Fotoğraf Nedir? Fotoğraf Tarihine Genel Bir Bakış. Fotoğraf Makineleri. M. Kemal GÜLLÜ. İlk fotoğraflar

Transkript

1 M. Kemal GÜLLÜ Fotoğraf Nedir? Fotoğraf Tarihine Genel Bir Bakış İlk fotoğraflar Fotoğraf Makineleri İğne deliği kamera Makinelerin başlıca öğeleri Fotoğraf makinesi çeşitleri 1

2 Fotoğraf Fotoğraf, Yunanca foto (ışık) ve Graph ( grafik, çizim) sözcüklerinden oluşan, basitçe ışıkla çizim yapmak anlamına gelen bir kelimedir. Sadece fotoğraf sözünü inceleyerek bile, ışığın bu serüvende ne denli önemli olduğunu kolayca anlayabiliriz. Aslında fotoğraf severlerin en büyük amacı hep ışığın peşine düşmek ve güzel ve lezzetli ışığı doğru bir şekilde gerek film, gerekse algılayıcı düzlemine kayıt etmektir. Bu konuda en önemli 2 yardımcımız; fotoğraf makinesi (ışığı kaydedebilmek için), objektif (ışığı film veya sensör düzlemine taşıyabilmek için). Fotoğraf Tarihine Genel Bakış İlk fotoğraf; Joseph Nicephore Niepce in penceresinden görünüm, 1827 Karakutu kullanarak görüntüyü kurşun-kalay kalay alaşımı özel bir plakaya düşürmüştür. Bu plaka bitümen denilen ışığa duyarlı bir maddeyle kaplıdır. Biraz bulanık olan bu görüntünün oluşması için 8 saat beklemek gerekiyor. 2

3 Fotoğraf Tarihine Genel Bakış 4. yy da 8 Aristo ve Öklid, iğne deliği kamera temelleri hakkında yazılar yazmıştır Karanlık kutuyu (karakutu) ilk kullanan (Camera Obscura), Ortaçağ da güneş tutulması sırasında güneş ışınlarını incelemek isteyen zamanın ünlü optik bilgini Basralı el-hasan dır. Robert Grosseteste ve Roger Bacon, 13.yy Arap yazmalarından öğrendiği karanlık kutu nun ayrıntılı bir tanımını yapmış döneminde Leon Battista Alberti ve Leonardo da Vinci de karanlık kutudan yararlanarak cisimlerin görüntülerini yansıtmış Giovanni Battista Della Porta Magiea Naturalis Libri IV adlı eserinde karanlık kutuyu etraflıca anlatmıştır (bu yüzden karanlık kutunun ilk mucidi sayılır) de Danillo Barbaro, karanlık kutunun ışık gören deliğine bir mercek yerleştirmiş ve görüntü kalitesini belirgin biçimde arttırmıştır. Fotoğraf Tarihine Genel Bakış Birçok değişiklik sonrasında; gerekli yerlere yerleştirilen ayna ve mercek sistemiyle, karanlık kutuya bir resim masası niteliği kazandırılmış ve saydam yüzeyinde meydana gelen görüntülerin çizilmesinde kullanılmıştır. Daha sonraları, görüntülerin kağıt üzerine elle çizilmesi yerine, bu tür zorlukları ortadan kaldıracak tespitler aranmaya başlanmıştır. 3

4 Fotoğraf Tarihine Genel Bakış 1727 de Johann Heinrich Schulze, gümüş tuzlarının ışığa tutulunca değişikliğe uğramasının nedeninin ışık olduğunu açıkladı lerde Scheele, mavi ve mor ışınların, kırmızı ışınlardan daha etkin olduklarını kanıtladı. 1780, Johan Kaspar Lavater in silüet makinası. Fotoğraf Tarihine Genel Bakış Bu geçen sürede ışığın etkisiyle, duyarlı maddeler üzerinde görüntüleri tespit etmek konusunda birçok deneme yapıldı de Joseph Nicepore Niepce, ışığa duyarlı bir levha üzerinde kalıcı görüntüler elde etmeyi başardı da Niepce, aynı işlemi karanlık kutuya da uyguladı da, aynı konuyla uğraşan Louis-Jacques-Mande Daguerre ile birleşerek ortaklık kurdu. 4

5 Fotoğraf Tarihine Genel Bakış 1837 de fizik bilgini Francois Arago tarafından, Daguerre in Metodu esası, bir gümüş levhayı iyot buharına tutarak, üzerinde gümüş iyodür tabakası elde etmek ve bu levhayı karanlık kutuda ışığa tuttuktan sonra civa buharına tutarak banyo yaptırmaktan ibaret olduğunu açıkladı arasında William Hanry Fox-Talbot, gümüş tuzuna batırılmış bir kağıt kullanarak elde edilen negatif görüntülerden, yine aynı usulle hazırlanmış kağıtlara istenilen sayıda pozitif fotoğraf basmayı başarmıştır Albumin, 1851 Kollodyum ve 1873 Jelatin usulleri duyartabakayı bir cam levha üzerine dayandırdılar ve kağıt yerine de saydam ince bir film kullandılar de John Jurbult gerçek anlamda ilk fotoğraf filmini hayata geçirdi de Lumiere kardeşler saniyede 16 kare gösterim kapasitesine sahip sinema makinesini tanıttılar. İlk Fotoğraflar web 5

6 Fotoğraf Makineleri İğne Deliği Kamera: Camera Obscura, yani iğne deliği kamera, yalnızca karanlık bir kutudan ibarettir ve fotoğraf makinesinin temelini oluşturmaktadır. Bu kutunun bir ucunda iğne deliği büyüklüğünde bir delik vardır. Konudan gelen ışık bu delikten geçerek, karşı taraftaki ekran üzerine düşerek konunun ters görüntüsünü oluşturur. Fotoğraf Makineleri İğne Deliği Kameranın Sorunları: Sınırlar dahilinde, en dar delik ile keskin kenarlara sahip bir görüntü elde edilebilir. Bu durumda alınan ışık miktarı az olduğundan uzun süre pozlama gerekmektedir. Ayrıca çok dar bir delik, ışığın saçılımına (diffraction) neden olduğundan, bu durumda temiz bir görüntü elde edilemez. 6

7 Fotoğraf Makineleri İğne Deliği Kameranın Sorunları: Alınan görüntünün dış kenarlarında kararma etkisi (vignetting) oluşur. Ek olarak, delik genişletildiğinde, düzleme düşürülen görüntüde netsizlik oluşmaya başlar (circle of confusion). Bu etkiye güzel bir örnek; güneşin oluşturduğu gölgenin bulanık bir geçişe sahip olması. Fotoğraf Makineleri An example of a 20 minute exposure taken with a pinhole camera A photograph taken with a pinhole camera using an exposure time of 2s 7

8 Fotoğraf Makineleri İğne deliği kamerayı geliştirmek için yapılması uygun eklentiler: Daha aydınlık ve net bir görüntü için mercek, Mercekten geçen ışınların şiddetini denetleyebilmek için diyafram (iris), Işığın istenen zamanda geçebilmesi için açılır kapanır bir kapak ya da örtücü (obtüratör), Bu örtücü sistemin hareketini başlatabilmek için deklanşör, Örtücünün istenen süre kadar ışığın geçmesini sağlayan kontrol düzeneği (enstantane ayarı), Fotoğraflanan yeri görmek için bakaç (vizör), Fotoğraf Makineleri Bu eklentilerin yanında filmli makinede: Film koyma haznesi, Film sarma kolu, Biten filmi geri sarma kolu, Bulunulan ortamın ışık şiddetini ölçmek için ışık ölçer (pozometre) : : : 8

9 Netleme Sistemi: 1. Helikoid sistem: Netlemeyi gerçekleştiren vidalı iki tüpten oluşan bir aparattır. Bir şişe kapağının açılıp kapanırken yukarı-aşağı aşağı hareketi gibi, merceklerin film düzleminden uzaklaşıp yakınlaşması ile netleme yapılır. Netleme elle (M) ya da otomatik (AF) olarak yapılabilmektedir. 2. Körüklü sistem: Büyük ve orta boy kameralarda bulunur. Objektif ile film düzlemi ile bir körük vardır. Objektif ya da film düzlemi ileri-geri hareket ettirilerek netleme yapılır. Obturatör: Işığın film üzerine düşme süresini belirleyen mekanik bir sistemdir. Bu süreler çoğunlukla saniyelerin birimleri kadardır. Örn; 1/1, ½, ¼, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000, 9

10 Diyafram: Işığın yoğunluğunun kontrol edilebilmesini sağlayan, büyütülebilen ya da küçültülebilen bir delikten ibarettir. Yani gözbebeği gibi çalışır. İki fonksiyonu vardır: Işığın yoğunluğunu kontrol eder, Alan derinliğini belirler. Objektif: Çekilecek nesneden gelen ışıkları toplayarak ışığa duyarlı film (duyarkat) üzerine net düşmelerini sağlayan mercek ya da mercekler topluluğudur. Bir objektif üzerinde çoğunlukla diyafram ayar halkası, netleme halkası gibi kontrol düzenekleri bulunur. Bir objektifin üzerinde, özelliklerini belirten; odak uzaklığı, en açık ve en kapalı diyafram aralığı, netleme mesafesi gibi bilgiler bulunmaktadır. 10

11 Odak uzunluğu (focal length): Optik merkez ile film düzlemi arasındaki mesafedir. mm cinsinden ifade edilir. Odak uzaklığı: Optik merkez ile film düzlemi arasındaki mesafedir. mm cinsinden ifade edilir. Görüntü düzlemindeki görüntü karesinin boyutuna göre objektif odak uzaklığı da değişir. Örn; görüntü boyutu 24x36mm boyutundaki makineler için normal objektifin odak uzunluğu 43-50mm civarındadır (hipotenüs=43mm). Başka şekilde 60x60mm görüntü boyutlu (hipotenüs=85mm) bir makine için normal objektifin odak uzaklığı 70-80mm dir. SONUÇ: Kullanılan filmin çapraz köşeleri arası boyutu, o görüntüyü veren makine için normal objektifin odak uzaklığını verir. 11

12 Objektifler odak uzaklıklarına göre şu şekilde sınıflandırılırlar: Normal Odaklı Kısa Odaklı (geniş açı) Uzun Odaklı (dar açı) Değişken Odaklı (zoom objektif) Kısa odaklı objektif; odak uzaklığı, takılı olduğu makinenin kullandığı filmin çapraz uzunluğundan kısa olan objektiftir. Örn; 35mm formatındaki bir makinede 28mm, 24mm, 35mm gibi. Uzun odaklı objektif; odak uzaklığı, takılı olduğu makinenin kullandığı filmin çapraz uzunluğundan uzun olan objektiftir. Örn; 35mm formatındaki bir makinede 85mm, 120mm, 300mm gibi. Görüş açısı: NOT:Uzun odaklı objektifler dar görüş açısına sahip olduklarından dar açı, benzer şekilde normal odaklı objektifler normal açı, kısa odaklı objektifler de geniş açı objektif olarak adlandırılırlar. 12

13 Normal açı, insan gözünün görebildiği açıya eşdeğerdir ve bu açı derecedir. Balıkgözü Geniş açı Normal Makro Dar açı Zoom Aynalı (6-16mm) (17-28mm) (50mm) (50mm,100mm,200mm) (100mm, 300mm) (28-105mm, mm) (500mm, 1000mm) Bakaç (vizör): Film düzleminde oluşacak görüntüyü izlemeye olanak sağlayan sistemdir. Çoğu makinelerde odaklamayı kolaylaştırıcı telemetre, kırık görüntü, mikroprizma gibi sistemler bakaç içerisinde yer alır ve ışık ölçümü, pil durumu gibi bilgiler bakaçtan takip edilebilir. 13

14 Fotoğraf makineleri genelde büyüklüklerine, bakaç sistemlerine, kullanım alanlarına, kullandıkları filmlere göre sınıflandırılabilirler. Temelde bütün makinelerde ortak olanlar: Işık geçirmeyen ortam, Görüntüleri üzerine kaydedecek, ışığa duyarlı filmi tutacak düzlem, Film üzerine düşen görüntünün bozulmasını engelleyecek mercek sistemi, Işığa duyarlı film üzerine düşecek ışığın süre ve şiddetini kontrol edecek mekanizma(lar). F.M. Çeşitleri: 1. Kompakt 2. 35mm SLR (Single Lens Reflex) 3. Anında görüntü veren (Polaroid) 4. Roll film kullanan SLR TLR (Twin Lens Reflex) 6. Plan film kullanan 7. Sayısal (ileriki konularda sınıflandırılacaktır) Fotoğraf makineleridir. 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 Kaynaklar Ufuk M. UYGUN, İFSAK - Temel Fotoğraf Semineri Ders Notları. 4. J. Adair King, Amatörler İçin Dijital Fotoğrafçılık, Dünya Yayınları, ISBN: X