YIL 28 SAYI 333 ISSN EK M 2006

Transkript

1 EK M 2006 YIL 28 SAYI 333 ISSN steyen Ramazan da dahi kinle-nefretle oturup kalksın, isteyen iman ve slâm gerçe i kar ısında bulantılar ya asın, isteyen ı ı a lânetler ya dırsın, isteyen sevgiye, diyalo a, ho görüye sava ilân etsin, Ramazan bütün ı ı ı ve bütün büyüsüyle bize kendi sesinden, millî törelerimizi, mânevî zenginliklerimizi duyurmakta; duyurup aç gönüllerimizi en bereketli semavî sofralarla doyurmakta en karanlık ruhlara kar ı dahi hep açık durmakta ve gölgesiyle kinlerimizi, nefretlerimizi eriterek ruhlarımızı uhrevî esintilerle serinletmeye devam etmektedir.

2 TAR HÎ TEKERRÜRLER DEVR- DÂ M ARALI INA BA LI B R UZUN TEMENN nsano lu yaratıldı ı günden bu yana, gündüzlerin yanında geceler, ı ı ın yanında da karanlıklar hiç eksik olmadı. Yerküre üzerinde nur ve zulmetin münavebesi gibi her zaman aydınlıkları kapkara günler takip etti ve ferahfeza devirler gidip buhranlı yıllarla noktalandı. Zaman zaman hemen her bucak ilhad ve nifak zulmetleriyle sarıldı. Yollar bütün bütün ı ıksız kaldı. nsanlık karanlı a yenik dü tü. Her tarafı, bir kısım ba ıbo ve dü üncelerinin önüarkası olmayan kimseler tuttu. Dünya onların me um u ultularıyla inlemeye ba ladı. Zaman zaman mâ erî vicdan bunların çıkardı ı gürültülerle nefesini tuttu ve sessizlik murakabesine daldı. Derken söz, ba tan aya a dü tü. Ferman, kapı kullarının eline geçti. Yı ınlar demagojinin oyunca ı oldu: stendi inde bütün kitleler uyutuldu, istendi inde aya a kaldırıldı. Olmayacak kimseler yıldız ilân edildi ve tabiî pek çok istidadın da yıldızı söndürüldü. arlatanlık ve diyalektik, mantık ve muhakemenin önünü kesti. Kirli dü ünceler nezih fikirlerin yerini aldı. Toplumun efkat ve merhamet bekledi i müesseseler kine, nefrete kilitlenmi kaba ruhların eline geçti: Bunlar vasıtasıyla insanlar arasına sürekli iftirak tohumları saçıldı ve herkes birbirinin kurdu hâline getirildi. Diyanetin ruhunda, kapanması çok zor yarıklar açıldı. erbet kâselerinin yerini zehir kadehleri ve bal-kaymak tabaklarının yerini de levsiyat çanakları aldı. Bu kâbuslu ve me um dönemlerde efkâr o denli bulandı ki, artık insanlar en temiz ve nezih eylere dahi irkilmeden el uzatamıyor, hiçbir eye ve hiçbir kimseye güven duyamıyor; duyamıyor ve herkes birbirini vah ilerle aynı çizgide mütalâa ediyordu. Varsa ayet bir kısım din, diyanet ve vicdan erbabı onlar da horlanıyor, hakir görülüyor ve dillerine kilit vuruluyordu. Karanlı ın kulları esirip duruyor; ı ı a te ne gönüller ise, gözleri hep harikulâde lütuflar ufkunda inayet eli bekliyor, do acak güne rüyalarıyla oturup kalkıyor ve merhametle tüllenecek günlerin hülyalarıyla ya ıyordu. Bazen bu mülâhazalara, bazen de daha ba ka sâiklere ba lı yer yer dudaklarda bir tebes

3 süm belirdi i de oluyordu. Ama arkadan üst üste esen tasa fırtınaları hemen her eyi alıp götürüyor ve birkaç dakikalık muvakkat sevinç, yerini aylar ve yıllar sürecek yeni kederlere bırakıyordu. Tarihî tekerrürler devr-i dâimi esprisine ba lı olarak günümüzde de aynı eylerden söz etmek mümkündür. Bakıyorsun pırıl pırıl güne li ufukları birden bire duman bürüyor; derken göz gözü görmez oluyor, her yanı ürperten bir kasvet sarıyor, ne eyle tüten günler bütünüyle sararıyor, dü ünceler kararıyor, iradeler çatırdıyor, ümitler bir bir devriliyor; bazen güne bir daha do mayacak, gündüz de gelmeyecek gibi oluyor ve mihrabını bulamamı ruhlar, iç içe yeislerle, üst üste inkisarlarla sarsılıyor... Bize gelince, biz bugüne kadar oldu umuz gibi u levsiyatla köpürüp duran son hercümercin de çok yakın bir gelecekte musallaya yatırılaca ından emin bulunuyor ve kaderin milletimizin yürüdü ü yollara su serpece i mübarek günlerin çok uzak olmadı ını dü ünüyoruz. Aslında, bir hayli zamandan beri hemen herkes, her bucakta gönül hikâyeleri mırıldanıyor. urada-burada temiz ruhlar, bir zamanlar yitirdikleri cennetlerini bulma yolunda soluk solu a. Yüzler-binler hemen her zaman bu çerçevedeki mülâhazalarla oturup kalkıyor; oturup kalkıyor yaratılı ın gayesini, fıtratın hikmetlerini dü ünüyor. Gerçi kalbî ve ruhî hayatımız itibarıyla oldukça tozlu-dumanlı bir dönemden geçiyoruz; zaman zaman poyraz biraz serince esiyor ve her yanda hazan u ultuları duyuluyor. Hatta ümidin, sevincin köpürdü ü yerleri bile zaman zaman bir tasa ve yeis kaplıyor.. ne var ki artık hepimiz, gamın da, tasanın da tutunamayaca ını çok iyi biliyoruz. Hele bir de bu ölçüde olsun, ufuklar aydınlanıp ak-kara birbirinden ayrılınca, gayrı yol boyu çekilen sıkıntılar da hafifliyor. Mesafeler cehd ü gayrete güleryüz göstermeye ba lıyor. Tepeler dümdüz ve düzlükler de pürüzsüz hâle geliyor. Derken mefkûre ile yolculuk iç içe giriyor.. ve gaye ufkunun göz kama tırıcılı ı kar ısında me akkatin zerresi dahi hissedilmiyor. imdilerde az dahi olsa, eller gönül ipine uzanmı gibi ve her yanda ruhun solukları duyuluyor. Akıl kalble omuz omuza. Dü ünce, o ba döndüren enginlikleriyle ilhamla sarma -dola. Mantık vahyin önünde bir çömez gibi iki büklüm. lim dine dellâllık yapıyor. Bilgi mârifetin dümen suyunda. Lâboratuvar mâbede çırak yeti tiriyor. radeler, imanın sundu u âb-ı hayatla dipdiri ve çelik gibi. Gözler, basiretin dola tı ı aynı ufuklarda dola ıyor ve her yanda fizi e ra men metafizik baharlar tülleniyor. Öyle anla ılıyor ki artık, kar-buz ne kadar iddetli de olsa ruhlarda tutu turulmu bulunan sonsuzun harareti kar ısında çok fazla tutunamayacak ve fırtınalar ne kadar sertçe de esse, be erî fıtratların tabiî temayüller fanusu içinde parıldayan me aleleri -Hak müsaade etmezse- asla söndüremeyecektir. Gerçi, pek ço umuz itibarıyla hâlâ bazen kan kırmızı bir renge bürünerek de i ik endi elerle tir tir titredi imiz, bazen de iddetli rüzgârlar kar ısında telâ a kapıldı ımız da oluyor. Ama, buna mukabil, filizinden dı arı fırlayan güller gibi her tarafa sımsıcak gülücükler saldı ımız ve daldan dala sıçrayan bülbüller gibi bahar türküleriyle co tu umuz da bir gerçek.. ve gönüllerimizde ümitlerin, emellerin harekete geçti i, önümüzde Hızır çe mesinin ça layanlarının duyuldu u ve tepemizde yed-i beyza nın (Hz. Musa nın mucize izhar eden eline denir) dola tı ı da apaçık. Bu mülâhazalara oldukça erken uyanmı ruhlar kendi gönüllerinin serhaddine dayanmı gibi oldukça emin ve uzaktan uza a olsa da, cennet kokularını hissetmenin heyecanıyla pürne eler... Evet, bugün olup-biten hâdiseleri, kalb ve ruh rasathanelerinden tema a edebilenler, âdeta bir nevruz sevinci ya ıyormu çasına gönüllerinde sürekli bir toy-dü ün ne vesi ve yüzlerinde de nevbahar çisentisi, ufuklarında farklı bir edayla pırıl pırıl güne ve ayaklarının dibinde her tonuyla yemye il bir zemin. Himmet ve gayret ça layanları, ilâhi lütuflar mecrasında ve ummana do ru gürül gürül ça ıldamakta, hem de hiçbir engebeye takılmadan; kar ılarına çıkan maniaların bazılarının üstünden a arak, bazılarının da kenarından-kö esinden dola arak arkalarında bıraktıkları en güzel hendesî çizgilerle kaderî programların kendilerine yükledi i misyonu bütün teferruatıyla temsile çalı maktalar. Onlar yürüyor, yollar onlara selâm duruyor. Yürüdükleri her yer

4 de a ılmaz gibi görülen engeller onların kar ısında secdeye kapanıp dümdüz kesiliyor; kesiliyor ve âdeta bu kutluların ayaklarına yüz sürüyor. Aslında bu durum, kıvamındaki ruhların her zamanki hâli: Bunlar sürekli bir buhurdanlık gibi tüter ve çevrelerine kokular saçarlar. Bir öd a acı gibi yanar, iniltileriyle herkese yanmadaki zevki duyururlar. Yerinde aslanlar gibi kükrer, karakterlerinin gere ini sergilerler, yerinde bülbüller gibi akır, ruhlara ne e ve in irah salarlar. Onların alınlarına, aziz ve mütevazı olma damgası iç içe vurulmu tur; ne ezilmenin zilletini bilirler ne de ezme ceberutu gösterirler. (Hele bunların Rabbileri kar ısında tevazu kanatlarını yerlere kadar indirip bir mahviyet sergilemeleri vardır ki, do rusu görmeye de er.) Hâsılı bunlar, aslan tavrıyla güvercin töresini iç içe ya amaya muvaffak olmu öyle yi itlerdir ki, onları iç derinlikleriyle tanıma bahtiyarlı ına erenler bir daha da onlardan ayrılmak istemezler. Ne kadar arzu ederdim, böyle bir inceli e açık olarak Rabbimin kar ısında hemen her zaman, vücudumun tıpkı salınan a açlar gibi tir tir titremesini ve iki elimin birden O nun kapısının tokma ında bulunmasını.. ne kadar arzu ederdim, gezip dola tı ım her yerde ve gördü üm her yanlı kar ısında kendi alnımın karasıyla me gul olup ba kalarının durumunu görmezlikten gelmeyi.. ne kadar arzu ederdim, kalbimin her çarpı ında, nabzımın her vuru unda kendi eksik ve gediklerimi duymayı.. çok arzu ederdim hayatımın terazisine konacak de erlerin, iç murakabelerimden süzülen vicdanî hesaplarımın ürünü olmasını.. çok arzu ederdim kazanç kefesinin her zaman dopdolu bulunmasını ve kazandıklarımın bütünüyle ondan bilinmesini.. hep dilemi imdir, rahatı, rehaveti bütün bütün unutarak kalbî huzurumu zahmete ba lamayı ve me akkatle serinlemeyi.. en küçük hata ve yanlı davranı larımdan ötürü her zaman Eyyüb gibi inlemeyi, Davud gibi a lamayı.. ömrüm elverdi i sürece insanlı ın huzuru ve itmi nanı için kendimi unutup her zaman onları dü ünmeyi.. sevgide hemen herkese kar ı sımsıcak ve herkesi kucaklayacak bir derinli e sahip bulunmayı; öfkede, kinde, nefrette ise unutkan olmayı... imdi gelin, en içten duygularla kendimizi insanlı ı tenvire adayarak, her zaman mumlar gibi cızır cızır yanıp eriyelim ve kendimize ra men uzak-yakın çevremizi aydınlatmaya çalı alım.. her yerde hakkın dili-tercümanı olarak samimî bir adanmı lık ruhuyla gezip hep onu soluklayalım ve onu anlatalım. Gelin Hak la münasebetlerimizde o kadar saygılı ve O na itimatta o denli içten olalım ki, gökte melekler imrensin bu hâlimize. Ve benli imizden ta an mânâlar kar ısında ruhanîler birkaç adım geriye çekilme lüzumunu hissetsinler. Gelin, her zaman o gönülden ahların yükseldi i gecelerin seher rengine bürünerek, yaratılı taki yerimiz itibarıyla kendimiz gibi davranalım ve kendimiz gibi olalım. Gelin, rahata bir nokta koyarak zahmeti ihtiyar edip ölesiye öyle bir ko alım ki, ku lar kanatlarını kısıp bizi tema aya koyulsun ve hakkı, hakikati öylesine yürekten haykıralım ki aslanlar pani e kapılıp inlerine sı ınsınlar. Gelin, aslanlı ımız tuttu unda, insanlar arasında korku salma yerine, iradelerimizdeki zincirleri kırmaya çalı alım, ate oldu umuz zaman da yangın çıkarma yerine mumların fitilleriyle bulu arak çevremize ı ıklar saçalım, sellere dönü tü ümüzde hayat olup ba lara, bahçelere akalım, rüzgârlar gibi esti imizde de tohumları sırtımıza alıp telkih mırıldanalım, havadaki nem parçacıklarını bir araya getirerek bulutlara, rahmete dönü me adabını ö retelim... Aslında, Cenab-ı Hakk ın de er verdiklerine bizim de yürekten saygı duymamız icap eder. Allah ın insanlara kar ı muamelesi de, bakı ı da çok farklıdır. O, yerinde insanı bir mihrap gibi herkesin önüne kor ve kendine tâzimde ona bir kıblenüma vazifesi gördürür. Yerinde onun ruhuna varlı ın esrarını fısıldar ve onu hususî bir hilâfetle ereflendirir. manla, irfanla ufkunu açarak ona maiyyetinin büyüsünü duyurur. Ötede onun için ebedî saadetler hazırlar ve kalbinde de cennetlere menfezler açarak bu dünya zindanını ona firdevslerin bekleme salonu hâline getirir. Burada her i ini basirete ba lı götürenleri orada kendi güzelliklerini tema a ile onurlandırır. Ve bu tek buudlu ya amaya binlerce derinlik kazandırır. Onların sihirli dünyalarında denizleri, gül bitiren cennet yamaçlarına, köpürüp duran cehennemleri de âb-ı 420 4

5 hayat kaynaklarına çevirerek onlara akıl almaz harikalardan her gün yeni yeni dünyalar yaratır. Dünyada kör, sa ır ve ölüler gibi ya ayanların ötede bunları duyup hissetmesi zor olsa gerek. Bugün a lanacak hâline kahkahalar atıp gafilce davrananların yarın sürekli a layacaklarından korkulur. Öyle ise gelin, imdilerde göz ve basiretlerimizin hakkını vererek hep uyanık bulunalım ki, yarın istirahat ve uyku derdimiz olmasın. Bugün gözya larını ceyhun edelim ki, yarın faydasız ah u vah etme hicranı ya amayalım. Gelin, her zaman varaca ımız ufka kilitli kalalım ki, yürüdü- ümüz yolun sa ında ve solundaki cazibedar eylerle ba ımız dönmesin, bakı larımız bulanmasın. Bu dünyayı bir ticaret pazarı, bir kazanma mahalli kabul edip hayatımızı ona göre düzenleyemez ve aksine her eyi cismanî arzulara ba lı götürürsek, bir gün semer vurup sırtımıza binerler ise hiç a ırmayalım. Aslında ufuksuz, emelsiz, ba ı göklerde ve burnu havada kimselere yapılacak muamele de herhalde böyle olacaktır. nsanın de eri, Allah a intisabı ve O nunla münasebetlerini içten devam ettirmesiyle mebsuten mütenasiptir. O ndan kopuk ve cismanî arzularla kirlenmi insan eklindeki bir bedeni, altınla, gümü le, atlasla bezeseler dahi kıymeti yine çamur yine çamur yine çamurdur... Öyleyse gel ten kaygısından, cismaniyet derdinden sıyrıl; bütün benli inle O na yönel ve ilk mevhibelerinin de erler üstü de erlere ula ması için gözünü O ndan asla ayırma.! Bil ki, O nun teveccühü ile damla derya, zerre güne olur ve acz ü fakr da müthi birer kuvvet kayna ı hâline gelir. Aksine, sadece kendi güç ve kuvvetine dayanırsan, tek kıvılcımla dolu tankları ısıtmaya kalkı mak gibi yola sapmı ve âlemi kendine güldürmü olursun. Servet ve iktidarın sınırlarını bil; ona göre plânlar, projeler üret.! Bu önemli hususu görmezlikten gelerek hakikatleri hayaller üzerine bina etmeye kalkı ırsan, sonunda yaptı ın eyler ba ına yıkılır da, altında kalıp ezilen de imanınla, ümidinle yine sen olursun. Sık sık iç murakabe ve muhasebelerle kendini tartıp de erlendir, imkân ve istidatlarına göre duru unu iyi belirle, özündeki mevhibelerle ortaya koydu un-koyaca ın sa y ve gayret arasındaki münasebete dikkat et; dikkat et ki sana ne vefasız bir nimet hamalı desinler, ne de seni ba kasının ihsanlarıyla küstahla mı bir ımarık saysınlar. Hakk ın inayetlerine güvenebildi in kadar güven; ama iradenin hakkını yerine getirmede de asla kusur etme; etme ve tâli rüzgârlarıyla bir yere gelece ini bekleme; bugün rüzgârlarla havalanıp yüksek bir noktaya yerle enlerin yarın daha iddetli bir fırtına ile içinden çıkamayacakları çukurlara sürüklenebileceklerini dü ün ve realitelere uygun ya amaya bak..! Diyaneti Allah a yakınlı ın yolu bil ve bütün samimiyetinle dinin eteklerine sarıl. Ba ını imanın o eminlerden emin sı ına ına sok, Yaratan a teslim olmaya çalı! O na tevekkülde asla kusur etme ve O nunla muameleni derin bir edep dairesi içinde sürdürerek, gösteri siz ve gürültüsüz bir mü min olmaya bak! Dolu gönüller, dopdolu cevher kutuları gibi dı arıya ses sızdırmazlar. Doymamı ruhlardır ki, içinde bir-iki yalancı inci bulunan kumbaralar gibi sürekli kulak zarı çatlatırlar. Sen, her an bilmem kaç defa kalbine nazar edildi ini dü ün, gönlünü her zaman pak tut ve sadece o ebedî mihrabına yönel! Bugüne kadar o kıbleye yönelenlerden kaybeden, ba ka kapılardan vefa arayanlardan da kazanan hiç olmamı tır. Aksine o kapıya yönelenler hep diri kalmı ve ebediyete mazhar olmu ve onun e i ine ba koyduklarından dolayı da ba kalarına kul olma zilletinden kurtulmu lardır. O nu bulup, O na yönelip O nun huzurunda iç dökmek bir tesbih ve tâzim; susmak ise bir murakabe ve tefekkürdür. O nun maiyyetine erenler, çölde ya asalar da hep âb-ı hayat etrafında dönüp durmu ; her i ini O na ba layanlar dikenler onlardan uzaktır ama - diken ektiklerinde bile gül dermi lerdir. Yolları olmaz ya- gidip cehenneme dayandı ında dahi bunlar berd ü selâm ya amı lardır. te onların vird-i zebânı: Hakk a kul olanlar kula kul olmaz, Kullu a erenler yollarda kalmaz.. Ruhlarında vuslat, ruhlarında haz, Âlem aldansa da onlar aldanmaz. Kimbilir, belki ba ka bir gün bu konu üzerinde durma fırsatı da do ar. Ya mur dergisinin Ekim-Kasım-Aralık 2000 tarihli sayısından alınmı tır

6 Biz, ilâhî lütuflar olarak inananlara bah edilen bu ekstra ihsanların çehresinde hep zuhur edecek ilâhî ihsanlardan mesajlar aldık ve ilâhî teveccühlerin gölgeleriyle sevindik; sevindik ve o kaskatı kederleri âdeta hiç mi hiç duymadık. Dr. Arslan Mayda Canlılarda az vazife gören organların zaman içinde giderek körle ece i faraziyesi, evrim dü üncesini savunanlar tarafından devamlı öne sürülen iddialardan biridir. Bu yüzden evrim teorisinin ortaya atıldı ı ilk dönemlerde, canlılarda birçok körelmi organ oldu undan bahsedilmi tir. Meselâ insanda 200 kadar organın körelmekte olan veya kalıntı organlar oldu u iddia edilmi tir. Zaman içinde özellikle anatomi, histoloji ve embriyoloji gibi dallardaki ilmî geli meler arttıkça, bunların birço unun ne kadar ehemmiyetli organlar oldu u gösterilmi, körelmek ve kalıntı olmak bir yana, bu organların her birinin sayısız vazifelerinden söz edilir olmu tur. Daha sonra bu körelmi organlar iddiası zayıflasa da, evrimciler 20 kadar organ hakkında hâlâ benzer iddiaları gündeme getirmekten geri durmamaktadırlar. Kolumuzda bulunan iki kas da köreldi i iddia edilenlerdendir. Bunların birincisi ön koldan avuç içine (el ayasına) uzanan musculus palmaris longus, di eri de ba parmak kökünden yine avuç içine uzanan musculus palmaris brevis tir. Vücudumuzdaki organların vazifelerini ayrı ayrı de erlendirmek gerekir. Tabiidir ki, her organın kullanılma süresi veya sıklı ı aynı de ildir. Gözün ehemmiyeti ile, aya ın küçük parma ını veya tırna ımızı kar ıla tıramayız; fakat bu durum, tırna ın önemsiz ve i e yaramaz oldu unu göstermez. Her organa kendi yapısına ve bulundu u yere göre bir vazife verilmi tir. Beyin, kalb ve akci erin önemi ile dalak ve safra kesesinin önemi aynı de ildir. Bir i yerinin bahçıvanı ile i letme müdürünün kabiliyet ve vazifeleri aynı de ildir. Fakat müdüre de ihtiyaç vardır, i çiye de, a çıya da, ustaba ına da vücudun organlarının bazılarına hayatî vazifeler dü tü ü hâlde, bazılarına daha az vazife dü ebilir. Zîra sistem ona göre kurulmu tur. Bir motordaki küçük bir vida bile önemlidir, bo una konulmamı tır. Aynen bunun gibi koldaki m. palmaris longus ve m.palmaris brevis kasları beyne, kalbe, akci ere, karaci ere, dala a, mideye, ba ırsa a veya hareket sistemindeki di er kaslara göre daha az i yapar, o hâlde görevi azdır, bu yüzden körelip yok olacaktır diyemeyiz. Zîrâ her organ kendisine tevdi edilen vazifeleri yapmakla mükelleftir. Vücudumuzdaki 600 e yakın kasın her birinin vazifesi, önemi, kendilerine verilen güce ve fonksiyon kabiliyetine göre de i ir. Evrimci bir bakı la; Bunların 200 tanesine mutlaka ihtiyaç var, di erlerine yoktur, o hâlde bu kaslar yok olacaklar(!) diye bir mantıkla yakla ırsak, öncelik ve önem sırasını kim, hangi ihtiyaca göre belirleyecektir? Belli bir katsayı vererek kaslarımızı numaralandırırsak, hangi de erin altındakileri önemsiz sayaca ız? Bu de erin altındakileri yok edersek, insanın bugün yapabildi i hareketlerin ço unu kaybetmi olmayacak mıyız? Ön koldaki palmaris longus u ve brevis i yakından inceleyelim: M. palmaris longus nsan elindeki her bir kas, sinir, tendon, kemik ve damar mükemmel bir sistem içerisinde bir araya getirilerek parmak, avuç ve bilek gibi kısımlara ayrılarak yaratılmı tır. Medeniyet harikaları eklinde nitelendirilen bütün icatlar bu müthi sanatla, insan eli vasıtasıyla, hizmetimize girmi tir. Avuç içi zarı (aponeurosis) m. palmaris brevis m. flexör carpi ulnaris tendonu m. palmaris longus tendonu 422 6

7 Parmaklarımız ve avucumuz sayesinde yüzlerce farklı âleti kullanırız. Fakat elimizin en güzel ekilde kullanılması için kolumuzda ayrı ayrı ba lantı ve desteklere ihtiyaç vardır. Tesadüfen veya kendi kendine olu ması mümkün olmayacak bu anatomik yapılar sayesinde elimizi rahatça kullanabiliriz. m. flexör carpi ulnaris m. palmaris longus m. palmaris brevis Avuç içi zarı (aponeurosis) dirse in iç kısmından ba lar (medial condyl) 2, 3, 4 ve 5. parmakların avuç içi zarına (aponeurosis) yapı ır. Palmaris longus parmak köklerine kadar avuç içi zarının devamı gibidir. Avuç içi zarına yapı an bir di er kas da, m. palmaris brevis tir. Bu kas da birinci parmakla avuç içi zarının ba lantısını sa lar ki, günlük hayatta binlerce defa yaptı ımız, cisimleri kavramada çok önemli vazifeler üstlenir. Her iki kas da, avuç içi zarını birinci parmak ve kola do ru çekmek suretiyle, el ayasının yuvarlak bir nesneyi tutmasında gerekli olan gerginli in sa lanmasına vesile olur. Herhangi bir enstrüman çalanlarda palmaris longus un önemi çok büyüktür. Saz çalarken, tezeneyi tutarken, gitar, ud, kaval, vb. çalgıları kullanırken, el bile ini öne bükeriz (planter flexion), bir cismi kavrarken elimizi bükme ve avuç içi zarını germe i i palmaris longus ve brevis e yaptırılmaktadır. Meselâ bir ipe tutunarak duvara tırmanırken, ipi tutma için elimizi sıktı ımızda avuç içi zarının gerilmesi, bu esnada parmakları çeken tendonların gerilmesi, bu gerilme esnasında tendonların avuç içinde i kinlik yapmaması bu iki kasın avuç içi zarını germesiyle engellenir. Bu kasların yoklu unda avuç içi zarının incelmesi ve dolayısıyla da kavrama fonksiyonunda zayıflık olur. Palmaris longus un el bile ini bükme vazifesini, el bile- ini ve parmakları büken di er kaslar yapabilir. El bile ini bükme vazifesi sadece bir kasa verilmemi tir. Dı ta flexör carpi radialis ve içte de flexör carpi ulnaris kasları el bile ini bükecek ekilde yaratılmı tır. Ancak elimizi sadece onlar bükseydi, avuç içi zarı gerilmeyece i için, bükme kuvvetli ve dengeli olmayacaktı. Bazı do u tan olan anomaliler neticesinde veya yapılan ameliyatlarda kasların yanlı yere yapı ması durumunda fonksiyonları sırasında kas kiri lerinde a rılar olur. Baldi ve arkada larının yayımladı ı bir makalede çello çalarken ba parma ında a rı olan profesyonel bir müzisyenden bahsedilir.müzisyenin bu a rıları dört yıldır devam etmektedir. A rılar, müzik kariyerini tehdit eder duruma gelmi tir. Müzisyen operasyona alındı ında palmaris longus tendonunun yapı ma yerinin farklı oldu u görülmü tür. Olması gereken yere ba lanmamı olan kas, yapı ma yerinden gev etilince müzisyenin a rıları kesilmi tir. Bir enstrüman çalarken palmaris longus kası normal yapı ma yerinde, a rısız vazife görüyor; fakat müzisyenler bunun farkında de il. Demek ki, bu kasın imdiki yapı ma yeri olan avuç içi zarı, en uygun yerdir. 600 kasımızın yapı ma noktası, çok hassas ve ölçülü bir ekilde tam yerli yerine yerle tirilmi, âyet her kas olması gerekenden ayrı yerlere yapı tırılsaydı, vücudumuz a rılı kaslar toplulu u olurdu. Palmaris longus olmazsa avuç içi zarındaki koruyuculuk ve kavramadaki direnç yeterince olu maz. Median sinirin tam üzerinden geçirilen palmaris longus un bir di er vazifesi de, travmalardan median sinirin korunmasıdır. Vazifelerini yukarıda saydı ımız bu iki kas, parmakların gerilmesi için destek olması yanında, el ayasında bulunan hayat çizgilerinin (palmar yaylar) olu masına da katılmaktadır. El bile ini ve eli bükmeye yardım eden kaslardan palmaris longus, eski anatomi kitaplarında nsanların % 15 inde yoktur. denmesine ra men, Sebastin ve arkada larının 329 Çinli üzerinde yapmı oldu u çalı mada, tek taraflı palmaris longus un yoklu u % 3,3; çift taraflı eksikli i ise % 1,2 bulunmu tur. Genel bulunmama nispeti % 4,6 dır. Asyalılarda, siyahlarda ve yerli nüfusta bu nispet daha azdır. Bu kasın yoklu u, kasın yok olmaya gitti inin i aretini vermez, bunlar embriyonal geli me esnasında iç veya dı çevre tesirlerine ba lı olarak ortaya çıkan do um anomalileridir. Meselâ bazı insanlar tek böbrekli do ar, bu böbreklerin evrimsel sürece girip böbreklerin körle meye ba ladı ı kanaatini vermez. Zîrâ böbrek hayatî bir organdır. Bazı insanlar 6 parmaklı, bazıları 4 parmaklı do abilir, bazılarının tek baldır kemi i (fibula) yoktur. Ön kol kemiklerinden radius veya ulna kemi i olmayabilir. Kimisinde yumurtalıklar, testisler yoktur. Canlıların vücutlarında çok az da olsa bazı organ eksiklikleri görülebilir. Bunlar embriyonik geli me sırasında geçirilen çe itli hastalıklar veya kullanılan ilâçlarla ortaya çıkan anomalilerdir. Bu eksiklik ve anomalileri bir körelme süreci eklinde görmek aklen ve ilmen uygun de ildir

8 Dr. Do an Demir Batılılar, eserlerini dillerine tercüme ettikleri slâm âlimlerinin isimlerini de i tirdiler: Büyük tıp ve felsefe âlimi bn-i Sina nın adı Avicenna ; büyük din ve astronomi âlimi Fahruddin el-râzi Rhazes ; optik ilminin kurucularından Ebu l-heysen Alhazen veya Alghazen ; ünlü matematik âlimi el-cabir bin Hayyan ın adı Algabir ve matematik tekni i de el-cebir iken algebra oldu. Bugün sıradan bir Avrupalıya Avicenna kimdir diye sorsanız size bn-i Sina dır demeyecek, onun talyan veya Lâtin asıllı bir bilim adamı oldu unda ısrar edecektir. Oku! ilk emri ile Allah (cc), dikkatimizi okumaya ve Kitab a çevirmi tir. Oku! emrine muhatap olan Müslümanlar, Allah Resulü - nün (sas) yol göstericili inde ilme öylesine sarılmı lar ki, kısa sürede slâm âlemi bir ilim merkezi hâline gelmi tir. Çünkü, Allah (cc), Kur ân ın ilk âyetlerinde, Yaratan Rabbinin adıyla oku. nsanı yapı kan bir hücreden yarattı. Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir. Kalemle yazmayı ö retendir. nsana bilmediklerini ö retendir. 1 (Alak/1-5) buyurarak ilmî sistemati in de nasıl olması gerekti- ini bize bildirmektedir. Bu sistemde, okuma ameliyesi önceliklidir. Yani insanlar önce kendi ya adıkları zamana kadar yazılmı olan ilmi okuyarak ö reneceklerdir. Allah (cc) bu okuma ameliyesi içinde insanların bo ulmaması, türlü dü üncelerin altında buhrandan buhrana yuvarlanmaması için de, okurken Allah ın adıyla okumayı emretmekte; O nu aramaya, anlamaya, anmaya vesile kılan okumayı bize takdim etmekte, ancak mutlaka okumak gerekti inin altını çizmektedir. Okuyup ö rendikten sonra insanın kar ısına ilmî silsilenin ikinci basama ı olan ara tırma çıkmaktadır. Allah (cc) nazarlarımızı yaratılı a ve insanın mahiyetine çekmektedir; gözümüzü sonsuz keremini görmemiz için kâinatın üzerinde dola tırmamızı, her eyi ara tırmamızı, sikke-yi rahmetini ve vahid-i ehadiyyetini bulmamızı, sonunda da ö rendiklerimizi ne retmemizi istemektedir. slâm dünyasında bilhassa Asr-ı Saadet te ve takip eden asırlarda bu ilmî sistemati e uygun bir tarihî süreç izlendi ini görüyoruz. slâm tarihinde milâdi yılları arası tercüme dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde Müslüman ilim adamları Hintçeden, Yunancaya; Farsçadan, Sanskritçeye kadar hemen her eski medeniyetin dilinden Arapçaya tercümeler yapmı lar, kendi dönemlerine kadar olan ilimleri okumu, ö renmi ve tetkik etmi lerdir. Tabiî ki bu dönemde telif çalı maları da olmu tur; ancak bu dönemin a ırlı ı ba ka dillerden Arapçaya yapılan tercümelerdir. E zamanlı olarak ara tırmalar da devam etmi tir. 830 dan yani ö renme safhasından sonra ise ara tırma ve geli tirme artmı tır. Bütün bu faaliyetler sonrasında Müslüman ilim adamları kütüphaneler dolusu ara tırmaya dayalı eser yazmı lardır. slâm dünyasında imdiki üniversitelerin kar ılı ı olan birçok büyük medrese açılmı ve kütüphaneler kurulmu tur. Meselâ, Endülüs Emevi Halifesi el-hakem in, Kurtuba da kurdu u kütüphanede cilt kitap bulunuyordu. Gırnata da her birinde cilt kitap bulunan 70 kütüphane mevcuttu. Bu kitapların katalo u bile 24 cilt tutuyordu. Fatimilerin Kahire de kurdukları büyük kütüphanenin her birinde cilt kitap bulunan 40 odası vardı. Kahire deki Halk Kütüphanesi nde ; Saray Kütüphanesi nde ; Lübnan daki Trablus am ehrinde ise cilt kitap mevcuttu. Türkmenistan daki Merv ehrinde içlerinde cilt kitap bulunan 10 kütüphane vardı. Bu kitaplar astronomiden tıbba, sosyolojiden biyolojiye dönemin hemen hemen bütün ilimleriyle ilgiliydi. Bunlara kar ılık 10. yüzyılın Avrupa sında durum çok farklıydı. 984 yılında talya da Po nehri yakınlarındaki Demuna ehrindeki bir katedralde 95 el yazması vardı. spanya da Katalonya da bir katedralde 10 el yazması vardı. Bu sayı yılları arasında ancak 65 oldu. Büyük manastır kütüphanelerinde 500 veya daha fazla kitap varsa, bu Avrupa da dev

9 kütüphane kabul ediliyordu. Bu dönemde Avrupa daki kitapların toplamı i bile zor buluyordu. slâm dünyasındaki kütüphanelerin hemen hepsinde okuyucuları rahatlatmak için müzik yayını ve bugün bile tam olarak nasıl çalı tı ını çözemedi imiz merkezî ısıtma sistemi vardı. Kütüphanelerde haftanın yedi günü yirmi dört saat üç vardiya hâlinde devamlı kitap ço altılıyordu. Bir okuyucu bir odada ço altılacak kitabı okur, yakla ık 20 ile 30 yazıcı da bunu ço altırdı. Vardiya bitti inde noktacı denen vazifeli, vardiyası biten yazıcıların kitaplarına yeni gelenlerin devamı için i aret koyardı. O dönemde üretimin güç olu u sebebiyle, çok pahalı olan kâ ıt, kalem ve mürekkep gelen okuyucu ve ara tırmacılara ücretsiz olarak kütüphane vakıfları tarafından temin edilirdi. Kütüphanelerde açık raf usulü uygulanıyordu. Kütüphanede, ara tırmacılara çalı abilecekleri odalar, çalı maktan yorulanların dinlenebilecekleri yatakhane ve kantinler sunuluyordu. Buralarda ilmî sohbetler yapılır, herkesin ilgi sahasına göre bir sohbet grubu bulunurdu. Ö renciler, ara tırmacılar, ilim adamları ve ilgili çalı ma grupları bu kütüphanelerde toplanırlardı. Avrupa dan gelerek slâm topraklarını ziyaret eden Hristiyan din âlimleri slâm dünyasının ilmî büyüklü- ü kar ısında a kına döndüler. 10 ve 11. asırlarda slâm dünyasına göre geri kalmı olan Avrupa da buna bir çözüm olarak 1104 yılında Papa nın ba kanlık etti i Okümen Konsil de, 2 Gidin, Do u dillerini ö renin, bize kar ı üstünlük sebeplerini ara tırın, yazdıkları bütün kitapları dilimize çevirin kararı alındı. Hristiyan din adamları kısa sürede Do u dillerini ö renmeye, Papa nın emrine uyarak tercümeye ve Do u daki bilgiyi ve tekni i kendi ülkelerine götürmeye ba ladılar. Sıfır ba ta olmak üzere, günümüzdeki rakamlar, Avrupa matemati ine geçti. Arapça naure denilen su de irmeni noria ismiyle Hollanda nın en büyük sıkıntısı olan su baskınlarına kar ı kullanılmak üzere getirildi ve daha sonra tarım alanlarının sulanması için bütün Avrupa ya yayıldı. Günümüz ngilizcesinde on bine yakın, spanyolcada da en az altı-yedi bin, di er Avrupa dillerinde de binlerce Arapça men eli kelime mevcuttur. ehir güvenli ini sa layan te kilâtı ifade eden zabıta, zabazoque olarak; kö k ve in aat tekni i 9 425

10 mânâsına gelen el-kasr alcasar olarak Batı da konu ma diline girdi. Yeni ku- atma silâhları, a ır ta ları çok uzaklara fırlatma kabiliyetine slâm dünyasının geçmi te ilmî sahadaki göz kama tırıcı üstünlü üne ra men günümüz Müslüman topluluklarının gerek ilmî seviyeleri gerekse kütüphanelerinin durumu iç açıcı de ildir. Türkiye deki kütüphanelerde resmî kayıtlara göre on milyon civarında kitap vardır. Buna kar ılık Amerika Birle ik Devletleri ndeki bir üniversitenin (Michigan Üniversitesi) kütüphanesinde sekiz milyon kitap bulunmaktadır. sahip mancınık, bir çe- it petrol yan maddesi olan neft slâm dünyasından Avrupa ya götürüldü. Orta Ça Avrupası nda feodalizmin yıkılmasında bu sava vasıtaları kullanılmı tır. 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar geçen dönemde binlerce kitap (tıp, astronomi, fizik, matematik, felsefe ve dinî) Avrupa dillerine tercüme edildi. Ancak slâm âlimlerinin din ve felsefe ile ilgili eserlerindeki fikirler, Avrupalıların Müslüman olmasına yol açabilir dü üncesiyle, sakıncalı görülmü ve yasaklanmı dır. Bu konu ile alâkalı Umberto Eco nun Gülün Adı isimli eserinde geni bilgiler vardır. Batı da Fransız htilâli nin yapıldı ı 1789 a kadar Gazâli, bn-i Rü d ve Farabi gibi slâm dü ünürlerinin eserlerinin basılması ve da ıtılması kilise tarafından hâlâ uygun görülmüyordu. Ancak Fransız htilâli nin do urdu u ortam bu kitapların serbestçe basılmasını sa lamı tır. Batılılar, eserlerini dillerine tercüme ettikleri slâm âlimlerinin isimlerini de i tirdiler: Büyük tıp ve felsefe âlimi bn-i Sina nın adı Avicenna ; büyük din ve astronomi âlimi Fahruddin el- Râzi Rhazes ; optik ilminin kurucularından Ebu l-heysen Alhazen veya Alghazen ; ünlü matematik âlimi el- Cabir bin Hayyan ın adı Algabir ve matematik tekni i de el-cebir iken algebra oldu. Bugün sıradan bir Avrupalıya Avicenna kimdir diye sorsanız size bn-i Sina dır demeyecek, onun talyan veya Lâtin asıllı bir bilim adamı oldu unda ısrar edecektir. slâm dünyasının geçmi te ilmî sahadaki göz kama tırıcı üstünlü üne ra men günümüz Müslüman topluluklarının gerek ilmî seviyeleri gerekse kütüphanelerinin durumu iç açıcı de ildir. Türkiye deki kütüphanelerde resmî kayıtlara göre on milyon civarında kitap vardır. Buna kar ılık Amerika Birle ik Devletleri ndeki bir üniversitenin (Michigan Üniversitesi) kütüphanesinde sekiz milyon kitap bulunmaktadır. Bu kütüphane asırlar önce slâm dünyasında görülen kütüphanelerde oldu u gibi gerekli donanıma sahiptir. Ara tırıcılara okuma aralarında oturabilecekleri kantinler, istirahat edebilecekleri dinlenme odaları, ücretsiz ve sınırsız fotokopi, internet gibi imkânlar sunulmaktadır. ABD de üç bin üniversite bulundu unu göz önüne alırsak u an içinde bulundu umuz durum daha iyi anla ılabilir. Kütüphanelerimizi, üniversitelerimizi aktif okuma ve ara tırma yerleri hâline getirmeden ülkemizin geli mesi söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla da ülkemizin en büyük problemi ekonomi de il, e itimdir. Günümüzde içinde bulundu umuz sıkıntılardan kurtulmamız için ilk olarak, Kur ân ı asılı bulundu u yerden indirip, anlayarak okumak gerekmektedir. Ancak bu ekilde Allah ın insano luna bah etti i ilimlerde ilerlememiz mümkün olacaktır. nmemi tir hele Kur ân bunu hakkıyla bilin, Ne mezarlıkta okumak, ne de fal bakmak için. M. Akif ddemir@sizinti.com.tr Dipnotlar 1- Alâk Suresi, 1 5, Kur ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Hazırlayan Suat Yıldırım. 2- Okümen Konsil: Papanın bizzat katıldı ı, belirli zaman aralıklarında yapılan ve Hristiyanlık ın genel gidi atı hakkında kararların alındı ı Hıristiyan din bilginleri toplantısı. Papa katılmadı ı takdirde yapılırsa o zaman yapılan toplantıya sadece Konsil denirdi. Bu kelimeyi Roma daki devlet toplantılarına veya Roma valilerine verilen ad olan Konsül ile karı tırmamak gereklidir. Kaynaklar - Corci Zeydan, Medeniyet-i Ýslamiye Tarihi, Ýstanbul Halil Ersin Avcý, Tapýnaðýn Gizli Tarihi, Truva Yay., Ýstanbul Ahmet Gürkan, Ýslam Medeniyeti nin Avrupa Kültürü Üzerindeki Etkileri, Feza Yayýnevi, Ankara. - Osman Turan, Ýslam Medeniyeti, Boðaziçi Yayýnlarý, Ýstanbul Ýbn ül-esir, Ýslam Tarihi, Kahire Ýbn Kesir, Ýslam Tarihi, Kahire

11 Hayallerimizdeki resim Yerin gökler olsa da bu hâlin daha bir ho, Minarelerle yan yana o edalı duru ; Bazılarında hasıl etse de bir kuduru ; Bana geçmi i hatırlatıyor bu kurulu...

12 Her resim bir fikirdir. Bir resim yüz sayfalık yazı ile ifade olunamayacak siyasî, hissî mânâları telkin eder. Onun için ben, tahrir-i mündericattan (yazılı bilgilerden) ziyâde, resimlerden istifade ederim. 2. Abdülhamid Yıldız Albümleri Mekke-Medine kitabı yayımlandıktan sonra, gündeme gelen sorulardan 2.Abdülhamid biri, Osmanlı döneminde foto rafçılı ın ne durumda oldu u idi. cadı 1839 lara kadar uzanan kâ ıda basılı foto rafın Osmanlılara yakı tırılamaması, ders kitaplarında Osmanlı nın çökme sebebi olarak gösterilen teknolojik bakımdan Avrupa nın çok gerisinde kaldı ı, Avrupa daki yenilikleri takip edemedi i tezinden olsa gerek. Bu ve benzeri sebeplerden Sultan Abdülhamid in dünyanın en eski koleksiyonlarından birini hazırlattı ını Osmanlı yı tam bilmeyen insanlara izahta zorlanabiliriz. Eski koleksiyonlar arasında bulunan, Yıldız Albümleri nin (911 albüm ve yakla ık foto raf) o dönemin içtimaî durumunu ehir foto raflarıyla anlatması, tıpkı Hicaz Demiryolu Projesi gibi, Ulu Hakan ın ne kadar açık ve ileri görü lü oldu unun en önemli belgesi sayılabilir. Okullardaki ö rencilerden, çiftlikteki atlara kadar yüzlerce konu ba lı ı ve on binlerce foto raf Ancak bu müthi dehâ sahibi hünkârın ders kitaplarında de erini bulamaması gibi, Yıldız Albümleri de yıllarca hak etti i vefâdan çok uzakta, torunlarının bilemedi i bir ba ka yitik hazine olarak kalmı tır. Dünyada dengelerin bozuldu u, Devlet-i Âliye nin eski ihti amını yitirdi i, ülke topraklarının en insafsız saldırılarla ku atıldı ı bir dönemde tahta çıkan hükümdar, bir yandan ülkede olup bitenleri kontrol altına almaya çalı ırken, bir yandan da ayakta kalma mücadelesi vermektedir. Dönem, padi aha suikast düzenlemeye dahi cesaret edilen, Do u da ve Batı da büyük devletlerle amansız harbler içinde olunan iç karı ıklıklar çıkarmak için fırsat kollanan bir dönemdir. Foto raf; bilgi toplama vazifesini belki de en ciddi ekilde bu dönemde yapmı tır. Çünkü geni Osmanlı co rafyası, foto raflarla padi ahın bilgisine arz edilmi tir. 2. Abdülhamid gitme imkânı bulamadı ı yerleri ve buralarda yapılan faaliyetleri foto raflardan ö renmi ti. Askerî ö rencilerin, birliklerin, memurların, silâhların, hastahanelerin, câmilerin, çe melerin, karakolların, yolların, fabrikaların vs. foto raflarını aldıran 2. Abdülhamid, Mısır dan Balkanlar a, Afrika dan Kafkaslar a kadar geni bir co rafyayı tanıma imkânına sahip olmu tur. Günümüzdeki MO- BESE sistemi ile ehrin de i ik noktalarından alınan M. Bahadır Dördüncü görüntülerle o ehir hakkında bilgi sahibi olundu- u gibi, Abdülhamid de foto raflarla, binaların in a hızlarından, okullarda yapılan faaliyetlerden, e itim gören ö rencilerden, çiftlikte yeti tirilen atlardan, hapisteki mahkûmlara kadar çe itli faaliyetlerden haberdar olmu tur lerin ba ında genelde Ermenilerin yaptı- ı bir i olan foto rafçılı a, daha sonraları Müslümanlar da ilgi duymaya ba lar. lerleyen zamanlarda Müslüman olmayanların giremedi i Harem-i erif e gidilir ve Mukaddes Beldelerin ilk foto rafları 1880 yılında Osmanlı ordusunda subay olan Albay Sadık Bey tarafından çekilir. Mekke ve Medine foto rafları bu bölgelere gitme imkânı bulunmayan sultan için apayrı bir mânâ ta ımaktadır. nandı ı dinin gereklerini yerine getirmedeki hassasiyetiyle tanınan hünkâr, belki de bu foto raflara bakarak Haremeyn e olan hasretini bir nebze gidermi tir. Mekke ve Medine Albümü genel mânâda Ravza-i Mutahhara ve Kâbe nin de i ik yönlerden çekilmi foto raflarından olu maktadır. Sadık Bey, Mekke ve Medine dı ında Uhud ehitli- i nde bulunan Hz. Hamza nın mescidi ve türbesinin de foto rafını çekmi tir. Sâdık Bey in çekti i tek kare dı ında, Yıldız 42812

13 Albümleri nde ba ka Hz. Hamza mescidi ve türbesine ait foto rafa rastlanamamı tır. Mekke ve Medine bugün dahi dünyada foto raf çekmenin en zor oldu u bölgelerin ba ındadır. Ancak bölge Osmanlı egemenli inde iken foto raf çekilmesine herhangi bir sınırlandırma yapılmadı ı hâlde, bazı yerlerin foto rafları özellikle çekilmemi tir. Peygamber Efendimiz in (sas) kabrinin ve Kâbe nin içinin foto raflarının söz konusu albümde bulunmaması Osmanlılarda Hz. Peygamber e (sas) duyulan saygı ve mukaddes bölgelerin kutsiyetine hürmetten olmalıdır. Tavaf alanının içinde bulunan kütüphane, muvakkithane (namaz vakitlerinin belirlendi i yer), minber, mezheplere ait yerler ve di er yapılar bugün tamamen kaldırılmı durumdadır. Tavaf alanında bugün Osmanlı dan geriye revaklar ve Kâbe nin üzerinde bulunan Altınoluk tan ba ka bir eser kalmadı ı görülmektedir. Hastahaneler yıkılmı, karakollar ve kı lalar da tamamen ortadan kaldırılmı tır. Bugün artık ne Sultanahmed in avlusunda dokunan Kâbe örtüleri kaldı, ne de o örtüleri ta ıyan kutlu Surreler. Peygamber mescidine gönderilen Isparta halıları yok imdi. Peygamberinin kabrine türbe, üzerine ye il kubbe yaptıranlar göçeli çok oldu. Kâbe yi tamir ettirten sultanlar da yok. Harem-i erif i minarelerle donatanlar, o minareler gibi göçüp gitmi ler bu diyârlardan. Kâbe nin bekçisi Fülfül, Hind ve Ecyad da gitmi, Medine yi sarıp sarmalayan surlar gibi Albüm bu yönüyle bir destandan miras kalan hüznü ta ıyor gönüllere. Ecyad Kalesi nde dalgalanan Osmanlı Sanca ı, Mekke yi bekleyen Anadolu askerleri, Peygamber topra ını çevreleyen Osmanlı surları, bölgeye yapılan yüzlerce Osmanlı eseri, Kâbe çevresinin ve daha genel olarak da Mekke ve Medine nin hiçbir ticarî kazanç u runa kirletilmedi i en saf hâlleri, develer ile gelen Hac kafileleri, Surre Alayları, Hicaz Demiryolları, Peygamber diyârında medfun sahabelerin kabirleri, Efendimiz in (sas) ve Hz. Ömer in (ra) evleri, Hz. Osman ın (ra) türbesi ve unutulan daha nice eser, Sultan Abdülhamid sayesinde tarihe ahitlik ediyor. Müslüman foto rafçıları yeti tirenleri, Mukaddes Beldelere onları gönderenleri, stanbul a üç aylık mesafede bulunan beldeye foto raf makineleri ile gidenleri, zor iklim artlarında o foto rafları çekenleri, çekilen kareleri cam negatiflerden kâ ıtlara tab edenleri, bu foto rafları itina ile Payitaht a ula tıranları, bu albümleri huzura çıkaranları, albümlerin günümüze kadar saklanmasını sa layanları, koleksiyonu canını ortaya koyarak i galcilerden muhafaza edenleri rahmet ve ükranla anarken, çekilen foto rafları bir kapak altında toplayanları da tebrik ediyoruz. Hüzün kokulu foto raflara bakarken, bilhassa o eserleri yaptıran ve dört asır Hadimü l-haremeyne - erifeyn olan anlı ecdadı, foto rafları çektiren koca sultanı, Albay Sâdık Bey ba ta olmak üzere ço unun isimleri bile unutulmu foto rafçıları, kütüphaneyi koruyan Kalkandelen ailesini rahmet ve hayırla yâd ediyoruz. 2. Abdülhamid foto rafları, günümüzde maalesef çok azı kalan yüzlerce Osmanlı eserinin pek ço unu bütün inceli i ile göstermesi bakımından önemli belgelerdir. Abdülhamid bu ekilde dedelerinin yaptırdı ı eserleri oldu u kadar, kendi zamanında yapılan eserleri de kayıt altına almı tır. Osmanlı nın asırlar boyu yaptı ı hizmetlerin insafsızca inkâr edildi i bir dönemde, foto raflar inkâr edilemez gerçekleri haykırmaktadır. Anadolu dı ında ve gayrımüslimlerin büyük ço unlukta oldu u Osmanlı nın çe itli bölgelerindeki hizmetleri gösteren bu foto raflar, Osmanlı yı emperyalizmle suçlayanlara verilecek en güzel cevaptır. Sanki Sultan Abdülhamid, ileride yaptıklarının inkâr edilece ini veya yıkılaca ını bilmekte ve bunu bizlere belgelemek mbdorduncu@sizinti.com.tr 13429

14 Mustafa Toluno lu Sahabelerden sonra gelen Tabiîn ve Tebe-i Tabiîn de, hayatlarında iradî ümmîli i uygulamı, di er dünya görü leriyle kar ıla tıklarında kendi öz de erlerini bir filtre olarak kullanmı ve olumsuz tesir altında kalma bir yana, dev bir slâm medeniyetinin olu masına zemin hazırlamı lardır. bir cemiyetin dil, terbiye, âdet ve san at gibi de erlerinden do mu, sonra da i lene i lene o toplumun hayat tarzı Kültür; hâline gelmi, hemen her parçası çok ehemmiyetli bir kısım esasların bütünü eklinde tarif edilir. Bir toplumda hayat tarzı hâline gelen esaslar, evrensel de erleri ihtiva etti i gibi, o topluma has de erleri de içine alır. Çünkü üslûp; ahlâk, görgü kuralları, mimarî gibi evrensel hususiyet ta ıyan kültür unsurlarına millîlik kazandırır. Kültür, bir milletin kendi tarihî tekâmülü hususunda sahip oldu u uur 1 eklinde de tarif edilebilir. Bu tarif kültürün dura an olmadı ını belirtmesi açısından mühimdir. Millet dura an bir içtimaî yapı olmadı ından, ona ait kültür de dura an de ildir; de i ir, geli ebilir veya tahrip olabilir. Günümüzde kitle ileti im vasıtalarındaki hızlı geli me, fert ve toplumların münasebetlerini hızlandırmı tır. Her türlü bilgi, ekranlardan akmaya ba layınca kültür alı veri i insanlık tarihinin en yüksek seviyesine ula tı. Fertler, ileti im ça ının getirdi i teknolojik imkânlar sayesinde kültürleri, toplumları ve içtimaî yapıları çok daha yakından tanıma imkânı buldular. leti ime paralel ula ımın da geli mesi toplumlar arası geçi i kolayla tırdı ı gibi kültür alı veri- inin hızlanmasına da vesile olmu tur. Bütün bunlar asrımızdaki göç hâdiselerini farklı farklı ekillerde tetiklemi tir. Lûgatte, fertlerin veya toplumların çe itli sebeplerle, bulundu u co rafî ve sosyokültürel ortamdan ba ka bir co rafî ve sosyokültürel ortama geçmesi olarak tarif edilebilen göç, ilk toplumlardan bu yana içtimaî hayata yakından tesir eden mühim hâdiselerden biridir. Tarih Genel itibarıyla mânevîyata uzak duran modern ça, maddeyi ele alır ve onunla ilgilenir. Çünkü güçlü oldu u ve gücünün devamı için gerekli gördü ü saha budur. Bu sebeple insana sadece daha iyi bir maddî hayat vaad ederek, bedenî hazları tatmin etmeye çalı ır. Teknolojiyi, ilmi ve kültürü de bu dü ünceyle ele alır. Hayatı bir mücadeleden ibaret görür, mücadeleyi kazanmanın yegane yolunun kuvvetten geçti ini dü ünür. boyunca ya anan göçlerin medeniyet ve devletlerin kurulup yıkılmasında mühim tesirleri olmu tur. Göç eden topluluk ve fertler, kar ıla tıkları kültürlerin tesirinde kaldıkları gibi, aynı zamanda bu kültürlere kendi de erlerinden bir eyler de katabilmektedir. Bu kültürel alı veri neticeleri itibarıyla müspet ve menfî olarak incelenebilir. Müspet tesir: Herkes tarafından olumlu bulunan de erlerin (misafirperverlik, ikram, payla ma vb.) kazanılmasıdır. Göç neticesi ba ka bir kültür içinde ya amakta olan fert, kendi kültür de erlerini ahsiyetine sa lam bir ekilde yerle tirememi se, herhangi bir olumsuz kültür unsurunun tesirinde kolaylıkla kalır. Menfî tesir: Olumsuz unsurların, öz de erlerin yerini almasıyla gerçekle ir. Bütünü için geçerli olmasa da, yurt dı ına yerle mi vatanda larımızın, bilhassa yeni neslin, yurda döndü ünde akrabalarıyla ya adı ı kültürel kopukluk bu duruma iyi bir örnektir. Kül

15 türel altyapısı sa lam olmayan ki i, farklı bir kültürle kar ıla tı ında, kendi de erlerini koruyamaz. Bir kadınla erke in evlenmeden ortak bir hayatı payla ması Batı dan bizim kültürümüze ta ınmı olumsuz bir tesirdir. Menfî tesir, ki inin kendi kültüründen olumsuz unsurları, ba ka bir kültüre ta ımasıyla da ortaya çıkabilir. Farklı kültür anlayı ları, modern paradigmalar ve ümmî olma Göç-kültür münasebetleri bütün hızıyla devam ederken, kendi de erlerimizi koruma ve ya atma adına, yabancı kültürlerin menfî unsurlarına ümmî kalabilmek son derece önemlidir. Ümmî li in kelime mânâsı, okuma-yazma bilmemek tir. Bu yazıda kastedilen ümmîlik ise genel olarak farklı kültür anlayı larının, günümüzde ise modern hayat tarzı tabiat kanunları aslî otorite hâline getirilmi, insan mânevîyattan tamamen koparılmı tır. Ümmîli ini koruyan ki i, ba ka kültürlerle veya onların herhangi bir unsuruyla kar ıla tı ında, aldıklarını enfüs süzgecinden geçirerek aldı ından de- erlerinden bir ey kaybetmeyecektir. Buna ra men, günümüzde yo un bir bilgi alı veri ine mârûz kalındı ından, ki inin ümmîli ini koruyabilmesi için sık sık zihnini silkelemesi gerekmektedir. Her nasılsa ve farklı felsefî paradigmaların dayatmalarına kar ı ki inin seçicili ini iyi olu turarak, de erlerine sımsıkı ba lanması durumudur; ba ka bir tâbirle, ki inin ya ayı ve dü ünü tarzı açısından kirlenmemi ve saf olmasıdır. radî ümmîyet de denebilecek bu durumu sa layabilmek için, fertlerin kendi kültür ve de er dünyalarını çok iyi özümsemeleri gerekmektedir. Genel itibarıyla mânevîyata uzak duran modern ça, maddeyi ele alır ve onunla ilgilenir. Çünkü güçlü oldu u ve gücünün devamı için gerekli gördü ü saha budur. Bu sebeple insana sadece daha iyi bir maddî hayat vaad ederek, bedenî hazları tatmin etmeye çalı ır. Teknolojiyi, ilmi ve kültürü de bu dü ünceyle ele alır. Hayatı bir mücadeleden ibaret görür, mücadeleyi kazanmanın yegane yolunun kuvvetten geçti ini dü ünür. Bu tarz modernle me anlayı ıyla, ben merkezli dünya görü ü öne çıkarılmı, zihnimiz bir kısım muzahref bilgilerle kirlenmi se, o mevzudaki sâbit ve de i meyen disiplinlerimizi esas ölçü kabul ederek, mâlûmâtımızı ölçüp tartmamız ve elenenleri kapı dı arı etmemiz, bir nevi zihnimizi silkeleyerek onu çer-çöpten temizlememiz gerekmektedir. 2 Modern paradigmalara kar ı ümmîli ini koruyamayan ise, kar ıla tı ı her yeni kültürde kendini kaybetme tehlikesiyle kar ı kar ıyadır. Hakiki bir iradî ümmîyete sahip olanlar kendile

16 rini daha kolay ifade ederler, hâl ve tavırlarıyla di er insanlara daha fazla tesir ederler. Bunun en güzel örnekleri Saadet Asrı nda ya anmı tır. Peygamber Efendimiz (sas), ümmî bir Zât tı. Zîrâ O nun (sas) muallimi Allah tı (cc). O (sas) en güzel na meler ve ilâhî beyanla donatılmı tı. Hâl böyle olunca, hayaline dahi ba ka anlayı lar girmemi, de erlerini en saf ekilde temsil etmi ti. Arkasından gelen, bütün âlimlere muallim olmu, insanların gönüllerinde yüce bir yer edinmi ti. O nun (sas) talebeleri olan Sahabiler de ya adıkları co rafyadan ötürü, ark ın ve Garb ın o zamanki anlayı larına, fikir akımlarına kapalıydı, yani yabancı kültürlerin tesirinde kalmama mânâsında ümmiydi. Yemen, Mısır, ran, Hindistan gibi yerlerde ya ayan insanlara nispetle kadîm kültürlerle, dinlerle münasebetleri yok denecek kadar azdı. 3 Efendimiz den (sas) ö rendikleri slâmî de erlerin benliklerinde hasıl etti i uur, Müslümanlı ı kabullerinden sonra onlarda bu defa iradî mânâda bir ümmiyet tavrına vesile olmu tu. Bu tavırları o kadar güçlüydü ki, de erlerini anlatma adına göç ettikleri yerlerde, çe itli kültürlerin menfî tesirinde kalmak öyle dursun, evvelâ hâl dilleriyle iz bırakmı, sonra da insanların dü ünce yapılarının derinden de i mesine vesile olmu lardı. Hz. Abdullah bn Abbas, Afrika daki Bizans genel valisi Georgios ve adamlarıyla ilmî müzakereler yaptı ında, Georgios ve etrafındakiler onun akıl, zekâ, fikir kuvvetini ve ilim kudretini görerek: Bu insan Arapların en derin âlimidir. demi lerdir. 4 Günümüzde Müslümanlar, sebepler plânında, Sahabe efendilerimizin (ranhüm), hicretin bir meyvesi olarak dünya nüfusunun be te birini olu turmaktadır. te slâm hakikatinin yüzyıllar boyunca bozulmadan taptaze mesajıyla günümüze ula masının vesilesi, ilk Müslümanların ve onlardan sonra gelenlerin ümmîli ini yitirmemi olmasıdır. Sahabelerden sonra gelen Tabiîn ve Tebe-i Tabiîn de, hayatlarında iradî ümmîli i uygulamı, di er dünya görü leriyle kar ıla tıklarında kendi öz de- erlerini bir filtre olarak kullanmı ve olumsuz tesir altında kalma bir yana, dev bir slâm medeniyetinin olu masına zemin hazırlamı lardır. Bu medeniyet, Ümmîli ini koruyan ki i, ba ka kültürlerle veya onların herhangi bir unsuruyla kar ıla tı ında, aldıklarını enfüs süzgecinden geçirerek aldı- ından de erlerinden bir ey kaybetmeyecektir. Buna ra men, günümüzde yo un bir bilgi alı veri ine mârûz kalındı ından, ki inin ümmîli ini koruyabilmesi için sık sık zihnini silkelemesi gerekmektedir. birçok kültürle alı veri te bulunmu, alacaklarını seçerek almı bunun yanında birçok kültüre de derinden tesir etmi tir. Nitekim Dr. Sigrid Hunke nin belirtti i gibi, Batı medeniyetinin olu umunda, slâm medeniyetinin büyük tesiri vardır. 5 Bediüzzaman Hazretleri bütün anlayı ları Kur ân ve sünnet ile test eder, dolayısıyla iradî ümmîyeti tercih eder. Meselâ, Sani-i Hakîm, insanın eline emanet olarak, Rububiyetinin sıfat ve uunatının hakikatlarını gösterecek, tanıttıracak i arat ve numuneleri cami bir ene vermi tir. 6 der ve enenin, ayna misâl vahid-i kıyasî fonksiyonu gördü ünü, ayrıca mânâ-yı harfî gibi oldu unu, yani kendinde vücudu olmadı ını ve ba kasının mânâsını gösterdi ini 7 ifade ederek; insanın enaniyetini öne çıkaran modern paradigmalar kar ısındaki iradî ümmîyeti esas alan duru unu ortaya koyar. Risale-i Nur, insana sürekli acziyetini hatırlatır; acz, fakr ve zaaftan do an sıkıntıyı Rabb inin mutlak varlı ına imanın verdi i teslim ve tevekkül duygusuyla yatı tırır. Asrımızın bütün kavram karga aları ve kaoslarına ra men, yeni nesillerimiz de kendi inanç ve kültür dünyalarına olan sarsılmaz güvenleriyle ümmîli i tercih etmektedir. Kendi de erlerine sımsıkı ba lı ve zihinleri ba ka kültürler tarafından kirletilmeye kapalı, bu iradî ümmîyet temsilcileri Anadolu dan dünyaya açılmakta. Bu yeni nesil, göç etti i yerlerde, kadîm kültür ve anlayı lara ra men ümmî kalmı, do runun, ahlâkın, evrensel güzelliklerin temsilcisi olmu, bunu hâl dilleriyle anlatmı, yeni bir medeniyetin tohumlarını yeryüzüne saçmaya ve sulh adacıkları tesis etmeye ba lamı mtolunoglu@sizinti.com.tr Dipnotlar 1. Nevzat Köseo lu, Milli Kültür ve Kimlik, s. 128, Ötüken Yayıncılık, st, Fethullah Gülen, Kırık Testi-4, Zihinler Silkelenmeli, s. 165, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, st, Fethullah Gülen, Kırık Testi-2, Kur ân Kültürü ve Sahabe, s. 45, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, st, Hayatü s-sahabe. 5. Dr. Sigrid Hunke, slâm Güne i, Bedir Yayıncılık, st, Said Nursi, Sözler, s.536, Envar Yayıncılık, st., Said Nursi, Sözler, s.536, Envar Yayıncılık, st.,

17 O lumun okuluna gitmem gerekti inde, bunu teneffüs zamanlarına denk getirmemeye dikkat ediyorum. Çünkü ö rencilerin hepsi enerji dolu, kıpır kıpır. Teneffüs zili çaldı mı, onları durdurabilene a k olsun! Onlar bu ya larda ne gürültünün farkındalar, ne de bundan zarar gördüklerinin. Fakat ö retmenler için aynı eyi söyleyemeyiz. Zîrâ çocukların okul bahçesindeki cıvıl cıvıl sesleri, koridor ve sınıflarda gürültüye dönü üyor. Bunun sebebi, sınıf ve koridorlar ba ta olmak üzere kapalı mekânların akustik açıdan uygun tasarlanmamı ve in a edilmemi olmalarıdır. Hatırlıyorum; benim lise yıllarımda da böyleydi. Yeterli sayıda okul ve derslik yapılması dâima öncelikli hedef kabul edildi- inden, gürültüsüz mekân tasarımı hep ikinci plânda kalmakta, hattâ ço u zaman bunun farkına bile varılmamaktadır. Kötü akustik artlar, konu maya ve ileti ime olumsuz tesir etmekte, dolayısıyla e itim kalitesini dü ürmektedir. Ayrıca e itim mekânlarındaki istenmeyen gürültüler insanlarda geçici i itme kaybına sebep olmaktadır. Bazı hayvanlar üzerinde yapılan incelemelerde gürültünün beyin hücrelerine zarar verdi- i tespit edilmi tir. Halbuki bazı küçük ve ekonomik tedbirlerle daha az gürültülü koridor ve dersliklere sahip olmak mümkündür. Ses, bir kaynak tarafından hava ortamındaki moleküllerin titre tirilmesiyle ortaya çıkar. Ses basınç seviyesi birimi desibeldir (db). Rahatsızlık verici bir hâl alan ve e ik de eri insandan insana de i ebilen sesler ise gürültüdür. Bazı müzik türleri gürültü hâlini alabilir. Bunun Mehmet Akba Gürültü insanın zihnî ve fizikî faaliyetlerine menfî tesir eder. Ö retmeni iyi takip edemeyen ö renci, dersten kopar; bu durum süreklilik kazandı ında, ö renci sınıf içinde yalnızla ır ve asosyal temayüller sergilemeye ba lar. yanısıra, bir zeminin gıcırdaması veya musluktan damlayan su bile insanın psikolojik durumuna ba lı olarak o an için rahatsız edici olabilir. nsan için i itme e i i sıfır desibel kabul edilirse, oturma odasındaki normal sesler 40 db, normal konu ma 60 db, trafik 80 db, havalı matkap 110 db ve uça ın kalkı ı 125 db de erindedir. A rı e i i ise 140 db civarında bir de ere tekabül etmektedir. Gürültünün ne kadarı zararlı? ISO (Milletlerarası Standartla ma Organizasyonu) tarafından 1971 yılında alınan kararla 90 ± 2,5 dba (A, insan kula ının frekansa göre sesi filtrelemesidir) insan sa lı ına zararlı gürültü seviyesi olarak kabul edilmi tir. Gürültüye mârûz kalan ki ilerde geçici i itme kayıpları olu abilmektedir. Yeterli dinlenme mümkün oldu unda bu kayıplar telâfi edilebilmekte, aksi takdirde i itme kayıpları kalıcı olmaya ba lamaktadır. Sınıflardaki gürültü seviyesinin ders esnasında ve teneffüslerde dba aralı ında de i ti i tespit edilmi tir. Gürültü dozimetresi ile yapılan ölçümlere göre, 80 dba da 7,5 saat kalmak, % 100 doza tekabül ederken; 90 dba seviyesindeki bir gürültülü mekânda 8 saat boyunca bulunmak, % 300 lük bir gürültü dozuna mârûz kalınması mânâsına gelir. Okulda gürültü Gürültü insanın zihnî ve fizikî faaliyetlerine menfî tesir eder. Ö retmeni iyi takip edemeyen ö renci, dersten kopar; bu durum süreklilik kazandı ında, ö renci sınıf içinde yalnızla ır ve asosyal temayüller sergilemeye ba lar

18 Sınıf veya koridorun fizikî yapısı akustik açıdan uygun olmadı ında gürültü engellenemez. Dolayısıyla, sınıf ve koridorlarda gün boyunca gürültü ile ya amak zorunda kalan ö retmen ve ö rencilerde zamanla gürültü kaynaklı rahatsızlıklar görülmektedir. Her ortamın, orada en küçük bir ses çıkmadı ı durumda bile dı arıdan gelen belli, bir gürültü seviyesi vardır. Buna geri-plân (background) gürültü denir. Çevreden kaynaklanan bu gürültünün daha az oldu u sınıflarda dersin sa lıklı ekilde takip edildi ini ortaya koyan ara tırmalar vardır. 2 Bilhassa zihnî faaliyetlerin yapıldı ı herhangi bir ortamda geri-plân gürültünün çe itli izolasyon tedbirleriyle içeriye ula masının engellenmesi çok önemlidir. Okullardaki gürültünün kayna ı kısmen dı ortam, kısmen de bina içindeki seslerdir. Sınıf veya koridorun fizikî yapısı akustik açıdan uygun olmadı- ında bu gürültü engellenemez. Dolayısıyla, sınıf ve koridorlarda gün boyunca gürültü ile ya- amak zorunda kalan ö retmen ve ö rencilerde, zamanla gürültü kaynaklı rahatsızlıklar görülmektedir. Amerikan Millî Standardı nda (ANSI S ) sınıflardaki geri-plân gürültünün 40 dba - yı geçmemesi gerekti i bildirilmektedir. 3 Çevredeki Gürültünün De erlendirilmesi ve daresi Yönetmeli i nde Türkiye de sınıflarda maksimum geri-plân gürültüsü 45 dba olarak belirtilmi tir. 4 Gürültüsüz mekân tasarımı Akustik çözümler iki bölümde incelenebilir. Birincisi, e itim mekânının yerinin seçiminden, sınıf içine asılacak panonun cinsine kadar çe itli uygulamalarla; ikincisi ise, mevcut e itim mekânlarında Peygamber Efendimiz (sas); namazda gürültünün do ru olmadı ını vurgulamak için öyle buyurmu tur: Kendin duyaca ın kadar sesle oku, yanındakini rahatsız etme. (Suyuti, Camiu s-sa ir) Efendimiz (sas); Hz. Hatice nin (r.anha) cennetteki kö künü anlatırken; Orada ne gürültü, ne de me akkat vardır. buyurmu tur.(buhari, Bedü l-halk, 80) Efendimiz (sas) bir ba ka hadîs-i eriflerinde de; badetin ilk basama ı susmaktır. buyurmu lardır. (Suyuti, Camiu s-sa ir) gürültüyü azaltmak için alınabilecek tedbirlerle ilgilidir. Okul binaları için ehir gürültü haritaları incelenerek, bölgenin gürültü açısından en uygun yeri seçilmelidir. Okullar ehirde yo un trafi in oldu u bölgelerden uzakta in a edilmeli veya ehir trafi i okulların yerle imine göre düzenlenmelidir. Binanın mutlaka bir akustik tasarım projesi bulunmalıdır. Uzun, yüksek ve birbirine paralel koridorlardan kaçınılmalıdır. Büyük yüzey alanlarına sahip mekânlarda ses daha büyük hacimde yansımakta ve kuvvetlendirilmektedir. Koridorların taban, tavan ve duvar yüzeyleri sert malzemelerle kaplanmamalıdır. Yumu ak sıvalar ve boyalar tercih edilmelidir. Yüzeylerin düzgün olması sesin yansımasına sebep olaca ından pürüzlü yüzeyler tercih edilmelidir. Sınıflarda yumu ak yüzeyli mobilyaların kullanılması pratik olmamakla birlikte sesin yutulmasını sa layaca ından ve yansıma süresini uzataca ından dolayı belli ya grupları için tavsiye edilebilir. Zeminde halı kullanılabilirse daha iyi olur. Halı yüksek frekans sesleri yuttu u gibi, sandalye, sıra ve masa gibi e yaların gıcırtısını da engeller. Bunlara ra men sınıfta halı kaplama akustik açıdan en iyi çözüm sayılmaz. Bu ancak kre lerde ve anaokullarında uygulanabilecek bir tedbir olabilir. Dü ük ve orta frekanslardaki gürültülerin yutulması için ses yutucu geni yüzeyli malzemelere gerek vardır. Bunlar genellikle tavana asılan akustik kaplamalar olup, en yaygın kullanılan

19 ları elyaftan veya eker kamı ı lifinden yapılan ince delikli panellerdir. Fiberglas yalıtım panelleri de ses yutucudur. Bu malzemelerin sa lı a zararlı ve yanıcı olmamasına dikkat edilmelidir. Bir sınıf için örnek çalı ma Daha önce in a edilmi e itim mekânlarında bazı düzenlemelerle akustik açıdan daha uygun sınıf ve koridorlar olu turulabilir. ç hacimlerde aksisada (reverberation) süresini kısaltmak sesin yutulması için gereklidir. (Aksisada süresi, odada bulunan bir ses kayna ının, ses kapatıldıktan sonra 60 dba azalması için geçen süredir.) Bir sınıf için en pratik çözüm, tavanı akustik yutucu malzemeyle kaplamaktır. Akustik malzemeler ses yutucu özelliklerine göre ses yutma katsayısı (NRC-noise reduction coefficient) ile sınıflandırılırlar. (Pamuk özlü akustik yutucuların NRC de eri 1,25-1,90; Cam yünü esaslı malzemelerinki 0,70-0,85 ve Metal bazlı malzemelerinki ise 0,65-0,70 eklindedir.) nce malzemeler ancak yüksek frekans, yani dü ük dalga boyundaki sesleri yutabilir. Dü ük frekans/yüksek dalga boyunu yutabilmek için ise daha kalın malzemelere ihtiyaç vardır. Ses yutucu malzemeler, sesin yüzeyden içeriye küçük titre imlerle girebilmesi için gözenekli olarak tasarlanmı tır. Ses dalga enerjisi, havada hareket eden moleküllerin birbirine yakın dizilmi fiberler arasında yava latılmasıyla yutulur. En verimli ses yalıtımı için, gözenekli malzemenin ¼ dalgaboyu arkasında sert yansıtıcı yüzeyin oldu u ve sesi gözenekli yapının içine odakladı ı yutucu malzemeler kullanılmalıdır. Konu ma ses frekansları için yutucu malzemenin 6,5 7,5 cm kalınlı ında olması gereklidir. Küçük boyutlu sınıflarda iyi bir ileti im ve sesin anla ılabilirli i için 0,4-1 saniye arası aksisada süresi dikkate alınmalıdır. Gerekli ses yutucu malzeme miktarı (alanı), toplam Sabin in (Sabin, 0,093 m² alanlı bir malzemenin ses yutma birimidir) malze- Yürürken ölçülü, mûtedil yürü! Konu urken sesini ayarla, ba ırarak konu ma! Unutma ki seslerin en çirkini, avazı çıktı ınca ba ıran e eklerin sesidir. menin ses yutma katsayısına bölünmesiyle elde edilebilir. Sınıf ve koridorlarda gürültünün yükseltilmesini önlemek için yumu ak yüzeyli panolar/resimler asılabilir. Cam ve seramik gibi sert yüzeyli malzeme kullanmaktan kaçınmak gerekir. Zîrâ sert ve düzgün yüzeyler sesi daha çok yansıtır. Hele bu yüzeyler birbirine bakıyorsa yani birbirine paralel ise, sesin daha çok yükselmesine sebep olur. ehir merkezindeki okulların çevresindeki yollar gürültü yutucu özel asfalt ile Lokman 31/19 Ey iman edenler! Seslerinizi Peygamberin sesinden fazla yükseltmeyin. Birbirinizle yüksek sesle konu tu unuz gibi onunla da öylece konu mayın. Yoksa siz farkında olmadan bütün emekleriniz hiçe iniverir. Peygamberin huzurunda seslerini ayarlayanlar var ya, i te Allah, içindeki takvâyı ortaya çıkarmak için onların kalblerini sınamı ve onlar bu imtihanı ba armı lardır. Onlara bir ma firet ve büyük bir mükâfat vardır. Hucurat 49/2-3 kaplanabilir. Gerekirse gürültü yutucu bariyerlerle okulun etrafı çevrelenebilir. Türkiye de sınıf akusti inin iyile tirilmesine yönelik bazı çalı malar ve ölçümler yapılmı ve yayımlanmı tır. 5,6 Önemli olan husus, gürültü ile mücadelede bunların ülke genelinde hayata geçirilmesidir. Bütün bu teknik iyile tirme çalı malarının ve tedbirlerin yanısıra, konunun e itim ve terbiye ile ilgili bir yanının oldu u da gözden uzak tutulmamalıdır. nsan fıtratına hitap eden Kur ân ın ve Hz. Peygamber in (sas), sesin yükseltilmemesi konusunda çe- itli ikazlarda bulundu u unutulmamalıdır. Dolayısıyla gürültünün zararları konusunda ö renci ve ö retmenlerde belli bir hassasiyetin geli mesi için çalı malar makbas@sizinti.com.tr Dipnotlar 1. Evans, G.W. & Lepore, S.J., (1993). Nonauditory effects of noise on children: A critical review. Children s Environments, 10(1), pp Evans, G.W. & Maxwell, L., (1997). Chronic noise exposure and reading deficits: The mediating effects of language acquisition. Environment and Behavior, 29(5), pp American National Standard ANSI S Acoustical Performance Criteria, Design Requirements, and Guidelines for Schools. 4. Çevresel Gürültünün De erlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeli- i, (2002/49/EC) 5. Z. Karabiber, E. Çelik, Dersliklerin akustik yönden öznel ve nesnel olarak de erlendirilmesi üzerine bir çalı ma, 6.Ulusal Akustik Kongresi, T.Talayman, E. Ayder, H. T. Belek, Ö renim kalitesinin arttırılmasına yönelik bir sınıf akusti i uygulaması, 6.Ulusal Akustik Kongresi,

20 Kudret Kalemi nin hikmetlerle ekillendirip insanlara ikram etti i bir gün daha ba lıyordu. Mevsim bahardı. Bahar sabahlarının iç ferahlatıcı güzelli ini, zindeli ini fark edecek hâlde de ildi Neriman Hanım. çindeki sıkıntı ve gerginlik yüzüne aksetmi ti. Kalbi ürkek bir güvercin gibi titriyordu. Ne açık pencereden içeriye dolan bahar çiçeklerinin ferahlatıcı rayihası, ne de aile fertleriyle bir arada yapacakları mutat kahvaltı endi elerini gidermeye yetiyordu. Bir türlü engel olamadı ı telâ ı yüzünden, eli aya ı dolanıp duruyordu. Her zaman oldu u gibi bugün de ailesine güzel bir kahvaltı hazırlamak için, sabahın ilk saatlerinden bu yana mutfakla salon arasında mekik dokuyordu. Kâh mutfak tezgahının, kâh salondaki yemek masasının ba ında derin nefes alarak sakinle meye çalı sa da nafileydi. Birazdan olacakları dü ündükçe sakinle mek bir yana, heyecanı daha da artıyordu. Bir aile gelene i olarak pazar günleri kahvaltılar, salondaki büyük masada herkesin i tirakiyle yapılıyordu. Pazar günleri ilerleyen saatlere kadar kahvaltı e li inde sohbetler sürerdi. Aslında sohbet eskidendi demek daha yerinde bir ifade olacaktı. imdilerde kahvaltı daha çok Halis Bey in sofrada bulunan aile fertlerine talimatları, nasihatleri, bazen de azarlamaları eklinde sürüyordu. Artık o hafta ans kime isabet ederse önce onun lokmaları bo azına dizilir, pe i sıra da bütün ev ahalisi alırdı nasibini bu lâf taarruzundan. Hele o hafta i ler iyi gitmediyse, üstüne üstlük Halis Bey bir de klüpteki oyun seanslarında yenilmi se, vay hâllerine Bulunacak sudan bir bahaneyle Neriman Hanım dan ba layarak sırasıyla kız, ardından da o lan yerdi fırçaları. Kendinin tek varisi olarak görmesinden mi, yoksa sıra ona gelinceye kadar söyleyecek lâfların tükenmesinden mi bilinmez, o lu Mete az zararla atlatırdı bu ihtarları. Neriman Hanım en kötü hâle göre kendini hazırlamaya çalı ıyordu. Bir yandan sofranın son düzenlemelerini yaparken, di er yandan da bu seferki fırtınayı en az zararla atlatabilmek için plân üstüne plân yapıyordu. Kendisine yardım eden kızına sofranın tertip ve düzeni konusunda kim bilir kaçıncı defa tenbihte bulunuyordu. Bugün kahvaltı mekânı her zamankinden daha düzenli olmalıydı. Tül perdelerden odaya süzülen sabah güne inin ı ıklarına göre masanın konumunu tekrar ayarladılar. Kızının masaya koydu u tabaklardaki peynirlerin dizili ini be enmeyip de i tirdi. Ka ar e it küpler eklinde do ranmalı, üçgen dilimler hâlinde kesilmi beyaz peynir taba ın sa tarafına, yarım daire eklinde kesilen domates dilimleri ise simetrik olarak sol tarafına konmalıydı. Reçel tabaklarının, yumurtalıkların, kahvaltı masasında olması gereken her eyin kendine has bir dizili i vardı. Bunlardan herhangi birinin farklı ekilde konmu olması bile, bazen kahvaltı sofrasının keyfinin ba lamadan bitmesine sebep olabiliyordu. Hele ki bugün en küçük bir aksaklık dahi olmamalıydı. Geveze papa an bile, kafesinde büzülmü vaziyette bugünkü telâ lı hâli a kın a kın izliyordu. Neriman Hanım salonun kapısında dikilerek yemek masasının nasıl göründü ünü son bir defa daha kontrol etti. Gözle görülen bir aksaklık olmadı ına kanaat getirdi ve kızıyla beraber kılık kıyafetlerine de çeki düzen verdiler. Neriman Hanım kahvaltı masasının yanı ba ında nazlı nazlı fokurdayan tarihî bakır semaverden etrafa yayılan bergamut aromalı nefis çay kokularını bile hissetmiyordu. Gözlerini kapayıp son bir defa daha duasını yeniledi: Allahım sen bize yardım et. A zımızın tadını bozma. Bu duaya kızı samimi bir ekilde; Amin! dedi. - Nasıl söylemeyi dü ünüyorsun anne? - Bilemiyorum Fark eder etmez soracak... Annesinin sesindeki çaresizlik bütün salona dalga dalga yayıldı. - Bildi im tek ey var. Burada biraz sonra küçük bir kıyamet kopacak... - Öyle bir iki sert çıkı la, biraz ba ırıp ça ırmayla atlataca ımızı da sanmıyorum