Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması"

Selim Durmaz
6 yıl önce
İzleme sayısı:

açısından karşılaştırılması Deniz Ceylan, Berna Binnur

1 Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması Deniz Ceylan, Berna Binnur Akdede, Emre Bora, Ceren Hıdıroğlu, Zeliha Tunca, Köksal Alptekin, Ayşegül Özerdem

2 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Ötimide, ataklarda Pediatrik, yetişkin ve geriatrik gruplarda Demans riskinde artış (~ 2,5 kat) İlk hastalık döneminden itibaren orta etki düzeyinde bozulmalar yürütücü işlevler, sözel öğrenme ve bellek en belirgin bozulma alanları Psikososyal işlevsellikte bozulma

3 Nitel benzerlikler, nicel farklılıklar Bipolar bozukluk < Şizofreni (stabil durumdaki hastalar) Ceylan D, Şentürk V. Bipolar Bozuklukta Bilişsel İşlevler. Psikiyatride Güncel. 2017

4 Epizodun etkisi Ötimi<Mani-depresyon Sözel bellek ve öğrenme Kurtz MM, Gerraty RT. A meta-analytic investigation of neurocognitive deficits in bipolar illness: profile and effects of clinical state. Neuropsychology. 2009; 23(5):

5 Epizodun etkisi Ötimi<Mani-depresyon Sözel bellek ve öğrenme Kurtz MM, Gerraty RT. A meta-analytic investigation of neurocognitive deficits in bipolar illness: profile and effects of clinical state. Neuropsychology. 2009; 23(5):

6 Şizofrenide remisyonun etkisi Semptomatik <Remisyon (Aktener vd., 2010; Brissos vd., 2011; Hofer vd., 2011)

7 Amaç Her iki hastalığın remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından birbirleriyle karşılaştırılması

8 Yöntem SCID-I görüşmesi en az ilkokul mezunu yaş arası ek bir psikiyatrik, nörolojik hastalığı, demans, mental retardasyon, kafa travması bulunmayan Son altı ayda madde ve alkol kullanım bozukluğu gibi nörobilişsel testleri etkileyecek ek tanısı bulunmayan Son altı ayda nörobilişsel test almamış olmak her iki cinsiyetten hastalar ve sağlıklı gönüller

9 Yöntem Şizofrenide semptomatik remisyon PANSS sanrılar (P1), kavramsal dezorganizasyon (P2), varsanısal davranış (P3), duygulanımda küntleşme (N1), pasif sosyal çekilme (N5), spontanlık kaybı (N6), manyerizm (G5), olağandışı düşünce içeriği (G9) alt skorlarının tümünden 3 (hafif), 2 (minimal) ya da 1 (yok) almak koşulu. Son 6 ay içinde öyküde relaps ve yatış olmaması. Bipolar bozuklukta semptomatik remisyon Son 6 ay içinde duygudurum dönemi geçirmeme

10 Yöntem Bipolar bozukluk tip I (s:77) 33 mani (psikotik özellikli) 44 remisyon (>6 ay ötimi, yaşam boyu psikoz öyküsü +) Şizofreni (s:83) 44 psikotik belirtili 39 remisyon (Andreasen kriterleri) Sağlıklı gönüllüler (s:55)

11 Yöntem Nörobilişsel değerlendirilme Rey Sözel Öğrenme ve Bellek, Wisconsin Kart Eşleme (WKET), Sayı Dizisi, Kelime Çağrışım İşitsel Üçlü Sessiz Harf Sıralama Görsel Kopyalama, Stroop, İz Sürme Kategorik Akıcılık, Sayı Sembolleri testleri

12 Bipolar Bozukluk (s=77) Şizofreni (s=83) Sağlıklı Kontrol (s=55) Kadın % 34.79% 24.5% 40.80% 0.08 a P değeri Yaş (ort±ss) 35.41± ± ± b Eğitim seviyesi (yıl) (ort±ss) 11.61± ± ± b Başlangıç yaşı(ort±ss) 25.95± ± c KGİÖ (ort±ss) 5.03± ± c IGD (ort±ss) 41.95± ± c Duygudurum dengeleyici kullanımı( %) 87.5% 21.9% - <0.001 a Antipsikotik kullanımı (%) 78.1% 100% a Klorpromazin eş değer dozu (mg) SONUÇLAR ± ± <0.001 c Klinik global izlenimler ölçeği (KGiÖ), İşlevselliğin genel değerlendirmesi ölçeği (İGD). a Ki-kare b ANOVA c bağımsız gruplar t testi

13 Gruplar arası karşılaştırmalar BD-P (n=33) BD-R (n=44) Sch-P (n=44) Sch-R (n=39) Sağlıklı (n=55) 5 group anova Sig. Rey ± ± ± ± ±8.08 <0.001 Rey ± ± ± ± ±2.83 0,003 WCST kat 2.91± ± ± ± ±1.61 0,001 WCST pers 25.09± ± ± ± ±8.45 0,061 Sayı dizisi ileri 5.84± ± ± ± ±2.16 0,003 Sayı dizisi geri 5.06± ± ± ±2 6.32±2.41 <0.001 Kategori 33.48± ± ± ± ± ,01 İşitsel sessiz üç harf 43.09± ± ± ± ±8.23 0,002 Görs. kopya 30.39± ± ± ± ±4.14 0,042 Görs. Kopya gecikmiş 24± ± ± ± ±7.79 0,027 Stroop interf 78.59± ± ± ± ± ,001 TMT-A 46.09± ± ± ± ±9.42 <0.001 TMT-B ± ± ± ± ±32.55 <0.001 Sözel akıcılık 19.77± ± ± ± ±4.62 <0.001 Sayı sembol 38.90± ± ± ± ±14.13 <0.001

14 Sağlıklılarla karşılaştırmalar bonferonni Sch-R Sch-P BD-R BD-P Rey 1-5 <0.001 < ,000 0,044 Rey 7 <0.001 < ,245 0,002 WCST kategori 0,024 < ,107 0,003 Sayı dizisi ileri Sayı dizisi geri 1 0, Kategori akıcılık 0,014 < ,941 0,522 İşitsel sessiz üç harf 0,653 < Görsel kopyalama 0,198 < ,947 0,331 Görsel kopyalama <0.001 gecikmiş 0, ,139 Stroop interf 1 0, TMT-A 0,014 < ,657 1 TMT-B 0,019 < ,709 0,542 Sözel akıcılık 0,003 < ,151 0,373 Sayı sembol <0.001 < ,039 <0.001

15 bonferonni BD-P ve Sch-R BD-P ve Sch-P Sch-P ve BD-R Sch-R ve BD-R Sch-P ve Sch-R Rey 1-5 0,606 0,027 < ,002 1 Rey 7 1,000 1,000 0,009 0,017 1 WCST kategori 1 0,476 < ,014 Sayı dizisi ileri 1 1 0,006 0,123 1 Sayı dizisi geri 1 0,333 < ,446 0,051 Kategori akıcılık 1 0,291 0,025 0,67 1 İşitsel sessiz üç harf 1 0,017 0, ,06 Görsel kopyalama 1 0,538 0, ,388 Görsel kopyalama 0,892 0,017 gecikmiş 1 0,414 1 Stroop interf 1 0,01 0,01 1 0,221 TMT-A 0,704 <0.001 < ,704 0,025 TMT-B 1 <0.001 < ,02 Sözel akıcılık 1 0,003 < ,122 Sayı sembol 1,000 0,130,130 1,000 0,143

16 Z SKORLARI

17 GLOBAL BİLİŞSEL FAKTÖR P<0,001 P<0,001 * * * *Sağlıklılardan anlamlı farklılık p<0,001

18 FAKTÖR ANALİZİ S ch-p Sch-R em BD-P BD-Rem HC İşlemleme hızı açısından Sch-P grubu diğer gruplardan farklı (p<0,001) Global kognisyon Global cognition İşlemleme Hızı Processing speed Working memory İşleyen bellek Verbal m em ory Sözel bellek P lanning Planlama Sözel bellek açısından Sch-P ve Sch-R grubu sağlıklılardan farklı (p<0,001)

19 SONUÇLAR İşitsel sessiz üç harf sıralama testi İz sürme testi-a* İz sürme testi-b* Kategori akıcılık Two-way ANOVA F=3.618; df=1; p=0.059 F=5.357; df=1; p=0.022 F=4.628; df=1; p=0.033 F=3.229; df=1; p=0.074 Post-hoc (Bonferonni) Sch<BD=HC Sch vs. BD=0.014 BD vs. HC=0.075 Sch<BD=HC Sch vs. BD<0.001 BD vs. HC=0.209 Sch>BD>HC Sch vs. BD=0<001 BD vs. HC=0.016 Sch<BD<HC Sch vs. BD=0<001 BD vs. HC=0.006

20 Sonuç ve Tartışma Bipolar bozukluk hastaları, psikotik mani döneminde oldukları durumda bile, şizofreni hastalarına benzer ancak daha ılımlı nörobilişsel bozulmalar Hastalık tanısı (bipolar bozukluk/ şizofreni) nörobilişsel işlevleri etkileyen ana faktör olmakla birlikte, yürütücü işlevler ve işleyen bellek alanlarında hastalık tanısı ve remisyonda olup olmama arasında anlamlı etkileşimler

21 Sonuç ve Tartışma Semptomatik dönemlerde, hastalıkların remisyon dönemlerinde gözlenen nörobilişsel bozulmaların nitel benzerlikleri ve nicel farklılıkları devamlılık göstermiştir. Psikotik mani < Psikotik şizofreni (Lewandowski vd., 2013; Zanelli vd., 2010).

22 Sonuç ve Tartışma Kesitsel deseni, hastaların ilaç kullanmakta ve tedavi almakta oluşu, görece küçük örneklem büyüklüğü, psikoz şiddetinin ortak değerlendirmesinin olmaması bu araştırmanın kısıtlılıklarını oluşturmaktadır. Şizofrenide remisyon kriterlerinin kullanılmış olması, geniş bir nörobilişsel batarya kullanılmış olması, psikotik belirtilerin ve duygudurum belirtilerinin ölçümlerine dayanılarak hastalık şiddetinin belirlenmiş olması bu araştırmanın güçlü yanlarıdır.

23 Sonuç ve Tartışma Semptom varlığı ile nörobilişsel işlevler arasındaki ilişkilerin aydınlatılması, ve bilişsel işlev bozukluğun anlaşılmasına ve bilişsel işlevleri destekleyen tedaviler geliştirilmesine yardımcı olabilir. Affektif ve affektif olmayan psikozun nörobiliş etkilerini değerlendirmek için İlk psikotik epizodun izlemi çalışmalarına gereksinim var. Hastalıkların aktif dönemlerinde nörobilişsel belirtileri karşılaştıran daha geniş örneklemli ve boylamsal çalışmalara gereksinim var.

Benzer belgeler

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: -

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: - AÇIKLAMA 2014-2017 Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka Konuşmacı: - Danışman: - Şizofreni ve Bilişsel İşlev Bozuklukları Prof. Dr. Berna Binnur Akdede Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD OLGU