Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Mesleki Yozlaşma ve Etik Dışı Davranışlar

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Mesleki Yozlaşma ve Etik Dışı Davranışlar"

Berna Karahan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Mesleki Yozlaşma ve Etik Dışı Davranışlar Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1

2 Yozlaşma Özündeki iyi nitelikleri birtakım dış etkenlerle zamanla yitirmek, özünden uzaklaşmak, bozulmak, dejenere olmak olarak yozlaşma ifade edilmektedir. Toplum içerisinde değer karmaşası oluşması ve zamanla faydacılığın her şeyin önüne geçmesi de etik kurallarının uygulanmasını etkimesine de toplumsal yozlaşma denmektedir. Toplumsal yozlaşma mesleki yozlaşmaya veya etik dışı davranışların kaynağını oluşturmaktadır. 2

3 Toplumsal Yozlaşma 3

4 Toplumsal Yozlaşmanın Nedenleri Ekonomik kaynaklı nedenler POPÜLİZM Siyasal yapıdan kaynaklı nedenler Bürokratik yapıdan kaynaklı nedenler Tarihi nedenler Kamu sırlarını sızdırma Siyasal kayırmacılık Hizmet kayırmacılığı ve satın alma Politik dalavere Rüşvet Adam kayırma Zimmete para geçirme Rant kollama 4

5 Çalışma Hayatında Karşılaşılan Etik Dışı Tutum ve Davranışlar İş kalitesini önemsememe Kurum varlıklarının kötü biçimde kullanımı İş yerinde ayrımcılık yapma Kurumun olanaklarını kişisel amaç için kullanma Kayıt ve raporlar üzerinde tahrifat yapma Yanlış bilgilendirme ya da bilgi saklama İş yerinde hırsızlık yapma Görevi ihmal etme İş yerinde yaranma ve dalkavukluk yapma İş ilişkilerine politik düşünceler katma 5

6 Çalışma Hayatında Karşılaşılan Etik Dışı Tutum ve Davranışlar Çalışma arkadaşları ile ilgili söylenti ve dedikodu yayma Zimmet ve görevi su istimal etme Hediye alma ve ağırlama Rakiplerle ilgili bilgilerin toplanmasında etik dışı yöntemler kullanma Rüşvet isteme veya verme Cinsel tacizde bulunma İş yerinde hırsızlık yapma Ticari ya da mesleki sırları sızdırma Rakiplerle ilgili bilgilerin toplanmasında etik dışı yöntemler kullanma Kötü alışkanlıklar (alkolizm, uyuşturucu, kumar oynama) 6

7 Çalışma Hayatında Etik Paradokslar Herkes bunu yapıyor düşüncesi; «başka meslektaşlarım da yapıyor» Yasal ise ahlakidir düşüncesi; 7

8 İş Hayatında Etik Dışı Davranışların Nedenleri Çevresel Nedenler Rekabet Karşılıklı Güvensizlik Ücretlendirme Etik Davranışların Esnetilmesi Yasaların Etkisi Geleneklerin Etkisi Bireysel Nedenler Etik Standartlardaki Farklılıklar Bencillik Etik Davranışları Farklı Algılama Mesleki Yetersizlik 8

9 Yönetimde Etik Dışı Davranışlar Ayrımcılık Adam kayırma Yıldırma-Korkutma Sömürü; insan ya da nesnelerin adaletsiz kullanımıdır. Çıkar sağlamaya yöneliktir. Sömürünün çeşitli türleri vardır: Sömürücü, sömürülen kişiyi zorlayabilir veya aldatarak kullanabilir. Sömürülen kişi, yapılan eylemlere gönüllü rıza gösterebilir. Sömürülen kişinin amacı, çıkar sağlamak ve kazancını güvenceye almaktır. Hakaret ve küfür Bedensel ve cinsel taciz Görev ve yetkinin kötüye kullanılması 9

10 Etik dışı davranışların gerekçelendirilmesi Toplumun çıkarları için işlerin çabuklaştırmak amacı ile bazı ilke ve prosedürleri atlatmak Kişisel olarak benim çıkarım yok, önemli olan işlerin yerine getirilmesi Yalnızca arkadaşıma yardım ediyorum Madem ki üstlerim beni sömürüyor ben de kendi çıkarlarımı kendi yollarımla elde ederim Çalışan bir suç işlemiş, cezalandırılması gerekir ama benden bulmasın Kurumun rekabet avantajı elde edebilmesi için başvurulan her yol mubahtır. Yaptım ama kimse tarafından farkedilmedim. Kurumumun faydasına olan etik dışı davranışım fark edildiğinde kurumum beni korur. 10

11 Mesleki Yozlaşma Mesleki yozlaşma, mesleki bilgi ve beceriden kaynaklı olarak meslek sahibinin hem meslektaşlarını hem de hizmet sundukları kişileri istismar etmek amacıyla mesleki ahlaki değerlerini hiçe saymasıdır. Çoğunlukla ekonomik çıkar elde etmek amacıyla yaşanır. 11

12 Mesleki Yozlaşmanın Nedenleri İyi niyetle meslektaşlarını korunma Maddi ve manevi doyumsuzluk İdeolojik ve siyasi görüş ayrılıklarının meslek ahlakının parçası haline getirme Bireylerin kendilerini koruma güdüleri Aşırı hırs, bencillik ve aç gözlülük İnsan hayatını hiçe sayma (özellikle yoksul ve çaresizlerin) 12

13 Mesleki Yozlaşmanın Sonuçları Mesleki yabancılaşma Mesleğin toplum içindeki meşruiyetini kaybetmesi Mesleki liyakatsizliğin artış göstermesi Daha fazla mesleki hatalarda artış Hizmetlerin daha fazla maliyetli hale gelmesi Meslektaşlar arasındaki güven bağının zayıflaması 13

14 Örnek Soru Aşağıdaki seçeneklerden hangisi etik dışı davranışların gerekçelendirilmesi olarak gösterilemez? A. «Yalnızca arkadaşıma yardım ediyorum» psikolojisi B. «benden bulmasın» anlayışı C. «kimse tarafından fark edilmedim» zannı D. «kendi çıkarlarımı kendi yollarımla elde ederim» psikolojisi E. «yakalandığımda kurumum beni korumaz» düşüncesi 14

15 Etik dışı davranışların gerekçelendirilmesi Toplumun çıkarları için işlerin çabuklaştırmak amacı ile bazı ilke ve prosedürleri atlatmak Kişisel olarak benim çıkarım yok, önemli olan işlerin yerine getirilmesi Yalnızca arkadaşıma yardım ediyorum Madem ki üstlerim beni sömürüyor ben de kendi çıkarlarımı kendi yollarımla elde ederim Çalışan bir suç işlemiş, cezalandırılması gerekir ama benden bulmasın Kurumun rekabet avantajı elde edebilmesi için başvurulan her yol mubahtır. Yaptım ama kimse tarafından fark edilmedim. Kurumumun faydasına olan etik dışı davranışım fark edildiğinde kurumum beni korur. 15

16 Kaynaklar Kolçak, M. (2016). Meslek Etiği. Ekin Basım Yayın Dağıtım Sökmen, A. (2016). Meslek Etiği. Detay Yayıncılık Sabuncuoğlu, Z (2011). İşletme Etiği. Beta Yayıncılık 16

17 Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 17

Benzer belgeler

RİSK YÖNETİMİ, HASTA GÜVENLİĞİ RİSK YÖNETİMİ, SAĞLIK HİZMETLERİNDE DENETİM, YÖNETİMDE YASAL VE ETİK BOYUTLAR

RİSK YÖNETİMİ, HASTA GÜVENLİĞİ RİSK YÖNETİMİ, SAĞLIK HİZMETLERİNDE DENETİM, YÖNETİMDE YASAL VE ETİK BOYUTLAR 1 RİSK NEDİR? 2 Risk Belirlenmiş bir süre içinde bir durumun ortaya çıkma olasılığı Bu süre