TARIMSAL DESTEKLER. Burhan DEMİROK Daire Başkanı

Transkript

1 TARIMSAL DESTEKLER Burhan DEMİROK Daire Başkanı İstanbul -18-Aralık-2014

2 TARIMSAL DESTEKLER Sunum Planı 1- Türkiye Tarımı Genel Bilgiler 2- Tarımsal Destekleme Mevzuatı 3- Destekleme Kalemleri 4- Destekleme ve Ödeme Süreci 5- Tarımda 2023 Hedefleri 5- Yeni Destekleme Modeli 2/34

3 TARIMSAL DESTEKLER Türkiye konumu itibariyle; Dört mevsimin aynı anda yaşandığı, Farklı toprak ve iklim yapısı nedeniyle zengin fauna ve florası olan, Geçmişten günümüze farklı medeniyetlerin beşiği olmuş, Kültür başta olmak üzere beraberinde tarım mirası da içeren muazzam zenginliklere sahip önemli tarım ülkesidir. 3/34

4 Tarımsal İstihdam Değerleri 1980 %50,6 Tarım Sektörünün İstihdamdaki Payı 2012 %24, %33, % 25, %23, %21,4 (ilk 3 aylık) 4/34

5 TARIMSAL HASILA VE BÜYÜME YILLAR TARIMSAL GSYİH (Milyar $) Tarımsal Büyüme % ,7 8, ,2-2, ,0 2, ,0 7, ,5 1, ,5-6, ,4 4, ,0 3, ,7 2, ,8 6, ,0 3, ,9 3,1 Türkiye 2013 yılında 60,9 Milyar $ lık Tarımsal GSYİH miktarı ile dünyanın 7. büyük Avrupa nın en büyük tarım ekonomisine sahip olmuştur. 5/34

6 TARIMSAL GELİR (2013) ÜLKE Tarımsal Gelir (Milyar USD) Türkiye 61 Fransa 47 İtalya 40 İspanya 33 Almanya 31 Kaynak: Eurostat ve Dünya Bankası verileri 6/34

7 TÜRKİYE EKONOMİSİNDE TARIM MAKRO GÖSTERGELER Türkiye TARI M Tarımı n Payı (%) Türkiye TARIM Tarımı n Payı (%) Milli Gelir (Milyar $) 230,5 23,7 10, ,4 Milli Gelir (Milyar TL) 350,5 36,0 10, ,0 7,4 Kişi Başına Gelir ($) , ,3 Tarım sektörünün 2013 yılında; Nüfus içindeki payı %22,8 İstihdam içindeki payı %23,6 7/34

8 Dünyada Türkiye Ekonomisi 17. Büyük ekonomi 7. Tarımsal Ekonomi ÜRETİM İHRACAT Fındık, Kaysı ve Kiraz 1. nci Fındık, Kayısı, üzüm, incir ve ayva 1. nci Kavun, Karpuz, Çilek, İncir, Mercimek, Zeytin, Elma, Domates, Çay, Antep fıstığı, Patlıcan, Koyun sütü, Şekerpancarı ve bal 2 5. Buğday unu, Kiraz, Yoğurt, Makarna, Mecimek, limon, Mandarin, Nohut, portakal, zeytin ve domates 2-5. Buğday, Arpa, üzüm, Şeftali, Mandalin, limon, Badem, zeytin yağı ve koyun eti 6-10 Üzüm, Tütün, çilek, zeytin yağı, yumurta Patlıcan ve şeftali den fazla ürün 170 den fazla ülkeye ihraç edilmektedir. 8/34

9 HAYVANSAL ÜRETİM (2013) Büyükbaş hayvan varlığı Küçükbaş hayvan varlığı Toplam süt üretimi Üretim/Yetiştiricilik Ortalama süt üretimi (sığır) Kırmızı et üretimi Toplam bal üretimi Toplam yumurta üretimi Kanatlı eti üretimi Su ürünleri üretimi (yetiştiricilik+avcılık) Yaş İpek Koza Üretimi Miktar 14.5 milyon 38.5 milyon 18.2 milyon ton lt/baş ton 94.7 bin ton 16.5 milyar adet 1.8 milyon ton ton 121 ton 9/34

10 10/34 BİTKİSEL ÜRETİM (2013) Üretim Miktar Buğday Mısır Çeltik Ayçiçeği Kanola Aspir Pamuk Şeker pancarı Toplam Meyve Toplam Sebze 22 milyon ton 5.9 milyon ton 900 bin ton 1.5 milyon ton 102 bin ton 45 bin ton 2.3 milyon ton 16.2 milyon ton 19.4 milyon ton 28.5 milyon ton

11 11/34 Tarım Politikalarının Amaçları Üretimin iç ve dış taleplere uygun olarak geliştirilmesi, Doğal ve biyolojik kaynakların korunması ve geliştirilmesi, Verimliliğin artırılması, Gıda güvencesi ve güvenliğinin güçlendirilmesi, Üretici örgütlerinin geliştirilmesi, Tarımsal piyasaların güçlendirilmesi, Kırsal kalkınmanın sağlanması,

12 12/34 Tarımsal Desteklemelerin Amacı Tarım politikalarının amaçlarına ulaşılmasına katkıda bulunması Avrupa Birliği mevzuatı ve uluslararası taahhütler ile uyumlu olması Üreticilerin piyasa koşullarında faaliyetlerini yürütmesi Kullanılacak kaynağın, adil ve etkin bir şekilde üreticilere yansımasını sağlayacak yapıda olması Gıda güvencesi ve güvenliğinin güçlendirilmesi Tarımın alt sektörlerinde dengeli bir dağılım göstermesi Tarımsal piyasaların güçlendirilmesi Kırsal kalkınmanın sağlanması

13 13/34 Tarımsal Destekleme Ödemeleri Hukuki Dayanak Uygulama Uygulama usul ve esasları BKK ve tebliğlerle belirlenir. Resmi Gazetede yayınlanır.

14 14/34 Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Amaç: Tarımsal desteklerin, ülke ve tarım politikalarına uygun olarak yönlendirilmesi

15 16/34 Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Kurul üyeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve şehircilik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, müsteşarları Tarım Reformu Genel Müdürü

16 17/34 Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kararlar 3/2 çoğunlukla alınır. Kurulun sekretaryası Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (TRGM) tarafından yürütülür.

17 18/34 Kurulun Görevleri Her yıl destekleme programlarının esaslarını ve araçlarını tespit etmek, Bütçe ödenek ihtiyaçlarını belirlemek, ilgili kuruluşlara teklif etmek, Değişen ulusal ve uluslararası koşullara göre destekleme, Programlarında yapılacak düzenlemeleri belirlemek, Desteklerle ilgili gerekli mevzuat düzenlemelerini izlemek ve değerlendirmek, Konu ile ilgili koordinasyonu sağlamak,

18 19/34 TARIMSAL DESTEKLEME BÜTÇESİ YILLAR MİKTAR (MİLYON TL) ARTIŞ (%) , , , , , , , , , , , , (Tasarı) ,2

19 20/34 Tarımsal Destekleme Programları Alan Bazlı Tarımsal Destekler Fark Ödemesi Destekleri Hayvancılık Destekleri Tarım Sigortası Destekleri Telafi Edici Ödemeler Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler Kırsal Kalkınma Destekleri Faiz İndirmli Krediler

20 21/34 Alan Bazlı Tarımsal Destekler Mazot Desteği Gübre Desteği Toprak Analizi Desteği Alan Bazlı Fındık Alternatif Ürün Fındık Desteği Organik Tarım Desteği İyi Tarım Uygulamaları Desteği Kuraklık Desteği Don Afeti

21 22/34 Fark Ödemesi Destekleri (Prim) Yağlı Tohumlu Bitkiler Ayçiçeği Pamuk Mısır Soya Fasulyesi Kanola Aspir Zeytinyağı Hububat Bakliyat Çay

22 23/34 Tarımsal Desteklemedeki (Prim) 2 Kriter 1- O üründe arz açığı var mı? 2- O ürün stratejik ürün mü?

23 24/34 Hayvancılık Destekleri Yem Bitkileri Su Ürünleri+ Balıkçı Tekneleri Süt Aşı Hastalıktan Ari Hayvan Tazminatı-Hastalıktan Ari İşletme Hayvan Gen Kaynakları Büyükbaş Hayvan Besi Hayvan Başına Ödeme (Anaç Sığır+ Manda) Arıcılık ve Bombus Arısı Islah Amaçlı Koyun-Keçi Desteği Tiftik İpekböceği Buzağı Biyolojik Mücadele GAP ve DAP Hayvancılık Desteği (50 baş ve üzeri İşlt. ) Süt tozu

24 25/34 Tarım Sigortaları Destekleri Bitkisel Ürün Sigortası Hayvan Hayat Sigortası (Süt+Besi) Sera Sigortası Kümes hayvanları Hasar fazlası Su Ürünleri Diğer Tarım Sigortası

25 Kırsal Kalkınma Destekleri 1 Alet-Ekipman desteği 2 Ekonomik Yatırımlar 3 Basınçlı Sulama

26 Telafi Edici Ödemeler Çay Budama Tazminatı Çay Budama Masrafları Patates siğili

27 27/34 Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği Sertifikalı Fidan Kullanım Desteği Sertifikalı Tohum Üretim Desteği Tarım Danışmanlığı AR-GE Desteği Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Sistemine Katılım Primi Desteği ÇATAK

28 28/34 Faiz İndirimli Kredi Her yıl GTHB ve Hazine Müsteşarlığınca BKK na bağlı olarak çıkarılan Tebliğ ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından kullandırılır.

29 29/34 Tarımsal Destek İş Akış Şeması Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu vasıtasıyla Mevzuat hazırlanması. Buna uygun mevzuatın Bakanlar Kurulu Kararına dönüştürülmesi ve uygulamaya ilişkin iş ve işlemlerin belirlenmesi, İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerince Çiftçi Müracaatlarının alınması, Hakedişlere ait icmallerinin oluşturulması, askı süresi, kontrol ve kesinleşme süreci tamamlanır. İtiraz süresi bittikten sonra kesinleşen bilgiler üzerinden elektronik ortamdan alınan icmaller ilgili genel müdürlüğe gönderilir. İlgili Genel Müdürlük illerden gelen dokümanla kayıt sisteminden aldığı icmalleri eşleştirerek kontrol eder. Sorunsuz olan icmaller ödenmek üzere ilgili birime gönderilir.

30 30/34 Ödeme Süreci Her ay, Hazine Müsteşarlığında Bakanlığımız ve Maliye Bakanlığından görevlilerin de katıldığı bir sonraki ay içinde ödenecek desteklerin serbesti ve nakit işlemlerinin kararlaştırılır. Kararlaştırılan ödenekler Maliye Bakanlığınca serbest bırakılır. Ödenek gönderme ve tahakkuk işlemleri yapılır. Nakdin Ziraat Bankası na aktarılması ile birlikte ödeme talimatı ve ödemeye esas icmaller gönderilir. Belirlenen sürede üreticilerin hesaplarına aktarma işlemi gerçekleştirilir.

31 2023 TARIM VİZYONU TARIMSAL GSYH 23,7 Milyar Dolar 61 Milyar Dolar Artış %156 Hedef 150 Milyar Dolar TARIMSAL İHRACAT Milyar Dolar 17,7 Milyar Dolar Artış %339 Hedef 40 Milyar Dolar TARIMDA SÜRDÜRÜLEBİLİR VE POZİTİF BÜYÜME 2023 Yılında; Parçalı arazilerini birleştirerek, 14 Milyon hektar alanda arazi toplulaştırmasını tamamlamış, 8,5 Milyon hektarlık sulanabilir alanın tamamı modern sulama teknikleriyle suya kavuşmuş, bir TÜRKİYE Hedefliyoruz

32 32/34 Yeni Destekleme Modelinde (1) Tarımsal Destekleme Mevzuatı birleştirilmeli. Karar alma süreçleri daha etkin ve pratik olmalı. Piyasa düzenleme uygulamaları hayata geçmeli. Tarıma yapılan desteklemeler bir merkezden koordine edilmeli. Destekleme kalemleri sadeleşmeli. Markalaşma ve markalı ürünlerin üretimi ve ihracatı teşvik edilmeli.

33 33/34 Yeni Destekleme Modelinde (2) AR-GE faaliyetlerinin destek kapsamı genişletilmeli. AB ye uyum süreciyle beraber tek ödeme sistemi kurulmalı. Etkin bir izleme ve değerlendirme sistemiyle destekler izlenmeli. Su kullanımını düzenleyen bir yasa yapılmalı. Yüksek katma değerli üretim ve ihracat desteklenmeli. Sistem altyapısı için daha fazla Bilgi Teknolojisi kullanılmalı. Tarım sektöründe çok sayıda STK var fakat yeterince etkin değiller. ( Yasal düzenleme ihtiyacı var.)

34 34/34