Sunulan Bildiriler Presented Proceedings

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Sunulan Bildiriler Presented Proceedings"

Transkript

1 Sunulan Bildiriler Presented Proceedings

2 TÜRKĠYE DE EKONOMĠK BÜYÜME, NĠHAĠ ENERJĠ TÜKETĠMĠ VE DIġ TĠCARET AÇIĞI ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠ Economic Growth, The Relationship Between Final Energy Consumption And The Foreign Trade Deficit In Turkey Özet Zeynep KARAÇOR 1, Erhan DUMAN 2 Reel ekonomik büyüme ile nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı arasındaki ilişki ekonomi politiği açısından her geçen gün önemi artmaktadır. Bu değişkenler arasındaki ilişki enerji politikası açısından da önemlidir. Ayrıca bir ülkenin enerji politikasını ekonomik ve ulusal politikalar kadar önemsemesi gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye nin dönemine ait nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı ile reel ekonomik büyüme arasındaki ilişki zaman serilerindeki gelişmeler dikkate alınarak analiz edilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucunda, reel ekonomik büyüme, nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı arasındaki uzun dönemli ilişki Johansen eşbütünleşme testi ile tespit edilmiş ve Granger nedensellik testi yardımıyla nedenselliğin yönünün nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığından reel ekonomik büyümeye doğru olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekonomik büyüme, nihai enerji tüketimi, dış ticaret açığı ve Johansen eşbütünleşme analizi. ABSTRACT Reel economic growth with the final energy consumption and the foreign trade deficit the relationship between the economy is increasing in terms of political importance day by day. These variables between of the relationship are also important in terms energy policy. In addition, one of the nation's energy policy must be heeded as important as economic and national policies. In this study, the relationship reel economic growth with the final energy consumption and the foreign trade deficit was analyzed by the developments time series considering in Turkey with the period According to the result of the analysis, with long-term relationship between reel economic growth with the final energy consumption and the foreign trade deficit has been identified Johansen cointegration test and ıt was seen by using Granger causality test that the causality runs from final energy consumption and the foreign trade deficit with the reel economic growth. In addition, ıt has been detected that there are a one-way causality realion from final energy consumption and the foreign trade deficit to reel economic growth. Keywords: Economic growth, final energy consumption, foreign trade deficit and the Johansen cointegration analysis. 1.Giriş Ekonomik büyüme; bir ekonomideki mal ve hizmetlerin üretilme oranının arttırılması şeklinde tanımlanabilir. Ekonomide üretim yapılabilmesi için; emek, sermaye, doğal kaynak gibi girdilerin girişimci tarafında teknolojik bilgi kullanarak belli oranlarda bir araya getirilmesi gerekmektedir. Bir ülkenin ekonomik büyümesini temeli üretim faktörlerindeki artışa bağlıdır. Üretim faktörlerinin artması; sahip olunan kıt kaynakların zaman içerisinde artmasına, niteliklerinin iyileşmesine ve üretim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde gerçekleşmektedir. Özellikle bölgesel, ulusal ve uluslararası alanda rekabetin ve verimliliğin arttırılması, ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanması, yaşam standartlarının yükselmesi için girişimcilik faaliyetleri olmazsa olmaz bir şarttır. Ülkelerin ve firmaların girişimcilik faaliyetlerine önem verdikleri ölçüsünde ekonomik yapıları dinamik hale gelecek ve başarıya ulaşabilecekleri söylemek mümkündür. 1 Prof.Dr. Selçuk Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü, İktisat Politikası A.B.D., zkaraçor@selcuk.edu.tr 2 Öğr. Gör. Bitlis Eren Üniversitesi Ahlat MYO, Maliye Bölümü, eduman@beu.edu.tr

3 Sanayi Devrimi'nden sonra buluşların endüstride yaygın bir şekilde kullanılması ülkelerin küresel ölçekte enerji taleplerinin hızla artmasına neden olmuştur. Üretim aşamasının en temel girdisi olan enerji faktörü, ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bir üretim girdisidir. Bu bağlamda enerji üretimi ve tüketimi ekonomik kararlar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu etki enerji sektörünün diğer sektörlerle olan yapısal bağlantılarından kaynaklanmaktadır. Örneğin, ülkeler 1970 li yıllara kadar enerjinin ucuz ve bol miktarda bulunmasından ötürü ekonomik anlamda büyük oranlarda tüketmişlerdir. Ancak 1970 li yıllarda yaşanan enerji krizleri ve enerjinin fiyatının çok hızlı yükselmesi ekonomilerin büyüme hızlarında düşüş meydana getirmiş ve bu durum enerjinin üretim sürecindeki rolünü ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda enerji üretimi; ekonomik büyüme sürecinde faktör bileşim oranının ne olacağı, ne miktarda dâhil edileceği daha da önemlisi bu faktörlerin daimi olarak veya güvenliğinin nasıl sağlanacağıyla ilgilidir (Ergin ve Çomak, 2014: 175). Ekonomi de üretim faktörlerinin ülkeler bazında adil dağılımı söz konusu olmadığı için; bazı ülkelerde bilgi, teknoloji ve sermaye bol iken bazı ülkelerde tarım arazisi, maden ve enerji kaynakları bol miktardadır. Ülkeler hangi üretim faktörüne sahiplerse üretimleri bu yönde gerçekleştirecektir. Ayrıca ülkeler üretim yapmak ve üretimi devam ettirebilmek için yoğun bir şekilde enerjiye ihtiyaç duymaktadır. Ülkeler ekonomik büyümede istikrarı sağlayabilmeleri için, enerji kaynaklarına sahip olsun ya da olmasın ülkelerin enerji taleplerinde artış meydana gelmektedir. Bu durum enerji tasarruf politikalarının uygulanmasını zorunlu kılmıştır. Dolayısıyla enerji kaynaklarının küresel olarak dengesiz dağılması ve rezervlerinin giderek azalması ile birlikte artan enerji talebi ülkeleri farklı arayışlara yönlendirmektedir. Ülkeler açısından nihai enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve dış ticaret açığı arasındaki ilişki önem arz etmektedir (Erbaykal, 2008: 172). Ayrıca, yılları arasında bu konu akademik çalışmalar da yoğun bir şekilde incelenmektedir. Enerji tüketiminde Türkiye açısından bakıldığında, özellikle 1980 sonrasında aşırı bir yükselme meydana gelmiştir. Sanayileşme ve nüfusa bağlı olarak serbest ekonomi modeline geçilmesi ve tarım kesiminin önemini kaybederek sanayi ve hizmet sektörünün ön plana çıkması enerji tüketimini arttırmıştır. Ayrıca ekonominin yapısındaki değişim daha fazla enerji gerektirdiği için enerji kaynaklarına olan talep yükselmiştir. Bu durum ekonomi politikaları açısından değerlendirildiğinde; enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve dış ticaret açığı arasındaki ilişki Türkiye açısından önem arz etmektedir (Özata, 2010: 1-2). Türkiye enerji konusunda dışa bağımlı bir ülke konumundadır. Bu bağlamda, Türkiye nin önümüzdeki dönemde katma değeri yüksek olan teknolojik ürünlerle sanayi sektöründe büyümeyi seçmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Türkiye, enerjide dışa bağımlılığı düşürmek için yerli kaynakların kullanımı ve yatırımını arttırması gerekmektedir (Ergin ve Çomak, 2014: 178). Çalışmamızın temel amacı; nihai enerji tüketiminin, ekonomik büyüme ve dış ticaret açığı üzerine etkisini hem teorik hem de ampirik olarak incelemektir. Bu çerçevede son derece önemli olan enerjinin, Türkiye de etkin kullanılıp kullanılmadığı da ortaya konulacaktır. 2.Türkiye nin Enerji Politikası Türkiye nin Enerji Politikası Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca; enerjinin, ekonomik büyümeyi sağlayacak ve sosyal kalkınmayı gerçekleştirecek şekilde; zamanında, yeterli, sağlam, rekabet edilebilir fiyatlardan, çevresel etkileri de göz önünde bulundurarak tüketiciye fayda sağlanması şeklinde tanımlanmaktadır (EKTB, 2015). Türkiye hemen her çeşit enerji kaynağına sahiptir. Ancak hidroelektrik ve kömür dışındaki diğer enerji kaynakları yeterli seviyede değildir. Ayrıca, Türkiye'nin enerji tüketimi konusundaki temel bileşenleri doğal gaz ve petrolden meydana gelmektedir (Külünk, 2013: 14). Türkiye de 1980 sonrası enerji tüketimi; nüfus artışı ve sanayi sektörünün gelişmesine bağlı olarak yükselmiştir. Bu dönemde ihracata yönelik dışa açık ekonomi modelinin uygulanması tarım sektörünün önemini kaybetmesine, sanayi ve hizmet sektörünün önem kazanmasına neden olmuştur. Bu değişim daha fazla enerji tüketimine neden olmuştur. Özellikle doğalgaz, petrol ve kömür türü fosil yakıtlara olan enerji talebi artmıştır (Mucuk ve Uysal, 2009: 106). Türkiye ekonomisinde büyümenin gerçekleşebilmesi için enerjiye duyulan ihtiyaç her geçen yıl daha da artmaktadır. Türkiye, 2014 yılı itibariyle enerji tüketiminin % 71.4 lük kısmında dışa bağımlıdır. Türkiye nin enerjide dışa bağımlı olması hem ekonomik büyümeyi hemde dış ticaret açığını olumsuz etkilemektedir (DEKTMK, 2013: 34). Türkiye ekonomisinde enerjiye olan yüksek bağımlılık üretiminde maliyetleri artırmaktadır. Bu nedenle, enerji bağımlılığı dış ticaret açığını arttırmaktadır. Ayrıca, ekonomide mal ve hizmetlerin üretim maliyetlerinin yüksek olması; uluslararası piyasada diğer ülkelere karşı rekabet üstünlüğünü kaybetme nedenlerinden en önemlisidir.

4 Türkiye nin enerji arzı ise; üretim, ithalat, ihracat, ihrakiye 3 ve stok değişimlerinden meydana gelmektedir. Yurtiçi üretim ve ithalat enerji arzını arttırırken, ihracat ve ihrakiye ise enerji arzını azaltmaktadır. Stok değişimi ise enerji arzını hem arttırabilir hem de düşürebilir. Türkiye de enerji arzı içindeki; enerji ihracatı, ihrakiye ve stok değişimlerinin payı çok düşüktür. Bu nedenle, enerji arzı yurtiçi üretim ve ithalat toplamından meydana gelmektedir (Dumrul, 2011: 159) yılında 31 mtep olan enerji ithalatı 2014 yılında yaklaşık 4 kat artarak 120 mtep olarak gerçekleşmiştir yılındaki enerji tüketimi; % 32 doğalgaz, % 29 kömür, % 27 petrol, % 5yenilebilir enerji, % 4 hidroelektrik ve % 3 boşa harcamadan meydana gelmektedir. Türkiye ekonomisinin tükettiği enerjini % 28'lik kısmını üretmektedir. Bu durumda, israf edilen enerji hidroelektrik enerjinin % 75'i oluşturmaktadır. Örneğin, 2013 yılında Türkiye de kullanılan petrolün % 93 ü ve doğalgazın % 97 si ithal edilmiştir. Ayrıca, ithalat içerisindeki enerjinin aldığı payın yıllar itibarı ile artmakla beraber 2013 ve 2014 yıllarında sırasıyla % 21 ile % 25 olarak gerçekleşmiştir. Reel gayrı safi yurtiçi hasıla içerisindeki enerji ithalatı oranındaki artış hızı ise daha yüksek olarak gerçekleşmektedir. Türkiye nin ithal enerji bağımlılığının azaltılmasında önemli rol oynayacağı düşünülen nükleer tesislerin en iyimser senaryoda 2019 yılında üretime başlayacağı öngörülmekte olup 2022 yılında toplam enerji üretiminin yaklaşık % 15 ini karşılayacağı tahmin edilmektedir (Enerji Enstitüsü, 2014). Bu kapsamda, Türkiye deki gerek mevcut enerji kaynakları gerekse de yeni kurulacak nükleer santraller tarafından üretilecek enerji uzun vadede tek başlarına çözüm olarak görülmemelidir. Dışa bağımlılığın azaltılabilmesi için; yukarıda sayılanlara ek olarak yenilebilir enerji kaynaklarında üretime dâhil edilmesi gerekmektedir. Ayrıca,yenebilir enerji kaynakların üretim teknolojinin girimcilik faaliyetleri dahilinde teşvik edilmelidir. 3.Türkiye de Ekonomik Büyüme, Nihai Enerji Tüketimi ve Dış Ticaret Açığı Arasındaki İlişki 1970 li yıllarda meydana gelen petrol krizlerinden dolayı, enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki yoğun bir şekilde analiz edilmiştir. Ekonomik büyümenin gerçekleşmesi için üretim artışının olması gerekmektedir. Türkiye'de üretim artışının büyük bir kısmı ara malların ithalatı şeklinde olduğu için, bu durum dış ticaret açığının artmasına neden olmaktadır. ETKB verilerine göre, 2014 yılı için, üretimin gerçekleşmesi için gerekli olan enerji faktöründe Türkiye yaklaşık olarak %72 oranında dışa bağımlıdır. Bu kapsamda, Türkiye ekonomisinin istikrarlı bir şekilde büyüyebilmesi için enerji faktörü oldukça önem arz etmektedir. Bu durum, enerji talebinde dışa bağımlı olan Türkiye ekonomisinde dış ticaret açığına yol açmaktadır (Karagöl, Erbaykal ve Ertuğrul, 2007: 72). Türkiye ekonomisi büyümekle beraber tarımdan sanayi doğru yapısal bir dönüşüm gerçekleştirerek dünyanın hızlı büyüyen enerji pazarları arasında yerini almıştır. Türkiye 2001 yılında yaşanan ekonomik krizle yükselen bir konjonktüre girdiği söylenebilir. Söz konusu yükselen konjonktürün önemli özelliklerinin biri, ekonomik ve siyasi istikrarın yanında, uluslar arası finans koşullarının olumlu havası ile karşılanan dış kaynaklı büyüme ortamı olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle yılında, ağırlıklı olarak özel kesimin uzun vadeli ve düşük maliyetli yurtdışından temin ettiği fonlarla, konut ve otomobil piyasasının kredilendirilmesi ile canlanan iç talebin ortaya çıkardığı bir ekonomik büyüme süreci yaşanmıştır (Türüt-Aşık, Tunç ve Akbostancı, 2008, s.2). Türkiye ekonomisi yıllarını kapsayan dönemde her yıl yaklaşık olarak ortalama % 5 oranında büyümüştür (TÜİK, 2014). Mevcut hızlı ekonomik büyümeye paralel olarak, Türkiye nin yıllık enerji talep artışı % 4,6 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye hızla artan enerji talebini büyük ölçüde ithalatla karşılamıştır. Türkiye de hızlı nüfus artışı, kente göçlerin artması ve ekonomik büyümeden dolayı enerji tüketimi ile üretimi arasındaki fark açılmaktadır. Bu durum ülkeyi enerji ithalatçısı konumuna getirmekte ve bağımlılık derecesini arttırmaktadır. Türkiye nin 2013 de ithal enerji bağımlılığı % 72 düzeyinde gerçekleşmiştir (TMMOB, 2013:4). Dolayısıyla ülkede, yeterli ve güvenli enerji arzı için enerji politikası en önemli konular arasında yer almaktadır. Bu nedenle özellikle ekonomik ve politik kriz gibi olağanüstü durumlarda enerji talebinin karşılanması büyük önem taşımaktadır (Ceylan ve Öztürk, 2004: ). Türkiye yılları arasında gerçekleştirdiği altyapı ve inşaat sektörü yatırımlarıyla ekonomik büyümeyi sağlamıştır. Ancak Türkiye de tasarruf oranı % 13 iken, ekonomik büyümeyi 3 İhrakiye: Ülkelerin karasularında ve/veya karasuları bitişiğinde deniz vasıtalarına veya hava meydanlarında yerli ve yabancı hava taşıtlarına vergili veya vergisiz sağlanan akaryakıt veya maden yağı olarak tanımlanabilir. internet adresinden daha geniş bilgi için petrol yasal yönetmeliğine bakınız.

5 sürdürmek için milli gelirin % 20 si oranında tasarrufa ihtiyaç duymaktadır. Ekonomi için gerekli olan yatırımların yurtiçi tasarruflardan karşılanamaması, diğer ülkelerin tasarruflarını kullanmayı zorunlu hale getirmiştir. Türkiye tasarruftaki bu açığı, yabancı sermaye ile yani borçlanma yoluyla karşılamaktadır. Bu çerçevede tasarruf açığı sorunundan bahsederken, aslında dış ticaret dolayısıyla cari işlemler açığından bahsedilmektedir. Türkiye de ekonomik büyüme ve dış ticaret açığı birlikte hareket etmektedir. Bu durum kaynak temini noktasında dışa bağımlılığı göstermesi açısından önem arz etmektedir (Kar, 2015:1). Bu çerçevede nihai enerji tüketiminde ve bağımlığındaki artışın uzun dönemde Türkiye de ekonomik büyümeyi ve dış ticaret açığını olumsuz etkilediği ifade edilebilir. Nihai enerji tüketimindeki artışlar, ekonomik büyümeyi meydana getirmekte bu durumda dış ticaret açığını oluşturmaktadır. 4. Literatür Enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ve dış ticaret açığı arasındaki nedensel ilişki teorik, ampirik ve politik açıdan son derece önem taşımaktadır. Ancak bu konulara ilişkin yapılan analizlerde dünya genelinde olduğu gibi Türkiye de farklı görüşler bulunmaktadır (Mucuk ve Uysal, 2009: 106). Türkiye dışındaki ülkeler için ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasındaki ilişkiyi inceleyen söz konusu çalışmalar Tablo 1 de sunulmuştur. Ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasındaki ilişkiyi inceleyen ilk çalışmalar 1970 li yıllarda başlamış, günümüze kadar artarak devam etmiştir. Bu çalışmalarda genellikle enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişki ile nedensellik ilişkisi sorgulanmış ve farklı sonuçlar bulunmuştur. Bazı çalışmalarda enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında tek yönlü, bazı çalışmalarda iki yönlü, bazı çalışmalarda ise nedensellik ilişkisi bulunmadığı tespit edilmiştir. Tablo 1: Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki İlişkiye Yönelik Çalışmalar ÇalıĢma Ülke/Ülke Grupları Yöntem Bulgular (Dönem) Kratf ve Kratf (1978) ABD ( ) Sims nedensellik testi B E Akarca ve Long (1980) ABD ( ) Sims nedensellik testi İlişki yok Yu ve Hwang (1984) ABD ( ) Sims nedensellik testi İlişki yok Yu ve Choi (1985) 5 ülke ( ) Sims ve Granger nedensellik testleri Erol ve Yu (1987) 6 sanayileşmiş ülke( ) Sims ve Granger nedensellik testleri Abosedra ve Baghestani ABD (1947) Granger Nedensellik Testi B E (1991) Hwang ve Gum (1991) Tayvan ( ) Granger Nedensellik Testi B E Cheng (1999) Hindistan ( ) Hsiao Granger nedensellik İlişki yok Aqeel ve Butt (2001) Pakistan ( ) Hsiao Granger nedensellik testi B E Glasure (2002) Kore ( ) Johansen Eşbütünleşme E B Testi, VECM Wolde-Rufael (2004) Şangay ( ) Toda-Yamamoto Testi E B Filipinler de E B, Güney Kore de B E, ABD, Birleşik Krallık ve Polonya da ilişkisi yok İlişki yok Hatemi ve Irandoust (2005) İsveç ( ) Leveraged Bootstrap Similasyon Yaklaşımı Tehranchian (2006) İran ( ) Johansen Eşbütünleşme Testi, VECM Ang (2007) Fransa ( ) Johansen Eşbütünleşme testi, VECM Omotor (2008) Nijerya ( ) Johansen Eşbütünleşme Testi, Hsiao Granger Nedensellik Testi B E B E Kısa dönemde E B Kısa dönemde E B

6 Hou (2009) Çin ( ) Hsiao Granger nedensellik testi Belke, Dreger ve Haan (2010) Lee ve Chien (2010) Korkmaz ve Yılgör (2011) Adhikari ve Chen (2012) Hwang ve Yoo (2014) 25 OECD ülkesi ( ) Panel Eş-bütünleşme Testi, Panel Granger Nedensellik Testi G-7 Ülkeleri ( ) Toda-Yamamoto Testi, Granger Nedensellik Testi 26 ülke ( ) 80 gelişmekte olan ülke ( ) Endonezya ( ) Yatay kesit genişletilmiş fuller testi, Yatay kesit Peseran Shin testi ve eşbütünleşme testi Panel veri analiz Granger nedensellik testi E B E B E B (Kanada, İtalya, UK) B E (Fransa, Japonya) İlişki yok (Almanya, ABD) E B Uzun dönemde Üst orta gelir gurubundaki ülkelerde E B, alt orta gelir grubu ülkelerde B E B E Kaynak: Bu tablo tarafımızca oluşturulmuştur. E: Enerji Tüketimi, B: Ekonomik Büyüme, : Tek yönlü, Yönlü : Çift Türkiye de enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin tespitine yönelik çalışmalar Tablo 2 de sunulmuştur. Türkiye üzerine yapılmış 25 uygulamalı çalışma incelenmiştir. Bu çalışmaların genelinde ekonomik büyüme ile toplam enerji ve elektrik tüketimi arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmalarda enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki genellikle eşbütünleşme ve nedensellik testleri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmalarda; enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında tek yönlü, bazı çalışmalarda iki yönlü, bazı çalışmalarda ise nedensellik ilişkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Tablo 2: Türkiye de Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki İlişkiye Yönelik Çalışmalar ÇalıĢma Dönem Yöntem Bulgular Terzi (1998) Engle-Granger Eşbütünleşme Testi, ECM E.T. B Sanayi ve Ticaret Sektörleri Soytaş vd. (2001) Johansen-Juselius E B eşbütünleşme testi Soytaş ve Sarı (2003) Johansen-Juselius eşbütünleşme testi ve vektör hata düzeltme modeli E B Altinay ve Karagöl (2004) Yapısal Kırılmalı Birim Değişkenler arasında ilişki Kök, Hsiao Granger yok Nedensellik Testi Nişancı (2005) Johansen Eşbütünleşme E.T. B Testi, VECM Şengül ve Tuncer (2006) Toda ve Yamamoto nedensellik testi E B Karagöl, Erbaykal ve Johansen-Juselius B P.T Uzun dönemde Ertugrul (2006) eşbütünleşme Granger Nedensellik Testi Lise ve Montfort (2007) Eş-bütünleşme Testi, ECM B E Jobert ve Karanfil (2007) Johansen Eşbütünleşme, Granger Nedensellik Testi Değişkenler arasında ilişki yok Çifter ve Özün (2007) Johansen Eşbütünleşme, Vawelet Analizi E B Kısa dönemde B E Uzun dönemde Erdal ve Esengün (2008) Johansen Eşbütünleşme, E B Pair-wise Granger Nedensellik Testi Aydın (2010) ve Regresyon analizi E B Pozitif etki vardır Özata (2010) Granger nedensellik testi B E Öztürk ve Acaravcı (2010) ARDL sınır testine Değişkenler arasında ilişki yok

7 Akan vd. (2010) Granger nedensellik testi E B Kaplan vd. (2011) Granger nedensellik testi E B Yanar ve Kerimoğlu (2011) Johansen eşbütünleşme testi E B ve CİA Pozitif etki vardır Uzunöz ve Akçay (2012) Granger nedensellik testi B E Karhan vd. (2012) Granger nedensellik testi E B Çetin ve Seker (2012) Toda-Yamamoto Değişkenler arasında ilişki nedensellik testi yok Korkmaz ve Develi (2012) Granger nedensellik testi E B Akpolat ve Altıntaş (2013) Granger nedensellik testi E B Saatci ve Dumrul (2013) Kejriwal eşbütünleşme testi E B Yapısal Kırılmalarda Pozitif etki vardır Bayar (2014) Toda-Yamamoto nedensellik testi B E Uzun Dönemli Pozitif etki vardır Kaynak: Bu tablo tarafımızca oluşturulmuştur. E: Enerji Tüketimi, B: Ekonomik Büyüme, CİA: Cari İşlemler Açığı, E.T: Elektrik Tüketimi, P.T. Petrol Tüketimi, : Tek yönlü, : Çift Yönlü 5. Ekonomik Büyüme, Nihai Enerji Tüketimi ve Dış Ticaret Açığı İlişkisinin Ekonometrik Tahmini Bu çalışmada reel ekonomik büyümenin nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı üzerine etkileri incelenecektir. Ayrıca, dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Literatürde, ekonomik büyüme ve enerji tüketimi arasında farklı yönlerde nedensellik ilişkileri mevcuttur. Bu çalışmaya, genellikle iki değişkenle yapılan analizlere farklı olarak dış ticaret açığı değişkeni de ilave edilmiştir. Bu değişkenler yılları arasında ki örneklemden 35 gözlem kullanılarak faydalanılmıştır. Zaman serisi yöntemiyle 1980 yılının verilerinin kullanılma sebebi, Türkiye ekonomisinin dışa açılımı gerçekleştirmesi etkili olmuştur. Nihai enerji tüketimi verisi ETKB den bin Tep olarak tanımlanmıştır. Reel ekonomik büyüme, IMF den sabit fiyatlarla milyar $ olarak faydalanılmıştır. Dış ticaret açığı verisi ise TCMB den milyar $ olarak alınmıştır. Bu çalışmada zaman serisi yöntemi kullanılarak testler yapılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle serilerin düzeyde durağan olup olmadıkları test edilmiştir. Durağanlık için ADF test tekniği kullanılmıştır. Durağanlık testi sonucunda değişkenler arasında aynı düzeyde bütünleşik oldukları için eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Eşbütünleşme analizi doğrultusun da değişkenlerin kısa dönem şoklarda ki etkisi ortadan kaldırmak için vektör hata düzeltme testi uygulanmıştır. Ayrıca değişkenlerin nedensellik yönünü belirlemek için Granger Nedensellik Testi gerçekleştirilmiştir. 6. Analiz Verilerin zaman serisi özellikleri (durağan olup- olmadıkları) ampirik çalışmalarda yaygın olarak kullanılan Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) birim kök testi ile incelenmiştir. Durağan olmayan bir değişken, birinci farkı alındığında durağan hale geliyorsa birinci dereceden bütünleşik olmakta ve I(1) şeklinde gösterilmektedir (Kar ve Kınık, 2008: 343). Analizler, Eviews 8.0 ekonometri yazılım paketi ile gerçekleştirilmiştir. Ekonomik büyüme, nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı sonuçlar çıkması için ilk olarak ADF birim kök test ile durağanlık sınaması gerçekleştirilmiş ve sonuçlar tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3: ADF Test Sonuçları DeğiĢkenler Sabitli-Trendli Sabitli-Trendsiz 1. Dereceden Fark / Olasılık RGSYĠH / * DTA / ** NET / * Kritik Değerler % % %

8 RGSYİH: Reel ekonomik büyüme, DTA: Dış ticaret açığı, NET: Nihai enerji tüketimini ifade etmektedir. * % 1 düzeyinde anlamlıdır. ** % 5düzeyinde anlamlıdır. Değişkenlerin seviyelerine uygulanan ADF test sonuçları değişkenlerin orjinal düzeyde durağan olmadığını göstermiştir. Orjinal düzeyde rastsal trende sahip olan serilerin birincil derece farklara uygulanan ADF test sonuçları değişkenlerin durağan olduğunu göstermektedir. Teknik ifadesiyle seriler, I(1) dır. Bu sonuçlara göre; değişkenlerden DTA % 5, RGSYİH ve NET verisinin ise % 1 düzeyinde anlamlı ve durağandır. Bütün seriler birincil dereceden bütünleşiklerdir. Bu bağlamda değişkenler arasında VAR süreci işletilerek en uygun gecikme uzunluğu tespit edilmiştir. Tablo 4 te VAR analiz sonuçları verilmektedir. Tablo 4: VAR Analiz Sonuçları Lag LogL LR FPE AIC SC HQ NA * 1.12e-06* * * * e e * Kriterine göre seçilen en uygun gecikme sırasını gösterir LR: Ardışık değiştirilmiş LR test istatistiği FPE: Nihai tahmin hatası AIC: Akaike bilgi kriteri SC: Schwarz bilgi kriteri HQ: Hannan-Quinn bilgi kriteri Tablo 4'te görüldüğü gibi; Akaike, Schwarz ve Hannan- Quinn bilgi kriterlerine, nihai hata tahmini ve test istatistiği sonuçlarına göre 1. gecikme uzunluğu optimal gecikme uzunluğu olarak tespit edilmiştir. 1. Gecikme uzunluğu normal dağılıma sahip, otokorelasyon sorunu içermeyen en uygun gecikme uzunluğudur. Uzun dönem ilişkinin analiz edilmesi için değişkenlerin aynı düzeyde durağan olması gerekmektedir. Bu çalışmada uzun dönem ilişkisi Johansen eşbütünleşme tekniği kullanılarak test edilmiş ve sonuçlar Tablo 5 te sunulmuştur. DeğiĢkenler LRGSYĠH LNET LDTA LRGSYĠH LNET LDTA Tablo 5: Johansen Eş Bütünleşme Sonuçları EĢBütünleĢme Vektör Sayısı Trace (iz) testi % 5 Kritik değer Olasılık değeri ** Hiç * En çok En çok Mak. Değer % 5 Kritik değer Olasılık değeri ** Hiç * En çok En çok * Trace istatistiği ve Maksimum Öz değer istatistiği göre; % 5 düzeyinde eş bütünleşik 1 adet vektör bulunduğunu bize göstermektedir. ** Olasılık değerleri yorumlandığı zaman sadece 1 tane eşbütünleşme (koentegrasyon) olduğu görülmektedir. Nedenselliğin yönünü belirlemek için, ilk aşamada yukarıda tartışılan değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığı görebilmek için eşbütünleşme testi gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda uzun dönemli denge ilişkisini gösteren eş bütünleşme analizi oluşturulabilir. Johansen eş bütünleşme testi doğrultusunda, H 0 : Değişkenler arasında eşbütünleşme yoktur r = 0 hipotezi reddedilirken, H 1 : Değişkenler arasında eşbütünleşme vardır r 1 hipotezi ise, kabul edilmektedir. Test sonucunda % 5 anlamlılık düzeyinde bir adet eş bütünleşmenin var olduğu, RGSYİH ile NET ve DTA arasında uzun dönemli bir ilişkinin bulunduğu sonucuna varılmıştır. Eş bütünleşme sonucunda oluşturduğumuz formül; CI GSYİH = LRGSYİH LDTA LNET şeklindedir. Burada CI Johansen eşbütünleşme testi ile belirlenen eşbütünleşme vektörünü ifade etmektedir. Denklem; LRGSYİH = LDTA LNET şeklinde yazılabilir. Bu kapsamda, DTA ve NET'nin işaretinin pozitif olması bağımlı değişkeni pozitif olarak etkilediğini gösterir. Normalize edilmiş eş bütünleşme denkleminin katsayısının pozitif olması, değişkenler arasında ilişkinin aynı yönlü olduğunu ifade etmektedir. Teknik açıdan logaritmik denklemde katsayılar esneklik anlamına gelmektedir. Bu çerçevede; RGSYİH'daki % 1 lik bir artış,

9 DTA yaklaşık olarak % 0.13 ve NET % 0.50 oranında artıracaktır. Analize göre, RGSYİH üzerine DTA nın etkisi bulunmakta fakat bu etki NET e göre daha az gerçekleşmektedir. Seriler arasındaki uzun dönem ilişki belirlendikten sonraki aşama, söz konusu seriler arasındaki nedensellik ilişkisinin ve yönünün belirlenmesidir. Hata düzeltme modeli bu amaçla geliştirilmiştir. Uygulamada, hata düzeltme parametresinin istatistiksel açıdan anlamlı olması için; -1 ile 0 arasında olması gerekmektedir. Bu durumda, değişkenler uzun dönem denge değerine doğru hareket edecektir (Yanar ve Kerimoğlu, 2011: 198). Tablo 6 da hata düzeltme modelinin tahmini gösterilmektedir. Tablo 6: Hata Düzeltme Modelinin Tahmini Hata Düzeltme (-1) D(DTA) D(LNET) (0.0248) (0.0016) * Parantez içindekiler olasılık değerleridir. Tabloda hata düzeltme katsayısı ( ) istatistiksel olarak anlamlı olduğu için hata düzeltme mekanizması çalışmaktadır. Bu durumda, bir dönemde ortaya çıkan dengesizlik sonraki dönemde ya da dönemlerde dengeye gelecektir. Ayrıca, ilgili dönem için kurulan modelde uzun dönem ilişkisi tutarlıdır. Bu durum, dengeden sapma olduğunda uzun dönem de tekrar dengeye gelineceğini göstermektedir. Bir birim sapmanın yaklaşık % 26 lik kısmı bir sonra ki dönemde dengeye geldiğini ifade etmektedir. Tablo 7 de Granger nedensellik analizi gösterilmektedir. Tablo 7: Granger Nedensellik Analizi Bağımlı DeğiĢken: LOGRGSYIH DeğiĢkenler Chi-sq df Olasılık LOGNET LOGDTA All Granger nedensellik testi, değişkenler arasındaki ilişkinin yönü hakkında bilgi vermektedir. H 0 = Bağımsız değişkenler, bağımlı değişkenin Granger nedeni değildir hipotezi reddedilmektedir. Analizde olasılık sonuçları sırasıyla ve olduğu için % 5 anlamlılık düzeyinde; H 1 = Bağımsız değişkenler, bağımlı değişkenin Granger nedenidir hipotezi kabul edilmektedir. Bu kapsamda değişkenler arasında tek yönlü bir ilişkiden bahsedilebilir. RGSYİH' den NET ve DTA' ya doğru kuvvetli bir bağlantının bulunduğunu göstermektedir. 7. Sonuç Çalışmada Türkiye ekonomisinde; reel ekonomik büyüme, nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı sorunu ele alınmıştır. Bu bağlamda, önceki çalışmalardan farklı olarak değişkenlere dış ticaret açığı eklenmiş ve dönemi arasında ampirik olarak; ADF, Johansen eşbütünleşme testi, hata düzeltme modeli ve Granger nedensellik testi kullanılarak analiz edilmiştir. Gerçekleştirilen analizler doğrultusunda değişkenler arasında durağanlık olmadığı için, ADF testi ile değişkenler 1. dereceden farkları alınarak durağan hale getirilmiştir. Johansen eşbütünleşme analizi ile değişkenler arasında uzun dönemli ilişki ortaya çıkarılmıştır. Değişkenler arasında 1 tane eşbütünleşme çıkması sonucunda seriler arasında hata düzelme modeli uygulanmıştır. Modelin katsayısı ( ) negatif çıkmıştır. Eş bütünleşme sonucunda oluşturduğumuz formülde ekonomik büyüme de meydana gelen artışlar nihai enerji tüketimini yüksek oranda etkilemektedir. Bu kapsamda nihai enerji tüketiminin ekonomik büyüme de önemli bir rol üstlendiği söylemek mümkündür. Ayrıca, ekonomik büyüme ile dış ticaret açığı ve nihai enerji tüketimi arasında tek yönlü bir nedensellik ilişkisi ortaya çıkmaktadır. Ekonomik büyümede ki artış nihai enerji tüketimini artırmakta, ithalata bağımlı olan nihai enerji tüketimi de dış ticaret açığının yükselmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak bu makale de reel ekonomik büyüme; nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı ile pozitif yönlü bir etkileşim içerisindedir. Ekonomik büyümedeki artış ithalata bağımlı olduğu için, nihai enerji tüketimi ve dış ticaret açığı artmaktadır. Türkiye'nin enerji politikalarında fiyat ve vergi

10 politikalarını kullanarak üreticilere daha düşük maliyetle enerji sunması gerekmektedir. Bu durum hem ekonomik hem de sosyal refah açısından önem arz etmektedir. Ayrıca enerjide ithalat bağımlılığını azaltarak enerji talebinin istenilen zamanda ve miktarda temin edilmesi, enerji arz güvenliliğinin sağlanması ve mevcut enerji kaynaklarını etkin şekilde kullanması gerekmektedir. Türkiye ekonomisinde ithalat bağımlılığı azaltacak kaynakların en önemlisi yenilebilir enerji kaynağı olan; güneş, rüzgâr ve jeotermal enerjilerdir. Türkiye ekonomisinde yenilebilir enerji kaynağı potansiyeli fazla olmasına rağmen; bu kaynakları üretime dâhil edecek teknoloji ve girişimcilik faaliyetleri gelişmemiştir. Bu doğrultuda uygulanacak olan politikalar, ekonominin enerji ve üretim sektörü açısından ithalata olan bağımlılığını azaltacaktır. Böylelikle bir yandan ekonomik kırılganlık büyük oranda giderilirken, diğer yandan dış ticaret açığı kapanacaktır. Kaynakça Akbostancı Elif, Tunç İpek Gül ve Aşık Türüt Serap, 2008, Türkiye'nin Enerji Talebini Belirleyen Etkenler, E.T Ceylan Halim ve Öztürk Kemal Harun, 2004, Estimating Energy Demand of Turkey Based on Economic Indicators Using Genetic Algorithm Approach, Energy, Conversion and Management, Sayı: 45, syf DEKTMK, (2013). Enerji Raporu, E.T Dumrul Yasemin, 2011, Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Teori ve Türkiye Uygulaması, Erciyes Üni. İİBF, İktisat A.B.D. Yüksek Lisans Tezi, Erbaykal Erman, 2008, Disaggregate Energy Consumption And Ecnomic Growht: Evidence From Turkey, International Research Journal of Finance and Economics, ISSN , Issue 20, 2008 Ergin Emre ve Çomak Hasret, 2014, İthal Enerji Bağımlılığın Azaltılmasında Yenilebilir Enerjinin Finansmanı, Kocaeli Üni. Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi, ETKB, (2015) Stratejik Planı, E.T Enerji Enstitüsü, (2014). Doğalgaz Tüketim Kapasitesi ve Yakıtlı Elektrik Santralleri, E.T Kar, Muhsin, 2015, Türkiye'nin Kronik Tasarruf Yetersizliği, E.T Kar Muhsin ve Kınık Esra, 2008, Türkiye'de Elektrik Tüketimi Çeşitleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Bir Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi. Sayı: syf: Karagöl Erdal, Erbaykal Erman ve Ertuğrul Murat H. 2007, Türkiye'de Ekonomik Büyüme İle Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Doğuş Üniversitesi Dergisi. Sayı: syf: Külünk, İbrahim, 2013, Enerji Verimliliği ve Karbon Salınımı Çerçevesinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Abant İzzet Baysal Üni. İİBF, İktisat A.B.D. Yüksek Lisans Tezi, Mucuk, Mehmet ve Uysal, Doğan, 2009, Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme. Maliye Dergisi, Sayı: syf: Özata Erkan, 2010, Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi, Dumlupınar Üni. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: syf: TMMOB, (2013). Türkiye'nin Enerji Görünümü, E.T

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ, EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ AÇIK İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ, EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ AÇIK İLİŞKİSİ TÜRKİYE DE ENERJİ TÜKETİMİ, EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ AÇIK İLİŞKİSİ Rüstem YANAR Yrd.Doç.Dr., Gaziantep Üniv. İİBF, İktisat Bölümü E-posta: yanar@gantep.edu.tr Güldem KERİMOĞLU Gaziantep Üniv. SBE E-posta:

Detaylı

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ Gökhan KARHAN 1*, Murat SĠLĠNĠR 2, Mücahit ÇAYIN 1 ve Nihat AYDENĠZ 3 1 Batman Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, Merkez Yerleşkesi, 72100 Batman 2 Batman

Detaylı

Toplam Elektrik Üretimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği ( )

Toplam Elektrik Üretimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği ( ) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2013 17 (3): 327-344 Toplam Elektrik Üretimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2010) Ahmet UZUN (*) - Ö. Selçuk EMSEN (**) Ömer YALÇIKAYA

Detaylı

EKONOMİK GÖRÜNÜM MEHMET ÖZÇELİK

EKONOMİK GÖRÜNÜM MEHMET ÖZÇELİK Dünya Ekonomisine Küresel Bakış International Monetary Fund (IMF) tarafından Ekim 013 te açıklanan Dünya Ekonomik Görünüm raporuna göre, büyüme rakamları aşağı yönlü revize edilmiştir. 01 yılında dünya

Detaylı

Jell Sınıflandırması: Q 20, Q42, 047, C22

Jell Sınıflandırması: Q 20, Q42, 047, C22 Arş.Gör. Veysel İNAL 1 Doç. Dr. Selim İNANÇLI 2 Arş.Gör. Mustafa ÇALIŞKAN 3 Alternatif Enerjinin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Saklı Testi Bu çalışmada Türkiye de GSYH nın yıllık büyümesi ile toplam enerji

Detaylı

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ M A R M A R A Ü N İ V E R S İ T E S İ İ K T İ S A T F A K Ü L T E S İ A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ DÜNYA FAİZ ORANLARI EURO/DOLAR PARİTESİ TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE BÜYÜME ÖDEMELER DENGESİ DIŞ TİCARET ENFLASYON

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki Nüfus artışı, kentsel gelişim ve sanayileşme ile birlikte dünyada enerji tüketimi gün geçtikçe artmaktadır. Dünya nüfusunun 2040 yılına geldiğimizde 1,6 milyarlık bir artış ile 9 milyar seviyesine ulaşması

Detaylı

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org Azerbaycan Enerji GÖRÜNÜMÜ Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi EKİM 214 www.hazar.org 1 HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi, Geniş Hazar Bölgesi ne yönelik enerji,

Detaylı

TÜRKİYE DE PETROL TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ *

TÜRKİYE DE PETROL TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ * Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 70, No. 3, 2015, s. 769-787 TÜRKİYE DE PETROL TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ * Öz Yrd. Doç. Dr. Sefer Uçak Balıkesir Üniversitesi Sındırgı

Detaylı

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ (Taslak Rapor Özeti) Faruk Aydın Hülya Saygılı Mesut Saygılı Gökhan Yılmaz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

Detaylı

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Bünyamin DEMİRGİL 1, Coşkun KARACA 2 Özet Faiz oranları önemli bir makroekonomik fiyat olarak ekonomi üzerinde önemli etkiler meydana getirmektedir.

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Available online at www.alphanumericjournal.com alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Received: May 8, 2017 Accepted: June

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. Dünya da ve Türkiye de Ekonomik Görünüm

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. Dünya da ve Türkiye de Ekonomik Görünüm Dünya da ve Türkiye de Ekonomik Görünüm M. Rifat Hisarcıklıoğlu Kartepe, 12 Nisan 2014 Dünya 2013 Yeni Küresel Trendler 1. Finans haritası değişiyor 2. Ticaretin kuralları değişiyor 3. Enerji haritası

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( )

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( ) ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME (2014-2016) I- Dünya Ekonomisine İlişkin Öngörüler Orta Vadeli Program ın (OVP) global makroekonomik çerçevesi oluşturulurken, 2014-2016 döneminde; küresel büyümenin

Detaylı

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Nisan 2016, Sayı:12 HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Selçuk KENDİRLİ 1 Muhammet ÇANKAYA 2 Özet:

Detaylı

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 World Energy Outlook 2011 Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 Bağlam: halihazırda yeterince kaygı verici olan eğilimlere yeni zorluklar ekleniyor Ekonomik kaygılar dikkatleri enerji

Detaylı

Avrasya Ekonomik Birliği Elektrik Piyasası Entegrasyonu Kapsamında Kırgızistan ın Enerji Tüketim Projeksiyonu

Avrasya Ekonomik Birliği Elektrik Piyasası Entegrasyonu Kapsamında Kırgızistan ın Enerji Tüketim Projeksiyonu Avrasya Ekonomik Birliği Elektrik Piyasası Entegrasyonu Kapsamında Kırgızistan ın Enerji Tüketim Projeksiyonu Prof. Dr. Ahmet BurçinYERELİ Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Dışa Açıklık İlişkisi: ARDL Modeli

Türkiye de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Dışa Açıklık İlişkisi: ARDL Modeli 7 Türkiye de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Dışa Açıklık İlişkisi: ARDL Modeli Özet Mustafa ÖZÇAĞ 1 Çalışmanın temel amacı Türkiye de nihai enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ve dışa açıklık arasındaki

Detaylı

anemon Muş Alparslan Üni versi tesi Sosyal Bi li mler Dergisi ISSN: Cilt:3 Sayı:1 Haziran: 2015

anemon Muş Alparslan Üni versi tesi Sosyal Bi li mler Dergisi ISSN: Cilt:3 Sayı:1 Haziran: 2015 anemon Muş Alparslan Üni versi tesi Sosyal Bi li mler Dergisi ISSN: 2147-7655 Cilt:3 Sayı:1 Haziran: 215 Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği Doğan UYSAL * Kubilay Çağrı YILMAZ ** Taner

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK

Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Çalışmanın amacı Türkiye nin 2013-2017 dönemi elektrik

Detaylı

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 09 Nisan 2014 Çarşamba Dünyada Enerji Görünümü Dünyada, artan gelir ve nüfus artışına paralel olarak birincil enerji talebindeki yükseliş hız kazanmaktadır. Nüfus artışının özellikle OECD Dışı ülkelerden

Detaylı

Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE) ISSN:

Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE) ISSN: Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE) ISSN:2148-9963 www.asead.com TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME ve ENERJİ TÜKETİMİNİN CARİ

Detaylı

Türkiye de Tarımsal Üretim ile Tarımsal Kredi Kullanımı Arasındaki Nedensellik İlişkisi

Türkiye de Tarımsal Üretim ile Tarımsal Kredi Kullanımı Arasındaki Nedensellik İlişkisi Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 4(1): 67-72, 2014 Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Iğdır University Journal

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 1.1. Dünya da Enerji...1 1.1.1. Dünya Birincil Enerji Arzındaki Gelişmeler ve Senaryolar...1 1.2. Türkiye de Enerji...4 1.2.1. Türkiye Toplam Birincil Enerji

Detaylı

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 45, Mayıs 2017, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 45, Mayıs 2017, s Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 45, Mayıs 2017, s. 340-352 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 03.03.2017 12.05.2017 Yrd. Doç. Dr. Ece

Detaylı

Yakın n Gelecekte Enerji

Yakın n Gelecekte Enerji Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol

Detaylı

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ M A R M A R A Ü N İ V E R S İ T E S İ İ K T İ S A T F A K Ü L T E S İ A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ CARİ İŞLEMLER DENGESİ DIŞ TİCARET DENGESİ BORÇLANMA GÖSTERGELERİ VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ NET ULUSLARARASI

Detaylı

Büyümeyi Sürdürmek: Yurtiçi Tasarrufların Önemi

Büyümeyi Sürdürmek: Yurtiçi Tasarrufların Önemi Büyümeyi Sürdürmek: Yurtiçi Tasarrufların Önemi Eser Pirgan Matur Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Dairesi Kalkınma Bakanlığı 24 Ekim 2014 03.11.2014 1 Sunum Planı Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma

Detaylı

AR& GE BÜLTEN Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri

AR& GE BÜLTEN Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri 2006 Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri Nurel KILIÇ Dünya da ve Türkiye de ulusal ve bölgesel enerji piyasaları, tarihin hiçbir döneminde görülmediği kadar ticaret, rekabet ve yabancı yatırımlara

Detaylı

ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ

ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ Özet Dilek KUTLUAY ŞAHİN Çankırı Karatekin Üniversitesi İ.İ.B.F İktisat Bölümü Ekonomik büyümeyi sağlayan önemli faktörlerden

Detaylı

2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde

2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde 1 16-31 Temmuz 2012 SAYI: 41 MÜSİAD Araştırmalar ve Yayın Komisyonu İşsizlikte Belirgin Düşüş 2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

Türkiye de Ar-Ge, Patent ve Ekonomik Büyüme İlişkisi ( )

Türkiye de Ar-Ge, Patent ve Ekonomik Büyüme İlişkisi ( ) B.E.A. TÜRKİYE DE AR-GE, PATENT VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ (1970-2012) YALOVA SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ 127 Türkiye de Ar-Ge, Patent ve Ekonomik Büyüme İlişkisi (1970-2012) Mehmet KARAKAŞ 1* Mehmet ADAK

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ ÇEŞİTLERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK BİR ANALİZİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ ÇEŞİTLERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK BİR ANALİZİ TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ ÇEŞİTLERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK BİR ANALİZİ Doç.Dr. Muhsin KAR * Arş.Grv. Esra KINIK ** Özet Enerji ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki araştırmacıların

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Dünya Enerji Görünümü 2012 Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Genel Durum Küresel enerji sisteminin temelleri değişiyor Bazı ülkelerde petrol ve doğalgaz üretimi

Detaylı

TÜRKİYE DE İHRACAT VE İTHALAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DÖNEMİ İÇİN TEST EDİLMESİ

TÜRKİYE DE İHRACAT VE İTHALAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DÖNEMİ İÇİN TEST EDİLMESİ Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2016, C.21, S.3, s.961-969. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2016,

Detaylı

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ Ersin ÖKTEM 1 Yrd.Doç.Dr. İzzettin TEMİZ 2 1 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPAO, eoktem@tpao.gov.tr 2 Gazi Üniversitesi

Detaylı

OCAK 2019-BÜLTEN 12 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ

OCAK 2019-BÜLTEN 12 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ OCAK 2019-BÜLTEN 12 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ 1 Bu Ay 1. Büyümede Duraksama... 2 2. İthalat Düşüyor... 2 3. Sanayi Üretiminde Duraklama... 3 4. İşsizlik Artıyor... 4

Detaylı

TÜRKİYE, KURU İNCİR İHRACATININ EKONOMETRİK ANALİZİ. AN ECONOMETRIC ANALYSIS OF DRIED FIGS EXPORT in TURKEY

TÜRKİYE, KURU İNCİR İHRACATININ EKONOMETRİK ANALİZİ. AN ECONOMETRIC ANALYSIS OF DRIED FIGS EXPORT in TURKEY Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2017, C.22, S.2, s.439-448. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2017,

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı

Makro Veri. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre -5,6 puan olan dış ticaretin büyümeye katkısını daha yüksek olarak hesaplamamızdan kaynaklandı.

Makro Veri. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre -5,6 puan olan dış ticaretin büyümeye katkısını daha yüksek olarak hesaplamamızdan kaynaklandı. Makro Veri Büyüme ve Dış Ticaret: Türkiye ekonomisi için yüksek büyüme=yüksek dış ticaret açığı İbrahim Aksoy Ekonomist Tel: +90 212 334 91 04 E-mail: iaksoy@sekeryatirim.com.tr TÜİK tarafından bugün açıklanan

Detaylı

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER DÜNYA & TÜRKİYE ENERJİ TALEBİ Dünya Enerji Talebi Değişimi (02-14) Türkiye Birincil Enerji Talebi (Milyon TEP) 76% 33% 1% -8% 77 61% 124 OECD Dışı Dünya

Detaylı

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TALEBİ Türkiye Birincil Enerji Talebi (Milyon TEP) 61% Son 13 yılda: Politik istikrar 77 124 İsikrarlı ekonomik büyüme İyileşen

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN 16360019 1 İÇİNDEKİLER Enerji Yoğunluğu 1. Mal Üretiminde Enerji Yoğunluğu 2. Ülkelerin Enerji Yoğunluğu Enerji Verimliliği Türkiye de Enerji Verimliliği Çalışmaları 2

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ MART 2018 Hazırlayan: Yağmur Özcan Uluslararası

Detaylı

Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor

Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor Basın Bülteni _ 21 Haziran 2017 2017 BP Enerji İstatistikleri Raporu na göre; Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor BP Enerji İstatistikleri Raporu 2017, petrol piyasalarının güçlü petrol

Detaylı

Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi

Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ www.dergipark.gov.tr/turkjans Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi Ergün ŞİMŞEK Amasya Üniversitesi Amasya

Detaylı

Dış Ticaret Verileri Bülteni

Dış Ticaret Verileri Bülteni (Milyar $) 216 Haziran - 216 TÜİK dış ticaret verilerine göre ihracat 216 yılı Haziran ayında, 215 yılının aynı ayına göre %8,1 artarak 12 milyar 916 milyon dolar, ithalat %7 artarak 19 milyar 475 milyon

Detaylı

Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, Kilis/Türkiye. Elif ŞEN

Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, Kilis/Türkiye. Elif ŞEN INTERNATIONAL JOURNAL of DISCIPLINES ECONOMICS & ADMINISTRATIVE SCIENCES STUDIES ISSN:2587-2168 2018 Vol 4, Issue:8 Pp:328-338 Disciplines: Business Administration, Economy, Econometrics, Finance, Labour

Detaylı

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%)

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%) 2016/17 Global İhracat-Büyüme Tahminleri Kaynak : EDC Export Credit Agency - ÜLKE ANALİZLERİ BÜYÜME ORANLARI ÜLKELERİN YILI BÜYÜME ORANLARI (%) Avrupa Bölgesi; 1,5 % Japonya; 0,50 % Kanada ; 1,30 % Amerika;

Detaylı

Ekonomide Değişim. 15. ÇözümOrtaklığı Platformu. 15 Aralık

Ekonomide Değişim. 15. ÇözümOrtaklığı Platformu. 15 Aralık Ekonomide Değişim www.pwc.com.tr 15. ÇözümOrtaklığı Platformu Temel göstergelerde neler değişti? Ortalama Büyüme, % Milli gelir hesaplama yönteminde revizyon Ekonomik Büyüme Oranları % 12.0 10.0 8.0 6.0

Detaylı

AB Krizi ve TCMB Para Politikası

AB Krizi ve TCMB Para Politikası AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara Sunum Planı I. Küresel Ekonomik Gelişmeler II. Yeni Politika Çerçevesi III. Dengelenme IV. Büyüme

Detaylı

TÜRKİYE NİN CARİ AÇIK SORUNU VE CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ SEDA AKSÜMER

TÜRKİYE NİN CARİ AÇIK SORUNU VE CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ SEDA AKSÜMER İÇİNDEKİLER 1.GİRİŞ 2. TÜRKİYE NİN CARİ AÇIK SORUNU Asıl Tehlike Cari Açığın Finansmanı 3. ENERJİDE DIŞA BAĞIMLIK SORUNU ve CARİ AÇIK İLİŞKİSİ 4.TÜRKİYE İÇİN CARİ AÇIK SÜRDÜRÜLEBİLİR Mİ? 5.SONUÇ ve ÖNERİLER

Detaylı

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (36) 2017,

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (36) 2017, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (36) 2017, 103-129 Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Dinamiği Olarak Enerji Energy, As The Dynamic of Growth in Turkish Economy Abdullah Emre ÇAĞLAR 1 Yeşim KUBAR 2 Adil KORKMAZ 3

Detaylı

EKONOMİK BÜYÜME, İŞSİZLİK VE ENFLASYON ARASINDAKİ İLİŞKİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ( ) (*)

EKONOMİK BÜYÜME, İŞSİZLİK VE ENFLASYON ARASINDAKİ İLİŞKİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ( ) (*) EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 21 Sayı: 69 (Kiş 2017) 31 EKONOMİK BÜYÜME, İŞSİZLİK VE ENFLASYON ARASINDAKİ İLİŞKİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (2007-2014) (*) Özer ÖZÇELİK (**) Nuri USLU (***)

Detaylı

TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU

TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU Hazırlayan: Sıla Özsümer Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı Türkiye Düzenli Ekonomi Notu ve Raporun İçeriği Hakkında

Detaylı

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu 11 1 13 1 * GSMH (milyar dolar) 1.9..79 1.86 1.3 1.83 1.578 1.61

Detaylı

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,8 oranında büyüyen ABD ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 3,6 oranında büyümüştür. ABD de 6 Aralık 2013 te

Detaylı

Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar

Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar TEMİZ ENERJİ GÜNLERİ 2012 15-16 17 Şubat 2012 Enerji Verimliliği : Tanımlar ve Kavramlar Prof. Dr. Sermin ONAYGİL İTÜ Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi ve A.B.D. onaygil@itu.edu.tr İTÜ Elektrik

Detaylı

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık İÇİNDEKİLER FİNANS, BANKACILIK VE KALKINMA 2023 ANA TEMA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: FİNANS VE BANKACILIK ALT TEMALAR Türkiye Ekonomisinde Kalkınma ve Finans Sektörü İlişkisi AB Uyum Sürecinde Finans ve Bankacılık

Detaylı

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık İÇİNDEKİLER FİNANS, BANKACILIK VE KALKINMA 2023 ANA TEMA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: FİNANS VE BANKACILIK ALT TEMALAR Türkiye Ekonomisinde Kalkınma ve Finans Sektörü İlişkisi AB Uyum Sürecinde Finans ve Bankacılık

Detaylı

Ülkemizde Elektrik Enerjisi:

Ülkemizde Elektrik Enerjisi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik-Bilgisayar Bilim Kolu Eğitim Seminerleri Dizisi 6 Mart 8 Mayıs 22 Destekleyen Kuruluşlar: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği

Detaylı

Politika Notu Nisan ve 2008 Krizlerinin Karşılaştırması. Müge Adalet Sumru Altuğ

Politika Notu Nisan ve 2008 Krizlerinin Karşılaştırması. Müge Adalet Sumru Altuğ nokta dikkati çekiyor. Birincisi, kriz öncesi döneme bakıldığında, 21 krizinde zirveye daha hızlı ulaşıldığını, bir başka deyişle, büyümenin daha keskin olduğunu görüyoruz. Bununla birlikte, zirveden inişte,

Detaylı

Türkiye de Birincil Enerji Kullanımı, Üretimi ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişki *

Türkiye de Birincil Enerji Kullanımı, Üretimi ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişki * Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Türkiye de Birincil Enerji Kullanımı, Üretimi ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişki * Özge KORKMAZ 1 Abdülkadir

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE PETROL FİYATLARI VE ENFLASYON İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE PETROL FİYATLARI VE ENFLASYON İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ TÜRKİYE EKONOMİSİNDE PETROL FİYATLARI VE ENFLASYON İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ Sultan KOÇAK Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü / TÜRKİYE, E-mail: sultankocak072010@hotmail.com Feyza

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ Abdulkadir KAYA Ünal GÜLHAN Bener GÜNGÖR Öz Bu çalışmada, finansal piyasalardaki gelişmelerin ekonomik büyümeye katkıda bulunduğunu iddia eden

Detaylı

Enerji ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Açısından Bir Uygulama

Enerji ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Açısından Bir Uygulama Muhasebe ve Finansman Dergisi Nisan/2013 Enerji ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Açısından Bir Uygulama ÖZET Gülcan ÇAĞIL Sibel Yılmaz TÜRKMEN Özgür ÇAKIR Enerji verileri ile makroekonomik

Detaylı

21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER

21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER 21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER KÜRESEL EKONOMİYİ ROTASINDAN ÇIKARABİLECEK 10 BÜYÜK TEHLİKE DÜNYA EKONOMİSİ VE ABD EKONOMİSİNDE OLASI MAKRO DENGESİZLİKLER (BÜTÇE VE CARİ İ LEMLER AÇIĞI) (TWIN TOWERS) İSTİKRARSIZ

Detaylı

Enerji Dışı İthalatımızın Petrol Fiyatları ile İlişkisi

Enerji Dışı İthalatımızın Petrol Fiyatları ile İlişkisi Enerji Dışı İthalatımızın Petrol Fiyatları ile İlişkisi Türkiye ithalatının en çok tartışılan kalemi şüphesiz enerjidir. Enerji ithalatı dış ticaret açığının en önemli sorumlusu olarak tanımlanırken, enerji

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 YILI DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, Türkiye deri ve deri ürünleri ihracatı % 13,7 artışla 247,8 milyon dolara yükselmiştir. Aynı dönemde

Detaylı

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ a. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Dünya mobilya üretimi 2010 yılında yaklaşık 376 milyar dolar olurken, 200 milyar dolar olan bölümü üretim

Detaylı

Almanya Ülke Raporu (Otomotiv Sektörü Açısından)

Almanya Ülke Raporu (Otomotiv Sektörü Açısından) Almanya Ülke Raporu (Otomotiv Sektörü Açısından) Ar-Ge Şubesi Eylül, 2017 Ekonomik Yapı Yüksek alım gücüyle ülkemiz ihracat ve ithalatında en büyük partner olma özelliği taşıyan Almanya Federal Cumhuriyeti,

Detaylı

Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science

Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science ISSN: 2149-0821 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 20, Şubat 2018, s. 473-497 Hüseyin USLU Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Yüksek

Detaylı

2011'de enerji güvenliği meselesine nasıl bakalım?

2011'de enerji güvenliği meselesine nasıl bakalım? tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı 2011'de enerji güvenliği meselesine nasıl bakalım? 13. Enerji Arenası İstanbul, 8 Eylül 2011 Sayfa 2 Kısaca TEPAV Üç temel disiplinde araştırma kapasitesi

Detaylı

TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 25 Kasım 2015

TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 25 Kasım 2015 TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 25 Kasım 2015 1 Türkiye de Enerji Sektörü Ne Durumda? Fosil kaynaklar bakımından oldukça yetersiz olan Türkiye enerjide %73 oranında dışa bağımlıdır.

Detaylı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı 1. Proje Kapsamında Eğitim Talep Edilmiş ise, Eğitimin İçeriği Hakkında bilgi veriniz. Ekonometri alanı iktisat teorisi, işletme, matematik ve istatistiğin birleşmesiyle

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi, Kişi Başına GSYİH, CO2 Emisyonu ve Petrol Tüketimi İlişkisi

Türkiye de Elektrik Tüketimi, Kişi Başına GSYİH, CO2 Emisyonu ve Petrol Tüketimi İlişkisi 163 Türkiye de, Kişi Başına GSYİH, CO2 Emisyonu ve Petrol İlişkisi Özet Erdem HEPAKTAN 1 Yasin SERTKAYA 2 Teknolojinin gelişmesi ile birlikte, gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi

Detaylı

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler

AB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH

Detaylı

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4.

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. Ülkelerin Büyüme Oranı 5. Ülkelerin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi

Detaylı

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI Gizem ERİM Araştırma Raporu Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü KONYA Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü Ağustos, 2017 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 3 2. DIŞ

Detaylı

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman)

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE (1987-2007) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) NE YAPILDI? ÖZET - Bu çalışmada, işgücü verimliliği

Detaylı

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.

Detaylı

2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılına iyi başlayan ülkemiz halı ihracatı, yılın ilk dört ayının sonunda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 23,1 oranında artarak

Detaylı

Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti

Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti TEPAV Değerlendirme Notu Şubat 2011 Cari işlemler açığında neler oluyor? Ekonomide gözlemlenen

Detaylı

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. www.euas.gov.tr 1

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. www.euas.gov.tr 1 Türkiye de Rüzgar Enerjisi www.euas.gov.tr 1 Enerjinin Önemi Günümüz dünyasında bir ülkenin sürdürülebilir kalkınma hamlelerini gerçekleştirmesi, toplumsal refahı yükseltmesi ve global ölçekte rekabet

Detaylı

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Dr. Yüksel OKŞAK 1 1 Uludağ Üniversitesi İnegöl MYO, yukseloksak@uludag.edu.tr,

Detaylı

ŞUBAT 2019-BÜLTEN 13 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ

ŞUBAT 2019-BÜLTEN 13 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ŞUBAT 2019-BÜLTEN 13 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ 1 Bu Ay 1. Cari İşlemler Hesabında Dördüncü Kez Fazla... 2 2. Dış Ticaret Açığında Gerileme... 2 3. Dış Ticaret Haddinde

Detaylı

DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1

DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1 DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1 Ticarette katma değer ölçümü, ihracata konu olan mal ve hizmetlerin üretimindeki değerin kaynağını ülke ve sektörler açısından ortaya koyabilmek amacıyla

Detaylı

HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü

HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü Sayı: 2016/1 TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA BOYA SEKTÖRÜ Son dönemde dünya boya sanayisi önemli değişikliklere sahne olmaktadır. Sektörde konsantrasyon, uzmanlaşma,

Detaylı