki Yapısal Durum KÖTÜ 4% TAMİRAT HALİNDE 0% YIKINTI 0% İNŞAAT HALİNDE 4% ÇOK İYİ 43% İYİ 49% GRAFİK 7: İnşaa Halindeki Binaların Mahalle Bazında Dağılımı Girne 12% Doğanköy 2% Zeytinlik 2% Karaoğlanoğlu 4% Arapköy 25% Karakum 1% Çatalköy 28% Karaman 5% Edremit 4% Ozanköy 14% Beylerbeyi 3% YAPI MALZEMESİ Planlama alanı hudutları içerisindeki binaların çok büyük bir bölümü betonarme (%96) yapılardan oluşmaktadır. Planlama alanı hudutları içerisinde az sayıda olan taş ve kerpiç yapılar ağırlıklı olarak köy merkezlerinde yer almaktadır. 25

33 GRAFİK 8: Planlama Alanı Genelindeki Yapı Malzemesi B/A 96% DİĞER 2% TAŞ 2% ÇATI TİPİ Planlama alanı genelinde ağırlıklı olarak eğik çatılı binalar bulunmaktadır.(grafik 9) Apartman tipi yapıların bulunduğu Girne, Karakum ve Karaoğlanoğlu mahalleleri dışında diğer tüm mahallelerde ağırlıklı olarak eğik çatı gözlemlenmektedir.(grafik 10) GRAFİK 9: Planlama Alanı Genelindeki Çatı Tipleri 59% 41% DÜZ EĞİK GRAFİK 10: Çatı Tiplerinin Mahalle Bazında Kendi İçerisinde Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DÜZ EĞİK 26

34 3 DEMOGRAFİK YAPI 3.1 MEVCUT NÜFUS VE EĞİLİMLER Nüfus, genellikle bir ülkede, bir bölgede belirli bir anda yaşayanların oluşturduğu toplam sayıyı ifade eder 15. Nüfus artışı ise, bir ülkedeki doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark ve o ülkeye veya bölgeye göç edenler ile o ülkeden/bölgeden göç edenler arasındaki fark sonucunda ortaya çıkmaktadır. Genellikle nüfus artış hızının, az gelişmiş ülkelerde yüksek, gelişmiş ülkelerde ise düşük olduğu görülmektedir. Planlama sistematiği içerisinde demografik yapı, üzerinde durulması gereken temel konulardan biridir. Plan hazırlanırken yapılan nüfus projeksiyonları o bölgedeki eğitim, sağlık, konut, yol, su vb. sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarının daha sağlıklı bir şekilde belirlenmesini sağlar. Ülkemizde ilk resmi nüfus sayımı 1996 yılında, son nüfus sayımı ise 5 Aralık 2011 tarihinde yapılmıştır. Yapılan nüfus sayım sonuçlarına göre, nüfusun planlama alanındaki yerleşimlere göre dağılımı Tablo 5 de gösterilmektedir. TABLO 7: Girne ve Çatalköy Belediyesi nde Bulunan Yerleşimlerin 1996, 2006, 2011 ve 2016 Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları BELEDİYE GİRNE ÇATALKÖY YERLEŞİM BİRİMİ 1996 NÜFUSU 2006 NÜFUSU NÜFUS ARTIŞ HIZI 16 (Binde) 2011 NÜFUSU NÜFUS ARTIŞ HIZI (Binde) 2016 NÜFUSU 17 NÜFUS ARTIŞ HIZI (Binde) GİRNE DOĞANKÖY ZEYTİNLİK KARAOĞLAN KARAKUM OZANKÖY BEYLERBEYİ EDREMİT KARAMAN BELEDİYE TOP ÇATALKÖY ARAPKÖY BELEDİYE TOP PLANLAMA ALANI TOP KKTC TOPLAMI yılında yapılan son nüfus sayımına göre planlama alanı içerisinde kişinin yaşadığı görülmektedir yılında bu rakamın 49 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir 19. Bu da Nüfus artış hızı, üstel fonksiyon yöntemiyle hesaplanmıştır Nüfus tahminidir Yılı Girne nüfusu; Girne, Karaman, Doğanköy, Edremit, Karakum, Karaoğlanoğlu, Zeytinlik yerleşimlerini kapsamaktadır. 27

35 2016 KKTC nüfusunun yaklaşık %15 ini oluşturmaktadır. Bu projeksiyon değerlerinde planlama alanı içerisindeki yerleşimler arasından Girne dışında Çatalköy, Karaoğlanoğlu, Ozanköy nüfusları 3000 i aşan yerleşimler olarak dikkat çekmektedir yılından 2016 yılına kadar geçen dönemde özellikle Edremit, Karakum, Doğanköy ve Karaoğlanoğlu yerleşimlerinde diğer yerleşimlere oranla yüksek nüfus artışı olduğu gözlemlenmektedir. KKTC de yüksek öğrenim kurumlarının yoğun olmasından kaynaklı, nüfus sayımlarında üniversite öğrencilerinin önemli bir payı bulunmaktadır. Buna göre yılları arası yüksek öğrenim kurumlarında öğrenim gören öğrenci sayıları Tablo 6 da gösterilmiştir yılı eğitim-öğrenim döneminde Ülkedeki toplam öğrenci sayısının olduğu görülmektedir. Bunun %55 ini TC uyruklu öğrenciler, %28 ini de TC dışındaki yabancı uyruklu öğrenciler oluşturmaktadır. TABLO 8: Yılları Arası Üniversitelerde Öğrenim Gören Öğrenci Sayıları UYRUK KKTC TC ÜLKE TOPLA M Devlet Planlama Örgütü nden alınan bilgilere göre KKTC genelinin nüfus artış hızı, doğum ve ölüm hızları Tablo 7 de gösterilmiştir. Buna göre 2016 yılı nüfus artış hızının öğrenci dahil 22.69, öğrenci hariç olduğu görülmektedir. Benzer şekilde öğrenci hariç ortalama doğum hızı 13.26, ortalama ölüm hızı ise 4.61 dir TABLO 9: Nüfus Artış Hızı, Doğum ve Ölüm Hızları Nüfus Artış Hızı (Binde) Nüfus Artış Hızı (Binde) (Öğr. Hariç) Kaba Doğum Hızı (Binde) Kaba Doğum Hızı (Binde) (Öğr.Hariç) Kaba Ölüm Hızı (Binde) Kaba Ölüm Hızı (Binde) (Öğr.Hariç) DPÖ nün projeksiyon değeri esas alınmaktadır. 28

36 3.2 NÜFUS YAPISI Yaş Piramidi ve Çağ Nüfusları Yaş piramidi, belirli bir bölge veya ülke nüfusunun, cinsiyet ve yaş gruplarına göre dağılımını gösterir. Grafik 11 de gösterilen KKTC geneli nüfusunun yaş pramidine bakıldığında gelişmekte olan ülkelerin nüfus yapısına benzer bir grafik gösterdiği bununla beraber bazı yaş gruplarının nufüs dağılımında düzensizliklerin olduğu göze çarpmaktadır. Örneğin yaş arası, özellikle erkek olmak üzere, kadın ve erkek nüfusunun diğer yaşlara oranla fazla olduğu görülmektedir. Bunun nedeni özellikle Girne merkez yerleşmesi başta olmak üzere çeşitli sektörlerde çalışmaya gelen erkek nüfustur. GRAFİK 11: KKTC Yaş Piramidi ERKEK KADIN Girne Çatalköy İmar Planı sınırları içerisinde kalan nüfusun yaş piramidi incelendiğinde (Grafik 12), KKTC geneline yukarda bahis edildiği, gelişmekte olan ülkelerin nüfus yapısına benzer bir grafik görülmektedir. Bu grafiğe bakıldığında, doğum oranlarının daha önce yüksek olduğu, son 20 yılda belirgin bir şekilde düşmeye başladığı, bununla beraber çocuk ölümlerinde de düşme görüldüğü söylenebilir GRAFİK 12: Girne Çatalköy Yaş Piramidi (2016 Tahminine Göre) KADIN 43 ERKEK

37 15-60 yaş arası çalışma çağındaki nüfusa bakıldığında, bu nüfusun %60 ını yaş arası genç nüfusun oluşturmaktadır. Bununla beraber yaş arası nüfus içerisinde, erkek nüfusunun kadın nüfusuna oranla daha fazla olduğu görülmektedir. Ancak bunun dışındaki yaş grupları incelendiğinde kadın-erkek nüfuslarının birbirine yakın olduğu görülmektedir. Ayrıca söz konusuoran KKTC oranları ile de örtüşmektedir. (Grafik 13 (kadın erkek nüfus)). GRAFİK 13: Kadın Erkek Nüfus Oranı KKTC %54 %46 GİRNE - ÇATALKÖY %53 %47 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% ERKEK KADIN Plan alanına ait çağ nüfusları Grafik 14 de gösterilmiştir. Zorunlu eğitim öncesi çağ nüfusu, 0-05 yaş arası; eğitim çağı nüfusu 20, yaş arası; çalışma çağı nüfusu (aktif nüfus), yaş arası; yaşlı nüfus ise 61 yaş ve üzerindeki nüfusu gösterir. Buna göre toplam nüfusun %73 ünü aktif nüfus oluşturmakta, eğitim çağı nüfusu ise toplam nüfusun %9 una denk gelmektedir. GRAFİK 14: Çağ Nüfusları 10% 8% 9% Zorunlu Eğitim Öncesi Çağ Nüfusu 73% Eğitim Çağı Nüfusu Çalışma Çağı Nüfusu Yaşlı Nüfus Grafik 15 de gösterilen ülke genelindeki ve planlama alanındaki çağ nüfuslarına karşılaştırmalı olarak bakıldığında, genel olarak nüfus gruplarının birbiriyle orantılı gittiği görülmektedir. 20 İlköğretim ve ortaöğretim. 30

38 Bununla beraber aktif nüfus olan çalışma çağı nüfusunun toplam nüfusa oranı Girne-Çatalköy bölgesinde ülke genelinden fazladır. GRAFİK 15: Ülke Geneli ve Planlama Alanı Çağ Nüfusları Zorunlu Eğitim Öncesi Çağ Nüfusu Eğitim Çağı Nüfusu Çalışma Çağı Nüfusu Yaşlı Nüfus 0 Girne-Çatalköy KKTC Hanehalkı Büyüklüğü Planlama alanı içerisindeki yerleşimlere bakıldığında, 2011 nüfus sayım sonuçlarına göre ortalama hanehalkı büyüklüğünün 2.77 kişi ile 2.95 olan ülke genelinin altında olduğu görülmektedir (Tablo 8). Bu sayı, Girne Belediyesi sınırlarında 2.76, Çatalköy Belediyesi sınırlarında ise 2.80 dir. Ortalama en düşük hanehalkı büyüklüğü 2.56 kişi ile Karaman yerleşiminde, en yüksek hanehalkı büyüklüğü ise 3.07 kişi ile Arapköy yerleşimindedir. TABLO 10: Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü 21 BELEDİYE YERLEŞİM BİRİMİ TOPLAM KONUT TOPLAM FERT ORTALAMA HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜ KARAMAN BEYLERBEYİ DOĞANKÖY EDREMİT GİRNE KARAKUM KARAOĞLANOĞLU OZANKÖY ZEYTİNLİK GİRNE TOPLAM Yerleşim Yerine göre içerisinde sayım yapılan konutların ortalama hanehalkı büyüklükleri, 2011, DPÖ 31

39 BELEDİYE YERLEŞİM BİRİMİ TOPLAM KONUT TOPLAM FERT ORTALAMA HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜ ARAPKÖY ÇATALKÖY ÇATALKÖY TOPLAM GENEL TOPLAM KKTC GENELİ Girne bölgesinde hanehalkı büyüklüğünün düşük olması, hizmet sektörünün diğer bölgelere göre gelişmiş olması ve aktif nüfusun görece fazla olması, bölgedeki bekar nüfusunun fazla olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Buna göre 2.95 olan Ülke geneli hanehalkı büyüklüğünü Girne bölgesinin düşürdüğü görülmektedir Uyruk KKTC de yaşayanların uyruklarına göre dağılımı Tablo 9 da görülmektedir. Buna göre tabloda en dikkat çekici husus, KKTC genelinde bulunan İngiliz nüfusunun %83 ünün Girne ilçesinde yaşamakta olduğudur. Bununla beraber Girne ilçesindeki yaşayan Türkiye kökenli nüfusun da KKTC li nüfusun yarısından fazlası olduğu görülmektedir. Bu oran diğer ilçelerde daha düşüktür. Girne ilçesinde yaşayan toplam İngiliz nüfusu 3057, Türkiyeli nüfus da tür. TABLO 11: İlçe ve Uyruğa Göre Sürekli İkamet Eden Nüfus, 2011 UYRUK TOPLAM LEFKOŞA MAĞUSA GİRNE GÜZELYURT İSKELE KKTC 190,494 60,786 49,794 38,433 21,350 20,131 TÜRKİYE 80,550 30,449 16,193 23,844 8,076 1,988 BİRLEŞİK KRALLIK 3, , TÜRKMENİSTAN 1,760 1, NİJERYA 1, İRAN 1, PAKİSTAN 1, BULGARİSTAN AZERBAYCAN DİĞER 4,498 1,020 1,076 1, TOPLAM 286,257 94,824 69,741 69,163 30,037 22,492 Girne ilçesinde yaşayan nüfusun uyruklarına göre dağılımına bakıldığında (Grafik 16), ilk sırada %56 lık oranla KKTC vatandaşları gelmektedir. Bunu ikinci sırada %34 lük oranla Türkiye 32

40 vatandaşları takip ederken, İngiliz kökenli nüfusun %4 lük bir oranla üçüncü sırada olduğu görülmektedir. İlçede her biri %1 lik bir oranı kapsayan nicelikte Türkmenistan, Pakistan ve Burgaristan vatandaşlarının yaşadığı da görülmektedir. GRAFİK 16 : Girne İlçesi Nüfusunun Uyruğa Göre Dağılımı 4% 1% 1% 1% 4% 34% 56% KKTC TC Birleşik Krallık Türkmenistan Pakistan Bulgaristan Diğer 3.3 MEVCUT DURUMUN DEVAMI HALİNDE GELECEKTEKİ NÜFUS TAHMİNLERİ Nüfus projeksiyonları geleceğe yönelik politika üretme noktasında büyük önem arz etmektedir. Mevcut nüfus eğilimlerinin tespit edilmesi ve bu eğilimlerin devamı halinde gelecekteki nüfus yapısı hakkında tahminlerde bulunulması daha sağlıklı politikalar üretilmesini sağlar. Girne - Çatalköy İmar Planı çalışmaları kapsamında Devlet Planlama Örgütü ile iletişime geçilmiş, planlama alanı için nüfus projeksiyonu elde edilmiştir. Söz konusu nüfus projeksiyonu değerlerinde doğum, ölüm, göç, yaş yapısı gibi verilerden yararlanılmıştır. Doğum ve ölüm ile ilgili veriler için, İç İşleri Bakanlığı idari kayıtlarından yararlanılmıştır. Göç verileri ise Nüfus sayımı sorularından elde edilen veriler ve idari kayıtların incelenmesi ile hesaplanmıştır. Yaş grubu belirlenirken, nüfus sayımlarından elde edilen veriler, Doğrusal Yöntem kullanılarak hesaplama yapılacak tarihe çekildikten sonra (yıl sonu, yıl ortası, vb) hesaplamaya dahil edilmiştir. Gerekli değişkenler hesaplandıktan sonra PADIS INT programı kullanılarak elde edilen veriler, hedeflenen tarihlere göre, ülkedeki projeksiyonlarla ilgili göstergeleri oluşturacak şekilde kullanılmıştır. Ülkemizdeki öğrenci sayısının nüfus yapısına etkisinden dolayı, öğrenci sayıları nüfus sayımlarından gelen sayılardan çıkarılarak hesaplama yapılmış daha sonra ayni öğrenci sayıları PADIS-INT programından elde edilen sonuçlara eklenerek Toplam Nüfus Sayısına dahil edilmiştir. Böylelikle Ülke için nüfus tahmini elde edilmiştir. 33

41 Ülke için Toplam Nüfus, istenen yıllara göre hesaplandıktan sonra, bölgesel hesaplama yapılırken; ülkenin yapısı, ele alınacak konunun yapısına göre bölgelere (belediye, mahalle, vb.) ayrılmıştır, ayrılan bölgelerin nüfus sayımlarından elde edilen oranları hesaplanır. Bu oranlar kullanılarak daha önce hesaplmalardan elde edilen ülke toplam nüfusu dağıtılarak istenen bölge için nüfus sayısına ulaşılmıştır. (Oranların Dağıtılması Yöntemi) TABLO 12: Planlama Alanı İçerisindeki Yerleşim Birimlerinin Yılları Arası Projeksiyon Nüfusları BELEDİYE YERLEŞİM BİRİMİ 2011 NÜFUSU 2017 NÜFUS TAHMİNİ 2022 NÜFUS TAHMİNİ 2027 NÜFUS TAHMİNİ 2032 NÜFUS TAHMİNİ 2037 NÜFUS TAHMİNİ GİRNE DOĞANKÖY ZEYTİNLİK KARAOĞLANOĞLU GİRNE KARAKUM OZANKÖY BEYLERBEYİ EDREMİT KARAMAN TOPLAM ÇATALKÖY ÇATALKÖY ARAPKÖY TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI KKTC TOPLAMI Mevcut durumun devamı halinde yılları arası nüfus tahmininin yerleşim birimlerine göre dağılımı Tablo 10 da gösterilmiştir. Yapılan beş yıllık tahminlere göre Girne ve Çatalköy Belediyeleri toplam nüfusunun 2017 yılında 51480, 2022 yılında 60190, 2027 yılında 69700, 2032 yılında 80410, 2037 yılında ise civarında olacağı öngörülmektedir. Planlama alanının ülke içindeki payının planlama dönemi sonuna kadar %14 den %17 ye yükseleceği görülmektedir. Tablo 12 de gösterilen yılları arası nüfus tahminlerine bakıldığında, planlama alanındaki toplam nüfus artışının, KKTC geneli nüfus artış oranından daha yüksek olduğu görülmektedir. Yerleşim birimleri tek tek incelendiğinde; Karakum, Edremit ve Doğanköy başta olmak üzere, Arapköy, Çatalköy, Karaoğlanoğlu ve Zeytinlik yerleşimlerinin nüfus artış hızının ilçe ortalamasına göre yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber Karaman, Beylerbeyi, Ozanköy ve Girne yerleşimlerinin nüfus artış hızları ilçe ortalamasının altındadır. 34

42 HARİTA 10: Nüfus Haritası 35

43 4 DOĞAL YAPI 4.1 TOPOĞRAFİK YAPI Planlama alanı kuzey-güney istikametinde denizle dağ arasında kalmış bir alandır. Planlama alanının güney sınırını oluşturan ve en yüksek noktası 1024 metre ile Selvili Tepe 22 olan Girne Sıradağları bu bölgede 900 metre yüksekliğe kadar çıkmaktadır. Beşparmak dağları olarak isimlendirilen Girne Sıradağları batıda Kayalar köyü yakınlarında kıyıdan başlayarak, doğuda Yedikonuk köyüne kadar uzanmaktadır. Planlama Alanı içerisindeki Yerleşim alanlarının büyük bir bölümü 0-50 m arasındaki alanda bulunmakla birlikte Ozanköy ve Çatalköy yerleşim merkezleri metre, Karmi, Beylerbeyi ve Arapköy yerleşim merkezleri metre, Edremit yerleşim merkezi ise metre aralığında bulunmaktadır. Eğim analizi açısından planlama alanı üç farklı bölgeye ayrılmaktadır. Planlama alanın batısı ile Doğanköy arasında kalan bölgede 0-75 metre yüksekliğe kadar %15 ve üzerinde eğime rastlanmamaktadır. Doğanköy den Çatalköy e kadar olan kısımda 100 metre yüksekliğin üzerinde, Çatalköy Arapköy arasında ise 0 kodundan dağa kadar olan bölümde %15 ve üzeri eğimli alanlar bulunmaktadır. Bunlar Çatalköy, Arapköy bölgesinde derin vadili dere yatakları olduğunu göstermektedir. Yerleşim alanlarının büyük bir bölümü 0 - %15 eğim yüzdeliği içerisinde bulunmakla birlikte Edremit, Karaman, Beylerbeyi yerleşim merkezleri ile Ozanköy yerleşim merkezinin güneyi ağırlıklı olarak %25 eğim üzerinde yer almaktadır. 4.2 JEOLOJİK VE JEOMORFOLOJİK YAPI Kıbrıs, Doğu Akdeniz de tektonik yönden karmaşık ve uc plakanın kesiştiği bir alanda yer alır. Bu plakalar güneyde Afrika Plakası, kuzeyde Avrasya (Anadolu) Plakası, doğusunda ise Arap Plakası dır. Afrika ve Anadolu plakaları okyanus kabuğunun basınç özellikleri ve oluşturduğu baskı nedeniyle Kıbrıs Adası boyunca dalma-batma zonlarının (yitim zonlarının) oluşmasına yol acmıştır Kıbrıs ın jeolojik yapısı Tarsus/Amanos kıvrımlı dağ dizisinin uzantısıdır. Bundan dolayı; Kıbrıs floristik acıdan Türkiye nin güney bölgesi ve yakınlığından dolayı Suriye ile benzerlik gösterir. Kıbrıs yaklaşık iki milyon yıl önce adalar topluluğu halindeydi ve kuzeyde yer alan Beşparmak Dağları, güneydeki Trodos Dağlarından sığ bir deniz ile ayrılmaktaydı. Zamanla araziler yükselmiş ve aradaki sığ deniz yerini bugünkü mesarya ovası na bırakmıştır. Ada üç jeomorfolojik zona ayrılmıştır. Trodos Dağları, Beşparmak Dağları ve diğer iki zonu birbirinden ayıran Mesarya Ovası. Ada ayrıca 3 jeotektonik zona ayrılmıştır; Mesarya Ovasını da içine alan Trodos Dağları, Mamonia Kompleksi ve Planlama alanımızı oluşturan Girne Zonudur. Karpaz Yarımada sının en ucuna kadar uzanan Beşparmak Dağları jeolojik yapısı bakımından Girne formasyonuna aittir. Bu formasyon dağınık bazaltik, silk ve dayklar içeren sert Permokarbonifer-Kretase dönemine ait kalker taşı ve mermerden oluşur. (Harita 10). Post-Pliosen Donemde (yaklaşık 5 milyon yıl öncesinden 2 milyon yıl öncesine dek süren üçüncü jeolojik çağ) yükselmeye başlayan drenaj sisteminin bir parçasını oluşturan bir çok vadi ortaya çıkmıştır. Zaman zaman yenilenen yükselmeler dere yataklarının yenilenmesini

44 sağlamış böylece planlama alanımızın doğusunda (Çatalköy-Arapköy) vadiler ana yapı ile uyumsuz bir sistem halinde üst üste bindirilmiş halde platoların içinde oyuklar oluşturmuştur. Doğu-batı yönünde uzanan ve Beşparmak (Girne) Dağlarında ana yükseltileri meydana getiren Tripa Grubu, bölgenin görünür temelini oluşturmaktadır. (Kaynak: Prof. Dr. Osman Ketenoğlu, Kıbrıs-Karpaz Yarımadası nın Vejetasyonunun Bitki Ekolojisi Ve Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması.,Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, 2015) HARİTA 11: Kuzey Kıbrıs ın Temel Jeolojik Özellikleri Planlama Bölgesinde Arapköy mahallesinin dağlık kesimlerinde yer alan heyelan alanları dışında yerleşim açısından zemin problemi olan alanlara rastlanmamaktadır SU KAYNAKLARI Planlama alanı içerisinde yeraltı su kaynağı olarak akiferler, yerüstü su kaynağı olarak ise göletler dereler bulunmaktadır Yeraltı Suları Planlama Planlama alanı içerisinde halihazırda koruma altında olan Girne Sıradağları akiferi ve içilemez durumda olan Girne kıyı şeridi akiferi yer almaktadır. Bölgedeki en önemli yer altı su kaynağı olan Girne Sıra Dağları Akiferi ülkeninin ekonomik gelişimi ve insan yaşamı için gerekli olan içme suyu ihtiyacının % 50 sini karşılamaktadır. Yılın belirli dönemlerinde akiferden beslenmeden fazla su çekimi yapılması, yerleşim alanlarından kaynaklanan kirlilik ve taş ocaklarındaki patlatmalar söz konusu akiferin verimliliğini düşüren başlıca sebeblerdendir tarihinde Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürlüğünden ilgili personel ile yapılan görüşmeden alınmıştır. 24 ÜFP, Bölüm VI Bölge Staratejileri, Politika LŞA-GRN 08/Sayfa 53 37

45 Girne Kıyı şeridi akiferi hidrolik eğimden ötürü yer altı su seviyesi belli bir seviyeden sonra denize boşalım yaptığından ve kanalizasyon altyapısı olmaksızın ileri derecede yapılaşma nedeni ile kirlenmiş durumda olup sınırlı miktarda tarımsal sulamada kullanılmaktadır Göletler ve Dere Yatakları Girne ve Çatalköy Belediye sınırları içerisinde hem sulama hem de yer altı suyu besleme amacıyla kullanılan göletler bulunmaktadır. Planlama alanının doğusunda yer alan Arapköy-Ayandere Göleti ve Arapköy-Uzundere Göleti koruma altında olan sulak alanlardır. Su İşleri Dairesi İşletme ve Bakım Şubesinden elde edilen verilere göre Mart 2016 tarihinde yapılan ölçümlerde m 3 kapasiteye sahip Arapköy-Uzundere Göletinin %33 ünün, ve m 3 kapasiteye sahip Arapköy-Ayandere Göletinin ise %37,26 sının dolu olduğu tesbit edilmiştir. Planlama alanında yer alan koruma altındaki göletler için taslak halinde olan ancak, henüz yürürlüğe girmeyen Su Ortamlarının ve Sulak Alanlarının Korunması tüzüğündeki kurallar geçerli olacaktır. 26 Buna göre su havzalarının etrafında koruma seviyelerine göre yüksek, orta, düşük olmak üzere 3 koruma bölgesi belirlenmiş ve genel koruma ilkeleri yanında her bir bölge için belirli kısıtlamalar ve yasaklar getirilmiştir. Sulak alanların kirlenmemesi, doğal yapılarının ve ekolojik karakterlerinin korunması, su havzalarından su çekilmemesi, herhangi bir katı ve sıvı atık atılmaması genel koruma ilkeleri arasında yer almaktadır. Planlama alanı sınırı içinde 11 adet de yeraltı suyu besleme göleti bulunmaktadır. Göletlerin yerleşim yerine göre dağılımına bakıldığında Edremit de 4, Karaman da 3, Karaoğlanoğlun da 2, Ozanköy de 1 ve Zeytinlik te de 1 adet gölet bulunmaktadır. Bu göletlerden Ozanköy deki ( m 3 ) gölet dışındaki diğer göletler azami m 3 su kapasitesine sahiptir. Göletler yeraltı suyu besleme işlevlerinin yanı sıra sel kapanı görevi de görmektedirler. Ancak, göletlere inşaat atıklarının yanısıra katı ve sıvı atıklar dökülmüş olup bir kısmında bina ve bahçe işgalleri söz konusudur. Göletlerdeki katı ve sıvı atıkların temizlenmesi varsa işgallerin kaldırılması ve etraflarının tellenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Halihazırda bu ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak 3 ü Edremit te biri Karaoğlanoğlu nda olmak üzere 4 gölet için Su İşleri Dairesi ihaleye çıkmış durumdadır. Diğer göletlerin rehabilitesi için de yakın zamanda ihaleye çıkılması planlanmaktadır. Söz konusu göletlere ilave olarak planlama alanında 10 veya 12 adet gölet daha bulunmakta ancak yerleri işgaller ve kullanılmama sonucu belirsizleşmiştir. Yapılacak arazi çalışmaları sonrası söz konusu göletlerin yerleri belirlenebilecektir. Göletlerin yanı sıra bölge içerisinde bulunan dere yatakları da ayrıca önem arz etmektedir 27 ve temizlenmeleri gerekmektedir. Planlama alanı içerisinde birçok dere ve onlara bağlı su arkına rastlanmakta olup dereler ve su arkları ile ilgili yaşanan sorunlar Potansiyel Riskler Bölümü altında yer almaktadır tarihinde Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürlüğünden ilgili personel ile yapılan görüşmeden alınmıştır. 26 Çevre Koruma Dairesi ÇKD /94/105-16/329 sayı ve 24 Mart 2016 tarihli görüş yazından alınmıştır. 27 Su İşleri Dairesi SİD /86-16/261 sayı ve tarihli görüş yazısından ve Daire temsilcisi ile yapılan görüşmeden alınmıştır. 38

46 4.4 DEPREMSELLİK Kıbrıs sismojenik bir bölgede yer alıp tümü depreme yatkın olan bir yerdir. Muhtelif devirlerde hemen hemen her yerinde depremlerden zarar görmüş olduğu bilinmektedir. Ancak tarihsel kaynaklar ve arkeolojik araştırmalara göre Planlama alanı hudutları içerisinde bugüne kadar yaşanmış yıkımlara neden olan büyük depremlere rastlanmamıştır. Ada daki depremlerin temel kaynağı aşağıdaki haritadan (harita 11) da görülebileceği üzere Kıbrıs Yayı olarak adlandırılan fay hattı olup bu fay hattı adanın güney ve güney batı bölümünden geçmektedir. Dolayısıyla bu bölgeler adanın depremler yönünden en aktif kesimidir. HARİTA 12: Kıbrıs ve Yakın Çevresi Fay Haritası Orta ve büyük depremlerin çoğunun dış merkezleri genellikle denizde olup yerleşim yerlerinden uzak ve hasarları ihmal edilebilecek değerlerde olmuştur ile 2016 yılları arasında büyüklükleri Richter ölçeğine göre 5 ve üzeri olan büyük depremlerin Kıbrıs civarındaki dağılımına bakacak olursak dış merkezlerinin batı ve güneyde olduğu görülecektir. 28 (harita 12) 28 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü MTD.0.00.M9-16/042 sayı ve tarihli görüş yazısından alınmıştır. 39

47 HARİTA 13: Kıbrıs ve Yakın Çevresinde Yaşanan Büyük Depremler 4.5 İKLİM Kuzey Kıbrıs makro iklim sınıflandırılmasına göre yarı kurak olarak adlandılan iklim kuşağı arasında yer alır. Aynı zamanda bir Akdeniz bölgesinde yer almasından dolayı yaz mevsiminin sıcak ve kuru; kış mevsiminin ılık ve az yağışlı geçtiği Akdeniz İklimi görülür. Yağışlar çoğunlukla yağmur şeklinde olmakta, nadiren planlama alanının güney sınırını oluşturan dağlık alanlara kısa sürede eriyen kar düşmektedir. Yıllık ortalama hava sıcaklığının 19.0 C olduğu Ülkemizde, Planlama alanı aşağıdaki haritadan da görülebileceği üzere (harita 13) 19,3 20,2 derece arasında olup ülkedeki en sıcak bölgeler arasında yer almaktadır. Son 10 yıllık verilere göre yıl boyunca en sıcak ay ülke genelinden (Temmuz) farklı olarak Planlama Alanı Hudutları içerisinde Ağustos ayıdır. En yüksek hava sıcaklıkları ülke genelinde gündüz saatleri (gölgede) 37.0 C 40.0oC arasında seyrederken son 10 yıllık verilere göre Planlama Alanı Hudutları içerisinde 35.0 C 39.0oC arasında değişmektedir. Son 10 yıllık verilere göre yıl boyunca en soğuk ay ülke genelinden (Ocak) ve farklı olarak Planlama Alanı Hudutları içerisinde Şubat ayıdır. En düşük hava sıcaklıkları Ülke genelinde gündüz saatleri (gölgede) 9.0 C 12.0oC arasında seyrederken son 10 yıllık verilere göre Planlama Alanı Hudutları içerisinde 3.0 C 9.0oC arasında değişmektedir. 40

48 HARİTA 14: KKTC deki Yıllık Ortalama Hava Sıcaklığı Dağılımı 29 Aşağıda yer alan tablo 13 ve tablo 14 den de görülebileceği üzere en soğuk ay olan Şubat ayında sıcaklık ortalaması normali 12,6 derece, en sıcak ay olan Ağustos ayında ise sıcaklık ortalaması normali 28,3 derecedir. Bölgedeki en yüksek ortalama sıcaklık normali en soğuk ay olan Ocak ve Şubat aylarında 16,1 derece, en sıcak ay olan Ağustos ayında ise 32,7 derecedir yılları arasında bölgedeki ortalama sıcaklık değerleri ile normalin karşılaştırılmasında en yüksek sıcaklık farklarının 0,4 derece ile Nisan, Ağustos, Kasım, Aralık aylarında normalin üzerinde olduğunu görürüz. A ynı dönemdeki en yüksek ortalama sıcaklık değerleri ile normalin arasındaki farkta ise en yüksek sıcaklık farkı 0,3 derece ile Kasım ayında normalin üzerindedir. 30 TABLO 13: Bölgenin Yılları Arasındaki Ortalama Sıcaklık Değerleri ile Normali Mukayesesi ( C) TABLO 14: Bölgenin Yılları Arasındaki En Yüksek Ortalama Sıcaklık Değerleri ile Normalin Mukayesesi ( C) ORT. SICAKLIK OCAK ŞUB. MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS EYLÜL EKİM KAS. ARA. YILLIK NORMA Lİ FARK ORT. SICAKL OCAK ŞUB. MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS EYLÜL EKİM KAS. ARA. YILLIK IK NORM ALİ FARK Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü MTD.0.00.M9-16/042 sayı ve tarihli görüş yazısından alınmıştır. 41

49 Bulunduğu enlem derecesinden dolayı güneşlenmenin fazla, güneş enerjisinin bol olduğu Kuzey Kıbrıs ta yaz aylarında ortalama günün 12 saati güneşlidir. Kış aylarında bu değer ortalama 5 saat dolayındadır. Yıl genelinde günlük ortalama güneş enerjisi miktarı cal/cm2 dir. En fazla güneş enerjisi Temmuz ayında günlük ortalama cal/cm2 dir. En az güneş enerjisi ise Aralık ayında günlük ortalama cal/cm2 değerindedir. 31 Deniz suyu sıcaklığı ortalama 21.3 C dır. Deniz suyunun en yüksek sıcaklıkta olduğu aylar Temmuz ve Ağustos aylarında olup, sıcaklık 27.0 C C civarında seyretmektedir. ŞEKİL 1 : KKTC ye Ait Rüzgar Gülü 32 Rüzgar Hızı Bir ada ülkesi olduğundan genel olarak rüzgar, bölgelerin topoğrafik özelliğine göre farklı yönlerden eser. Yukarıdaki rüzgar gülünden de görülebileceği üzere adanın genelinde hakim rüzgar yönü Batı (W) olup Planlama Alanı Hudutları içerisindeki hakim yön ise ağırlıklı olarak Kuzey Batı (NW) yönüdür. TABLO 15: Kuzey Sahili ve Beşparmaklar Bölgesinde Aylara Göre Rüzgar Esme Sayısı ve Rüzgar Yönü (2014 Yılı) OCAK ŞUB. MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS EYLÜL EKİM KAS. ARA. YILLIK HAKİM 28,9 24,1 17, ,9 26,1 29,3 26,2 21,7 22,2 22,7 22 YÖN Yönü S S NW NW NW NW NW NW NW S S SE NW 31 Türkiyede yıl genelinde günlük ortalama güneş enerjisi miktarı 308 cal/cm2, ortalama güneşlenme süresi ise 7,2 saat/gün olarak tesbit edilmiştir. EİE Genel Müdürlüğü /

50 GRAFİK 17: Aylara Göre Ortalama Rüzgar Şiddeti OCAK ŞUB. MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS EYLÜL EKİM KAS. ARA. YILLIK BölgeOrt. Rüzgar Hızı (m/sn) KKTC Ort. Rüzgar Hızı (m/sn) Bölgenin 33 ortalama rüzgar hızına bakılacak olursa, ortalama rüzgar hızının Ülke genelinin (2.8 m/sn) altında, 2,5m/sn olduğu ve ülke genelinin tersine en yüksek rüzgar hızının ağırlıklı olarak yaz aylarında yaşandığı görülmektedir. 34 Aynı zamanda Bölgedeki nem oranları da ülke genelindeki nem oranlarının üzerinde seyretmektedir. Planlama alanının denizle dağ arasında kalan bir bölgede yer alması bu farklılıkların en önemli nedenidir. HARİTA 15 : Yıllık Ortalama Nispi Nem Dağılımı 35 Planlama alanı denizle dağ arasında kalan bir bölgede olduğundan gece ve gündüz arası rüzgâr farkları oluşmaktadır. Gündüzleri karalar,denizlerden daha çabuk ısınmaktadır. Dolayısıyla deniz üzerinde yüksek, kara üzerinde de bir alçak basınç alanı oluşur. Bunun sonucunda denizden karaya doğru esen rüzgârlar başlar. Bu rüzgâr hızı, sıcaklık yükseldikçe artarak ve 33 Kuzey Sahil ve Beşparmaklar 34 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü MTD.0.00.M9-16/042 sayı ve tarihli görüş yazısından alınmıştır

51 öğlen saatlerinde en fazla hızına ulaşır. Güneşin batmasıile rüzgar yönü ters istikamete yönelir ve kara daha çabuk soğuduğu için bu kez karadan denize rüzgâr esmeye başlar. 36 Kuzey Kıbrıs ta yağışlar genellikle Ekim Mart döneminde görülmekle birlikte yılın toplam yağış normali ( ) mm. dir. En yağışlı ay Aralık, en kurak aylar ise Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Aşağıdaki haritadan da görülebileceği üzere (harita 15)Planlama alanı yılın toplam yağış normali üzerinde ( mm arası) yağış almaktadır. HARİTA 16: KKTC de Yıllık Ortalama Yağış Miktarı 36 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü MTD.0.00.M9-16/042 sayı ve tarihli görüş yazısından alınmıştır. 44

52 Aşağıdaki tablodan Bölgedeki ortalama yağış miktarlarına baktığımızda, en yüksek miktarda yağışın mm/m2 ile Ocak ayında, en düşük yağışın ise 0.6 mm/m2 ile Ağustos ayında yaşandığı görülmektedir yılları arasında bölgede yağışlarının normale göre artma/azalma oranlarına bakılacak olursa, Mayıs (%34,2) ve Eylül (%26,3) aylarında %26 ile %34 oranında artış olduğu, yazın en sıcak ayları olan Haziran (%18,3), Temmuz (%8,3), Ağustos (%16,7) aylarında ve Mart (%14,7) ayında ise %8 ile %18 arasında bir azalma olduğu görülecektir. 37 TABLO 16: Bölgenin Arasındaki Toplam Yağışlarının Normaline Göre Artma/Azalma Oranları ( C) GİRNE NORMALİ % OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü MTD.0.00.M9-16/042 sayı ve tarihli görüş yazısından alınmıştır. 45

53 HARİTA 17: Çevre ve Doğal Kaynaklar, Su Kaynakları Akifer 46

54 HARİTA 18: Besleme Göletleri 47

55 5 EKONOMİK YAPI 5.1 TURİZM KKTC Ülke ekonomisine ve Planlama Alanına sağladığı doğrudan ve dolaylı katkısı ile turizm sektörü, ülke genelinde olduğu gibi Planlama Alanında öncü sektör olarak yerini almaktadır. Dünya turizm hareketinde önemli bir paya sahip olan Akdeniz Bölgesi nde yer alan Planlama Alanında turizm sektörünün en önemli turizm ürünleri, plajları, konaklama tesisleri, casinolar, zengin tarihi, doğal güzellikleri, özgün kültürü ve iklimidir. Ancak, zengin tarihi ve doğal çevresi ile sahip olduğu yüksek potansiyele ve mukayeseli üstünlüğe karşın, bölgede ağırlıklı olarak deniz, kum, güneş üçlüsüne dayalı kıyı turizmi ve kumar turizmi gelişmiş olmakta, özel ilgi turizmi ekonomiden arzu edilen payı alamamaktadır. Dünya Turizm Örgütünün Tourism: 2020 Vision Raporuna 38 ve Turizm Gelişim Yasası nın madde 13(5) altında Girne Bölgesi için belirlenmiş olan plan ve stratejilere 39 uygun olarak Bölgede var olan tüm potansiyeller kullanılarak kalitesi arttırılmış ürünlerin tüketildiği, doğal ve sosyal çevreye duyarlı bir turist profilinin taleplerini karşılamaya yönelik faaliyet gösteren yeni bir turizm anlayışına ihtiyaç duyulmaktadır yıl sonu verilerine göre Planlama alanı hudutları içersindeki turistik belgeli konaklama tesisleri (toplam 57 tesis, 9137 yatak), KKTC genelinin (toplam 140 tesis, yatak kapasitesi), adet olarak % 40,7 sini, yatak sayısı olarak ise %44,8 ini, Turistik tesislerde konaklayan kişi sayısı (31384 kişi) ise, KKTC genelinde konaklayan kişi sayısının ( kişi) % 35,8 ini oluşturmaktadır Raporda; Dünya Turizm Örgütü'nün öngörülerine göre, 21. yüzyılda kitle turizminin toplam turizm hareketleri içerisindeki payı tamamen ortadan kalkmasa bile, özel ilgi turizminin öneminin gittikçe artacağı ve nicelik yerine niteliğin daha değerli olduğu modern dünya algısına uygun olarak, sektöre damga vuracağı belirtilmektedir. 39 Madde 13 (5) Girne Bölgesi için plan ve stratejiler: (A) Girne limanı, Girne Kalesi ve devamı boyunca şehrin silüeti açısından benzer çizgide devamlılığın sağlanması, yeni binaların rengi, ölçeği, mimari oranları bakımından buna uyumlu olması, yer yer genişleyen meydanlarda etkinliklerin düzenlenmesi, (B) Uygun güzergahlara yat turlarının yapılması, köy yaşamının canlandırılıp tur programlarına alınması, agro turizm açısından şarapçılık, zeytincilik, harupçuluk ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine özgü diğer ürünlerin geliştirilmesi, (C) Turizme yönelik yeni yatırımların özel ilgi turizmi çerçevesinde yapılacak yatırımlara yönlendirilmesi. Girne kenti içindeki yoğun yapılaşmanın sınırlandırılması. Köylerin özellikleri ile korunarak odak noktalar haline getirilmesi. Eko/agro turizm, kültür turizmi, sağlık turizmi, kongre turizmi gibi turizm aktivitelerinin özendirilmesi; Girne Bölgesi için turizme yönelik hizmet verecek yatak kapasitesinin mevcutlarla birlikte toplam yatak olarak sınırlandırılması. Belirlenen azami yatak kapasitesinin üzerindeki turizm yatırımlarının izinlendirilmemesi. 40 KKTC geneli ile ilgili rakamlar KKTC Merkez BankasıSayı 2195-IV, tablo B.56 ve tablo B.57 den, Planlama Alanı hudutları içerisindeki veriler ise Turizm Planlama Dairesi tarafından hazırlanmış olan Tesislerin Doluluk oranlarını gösteren tablodan hesaplanmıştır. 48

56 Yine 2015 yıl sonu verilerine göre Planlama alanı hudutları içersindeki 5 yıldızlı oteller (toplam 8 tesis, 4698 yatak 41 ), KKTC genelinin (toplam 18 tesis, yatak kapasitesi 42 ) adet olarak % 55 ini, yatak sayısı olarak ise % 41,9 unu oluşturmaktadır. Planlama alanı hudutları (108,3 km 2 ) içerisindeki alanın KKTC yüzölçümünün (3355 km 2 ) %3 ünü oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda Turizmin ülke genelinde bölgede ne denli önemli bir yer tuttuğu ve öncü sektör olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Planlama Alanı içerisindeki tesislerde konaklayan turistlerin geldikleri ülkeye göre dağılımı net olarak bilinmemekle birlikte, 2015 yılında KKTC deki tesislerde konaklayan toplam turistin % 67 sini Türkiye den, %27 si Yabancı ülkelerden gelenler, geriye kalan %6 sını ise yerli halk oluşturmaktadır. 43 Turizmin KKTC ekonomisindeki yerine değinecek olursak; 2001 yılında net turizm gelirlerinin 93,7 milyon dolar iken her yıl artarak 2014 yılında 691,6 milyon dolara yükseldiğini, 44 Turizmin (otelcilik ve lokantacılık) GSYH içerisindeki payının ise %8,3 45 olduğunu görürüz. Planlama Alanı hudutları içerisinde 2016 yılı itibari ile grafik 18 de yüzde cinsinden gösterildiği üzere hali hazırda faaliyette olan 58 tesis (toplam yataklı), inşaa halinde 7 Si yeni inşaat (toplam 1262 yataklı), 7 Si mevcut tesise ilave (toplam 362 yataklı), toplam 14 tesis (toplam 1624 yataklı), teşvik belgesi alıp henüz inşaatına başlanmayan 3 tesis (toplam 1220 yataklı), henüz teşvik belgesi almayan 7 tesis (toplam 2442 yataklı), çeşitli nedenlerle inşaatı duran 11 tesis (1476 yataklı), uzun süreden beri kapalı veya atıl durumda olan 3 tesis (117 yataklı) yer almaktadır. İnşaatı yarım kalmış toplam 11 adet tesisin bir kısmı 1990'lardan, bazıları ise 2000'li yıllardan beri aynı durumda olup, tümünün durma sebebi ekonomik nedenlerdir. Uzun süreden beri kapalı veya atıl durumda olan tesisler de ekonomik sıkıntılardan dolayı kapalı durumdadırlar Turizm Planlama Dairesi tarafından hazırlanan 2015 yıl sonu tesislerin doluluk oranları tablosundan hesaplanmıştır. 42 KKTC Merkez BankasıSayı 2195-IV, tablo B KKTC Merkez BankasıSayı 2195-IV, tablo B KKTC Merkez BankasıSayı 2195-IV,tablo B Turizm Planlama Dairesi, Turizm Planlama Dairesi Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerden elde edilmiştir. 49

57 GRAFİK 18: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Faaliyette, İnşaa halinde ve İzin Aşamasında olan Turistik Konaklama Tesislerinin Dağılımı 8% 1% 14% 7% 2% 61% 7% Faaliyette olanlar İnşaa halinde (ilave) Henüz Teşvik belgesi almayan Kapalı veya atıl durumda İnşaa halinde (Yeni) Teşvik belgesi alıp inşaatına başlanmayan İnşaatı duran Yukarıdaki paragrafta belirtilen turistik konaklama tesislerinin tamamının faaliyete geçtiği düşünüldüğünde Planlama alanı hudutları içerisindeki toplam tesis sayısı 96, toplam yatak sayısı ise olacaktır. Bu rakama son 5 yıl içerisinde bölgede halihazırda planlama onayı almış yaklaşık toplam 5000 yatak kapasiteli tesisler de eklendiğinde Turizm Gelişim Yasasının Madde 13 (5) altında Girne Bölgesi için öngörmüş olduğu toplam yatak sayısı sınırına sadece Planlama Alanı hudutları içerisinde ulaşılmış olacaktır. Yürürlükteki mevzuat uyarınca Planlama alanı hudutları içerisindeki tüm bölgelere turizm yatırımı yapılabileceği, özellikle de Girne II. Bölge Emirnamesi nde yapılaşma koşullarının diğer bölgelere göre yüksek olduğu kıyı bölgelerinde yer alan mavi bölge olarak ayrılmış alanlara 500 yatak ve üzeri tesislerin yer alacağı düşünülürse Turizm Gelişim Yasası nda Girne Bölgesi için belirlenen taşıma kapasitesinin (23 bin yatak) üzerine çıkılacaktır. GRAFİK 19: Faaliyette Olan Turistik Konaklama Tesislerinin Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı Toplam Yatak Sayısının Dağılımı 44% 42% 0% 1% 2% 2% 9% Girne Zeytinlik Karaoğlanoğlu Ozanköy Beylerbeyi Edremit Çatalköy 50

58 Yukarıdaki grafikten de görülebileceği üzere Faaliyette olan Turistik Konaklama Tesislerinin yatak sayısı açısından % 44 ü Çatalköy de, % 42 si Girne de, %9 u Karaoğlanoğlu nda geriye kalan % 5 i ise diğer yerleşim birimlerinde yer almaktadır. Tesis sayısına göre dağılımına bakacak olursak % 61 Girne, %12 Çatalköy, %10 Karaoğlanoğlu, % 27 diğer yerleşmelerde bulunmaktadır. Bu rakamlar Çatalköy bölgesindeki Turistik Tesislerin çok büyük oranda 5 yıldızlı casino lu otellerden (%94) oluştuğunu belgeler niteliktedir. Bölgede halihazırda 13 ü Girne, 4 ü ise Çatalköy Belediye hudutları içerisinde olmak üzere toplam 17 adet casinosu olan 8160 yatak kapasiteli tesis bulunmaktadır. Planlama Alanı içerisinde faaliyet gösteren otellerin toplam yatak kapasitesinin (10865 yatak) %75 i casino lu otellerden oluşmaktadır. Bu tesislerin adet olarak 11 i (%65 i), yatak kapasitesi olarak ise 6636 yataklı tesis (%81 i) kıyıda yer almaktadır. Tüm bu rakamlar bölgedeki turizm faaliyetlerinin ağırlıklı olarak kumar ve deniz, kum, güneş üçlüsüne dayalı kıyı turizmi olduğunu göstermektedir. GRAFİK 20: Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı 4% Sınıflandırma Çeşitlerine Göre Yatak Sayıları 1% 1% 1% 0% 4% 2% 5% 5% 8% 10% 59% 1 yıldızlı 2 yıldızlı 3 yıldızlı 4 yıldızlı 5 yıldızlı II. Sınıf Tatil Köyü Turistik Bangalov Turistik Pansiyon Apart Otel Butik Otel Özel Belgeli Otel Sınıfı Henüz Belirlenmeyen Yukarıdaki 20 numaralı grafikten görüleceği üzere Planlama Alanı hudutları içerisindeki Faaliyette olan Turistik Konaklama tesislerinin %59 u 5 yıldızlı otellerden, %10 u 4 yıldızlı otellerden, %15 i 1,2 ve 3 yıldızlı otellerden, geriye kalan %16 sı ise turistik bangalov, ikinci sınıf tatil köyü, butik otel, apart otel ve özel belgeli otellerden oluşmaktadır. 51

59 Küçük ve orta ölçekli işletmeler olarak kabul ettiğimiz 4 yıldızlı ve 5 yıldızlı oteller dışındaki tesislerin % 31 oranındaki yatak kapasitesi ile bölgede bu anlamda arzulanan seviyelerin altında olduğu görülmektedir. Halihazırda faaliyette olan tesislere yukarıda bahsetmiş olduğumuz inşaa halinde olan, teşvik belgesi alıp henüz inşaatına başlanmayan, henüz teşvik belgesi almayan, çeşitli nedenlerle inşaatı duran ve uzun süreden beri kapalı veya atıl durumda olan tesisler de eklendiğinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin toplam içerisindeki payının daha da düşeceği görülecektir. (Grafik 21) Bu durum Turizm Gelişim Yasasının Madde 13 (5) altında Girne Bölgesi için öngörmüş olduğu Turizme yönelik yeni yatırımların özel ilgi turizmi çerçevesinde yapılacak yatırımlara yönlendirilmesi, Köylerin özellikleri ile korunarak odak noktaları haline getirilmesi, Eko/agro turizm, kültür turizmi aktivitelerinin özendirilmesi politikaları ile uyumlu görülmemektedir. GRAFİK 21:Halihazırda faaliyette olanlara inşaa halinde olan ve İzin aşamasında olan Tesisler de Eklendiğinde Turizm Tesislerinin İşletme Sınıflarına göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı 27% 73% Büyük Ölçekli işletmeler Küçük ve orta ölçekli işletmeler Planlama alanı hudutları içerisindeki toplam yatak sayısının % 86 sını oluşturan Girne ve Çatalköy yerleşimlerindeki Turizm Tesislerin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımında belirgin farklılıklar gözlemlenmektedir. (Grafik 22) 52

60 GRAFİK 22: Girne Yerleşiminde Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı Girne 1% 4% 1% 1% 2% 9% 30% 6% 9% 12% 25% 5 Yıldızlı 4 Yıldızlı 3 Yıldızlı 2 Yıldızlı 1 Yıldızlı II. Sınıf Tatil Köyü Butik Otel Turistik Bangalov Apart Otel T. Pansiyon Sınıfı Belirlenmeyen GRAFİK 23: Çatalköy Yerleşiminde Halihazırda faaliyette olan Turizm Tesislerinin Sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre Yatak Sayıları bakımından dağılımı Çatalköy 5% 1% 94% 5 Yıldızlı 3 Yıldızlı Turistik Bangalov Yukarıdaki 20 ve 21 numaralı grafiklerden anlaşılabileceği üzere Girne yerleşiminde ağırlıklı olarak 4 ve 5 yıldızlı oteller (%55) yer almasına ek olarak bunların dışında her türden turistik tesis yer alırken, Çatalköy yerleşmesinde büyük oranda 5 yıldızlı oteller (%94) göze çarpmaktadır yılı verilerine göre Planlama alanı hudutları içerisindeki otellerin yıllık doluluk oranı %50,2 olarak hesaplanmıştır. Aylara göre doluluk oranlarına bakacak olursak %60 ve üzerinde doluluğun sadece Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında olduğunu, doluluk oranın en yüksek 53

61 olduğu ayın %71,4 le Ağustos ayı, en düşük olduğu ayların ise doluluk oranlarının % 33 civarlarında olduğu Aralık, Ocak ve Şubat aylarında olduğunu görürüz. GRAFİK 24: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Turistik Konaklama Tesislerinde Aylara Göre Yaşanan Doluluk Oranları Aylara Göre Doluluk Oranları Turizm tesislerinin sınıflandırma çeşitlerine ve özel niteliklerine göre doluluk oranlarında aşağıdaki grafik 8 den de görülebileceği üzere en yüksek doluluk oranı olan %60 - %65 arası doluluğun sadece 4, 5 yıldızlı otellerle ve butik otellerde yaşandığı görülmektedir. Doluluk ortalaması %15 in altında olan turistik bangalovlar, turistik pansiyonlar ve özel belgeli oteller sürdürülebilirlik yönünden ekonomik değerler dikkate alındığında verimliliklerini devam ettirmede sıkıntı içinde oldukları gerçeği ortaya çıkmaktadır. GRAFİK 25: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Turistik Konaklama Tesislerinin Sınıflarına Göre Yüzde Cinsinden Doluluk Oranları Tesislerin Sınıflarına Göre Doluluk Oranları Yukarıdaki paragraflarda yer alan veriler bize Planlama Alanı hudutları içerisindeki turizm faaliyetlerinin mevsimselliğe ve belirli alanların içerisine sıkıştığını göstermektedir. Doluluk oranlarının %60 ve üzerine çıkan otellerin büyük oranda kıyılarda yer alan 4 ve 5 yıldızlı casino lu oteller olduğundan hareketle bölgede ağırlıklı olarak casino ile birlikte kıyı turizmin 54

62 hakim olduğunu söyleyebiliriz. Turizm mevsiminin yazdan kışa aktarılarak uzatılması ve iş gücüne kış aylarında istihdam sağlanması açısından Planlama Alanı hudutları içerisinde önemli bir potansiyel kaynak olan dağlık alanların yeterince kullanılamadığını görüyoruz. Aynı zamanda medeniyetlerin kurulduğu, yıkıldığı, el değiştirdiği bir coğrafyada bulunması nedeniyle önemli bir eski eser hazinesi olan bölgenin bu anlamda kültür turizminden yeterince pay almadığı da görülmektedir. Turizm açısından yeterince değerlendirilmeyen dağlık alanlar, tarihi ve kültürel miras alanları dışında, eski köy merkezleri özellikle de Ülkesel Fizik Planda yerel ve uluslararası öneme sahip tarihi, kültürel ve geleneksel yaşam merkezleri olarak belirlenen Çatalköy, Ozanköy, Beylerbeyi ve Karmi köyleri, göçmen kuşların uçuş güzergahlarının bölgede yer alan Beşparmak dağları üzerinde olması ve Arapköy deki göletler kuş gözlemciliği açısından önemli bir turizm potansiyeli olarak dikkat çekmektedir. Yapılan çalışmalar ışığında Turizmle ilgili olarak aşağıdaki sorunlar saptanmıştır; Turizmin belli bir zaman (yaz ayları) ve alan (Girne ve Çatalköy kıyı alanları) içerisine sıkışmış olması, Bölgede henüz faaliyete geçmeyen tesislerin faaliyete geçmesi ile yatak sayılarının 200 ün altında olduğu küçük ve orta ölçekli işletmelerin toplam içerisindeki payının %31den %27 ye düşecek olması, Yöreye özgü doğal yapıyı, yerel mimari ve kültürü dikkate alan anlayışları kabul eden alternatif turizm türlerinin yeterince gelişmemiş olması, Planlama alanı hudutları içerisinde yürürlükte olan emirnamelerin Turizm Gelişim Yasası Madde 13 (5) altında tüm Girne Bölgesi için belirlenen azami yatak sayısını (23 bin yatak) aşabilecek düzenlemeler içermesi, Hem Girne Beyaz Bölge Emirnamesi hem de Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca Ön İmar Sınırları içerisinde neredeyse her yerde turistik konaklama tesisi yapılabilmesi, Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca turizm amaçlı ayrılan ve mavi bölge olarak isimlendirilen alanların mevcut tesisler dışında yaklaşık toplam 6000 yatak kapasitesi barındıracak kadar alansal büyüklük ve yapılaşma koşulları içermesi. 47 Yoğun yapılaşmanın bölgenin zengin tarihi ve doğal çevresi ile sahip olduğu yüksek potansiyele ve mukayeseli üstünlüğüne zarar verecek noktaya gelmesi, Son yıllarda artan ikincil konutların kayıtsız olarak iç ve dış piyasada turizm konaklama amacı ile pazarlanmaları nedeniyle, turizm sektöründe faaliyet gösteren konaklama tesislerinin olumsuz yönde etkilenmesi, Yürürlükte olan Emirnamelerde Planlama Alanı sınırları içerisinde bölgelerin karakterine ve taşıma kapasitesine bağlı olarak turistik tesislerin türüne herhangi bir düzenleme getirilmemiş olması, Yürürlükteki Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca turizm amaçlı ayrılan mavi bölgelerde kıyıların birbirleri ile bağlantısını sağlayacak yürüyüş yollarının, dinlence eğlence alanlarının, el işleri, hediyelik eşya ve benzeri turizm ikincil ürün yatırımlarının halihazırda yapılmamış olması, ayrıca bu alanların Girne Merkez ve Çatalköy Merkezi ile ulaşılabilirliğinin sınırlı olması, Kanalizasyon sistemlerinin bulunmaması nedeniyle atık suların, kıyıların fiziki ve ekolojik yapısını bozması, 47 Söz konusu hesaplama yapılırken mavi bölge içerisindeki mevcut tesisler dışında kalan alandan %35 oranında yol, yeşil alan v.b kamusal alanlar çıkarılmış ve bölgedeki mevcut tesislerdeki ortalama hektar başına düşen yatak sayısı dikkate alınmıştır. 55

63 Kıyıya aksesi olan tesislerin büyük çoğunluğunda sahil şeridi içerisinde kalan yerlerde toplumun kullanımına açık yürüyüş yolu, açık alan ve benzeri amaçlarla alanın kamu yararına ayrılmamış olması, Konut alanları içerisinde yer alan ve özellikle ulaşılabilirliğini konut alanları içerisinden geçerek sağlayan casino ve/veya düğün salonu olan 5 yıldızlı otellerin konut alanlarının bütünlüğüne zarar verici etkilerinin olması. 56

64 HARİTA 19: Turizm 57

65 5.2 SANAYİ Planlama alanı hudutları içerisinde biri alanın doğusunda bir diğeri ise alanın batısında olmak üzere 2 adet Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır. 23/1977 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Yasası nın (Değiştirilmiş Şekli İle) 2 inci maddesinde belirtildiği üzere; Küçük Sanayi Sitesi, ekonomik faaliyetleri parasal sermayeden ziyâde emeğe dayanan, kazancı sahibinin geçimini sağlâyacak yeterlikte olan ve işletmesinde beş kişiden az işçi çalıştıran küçük sanayicilere ayrılan yeri anlatır. Alanın doğusunda kentin zaman içerisinde büyümesi ile halihazırda yerleşim alanları içerisinde kalan Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Aşağıdaki vaziyet planından da görülebileceği üzere yaklaşık 19 bin 700 metre karelik net alana yayılmış bölgede 35 parselde 29 işletme faaliyet göstermektedir. 48 Bazı işletmelerin 2 parsel üzerinde faaliyetlerini sürdürdüğü Bölgede halihazırda boş parsel bulunmamaktadır. ŞEKİL 2: Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesi Vaziyet Planı 48 Sanayi Dairesi Müdürlüğü tarafından tarihinde Dairemize gönderilen veriler. 58

66 Ahşap işleri Elektril işleri Oto işleri Gıda Aleminyum, ve metal işleri demir Temizlik, kozmetik işleri Dokuma, konfeksiyon işleri Mozaik Bölgedeki 6 parselde ahşap işleri, 6 parselde oto işleri, 5 parselde alüminyum, demir ve metal işleri, 4 parselde dokuma, konfeksiyon, 2 parselde elektrik işleri, 2 parselde gıda, 2 parselde temizlik, kozmetik işleri ve 2 parselde de mozaik işleri yürütülmektedir. Bölgede yürütülen mozaik işleri potansiyel kirlilik ve insan sağlığı açısından tehlike arz etmektedir. Bunun yanı sıra bölgede işletmelerin faaliyet alanlarına göre organize bir şekilde konumlandırılmadığı gözlemlenmektedir. Örneğin gıda işletmesinin karşısında mozaik, yanında oto işleri ve aleminyum, metal işleri yer almaktadır. Yürürlükteki Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca bölgede taban alanı oranı %60, toplam inşaat alanı oranı 1.20/1, kat adedi ise 2 kat olarak belirlenmiştir. Bölgedeki parseller ağırlıklı olarak 550 ile 650 metre kare arasında değişmektedir. Alanın doğusunda yer alan Çatalköy Küçük Sanayi Sitesinde ise henüz faaliyete başlanmamıştır. Bölgenin alt yapı çalışmaları tamamlanmış ve sanayi faaliyetlerinin türleri belirlenerek başvuru sahiplerine dağıtımı yapılmıştır. Karakum, Beylerbeyi, Ozanköy, Çatalköy, Arapköy, Esentepe, Karaağaç, Bahçeli, Tatlısu yerleşimlerindeki sanayicilerin başvurularının alındığı bölgede gıda üretimi, ahşap işleri, pvc aleminyum, demir ve metal işleri, oto işleri, reklam, matbaa, beyaz eşya, elektrik işleri, tekstil, temizlik, kozmetik işleri, parke ve mermer işlerine yönelik faaliyetler bu amaç için belirlenen alanlar içerisinde yer alacaktır. Bölgede aynı zamanda arıtma tesisi, yeşil alan ve restaurant için alanlar ayrılmıştır. Bölge Teknecik Elektrik Santralinin güney batısında iki vadi arsasında yer almaktadır.yürürlükteki Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca bölgede taban alanı oranı %40, toplam inşaat alanı oranı 0.80/1, kat adedi ise 2 kat olarak belirlenmiştir. Sanayi Dairesi Müdürlüğü nden yetkili personelle yapılan değerlendirmelerde özellikle taban alanı oranının işletmeler için yetersiz kaldığı belirtilmiştir. Kıbrıs Türk Sanayi Odası verilerine göre yukarıdaki paragraflarda belirtilen sanayi bölgeleri dışında yerleşim alanları içerisinde dağınık bir şekilde yer alan toplam 55 işletme bulunmaktadır. Bunların 19 u gıda, 11 i PVC, alüminyum, demir, metal işleri, 5 i inşaat, 5 i ahşap işleri, 4 ü elektrik, matbaa işleri, 4 ü et ve hayvan ürünleri, 3 ü fişenk imalatı, 1 i temizlik kozmetik işleri, 1 i alt ve üst yapı faaliyetleri, 1 i boya üretimi ve diğer 1 i de bilişim faaliyetidir. 59

67 Söz konusu sanayi faaliyetlerinden hazır beton, kum çakıl tesisleri, mozaik, mermer, tuğla fabrikası gibi inşaat faaliyetleri, bordür, büz, rogar kapağı gibi alt ve üst yapı faaliyetler, fişenk imalatı ile boya üretimine yönelik faaliyetler potansiyel kirlilik ve insan sağlığı açısından tehlike arz eden faaliyetler olarak göze çarpmaktadır. Sanayi Dairesi Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde, yerleşim alanı içerisinde kalan Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesinin yer seçim kriterleri doğrultusunda uygun bir yere aktarılması, konut alanları içerisinde münferit bir şekilde yer alan kirlilik yaratmayan küçük ölçekli sanayi faaliyetlerinin Planlama Alanı hudutları içerisindeki küçük ölçekli sanayi bölgelerine taşınması, yukarıdaki paragrafta belirtilen kirlilik yaratan faaliyetlerin ise Girne Bölgesi dışına taşınması gerektiği belirtilmiştir. Planlama alanı hudutları içerisinde sanayi faaliyetleri açısından aşağıdaki sorunlar saptanmıştır; 1. Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesinin; Halihazırda yerleşim alanı içerisinde kalmış olması, İçerisinde yer alan işletmelerin faaliyet alanlarına göre organize bir şekilde konumlandırılmamış olması, İçerisinde potansiyel kirlilik yaratan mozaik işletmelerinin olması. 2. Çatalköy Küçük Esnaf Sanayi Sitesinde halihazırda yürürlükteki emirname uyarınca belirlenen taban alanı oranının (%40) ihtiyacı karşılamaktan uzak olması, 3. Küçük Ölçekli Sanayi bölgeleri dışında yerleşim alanları içerisinde dağınık bir şekilde yer alan münferit sanayi faaliyetleri olması, 4. Küçük Ölçekli Sanayi bölgeleri dışındaki sanayi faaliyetlerinden hazır beton, kum çakıl tesisleri, mozaik, mermer, tuğla fabrikası gibi inşaat faaliyetleri, alçı, taş, toprak gibi paketleme faaliyetleri, bordür, büz, rogar kapağı gibi Alt ve Üst Yapı faaliyetleri ile boya üretimine yönelik faaliyetlerin potansiyel kirlilik ve insan sağlığı açısından tehlike arz etmesi. 60

68 5.3 TARIM VE HAYVANCILIK Tarım Gerek bölge ihtiyacının karşılanması, gerek turizm sektörünün taleplerinin karşılanması ve gerekse de ihracat yoluyla ülke ekonomisine katkı sağlaması amacı ile sürdürülebilir bir tarım sektörünün varlığı büyük önem taşımaktadır. 49 Planlama alanı hudutları içerisinde yetiştirilen narenciye ürünleri, zeytin (zeytin yağı), harnup (keçi boynuzu, harnup pekmezi) KKTC nin önemli ihraç ürünleri arasında yer almaktadır. Planlama alanının %18,9 u (2242ha) arazi kullanım kabiliyetine göre verimli tarım topraklarından 50 oluşmaktadır. Alanın batısında yer alan verimli tarım toprakları ağırlıklı olarak batı çevre yolunun kuzeyinde, doğusunda yer alan verimli topraklar ise ağırlıklı olarak Girne-Esentepe yolunun güneyinde yer almaktadır. Çatalköy arazi kullanım kabiliyetine göre plan alanı içerisinde tarımsal açıdan verimli toprakların en yoğun bulunduğu yerleşme birimidir. Çatalköy den (616 ha) sonra tarımsal açıdan verimli toprakların en yoğun olduğu mahalleler sırasıyla Ozanköy (450 ha), Beylerbeyi (269ha) ve Zeytinlik (241ha) mahalleleridir. TABLO 17: Arazi Kullanım Kabiliyetine Göre I., II., III. ve IV Sınıf Tarım Topraklarının Yerleşim Birimlerine Göre Dağılımı Mahalleler I.Sınıf tarım toprağı (ha) II.Sınıf tarım toprağı (ha) III.Sınıf tarım toprağı (ha) IV.Sınıf tarım toprağı (ha) Verimli Tarım Toprakları (I,II,III,IV) Toplamı (ha) Mahalle Alanı Girne 11 86,5 6, ,0 Doğanköy ,0 Zeytinlik 0 155,5 83, ,8 Karaoğlanoğlu ,9 Karakum ,0 Ozanköy ,5 450, ,2 Beylerbeyi ,5 269, ,4 Edremit 0 127, , ,3 Karaman ,2 Çatalköy ,5 529, ,5 Arapköy 0 7,5 12,5 150,5 170, ,7 Planlama Alanı ,9 Verimli Tarım Topraklarının Mahalle Alanı İçerisindeki Payı (%) Aşağıdaki grafik 26 dan de görülebileceği üzere Ozanköy mahallesinin %56 sını, Zeytinlik ve Edremit mahallelerinin ise %50 sini I., II., III. ve IV. sınıf tarım toprakları oluşturmaktadır. 49 Bölüm V. Sektör Politikaları, 2.4 Tarım, Ülkesel Fizik Plan 50 I.,II.,III.,IV sınıf tarım toprakları. 61

69 GRAFİK 26: Verimli Tarım Topraklarının Toplam Alan İçerisindeki Payı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Verimli Tarım Topraklarının Toplam Alan İçerisindeki Payı Toplam Verimli tarım topraklarının neredeyse tamamının halihazırda kentsel gelişmeye açık olması ve birçoğunda halihazırda yapılaşma ve/veya parselasyonunun yapılmış olması tarım topraklarının tarımsal amaç dışında kullanılmasına yönelik endişeler ortaya koymaktadır. Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığından 51 alınan 2015 yılı verilerine göre Girne Doğu-Batı bölgesinde toplam 7207 dönüm arazide 5208 ton tarımsal ürün yetiştirilmektedir. Meyveler 52, üzümsü meyve ağaçları 53, harnup ve zeytin ağaçları adet bazında olup alansal veri tabanı bulunmamaktadır. Çiçek üretimi dışında diğer tüm ürünlerde üretim ton üzerinden yapılmaktadır. Aşağıdaki şemada Planlama Alanı hudutları içerisindeki sulu tarım alanları ve bölgede yetiştirilen ürün türleri yer almaktadır. HARİTA 20: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Sulu Tarım Alanları ve Bölgede Yetiştirilen Ürün Türleri Sert kabuklu meyveler (badem, ceviz, antep), yumuşak çekirdekli meyveler (elma, armut, yenidünya), taş çekirdekli meyveler (zerdali, kaysı, şeftali, erik) 53 Nar, incir, muz. 62

70 Yukarıdaki haritadan (Harita 16) görülebileceği üzere Karaman Mahallesi dışındaki tüm mahallelerde sulu tarım yapılmaktadır. Sebze-meyve üretimi Planlama alanının tamamında, narenciye üretimi Karaman, Beylerbeyi ve Arapköy dışındaki diğer mahallelerde, bağcılık üretimi ise Edremit, Zeytinlik, Girne, Ozanköy ve Çatalköy Mahallelerinde yapılmaktadır. Girne Doğu-Batı bölgesinde üretilen ürünlerin miktarının (5208 ton) KKTC (478341ton) içerisindeki payı % 1,1 dir. Üretilen ürünlerin kapladığı alan açısından KKTC içerisindeki payı ise %04 dür. GRAFİK 27: Girne Doğu-Batı Bölgesinde Yetiştirilen Ürünlerin Toplam (5208 ton) İçerisindeki Dağılımı Diğer Sebzeler 2% Yumru Bitkiler 1% Baklagil Sebzeleri Üzümsü meyve 1% ağaçları 2% Meyveler 5% Meyvesi Yenen Sebzeler 13% Üzüm 2% Yem bitkileri 9% Turunçgil meyveleri 11% Yaprağı yenen sebzeler 5% Harup, Zeytin 18% Tahıllar 6% Sera ve Tünellerde Yetiştirilen (hıyar,kabak, v.s) 23% Tonaj açısından bölgede en çok üretilen ürünler sırasıyla; sera ve tünellerde yetiştirilen hıyar, kabak, patlıcan, biber, bamya, böğrülce, (%23), harup ve zeytin (%18), meyvesi yenen sebzeler (%13), turunçgil meyveleri (%11) ve yem bitkileri (%9) sayılabilir. Bölgede üretilen ürünlerin tonaj cinsinden tamamını ve toplam içerisindeki payını yukarıdaki grafikte yer almaktadır. (Grafik 27) Seralarda yapılan çiçek üretimi adet bazında olup, bölgede üretilen çiçek aşağıdaki grafik 28 de görülebileceği üzere KKTC çiçek üretiminin (42000 adet) %95 ini karşılamaktadır. 63

71 GRAFİK 28: Girne Doğu-Batı bölgesinde üretilen çiçek adedinin KKTC de üretilen çiçek adedi içerisindeki payı 5% Girne Doğu/Batı 95% KKTC'deki diğer yerleşmeler Ton cinsinden üretilen ürünlerin KKTC içerisindeki üretim miktarı payına bakacak olursak sırasıyla üzümsü meyve ağaçlarını (%64), sera ve tünellerde yetiştirilen hıyar, kabak, vs(%32), meyveler ve harup, zeytin ağaçlarını (%15) gösterebiliriz. Bunun dışındaki ürünlerin KKTC içerisindeki payını grafik 29 da görebilirsiniz. GRAFİK 29: Girne Doğu-Batı bölgesinde ton cinsinden üretilen ürünlerin ürün türlerine göre KKTC de üretilen ürünler içerisindeki payı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Girne Doğu/Batı KKTC Bölgede üretilen ürünlerin KKTC de üretilen toplam ürün miktarı içerisindeki payına bakacak olursak bölgenin en önemli tarımsal ürünlerin çiçek, üzümsü meyve ağaçları ve seralarda yetiştirilen hıyar, kabak, patlıcan, biber, bamya, böğrülce olduğunu görürüz. Bu ürünlere; çesitli meyve, harup ve zeytin üretimini de ekleyebiliriz. 64

72 Yapılan çalışmalar ışığında Tarımsal üretime yönelik aşağıdaki sorunlar saptanmıştır; Verimli tarım topraklarının çok büyük bir kısmının yürürlükteki mevzuat uyarınca kentsel gelişmeye açık olması, özellikle de KKTC içerisindeki üretim paylarının oldukça yüksek olduğu, üzümsü meyve ağaçlarının, seralarda yetiştirilen hıyar, kabak, patlıcan, biber, bamya, böğrülcenin, meyve, harup ve zeytin ağaçlarının yapılaşma tehdidi altında olması, Zeytin üretimini ve kullanımını teşvik etmek ve eko-turizm çerçevesinde bölgenin tanıtımı yapmak amacı ile Zeytinlik köyünde (Templos) adına (Zeytin Festivali) her yıl festivali düzenlenen hem ekonomik hem de kültürel değeri olan zeytin ağaçlarının, tüm bölgede birçoğunun kesilerek inşaatların yapılması, Verimli tarım topraklarının bir kısmının yapılaşma ve arsa parselasyonları sonrası kaybedilmiş olması, Yürürlükteki Emirname uyarınca eski köy merkezleri için öngörülen taban alanı oranlarının (%60) Girne merkeze oranla 2, diğer yerleşimlere oranla 3 kat fazla olması nedeni ile özellikle eko-agro ve kültür turizmi potansiyeli olan eski köy merkezlerinde yer alan zeytin ve harup ağaçlarının diğer yerleşim yerlerine oranla daha yoğun bir yapılaşma baskısı altında olması Hayvancılık Planlama alanı hudutları içerisinde küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın yanısıra balıkçılık da yapılmaktadır. Bölgede grafik 30 ve 31 den de görülebileceği üzere ağırlıklı olarak küçükbaş olmak üzere büyükbaş hayvancılık (%14) yapılmaktadır. Bunun yanında bölgede 3 büyükbaş, 73 küçükbaş, 6 kombine olmak üzere toplam 82 ağıl 54 bulunmakla birlikte, organize hayvancılık bölgesi sadece Arapköy yerleşmesinde yer almaktadır. Bakanlar Kurulu Kararı 55 ile 1989 yılında Ağıl bölgesi olarak ayrılan alan (yaklaşık m2), sonraki yıllarda inşaa edilen konutlar ve imarlı arsalar arasında kalmıştır. 54 Ağıllardaki büyükbaş hayvan sayısı 1140, küçükbaş hayvan sayısı ise 7061 dir. 55 E(K-3) sayı ve tarihli BK Kararı ile P/H XIII.33.E1 de yer alan 220, 221, 222, 223, 224, 225 ve 226 numaralı parseller ağıl bölgesi olarak ayrılmıştır. 65

73 GRAFİK 30: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Ağılların Tiplerine Göre Dağılımı 7% 4% Büyükbaş Küçükbaş 89% Kombine GRAFİK 31: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Ağıllarda Yer Alan Hayvanların Türlerine Göre Dağılımı 14% Büyükbaş 86% Küçükbaş TABLO 18: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Bulunan Hayvancılık İşletmeleri ve Hayvanların Mahalle Bazında Dağılımı Mahalleler Ağıl Sayısı ve Tipi Hayvan Sayısı Büyükbaş Küçükbaş Kombine Büyükbaş Küçükbaş Girne Doğanköy Zeytinlik Karaoğlanoğlu Karakum Ozanköy

74 Mahalleler Ağıl Sayısı ve Tipi Hayvan Sayısı Büyükbaş Küçükbaş Kombine Büyükbaş Küçükbaş Beylerbeyi Edremit Karaman Girne Toplam Belediye Çatalköy Arapköy Çatalköy Toplam Belediye Planlama Alanı Planlama alanı içerisindeki hayvan ağıllarının sadece %22 si Organize Hayvancılık Bölgesi olan Arapköy yerleşmesinde yer almaktadır. Bunun dışında kalan ağılların olduğu hiçbir mahallede Organize Hayvancılık Bölgesi bulunmamaktadır. Doğanköy ve Karakum yerleşmelerinde hayvan ağılı ve hayvancılık yer almamaktadır. GRAFİK 32: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Bulunan Ağılların (82 adet) Mahalle Bazında Dağılımı Karaman 1% Çatalköy 37% Arapköy 22% Edremit 2% Beylerbeyi 2% Ozanköy 18% Girne 4% Zeytinlik 5% Karaoğlanoğlu 9% Azşağıdaki grafikten de görülebileceği üzere Planlama alanı içerisindeki ağıllarda bulunan hayvanların sadece %21 i Organize Hayvancılık Bölgesi olan Arapköy yerleşmesinde yer almaktadır. 67

75 GRAFİK 33: Planlama Alanı Hudutları İçerisinde Ağıllarda Bulunan Hayvanların (8201 adet) Mahalle Bazında Dağılımı Karaman 1% Edremit 1% Çatalköy 54% Ozanköy 16% Karaoğlanoğlu 3% Arapköy 21% Zeytinlik 2% Girne 2% Turizm sektörünün öncü sektör olduğu Planlama Alanı hudutları içerisinde hayvan varlığının % 79 unun Organize Hayvan Ağılları olmaksızın gelişi güzel yerlerde yer seçmesi ve Planlama Alanı içerisindeki tek Organize Ağıl bölgesinin hali hazırda yerleşim alanı içerisinde kalmış olması bölgenin başlıca sorunları arasındadır. Planlama alanı hudutları içerisindeki hayvan varlığının tamamının bölgede kırsal özeller açısından en gelişmiş bölge olan Arapköy bölgesine yeni bir Organize Ağıl Bölgesi yapılarak taşınması ekonomik ve çevresel açıdan en doğru yaklaşım şekli olacaktır. Planlama alanı içerisindeki hayvancılık faaliyetleri arasında balıkçılık da yer almaktadır. Adayı çevreleyen denizin balıkçılık ve diğer su ürünleri açısından oldukça zengin bir potansiyele sahip olmasına rağmen, bölgede bu konu yeterince gelişmemiştir. Girne Antik (Eski) Limanda Hayvancılık Dairesince izinli 62 tane mesleki balıkçı teknesi bulunmaktadır. Ancak limanda yer alan mesleki ve amatör balıkçı tekneleri ve onların yanında yer alan yatların sayısı limanın kapasitesinin üzerindedir. Bu nedenle Bölgede yeni bir balıkçı barınağına ihtiyaç duyulmaktadır. 56 Planlama alanı hudutları içerisinde balık çiftliği bulunmamaktadır. Planlama alanı hudutları içerisinde hayvancılık faaliyetleri açısından yaşanan problemler aşağıda belirtilmektedir; Planlama Alanı hudutları içerisindeki hayvan varlığının % 79 unun Organize Hayvan Ağılları olmaksızın gelişi güzel yerlerde yer seçmesi Planlama Alanı içerisinde Arapköy de bulunan tek Organize Ağıl bölgesinin hali hazırda yerleşim alanı içerisinde kalmış olması, 29,5 km lik kıyı şeridine sahip Planlama Alanı hudutları içerisinde balıkçılığın yeterince gelişmemiş olması, Balıkçı teknelerinin bulunduğu Girne Antik limanının altyapı yetersizliği olması. 56 Hayvancılık Dairesi HYD / /111 sayı ve tarihli görüş yazısından derlenmiştir. 68

76 6 SOSYAL ALTYAPI Sosyal altyapı başlığı altında ilk, orta ve yüksek öğretim, sağlık, sosyal hizmetler, konut, rekreasyon ve açık alanların mevcut durumu ve planlama alanındaki dağılımı aynı başlıklar altında ele alınmaktadır. 6.1 EĞİTİM Bir ülkenin gelişmişliğinin, eğitime verdiği önem ve doğru eğitim stratejilerinden geçtiği tartışılmaz bir gerçektir. Gelişen dünyada eğitim kalitesini artırmak için her geçen gün farklı eğitim stratejileri ve bilimsel metotlar etkin olarak kullanılmaktadır. Bu metotlar toplumun ihtiyacına göre sürekli yenilenmektedir. Gelişmekte olan teknolojiye ayak uydurmak ve yaşam boyu öğrenme anlayışı doğrultusunda, ülkenin kaliteli eğitime olan talebi her geçen gün artmaktadır. 57 Eğitim alanlarının kent içerisindeki yer seçimleri, eğitimde fırsat eşitliği ilkesinin gereği erişilebilirlik, derslikler, çok amaçlı salon ve benzeri iç mekan özellikleri yanında sahip oldukları açık, yeşil alanlar ve toplam öğrenci sayıları yürütülen eğitim hizmetlerinin kalitesini doğrudan etkileyen mekansal planlama konularıdır. Bu bağlamda raporda Planlama Alanı hudutları içerisindeki eğitim hizmetlerinin kalitesini artırabilmek amacı ile yukarıdaki paragrafta belirtilen yer seçim, erişilebilirlik ve diğer mekansal unsurlar irdelenmiştir. Girne Çatalköy İmar Planı hudutları içerisinde eğitim yılı verilerine göre 5 i devlete ait, 11 i özel sektöre ait olmak üzere toplam 16 adet okul öncesi eğitim kurumu, 4 ü devlete, 2 si özel sektöre ait toplam 6 adet İlköğretim Kurumu, 3 ü devlete, 2 si özel sektöre ait toplam 5 adet Ortaöğretim kurumu yer almaktadır. Planlama Alanı hudutları içerisinde Mesleki Teknik Öğretim Dairesi Müdürlüğü ne bağlı Mesleki Teknik Eğitim Kurumu bulunmamasına karşın tamamı ile gönüllü katılıma dayalı olarak 140 öğrenciye yaygın eğitim kurumu olarak hizmet veren Girne Pratik Sanat okulu yer almaktadır. Planlama Alanı hudutları içerisinde Girne Mahallesinde Özel Eğitim Merkezi 58 yer almaktadır. Merkezde eğitim yılında 4 şubede toplam 13 erkek, 6 kadın toplam 19 öğrenci eğitim görmektedir. Okul öncesi eğitim kurumları 4-5 yaş grubuna, ilköğretim kurumları 6 yaş ile 10 yaş arasına, ortaöğretim kurumları ise 11 yaş ile 17 yaş arasına hizmet sunmaktadır. Zorunlu eğitim çağı, o yılın 31 Aralık gününden önce 6 yaşını tamamlayan çocukların 15 yaşını dolduruncaya kadar süren eğitim ve öğretimlerini kapsar 59. Okul öncesi eğitim kurumları bağımsız olabileceği gibi ilköğretim kurumları içerisinde de yer alabilirler. Ortaöğretim kurumları için de bu geçerli olup ortaokul ve lise birlikte olabileceği gibi ayrı mekanlarda da yer alabilirler. Yürürlükteki 25/1985 Öğretmenler Yasasının 7(1) maddesi uyarınca ilkokullarda ilk 35 öğrenciye kadar 1 öğretmen, 7(2) maddesi uyarınca ise orta, mesleki ve teknik öğretim kurumları ile pratik sanat okullarında her sınıfta azami 40 öğrenci olabileceği belirtilmektedir. 57 Böllüm V Sektör Politikaları, 4.2 Eğitim, Ülkesel Fizik Plan 58 Bedenen ve zihnen özürlü olup özel bir eğitim ve öğrenime gereksinimi olan okul öncesi eğitim yaşına ulaşmış çocukların onsekiz yaşına kadar olan eğitimlerinin tümünü kapsar. / Milli Eğitim Bakanlığı web sitesi, 18 Temmuz /1986 Sayılı KKTC Milli Eğitim Yasası altında yayınlanan Zorunlu Eğitim Tüzüğü/Madde 6 69

77 Yukarıdaki paragraftaki yasa madddesinde belirtilen azami değerlerin Tablo 20 de yer alan ve arası değişen standartlara bakıldığı zaman hayli yüksek olduğu görülmektedir. Buna göre tablo 4 standartlar uyarınca Eğitim yılı verilerine göre ilkokullarda ortalama sınıf büyüklüğü 32,6 öğrenci olan 23 Nisan İlkokulu nun (Girne merkez) sınırı aştığı, Ortaöğretimde ise ortalama sınıf büyüklüğü öğrenci arası değişen 3 devlet okulunun da sınırda olduğu dikkat çekmektedir. Eğitim Tesisi alanlarının kent içerisindeki yer seçimi kararlarının ve taşıdığı mekansal niteliklerinin, yürütülen eğitim hizmetlerinin kalitesini etkilemesinin yanısıra çocuk gelişimi açısından da önemli sonuçlar meydana getirdiği bilinmektedir. 60 Bu bağlamda aşağıdaki maddelerde her bir eğitim kurumuna yönelik okulların konumu, fiziki yapıları ve erişilebilirlikleri, okullarla ilgili öngörülen standartlar ve en son olarak da yapılan tesbitler sonucu gözlemlenen sorunlar ayrıntılı olarak ele alınmıştır Okul Öncesi Eğitim Planlama alanı hudutları içerisinde 5 adet devlete ait, 11 adet ise özel sektöre ait olmak üzere toplam 16 adet Okul Öncesi Eğitim Kurumu bulunmaktadır. Devlete ait Eğitim Kurumlarının 4 tanesi Girne, 1 tanesi ise Çatalköy Belediye hudutları içerisinde yer almaktadır.(tablo 17) Girne, Karakum ve Ozanköy mahalleleri dışındaki Karaoğlanoğlu ve Çatalköy de yer alan okul öncesi eğitim kurumları İlköğretim kurumu içerisinde yer almaktadır. Özel sektöre ait eğitim kurumlarının 10 tanesi Girne, 1 tanesi ise Çatalköy Belediye hudutları içerisinde yer almaktadır. Girne Belediye hudutları içerisindeki Beylerbeyi nde yer alan okul dışında tamamı ilkokuldan ayrı anaokul olarak eğitim vermektedir Devlet okullarının konumu, miktarı, fiziki yapısı ve erişilebilirliği Planlama Alanı Hudutları içerisindeki 11 yerleşim yerinden sadece 5 inde okul öncesi eğitim kurumu bulunmaktadır. Söz konusu okullar Girne, Karaoğlanoğlu, Karakum, Ozanköy ve Çatalköy yerleşmelerinde yer almaktadır. Bölgede en fazla öğrenci kapasitesine sahip Girne kent merkezi içerisinde bulunan Girne Marif Anaokulu Haji Halil Deresinin taşması sonucu sık sık su baskınlarına maruz kalmaktadır. Ozanköy de Girne-Ozanköy anayolu üzerinde yer alan Osman Türkay anaokulu ile Karakum daki Karakum Cuma Cemiloğlu Anaokulu dere yatağının hemen bitişiğinde, Karaoğlanoğlu ndaki Karaoğlanoğlu İlköğretim okulu içerisinde yer alan anaokul Girne-Karaoğlanoğlu anayolunun güney paralelinde, Çatalköy deki Çatalköy İlköğretim okulu içerisinde yer alan anaokul ise Çatalköy yerleşim alanı içerisindeki tali yol üzerinde bulunmaktadır. TABLO 19: Devlete Ait Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Yerleşim Bazında, Çağ Nüfusları, Öğrenci Sayıları ve Sınıf Büyüklüklerine Göre Dağılımı Yenice, M.S (2013). İlköğretim Okulları için mekansal yeterlilik analizi; Burdur Örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), sayfa Tablo İlköğretim Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan Eğitim yılı ve Devlet Planlama Örgütü nce hazırlanan 2015 Nüfus projeksiyonuna göre hazırlanmıştır. 70

78 Mahalle / Belediye Adı 2015 Mahalle Nüfusu 2015 Çağ Nüfusu Çağ Nüfusunun Toplam Nüfus İçerisindeki Payı Adedi Devlete Ait Okul Öncesi Eğitim Kurumları Sınıf Sayısı Öğrenci Sayısı Ort.Sınıf Büyüklüğü Devlet Okullarına Giden Öğrenci Sayısının Genel İçerisindeki Payı Girne ,34% ,1 29,70% Doğanköy ,75% ,00% Zeytinlik ,92% ,00% Karaoğlanoğlu ,66% ,3 62,60% Karakum ,61% ,0 137,93% Ozanköy ,47% ,5 51,65% Beylerbeyi ,97% ,00% Edremit ,06% ,00% Karaman ,60% ,00% GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,35% ,5 35,62% Çatalköy ,34% ,0 22,22% Arapköy ,69% ,00% ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI ,28% ,0 20,61% ,34% ,9 33,39% Tablo 17 den görüleceği üzere, Planlama Alanı hudutları içerisinde 1114 olan 4-5 yaş eğitim çağı nüfusunun sadece 372 si (%33 ü) devlet okullarına gitmektedir. Doğanköy, Zeytinlik, Edremit, Karaman, Beylerbeyi ve Arapköy yerleşmelerinde devlete ait okul öncesi eğitim kurumu bulunmamaktadır. Bunun dışında Girne, Çatalköy ve Karakum Mahallelerinde sadece 5 yaş sınıfı bulunmakta olup 4 yaş için yeterli eğitim çağı nüfusu olmasına rağmen 4 yaş sınıfı bulunmamaktadır nüfus projeksiyonu uyarınca Girne mahallesinde 272, Çatalköy de 82, Karakum da ise 16 adet 4 yaş çağ nüfusu bulunmaktadır. Tablo 1 de ifade edildiği üzere devlet okullarına giden öğrenci sayılarınının çağ nüfusu içerisindeki paylarına bakacak olursak Karakum mahallesinin (%138) etki alanının mahalle hudutlarını aştığı görülecektir. Azami sınıf büyüklüğü açısından Karaoğlanoğlu mahallesindeki okul öncesi eğitim kurumu (27,3 öğrenci/sınıf) hem Planlama Alanı ortalamasının (21,9 öğrenci/sınıf) hem de tablo 20 de yer alan standardın (25 öğrenci/sınıf) üzerindedir. 62 Sadece 5 yaş sınıfı bulunmaktadır. 63 Sadece 5 yaş sınıfı bulunmaktadır. 64 Sadece 5 yaş sınıfı bulunmaktadır. 71

79 Ortalama sınıf büyüklüğünün 21,9 öğrenci, toplam öğrenci sayısı ortalamasının ise 71,2 olduğu Planlama Alanı hudutları içerisinde aynı ortalama değerler baz alındığında 2015 yılı verilerine göre 8 okul öncesi eğitim kurumuna daha ihtiyaç duyulacağı görülecektir. Bu kapsam içinde konuya yönelik gerçek gereksinim, nüfus projeksiyonu içerisinde belirlenecek olan çağ nüfuslarına, nüfus yoğunluklarına, erişilebilirliğe, okulların ideal öğrenci sayıları konusunda belirlenecek standartlara bağlı olarak İmar Planı Raporunda ortaya konacaktır. TABLO 20: Devlet Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları 65 Mahalle Adı Girne Karakum Ozanköy Okul Adı Girne Maarif A. Karaku m Cuma Cemiloğ lu Anaoku lu Osman Türkay A. Okul Alanı (m2) Açık Alan (m2) Kapalı Alan (m2) Taban Alanı Toplam inşaat alanı Öğrenci Sayısı Öğrenci başına düşen Tesis Alanı (m2) Öğrenci Başına düşen Açık Alan Miktarı (m2) Taban Alanı Oranı Yapı Arsa Oranı ,8 9,4 32% 32% ,5 79,0 15% 15% ,4 34,9 14% 14% Planlama Alanı ,0 24,9 19% 19% Bölgedeki okulların tamamı 1 katlı olup, yapısal durumları iyi ve halihazırda herhangi bir tadilat veya onarıma ihtiyaç gösterir durumda değildir. Buna karşın öğrenci başına düşen okul alanı ve açık alan miktarları arasında büyük farklılıklar gözlemlenmektedir. Girne deki okulun öğrenci başına düşen açık alan miktarı ve tesis alanı miktarı açısından tablo 20 de gösterilen standartların oldukça altında kaldığı görülmektedir. Buna karşın diğer iki okul standartların üzerinde açık alana sahiptir. Açık alanların varlığı, peyzajı ve kullanım biçimlerinin çocuğun gelişimi üzerindeki etkilerinden ötürü eğitimin niteliğini belirleyen temel unsurlardan biri olduğu düşünülürse öğrenci başına düşen açık alan miktarının ne denli önemli olduğu görülecektir. Okullardaki toplam öğrenci sayısı açısından Girne deki okul öncesi eğitim kurumu diğer okullara göre yaklaşık 3-4 kat fazla olan 169 öğrenci sayısı ile Unicef tarafından belirlenen 60 ile 75 arası değişen öğrenci standartlarının oldukça üzerindedir. (Tablo 20) TABLO 21: Okula Taşınması Bakanlıkça Sağlanan Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim Öğrencileri ve İkamet Ettikleri Mahalleler ( Eğitim Yılı) Okul alanları içerisinde yer alan açık-kapalı alanlar ve miktarları Eylül 2016 tarihinde Dairemiz teknik personeli tarafından yerinde yapılan çalışmalar sonrasında tesbit edilmiştir. 66 İlköğretim Dairesi Müdürlüğü nün 24 Mayıs 2016 tarihinde Dairemize göndermiş olduğu veriler kullanılarak hazırlanmıştır. 72

80 MAHALLE ADI OKUL ADI ÖĞREN Cİ SAYISI TAŞINAN MAHALLELER TAŞINAN ÖĞRENCİ SAYISI TAŞINAN ÖĞRENCİ SAYISININ TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISINA ORANI Kolordu Komutanlığı 5 %2,9 Girne Girne Maarif Anaokulu 169 Karaoğlanoğlu Lapta Alsancak 11 Güven 1 Karakum - Çatalköy 4 %6,5 %2,4 Girne İçi 46 %4,7 Girne 23 Nisan İlkokulu 978 Beylerbeyi 12 Doğu Girne 11 %1,2 %1,1 Batı Girne 20 %2 Doğanköy 66 %14,4 Ozanköy 69 %15 Girne Şht. Hasan Cafer İlkokulu 459 Yukarı Girne-Yeni Liman- Karakum 165 Beylerbeyi 20 %35,9 %4,4 Askeri Lojman 3 %0,7 GİRNE MAHALLE TOP %26,9 Karakum Karakum Cuma Cemiloğlu Anaokulu 40 Karakum 29 Doğanköy 8 %72,5 %2 Zeytinlik 55 %17,7 Karaoğlanoğlu Karaoğlanoğlu İlkokulu 311 Edremit 8 Karaoğlanoğlu (Kervansaray) 33 %2,6 %10,6 GİRNE BELEDİYESİ TOP Arapköy 37 %28 %12,2 Çatalköy Çatalköy İlkokulu 302 Beşparmak 13 Acapulco - Doğa 56 %4,3 %18,5 ÇATALKÖY BELEDİYESİ TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAM %35,1 %28,5 73

81 Anaokulu öğrencilerinin nerede ikamet ettiklerine dair net bir veriye ulaşılamasa da taşınması Bakanlıkça sağlanan öğrenciler dikkate alındığında; Girne Marif Anaokuluna, Karaoğlanoğlu, Lapta, Alsancak, Karakum ve Çatalköy yerleşmelerinden okul toplam öğrenci sayısının %9 unun taşındığı, Karakum Anaokuluna, Doğanköy den okul toplam öğrenci sayısının %20 sinin taşındığı, Karaoğlanoğlu ilköğretim okuluna Zeytinlik ve Edremitten okul toplam öğrenci sayısının %20 sinin taşındığı, Çatalköy İlköğretim Okuluna Arapköy, Beşparmak ve Acapulco-Doğa dan okul toplam öğrenci sayısının %35 inin taşındığı görülmektedir.( Tablo 19) Özellikle Plan alanı hudutları dışından eğitim almak için bölgeye gelen öğrenciler nedeni ile trafik yükü artmakta, enerji sarfiyatı, trafikten kaynaklı hava kirliliği yaşanmakta ve zamanının önemli bir bölümünü yollarda geçiren öğrencilerin verimliliği olumsuz yönde etkilenmektedir Standartlar Aşağıdaki 20 nolu tabloda okulların azami öğrenci sayılarını, alansal büyüklüklerini ve açık alan miktarlarını gösteren 2 farklı kaynaktan alınan standartlar yer almaktadır. Söz konusu kaynaklar Ülkemizden Başkent Lefkoşa İmar Planı ve İngiltere den Building Bulletin 99 dökümanlarıdır. Building Bulletin 99 dökümanında öğrenci sayılarına göre öngörülen açık ve kapalı alan miktarlarına ve asgari okul büyüklüklerine değinilmiş, ancak okuldaki azami öğrenci sayılarına değinilmemiştir. Bu nedenle Building Bulletin 99 a göre hesaplanan asgari okul alanındaki azami öğrenci sayıları Unicef tarafından hazırlanan dökümandan ve Başkent Lefkoşa İmar Planı ndan alınmıştır. Unicef tarafından yapılan araştırmalarda öğrenci sayıları daha az olan okullarda öğrencilerin ders dışı aktivitelerde, spor faaliyetlerinde ve en önemlisi liderlik becerilerini geliştirmelerinde daha etkin oldukları gerekçesi ile okul öncesi eğitim kurumlarında azami öğrenci bulunması gerektiği belirtilmektedir. 67 Başkent Lefkoşa İmar planında azami değer 100 öğrenci olarak belirlenmiştir.okulların hizmet vereceği nüfus; okullardaki azami öğrenci sayısına ve eğitim çağı nüfusuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Buna göre 2015 nüfus projeksiyonuna göre Planlama Alanı Hudutları içerisindeki okul öncesi eğitim çağı nüfusu toplam nüfusun %2,34 ünü oluşturduğundan aşağıdaki 4 nolu tablonun ikinci satırında belirtilen okuldaki max. Öğrenci sayılarına göre 60 öğrencilik okullar için yaklaşık 2500 kişilik, 75 öğrencilik okullar için yaklaşık 3200 kişilik, 100 kişilik okullar için ise yaklaşık 4250 kişilik yerleşim nüfusuna ihtiyaç duyulacaktır. 67 Unicef / Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) 74

82 TABLO 22: Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına ait Standartlar Birim Başkent Lefkoşa İmar Planı 68 Building Bulletin Sınıftaki max. Öğrenci sayısı 25 - Okuldaki max. Öğrenci sayısı Öğrenci başına düşen Açık alan miktarı - 10 m2/kişi Öğrenci başına düşen kapalı alan miktarı - 3,1 m2/kişi Öğrenci başına düşen Okul alanı m2 13,1 m2/kişi Nüfus başına düşen min. Okul alanı - - MİN. OKUL ALANI m TABAN ALANI ORANI %20 %35 % Sorunlar Yapılan çalışmalar sonucunda planlama sürecinde dikkate alınması gereken birtakım sorunlar tesbit edilmiştir. Bunlar; Plan alanı hudutları içerisindeki bazı okulların taşkın riski olabilecek dere yatağına komşu olması ve/veya ana trafik aksı üzerinde yer alması nedeni ile yer seçimi açısından uygun olmaması, Eğitim çağı nüfusunun sadece %33,4 ünün devlet okullarında eğitim görmesi, Planlama Alanı hudutları içerisindeki okulların 2015 yılı nüfus projeksiyonuna göre ortalama öğrenci sayıları ve ortalama toplam öğrenci sayıları baz alındığında 742 öğrenci için 10 adet daha okul öncesi eğitim (anaokul) ihtiyacı olması, Doğanköy, Zeytinlik, Edremit-Karaman ve Beylerbeyi yerleşmelerinde yeterli eğitim çağı nüfusu olmasına karşın okul öncesi eğitim kurumu olmaması, Girne, Çatalköy ve Karakum mahallelerinde 4 yaş için yeterli eğitim çağı nüfusu olmasına karşın mevcut okullarda 4 yaş sınıfı olmaması, En yakın devlete ait okul öncesi eğitim kurumuna (Çatalköy ilköğretim okulu) yaklaşık 7,5 km uzaklıkta olan Arapköy yerleşmesinde 2015 nüfus projeksiyonuna göre okul öncesi eğitim kurumu yapılması için yeterli çağ nüfusu olmaması, Toplamda 569 eğitim çağı nüfusu olan Girne de sadece 1 adet devlet okulu bulunması, Plan alanı hudutları dışında ikamet eden bir kısım öğrencinin Girne Marif anaokulunda eğitim görmesi, Eğitim, Tablo 21, sayfa (2nd Edition): Briefing Framework for Primary School Projects Incorporating primary school revision to BB82: Area Guidelines for Schools 70 Okuldaki max. öğrenci sayısı olarak Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanı kullanılmıştır. 71 Okuldaki max. öğrenci sayısı olarak Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanı kullanılmıştır. 72 Okuldaki max. Oğrenci sayısı olarak BLİP 6.8 Eğitim, Tablo 21 (sayfa 192) kullanılmıştır. 75

83 Girne Marif Anaokulundaki toplam öğrenci sayısının standartların oldukça üzerinde olması ve buna bağlı olarak açık alan miktarının standartların altında kalması, Karaoğlanoğlu mahallesindeki okulda sınıf başına düşen öğrenci sayısının (27,3 öğrenci/sınıf) standartların (25 öğrenci/sınıf) üzerinde olması İLKÖĞRETİM Planlama alanı hudutları içerisinde 4 adet devlete ait, 2 adet ise özel sektöre ait olmak üzere toplam 6 adet İlköğretim Kurumu bulunmaktadır. Devlete ait Eğitim Kurumlarının 3 ü Girne, 1 i ise Çatalköy Belediye hudutları içerisinde yer almaktadır.(bkz. Tablo 21) Özele ait Eğitim Kurumlarının Karaoğlanoğlu ve Beylerbeyi nde birer adet yer almaktadır. Her iki eğitim kurumunun bünyesinde anaokul bulunmaktadır Devlet Okullarının Konumu, Sayısı, Fiziki Yapısı ve Erişilebilirliği Planlama alanı hudutları içerisindeki 11 yerleşim yerinden sadece 3 ünde ilköğretim kurumu bulunmaktadır. Söz konusu okulların ikisi Girne, biri Karaoğlanoğlu, biri de Çatalköy yerleşmelerinde yer almakta dır. Bölgede en fazla öğrenci kapasitesine sahip Girne de yer alan 23 Nisan İlkokulu halihazırda Haji Halil deresinden kaynaklı taşkınların ve yoğun araç trafiğinin yaşandığı kent merkezi içerisinde, Şht. Hasan Cafer İlkokulu, Karakum daki Karakum Cuma Cemiloğlu Anaokulu nun bulunduğu dere yatağına 30 metre mesafede, Karaoğlanoğlu ndaki Karaoğlanoğlu İlköğretim okulu Girne-Karaoğlanoğlu anayolunun güney paralelinde, Çatalköy deki Çatalköy İlköğretim okulu ise Çatalköy yerleşim alanı içerisindeki tali yol üzerinde bulunmaktadır. 76

84 TABLO 23: Devlete Ait İlköğretim Okullarının Yerleşimlere Göre Dağılımı 73 Mahalle / Belediye Adı 2015 Mahalle Nüfusu 2015 Çağ Nüfusu Çağ Nüfusunun Toplam Nüfus İçerisindeki Payı Adedi Sınıf Sayısı DEVLET OKULU Öğrenci Sayısı Ort.Sınıf Büyüklüğü Devlet Okullarına Giden Öğrenci Sayısının Genel İçerisindeki Payı Girne ,97% ,2 128% Doğanköy ,73% Zeytinlik ,99% Karaoğlanoğlu ,87% ,4 80,90% Karakum % Ozanköy % Beylerbeyi ,35% Edremit ,06% Karaman % GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,16% ,3 85,60% Çatalköy ,48% ,4 79,40% Arapköy ,33% ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLAN ALANI TOPLAM ,57% ,4 70,50% ,22% ,3 83,30% Tablo 21 den görüleceği üzere, Planlama Alanı hudutları içerisinde 2486 olan eğitim çağı nüfusunun 1934 ü yani %78 i devlet okullarına gitmektedir. Bu rakam bölgedeki zorunlu eğitim içerisinde yer alan ilköğretim faaliyetlerinin yüksek oranda devlet tarafından karşılandığı anlamını taşımaktadır. Doğanköy, Zeytinlik, Karakum, Ozanköy, Beylerbeyi, Edremit, Karaman ve Arapköy yerleşmelerinde ilkokul olmamakla birlikte, çağ nüfusu açısından Ozanköy yerleşmesi dışında ilkokul için yeterli çağ nüfusu olmadığı görülmektedir. Tablo 5 den devlet okullarına giden öğrenci sayılarının çağ nüfusu içerisindeki paylarına bakacak olursak Girne mahallesinin (%128) etki alanının mahalle hudutları dışına taştığı görülecektir. 73 Tablo İlköğretim Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan Eğitim yılı ve Devlet Planlama Örgütü nce hazırlanan 2015 Nüfus projeksiyonuna göre hazırlanmıştır. 74 Girne mahallesi içerisindeki 23 Nisan İlkokulu nun toplam öğrenci sayısı 978, ort. sınıf büyüklüğü 32,6 öğrenci/sınıf, Şht. Hasan Cafer İlkokulu nun toplam öğrenci sayısı 459, ort. sınıf büyüklüğü 28,7 öğrenci/sınıftır. 77

85 32,6 kişilik ortalama sınıf büyüklüğü ile 23 Nisan ilkokulunda tablo 24 de gösterilen azami değerlerin (25-30 arası) üzerinde, 28,7 kişilik Hasan Cafer İlkokulu ise ortalama sınırında yer almaktadır. Bu rakamların öğrenci arasında değiştiği diğer 2 okulun standartlarla uyumlu olduğu gözlemlenmektedir. Ortalama sınıf büyüklüğünün 29,3, öğrenci, toplam öğrenci sayısı ortalamasının ise 483 olduğu Planlama Alanı hudutları içerisinde aynı ortalama değerler baz alındığında 2015 yılı nüfus projeksiyonuna göre 1 ilkokula daha ihtiyaç duyulacağı görülecektir nüfus projeksiyonuna göre toplamda 286 eğitim çağı nüfusuna sahip Ozanköy ve Beylerbeyi yerleşmelerinde devlete ait ilköğretim okulu bulunmaması ciddi bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Ancak, bu konudaki gerçek ihtiyaç nüfus projeksiyonu içerisinde belirlenecek olan çağ nüfuslarına, nüfus yoğunluklarına, erişilebilirliğe, okulların ideal öğrenci sayıları konusunda belirlenecek standartlara bağlı olarak İmar Planı Raporunda ortaya konacaktır. TABLO 24: Devlete Ait İlköğretim Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları 75 Mahalle Adı Okul Adı Okul Alanı (m2) Açık Alan (m2) Kapalı Alan (m2) Taban Alanı Toplam inşaat alanı Öğrenci sayısı Öğrenci başına düşen Tesis Alanı (m2) Öğrenci Başına düşen Açık Alan Miktarı (m2) Taban Alanı Oranı Yapı Arsa Oranı Girne Girne 23 Nisan İlkokulu Şht. Hasan Cafer İlkokulu ,2 22,4 14,35% 0, ,4 27,0 13,89% 0,27 Karaoğlano ğlu Çatalköy Karaoğlanpğl u İlkokulu Çatalköy İlkokulu ,7 35,0 9,71% 0, ,7 48,7 5,77% 0,10 Planlama Alanı ,0 29,2 11,44% 0,18 Bölgedeki okulların tamamı 1-2 katlı olup, yapısal durumları iyi veya çok iyi durumdadır. Buna karşın öğrenci başına düşen okul alanı ve açık alan miktarları arasında farklılıklar gözlemlenmektedir. Girne deki okulların öğrenci başına düşen açık alan miktarı ve tesis alanı miktarı açısından tablo 22 de gösterilen standartların altında kaldığı görülmektedir. Buna karşın diğer iki okul standartların üzerinde açık alana sahiptir. Açık alanların varlığı, peyzajı ve kullanım biçimlerinin çocuğun gelişimi üzerindeki etkilerinden ötürü eğitimin niteliğini belirleyen temel unsurlardan biri olduğu düşünülürse öğrenci başına düşen açık alan miktarının ne denli önemli olduğu görülecektir. İlk öğrenim kurumları toplam öğrenci sayısı açısından diğer okullara göre yaklaşık 2-3 kat fazlası olan Girne deki 23 Nisan İlkokulu (978 öğrenci) Unicef tarafından belirlenen (Tablo 24) 75 Okul alanları içerisinde yer alan açık-kapalı alanlar ve miktarları Eylül 2016 tarihinde Dairemiz teknik personeli tarafından yerinde yapılan çalışmalar sonrasında tesbit edilmiştir. 78

86 250 ile 400 arası değişen öğrenci standartlarının oldukça üzerindedir. Aynı zamanda Şht. Hasan Cafer İlkokulu da 459 öğrenci sayısı ile bu standartların üzerindedir. TABLO 25: Okula Taşınması Bakanlıkça Sağlanan İlköğretim Öğrencileri ve İkamet Ettikleri Mahalleler ( Eğitim Yılı) 76 MAHALLE ADI OKUL ADI ÖĞREN Cİ SAYISI TAŞINAN MAHALLELER TAŞINAN ÖĞRENCİ SAYISI TAŞINAN ÖĞRENCİ SAYISININ TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISINA ORANI Girne 23 Nisan İlkokulu 978 Girne İçi 46 %4,7 Beylerbeyi 12 %1,2 Doğu Girne 11 %1,1 Batı Girne 20 %2 Toplam 89 %9,1 Girne Şht. Hasan Cafer İlkokulu 459 Doğanköy 66 %14,4 Ozanköy 69 %15 Yukarı Girne-Yeni Liman- Karakum 165 %35,9 Beylerbeyi 20 %4,4 Askeri Lojman 3 %0,7 Toplam 323 %70 GİRNE MAHALLE TOP %28,6 Karaoğlano ğlu Karaoğlanoğl u İlkokulu 311 Zeytinlik 55 %17,7 Edremit 8 %2,6 Karaoğlanoğlu (Kervansaray) 33 %10,6 Toplam 96 %30,8 GİRNE BELEDİYESİ TOP %29 Çatalköy Çatalköy İlkokulu 302 Arapköy 37 %12,2 Beşparmak 13 %4,3 76 İlköğretim Dairesi Müdürlüğü nün 24 Mayıs 2016 tarihinde Dairemize göndermiş olduğu veriler kullanılarak hazırlanmıştır. 79

87 Acapulco - Doğa 56 %18,5 ÇATALKÖY BELEDİYESİ TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAM %35, %30 İlköğretim okulu öğrencilerinin nerede ikamet ettiklerine dair net bir veriye ulaşılamasa da okula taşınması Bakanlıkça sağlanan öğrenciler dikkate alındığında; 23 Nisan İlkokuluna Beylerbeyi, Doğu-Batı Girneden okul toplam öğrenci sayısının %4 ünün taşındığı, Şht Hasan Cafer İlkokuluna, Doğanköy, Ozanköy ve Beylerbeyinden okul toplam öğrenci sayısının %34 ünün taşındığı, Karaoğlanoğlu ilköğretim okuluna Zeytinlik ve Edremitten okul toplam öğrenci sayısının %20 sinin taşındığı, Çatalköy İlköğretim Okuluna Arapköy, Beşparmak ve Acapulco-Doğa dan okul toplam öğrenci sayısının %35 inin taşındığı görülmektedir. (Tablo 23) Özellikle Girne nin doğusundan ve batısından eğitim almak için bölgeye gelen öğrenciler nedeni ile trafik yükü artmakta, enerji sarfiyatı, trafikten kaynaklı hava kirliliği yaşanmakta ve zamanının önemli bir bölümünü yollarda geçiren öğrencilerin verimliliği olumsuz yönde etkilenmektedir Standartlar Aşağıdaki 8 nolu tabloda okulların azami öğrenci sayılarını, alansal büyüklüklerini ve açık alan miktarlarını gösteren 2 farklı kaynaktan alınan standartlar yer almaktadır. Söz konusu kaynaklar ülkemizden Başkent Lefkoşa İmar Planı ve İngiltere den Building Bulletin 99 dökümanlarıdır. Building Bulletin 99 dökümanında öğrenci sayılarına göre öngörülen açık ve kapalı alan miktarlarına ve asgari okul büyüklüklerine değinilmiş, ancak okuldaki azami öğrenci sayılarına değinilmemiştir. Bu nedenle Building Bulletin 99 göre hesaplanan asgari okul alanındaki azami öğrenci sayıları Unicef tarafından hazırlanan dökümandan ve Başkent Lefkoşa İmar Planı ndan alınmıştır. Unicef tarafından yapılan araştırmalarda öğrenci sayıları daha az olan okullarda öğrencilerin ders dışı aktivitelerde, spor faaliyetlerinde ve en önemlisi liderlik becerilerini geliştirmelerinde daha etkin oldukları gerekçesi ile öğrenci bulunması gerektiği belirtilmektedir. 77 Başkent Lefkoşa İmar planında azami değer 250 öğrenci olarak belirlenmiştir. Okulların hizmet vereceği nüfus; okullardaki azami öğrenci sayısına ve eğitim çağı nüfusuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Buna göre 2015 nüfus projeksiyonuna göre Planlama Alanı Hudutları içerisindeki ilköğretim çağı nüfusu toplam nüfusun %5,2 sini oluşturduğundan aşağıdaki 4 nolu tablonun ikinci satırında belirtilen okuldaki max. Öğrenci sayılarına göre 250 öğrencilik okullar için yaklaşık 4800 kişilik, 400 öğrencilik okullar için yaklaşık 7700 kişilik yerleşim nüfusuna ihtiyaç duyulacaktır. 77 Unicef / Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) 80

88 TABLO 26: Okullara ait Standartlar Başkent Lefkoşa İmar Planı 78 Building Bulletin Sınıftaki max. Öğrenci sayısı Okuldaki max. Öğrenci sayısı Sınıf, diğer iç mekan kullanımları, dolaşım alanı, dış mekan oyun alanı ve yeşil alan 30 m2 20,7 m2 Öğrenci başına düşen toplam Açık alan miktarı - 37 m2/kişi Öğrenci başına düşen Okul alanı 94 m2/kişi 40,7 m2/kişi Nüfus başına düşen min. Okul alanı - - Spor alanı hariç okul alanı 7500 m m m2 Spor alanı m m m2 Min. Okul Alanı m Max. Yürüme mesafesi 800 m - Tavsiye edilen yürüme mesafesi 500 m - Taban alanı oranı %20 - %35 - Toplam İnş alanı oranı - 0,10/ Eğitim, Tablo 21, sayfa (2nd Edition): Briefing Framework for Primary School Projects Incorporating primary school revision to BB82: Area Guidelines for Schools öğrenci hem BLİP ında hem de Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanında yer almaktadır öğrenci Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanında yer almaktadır öğrencilik kapasiteye hizmet veren koşu parkuru ile birlikte futbol sahası, bir voleybol, bir basketbol sahası, etrafında 10 metre genişliğinde yeşil kuşak ve dolaşım alanlarını kapsar yaş ve üzeri yaş grubu için uygun olacak Futbol sahası, 100 metre atletizm ve yarışmalar için alan 81

89 Sorunlar Yapılan çalışmalar sonucunda planlama sürecinde dikkate alınması gereken birtakım sorunlar tesbit edilmiştir. Bunlar; Plan alanı hudutları içerisindeki bazı okulların taşkın riski olabilecek dere yatağına komşu olması ve/veya ana trafik aksı üzerinde veya yoğun araç trafiğinin yaşandığı şehir merkezinde yer alması nedeni ile yer seçimi açısından uygun olmaması, 2015 nüfus projeksiyonuna göre Planlama Alanı hudutları içerisindeki 552 eğitim çağı nüfuna devlet tarafından standartlara uygun eğitim olanağı sunulmamış olması, Ozanköy ve Beylerbeyi yerleşim bütününde yeterli eğitim çağı nüfusu (286 kişi) olmasına karşın ilköğretim kurumu olmaması, Erişilebilirlik mesafeleri düşünüldüğünde ihtiyaç olarak görünen Girne-Alsancak çevre yolunun güneyinde yer alan Edremit ve Karaman yerleşim merkezlerinin olduğu bölgede ve en yakın ilköğretim kurumuna (Çatalköy ilköğretim okulu) yaklaşık 7,5 km uzaklıkta olan Arapköy yerleşmesinde 2015 nüfus projeksiyonuna göre halihazırda yeterli eğitim çağı nüfusu olmaması, 2015 nüfus projeksiyonuna göre yaklaşık 1200 eğitim çağı nüfusu olan Girne de sadece 2 adet devlet okulu bulunması, Planlama Alanı Hudutları içerisindeki yerleşim yerlerinde ikamet eden eğitim çağı nüfusunun sadece çok küçük bir bölümünün ortalama yürüme mesafesi olan 800 metre içerisinde devlete ait ilköğretim olanağına sahip olması, Yukarıdaki paragrafta belirtilenler nedeni ile ilköğretim okullarına olan ulaşımın ağırlıklı olarak taşıtla yapılıyor olması, Plan alanı hudutları içerisindeki diğer okullara göre yaklaşık 2-3 kat fazla öğrencinin eğitim gördüğü Girne deki 23 Nisan İlkokulu nun (978 öğrenci) ve Şht. Hasan Cafer İlkokulunun (459 öğrenci) Unicef tarafından belirlenen (Tablo 24) 250 ile 400 arası değişen öğrenci standartlarının oldukça üzerinde olması ve buna bağlı olarak açık alan miktarının standartların altında kalması ORTAÖĞRETİM Planlama alanı hudutları içerisinde 3 adet devlete ait, 2 adet ise özel sektöre ait ait olmak üzere toplam 5 adet ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. Devlete ait Eğitim Kurumlarının 2 tanesi Girne de, 1 tanesi ise Zeytinlik te yer almaktadır. Zeytinlik te yer alan Oğuz Veli Ortaokulu sadece ortaokul olarak hizmet vermektedir. (Bkz. Tablo 25) Özel sektöre ait eğitim kurumlarından Karaoğlanoğlu, ve Beylerbeyi nde birer adet yer almaktadır.her iki eğitim kurumunun da bünyesinde anaokul, ilkokul, ortaokul ve lise bulunmaktadır Devlet Okullarının Konumu, miktarı, fiziki yapısı ve erişilebilirliği Planlama alanı hudutları içerisindeki 11 yerleşim yerinden sadece 3 ünde ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. Söz konusu okulların ikisi Girne, biri de Zeytinlik yerleşmelerinde yer almaktadır. Zeytinlik te yer alan Oğuz Veli Ortaokulu sadece ortaokul olarak hizmet vermektedir. 82

90 Sadece ortaokul olarak hizmet vermesine rağmen bölgede en fazla öğrenci kapasitesine sahip eğitim kurumu Zeytinlik de yer alan Oğuz Veli Ortaokulu, Girne-Karaoğlanoğlu ana yolu üzerinde, Girne deki 19 Mayıs Türk Marif Koleji, Semih Sancar Caddesinin güneyinde, yerleşim alanları içerisindeki ağaçlık alanda, Anafartalar Lisesi ise Girne Marif Anaokulu ve 23 Nisan İlkokulu ile birlikte halihazırda halihazırda Haji Halil deresinden kaynaklı taşkınların ve yoğun araç trafiğinin yaşandığı kent merkezi içerisinde yer almaktadır. TABLO 27: Devlete ait Orta Okullarının Yerleşimlere Göre Dağılımı 84 Mahalle / Belediye Adı 2015 Mahalle Nüfusu 2015 Çağ Nüfusu Çağ Nüfusunun Toplam Nüfus İçerisindeki Payı DEVLET OKULU Adedi Sınıf Sayısı Öğrenci Sayısı Ort. Sınıf Büyüklüğü Devlet Okullarına Giden Öğrenci Sayısının Çağ Nüfusu İçerisindeki Payı Girne ,0% ,31% Doğanköy ,6% Zeytinlik ,1% ,9 1523% Karaoğlanoğlu ,4% Karakum ,2% Ozanköy ,5% Beylerbeyi ,3% Edremit ,7% Karaman ,6% GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,0% , % Çatalköy ,5% Arapköy ,1% ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLAN ALANI TOPLAM ,4% ,1% , % TABLO 28: Devlete ait Liselerin Yerleşimlere Göre Dağılımı 85 Mahalle / Belediye Adı 2015 Mahalle Nüfusu 2015 Çağ Nüfusu Çağ Nüfusunun Toplam Nüfus İçerisindeki Payı DEVLET OKULU Adedi Sınıf Sayısı Öğrenci Sayısı Ort. Sınıf Büyüklüğü Girne ,1% ,5 68,6% Doğanköy ,3% ,0% Devlet Okullarına Giden Öğrenci Sayısının Çağ Nüfusu İçerisindeki Payı 84 Tablo Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan Eğitim yılı ve Devlet Planlama Örgütü nce hazırlanan 2015 Nüfus projeksiyonuna göre hazırlanmıştır. 85 Tablo Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan Eğitim yılı ve Devlet Planlama Örgütü nce hazırlanan 2015 Nüfus projeksiyonuna göre hazırlanmıştır. 83

91 Zeytinlik ,4% ,0% Karaoğlanoğlu ,4% ,0% Karakum ,6% ,0% Ozanköy ,3% ,0% Beylerbeyi ,6% ,0% Edremit ,5% ,0% Karaman ,0% ,0% GİRNE BELEDİYE ,0% ,5 42,2% TOPLAM Çatalköy ,0% ,0% Arapköy ,1% ,0% ÇATALKÖY BELEDİYE ,0% ,0% TOPLAM PLAN ALANI TOPLAM ,0% ,5 35,9% TABLO 29: Devlete ait Ortaöğretim Kurumlarının Yerleşimlere Göre Dağılımı 86 Mahalle / Belediye Adı 2015 Mahalle Nüfusu 2015 Çağ Nüfusu Çağ Nüfusunun Toplam Nüfus İçerisindeki Payı DEVLET OKULU Adedi Sınıf Sayısı Öğrenci Sayısı Ort. Sınıf Büyüklüğü Girne ,11% ,4 66% Doğanköy ,88% Zeytinlik ,55% ,9 728% Karaoğlanoğlu ,78% Karakum % Ozanköy ,84% Beylerbeyi ,91% Edremit ,22% Devlet Okullarına Giden Öğrenci Sayısının Çağ Nüfusu İçerisindeki Payı Karaman ,64% GİRNE BELEDİYE % ,9 63,74% TOPLAM Çatalköy ,43% Arapköy ,17% ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM ,41% PLAN ALANI TOPLAM ,12% ,9 53,66% Tablo 25 den görüleceği üzere, Planlama Alanı hudutları içerisindeki eğitim çağı nüfusunun %77 si devlet orta okullarına gitmektedir. Bu rakam bölgedeki zorunlu eğitim içerisinde yer alan ortaokul faaliyetlerinin yüksek oranda devlet tarafından karşılandığı anlamını 86 Tablo Genel Ortaöğretim Dairesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan Eğitim yılı ve Devlet Planlama Örgütü nce hazırlanan 2015 Nüfus projeksiyonuna göre hazırlanmıştır. 84

92 taşımaktadır. Ancak buradaki sorun Girne ve Zeytinlik te yer alan okulların tüm planlama alanına hizmet sunmasıdır. Özellikle de eğitim çağı nüfusunun 44 olduğu Zeytinlik te bulunan Oğuz Veli Ortaokulunda 670 öğrenci olması, okulun Planlama Alanı hudutları içerisindeki tüm yerleşimlere hizmet sunduğunu göstermektedir. Liselerde, otaokullardan farklı olarak eğitim çağı nüfusunun sadece %35,9 u devlete ait liselere gitmektedir. Bölgede Lise eğitimi ağırlıklı olarak özel eğitim kurumlarından karşılanmaktadır. Ortaokullardaki benzer sorun liselerde de yaşanmakta olup, bölgede Girne yerleşmesi dışında lise bulunmamaktadır yılı nüfus verilerine göre 227 ortaokul, 258 lise eğitim çağı nüfusunun olduğu Çatalköy belediye hudutları içerisinde ve 171 ortaokul, 205 lise eğitim çağı nüfusunun olduğu Ozanköy ve Balabayıs yerleşim bütününde devlete ait bir ortaöğretim kurumu olmaması ciddi bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Bu kapsam içinde konuya yönelik gerçek gereksinim, nüfus projeksiyonu içerisinde belirlenecek olan çağ nüfuslarına, nüfus yoğunluklarına, erişilebilirliğe, okulların ideal öğrenci sayıları konusunda belirlenecek standartlara bağlı olarak İmar Planı Raporunda ortaya konacaktır. TABLO 30: Devlete Ait Ortaöğretim Okullarındaki Açık, Kapalı Alan Miktarları 87 Mahalle Adı Girne Girne Zeytinlik Okul Adı 19 Mayıs Türk Marif Koleji Anafartalar Lisesi Oğuz Veli Ortaokulu Okul Alanı (m2) Açık Alan (m2) Kapalı Alan (m2) Taban Alanı Toplam inşaat alanı Öğrenci sayısı Öğrenci başına düşen Tesis Alanı (m2) Öğrenci Başına düşen Açık Alan Miktarı (m2) Taban Alanı Oranı Yapı Arsa Oranı ,3 62,7 8% 0, ,3 19,2 18% 0, ,9 20,0 23% 0,45 Planlama Alanı ,4 28,3 15% 0,26 Bölgedeki orta öğrenim kurumlarının tamamı 1-2 katlı olup, yapısal durumları iyi durumdadır. Buna karşın öğrenci başına düşen okul alanı ve açık alan miktarları arasında farklılıklar gözlemlenmektedir. 19 Türk Marif Koleji dışındaki okulların öğrenci başına düşen açık alan miktarı ve tesis alanı miktarı açısından standartların oldukça altında kaldığı görülmektedir. (Tablo 29). Oğuz Veli Ortaokulu nda kullanılan bina taban alanı oranının yürürlükteki mevzuatın 88 üzerine çıktığı, aynı zamanda Unicef tarafından belirlenen (Tablo 29) 480 ile 600 arası değişen öğrenci 87 Okul alanları içerisinde yer alan açık-kapalı alanlar ve miktarları Eylül 2016 tarihinde Dairemiz teknik personeli tarafından yerinde yapılan çalışmalar sonrasında tesbit edilmiştir Girne II. Bölge Kapsamlı Emirnamesi (değiştirilmiş şekli ile) uyarınca eğitim faaliyetlerindeki azami taban alanı oranı %20 olarak belirlenmiştir. 85

93 standartlarının üzerinde öğrenciye eğitim verdiği görülmektedir. Girne mahallesinde yer alan Anafartalar Lisesi de öğrenci sayısı açısından standartların üzerine çıkmıştır. (Tablo 29). Orta öğrenim kurumları öğrencilerinin nerede ikamet ettiklerine dair belirgin (net) bir veriye ulaşılamamıştır. Ancak yerleşmelerdeki eğitim çağı nüfuslarına ve okullardaki öğrenci sayılarına bakıldığı zaman Plan alanının doğusundaki ve batısındaki yerleşim yerlerinde ikamet eden öğrenciler ortaöğretim hizmeti için Girne merkeze ve Zeytinliğe yolculuk etmektedir. Bu durum trafik yükünü artmakta, enerji sarfiyatı, trafikten kaynaklı hava kirliliğine ve zamanının önemli bir bölümünü yollarda geçiren öğrencilerin verimliliğinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır Standartlar Orta öğrenim kurumlarının azami öğrenci sayılarını, alansal büyüklüklerini ve açık alan miktarlarını gösteren 2 farklı kaynaktan alınan standartlar yer almaktadır. Tablo 13 de yer almaktadır. Söz konusu kaynaklar ülkemizden Başkent Lefkoşa İmar Planı ve İngiltere den Building Bulletin 98 dökümanlarıdır. Building Bulletin 98 dökümanında öğrenci sayılarına göre öngörülen açık ve kapalı alan miktarlarına ve asgari okul büyüklüklerine değinilmiş, ancak okuldaki azami öğrenci sayılarına değinilmemiştir. Bu nedenle Building Bulletin 98 göre hesaplanan asgari okul alanındaki azami öğrenci sayıları Unicef tarafından hazırlanan dökümandan ve Başkent Lefkoşa İmar Planı ndan alınmıştır. Unicef tarafından yapılan araştırmalarda öğrenci sayıları daha az olan okullarda öğrencilerin ders dışı aktivitelerde, spor faaliyetlerinde ve en önemlisi liderlik becerilerini geliştirmelerinde daha etkin oldukları gerekçesi ile ortaöğretim kurumlarında azami öğrenci bulunması gerektiği belirtilmektedir. 89 Başkent Lefkoşa İmar planında azami değer 480 öğrenci olarak belirlenmiştir. Okulların hizmet vereceği nüfus; okullardaki azami öğrenci sayısına ve eğitim çağı nüfusuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Buna göre 2015 nüfus projeksiyonuna göre Planlama alanı hudutları içerisindeki; Ortaokul çağı nüfusu toplam nüfusun %3,1 ini oluşturduğundan aşağıdaki 29 nolu tablonun ikinci satırında belirtilen okuldaki max. öğrenci sayılarına göre 480 öğrencilik ortaokullar için yaklaşık kişilik, 600 öğrencilik ortaokullar için ise yaklaşık kişilik yerleşim nüfusuna, Lise çağı nüfusu toplam nüfusun %4 ünü oluşturduğundan aşağıdaki 29 nolu tablonun ikinci satırında belirtilen okuldaki max. öğrenci sayılarına göre 480 öğrencilik okullar için yaklaşık kişilik, 600 öğrencilik okullar için ise yaklaşık kişilik yerleşim nüfusuna, Ortaöğretim çağı nüfusu toplam nüfusun %7,1 ini oluşturduğundan aşağıdaki 29 nolu tablonun ikinci satırında belirtilen okuldaki max. öğrenci sayılarına göre 480 öğrencilik ortaöğretim okulları için yaklaşık 6750 kişilik, 600 öğrencilik ortaöğretim okulları için ise yaklaşık 8450 kişilik yerleşim nüfusuna ihtiyaç duyulacaktır. 89 Unicef / Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) 86

94 TABLO 31: Ortaeğitim Kurumlarına ait Standartlar Başkent Lefkoşa İmar Planı 90 Building Bulletin Sınıftaki max. Öğrenci sayısı Okuldaki max. Öğrenci sayısı Sınıf, diğer iç mekan kullanımları, dolaşım alanı, dış mekan oyun alanı ve yeşil alan 35 m2 20,5 m2 Öğrenci başına düşen toplam Açık alan miktarı - 68,6 m2/kişi Öğrenci başına düşen Okul alanı 83 m2/kişi 72,1 m2/kişi Nüfus başına düşen min. Okul alanı - - Spor alanı hariç okul alanı m m m2 Spor alanı m m m2 96 Min. Okul Alanı m Max. Yürüme mesafesi 1200 m - Tavsiye edilen yürüme mesafesi 800 m - Taban alanı oranı %20 - %35 - Toplam İnş alanı oranı - 0,05/ Eğitim, Tablo 21, sayfa (2nd Edition): Briefing Framework for Secondary School Projects Incorporating primary school revision to BB82: Area Guidelines for Schools öğrenci hem BLİP ında hem de Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanında yer almaktadır öğrenci Unicef tarafından hazırlanan Mart 2009 tarihli Child Friendly Schools Manual (sayfa 6) dökümanında yer almaktadır öğrencilik kapasiteye hizmet veren koşu parkuru ile birlikte futbol sahası, bir voleybol, bir basketbol sahası, etrafında 10 metre genişliğinde yeşil kuşak ve dolaşım alanlarını kapsar. 95 Takım oyunlarını barındırabilecek büyüklükteki Futbol, amerikan futbolu ve hokey, Kriket sahaları, 400mlik atletizm parkuru ve saha yarışları için uygun alan. 96 Takım oyunlarını barındırabilecek büyüklükteki Futbol, amerikan futbolu ve hokey, Kriket sahaları, 400mlik atletizm parkuru ve saha yarışları için uygun alan. 87

95 Sorunlar Yapılan çalışmalar sonucunda planlama sürecinde dikkate alınması gereken birtakım sorunlar tesbit edilmiştir. Bunlar; Zeytinlik teki okulun ana trafik aksı üzerinde, Girne deki Anafartalar Lisesinin ise yoğun araç trafiğinin yaşandığı şehir merkezinde yer alması, 2015 nüfus projeksiyonuna göre Planlama Alanı hudutları içerisindeki ortaöğretim eğitim çağı nüfunun %46,4 üne devlet tarafından standartlara uygun eğitim olanağı sunulmamış olması, Planlama alanı hudutları içerisinde devlete ait lisenin sadece Girne de, ortaokulun ise Girne ve Zeytinlik yerleşmesi dışında olmaması, Çatalköy Belediye hudutları içerisinde ve Ozanköy, Beylerbeyi yerleşim bütününde yeterli eğitim çağı nüfusu olmasına karşın ortaöğretim kurumu olmaması, Erişilebilirlik mesafeleri düşünüldüğünde ihtiyaç olarak görünen Girne-Alsancak çevre yolunun güneyinde yer alan Edremit ve Karaman yerleşim merkezlerinin olduğu bölgede ve Plan alanı hudutları içerisindeki en yakın ilköğretim kurumuna (Çatalköy ilköğretim okulu) yaklaşık 7,5 km uzaklıkta olan Arapköy yerleşmesinde 2015 nüfus projeksiyonuna göre halihazırda yeterli eğitim çağı nüfusu olmaması, Planlama Alanı hudutları içerisindeki yerleşim yerlerinde ikamet eden eğitim çağı nüfusunun çok küçük bir kısmının ortalama yürüme mesafesi olan 1200 m içerisinde devlete ait ortaöğretim olanağına sahip olması, Yukarıdaki paragrafta belirtilenler nedeni ile ortaöğretim okullarına olan ulaşımın ağırlıklı olarak taşıtla yapılıyor olması, 19 Mayıs Türk Marif Koleji (Girne Mahallesi) dışındaki diğer devlet okullarının öğrenci başına düşen açık alan ve tesis alanı miktarı açısından yetersiz kalması, Oğuz Veli Ortaokulunun (Zeytinlik Mahallesi) taban alanı oranının yürürlükteki mevzuatı aşması, Oğuz Veli Ortaokulu (Zeytinlik Mahallesi) ve Anafartalar Lisesinin (Girne Mahallesi) toplam öğrenci sayılarının Unicef tarafından belirlenen standartların üzerinde olması, MESLEK LİSELERİ VE ÖZEL EĞİTİM Planlama Alanı hudutları içerisinde Mesleki Teknik Öğretim Dairesi Müdürlüğü ne bağlı Mesleki Teknik Eğitim Kurumu bulunmamasına karşın tamamı ile gönüllü katılıma dayalı olarak 140 öğrenciye yaygın eğitim kurumu olarak hizmet veren Girne Pratik Sanat Okulu yer almaktadır. Bunun dışında bölgede özellikle Turizme yönelik olarak bir meslek okulu olmaması büyük bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Planlama Alanı hudutları içerisinde Girne Mahallesinde Özel Eğitim Merkezi 97 yer almaktadır. Merkezde Eğitim yılında 4 şubede 13 erkek, 6 kız toplam 19 öğrenci eğitim görmektedir. 97 Bedenen ve zihnen özürlü olup özel bir eğitim ve öğrenime gereksinimi olan okul öncesi eğitim yaşına ulaşmış çocukların onsekiz yaşına kadar olan eğitimlerinin tümünü kapsar. / Milli Eğitim Bakanlığı web sitesi, 18 Temmuz

96 6.2 YÜKSEK EĞİTİM Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi içerisinde Yükseköğretim kurumları belirgin bir sektör olarak, Turizm sektörüyle birlikte en büyük ve etkin iki sektör durumundadır. Yükseköğretim Sektörü küresel anlamda 180 milyar dolarlık büyüklüktedir. Ayrıca UNESCO rakamlarına göre sürekli artan yabancı öğrenci sayısına paralel olarak 2020 yılında sektör 280 milyar dolar büyüklüğe erişecektir. 98 Ülke ekonomisinde önemli bir yer tutan ve 2014 verilerine göre GSMH içerisinde %35 gibi önemli bir paya sahip olan Yüksek Öğrenim sektöründe, son 10 yıl içerisinde 7 üniversitenin faaliyete geçtiği ve öğrenci sayısının den eğitim döneminde e ulaştığı görülmektedir. 99 KKTC, nüfusuna oranla bünyesinde bulundurduğu yabancı örenci sayısı nedeni ile aynı oranda bundan belirli bir ekonomik gelir sağlayan bir ülke durumundadır öğretim yılında KKTC üniversitelerine yaklaşık 73,894 öğrenci kayıt yaptırmıştır. Bu öğrencilerin 40,687 si Türkiye uyruklu, 19,631 i üçüncü ülkelerden, 13,576 sı ise KKTC uyrukludur. 100 Grafik 34 de görüldüğü üzere Ülkedeki yabancı uyruklu örenci sayısı oranının %82 olduğu görülmektedir. Yabancı öğrencilerin büyük bir oranını da TC uyruklu öğrenciler oluşturmaktadır. GRAFİK 34: Yükseköğretim Sektöründeki Öğrencilerin Uyruklarına Göre Dağılımı 27% 18% 55% TC KKTC 3. Ülke Reel Sektör Yükseköğretim Stratejik Planı na göre, 2025 yılına projeksiyon yapıldığında % 6 lık ortalama artışla öğrenci sayısının 132 bin 333 e ulaşacağı hesaplanmıştır. Planlama alanı içerisinde dört adet üniversite bulunmaktadır. Bunlardan Girne Amerikan Üniversitesi, Karaman yerleşiminde; Girne Üniversitesi, Karakum yerleşiminde; Kıbrıs İlim Üniversitesi, ve Uluslaralası Final Üniversitesi de Ozanköy yerleşimlerinde konumlanmıştır. 98 Reel Sektör Danışma Kurulu, Sürdürülebilir Refah ve Çevre 2025 Yılı Yükseköğretim Strateji Planı Reel Sektör Danışma Kurulu, Sürdürülebilir Refah ve Çevre 2025 Yılı Yükseköğretim Strateji Planı 89

97 Bölgede bulunan dört üniversitenin bünyesinde bulundurdukları fakülte ve bölümler Tablo 30 da gösterilmektedir. Üniversiteler arasında kuruluş ve gelişim olarak en köklü sayılabilecek Girne Amerikan Üniversitesi ve Girne Üniversitesi 101 nde daha fazla alanda eğitim verildiği görülmektedir. TABLO 32: Planlama Alanı İçerisindeki Üniversitelerdeki Fakülte ve Bölümler FAKÜLTE BÖLÜM ÜNİVERSİTE 102 Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Falütesi Mimarlık, Tasarım, Güzel Sanatlar Fakültesi İktisadi, İdari ve Beşeri Bilimler Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Dahili Tıp Bilimleri Cerrahi Tıp Bilimleri Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Hemşirelik Beslenme ve Diyetetik Acil Yardım ve Afet Yönetimi Ergoterapi Sağlık Yönetimi Mimarlık İç Mimarlık Grafik Tasarım Plastik Sanatlar Resim İşletme Yönetimi Bankacılık ve Finans Sosyal Hizmet Turizm ve Otel İşletmeciliği Uluslararası İlişkiler Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği Çin Dili ve Edebiyatı Mütercim Tercumanlık Psikoloji Türk Dili ve Edebiyatı İngiliz Dili ve Edebiyatı GÜ GÜ GÜ GÜ, KİÜ GÜ, KİÜ, UFÜ GAÜ, UFÜ GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ, GÜ GAÜ, GÜ GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ, GÜ, KİÜ, UFÜ GÜ GÜ GÜ, KİÜ GÜ, UFÜ KİÜ GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ Hukuk Fakültesi Hukuk GAÜ, GÜ, KİÜ Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Zihinsel Engelliler Öğretmenliği Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğret. Müzik Öğretmenliği GAÜ, GÜ, KİÜ GAÜ, GÜ, KİÜ GAÜ GAÜ 101 Girne Üniversitesi, Lefkoşa da bulunan Yakın Doğu Üniversitesi nin kardeş üniversitesidir. 102 GAÜ Girne Amerikan Üniversitesi ni, GÜ Girne Üniversitesi ni, KİÜ Kıbrıs İlim Üniversitesi ni, UFÜ Uluslararası Final Üniversitesi ni ifade etmektedir. 90

98 FAKÜLTE BÖLÜM ÜNİVERSİTE 102 Okuln Öncesi Öğretmenliği Sınıf Öğretmenliği Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Türkçe Öğretmenliği İngilizce Öğretmenliği GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ Eczacılık Fakültesi Eczacılık GAÜ Mühendislik Fafültesi Bilgisayar Mühendisliği Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Endüstri Mühendisliği Enerji Sistemleri Mühendisliği İnşaat Mühendisliği Uçak Mühendisliği Makine Mühendisliği Mekatronik Mühendisliği GAÜ, GÜ, KİÜ GAÜ, GÜ, KİÜ, UFÜ GAÜ GAÜ GAÜ, GÜ GÜ GÜ KİÜ, UFÜ Siyasal Bilimler Fak. Siyasal Bilimler GAÜ İletişim Fakültesi Denizcilik Fakültesi Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Fakültesi Basın Yayın Dijital Pazarlama ve Sosyal Medya Yönet. Halkla İlişkiler Radyo, Televizyon ve Sinema Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Deniz Ulaştırma ve Lojistik Deniz Bilimleri Fak. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği GÜ Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Sivil Hava Ulaştırma Lojistiği Havacılık Yönetimi Pilotaj Uçak Mühendisliği GAÜ GAÜ GAÜ GAÜ GÜ GÜ GÜ GÜ GÜ GÜ GÜ GÜ döneminden dönemine kadar üniversitelerde bulunan öğrenci sayıları Tablo 31 da gösterilmiştir. Buna göre son nüfus sayımı yapılan 2011 yılında bölgede sadece 6,775 öğrenci ile Girne Amerikan Üniversitesi bulunmakta idi öğrenim dönemine bakıldığında Girne Amerikan Üniversitesi nde 15,334, Girne Üniversitesi nde 761, Kıbrıs İlim Üniversitesi nde 399 öğrencinin olduğu görülmektedir. Uluslaralası Final Üniversitesi öğrenim döneminde öğrenci alımına başlayacak olup döneminde öğrencisi bulunmamaktadır. 91

99 TABLO 33: Planlama Bölgesi ndeki Üniversiteler ve Öğrenci Sayıları 103 ÜNİVERSİTE/DÖNEM Girne Amerikan Üniv. 6,775 8,476 10,791 13,025 15,334 Girne Üniversitesi Kıbrıs İlim Üniversitesi Uluslararası Final Üniv TOPLAM 6,775 8,476 11,333 13,960 16,494 Planlama alanı içerisindeki yabancı uyruklu öğrenci sayılarına o üniversitenin yabancı uyruklu öğrenci sayısı oranlarından ulaşılmıştır. Elde edilen veriler ışığında, Öğretim Dönemi incelendiğinde Girne Amerikan Üniversitesi nde 13,187 (%86 104,); Girne Üniversitesi nde 640 (%84), Kıbrıs İlim Üniversitesi nde 323 (%81) olmak üzere, toplam 14,150 yabancı uyruklu öğrenci olduğu tahmin bilinmektedir. Üniversitelerden alınan bilgilere göre, Kıbrıs İlim Üniversitesi nde bulunan öğrenci sayısı önümüzdeki 20 yıl içerisinde maksimum 1000 öğrenci ile sınırlanacaktır. Uluslararası Final Üniversitesi eğitim dönemine 200 öğrenci ile eğlime başlayacak olup, ilk 10 yıl bu rakamın 5000 e, sonraki 10 yıl içinde de 7000 e ulaşacağı öngörülmektedir. Bölgedeki öğrenci sayısının doygunluğa ulaşıp ulaşmadığını analiz edebilmek için Dünyadan öğrenci kenti örnekleri incelenmiştir. Buna göre Tablo 32 incelendiğinde nüfusu 159,600 olan Oxford kentindeki toplam üniversite öğrenci sayısı 29,467 dir. Benzer bir şekilde nüfusu 105,162 olan Cambridge kentindeki öğrenci sayısı 20,087 dir. Oxford ve Cambridge kentlerinde üniversite öğrenci sayısının nüfusa oranı %18 ve %19 dur. Bununla beraber bir öğrenci kenti olarak Türkiye de önplana çıkmış olan Eskişehir örneği incelendiğinde bu oranın %9 larda kaldığı görülmektedir. Üniversite öğrenci sayısının kent nüfusuna oranı konusunda Girne kenti incelendiğinde, planlama alanı dahilinde 2011 yılı öğrenci sayısı oranının, Oxford ve Cambridge kentlerine benzer bir oranda, %17 olduğu dikkat çekmektedir. Ancak 2016 yılına gelindiğinde bu oranın %33 e çıktığı, öğrenci sayısının son beş yılda kentin nüfus artışından daha hızlı bir şekilde arttığı ve planlama alanının üniversite öğrencisi açısından doygunluğa ulaştığı görülmektedir KKTC de İstikrarlı ve Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme, Sektör Temelli Analiz ve Politika Önerileri, KKTC Başbakanlık-DAÜ 92

100 TABLO 34: Dünyadan Örnek Yerleşim Alanlarında Üniversite Öğrenci Sayısı Oranları YERLEŞİM ADI 105 ÖĞRENCİ SAYISI NÜFUS ORAN (%) O. Brookes Üniv ,864 OXFORD Oxford Üniv ,603 Toplam 29, , CAMBRİDGE Cambridge Üniv , , ESKİŞEHİR GİRNE Anadolu Üniv ,277 Osmangazi Üniv ,180 Toplam 74,457 Girne Amerikan Üniv. 114 GAÜ, GÜ, KİÜ, UFÜ 16, , , Nüfusu 38, Nüfus Tahmini 49, Planlama alanı dahilindeki dört üniversitenin üçünün son 1-2 (Girne İlim 2 ve Final Üniversitesi 1 yıl) yılda faaliyete geçtiği ve öğrenci kapasitelerini henüz doldurmadığı düşünüldüğünde, planlama dönemi boyunca bölgedeki üniversite öğrencisi sayısında gözle görünür bir artış olacağı düşünülmektedir. Artacak olan öğrenci sayısı, daha çok konaklama, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını ve daha çok trafik yükünü de bereberinde getireceği anlaşılmaktadır. Mevcut durumda, planlama alanı içerisinde, üniversite kampüsleri dışarısındaki yurtlar dışında 7 adet, toplamda 595 yatak kapasiteli, izinli ve faal öğrenci yurdu olduğu bilinmektedir. Bunlara ilaveten 6 adet inşaat aşamasında, 17 adet de proje aşamasında yurt bulunmaktadır. Proje ve İnşaat aşamasındaki her yurdun yatak kapasitesi bilinmemekle beraber, mevcut yurtlardakine benzer yatak kapasiteleri olacağı düşünüldüğünde, faaliyete geçtikten sonra bölgedeki toplam yatak sayısının yaklaşık 2500 adet olacağı tahmin edilmektedir. Reel Sektör Danışma Kurulu, genel ekonominin, küçük işletmelerin, esnafın ve kent ekonomisinin bu sektöreden fazla iyi pay alabilmesi için yüksek öğretimde konaklama ihtiyacının 1/3 oranında kampüs yurtlarından, 1/3 oranında kampüs dışındaki özel yurtlardan, 1/3 oranında da kent içerisindeki konutlardan karşılanmasını öngörmektedir. 105 Oxford, Cambridge ve Eskişehir in 2015 nüfus ve öğrenci sayıları, Girne nin 2011 nüfus ve öğrenci sayısı baz alınmıştır

101 Günümüzde sayısı 60,318 civarında olan yabancı öğrencilerin, öngörülen artışla ortaya çıkacak metrekare konut ve yurt ihtiyacı bugünden itibaren öğrenci başına 43 metrekare hesaplanmak kaydıyla 2 milyon 243 bin metrekaredir. Böyle bir talebin % 30 unun okul yurtları tarafından karşılanmasıyla ise ortaya reel sektör yurt yatırımcılarının ve bireysel yatırımcıların inşa etmesi gereken 1,5 milyon metrekare konaklama alanı ihtiyacı ortaya çıkmaktadır öğretim döneminde planlama alanı içerisindeki yabancı öğrenci sayısının 14,168 olduğu düşünüldüğünde, mevcut durumda kampüs dışındaki yurtların (595 yatak), öğrenci konaklama istiyacının hali hazırda %4,2 sini karşıladığı görülmektedir. Henüz inşaat ve proje halindeki yurtların faaliyete girdiği ve öğrenci sayısının aynı kaldığı düşünüldüğünde bile bu oran %17,6 da kalmaktadır. 94

102 HARİTA 21: Eğitim Kurumları 95

103 6.3 SAĞLIK Bölgede sağlık hizmeti veren tek devlet kurumu Girne merkezde yer alan Girne Akçiçek Hastanesi dir. Bu hastanede 56 hasta yatağı, 23 doktor ve 45 hemşire olduğu bilinmektedir 115. Bununla beraber bölgede 3 özel hastane ve bir özel poliklinik bulunmaktadır. Planlama Bölgesi dışında en yakın sağlık merkezleri Batıda Lapta Sağlık Merkezi, Doğuda da Esentepe Sağlık Merkezi dir. İlk basamak sağlık hizmeti sunan sağlık merkezlerinin Girne ilçesinde sayı ve fiziki altyapı olarak yetersiz olması, planlama bölgesinde de bulunmaması nedeniyle, bölgede yaşayanlar sağlık hizmetlerini merkezde bulunan hastaneden almak istemektedir. Merkezde yaşanan bu yığılma nedeniyle hastane yeterli hizmeti sunamamakta ve diğer bölgelerden gelenler için hastanenin erişilebilirliği düşük kalmaktadır. Planlama alanı içerisinde bulunan sağlık kurumlarının toplam hasta yatağı sayısının, birim nüfusuna bölünmesi ve ile çarpılması ile mevcutta Girne-Çatalköy Bölgesi ndeki her kişiye düşen yatak sayısı bulunarak bunun sağlık standartları içinde kabul edilen değere göre değerlendirmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme içinde mevcut yatak kapasitesi hesabına özel sağlık kurumlarının değerleri alınmamaktadır. TABLO 35: Girne Çatalköy Bölgesi Sağlık Değerleri 2016 PLANLAMA BÖLGESİ NÜFUS TAHMİNİ 1000 HASTA BAŞINA DÜŞEN YATAK SAYISI 1000 HASTA BAŞINA DÜŞEN DOKTOR SAYISI DOKTOR BAŞINA DÜŞEN HEMŞİRE SAYISI ,14 0,5 1,96 TABLO 36: Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 116 Sağlık Değerleri DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) 1000 KİŞİYE DÜŞEN HASTA YATAĞI DEĞERLERİ Dünya Ortalaması 2,8 Avrupa Birliği 5,1 Avrupa Bölgesi 5,3 Gelişmiş Ülkeler 5,4 Orta Üst Gelişmiş Ülkeler Grubu 3, World Health Organisation 96

104 TABLO 37: Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) 117 Ülkeleri Sağlık Değerleri EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ ÜLKELERİ SAĞLIK DEĞERLERİ 1000 Kişiye düşen hasta yatağı standardı 4,8-4,2 İsviçre'de 1000 kişiye düşen hasta yatağı 8,1 Almanya'da 1000 kişiye düşen hasta yatağı 8,3 Belçika'da 1000 kişiye düşen hasta yatağı 7,8 Yunanistan'da 1000 kişiye düşen hasta yatağı 5,1 ABD'de 1000 kişiye düşen hasta yatağı 4,7 Japonya'da 1000 kişiye düşen hasta yatağı 13,7 Türkiye'de 1000 kişiye düşen hasta yatağı 2, kişiye düşen doktor sayısı ortalaması 3,1 Doktor başına düşen hemşire sayısı ortalaması 2,8 Türkiye'de 1000 kişiye düşen doktor sayısı 1, yılı için yapılan nüfus tahmininden yola çıkarak yapılan hesaplamalarda, planlama alanı içerisinde her kişiye 1,14 hasta yatağı ve 0,5 doktor düştüğü görülmektedir. Ayrıca doktor başına düşen hemşire sayısı da 1,96 dır. Bu hesaplamalar Tablo 33 de gösterilmiştir. Tablo 34 ve Tablo 35 de gösterilen Dünya Sağlık Örgütü nün ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinin sağlık değerleri incelendiğinde planlama bölgesinde hesaplanan sağlık değerlerinin Dünya ortalamalarının altında kaldığı görülmektedir. Buna göre Dünya Sağlık Örgütü ne göre kişiye düşen hasta yatağı sayısı minimum değer olan Dünya ortalamasında 2,8 iken, Girne-Çatalköy bölgesinde bu sayı 1,14 de kalmaktadır. Yine aynı şekilde 0ECD ülkelerinde kişiye düşen doktor sayısı ortalaması 3,1 iken planlama bölgesinde kişiye 0,6 doktor düşmektedir. Doktor başına düşen hemşire sayısı ise OECD ülkelerinde 2,8 iken planlama bölgesinde 1,96 dır. Sağlık tesislerinin yeterlilik ve kalite unsurlarından önemli olanlarından birisi de gerekli yeterli mekansal büyüklük ve standartlardır. Sağlık tesisi için yeterli arazi büyüklüğünün ayrılmamış olması, sürekli ek yapılar ile yoğunlaşan ve yeterli açık alan kalmayan yapı ve tesislerin varlığı, hizmet aksamalarına sebep olmaktadır. Genel uygulama standardı içinde, genel hizmet hastaneleri için kabul edilen yatak başına planlanacak alan 130 m2 (yatak başına) alan ayrılmasıdır. Girne Akçiçek Hastanesi ne bakıldığında toplam parsel alanının yaklaşık m 2, yapılaşmış alanın yaklaşık 3.400m 2 olduğu bilinmektedir. Hastanenin 56 yatak kapasitesi olduğu düşünüldüğünde 3.400m2 olan kapalı alanın aslında 7.280m2 olması gerekmektedir. Bununla beraber planlama bölgesinde yaşayan kişi için dünya ortalaması baz alındığında (1.000 kişiye 2,8 hasta yatağı), mevcut durumda 138 adet hasta yatağı olması gerekmektedir. 138 hasta yatağı için de toplamda m 2 kapalı alana ihtiyaç vadır. Sonuç olarak Tablo 34 ve 35 de belirtilen Uluslararası standartlar uyarınca mevcut durumda planlama bölgesinde verilen sağlık hizmetleri; hasta yatak sayısı ve tesis alanı büyüklüğü olarak yetersiz kalmaktadır. Erişilebilirlik göz önüne alındığında, uygun bir konumda ve yeterli büyüklükte, uluslasaları standartlara uygun bir hastane ihtiyacı olduğu ortadadır. 117 Organisation For Economic Co-Operation And Development 97

105 6.4 SOSYAL HİZMETLER Planlama alanı içerisinde Karakum ve Girne de olmak üzere iki adet sosyal hizmet konusunda faaliyet gösteren merkez olduğu bilinmektedir. Karakum bölgesinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesindeki Sosyal Hizmetler Dairesi ne bağlı 18 Yaş Üstü Engelli Rehabilitasyon Merkezi bulunmaktadır. Bu merkez, 18 yaşını aşmış, zihinsel engelli (ve/veya diğer engelle) genç ve yetişkinlerin beceri gelişimi ve sosyal rehabilitasyonu için hizmet vermektedir. Bünyesinde ahşap, seramik, bilgisayar, tarım, el sanatları gibi atölyeler bulunduran merkez 2008 yılından beri faaliyet göstermektedir. Planlama alanı içerisinde sosyal hizmet veren bir diğer merkez, Girne de bulunan KKTC SOS Çocukköyü Derneği ne ait Gençlik Evi dir yılında aile bakımını kaybetmiş çocuklara aile temelli bakım vermek ve onları uzun vadede, aşamalı destek programlarıyla kendine güvenli, bağımsız bireyler olarak yetiştirmek amacıyla kurulmuştur. 15 yaşına gelen gençler Lefkoşa da bulunan Çocukköyü nden Girne deki Gençlik Evleri ne geçiş yapmaktadır. Dernek, faliyetlerini Sosyal Hizmetler Dairesi ile işbirliği içerisinde yürütmektedir. 6.5 KONUT Planlama alanı hudutları içerisinde adet konut birimi tesbit edilmiştir. Bunun yaklaşık birimi %88 bağımsız konut binalarından, geriye kalan yaklaşık 3200 birimi%12 sı ise karışık kullanım binalarından oluşturmaktadır. TABLO 38: Konutların Tiplerine Göre Mahalle, Belediye ve Planlama Alanı Bazında Dağılımı MAHALLELER MÜSTAKİL KONUT KONUT TİPLERİ İKİZ KONUT SIRA EV İÇ AVLULU EV APARTMAN TOPLAM Girne 6.9% 0.8% 0.4% 0.0% 91.8% Doğanköy 41.9% 5.7% 2.9% 0.0% 49.5% 624 Zeytinlik 72.3% 10.3% 2.6% 0.0% 14.8% 675 Karaoğlanoğlu 40.3% 9.3% 5.2% 0.0% 45.2% 1596 Karakum 69.7% 1.8% 0.0% 0.0% 28.4% 158 Ozanköy 79.1% 2.1% 1.7% 0.0% 17.0% 2500 Beylerbeyi 94.3% 0.8% 1.6% 0.0% 3.3% 1007 Edremit 66.5% 3.9% 0.0% 0.1% 29.5% 941 Karaman 52.3% 28.0% 0.8% 0.0% 18.8% 1031 GİRNE BELEDİYE TOPLAM 28.9% 3.3% 1.1% 0.0% 66.7% Çatalköy 75.0% 3.1% 5.1% 0.0% 16.7% 3071 Arapköy 93.7% 0.0% 0.0% 0.0% 6.3% 488 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI 77.1% 2.8% 4.5% 0.0% 15.5% % 3.2% 1.6% 0.0% 59.6%

106 GRAFİK 35: Planlama Alanı Genelinde Konut Birimlerinin Tiplerine Göre Dağılımı MÜSTAKİL KONUT 36% APARTMAN 59% İKİZ KONUT 3% İÇ AVLULU EV 0% SIRA EV 2% GRAFİK 36: Planlama Alanı Genelindeki Konut Birimlerinin Tiplerine Göre Kendi İçerisinde Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% MÜSTAKİL KONUT İKİZ KONUT SIRA EV İÇ AVLULU EV APARTMAN Planlama alanı genelinde ağırlıklı konut tipi %59 lik bir oranla apartman tipi konutlar olsa da (Grafik 35) apartman tipi konutların Girne merkez, Doğanköy ve Karaoğlanoğlu mahallelerinde ağırlık kazandığı, geriye kalan diğer tüm mahallelerde müstakil konutların ağırlıklı olduğu görülmektedir. (Grafik 36) TABLO 39: Bağımsız Konut Binası Başına Düşen Birim Sayısı MAHALLELER BİNA BİRİM BİNA BAŞINA DÜŞEN BİRİM SAYISI Girne ,7 Doğanköy ,4 Zeytinlik ,1 Karaoğlanoğlu ,7 Karakum ,0 Ozanköy ,0 99

107 Beylerbeyi ,0 Edremit ,2 Karaman ,4 GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,1 Çatalköy ,3 Arapköy ,3 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM ,3 PLANLAMA ALANI TOPLAMI ,9 Planlama alanı genelinde konut binası başına yaklaşık 2 birim konut düşmektedir. Girne mahallesi yaklaşık 5 birimle Planlama alanı genelinin oldukça üzerinde yer almaktadır. (Tablo 37) Planlama alanı hudutları içerisindeki konutların büyüklüklerini gösteren somut bir veriye ulaşılamasa da Girne Beyaz Bölge Emirnamesi huduları içerisinde Dairemizin vermiş olduğu planlama onaylarının %72 si incelenerek yılları arasında verilmiş onayların konut büyüklüklerine göre dağılımı tespit edilmiştir. Buna göre tespit edilen 5370 adet konutun % 19 u (1021 adet) 0-60 m 2 arasında, %36 sı (1962 adet) m 2 arasında, % 29,5 i (1586 adet) m 2 arasında geriye kalan %15,5 i (803 adet) ise 105 m 2 ve üzerinde brüt alana sahip olduğu hesaplanmıştır. TABLO 40: 2016 Yılındaki Mevcut Konut Stoğu ve Boş Konutların Miktarı BELEDİYE YERLEŞİM BİRİMİ 2016 ARAZİ KULLANIM KONUT ADETLERİ BOŞ KONUTLARIN ORANI (%) 118 BOŞ KONUTLARIN ADEDİ Girne Doğanköy Zeytinlik Karaoğlanoğlu GİRNE Karakum Ozanköy Beylerbeyi Edremit Karaman GİRNE BELEDİYE TOPLAM ÇATAKÖY Çatalköy Arapköy ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI Nisan ayı elektirik tüketiminden 0-50 kilowatt arası enerji tüketen konutlar 'Boş Konutlar' olarak varsayılmıştır. Kaynak:Kıbrıs Türk Elektirik Kurumu 100

108 2016 yılında konutta sürekli yaşayan fert sayısı; 2011 Devlet Planlama Örgütü verilerine göre konutta sürekli yaşayan fert sayısının (34042 kişi), dejure nüfusa (38959 kişi) olan oranı (%87,4) baz alınarak hesaplanmıştır. Yani 2016 dejure nüfusu (49298 kişi) ile %87,4 ün çarpılmasından çıkan rakamı konutta sürekli yaşayan fert sayısı olarak kabul edilmiştir. Bu durumda 2016 yılında sürekli ikamet edilen konut sayısı 2011 DPÖ ortalama hane halkı büyüklüğü (2.77 kişi/hane) baz alınarak olarak hesaplanabilir. Sonuç olarak yukarıdaki paragrafta belirtilen tespit ve varsayımlara göre yapılan hesaplamalarda Planlama alanı genelinde yaklaşık %40 boş veya ikincil konut olduğu tesbit edilmiştir. Dairemiz tarafından son 5 yıl içerisinde ( Yılları arasında) verilmiş planlama onaylarına bakıldığında yıllık ortalama 2190 adet konuta planlama onayı verildiği görülmektedir. (Tablo 38) Bu ortalamanın 20 yıl boyunca devam etmesi ve planlama onayı alan konutların 5 yıl içerisinde tamamlanması halinde oluşacak konut miktarı mevcutlarla birlikte (yaklaşık 25 bin) yaklaşık 69 bini bulacaktır. TABLO 41: Son 5 Yıl ( Yılları Arasında) İçerisinde Planlama Onayı Verilen Konut Adetleri MAHALLELER YILLARI ARASINDA PLANLAMA ONAYI VERİLEN KONUT ADETLERİ TOPLAM Yıllık Ortalama Girne Doğanköy Zeytinlik Karaoğlanoğlu Karakum Ozanköy Beylerbeyi Edremit Karaman GİRNE BELEDİYE TOPLAM Çatalköy Arapköy ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI Hali hazırda kötü ve yıkıntı durumdaki konut binalarının oldukça az olduğu Planlama alanı hudutları içerisinde eskime nedeni ile konut stoğundan düşülecek konut miktarının da çok 101

109 düşük seviyelerde olacağı varsayılırsa, boş veya ikincil konut olarak kullanılan konutların oranının daha da yükselmesine neden olacaktır.. Bu da büyük ölçüde kaynakların ihtiyacın üzerinde kullanılması anlamına gelecektir. 102

110 6.6 AÇIK ALANLAR VE REKREASYON Açık ve yeşil alanlar, insan ile doğa arasında bozulan ilişkiyi dengelemede ve kentsel yaşam koşullarının iyileştirilmesinde önemli bir konuma sahiptir. Açık ve yeşil alanlar, doğal yaşamla ilişkilendirilmesine rağmen, aynı zamanda sosyal ve ekonomik değeri olan mekanların da yaratılmasını sağlamaktadır. 119 Yapılan araştırmalara göre, kent yoğunluğunun getirdiği olumsuz gelişmeler sonucu bunalan insanın, açık yeşil alanlarda ruhsal ve bedensel olarak huzura kavuşacağı, güçleneceği ve yaşama isteği kazanacağı kanıtlanmıştır. 120 Açık ve yeşil alanları üstlendikleri rekreasyon işlevine göre parklar, özel amaçlı park ve bahçeler (çatı bahçeleri,hobi bahçeleri, kültür bahçeleri v.b) spor alanları, çocuk oyun alanları, doğal ve yarı doğal alanlar (ormanlar, koruluklar, piknik alanları v.b) ve kent içi diğer açık ve yeşil alanlar (konut bahçeleri, mezarlık v.b) olarak sınıflandırabiliriz. 121 Planlama alanı hudutları içerisinde doğal ve yarı doğal alanlar olarak, kıyıları, orman alanlarını, makilik alanları, piknik alanını, dere yataklarını ve sulak alanları görülmektedir. Bunun dışında açık ve yeşil alanları kullanım durumlarına göre aktif ve pasif olarak da tanımlayabiliriz. Aktif yeşil alanlar olarak çocuk oyun alanlarını, parkları, piknik ve gezinti alanlarını, hayvanat bahçelerini ve buna benzer toplumun kullanımına açık diğer alanları görülmektedir. Toplumun kullanımına açık olmayan ve/veya daha ziyade koruma, estetik gibi amaçlarla düzenlenen, dinlence ve eğlence maksatlı olarak kullanılmayan topoğrafik nedenlerle ağaçlandırılıp aktif kullanıma mümkün olmayan alanlar, iki kullanım arasında koruma bandı olarak düzenlenmiş ağaçlık alanlar, yol kenarı, röfüjler, buna benzer diğer alanlar pasif yeşil alanlar olarak tanımlanabilir. Kent için büyük öneme sahip olan açık ve yeşil mekanlar, kent içinde gerçekleştirdiği fonksiyonlarına, büyüklüklerine ve etki alanlarına göre sınıflandırılmaktadırlar. Yerleşim hiyerarşisine göre en küçük yerleşim birimi olan bina ölçeğinden başlayarak; çocuk bahçesi, oyun ve spor alanı, mahalle parkı, semt parkı, kent parkı ve bölge parkı, hayvanat bahçesi ve botanik bahçesi vb. olarak sınıflandırılmakta ve buna göre standartlar getirilmektedir. 122 Ülkemizde açık ve yeşil alanlarla ilgili herhangi bir genel standart bulunmamakla birlikte Başkent Lefkoşa İmar Planında Şubat 1982'de bir peyzaj danışmanı tarafından belirlenen kişi başına 28,2 m 2 /kişi alan uygun bir standart olarak belirlenmiştir. 119 Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri arasında açık ve yeşil alanların önemi-kayseri/kocasinan İlçesi Park alanları analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:22 Yıl:2007/1 ( s) 120 Kentlerde, Kişi Başına Düşmesi Gereken Açık yeşil alan büyüklüğünün değerlendirilmesinde kullanılabilecek matematiksel model önerisi, Reyhan Gedikli, KTÜ Peyzay Mimarlığı Bölümü/Planlama 2002/4 121 Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri arasında açık ve yeşil alanların önemi-kayseri/kocasinan İlçesi Park alanları analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:22 Yıl:2007/1 ( s) 122 Yerleşim Hiyerarşisine Göre Açık ve Yeşil Mekan Gereksinmesinin Saptanması, Ar.Gör.Dr.Tülay Ayaşlıgil/ İstanbul üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt 45, Sayı 3-4,

111 Türkiye de kentsel alanlarda kişi başına 10 m 2 /kişi olan standartlar, Avrupa Birliğinde 26 m 2 /kişi 123, Birleşmiş Milletlerde 30 m 2 /kişi 124, ABD İskan Bakanlığı Halk Sağlığı Bürosu nda 18 m 2 /kişi 125 olarak belirlenmiştir. Yukarıdaki paragraflarda yer alan söz konusu standartlar, çocuk oyun alanları, park alanları vb alanların toplamını kapsamaktadır. Görülmektedir ki; Yeşil alan ihtiyacı, iklime, coğrafi duruma, yapılaşma durumuna, sosyokültürel yapıya ve bu alanlara duyulan isteğe göre ülkelere, bölgelere hatta mahallelere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Planlama Alanındaki Orman varlığı, Girne merkezde yer alan yüksek katlı konutlar, Girne merkez dışındaki bahçeli konutlar, bölgede hakim akdeniz iklimi, kıyılar ve en nihayetinde halkın sosyo-kültürel yapısı açık ve yeşil alanların bölgeye has standartlarının belirlenmesinde en önemli etmenler arasında yer almaktadır. Ülkemizde olduğu gibi Planlama alanı içerisinde açık ve yeşil alan ihtiyacı kamu, belediyeler ve özel sektör tarafından karşılanmaktadır. Yürürlükteki Emirnameler uyarınca parselasyon ve yeni inşaata 126 yönelik gelişmelerden bölgenin çocuk oyun alanı, park ve benzeri yeşil alan ihtiyacını karşılamak ve/veya dere yatağı, su arkı ve çevresini korumak ve/veya ayırıcı yeşil bant oluşturmak ve benzeri amaçlarla en az %10 oranında bir alan, aktif ve/veya pasif yeşil alan olarak kamuya devredilip belediyelerin kontrol ve yönetimine verilmektedir. İstisnai durumlar dışında söz konusu alanların amacına uygun olarak düzenlenmesi ilgili Belediyelerin sorumluluğundadır. TABLO 42: Kişi Başına Düşen Açık ve Yeşil Alan Miktarlarının Mahalle Bazında Dağılımı NO MAHALLE ADI 2016 NÜFUSU AÇIK VE YEŞİL ALAN MİKTARI (m2) 1 Girne ,3 2 Doğanköy ,1 3 Zeytinlik ,4 4 Karaoğlanoğlu ,7 5 Karakum ,0 6 Ozanköy ,8 7 Beylerbeyi ,0 8 Edremit ,3 9 Karaman ,8 KİŞİ BAŞINA YEŞİL ALAN (m2/kişi) 123 Vlad, M. I. and Bratasanu, D., (2011), Quality of Life Assessment Based on Spatial and Temporal Analysis, Romanian Review of Regional Studies, 7(2), pp Laghai, H. and Bahmanpour, H. (2012), GIS Application in Urban Green space Per Capita Evaluation, Annals of Biological Research, 3(5), pp Laghai, H. and Bahmanpour, H. (2012), GIS Application in Urban Green space Per Capita Evaluation, Annals of Biological Research, 3(5), pp Parselleme ve/veya Yeni İnşaata yönelik gelişmelerde yol, otopark, trafo v.b kamusal altyapı amaçlarına yönelik gerekli alanlar ayrıldıktan sonra kalan parsel alanının 6000 m2 ve üzeri olduğu durumlarda her halükarda kalan alanın %10 u, 6000m2 den az olduğu durumlarda ise sadece dere yatağı ve/veya su arkı gibi korunması gerekli yerlerde ve/veya mevcut veya tasarı bir başka yeşil alanla bütünlük oluşturabilmesi amacı ile kalan alanın %10 u yeşil alan olarak kamuya devredilir. 104

112 GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,1 10 Çatalköy ,4 11 Arapköy ,0 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM ,3 PLANLAMA ALANI TOPLAMI ,7 Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere mahalle bazında kişi başına düşen yeşil alan miktarları arasında farklılıklar gözlemlenmekte, Zeytinlik Mahallesi kişi başına düşen 16,4 m 2 yeşil alan miktarı ile Planlama Alanı ortalaması olan 5,7 m 2 miktarının neredeyse 3 kat üzerinde yeşil alan varlığı ile dikkat çekmektedir. Planlama alanı içerisinde yer alan açık ve yeşil alanlar aşağıdaki maddelerde görüldüğü şekliyle, fonksiyonlarına göre ayrı ayrı ele alınmıştır Çocuk Oyun Alanları ve Parklar Planlama alanı genelinde aşağıdaki 39 nolu tablodan da görülebileceği üzere yaklaşık 170 bin m 2 çocuk oyun alanı ve park bulunmaktadır nüfus projeksiyonuna göre kişi başına 3,4 m 2 /kişi çocuk oyun alanı ve park alanı düşmektedir. Planlama alanı hudutları içerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların miktarının İngiltere de Açık Spor Alanları Klavuzu uyarınca kişi başına 14 m 2 /kişi 127 olarak belirlenen standartların 4 katı kadar altında olduğu görülmektedir. 127 Çocuk oyun alanı kişi başına 6 m2, park alanları kişi başına 8 m2. Guidance for Outdoor Sport and Play:Beyond the six acre standard/england, Fields in trust 105

113 N o TABLO 43: Planlama alanı içerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların büyüklüklerine ve adetlerine göre mahalle bazında dağılımı Mahall e Adı m2 ad et Alan (m 2 ) m2 ad et Alan (m 2 ) m2 ad et Alan (m 2 ) m2 ad et Alan (m 2 ) m2 ad et Alan (m 2 ) m2 ad et Alan (m 2 ) Toplam ad et Alan (m 2 ) Mah alle Nüfu su (201 6) Kişi Başın a Düşe n Alan (m2) 1 Girne ,7 2 Doğanköy ,1 3 Zeytinlik ,4 4 Karaoğlan oğlu ,5 5 Karakum ,0 6 Ozanköy ,9 7 Beylerbey i ,0 8 Edremit ,3 9 Karaman ,8 GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,0 10 Çatalköy ,6 11 Arapköy ,0 ÇATALKÖY BELEDİYE ,9 TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI ,4 Yukarıdaki 39 nolu tablodan da görülebileceği üzere Planlama alanı genelindeki spor alanları dışındaki park ve çocuk oyun alanlarının (103 adet), 42 adeti (%40) 0-750m 2, 25 adeti (%24 ü) m 2, 22 adeti (%21 i) m 2, 9 adeti (%9 u) m 2 geriye kalan 6 adedi (%6) ise m 2 büyüklüğündedir. Bu rakamlar Planlama Alanı Hudutları içerisinde hayvanat bahçesi, botanik bahçesi, spor ve açık konser salonları ve benzeri faaliyetleri içerebilecek kente ve tüm bölgeye hizmet edebilecek kent parklarına ve bölge parkına ihtiyaç olduğunu göstermektedir. 106

114 TABLO 44: Planlama alanı içerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların Altyapı, Peyzaj, Donatı ve Yardımcı Kullanım Durumuna Göre Değerlendirilmesi m m m m m m2 Toplam ALTYAPI PEYZAJ Çöp kutusu, aydınlatma, yürüyüş yolu v.b altyapı Ağaç dokusu, bitkilendirme DONATILAR Çocuk Oyun Grubu Oturma grubu Fitness aletleri Yürüyüş Parkuru Spor Alanı(tenis kortu, voleybol v.s) Extrem spor (kaykay pisti v.s) YARDIMCI KULLANIM Büfe, kafeterya v.b kullanım

115 MAHALLELER TABLO 45: Planlama Alanı İçerisindeki çocuk oyun alanı ve parkların kullanım durumlarına göre Değerlendirilmesi Toplam Yeşil Alan (Adet) Peyzaj Düzenlemesi Yapılmış+En az 1 Donatı 128 (Adet) Amacı Dışında Kullanılan 129 (Adet) Girne Doğanköy Zeytinlik Karaoğlanoğlu Karakum Ozanköy Beylerbeyi Edremit Karaman GİRNE BELEDİYE TOPLAM Çatalköy Arapköy ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM PLANLAMA ALANI TOPLAMI Kullanılmayan (boş parsel) ve/veya pasif yeşil alan olarak kullanılan 130 (Adet) Yukarıdaki 40 ve 41 nolu tablolardan Planlama alanı içerisindeki yeşil alanların sadece nicelik olarak değil, nitelik olarak da yetersiz olduğu görülmektedir. Planlama Alanı hudutları içerisindeki toplam 103 adet parkın sadece 14 ünde, diğer deyimi ile %13,5 inde peyzaj ve asgari bir donatı düzenlemesi yapılmış, bunun dışında geriye kalan 89 adet (%86,5) yeşil alan ya amacı dışında kullanılmış ya sadece ağaçlandırması, bitkilendirilmesi yapılmış ya da boş parsel olarak bırakılmıştır. Bunun dışında 40 nolu tablodan görülebileceği üzere park alanlarının sadece 22 tanesinde yani %21 inde çöp kutusu, aydınlatma, yürüyüş yolu ve benzeri altyapı düzenlemeleri yapılmış, sadece 14 tanesinde (%13,6) çocuk oyun grubu ve sadece 13 tanesinde (%12) oturma grubu yerleştirilmiştir Spor Alanları Planlama alanı genelinde yaklaşık 114 bin m 2 spor alanı bulunmaktadır nüfus projeksiyonuna göre kişi başına 2,3 m 2 /kişi spor alanı düşmektedir. 128 Peyzaj (ağaç dokusu, bitkilendirme) düzenlemesi yapılmış ve bununla birlikte donatılardan (çocuk oyun grubu, oturma grubu, fitness aletleri, yürüyüş parkuru, spor alanı (tenis kortu, voleybol v.s. ), extrem spor (kaykay pisti v.s.) en az bir tanesinin yer aldığı aktif olarak kullanılan yeşil alanları anlatır. 129 Amacı dışında kullanılan alanlar; araç park yeri, konut bahçesi, sera, kültür merkezi vb amaçlarla kullanılan parselleri ifade eder. 130 Sadece peyzaj düzenlemesi yapılan parseller, yol kenarı ve refüjler, boş parsel bu sınıf içerisinde değerlendirilmiştir. 108

116 Planlama alanı hudutları içerisindeki spor alanı miktarının İngiltere de Açık Spor Alanları Klavuzu uyarınca kişi başına 24,5 kişi/m2 131 olarak belirlenen standartların oldukça altında kaldığı görülmektedir. TABLO 46: Planlama alanı içerisindeki Spor Alanlarının büyüklüklerine ve adetlerine göre mahalle bazında dağılımı NO MAHALLE ADI m m m m2 + Toplam adet alan adet alan adet alan adet alan adet alan Mahalle Nüfusu 1 Girne ,7 2 Doğanköy ,0 3 Zeytinlik ,0 4 Karaoğlanoğlu ,2 5 Karakum ,0 6 Ozanköy ,0 7 Beylerbeyi ,0 8 Edremit ,0 9 Karaman ,0 GİRNE BELEDİYE TOPLAM ,1 10 Çatalköy ,8 11 Arapköy ,0 ÇATALKÖY BELEDİYE TOPLAM ,4 PLANLAMA ALANI TOPLAMI ,3 Kişi Başına Düşen Alan (m2) 131 Futbol(yetişkin) 7,4 m 2 /kişi, futbol(mini saha) 1,4 m 2 /kişi, tenis kortu 0,6 m 2 /kişi, atletizm parkuru (6 parkur) 15,1 m 2 /kişi Guidance for Outdoor Sport and Play:Beyond the six acre standard/england, Fields in trust 109

117 TABLO 47: Planlama alanı içerisindeki Spor Alanlarının Altyapı, Peyzaj, Donatı, Yardımcı Kullanım Durumuna Göre Değerlendirilmesi ALTYAPI PEYZAJ FONKSİYON YARDIMCI KULLANIM Üstü Açık Üstü Kapalı Çöp kutusu, aydınlatma, v.b altyapı Otopark alanı yeterli Seyircili (Tribünlü) Seyircisiz (Tribünsüz) m2 (2 adet) m2 (8 adet) m yeterli yetersiz yok Ağaç dokusu, bitkilendirme Futbol sahası (yürüyüş parkurlu, atletizm pistli) Futbol sahası (yetişkin) Futbol sahası (mini saha) Tenis kortu Voleybol, basketbol sahası Futbol sahası (yürüyüş parkurlu, atletizm pistli) Futbol sahası (yetişkin) Futbol sahası (mini saha) Tenis kortu Voleybol, basketbol sahası Yüzme Havuzu Voleybol, basketbol Büfe, kafeterya v.b kullanım m2 (2 adet) 110

118 6.6.3 Doğal ve Yarı Doğal Alanlar Planlama alanı hudutları içerisinde yer alan kıyılar, orman alanları, piknik alanları, göletler, dere yatakları doğal ve ekolojik özellik gösteren açık ve yeşil alanlar içerisinde yer almaktadır. Yaklaşık 29,5 km uzunluğa sahip kıyılar sahip oldukları doğal güzellikler ve kumsallar ile bölgenin en önemli rekreasyon alanlarını oluşturmaktadır. Hz. Ömer Türbesi ve yakın çevresinde Çatalköy Belediyesi tarafından başlatılan ve yapım ihalesi sözleşmesi imzalanarak 1 yıl içersinde tamamlanması hedeflenen Hz. Ömer Türbesi Rekreasyon Alanı Çevre Düzenleme Projesi bölgede kıyıların kamu yararına yönelik olarak düzenlenmesine önemli bir örnek teşkil edecektir. Yaklaşık 40 bin metre karelik bir alanı kapsayan projede oturma alanları, yürüyüş yolları, seyir noktaları, botanik bahçesi, spor alanları, kafeterya ve araç park yerleri yer alacaktır. Planlama alanı hudutları içerisinde yer alan toplam 6089 hektarlık orman varlığı 132 sahip oldukları biyolojik çeşitlilik yanında yerleşim alanları çevresindeki hava kirliliğini ve gürültüyü önlemesi, dinlenme, yürüyüş, tırmanma ve benzeri aktivitelere olanak sağlaması ve en nihayetinde kentin oksijen ihtiyacını da karşılaması nedeni ile açık ve yeşil alan sistemi içerisinde çok önemli yere sahiptir. Arapköy de yer alan Uzundere ve Ayandere Göletleri Sulak Alanların Korunması ve Yönetimi tüzüğüne göre koruma altına alınan sulak alanlar listesinde olup belirlenen koruma alanı içerisinde biyolojik çeşitliliğin korunması hedeflenmektedir. Ancak bu alanlar pasif yeşil alan tanımı içine girmektedir Sorunlar Açık ve yeşil alanlarla ilgili saptanan sorunlar; Planlama alanı hudutları içerisindeki açık ve yeşil alanların (çocuk oyun alanlarının, parkların, spor alanlarının, kıyıların, dağların ve benzeri) birbirleri ile sürekliliğini sağlamaya yönelik olarak bağlantılarının sağlanmamış olması, Planlama alanı hudutları içerisindeki gerek aktif ve gerekse pasif yeşil alan varlığının nicelik olarak yetersiz olması, Planlama alanı hudutları içerisinde kişi başına düşen yeşil alan miktarının (5,7 m 2 /kişi) uluslararası standartların oldukça altında olması 133, Planlama alanı hudutları içerisinde kişi başına düşen spor alanı miktarının (2,3 m 2 /kişi) İngiltere de Açık Spor Alanları Klavuzu uyarınca kişi başına 24,5 kişi/m2 134 olarak belirlenen standartların oldukça altında altında olması 135, 132 Planlama Alanı hudutları içerisindeki orman varlığının 4979 hektarlık kısmı Orman mülkiyetinde, geri kalan 1110 hektarlık bölümü ise orman vasfı taşıyan ancak mülkiyeti orman olmayan alanlardan oluşmaktadır. 133 Türkiye de kentsel alanlarda kişi başına 10 m 2 /kişi olan standartlar, Avrupa Birliğinde 26 m 2 /kişi, Birleşmiş Milletlerde 30 m 2 /kişi, ABD İskan Bakanlığı Halk Sağlığı Bürosu nda 18 m 2 /kişi olarak belirlenmiştir. 134 Futbol(yetişkin) 7,4 m 2 /kişi, futbol(mini saha) 1,4 m 2 /kişi, tenis kortu 0,6 m 2 /kişi, atletizm parkuru (6 parkur) 15,1 m 2 /kişi Guidance for Outdoor Sport and Play:Beyond the six acre standard/england, Fields in trust 135 Türkiye de kentsel alanlarda kişi başına 10 m 2 /kişi olan standartlar, Avrupa Birliğinde 26 m 2 /kişi, Birleşmiş Milletlerde 30 m 2 /kişi, ABD İskan Bakanlığı Halk Sağlığı Bürosu nda 18 m 2 /kişi olarak belirlenmiştir. 111

119 Planlama alanı hudutları içerisinde kişi başına düşen park alanı miktarının İngiltere de Açık Spor Alanları Klavuzu uyarınca kişi başına 14 m 2 /kişi 136 olarak belirlenen standartların oldukça altında olması, Planlama alanı hudutları içerisindeki yeşil alan varlığının nitelik olarak yetersiz olması, Parkların % 76 sında ya hiçbir düzenleme yapılmamış ya sadece bitkilendirme ve ağaçlandırma yapılmış yada yol kenarı, refüj gibi pasif kullanımlar olması, Parkların %10,5 inin araç park yeri, konut bahçesi, sera, vb kullanım amaçlarına yönelik olarak amacı dışında kullanılması, Parkların sadece %13,5 inde hem peyzaj hem de asgari bir donatı düzenlemesinin yapılmış olması, Çöp kutusu, aydınlatma, yürüyüş yolu ve benzeri altyapı düzenlemelerinin yeşil alanların sadece %21 inde yapılmış olması, Çocuk oyun grubunın sadece %13,6 sında, oturma grubunun ise sadece %12 sinde olması, Yeşil alanların nicelik ve nitelik olarak yetersiz olması nedeni ile kentsel yaşam kalitesine katkılarının sınırlı olması, Planlama alanı hudutları içerisinde alansal ve işlevsel olarak kente ve bölgeye hizmet verecek parkların olmaması, Planlama alanı hudutları içerisinde doğal ve yarı doğal rekreasyon alanı niteliğine sahip kıyıların ve eğimli alanların potansiyelinin yeterince kullanılamaması, Yürürlükte olan mevzuat uyarınca yeni inşaat ve parselasyona yönelik gelişmelerden kamuya terk edilen yeşil alanların nüfus yoğunluğuna göre değil tüm bölgelerde parsel alanının %10 u oranında ayrılması. 136 Çocuk oyun alanı kişi başına 6 m2, park alanları kişi başına 8 m2. Guidance for Outdoor Sport and Play:Beyond the six acre standard/england, Fields in trust 112

120 7 TEKNİK ALTYAPI 7.1 ULAŞIM Planlama alanına karayolu aracılığı ile ulaşım dört noktadan sağlanabilmektedir. Bunlardan biri Lefkoşa yönünden Lefkoşa-Girne anayolu aracılığı ile, bir diğeri Değirmenlik yönünden Degirmenlik- Girne Dağ yolu, diğerleri de batıda Alsancak, doğuda Esentepe yönünden olmaktadır. Bununla beraber Girne Limanı ndan Türkiye ye deniz yolu bağlantısı mevcuttur Kara Yolu Ulaşımı Bölgede bölünmüş çevre yolu, 1. sınıf ana yol, 2. sınıf yol ve servis yolu (mahalle içi/yerel yol) kategorisinde yollar mevcuttur. Bununla beraber bölgedeki ulaşım ağı incelendiğinde yol sistematiğinin hiyerarşik düzende kurgulanamadığı, bu nedenle de trafikte sorunlar yaşandığı gözlemlenmektedir. Bölgenin kıyı kesimine bakıldığında ana yoldan kıyıya doğru birçok ışınsal yol olmakla birlikte bu yolların kıyı kesiminde birbirleri ile bağlantısını sağlayacak yolların olmadığı, dolayısıyla kıyıda bütünleşik bir yol ağının olmadığı göze çarpmaktadır. Bölgenin ana omurgasını oluşturan arterlerin niceliksel özelliklerini ortaya çıkarmak amacıyla, Girne Ulaşım Master Planı kapsamında, bu arterleri bağlayan kavşaklarda trafik sayımları yapılmıştır. Buna göre söz konusu arterlerin niceliksel sınıflandırılması Tablo 44 de gösterilmiştir. TABLO 48: Yol Ağının Niceliksel Sınıflandırılması YOL HİYERARŞİSİ YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK TRAFİK Çevre Yolu > Ana Yollar İkincil Yollar Servis Yolları < Güneyde Lefkoşa ya uzanan çevre yolu çift şeritli bölünmüş yol niteliğindedir. Proje hızı yüksek olan bu yola kontrollü erişim yapılması gerekirken büyük oranda kontrolsüz ve hiyerarşik düzene uymayan bağlantılar bulunmaktadır. Sadece Lefkoşa-Alsancak istikametinde 30 adet kontrolsüz bağlantı noktası olduğu bilinmektedir. Bu durum hem erişim hızını yavaşlatmakta hem de trafik güvenlik riski meydana getirmektedir. KKTC Polis Genel Müdürlüğü nden edilen kaza istatistiklerine göre yolun bu kısmında yılları arasında toplam 151 kaza meydana gelmiştir. Bu kazaların 9 u ölümlü ya da ağır yaralanmalı, 34 ü ise hafif yaralanmalı kazalardır. Henüz proje halinde olan doğu çevre yolunun yapılamamasından dolayı, Çatalköy, Esentepe, Tatlısu yönüne gidecek bütün araçlar merkezden gerçmek durumunda kalmaktadır. Bu durum özellikle zirve saatlerde merkezdeki trafik yükünün bütük oranda artmasına neden olmaktadır. Bölgede bazı kentsel fonksiyonların yer seçiminde de hatalar olduğu görülmektedir. Örneğin, Karaoğlanoğlu yerleşiminde yer alan Oğuz Veli Ortaokulu, Karaoğlanoğlu Caddesi üzerinde yer almaktadır. Çıkış kapısı caddeye açılan bu okulun yer seçiminin planlama ilkeleri açısından yanlış olduğu görülmektedir. Bununla beraber üniversite, hastane vb. Yükseek kapasiteli trafik yüküne neden olabilecek tesislerin yer seçimlerinin belirli bir plan stratejisi dışında yapılmamış olması, ulaşım planlaması açısından ciddi sıkıntılara yol açmaktadır. 113

121 Grafik 37 de gösterilen yolculukların türlerine göre dağılımına bakıldığında, yapılan hanehalkı anketlerine göre, Girne kent içi orijinli çıkılan yolculukların %54 ünün otomobille, %23 ünün işyeri ya da üniversite servisi aracılığıyla gerçekleştiği görülmektedir. Sadece %3 lük bir kesimin var olan toplu taşıma biçimi olan dolmuşları tercih ettiği ve kentte bisiklet kullanımının çok düşük seviyelerde kaldığı dikkat çekmektedir. Araçla ulaşım bölgedeki yolculuk biçiminin vazgeçilmezidir. Yine yapılan anket sonuçlarına göre araç sahiplik oranı %76 dır. Bu geri kalan %24 ün büyük oranda seyahatlerinde toplu taşımayı kullandığını göstermektedir. GRAFİK 37: Yapılan Yolculukların Türlerine Göre Dağılımı (%) Genel olarak ülke içerisinde olduğu gibi bölge içerisinde de araç sahipliliği yüksek orandadır. Bunun sebebi/sonucu olarak bölgede toplu taşıma sistemi yeterince gelişmemiştir. Toplu taşıma sistemi kapsamında Girne ve Çatalköy den kalkan Lapta, Esentepe, Mağusa, Lefkoşa ve Güzelyurt a giden dolmuş ve taksi dolmuşlar bulunmaktadır. Bu dolmuşların sefer sıklıkları ile ilgili belirli bir sistematik içersinde olup olmadıklarına dair net bir veri bulunmamaktadır. Ayrıca Ercan Havalimanına ulaşım sağlayan otobüsler de bu sistematik içinde yer almaktadır. Bununla beraber toplu taşımaya destek olabilecek nitelikte üniversitelerin kendi öğrencilerine verdiği ulaşım/servis hizmetinden söz edilebilir. Ancak, bu servisler özel bir gruba hizmet vermekle olup servis saatleri kendine özgüdür. Uluslararası kabul edilen standartlara göre bir toplu taşıma aracına erişebilmek için ortalama yürüme süresi 5 dakika (400 m) kabul edilmektedir. Yapılan ankete göre halkın %61 i beş dakika ve altında bir sürede toplu taşıma durağına erişebilmektedir. Buna göre geri kalan %39 lük kesimin toplu taşımaya erişilebilirliğinin düşük olduğu görülmektedir. Bununla beraber dolmuş güzergahları düşünüldüğünde özellikle bölgenin güney batısında (Edremit, Karaman) yaşayan kesimin toplu taşımadan daha az faydalanabildiği Girne Ulaşım Master Planı nda belirtilmiştir. Bölgede yaşanan bir diğer sorun otopark sıkıntısıdır. Planlama onayı verilirken perakende ticaret kullanımları için her 50m 2 lik alan için bir otopark koşulu aranmaktadır. Günlük-haftalık kullanım ile aylık-yıllık kullanım için aynı miktarda otopark koşulunun aranması otopark konuşunda bazı problemlere yol açmaktadır. Örneğin bir perdeci dükkanı ile marketten aynı oranda otopark alanı 114

122 istenmekte ancak market kullanımında otopark ihtiyacı daha fazla olmakta ve bunun sonucu olarak kendi otopark alanı yetersiz kaldığından çevre parsellere ve yol kenarlarına park edilmektedir. Müdahale edilmediği takdirde yol ağının 2026 yılı hizmet düzeylerinin değerlendirilmesi ve Girne Ulaşım Master Planı kapsamında belirlenen kapasite nüfusun, geleceğe yönelik olarak üreteceği kent içi yolculuklarının dağılımı Tablo 45 de gösterilmiştir. Bu simulasyon 2026 yılına kadar kentte ulaşıma dair hiçbir kararın alınmadığı ve hiçbir düzenlemenin yapılmadığı durumda karşılaşılacak olan durumu göstermektedir. Bu durumda çoğu arterdeki trafik talebinin büyük oranda artacağı aşikardır. TABLO 49: 2026 Yılı İçin Bazı Arterlerde Öngörülen Trafik Talebi ve Kapasiteler 137 YOL İSMİ KAPASİTE ZİRVE SAAT TRAFİĞİ 138 TALEP Ecevit Caddesi (Kuzey) Ecevit Caddesi (Güney) Mustafa Çağatay Caddesi İskenderun Caddesi Uğur Mumcu Bulvarı Kurtuluş Caddesi Semih Sancar Caddesi Bedrettin Demirel Caddesi Mete Adanır Caddesi İnönü Caddesi Sedat Simavi Caddesi Ziya Rızkı Caddesi Karaoğlanoğlu Caddesi Üniversite Yolu Sokak Deniz Ulaşımı Planlama Alanı hudutları içerisinde Girne Turizm Limanı, Girne Yat Limanı ve Gemyat Delta Marina olmak üzere 3 adet deniz ulaşım kapısı bulunmaktadır. Girne Turizm Limanı Kıbrıs ın Kuzeyinde Türkiye nin Güney sahillerine yakın bir konumda olup, KKTC de bulunan en önemli 2 büyük deniz ulaşım kapısından bir tanesidir. 16 Kasım 1987 de hizmete girmesi ile ağırlıklı olarak yolcu limanı olmasına rağmen yoğunlaşan talepden dolayı yük ve araç taşımacılığını da yapmaya başlamıştır. Burada kılavuzluk hizmetleri, haberleşme hizmetleri, yükleme-boşaltma hizmetleri ve kurtarma-yardım hizmetleri yanında yolcu ve yük taşımacılığı için olanaklar ve yolcu ve diğer kişiler için uygun park yerleri bulunmaktadır. Ülke genelinde deniz yolu ulaşımında toplam 30 gemi acentesi faaliyet göstermekte olup bu acentelerde 300 kişinin üzerinde personel çalışmaktadır. KKTC sermayesine ait 3 yolcu gemisi, 137 Girne Ulaşım Master Planı, Girne Belediyesi, Saatte, 1 şeritten geçen araç sayısı 115

123 10 ro/ro passenger gemisi ve 3 kuru yük gemisi olmak üzere toplam 16 gemi hizmet vermekte ve söz konusu gemiler Girne-Taşucu, Girne Mersin ve planlama alanı hudutları dışındaki Gazimağusa-Mersin ve Gazimağusa-İskenderun hattı üzerinden düzenli sefer yapmakla birlikte yük durumuna göre diğer TC limanlarına da uğramaktadır. KKTC genelinde 2004 yılında 599 bin olan ziyaretçi sayısının 139, 2015 yılında neredeyse 3 kat artarak 1 Milyon 770 binlere yükseldiği görülmektedir. Ulaşım tercihi açısından yılları arasında TC uyruklu ziyaretçiler dışında kalan diğer uyruklu ziyaretçilerin tercihleri %96-%98 oranları arasında hep hava yolundan yana iken, TC uyruklu ziyaretçiler 2004 yılında %44 oranında deniz yolunu tercih ederken, 2013 yılında deniz yolunu tercih edenlerin oranı %6 ya kadar düşmüştür. Bu durum artan hava yolu şirketleri sonucu havayolu ulaşım ücretlerindeki düşüş ve şirketlerin destinasyonlarla bağlantılarını her geçen gün daha da artırmış olmaları ile açıklanabilmektedir. 140 Aşağıda tablo 47 den de görülebileceği üzere Ocak 2015 Aralık 2015 tarihleri arasında KKTC ye giriş yapan yolcuların sadece %3,4 ü Girne deki limandan giriş yapmıştır. Girne Limanından giriş yapan yolcuların %81 i TC uyruklu, %7 si yabancı uyruklu geriye kalan %12 si ise KKTC uyrukludur. TABLO 50: Ocak-Aralık 2015 Döneminde KKTC ye Giriş Yapan Yolcuların Limanlara Göre Dağılımı 141 LİMANLAR TC DİĞER YABANCI KKTC GENEL TOPLAM Adet % Adet % Adet % Adet % Ercan Girne Gmağusa Karpaz Toplam Girne Turizm Limanı ile ilgili sorunlar; Yolcu taşımacılığı için tasarlanmış olan limanın yük ve araç taşımacılığı yapmaya başlaması ile iş yoğunluğundaki artışa ek olarak yolcu taşımacılığını da olumsuz etkilemesi, Limanı, rıhtım yapıları ve su derinliği açısından mevcut gemilere yeterli geldiği halde, yolcu ve araç kontrol noktaları, bekleme salonları, araç park yerleri gibi altyapı sorunları bulunması. Girne Yat Limanı adanın kuzey sahilinde olup Girne Turizm Limanın batısında yer almaktadır. 139 KKTC de İstikrarlı ve Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme, Sektör Temelli Analiz ve Politika Önerileri, Gazimağusa 2015/ S 92, KKTC de İstikrarlı ve Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme, Sektör Temelli Analiz ve Politika Önerileri, Gazimağusa Turizm Planlama Dairesi 116

124 Kıbrısa deniz yolu ile ulaşımda önemli bir yeri olan eski liman günümüzde yat limanı-marina olarak kullanılmaktadır. Marinada bulunan restaurantlar önceleri Avrupa ve Anadoluya ihraç edilen harnup ve tuz için ambar olarak kullanılmaktaydı. İngiliz yönetimi döneminde önemli bir ticaret noktası olarak kullanılan limana gümrük binası ve dalgakıran yapılmıştır. Günümüzde marina ofisi olarak kullanılan gümrük binasının ikinci katı 1914 yılında yapılarak son şekline ulaşmıştır. 142 Girne Turizm limanının 16 Kasım 1987 de açılışından itibaren tamamen yatların kullanımına bırakılmıştır. Yatların yanında limandan diğer gezinti tekneleri ve balıkçı barınakları da barınma imkanı bulmaktadır. Mevcut durumu ile 100 civarında tekneye barınma imkanı sağlamaktadır. Limanda müsade edilen max. tekne uzunluğu 35 metredir. Limandaki elektrik, su, banyo, tuvalet, çamaşır yıkama imkanlarının tüm teknelerin ihtiyacına cevap verebilecek kapasitede olmaması ve her yıl artan tekne sayısı karşısında mevcut limanın yetersiz kalması başlıca sorunlar arasında yer almaktadır. Gemyat Delta Marina yeni Turizm Limanı içerisinde olup 1996 yılında faaliyete başlamıştır. 7500m 2 lik bir alan üzerinde kurulan liman, iki adet yeni yüzer iskele ile bağlama kapasitesini artırarak denizde 75 adet, karada ise 80 adet yat bağlama ve kışlama kapasitesine sahiptir. 142 Girne Kıyı Bandı Kentsel Tasarım ve Çevre Düzenleme Projesi / Ebi A.Ş 117

125 HARİTA 22: Mevcut Yol Ağı 115

126 7.2 ATIK SU ALTYAPISI VE SU TÜKETİMİ Atık Su arıtma tesisi sadece Girne Belediye hudutları içerisinde olup, tesisin günlük arıtma kapasitesi 1200 m 3 /gündür. Bazı ayarlamalar ile tesisin kapasitesi 1500 m 3 /güne yükseltilebilmektedir. Ancak tesise günde neredeyse kapasitesinin 3 katı fazla atık su (4000 m 3 /gün) gelmektedir. Tesis yaklaşık 15 bin nüfusa göre planlandığından hali hazırda yetersiz kalmaktadır. Arıtma tesisinin bulunduğu parselin tamamının kullanılması durumunda tesisin günlük arıtma kapasitesi m 3 /güne yükseltilebilir. Bu kapasite yaklaşık 90 bin kişiye hizmet sunacak bir arıtma tesisi anlamına gelmektedir. Ancak tesisin konumu, halihazırda yerleşim alanı içerisinde kaldığından dolayı koku, gürültü ve benzeri etkiler nedeni ile yer seçimi açısından uygun görülmediğinden mevcut alana böylesi bir yatırım yapılmamıştır. 143 Girne Belediyesi hudutları içerisinde sadece Girne yerleşim merkezi kanalizasyona bağlanmıştır. Bunun dışında Çatalköy Belediye hudutları da dahil olmak üzere diğer mahallelerdeki atık sular, emici kuyularda toplanmakta, otellerde paket arıtma, bazı sitelerde ise evsel arıtma sistemleri kullanılmaktadır. Bu durum çeşitli nedenlerle yeraltı su kaynaklarının ve sahillerin kirlenmesine neden olabilmektedir. Uzun vadede ise Karaoğlanoğlu yerleşim merkezinin ve çevresinin kanalizasyon bağlantılarının yapılması planlanmaktadır. Ancak Girne yerleşim merkezinin giderek genişlemesi ile güneyindeki Doğanköy ve doğusundaki Ozanköy yerleşmeleri ve hatta Çatalköy yerleşmesi ile iç içe geçtiği düşünülürse ileride sadece Karaoğlanoğlu yerleşmesine hizmet sunacak kanalizasyon bağlantılarının yapılması yetersiz kalacaktır. Bu bakımdan Planlama alanının bütünü için hatta batısında yer alan Alsancak, Lapta ve Karşıyakayı da kapsayacak şekilde tüm kıyı bölgelerini de içerecek bir arıtma tesisi planlanması ve bu doğrultuda kanalizsayon bağlantılarının yapılması daha doğru bir yaklaşım şekli olacaktır. Girne Belediyesinden su tüketimi ile ilgili alınan verilere göre abonelerin kullanımında Eks ve mekanik sayaçlar olmak üzere iki çeşit sayaç bulunmaktadır. Buna göre; 2008 yılında 82 EKS abonesinin tüketmiş olduğu su miktarı ton olup, 2012 yılında abone sayısı 3189 a yükselmiş ve su tüketimi ton a çıkmış, 2015 yılına kadar olan dönemde ise EKS abone sayısı 5647 ye yükselerek su satışı tona ulaşmıştır. Buna göre 2015 yılında abone başına düşen aylık ton miktarı yaklaşık 8 ton olarak hesaplanmıştır. Mekanik sayaç takılı olan tüm sektörlerdeki abone sayısı Mart 2016 ayı için olarak saptanmış, tüketilen su miktarı toplamda ton olmuştur. Toplam abone sayısı olan evlerde hane başına aylık ortalama 4.5 ton su tüketildiği, toplam abone sayısı olan işyerlerinde işyeri başına aylık ortalama 4,4 ton su tüketildiği, 204 tane abone sayısı olan Devlet Kurumumlarında ise kurum başına aylık ortalama 0.05 ton su tüketildiği görülmektedir. Bunlara ek olarak 12 ana sayaç, 62 personel, 35 sosyal yardım alanlarına ait abone saptanmıştır Girne Belediyesi Kanalizasyon İşleri Şube Amirliğinin tarihli görüş yazısından derlenmiştir. 144 Girne Belediyesi nden su sayaçları ile ilgili Dairemize gönermiş olduğu verilerden alınmıştır. 116

127 Toplam 6,402 abonenin bulunduğu konumdan kanalizasyon geçmektedir. Çatalköy Belediyesinden elde edilen Kasım 2016 tarihli su kullanım tonaj listesine göre Belediye hudutları içerisindeki toplam 3760 adet konut ayda m 3 su tüketmiş olup, konut başına düşen aylık su miktarı 11,5 m 3 (yaklaşık 11 ton) olarak hesaplanmıştır. Girne Belediye hudutları içerisindeki konutlarda aylık su tüketiminin (4,5 ton) Çatalköy Belediye hudutları içerisindeki aylık su tüketiminin neredeyse iki buçuk kat altında olmasının nededi Eski Girne Belediye hudutları içerisindeki apartman tipi konutlardır. Atık su altyapısı ve su tüketimi ile ilgili yaşanan sorunlar; Girne Belediye hudutları içerisindeki atık su arıtma tesisinin günlük arıtma kapasitesinin (1200 m 3 /gün,bazı ayarlamalar ile tesisin kapasitesi 1500 m 3 /güne yükseltilebilmektedir.) neredeyse 3 katı üzerinde atık su gelmesi, Girne Atık Su Arıtma tesisinin kapasitesinin üzerinde gelen atık suları ikincil arıtma yapamadan denize deşarj edilmesi, Kanalizasyon bağlantısının sadece Girne yerleşim merkezinde olması, (Toplam 6,402 abonenin önünden kanalizasyon geçmekte) Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerlerde vidanjör atık sularını arıtacak tesislerin olmaması, Septik tank ve emici kuyulardan kaynaklanan sızıntıların yer altı su kaynaklarını kirletmesi, Mevcut arıtma tesisinin halihazırda yerleşim alanı içerisinde kaldığından dolayı koku, gürültü ve benzeri olumsuz etkisi olması, Askeriye, okullar, yurtlar, hastaneler ve limanlarla ilgili sayaç sayısı veya tüketilen su miktarı ile ilgili veri bulunmaması. 7.3 KATI ATIK YÖNETİMİ VE BERTARAFI Girne Belediye hudutları içerisindeki atıklar hali hazırda Karaoğlanoğlu Sanayi Bölgesinin güneyinde bir alanda biriktirilmekte ve büyük araçlarla 2012 yılında faaliyete başlayan Güngör Düzenli Katı Atık Depolama tesisine taşınmaktadır. Çatalköy Belediye hudutları içerisindeki atıklar da benzer bir yöntemle Çatalköy Belediyesi tarafından Çatalköy Küçük Sanayi Sitesinin kuzeyinde biriktirilip, büyük araçlarla Güngör e gönderilmektedir. Ancak, her iki Belediyenin atıklarını biriktirmek için kullandığı alanlar planlanmış alanlar olmayıp bölgede transfer istasyonu yapılana kadar geçici olarak kullandıkları alanlardır. AB mali destekli bir proje ile 2008 yılında hazırlanan Katı Atık Yönetim Planının revizesi çalışmaları kapsamında yapılan ilk değerlendirmelerde Girne kuzey sahil şeridine hizmet verecek bir adet transfer istasyonu yapılması öngörülmektedir. Henüz yer seçimi yapılmamış olan transfer istasyonunun faaliyete geçmesinin ardından hali hazırda bu amaç için kullanılan alanlar rehabilite edilecektir. Girne Belediyesi tarafından geçici olarak kullanılan alanın yerleşim alanları içerisinde olması, öngörülen transfer istasyonun ivedilikle faaliyete geçmesini zorunlu kılmaktadır. Bunun dışında yoğun yapılaşmanın olduğu bölgede inşaat atıklarının düzenli bir şekilde toplanıp değerlendirilmemesi de diğer bir sorun olarak ortadadır. 117

128 7.4 TELEKOMİNİKASYON Planlama bölgesinde telefon ve internet bağlantısı tüm bölgelere sağlanmış durumdadır fakat yol ve su kazı çalışmalarından dolayı altyapıda sıkıntılar yaşanmaktadır. 7.5 ENERJİ VE ELEKTRİK Hızla gelişmekte olan planlama sınırları içerisindeki bölgede elektrik konusunda ciddi skıntılar bulunmaktadır. Planlama bölgesine elektrik sağlayan iki adet trafo bulunmaktadır. Bunların biri Girne de diğeri ise Çatalköy dedir. Bundan dolayı Girne nin doğusundan başlayarak Karakum, Ozanköy ve Çatalköy ün batı kısımlarını kapsayan bölgede sıkıntılar oluşmaktadır. Mevcut durumda bölgede bulunan büyük oteller elektrik altyapısına ciddi baskı oluşturmakta, yapılması planlanan yeni ve büyük kapasiteli otellerin eklenmesi ile bu trafolara daha fazla baskı oluşacaktır. Bu baskıları azaltmak için önümüzdeki yıllarda planlanan yüksek gerilim hattı çalışması bulunmaktadır. 118

129 8 ÇEVRE VE TARİHİ KÜLTÜREL MİRAS 8.1 KIYILAR Kıyılar tarih boyunca insan toplulukların gözde yerleşim yeri olmuşlardır. Tarih boyunca birçok uygarlık deniz ile büyük akarsu kıyılarına yoğunlaşmıştır. Doğal güzellikler yanında besin maddelerinin elde edilmesinde sunduğu kolaylık, ulaşımda gördüğü işlev, türlü savunma gereksinimleri için sağladığı uygun ortam, kıyının çekiciliğini artıran etmenlerdendir. 145 Yenilenemez bir kaynak olan kıyılar; balıkçılık, turizm, dış ticaret ve benzeri ekonomik gelişme fırsatları yanında, sahip oldukları diğer özellikler nedeniyle önemli bir rekreasyon potansiyeli barındırmakta ve deniz ortamda birçok canlı türüne de yaşam ortamı oluşturmaktadır. Bu nedenle kıyıların tüm bu etmenler düşünülerek kullanma ve koruma stratejileri ile birlikte bütüncül bir şekilde planlanması büyük önem taşımaktadır. Planlama alanı 29,5 km kıyı uzunluğuna sahip olup, KKTC kıyı uzunluğunun (396 km) % 7,4 ünü oluşturmaktadır Kıyılar İle İlgili Mevcut Yasal Çerçeve Anayasa sının 38 inci maddesinin (1) inci fıkrası Kıyıların, Devletin hüküm ve tasarrufu altında ve yalnız kamu yararına kullanılabileceğini (3) üncü fıkrası Belediye sınırları içindeki kıyıların korunması ve yüz metrelik kıyı şeridi içinde kalan bölgede inşa edilebilecek yapı ve tesisler ile mevcutların durumunun, kamu yararının ve kent planlamasının gereklerine uygun olarak yasa ile düzenlenmesini (4) üncü fıkrası ise Ulusal güvenlik, kamu düzeni, kamu yararı, genel sağlık ve çevre korunması amacıyla yasa ile sınırlama konmadıkça, yurttaşların yüz metrelik kıyı şeridi içerisine girmesinin kimse tarafından engellenemeyeceğini ve girişin ücrete bağlı tutulamayacağını hükme bağlamaktadır. Fasıl 59 Sahilleri Koruma Yasasının (Değiştirilmiş şekli ile) 5 inci maddesinin (A) bendi uyarınca, Belediyeler Yasasının 14/2008 Sayılı Değişiklik Yasası ile sonradan belediye hudutlarına dahil edilen yerleşim birimlerindeki (Ozanköy)sahil şeridi içinde kalan bölgede tesis, kulübe, çardak veya herhangi bir bina inşaa edilemez. (B) bendi uyarınca ise 14/2008 sayılı Belediyeler (Değişiklik) yasasının yürürlüğe girmesinden önce Belediye hudutları içerisinde bulunan bölgelerde İmar Yasası altında düzenlenen Planların ve Emirnamelerin sahillerde uygulanan kuralları geçerlidir. İbareleri yer almaktadır. Buna göre Planlama Alanı hudutları içerisinde Belediye hudutlarına sonradan dahil edilen Ozanköy yerleşmesinde sahil şeridi içinde kalan bölgede herhangi bir tesis, (kulübe, çardak, bina vb.) inşaa edilemezken, önceden Belediye hudutları içerisinde yer alan Karaoğlanoğlu, Zeytinlik, Girne, Karakum ve Çatalköy yerleşmelerinin sahil şeridleri içerisinde Koruma Çevre Planı, 1993 Beyaz Bölge Emirnamesi (değiştirilmiş şekli ile) ve 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı (değiştirilmiş şekli ile) Emirnamesi kural ve koşulları geçerlidir. Fasıl 59 Sahilleri Koruma Yasasının (Değiştirilmiş şekli ile) 2 inci maddesinde Sahil tanımı Kaymakamın bu yasanın 3 üncü maddesi uyarınca bir emirname ile saptayacağı biçimde suyun karada en çok yükselebileceği noktadan ölçülmek üzere, kara yönünde yüz metre olan su ile kara arasındaki alanı anlatır. Şeklinde ifade edilirken 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı (değiştirilmiş şekli ile) Emirnamesi, 14/2008 sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasasının 145 Bölüm IV. Mekansal Starteji, 7.Kıyılar, 7.0 Giriş sayfa/91 119

130 yürürlüğe girmesinden önce Belediye hudutları içerisinde bulunan bölgelerde; belirli koşullarla suyun karada en çok yükselebileceği noktadan ölçülmek üzere, kara yönünde 50 metre olan alan dışında kalan kısımlarında turizm amaçlı gelişmelerin yapılmasına olanak tanımaktadır. İskân Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası (İTEM) uyarınca 23 Eylül 1992 tarihli ve E sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile İTEM yasası altında eşdeğerde veya herhangi bir başka statüde özel mülkiyete taşınmaz mal verilmeyecek kıyı alanları belirlenmiştir. Bu kıyı alanlarının belirlenmesinde, kıyıların tesbiti ve tahsislerin iptali uyarınca topoğrafik, ekolojik ve yapılaşma durumu dikkate alınmıştır. 55/1989 sayılı İmar Yasası altında hazırlanan planlama enstrümanlarında da bu alanlar Sahil Şeridi olarak düzenlenmiştir. Ülkesel Fizik Plan kapsamında Kıyı (sahil); suyun taşkın durumları dışında karada en çok yükselebileceği noktalar ile, kara yönünde jeolojik, ekolojik, morfolojik, topoğrafik özellikleri ile yabani bitki ve hayvan tür ve ekosistemlerini, bunların doğal yaşam ortamlarını ve biyolojik çeşitliliği, su hareketlerinin ve doğal olayların oluşturulduğu kumluk, çakıllık, kayalık, taşlık, sazlık, bataklık ve benzeri alanları kapsayan, su ile kara arasındaki herhangi bir alan ile deniz yönünde ise kıta sahanlığı ve/veya 500 metrelik mesafeye ve/veya 30 metre derinliğe kadar olan alan olarak kabul edilmiştir. Kıyı Şeridi ise; Kıyı tanımı uyarınca, kıyının doğal alanının ardında bulunan ve bu doğal alanı çevreleyen, kara yönünde 100 metre mesafe içerisindeki alan olarak tanımlanmaktadır. Bu alan, kent ve kırsal planlama maksatları bakımından kamu yararı gözetilerek toplum yararına düzenlenmesi, kıyıya kamu erişiminin,kıyı manzarasına açık olunmasının sağlanması ve kıyı erozyonunun önlenmesi öngörülen, tampon niteliğindeki alandır. Ülkesel Fizik Plan kapsamında yapılan tanımlar ve kıyı politikaları, 55/1989 İmar Yasası altındaki planlama enstrümanları ve yürürlükteki diğer mevzuatların kıyıların sürdürülebilir ekonomik gelişimi ile hassas doğal çevresinin korunma dengesini sağlayabilmede yetersiz kaldığını göstermektedir. Buna göre; Avrupa Birliği ve diğer bir çok ülkenin mevzuatında yer alan Kıyı Bölgeleri Planlaması ve Yönetimi ile ilgili bir mevzuat veya düzenleme KKTC de bulunmadığından, Kıyı Bölgesi için yürürlükteki mevzuatta bir tanımlama olmaması, Fasıl 59 Sahilleri Koruma Yasasında (Değiştirilmiş şekli ile) 100 metrelik alan olarak ifade edilen sahil tanımının, alçak-düşük kotlu kıyıların 146 ekosistemlerinin korunmasında yetersiz kalması, 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı (değiştirilmiş şekli ile) Emirnamesi uyarınca, 14/2008 sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasasının yürürlüğe girmesinden önce Belediye hudutları içerisinde bulunan bölgelerde; belirli koşullarla suyun karada en çok yükselebileceği noktadan ölçülmek üzere, kara yönünde 50 metre olan alan dışında kalan kısımlarında turizm amaçlı gelişmelerin yapılabilmesi kıyıların ekosistemlerinin korunmasında yetersiz kalması, 146 Kıyı çizgisinden sonra da devam eden kıyı hareketlerinin oluşturduğu plaj, hareketli ve sabit kumulları da içeren, lagün alanları, sazlık, bataklık ile kumluk, çakıllık, taşlık ve kayalık alanları içeren kıyılardır. 120

131 Ülke genelinde olduğu gibi Planlama Alanı Hudutları içerisinde de kıyıların (sahil) belirlenmemiş olması, Mevzuat açısından en önemli sorunlar arasında yer almaktadır Kıyı Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Analiz Çalışması Planlama alanı aşağıdaki harita 1 de gösterildiği şekilde eski Girne Belediye hudutları içerisinde kalan alanın yer aldığı Girne Merkez, merkezin doğusu ve batısı olmak üzere 3 alt bölgeye ayırılıp her bir alt bölgede yer alan sahil/kıyı şeridi 147 içerisinde kalan alanların yapılaşma, arazi kullanım durumları, kıyı tipolojileri ve kamusal alanların varlığı incelenmiştir. HARİTA 23: Alt Bölgeler Sahil Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Yapılaşma ve Arazi Kullanım Bu çalışma; Plan Alanı Hudutları içerisinde yer alan sahil/kıyı şeridleri içerisindeki alanların hangi kullanım amaçlarına yönelik olarak kullanıldıkları, bunların hangi oranlarda Anayasanın 38 inci maddesi ve/veya Fasıl 59 Sahilleri Koruma Yasası (Değiştirilmiş şekli ile) ile örtüştüğü ve gelecekte kıyıların kamu yararına düzenlenebilmesi için ne gibi kısıtlayıcılar ve fırsatlar olduğuna yardımcı olacaktır. 147 Eşdeğer mal yasası uyarınca 30 Eylül 1992 tarihli resmi gazetenin Ek IV ünde yayınlanan,23 Eylül 1992 tarihli ve E sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile ilan edilen Kıyıların tesbiti ve tahsislerin iptali uyarınca topoğrafik, ekolojik ve yapılaşma durumu dikkate alınarak Şehir Planlama Dairesince belirlenen ve Sahiller olarak isimlendirilen hudutlar içerisinde kalan alan yeri anlatır. 121

132 TABLO 51: Sahil Şeridi İçerisinde Kalan Alan İçerisinde Hali Hazırda Yapılaşmış Alanların 3 Alt Bölge Bazında Dağılımı BÖLGELER YAPILAŞMIŞ PARSEL ADEDİ YAPILAŞMIŞ PARSEL ALANI (m 2 ) SAHİL ŞERİDİ İÇERİSİNDEKİ NET ALAN (yol, yeşil dışında kalan) (m 2 ) YAPILAŞMIŞ PARSELLERİN NET ALAN İÇERİSİNDEKİ PAYI Girne Merkez % Girne Batısı % Girne Doğusu % PLANLAMA ALANI TOPLAMI % GRAFİK 38: Sahil Şeridi İçerisinde Kalan Alan İçerisinde Hali Hazırda Yapılaşmış Alanların Dağılımı Sahil Şeridi İçerisindeki Hali Hazırda Yapılaşmış Alanlar 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Girne Merkez Girne Batısı Girne Doğusu PLANLAMA ALANI TOPLAMI Yapılaşmış alan Net alan Yukarıdaki tablo 46 ve grafik 38 den görülebileceği üzere Planlama Alanı hudutları içerisindeki sahil şeridlerinin %52 si hali hazırda yapılaşmış durumdadır. Girne nin batısı (%80) ve Girne merkez (%71) bu anlamda Planlama alanı genelinin üzerinde bir orana sahiptir. Yapılaşmış alanların arazi kullanım durumuna göre dağılımlarında bölgeler arası farklılıklar gözlemlenmekte olup sahil şeridlerinin genelindeki ağırlıklı kullanım aşağıdaki tablodan ve grafikten de görülebileceği üzere konut, eğlence ve dinlence (turizm) kullanımlarıdır. Bunun yanında grafik 39 da etüd dışı olarak gösterilen askeri alanların (%38) varlığı günümüzde bu alanların toplum yararına kullanılmasına olanak tanımadığından kısıtlayıcı, ilerisi için ise bu alanların buradan taşınması durumunda önemli bir potansiyel teşkil etmektedir. 122

133 GRAFİK 39: Planlama Alanı Genelinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı PLANLAMA ALANI Konut 25% Etüd Dışı 38% Perakende Ticaret 0% Sanayi 3% Kamusal Hizmet 9% Toplumsal Hizmet 1% Eğlence-Dinlence 24% Girne merkez bölgesinde ağırlıklı kullanım aşağıdaki grafik 40 da görülebileceği üzere eğlence dinlence ( %42) ve konut (%32) konut kullanımlarıdır. Bunun yanında bölgede etüd dışı olarak adlandırılan askeri bölgeler (%14) ve Kanalizasyon arıtma tesisinin (%12) bulunduğu alan (Kamusal Hizmet) yer almaktadır. Askeri bölgeler daha önce bahsedilmis olduğumuz nedenlerle bugün için kısıtlayıcı ancak gelecekte kıyıların toplum yararına düzenlenmesinde önemli bir potansiyel teşkil etmektedir. GRAFİK 40: Girne Merkezde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı Etüd Dışı 14% GIRNE MERKEZ Konut 32% Kamusal Hizmet 12% Perakende Ticaret 0% Eğlence-Dinlence 42% Girne batı bölgesinde diğer bölgelerden farklı olarak çok büyük bir oranda etüd dışı olarak tabir edilen askeri bölge (%69) varlığı bulunmaktadır. (bkz. grafik 41) Dolayısıyle söz konusu alanın bugün itibarı ile kısıtlayıcılığı gelecek için ise kıyıların toplum yararına düzenlenmesinde teşkil edeceği potansiyel, diğer bölgelerin çok üzerindedir. 123

134 Bunun dışında ağırlıklı kullanım grafik 41 de görülebileceği üzere eğlence dinlence ( %23) ve sınırlı miktarda konut (%6) konut kullanımlarıdır. GRAFİK 41: Girne Batı Bölgesinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı GIRNE BATI Konut 6% Eğlence-Dinlence 23% Etüd Dışı 69% Kamusal Hizmet 0% Toplumsal Hizmet 2% Aşağıdaki 42 nolu grafikten görülebileceği üzere Girne doğu bölgesinde diğer bölgelerden farklı olarak en yoğun kullanım fonksiyon %42 ile konut kullanımıdır. Bunun dışında söz konusu alan içerisinde sınırlı miktarda eğlence dinlence kullanımları, kamusal hizmet kullanımları ve içerisinde yıkıntı durumda bir sanayi yapısı yer almaktadır. Bu bölgedeki askeri kullanım varlığı (%17) diğer bölgelerin çok altındadır. GRAFİK 42: Girne Doğu Bölgesinde Yapılaşmış Alanların Arazi Kullanım Durumuna Göre Dağılımı Etüd Dışı 17% GIRNE DOĞU Sanayi 7% Konut 42% Kamusal Hizmet 16% Eğlence-Dinlence 18% 124

135 Sahil Şeridleri İçerisinde Kalan Alanlarda Kıyı Tipolojileri 1. Girne Merkez Bölgesi (A Bölgesi); HARİTA 24: Girne Merkez Bölgesi (A Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri Kayalık Platform Kumsal Taşlık Etüd dışı Harita 19 da görüldüğü üzere; 1 numaralı Girne Merkez Bölgesinin batısı denize erişilebilirliğin olmadığı kayalık ve denize erişimin sınırlı olduğu taşlık alanlardan, merkezi ağırlıklı olarak platform, duvar tahkimatları 148 ve iskelelerden, doğusu ise denize erişilebilir taşlık ve kumsallık alanlardan oluşmaktadır. 148 Girne Kalesi 125

136 HARİTA 25: Girne Merkez Bölgesi (A Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı Boş alanlar Konut Eğlence dinlence Etüd dışı 2. Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi); HARİTA 26: Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri Kayalık Kumsal Taşlık Etüd dışı 126

137 Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi); B bölgesi olarak adlandırılan Girne Merkezin batısı; ağırlıklı olarak denize erişimin olmadığı yüksek kaya oluşumlarından ve denize erişimin olduğu taşlık alanlardan oluşmaktadır. Bu bölge içerisinde 2 kumsal ve 2 iskele bulunmaktadır. HARİTA 27: Girne Merkezin Batısı (B Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı Boş alanlar Konut Toplumsal hizmetler Eğlence dinlence Etüd dışı 127

138 3. Girne Merkezin Doğusu (C Bölgesi); HARİTA 28: Girne Merkezin Doğusu (C Bölgesi) İçerisindeki Kıyı Tipolojileri Kayalık Kumsal Taşlık Girne Merkezin Doğusu; C bölgesi olarak adlandırdığımız Girne Merkezin doğusu; Planlama Alanı genelinde nadiren gözlemlenen kumsal oluşumlarının yer aldığı bir alan olarak dikkat çekmektedir. Kumsal oluşumları ağırlıklı olarak bölgenin batısında ve doğu sunda yer almakta, Bölgenin merkezi ise denize erişimin olduğu taşlık alanlardan oluşmaktadır. 128

139 HARİTA 29: Girne Merkezin Doğusu (C Bölgesi) İçerisindeki Arazi Kullanım Dağılımı Boş alanlar Ağaçlı boş alanlar Konut Toplumsal hizmetler Eğlence dinlence Etüd dışı 129

140 8.1.3 Sorunlar Avrupa Birliği ve diğer bir çok ülkenin mevzuatında yer alan ve Ülkesel Fizik Planda belirtilen Kıyı Bölgeleri Planlaması ve Yönetimi ile ilgili bir mevzuat veya düzenlemenin hali hazırda ülkemizde geçerli olmaması, Fasıl 59 Sahilleri Koruma Yasasında (Değiştirilmiş şekli ile) 100 metrelik alan olarak ifade edilen sahil tanımının, alçak-düşük kotlu kıyıların 149 ekosistemlerinin korunmasında yetersiz kalması, Aynı şekilde 2007 Girne II. Bölge Kapsamlı (değiştirilmiş şekli ile) Emirnamesi uyarınca, 14/2008 sayılı Belediyeler (Değişiklik) Yasasının yürürlüğe girmesinden önce Belediye hudutları içerisinde bulunan bölgelerde; belirli koşullarla suyun karada en çok yükselebileceği noktadan ölçülmek üzere, kara yönünde 50 metre olan alan dışında kalan kısımlarında turizm amaçlı gelişmelerin yapılabilmesi kıyıların ekosistemlerinin korunmasında yetersiz kalması, Ülke genelinde olduğu gibi Planlama Alanı hudutları içerisinde kıyıların (sahil şeridi) belirlenmemiş olması, Kıyıların yaya ve bisiklet yolları ile sürekliliğinin sağlanmamış olması, Kıyıların sürekliliğin ve toplumdaki her bireyin erişim olanaklarına ve kullanımına açık olmasının tel, duvar, çit ve benzeri gelişmelerle engellenmesi, Konut ve turizm kullanımının sahil şeridleri içerisinde önemli bir yer işgal etmesi, Askeri bölgelerin sahil şeridleri içerisindeki varlığının kıyıların toplum yararına düzenlenmesine hali hazırda engel teşkil etmesi, Bölgede gemilerde oluşan atıklar için atık kabul tesisi olmaması, Girne Atık Su Arıtma tesisinin kapasitesinin üzerinde gelen atık suları ikincil arıtma yapamadan denize deşarj edilmesi aynı şekilde bazı 5 yıldızlı oteller tarafından atık suların ikincil arıtma yapılmadan, ham olarak denize deşarj edilmesi nedenleri ile bazı sahillerde deniz suyu kirliliği yaşanması. 149 Kıyı çizgisinden sonra da devam eden kıyı hareketlerinin oluşturduğu plaj, hareketli ve sabit kumulları da içeren, lagün alanları, sazlık, bataklık ile kumluk, çakıllık, taşlık ve kayalık alanları içeren kıyılardır. 130

141 HARİTA 30: Kıyı Tipolojisi 131

142 8.2 ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİ Doğal alanlar bitkilerin yanı sıra hayvanlar ve insanlar için büyük bir önem taşımaktadır. Bu alanların içinde barındırdığı ekolojik denge biyolojik yaşamın devamlılığını desteklemek için büyük önem taşımanın yanı sıra insanlar için de ekonomik ve sosyal yarar sağlamaktadır. Bu nedenden dolayı doğal yaşam alanlarını hem insanların yararlanabileceği hem de burada yaşayan canlıları korumak ve bu alanları gelecek nesillere aktarabilmek için sürdürülebilir bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Bu özelliklerden dolayı bu alanlar özel çevre koruma bölgesi ilan edilerek koruma altına alınmaktadır. Dağlık bölgelerdeki doğal alanlara erişim zorlu olduğundan dolayı bu bölgeler ekolojik çeşitlilik ve flora, fauna çeşitliliği açısından oldukça zengin olabilmektedir. Planlama alanı içerisinde yer alan ve Beşparmak Dağları olarak isimlendirilen Girne Sıra Dağları yukarıdaki paragraflarda yer alan özelliklere sahip bir alandır. Planlama Alanının güney sınırını oluşturan Adanın kuzey sahilinde, 160km boyunca devam eden, en yüksek noktası 1024 metre ile Selvili Tepe olan 150 Beşparmak Dağlarının güney yamaçları yağış almadığından kurak olup Planlama alanı kesimindeki kuzey yamaçları yağışdan dolayı çoğunlukla çam ve selvilik ormanlık alanlardan oluşmaktadır. Bu alan içerisinde Casey in Hezaranı, Kıbrıs Kazteresi, Sent Hilarion Lahanası, Alevkaya Sinekkapanı, Kıbrıs Karanfili, Kıbrıs Rozetotu, Kıbrıs Soluk Rozetotu, Lapta Damkoruğu, Sibthorp un kasideotu, Kıbrıs Taç Anasonu, Kıbrıs Soluk Deniz Lavanta Çiçeği, Küme Sincarı, Kıbrıs, Beyaz Kekliği, Değirmenlik Adaçayı, Kıbrıs Sivriçayı, Sent Hilarion Kudüs Adaçayı, Kıbrıs Dalakotu olmak üzere 19 endemik bitki ve önemli yaşam alanları bulunmaktadır. 151 Beşparmak Dağları yukarıdaki paragrafta belirtilen endemik bitkiler yanında başta karabaşlı kirazkuşu, tavşancıl, tipik akdeniz kuşları ve endemik kıbrıs ötleğeni ile kıbrıs kuyrukkakanı nın yanısıra Keklik, Gökdoğan, İshakkuşu, Kumkumav, Gökkuzgun/Telli-Mavi Garga, Maskeli Örümcekkuşu, Bozkır Ötleğeni, Maskeli Ötleğen, Karabaşlı, Çinte-Kirakuşu, Kızıl Kirazkuşu gibi kuş türlerine de ev sahipliği yapmaktadır. 152 Yukarıdaki paragraflarda belirtilen ekolojik önem ve biyolojik çeşitlilikten dolayı Beşparmak dağları, Öneri Özel Çevre Koruma Bölgesi yanında Natura 2000 ağının bir parçası olma potansiyelini taşımaktadır Natura Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Orman Dairesi Müdürlüğü Kuşkor 132

143 Beşparmak Dağları öneri Özel Çevre Koruma Bölgesi nin karşı karşıya kaldığı sorunlar; Beşparmak dağlarında bulunan flora ve faunanın Ulusal ve Uluslararası değere sahip olmasına karşın halihazırda Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) olarak ilan edilmemiş olması, dolayısıyla yönetim planı olmaması, Ülkede bulunan orman varlığının dikkatsizce kullanılmasından dolayı buradaki önemli yaşam alanlarının zarar görmesi, Beşparmak Dağlarında bulunan öneri ÖÇKB nin turizm potansiyeli olarak değerlendirilmemesi, Taş ocakları ve yapılaşma baskısının öneri ÖÇKB için ciddi bir tehdit oluşturması. 8.3 ORMAN ALANLARI Orman alanları doğal yaşamın devamlılığının sağlanmasının yanı sıra toplumlara kattığı ekonomik, sosyal ve rekreatif nedenlerden dolayı büyük önem taşımaktadır. Ormanlar, içinde barındırdığı biyolojik çeşitlilik ve bunu destekleyen ekolojik dengenin devamlılığını sağlanmanın yanı sıra, farklı sektörlere ekonomik yarar sağlamakla birlikte günümüzde hızla artan yapılaşma ve günlük yoğunluğun içinde bu tür alanların insanlara nefes alabilecekleri, temiz hava, yürüyüş ve sosyalleşme imkanı sunan açık alanlar olmakla birlikte erozyon ve sel baskınları gibi birçok doğal afete karşı da koruma görevi üstlenmektedir. Bu alanların yok olmaması için sürdürülebilir bir şekilde ekonomik ihtiyaçlar karşılanırken ekolojik dengenin de korunması gerekmektedir. Planlama Alanı içerisinde aşağıdaki grafik 1 den yüzde cinsinden dağılımı da görülebileceği üzere 1711,7 hektar kayıtlı 153, 3267,4 hektar Bakanlar Kurulu Kararı 154 ile ilan edilmiş toplam 4979,1 hektarlık orman alanı mevcuttur. GRAFİK 43: Orman Alanlarının Kayıtlı-Bakanlar Kurulu Uyarınca İlan Edilen Olarak Dağılımı 34% 66% Kayıtlı Bk Kararı Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde tapu kaydı orman olarak ayrılan arazileri anlatır. 154 ÇK-K sayı ve 1983 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile tapu kaydı orman olarak ilan edilen sahaları anlatır. 133

144 Yakacak odunu, sanayi odunu, direk, sırıki, çubuk, kereste, noel ağacı, alet sapları, çiçeksebze, çubuğu, aromatik bitki yaprakları, defne, adaçayı, kekik otu, kozalak, humus, orman toprağı, havara veya çakıllı havara, taş, çakıl, kum, su, fıstık çamı kozalağı ve mantar başlıca orman ürünleridir. Planlama alanın da yer alan orman alanlarının 234 hektarlık bir kısmı (yaklaşık %4) henüz ağaçlandırılmamıştır. Planlama alanı hudutları içerisinde mülkiyeti orman olan en fazla orman varlığı sırasıyla Beylerbeyi (%38), Arapköy (%28) ve Karaman Mahallerinde (%21) bulunmakla birlikte Karaoğlanoğlu, Karakum, Ozanköy ve Doğanköy Mahallelerinde orman alanı bulunmamaktadır. Beylerbeyi Mahalle hudutları içerisindeki orman alanının 11 hektarlık kısmı piknik alanı (Boğaz Piknik Alanı) olarak kullanılmaktadır. Aşağıdaki grafikte orman alanlarının mahalle bazındaki dağılımını ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır. GRAFİK 44: Planlama Alanı İçerisinde Mülkiyeti Orman Olan Orman Alanlarının Mahallelere Göre Dağılımı 0% 2% 3% Beylerbeyi 21% 38% Arapköy Çatalköy 8% 28% Karaman Edremit Zeytinlik Girne Bölgede mülkiyeti orman olan alanların (4979,1 ha) %22,3 ü kadar orman amenajman planlarına göre tapu kaydına bakılmaksızın orman vasfı taşıyan makilik, ormanlık alan 155 ve bozuk orman 156 alanı bulunmaktadır. Toplam 1/.110 ha olan söz konusu alanların tablo 1 de gösterildiği şekilde neredeyse tamamı (1/.108 ha) maki dışındaki ağaçlık alanlardan oluşmaktadır. Bu alanların %28 i Çatalköy de, %19 u Beylerbeyi nde bulunmaktadır. Ancak esas dikkat çekici olan konu aşağıdaki tablodan ve grafik 46 dan de görülebileceği üzere Girne, Zeytinlik ve Edremit te tapu kaydı orman olan alanlardan fazla, orman vasfı taşıyan ancak tapu kaydı orman olmayan alanın olmasıdır. Söz konusu alanların halihazırda yerleşime açık olması orman varlığı açısından endişe vericidir. 155 Orman Dairesinin orman Amenajman planlarına göre tapu kaydına bakılmaksızın orman vasfı oluşturan özelliklere sahip tüm ağaç topluluklarını anlatır. 156 Orman Dairesinin orman Amenajman planlarına göre tapu kaydına bakılmaksızın orman vasfı oluşturan özelliklere sahip ve bulundukları toprak parçasının en fazla %10 luk bir kısmını kapatan tüm ağaç topluluklarını anlatır. 134

145 GRAFİK 45: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 Ha) Mahalle Bazında Dağılımı MÜLKIYETI ORMAN OLMAYAN ORMAN VASFI TAŞIYAN ALANLAR) Ozanköy 1% Zeytinlik 8% Girne 15% Beylerbeyi 19% Edremit 2% Karaman 10% Çatalköy 28% Arapköy 17% TABLO 52: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 ha) Türlerine Göre Mahalle Bazında Dağılımı MAHALLELER ORMAN VASFI TAŞIYAN ANCAK MÜLKİYETİ ORMAN OLMAYAN ALANLAR Makilik Toplam(ha) (ha) MÜLKİYETİ ORMAN OLAN ALANLAR TOPLAM ORMAN VARLIĞI 157 Bozuk Ormanlık Orman 158 alan 159 (ha) (ha) Beylerbeyi 0 110,9 99,5 210,4 1889, Arapköy 0,9 28,4 157,3 186,6 1395, Çatalköy ,2 317, ,2 Karaman 1, ,1 107,6 1063,5 1171,1 Doğanköy 0 0,1 0,1 0,2 0 16,2 Edremit 0 16,9 10,8 27, ,2 Zeytinlik 0,1 59, ,3 71,5 218,4 Girne 0,1 126,7 38,5 165,3 131,1 165,3 Karaoğlanoğlu Karakum Ozanköy 0 4,2 4,1 8,3 0 8,3 Planlama Alanı 2,6 474,4 633,6 1110,6 4979,1 6089,7 157 Orman vasfı taşıyan ancak mülkiyeti orman olmayan alanlarla, mülkiyeti orman olan (kayıtlı orman arazileri+bk Kararı ile ayrılan ormanlar) alanların toplamını ifade eder. 158 Orman Dairesinin orman Amenajman planlarına göre tapu kaydına bakılmaksızın orman vasfı oluşturan özelliklere sahip ve bulundukları toprak parçasının en fazla %10 luk bir kısmını kapatan tüm ağaç topluluklarını anlatır. 159 Orman Dairesinin orman Amenajman planlarına göre tapu kaydına bakılmaksızın orman vasfı oluşturan özelliklere sahip tüm ağaç topluluklarını anlatır. 135

146 GRAFİK 46: Orman Vasfı Taşıyan Ancak Mülkiyeti Orman Olmayan Alanların (1110 ha) Toplam Orman Varlığı İçerisindeki Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Tapu Kaydı Orman Olmayan Orman Vasfı Taşıyan Tapu Kaydı Orman GRAFİK 47: Planlama Alanı Hudutları İçerisindeki Orman Varlığı 160 Çatalköy 12% ORMAN VARLIĞI Karaman 19% Zeytinlik 2% Arapköy 26% Girne 4% Beylerbeyi 34% Karaoğlanoğlu 3% Planlama alanı hudutları içerisinde hatırı sayılır miktarda makilik alan (216,3 ha) bulunmakta olup, bunların neredeyse tamamı mülkiyeti orman alanları içerisinde (213,7 ha) yer almaktadır. Makilik alanların %92 si Arapköy, Karaman ve Beylerbeyi Mahallelerinde bulunmaktadır. 160 Orman vasfı taşıyan ancak mülkiyeti orman olmayan alanlarla, mülkiyeti orman olan (kayıtlı orman arazileri+bk Kararı ile ayrılan ormanlar) alanların toplamını ifade eder. 136

147 GRAFİK 48: Makilik Alanların Mahalle Bazında Dağılımı Zeytinlik 5% Girne 3% Karaman 27% Beylerbeyi 20% Arapköy 45% 137

148 HARİTA 31: Orman Alanları 138

149 8.4 TARİHİ VE KÜLTÜREL MİRAS ALANLARI Tarihi ve kültürel miras alanlarında bulunan fiziki yapılar ve doğal güzellikler o bölgenin kültürel kimliğini yansıttığından bu alanların korunarak gelecek nesillere aktarılması toplumsal açıdan büyük önem taşımaktadır. Girne Çatalköy İmar Planı alanı içerisinde Eski Eser olarak Kentsel Sit Alanları, ilan edilmiş Arkeolojik Sit Alanları, belirlenmiş ancak henüz ilan edilmemiş Arkeolojik Sit Alanları, anıtlar ve dini yapılar bulunmaktadır. Girne deki eski Türk Mahallesi ile Kale ve Çevresi Kentsel Sit Alanı olarak ilan edilmiş durumdadır. Aşağı Girne de Ergene Sokağı I.,II. ve III. derece Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı, Beylerbeyi nde Voumos Bronz Çağı Nekropol alanı 1. derece Arkeolojik Sit Alanı, Ozanköy de Mines I. ve III. derece Arkeolojik Sit Alanı ve Achelias Mevkii Arkeolojik Sit Alanı, Çatalköy de Çatalköy Kel Ali/Alonia I. ve III. derece Arkeolojik Sit Alanı, Neolitik dönemden kalma Deurt Donum, Voupps Louri,Deurt Donum/Vo Uppa, Kel Ali Arkeolojik Sit Alanları ve Neolitik dönemden kalma mezarlık Arkeolojik Sit Alanı olarak İlan edilmiştir. Karaman da Tunç Çağından kalma mezarlık alanı, mağara ve Kuşluca, Karaoğlanoğlu nda Road to Glykiotiss ve Loutra ile Aşağı Girne de Krisokava Roma dönemi kaya mezarları, taş ocakları ve Mavra Kilisesi, Yukarı Girne de Ouzoun Cheshme (Uzun Çesme), Doğanköy de Mylos, Beylerbeyi nde ise Gliastres, Vasiliki ile Ozanköy de Mouttoka Maron, Çatalköy de Vikla, Xylomandra, Vrysi ve Ne of Village ve neolitik dönemden kalma I. Derece mezarlık arkeolojik sit alanı olarak belirlenmiş fakat henüz ilan edilmemiştir. Kentsel Sit Alanı ve Arkeolojik Sit alanları dışında planlama alanı sınırları içinde 10 adet anıt 161 ve her mahallede irili ufaklı dini yapılar bulunmaktadır. İlan edilen Arkeolojik Sit Alanlarının kullanım biçimi ve öngörülen gelişme ilkeleri 60/94 sayılı Eski Eserler Yasası nın 46 ncı maddesi uyarınca Resmi Gazetede ilan edilmiştir. Bölgede Eski Eser alanları dışında Ülkesel Fizik Planda yerel ve Uluslararası öneme sahip tarihi, kültürel ve geleneksel yaşam merkezleri olarak belirlenen Çatalköy, Ozanköy, Beylerbeyi ve Karmi köyleri ve diğer eski köy merkezleri koruma alanı olarak yer almaktadır. Tarihi ve Kültürel Miras Alanları açısından oldukça zengin olan bölgede aşağıdaki sorunlar saptanmıştır; Özellikle Girne nin merkezinde ve çevresinde yoğun artış gösteren çok katlı binalar, özelde tarihi yapıların görselliğini, genelde ise şehir siluetini olumsuz yönde etkilemektedir /94 sayılı Eski Eserler Yasası 8(1) maddesi uyarınca belirlenen ancak henüz listelenemeyen tek ve/veya toplu taşınmaz eski eserlerin görünümünü ve doku bütünlüğünü etkileyecek yapılaşma tehlikesi ile karşı karşıya olması, 161 St. Hillarion Kalesi (10.yy-Karaman), Bellapais Manastırı (Beylerbeyi), Hz. Ömer Türbesi (Çatalköy), Panaya Kilisesi (Beylerbeyi), Yağ değirmeni (Beylerbeyi), Ozanköy Cami (Ozanköy), Su kanalı ve su kemeri (Zeytinlik), Su havuzu (Zeytinlik), iki farklı yerdeki değirmen binası, su kemeri ve kalıntılar (Doğanköy). 162 Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü nün EEM /30 sayı ve 7 Mart 2016 tarihli Dairemize muhatap yazısından alınmıştır. 139

150 60/94 sayılı Eski Eserler Yasası 8(1) maddesi uyarınca Koruma Alanı belirlenmeyen eski eserlerde (2) inci fıkra uyarınca belirtilen taşınmaz eski eserin koruma alanı, taşınmaz eski eserin bulunduğu arsa veya arazinin dört yanındaki, duruma göre, yol varsa yol ötesindeki ilk parselin koruma için yetersiz olması durumunda diğer komşu parselleri de kapsar hükmünde gelişme için ikinci parsele müracaat olması durumunda koruma için yetersiz olup olmadığının ilgili merciye görüş sorulmaması durumunda değerlendirilememesi, Bölgedeki tarihi, kültürel ve geleneksel özelliği olan köy merkezlerinin gelişme baskısı altında olması, İnanç turizmi açısından önemli bir yere sahip olan Hz.Ömer Türbesinin hemen yakınlarında başlatılan ve yapılması öngörülen casino lu otellerin türbenin görünülürlüğüne ve işlevine olumsuz yönde etki edeceği. 140

151 HARİTA 32: Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları 141

152 8.5 POTANSİYEL RİSK VE TEHLİKELERİ ÖNLEME Afet risklerinin azaltılmasında veya ortadan kaldırılmasında, mekansal planlama araçlarının önemli rolü vardır. Afete duyarlı planlama yaklaşımı, afet tehlikelerine maruz alanlarda, her türde ve ölçekteki planlar hazırlanırken, öncelikle yer bilimleri çalışmaları kapsamında tüm tehlike ve risklerin belirlenmesini; planlama sürecinde ise, yerleşme, yapılaşma ve yoğunluk kararlarına kadar, yerleşim alanlarının var olan tehlike ve risklerden etkilenmeyecek ya da en az etkilenecek şekilde planlanmasını gerektirmektedir. 163 Planlama alanı içerisisindeki başlıca afet riskleri olarak su taşkınları, yangın, heyelan ve erezyon gösterilebilir. Geçmişten günümüze kadar yaşanmış olan su taşkınlarının en önemli nedenleri olarak dere yataklarında ve su akarlarında olan yapılaşmaları, dere yataklarının işgallerini, işlevini yitirmiş olan bentleri, dere yataklarına dökülen atıkları ve altyapı yetersizliklerini gösterebiliriz. 164 TABLO 53: Bugüne kadar yaşanmış olan su taşkınları, nedenleri, alınan ve/veya alınması öngörülen önlemler 165 Su Taşkın Alanı Taşkın Nedeni Alınan veya alınması Mahalle Adı Pafta/Harita No öngörülen önlemler Taşkın Yaşanan Dere Karaoğlanoğlu XII.19.W1 Votamo Deresi XII.19.W1 XII.11.W2 Votamo Deresi Karaman XII.19.E2 Phounji Deresi Taşkın Yaşanan Alan GAÜ GAÜ kuzeyindeki yerleşim alanı GAÜ yolundan gelen suyun drenajının yeterli olmaması Phounji Deresinin akara dönüşmesi Dere, bağlandığı akar ve geçtiği güzergahta temizlik işlemi yapılarak derenin akışı sağlanmıştır. Bir siteye açık menfez yapılmış diğer sitelerde kapalı olan menfezle akarın akışı sağlanmıştır. Ancak yapılaşmanın tamamlanmış olduğu bir başka sitede herhangi bir önlem alınamadığından su 163 Ülkesel Fizik Plan, Bölüm V Sektör Politikaları, Potansiyel Risk ve Tehlikeleri Önleme, Sektörün Önemi, Girne Kaymakamlığı tarafından MYB /91-1/ / sayı ve tarihli Dairemize yazılan görüş yazısından derlenmiştir. 165 Girne Kaymakamlığı tarafından MYB /91-1/ / sayı ve tarihli Dairemize yazılan görüş yazısından derlenmiştir. 142

153 Su Taşkın Alanı Taşkın Nedeni Alınan veya alınması Mahalle Adı Pafta/Harita No öngörülen önlemler Taşkın Yaşanan Dere Taşkın Yaşanan Alan Girne XII.20.E2 Su akarı Şehir Merkezi, Girne 20 Temmuz Stadyumu kuzeyi Girne XII.20.E1 XII.21.1.XIII XII XII.21.4.VI XII.21.W2 Ozanköy XII.29.E1 Pernarota Deresi Ozanköy XII.30.W1 &W2 Doğanköy XII.29.W2 Mylous deresi Şehir Merkezi, çarşı bölgesi Doğanköy yerleşim merkezinin doğusu Su akarının dere görevi görmesi Anafartalar Lisesinin doğu hududu boyunca geçen Haji halil deresinin işgal altında olması Dere ile yolun çakışması Mevcut dere 60cmlik büzlerle geçilip üstünün yol olarak kullanıldığı devamında hiçbir alt yapı yapılmaması. taşkınlarına maruz kalmaktadır. Kapalı ve/veya açık kanalın bu site içerisinden de yapılıp sürekliliği sağlanmalıdır. Hudut tesbiti sonrası işgaller kaldırılıp akarın önü açılacaktır. Hudut tesbiti sonrası işgaller kaldırılıp derenin önü açılacaktır. Menfez yapılması gerekmektedir öncesi mevcut bent temizlenmiş 2 adet yeni bent yapılmıştır. Tablo 49 da görüldüğü üzere su taşkınları ağırlıklı olarak kent merkezinde ve planlama alanının batısında yaşanmakta olup, okulları, ekonomik faaliyet alanlarını ve yerleşim alanlarını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu denli fazla ve şehir yaşamını derinden etkileyen taşkınların olduğu bölgede taşkın riskinin yönetim planlarında yer almaması ciddi bir problem olarak ortada durmaktadır. 143

154 Planlama alanı içerisinde potansiyel şişme, sıvılaşma ve benzeri jeolojik açıdan riskli zeminler bulunmamaktadır. Planlama alanı içerisinde yer alan toplam 473 hektarlık erezyon alanının %68 i Arapköy de, %18 i Beylerbeyi nde, geriye kalan %14 ü ise Zeytinlik, Çatalköy, Karaman ve Edremit Mahallelerinde yer almaktadır. 166 Çatalköy, Edremit ve Zeytinlik te olan söz konusu erezyon alanlarının halihazırda yürürlükte olan Girne II. Bölge Emirnamesi uyarınca yerleşim alanları içerisinde yer alması risk oluşturmaktadır. Özellikle, yağışsız dönemin 8-9 ay gibi uzun olmasının etkisi ile, ormanlarımız çok ciddi derecede yangın tehdidi altındadır. 26 Haziran 1996 da Alsancak Mahallesi civarında başlayıp Beşparmak Dağları hizasına uzanan ve 68 kilometrelik güzergahta etkili olan yangın 8 bin 303 hektarlık alanda zarara neden olmuş ve rüzgarın etkisiyle yayılan yangın, Ülkenin yaşadığı en büyük yangın olarak; orman varlığımızın yüzde 9.52 sini yok etmiştir. Yangınların sebepleri dikkate alındığında yüzde 99,1 i insan eliyle (ihmal, dikkatsizlik, kaza, kasıt v.b) geriye kalanı sadece yüzde 0,9 u ise doğal olaylardan kaynaklanmaktadır. Ayrıca ülkemizde bugüne kadar çıkan yangınların yüzde 90,8 i Mayıs-Ekim dönemini kapsayan 6 aylık dönemde çıkmıştır. 167 Yangınların sebeblerinin %99,1 oranında insan eliyle olduğu dikkate alındığında bu konuda özellikle orman alanlarına komşu Karaman, Beylerbeyi, Çatalköy ve Arapköy yerleşimlerinde özel önlem alınmasına ihtiyaç duyulacaktır. Potansiyel risk faktörlerinden heyelan kütlelerine Planlama Alanı Hudutları içerisinde sadece Arapköy yerleşmesinde rastlanmaktadır. Heyelan alanlarının bazı bölgelerinin yapılaşmış olması, bazı bölgelerinin ise halihazırda yapılaşmaya açık olması riski artırmaktadır. Bu alanlarda heyelandan kaynaklanacak zararları ortadan kaldırmak veya en az seviyeye indirmek için yerleşim açısından risk derecelerinin belirleneceği heyelan risk haritalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Heyelan bölgelerinde özellikle %5 üzeri eğime sahip olan yamaçlarda yamaç dengesini bozabilecek olan aşırı sulama ve inşaat faaliyetleri heyelan riskini artıran faktörler olarak gösterilebilir Orman Dairesi Müdürlüğü ORD sayı ve tarihli görüş yazısı adresinden alınmıştır. 168 Gürpınar daki Kentleşme Sürecinin Heyelan Riski Taşıyan Bölgelerdeki Yapılaşma Açısından Değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dersi

155 8.6 KİRLİLİK KAYNAKLARI Çevre kirliliği en genel tabiri ile çevrenin doğal olmayan bir şekilde insan eliyle bozulması olarak tanımlanmaktadır. Planlama alanı hudutları içerisinde yaşanan başlıca kirlilik çeşitleri olarak hava kirliliğini, toprak kirliliğini, yer altı ve yer üstü su kaynaları kirliliğini ve gürültü kirliliğini gösterebiliriz. Aşağıda her biri ile alakalı olarak yaşanan kirlilik ve kirliliğe neden olan faktörler yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı Planlama Alanı Hudutları içerisinde yaşanan kirlilik çeşitlerini ve kirlilik kaynaklarını tesbit edip, tüm bunları dikkate alarak mekansal planlama kararlarını almamızdır Hava Kirliliği Ülke genelinde olduğu gibi Girne Bölgesinde hava kalitesi açısından en önemli sorun toz konsantrasyonlarıdır. Bununla birlikte insan ve hayvan sağlığına olan zararlı etkilerinin yanında ormanlara, bitki örtüsüne ve ürünlere zarar veren asit yağmurlarına da neden olan kükürt dioksit (SO₂) kirliliğine de rastlanmaktadır. Bölgede 2013 yılında 105 gün, 2014 yılında 59 gün, 2015 yılında ise 83 gün olan toz sınır değeri aşılmıştır. Toprak ve stabilize yollardan, boş arazilerden, inşaat faaliyetlerinden, taş ocaklarından ve altyapı çalışmalarından kaynaklı tozlar, bölgedeki toz kirliliğinin en önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Kükürt dioksit (SO₂) kirliliğine sebeb olan en önemli kaynak elektrik santralinden ve motorlu taşıtlardan kaynaklı yüksek kükürt içerikli fuel oil yakıtları ve orman yangınlarıdır Toprak Kirliliği Yukarıdaki paragrafta hava kirliliğine neden olduğu belirtilen kükürt dioksit (SO₂) kirliliği aynı zamanda asit yağmurlarına da neden olduğundan toprak içine giren asitli sular ağaç köklerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğrattığı gibi toprağın reaksiyonunu da etkileyerek besin maddesi dengesini ve taban sularının kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir Yer Altı ve Yer Üstü Su Kaynakları Kirliliği, Deniz Kirliliği Planlama alanı hudutları içerisinde yer altı su kaynaklarının kirliliğine neden olan başlıca unsur olarak septik tank ve emici kuyulardan kaynaklanan sızıntıları görülmektedir. Bölgede sadece Girne Merkezinin kanalizasyon bağlantısı olduğu düşünülürse konunun ne denli ciddi boyutta olduğu görülecektir. Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerlerde vidanjör atık sularını arıtacak tesislerin olmaması da bir diğer önemli problemdir. Dere yatakları kirliliğinin başlıca sebebleri olarak yine vidanjör ve katı atıkların (evsel atık, inşaat atığı v.b) bu alanlara izinsiz bir şekilde belirsiz alanlara dökülmesini söylenebiliriz. Sağlık Bakanlığı tarafından Devlet Labaratuvarında yaz aylarında yaptırılan deniz suyu analizlerine göre Girne Bölgesinde, Haziran ve Temmuz aylarında tüm denizlerin enterecoc ve ecoli basili sonuçlarının mükemmel kalitede olduğu, Mayıs ve Ağustos aylarında ise toplam Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü ÇKD /94/105-16/329 sayı ve 24 Mart 2016 tarihli görüş yazısı. 145

156 plajdan sadece Planlama Alanı dışındaki Lapta Bölgesindeki bir plajda ecoli basili sonuçlarının bir diğer plajda ise enterecoc sonuçlarının yeterli kalitede olmadığı tesbit edilmiştir. Ancak KKTC Çevre Mühendisleri Odasının belirttiğine göre bölgede deniz kirliliği yaşandığı ve bu kirliliğin en önemli nedenleri olarak Girne Atık Su Arıtma tesisinin kapasitesinin üzerinde gelen atık suları ikincil arıtma yapamadan denize deşarj etmeleri aynı şekilde pekçok 5 yıldızlı otelin atık sularını ikincil arıtma yapmadan, ham olarak denize deşarj etmeleri gösterilmektedir Gürültü Kirliliği Yerleşim alanları içerisinde kalan açık hava diskotekleri ve düğün salonları bölgedeki başlıca gürültü kaynakları arasındadır. 171 Bunun dışında zaman zaman özellikle ana ulaşım güzergahlarında motorlu taşıtların egsoz gürültüsü de bariz gürültü kirliliği yaratan unsurlardır Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü ÇKD /94/105-16/329 sayı ve 24 Mart 2016 tarihli görüş yazısı. 146

157 9 SWOT ANALİZİ GÜÇLÜ YÖNLER Coğrafi Konumu (Başkent Lefkoşa ya ve Havaalanına yakınlığı, Dağ ve deniz kullanım potansiyellerine sahip olamsı, deniz kapısı) Bölgenin fay hattının üzerinde bulunmaması Kış aylarında dahi günün ortalama 5 saatinin güneşli olması Turizm konaklama tesislerinin, eğlence-dinlence faaliyetlerinin Ülke genelinde en gelişmiş bölge olması. Planlama alanı hudutları içerisinde yetiştirilen zeytin (zeytin yağı) ve harupun (harup pekmezi) KKTC nin önemli ihraç ürünleri arasında yer alması. Okul öncesi eğitim ve ilköğretim okullarımızın çok büyük bir bölümünde öğrenci başına düşen açık alan miktarının ideale yakın veya üzerinde olması. Ortaokul (sınıf büyüklüğü ortalaması 27,5 öğrenci/sınıf) eğitim çağı nüfusunun %77 sine, ilköğretim (sınıf büy. 29,3 öğrenci/sınıf) eğitim çağı nüfusunun ise %78 ine yetecek kadar Devlet okulu olması KKTC kıyı uzunluğunun (396 km) %7,4 ünün (29,5 km) Planlama Alanının içinde bulunması. Heyelan ve erezyon alanları dışında zemin açısından göçme boşluğu, sıvılaşma ve benzeri riskler taşıyan yerleşime uygun olmayan zeminlerin olmaması. Tarihi ve Kültürel Miras Alanları açısından zengin, geleneksel köy dokusu açısından korunmuş köylerin olması. Planlama alanın (yaklaşık hektar)alansal bazda yarısından fazlasında (%56) orman varlığı (yaklaşık 6000 ha) olması. Planlama alanının tamamının Emirname Kontrolünde olması. Merkez dışındaki alanlarda konut yoğunluğunun düşük olması ve bahçe kullanımlı müstakil konutların yer alması ZAYIF YÖNLER Konut alanlarının birbiri ile bağlantısız parçacıl yapılaşmış olması. Göç alan bir bölge olması. Nem oranlarının ülke genelinin üzerinde olması Turizmin 12 aya yayılmamış ve Çeşitliliğin Sağlanamamış olması.172 Turizme yönelik meslek okulu olmaması Karaoğlanoğlu Sanayi Sitesinin yerleşim alanları içersinde kalmış olması ve dağınık durumda olan küçük ölçekli sanayi faaliyetleri. Gürültü, hava kirliliği, kötü koku yaratan patlayıcı ve parlayıcı gari sıhhı üretim yapan tesislerin, konut, turizm ve ticaret alanları arasında yer alması. 29,5 km lik kıyı şeridine sahip planlama alanında balıkçılığın gelişmemiş olması. Okul öncesi eğitim çağı nüfusunun sadece 1/3 üne yetecek kadar devlet okulu olması. Sağlık hizmetlerinin yetersiz oluşu. Planlama alanındaki yeşil alanların nitelik ve nicelik olarak yetersiz olması. Kıyıların sürekliliğini sağlayacak, yürüyüş ve bisiklet yollarının olmaması Bütünleşik ulaşım altyapısı eksikliği. Kaldırım, yaya yolu ve trafik yollarının yeterli donanıma sahip olmaması Toplu taşımanın yetersiz olması Sahil şeritleri içerisindeki konut ve turizm kullanımlarının kıyı kullanım bütünlüğünü kapatması ve kamu tarafından kullanılmaması. Kanalisazyon, atık su arıtma, elektrik gibi teknik altyapının yetersiz olması Su taşkın alanlarının olması. Hayvan varlığının (küçük baş, büyük baş) sadece %21 inin Organize Ağıl Bölgesinde olması. Emirnamelerin sıklıkla değişmesinden kaynaklı bölgede istikrarın sağlanamaması. Kamusal alanların verimli kullanılamaması Nüfus analizlerinin, göç ve doğurganlık konularında efektif yapılamaması Tarihsel ve kültürel alanların yeterince değerlendirilip tanıtılmamış olması Planlama alanı içinde makro kullanım alan kararlarının belirlenmemiş olması 172 Turizm Sektörü Raporu Sorunları ve Çözüm Önerileri / Reel Sektör Danışma Kurulu, Lefkoşa

158 FIRSATLAR Aktif nüfus (çalışma çağı nüfusu)oranının ülke genelinin üzerinde olması. İnanç, Tarihsel, Eko, Köy, Kültür, yat turizmi yanında Özel İlgi Turizmi (Dağlık alanlar, kıyılar) potansiyeli olması. Çatalköy de Küçük Esnaf Sanayi Sitesi alt yapı çalışmalarının tamamlanmış ve faaliyet türleri belirlenerek başvuru sahiplerine dağıtılmış olması. Ülkede bulunan üniversitelerin üçte birinin planlama bölgesinde yer alması. Girne Turizm Limanı, Girne Yat Limanı ve Gemyat Delta Marina olmak üzere 3 adet deniz ulaşım kapısı olması. Yeraltı suyu besleme göletlerinin rehabilite çalışmalarına başlanması Birçok endemik bitki ve kuş türüne ev sahipliği yapan Öneri Özel Çevre Koruma bölgesinin bir kısmının Planlama Alanı hudutları içerisindeki orman alanlarında yer alması. Planlama alanı genelinin yarısından fazlasının (yaklaşık %52) yapılaşmamış olması. TEHDİTLER Göç ile oluşan nüfus artış hızının yüksek olması nedeni ile çevresel açıdan hassas alanların, tarihi kültürel miras alanlarının ve geleneksel karaktere sahip köylerin bozulma riski taşıması. Aktif nüfus oranının ileriki yıllarda azalmasına sebep olacak doğum oranının düşmesi. (Son 20 yıl içerisinde) Son 33 yılda Yaz aylarındaki yağışlarda (Haziran, Temmuz, Ağustos) %8 ila %18 arasında azalma olması. Kış aylarında bölgeye düşen aylık yağış miktarı ortalamasının, günün altı saatinde karaya düşmüş olması ve bu konuda altyapının yetersiz kalması. Otel sınıfına göre yatak kompozisyonu dengesinin küçük oteller aleyhine gelişerek 5 yıldızlı otellerin payının sürekli artması.173 Verimli tarım topraklarının kentsel gelişmeye açık olması. Kıyı olarak ifade edilen kara yönündeki doğal alanın (kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasında kalan alan) belirlenmemiş olması. Araç sahipliliğinin ve kullanım oranının yüksek olması Kükürt Dioksit (SO2) kirliliğinin asit yağmurlarına yol açması nedeni ile besin maddesi dengesini ve taban sularınının kalitesini kirletme riski. Yamaç ve eğimli alanların heyelan ve erezyon riski olan alanlar bulunması %15 ve üzeri eğimli alanların yapılaşmaya açık olması Su taşkınlarının yaşandığı bölgelerin kent merkezi, okul alanları ve ekonomik faaliyetlerin olduğu bölgede olması. Belirlenmiş ancak henüz ilan edilmemiş arkeolojik sit alanlarının görünümünü ve doku bütünlüğünü etkileceyek yapılaşma riski altında olması Toplam orman varlığının %18 inin Orman vasfı taşıyan ancak mülkiyeti orman olmayan (yaklaşık 1100 ha)ağaçlık alanlardan oluşması. Eğitim tesisleri ve casinoların kontrolsüz bir şekilde birbirlerine yakın olması İnşaat sektörünün itici ekonomik güç olarak kabul edilmesi Okul öncesi ve sonrası eğitimin giderek özel sektöre kayması Dere yataklarının bir kısmının yapılaşmış olması Girne merkez alanda yapı ve nüfus yoğunluğunun giderek artması 173 Turizm Sektörü Raporu Sorunları ve Çözüm Önerileri / Reel Sektör Danışma Kurulu, Lefkoşa

159 10 İMAR PLANI ÇALIŞMASINDA DİKKATE ALINMASI GEREKENLER 10.1 ÜLKESEL FİZİK PLAN Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Planlama Makamı tarafından, 55/89 İmar Yasası nın 3. ve 4. maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan ÜLKESEL FİZİK PLAN, İmar Yasası nın 5. maddesi nin verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu tarafından 17 Haziran 2015 tarihinde alınan Y(K-I) sayılı kararla onaylanmıştır. Ülkesel Fizik Plan, (a) Nüfusun dağılımına, hangi bölgelerde nüfusun yoğunlaşacağına ve hizmetlerin dağılımına ilişkin politikaları; (b) Sanayi, ticaret, turizm, tarım gibi ekonomik gelişme sektörleri, ekonomik gelişme ve yaşam kalitesi için gerekli olan, ulaşım, su, atık su, katı atık ve benzeri teknik altyapı, konut, eğitim, sağlık, sosyal hizmetler, rekreasyon ve benzeri sosyal yapı ile ilgili sektörel ve mekansal gelişme politikalarını; (c) Çevresel, sosyal, kültürel, tarihsel ve kültürel önemi olan korunması gereken alanlar ile ilgili strateji ve politikaları; hassas (d) Ekonomik gelişmeyi ve yaşam kalitesini tehdit edebilecek, ekonomik ve beşeri kayıplara yol açabilecek, potansiyel tehlikelerin etkilerinin ve risklerin azaltılmasına yönelik politikaları; (e) Plan ının etkin olarak uygulanmasına yönelik politikaları ve düzenlemeleri kapsamaktadır Ülkesel Fizik Planın (ÜFP) Ana Mekansal Gelişme Stratejisi ; ÜFP nin ana mekansal gelişme stratejisi; bölgelerarası dengesizliğin giderilmesi, tüm bölgelerin kendi özgün potansiyellerinin kullanılarak sürdürülebilir, kendine yeterli ve yaşayabilir olabilmelerinin sağlanmasıdır. Buna göre; Ülkenin doğu kıyısında bulunan ve yeni ana çekim merkezi/odağı olma potansiyeli yüksek olan Gazimağusa-İskele Bölgesinin büyümesinin desteklenmesi, Güzelyurt Akdeniz, Mesarya ve Karpaz-Tatlısu Bölgelerinin, Ülkede toplamda yaratılan iş istihdamdan ve GSMH dan aldıkları payı arttırmak nüfus kaybını önlemek için, yeni iş ve istihdam yaratacak ve kendi özgün potansiyelleri harekete geçirilerek bölgesel ekonomilerinin gelişmesini sağlayacak, kırsal kalkınma stratejileri temelinde Topluma Dayalı Gelişmelerin desteklenmesi, Ülkenin ekonomik gelişmesinde yatırımlar ve istihdamdaki önemli payı olan ve bu özelliklerine bağlı olarak çekim merkezleri olmaları nedeniyle baskın role sahip ana ekonomik dinamiği olan, ülkenin orta ve kuzeyindeki kıyı bölgelerinden oluşan Lefkoşa-Girne Bölgesinin gelişmesinin, ülkenin diğer bölgeleri ile dengelenerek, bölgenin taşıma kapasitesinin kaldırabileceği düzeyde devam etmesinin sağlanması öngörülmüştür. Ülkesel Fizik Plan kapsamında yerleşmelerin gelişmişlik (kentleşme düzeyleri) ve hassasiyet düzeyleri (Çevresel, tarihi kültürel miras alanları) dikkate alınarak KKTC üçü kırsal, ikisi kentsel olmak üzere beş bölgeye 174 ayrılmıştır. 174 Kentsel Bölgeler; Girne-lefkoşa Bölgesi, GaziMağusa-İskele Bölgesi. Kırsal Bölgeler; Mesarya Bölgesi, Güzelyurt-Akdeniz Bölgesi, Karpaz-Tatlısu Bölgesi 149

160 Planlama alanımız bu bölgeler içerisinden Girne-Lefkoşa Bölgesi içerisindeki Girne Alt Bölgesi 175 içerisinde yer almaktadır. Girne-Lefkoşa Bölgesine ilişkin 2 tane Genel Stratejik Hedef belirlenmiştir. Bunlardan birincisi Lefkoşa/Girne kentsel gelişme ekseninin kontrol edilmesi ve sınırlandırılması, bir diğeri ise Girne üzerindeki turizm gelişim baskısının hafifletilmesi ve Girne de daha fazla kitle turizminin büyümesinin kontrol altına alınması ve sınırlandırılması, kıyı boyunca alternatif ilgi çekim merkezleri oluşturulmasıdır Bölgenin Ortak Vizyonu Lefkoşa - Girne Kentsel Gelişme Bölgesi, önümüzdeki 5-10 yıllık dönemde ve 2031 yılına kadar olan planlama döneminde, Lefkoşa Kentsel Gelişme alt Bölgesi ile Girne Kentsel Gelişme Alt Bölgesinin kendi özgün özellikleri ve mukayeseli üstünlüklerine dayalı olarak birbirlerini tamamlayıcı şekilde, ülkenin diğer bölgelerinin ekonomik ve sosyal yönden gelişmesini engellemeden gelişen; Ülkesel düzeyde ve ülke sınırları ötesine taşan, eğitim, bilim, turizm, eğlence dinlence, kültür ve sanat merkezi olmuş; Kongre, sağlık, spor ve kültüre dayalı turizm, imalat sanayi ve hizmet sektörlerinin geliştiği; Siyaset, yönetim kültür ve eğitim alanlarında payı olan ve rol üstlenen, bilgi, düşünce üretmede, karar ve örgütlenmede merkez olan; Uluslararası harekete bağlı olarak iş dünyasının, kongre ve özel ilgi turizminin gereksinimlerine cevap verebilecek, uluslararası kalitede hizmet sunan konaklama ve dinlenme olanaklarına sahip; Ülke ve bölge düzeyinde insanların yaşama, çalışma ve eğlenme ihtiyaçlarını karşılayabildiği, çeşitli alanlarda ihtisaslaşmış, nitelikli ve kapsamlı hizmet sunan yeterli donanım ve hizmetlere sahip; Korunmuş tarihi ve kültürel miras alanları ve özgünlüğü ile ülke ve uluslarası düzeyde cazibe merkezi olmuş; Doğal alanları korunmuş, rekrasyon alanları arttırılmış, kıyı bölgeleri gelişmiş ve erişilebilir; Yaşam ve çevre kalitesi yüksek, fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan sağlıklı, güvenli, yaşanabilir yerleşimleri olan; haberleşme, iletişim, ulaşımda, Ülke ve uluslararası kesişme noktasında, Lefkoşa Surlar İçi, Girne Limanı, geleneksel köyleri, tarihi eserleri, dağ ve deniz ile bütünleşmiş, kimlikli, çok merkezli, çok sektörlü, çok kültürlü, sürdürülebilir bir şekilde gelişen bir bölge olarak öngörülmektedir Bölgenin Hedefleri 1. Ekonomik ve nüfus açısından baskın ve hızlı büyüyen Lefkoşa ve Girne nin büyümesini dengelenmek, 2. Doğal ve Tarihi kültürel miras değerlerini korumak ; Tarihi, kültürel değere sahip kent merkezlerini korumak ve canlandırmak ; 175 Girne Alt Bölgesi,Girne Belediyesine bağlı Girne, Zeytinlik, Karaoğlanoğlu, Doğanköy, Karakum, Beylerbeyi, Ozanköy, Edremit, Karmi, Lapta Belediyesine bağlı, Lapta, Karşıyaka, Alsancak Belediyesine bağlı Alsancak, Malatya İncesu, Ilgaz Yeşiltepe, Çatalköy Belediyesine bağlı Çatalköy Arapköy ve Esentepe Belediyesine bağlı Esentepe, Bahçeli, Karaağaç, Beşparmak dahil toplam 22 adet yerleşimi kapsamaktadır. 150

161 3. Ulaşım ağını bölgenin ekonomik ve sosyal yapısına uygun olarak geliştirmek ve kent merkezlerindeki trafik yoğunluğunu azaltmak ; 4. Teknik ve sosyal altyapının iyileştirilmesini ve eksik olan yerlerde tamamlanmasını sağlamak, 5. Turizm ve Eğlence Dinlence merkezi konumundaki Girne ve yakın çevresini içine alan bölgede: (a) Turizm merkezi rolünü sürdürmesini sağlarken, kıyıdaki turizm gelişme baskısını hafifletmek, kitle turizmini, ikinci konutları ve diğer kentsel gelişme eksenini kontrol etmek ve sınırlandırmak (b) Kentleşme maliyetini artırıcı, doğal çevreyi tahrip eden, otomobil bağımlı, parçacıl, yaygın ve sahil ve yollar boyu lineer yapılaşma desenini toparlamak, bütünleştirmek. (c) Tarihi Girne Limanı, Eski Türk Mahallesi ve geleneksel köylerinin turizm ve eğlence dinlenceye dayalı cazibe merkezleri olarak gelişmesini sağlamaktır Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar 1. Lefkoşa-Girne Bölgesinin Büyümesinin Diğer Bölgelerin Büyümesi İle Dengelenmesi ve Taşıma Kapasitesine Uygun Gelişmesinin Sağlanması Politikası: Konu: Lefkoşa ve Girne, ülkenin, gelişmiş hizmetlere sahip, ülkenin ekonomik gelişmesinde yatırımlar ve istihdamdaki önemli payı olan kentsel gelişme bölgeleridir. Bu özelliklerine bağlı olarak ülke ve ilçe ortalamaları üzerinde seyreden ve diğer kentsel yerleşimlere gore daha yüksek artış hızı ile büyümektedir. Bu büyüme eğilimi, bölgenin ulaşım, altyapı ve hizmetleri üzerinde taşıma kapasitesini zorlayan yoğun talebin oluşmasına ve diğer bölgelerin bölgesel ve yerel düzeyde hizmetlerinin yaşayabilmesini engellebilecek düzeyde bölgeler arası dengesizliğe yol açmaktadır. Politika: Bölgeye yönelik talebin alternatif kentsel çekim merkezi olarak öngörülen yeni büyüme odağı Mağusa - İskele bölgesinde ve ülkenin diğer bölgelerinde, yeni çekim alanları olarak belirlenmiş diğer Ana Gelişme Merkezleri ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimlerine yönelmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. Lefkoşa Merkezden uzaklaşma ve ülkenin diğer bölgelerinde öngörülen Hizmet Merkezlerinin gelişmesi politikası uygulanacak, Kırsal Gelişme Bölgeleri hizmet merkezlerinde küçük işletme gelişimi ve sosyal altyapı sağlanacak, böylece Lefkoşa ve Girne merkezlerine yönelik yoğun talebin yarattığı yük hafifletilecektir. 2. Kıyı ve Yollar Boyunca, Yaygın, Parçacıl, Dağınık/Lineer Gelişmenin Toparlanması Politikası: Maliyetleri düşüren, kaynakları verimli kullanan, yayılmayı dağınık/ ve lineer gelişmeyi önleyen kompakt, toparlanmış ve bütünleştirilmiş kent üstbiçimi (makroformu) desteklenecektir. 3. Ana Kentsel Hizmet Merkezi: Girne Hizmetlerde ihtisaslaşmanın ve çeşitliliğin yüksek olduğu, geniş bir etki alanı/pazar alanı olan, toplam nüfusun %10 ile %25 i arasında olan kısmının bulunduğu bölgesel ana hizmet merkezidir. 151

162 4. Tarihi, Kültürel ve Geleneksel Yaşam Merkezleri: Çatalköy, Ozanköy, Beylerbeyi, Karaman Yerleşim kademesi içindeki tarihi ve kültürel mirası, geleneksel ve özgün yapısını ve doğal çekiciliğinin potansiyelini ekonomik olarak değerlendirerek, bu özelliklere dayalı cazibe merkezleri olarak gelişmelerini sağlamaya yönelik olarak; Topluma dayalı turizm modeline uygun gelişme ve faaliyetler geliştirilecektir. Yerleşimin, tarihi, kültürel ve geleneksel özelliklere sahip alanları ve binaları uluslararası koruma ilkelerine uygun olarak korunması, rehabilite edilmeleri, canlandırılmaları, özgün tarihi kültürel ve geleneksel karakterine zarar vermeden gelişmeler desteklenecek ve teşvik edilecektir. Uluslarası kabul görmüş koruma kriterlrine uygun stratejiler ve tasarım düzenlemeler geliştirilecektir. Yeni gelişmelerin, bölgenin ve yerleşimin özgün tarihi kültürel ve geleneksel dokusuna, silüetine, ölçeğine, yoğunluğuna, dokusunu oluşturan tarihi kültürel ve yerel geleneksel özelliklere sahip binaların mimari tipoloji ve karakterine uygun ve uyumlu olarak gerçekleşmesini sağlayacak çalışmalar yapılacaktır. 5. Deniz Sınır Geçiş Bölgeleri Politikası: Limanların uluslararası rekabet gücünü arttırmak için; yeni yatırımlar yapılması, modern teknolojilerin kullanılması, hizmet standartlarının yükseltilmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. 6. Kıyı Politikası: Bozulmuş kıyıların çevre mekan kalitesi rehabilite edilecek ve geliştirilecektir. Kıyıların sürekliliğini ve toplumdaki her bireyin kullanımını engelleyici gelişme ve faaliyetlere izin verilmeyecektir. Kıyılar, herkesin eşit ve serbest olarak yararlanmasına açık şekilde düzenlenecektir. 7. Eğimli (Dağlık) Alanlar Politikası: Bu alanlara yönelik olarak Doğa/ sağlık turizmi ve rekreasyona yönelik gelişmeler desteklenecek ve teşvik edilecektir. Yapılaşmış alanlarda; Çevre ve mekan kalitesini geliştirmek amacı ile, yapılaşmanın düzenlenmesi ve bütünleştirilmesi için mevcut dokuyu bozmayacak ve onu tamamlayacak, doğal ortamları, jeolojik ve topoğrafik yapıyı bozmayacak ve doğal manzara alanlarını koruyacak şekilde arazi stoğunun planlanmasına yönelik düzenlemeler yapılacaktır. Kısmen yapılaşmış alanlarda; Dağlık alanları estetik, erişilebilirlik, insan ve çevre sağlığı ile güvenliğinin, yeraltı su kaynaklarının, dere yatakları ve vadilerinin, biyolojik çeşitliliğin, manzara değerinin, tarihi ve kültürel miras alanlarının korumasını engellemeyecek düzeyde uygun görülen konumlarda, sınırlı ve düşük yoğunluklu gelişmelerin yer alması planlanacaktır. Özel Çevre Koruma Alanları, Tarihi ve Kültürel Miras Alanları, dere yatakları, verimli tarım toprakları, orman alanları, akifer alanı, potansiyel Natura 2000 alanları korunmaya devam edecektir. 152

163 Özel Çevre Koruma Bölgeleri nde yaban hayatı ve yaşam alanları korunacak, bozulmaya uğrayanlar iyileştirilecek, tamamen tahrip olanlar da yeniden oluşturulacaktır. 8. Girne Dağları Akiferinin Korunması ve Verimli Kullanımı Politikası: Akiferler üzerinde ve kıyı bölgelerinde bulunan yerleşim alanlarına öncelik verilerek atık su toplama ve arıtma sistemlerinin yapılması desteklenecek ve teşvik edilecektir. Su kaynaklarının taşıma kapasitelerine uygun olarak kullanılması, tüm sektörlerde, su tüketiminin azaltılması, suyun tasarruflu ve ve etkin kullanımı ile alternatif kaynaklardan su temini destekenecek ve teşvik edilecektir 9. Turizm Politikası: Bölgede kitle turizmini sınırlandırmak ve yeni yatırımların özel ilgi turzmi çerçevesinde yapılacak yatırımlara yönlendirilmesini sağlamak amacıyla, Turizm Gelişim Planı na uygun olarak, köy/ agro/ eko turizm, özel ilgi ve benzeri türden ülkenin ve bölgelerin mukayeseli avantajlarına uygun Topluma Dayalı Turizmin modelin yerleşmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. 10. İlk ve Orta Eğitim Politikası: Mevcut okulların ve okul öncesi eğitim kurumlarının eğitim kalitesi ve fiziki standart farklılıkları giderilecek şekilde geliştirilecek ve öğrenci başına düşen kapalı ve açık alanlar, uluslarası ve AB standardına uygun olarak yapılacak ve iyileştirilecektir. Eksik olan bölgelerde okul sayıları arttırılacak, kalabalık okullarda sınıf ve toplam öğrenci sayısı standart seviyelere getirilecektir. 11. Yüksek Eğitim Politikası: Üniversite bölgelerinde, ülkede gelişme potansiyeli olan bilişim teknolojilerine dayalı sanayi, tarıma dayalı sanayi, birden fazla katma değerli ve katma değerleri yüksek ve yüksek teknolojik ürün üretimine dayalı sanayi kurulması ve üniversiteler ile koordineli bir şekilde gelişmesi teşvik edilecek ve desteklenecektir. Eğitim sektörünün gelişmesi için adadaki tüm üniversitelerin, ilgili sektörlerin ve Ülke insanının işbirliği mekânizmasının güçlendirilmesi sağlanacak ve desteklenecektir. 12. Ticaret Politikası: Ülke genelinde Semt Merkezleri, Yerel Merkezler, Bölge Merkezleri ve Merkezi İş Alanlarını kapsayan bir ticaret kademelenmesi yapılacak ve bu hiyerarşik yapıya göre ticaret alanları belirlenecek ve ticari faaliyetlerin bu alanlar içinde gelişmesi sağlanacaktır. Tarihi kent merkezlerinde tarihi doku ile uyumlu ve bölgeye 24 saat canlılık getirecek ticari gelişmeler teşvik edilecektir. 13. Balıkçılık Politikası: Balıkçılıkta üretkenliği ve verimliliği artırmak için balıkçı barınakları, yenilenecek, yetersiz olanlar büyütülecek ve altyapı yetersizlikleri giderilecektir. 14. Emlak Geliştirme-İnşaat Politikası: Konut sektörünün gelişimi planlı ve kontrollü yapılacak, arz talep ilişkisine göre yapılmasını teşvik edecek sistem kurulacaktır. 153

164 Boş veya ikincil konutların yoğun olarak bulunduğu bölgelerde, konutların kullanım sürelerinin artırılmasını teşvik edecek şekilde emlak vergilerine düzenleme getirilecektir. 15. Sanayi Politikası: Tarihi ve Kültürel Miras veya konut alanlarının içinde dağınık olarak bulunan ve kirlilik, koku, gürültü, patlayıcı ve parlayaıcı tehlike ve trafik yoğunluğu yaratan sanayi ve küçük sanayi faaliyetleri, yerleşim alanlarının dışında belirlenecek uygun alanlara taşınacaktır. 16. Ulaşım Politikası: Karayolları tasarım ve yapım standartlarının geliştirilmesi, yol güvenliğinin artırılması ve uluslararası standartlara uygun olarak yapılması, yolların taşıt, yaya ve yolcular için güvenli hale getirilmesi için gerekli çalışmalar desteklenecek ve teşvik edilecektir. Kavşaklarla sık sık kesilen yüksek kademeli yollar, standardına uygun bir şekilde düzenlenecek ve yolların birbirine bağlantısı kademeli olarak sağlanacaktır. Toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi, seyahat sürelerinin azaltılması, kullanımı ve özel araç ulaşım modelinden, toplu taşıma ulaşım modeline geçilmesi desdeklenecek ve teşvik edilecektir. Kentsel bölgelerde, güvenli, çekici ve sürekliliği olan yaya ve bisiklet kullanımı için yaya bölgeleri oluşturulacak ve bisikler yolu ağı oluşturulması desteklenecektir. 17. Su ve Kanalizasyon Altyapısı Politikası: Su iletim hatlarındaki su kayıplarının en aza indirgenmesi için öncelikle belirlenmiş büyüme merkezleri, ilçe merkezleri, geçiş güzergahları ve turizm bölgelerinden başlayarak ve tüm bölgelerdeki eskimiş sağlıksız su altyapı ağı, Avrupa Birliği Standartlarına uygun olarak yenilenecek iyileştirilecektir. Girne özellikle olmak üzere, tüm kıyı bölgelerindeki yerleşim yerlerine eksiksiz kanalizasyon sistemleri kurulacak, bu bölgelerdeki oteller ve binaların atık su sistemlerinin kontrol altına alınarak deniz kirliliğine neden olması engellenecektir. 18. Sağlık Politikası: İlk basamak sağlık hizmeti altyapısı olmayan bölgelerin en büyük yerleşme biriminden ve turizm alanlarından başlayarak tüm bölgelerde gerekli ilk basamak sağlık hizmet altyapısı sağlanacak, yetersiz olan bölgelerde geliştirilecektir. Güzelyurt, Girne, Gazimağusa bölgelerindeki mevcut hastanelerin altyapısını geliştirerek, teşhis altyapısı, donanımı, tedavi ve müdahale kabiliyeti, kalitesi geliştirilecek ve birinci basamak sağlık hizmetleri ile bütüncül bir sistem yaratılacaktır. 19. Sosyal Hizmetler Politikası: Kıbrıs Türk kültür ve mirasının anlaşılması, korunması ve geliştirilmesi ve KKTC nin sahip olduğu çeşitliliğin ve yerel farklılığının öneminin ortaya çıkarılmasına yönelik yöresel festival ve etkinlikler teşvik edilecektir. Her ilçede tiyatro ve sinema ve sanatsal alanların engelli kişilerin kullanımına da uygun bir şekilde yapılması sağlanacaktır. 20. Rekreasyon ve Açık Alanlar Politikası: Yerleşim alanlarında nüfusun ihtiyacını karşılayacak büyüklük ve nitelikte park, oyun alanı, açık spor alanı, yeşil alanlar gibi rekreasyon alanları sağlanacaktır. 154

165 Uygun yerlerde özellikle kent merkezlerinde veya yakın çevresinde yer alan kamu arazileri, yeşil rekreatif alan amacı ile tahsis edilecektir. Büyük ölçekli kapsamlı gelişme projelerinde, yatırımcılar tarafından toplumsal spor merkezi veya yerel park yapılması teşvik edilecektir. 21. Tarım Alanları Politikası: Kentsel yapılaşmış alanlar içerisinde kalan ve henüz yapılaşmamış ve tarımsal norm büyüklüğünde olan verimli tarım topraklarının, kentsel yaşam kalitesini artırmak ve gelecekte herhangi bir kriz durumunda gıda ihtiyacını karşılayabilme gereklilikler göz önüne tutularak, yerleşimlerin gelişme alanlarına dahil edilmemesi ve özellikle rekreasyonel amaçlı kullanılması desteklenecek ve teşvik edilecektir. Yapılaşmış Kentsel Alanlar ile Kırsal Alanlar arasında geçiş sağlamak ve Kentsel Yapılaşmış Alanların dışında yer alan komşu yapılaşmamış alanlarda yer alan verimli tarım topraklarının, kentsel etkilerden ve yerleşim alanlarını tarımsal faaliyetlerin yaratabileceği etkilerden korumak amacıyla, Tampon bölgeler oluşturulacaktır. 22. Özel Çevre Koruma Alanları Politikası Özel Çevre Koruma Bölgeleri nin (ÖÇKB) yakın çevrelerinde, yapılacak gelişmelerin, ÖÇKB lerdeki varolan doğal ekolojik hassas değerlerde meydana getirebileceği olası olumsuz etkileri engelleyebileceği yeterli uzaklıkta bir alanın etrafına korunma sınırı çizilerek, bu sınır içinde kalan alan ÖÇKB ler Tampon Alanları olarak belirlenecektir. 23. Orman Alanları Politikası: Orman alanlarının bütünlülüğü korunacaktır. Vasfını yitirmiş veya bozulmak üzere olan orman arazilerini ağaçlandırma çalışmaları desteklenecek ve teşvik edilecektir. Orman alanları orman ve belirlenmiş kesimlerin rekreasyonel amacların dışında kullanılmayacaktır. Orman alanlarında, orman içi dinlenme yerleri, piknik yerleri gibi rekreasyon amaçlı gelişmeler ve orman faaliyetleri amaçlı gelişmeler dışında gelişmelere izin verilmeyecektir. Orman vasfı taşıyan ancak özel mülkiyete ait olup kayıtlı orman arazisi olmayan ve kayıtlı orman arazileriyle bütünlük oluşturabilecek arazilerin kayıt altına alınması ve korunması için gerekli finansal kaynak yaratılacaktır. 24. Tarihi ve Kültürel Miras Alanları Politikası: Kentsel ve kırsal yerleşimlerin tarihi ve kültürel değere sahip alanlarının belirlenmesi, korunması, ekonomik çekiciliğinin arttırılması, geliştirilmesi ve canlandırılması için bütüncül koruma ve planlama çalışmaları yapılacaktır. 25. Su Ortamları ve Havzaları Politikası: Dereyatakları ve yakın çevreleri korunacak ve yeraltı sularının doğal beslenmelerini sağlayan su havzalarının topoğrafya, eğim ve hidrolojik yapı gibi ortamlarının doğal yapısını bozabilecek gelişme ve müdahalelere izin verilmeyecektir. Bu kapsam içinde karuma kuşakları belirlenecek ve bu alanlarda kullanım ve yapı yasağı koşulları belirlenecektir 155

166 HARİTA 33: Lefkoşa Girne Kentsel Gelişme Bölgesi 156