YEME BOZUKLUĞUNDAN İŞ YERİNDE YILDIRMA YA. Dr. Zerrin Oğlağu Prof. Dr. Şahika Yüksel İstanbul Tıp Fakültesi Psikososyal Travma Programı

Transkript

1 YEME BOZUKLUĞUNDAN İŞ YERİNDE YILDIRMA YA Dr. Zerrin Oğlağu Prof. Dr. Şahika Yüksel İstanbul Tıp Fakültesi Psikososyal Travma Programı

2 OLGU; 29 yaşında, bekar, kadın Doktora öğrencisi İstanbul da kız kardeşi ve kuzeni ile yaşıyor, 3/1 Üniversite sınavını kazandıktan sonra İstanbul a yerleşiyor

3 YAKINMALARI; İştahsızlık Kilo kaybı Adet düzensizliği Kendi bedenine bakmaktan korkma Güven eksikliği Kapana kısılmış gibi hissetme Geleceğin kötü olacağını düşünme Çaresizlik İşe gitmek istememe Karamsarlık Umutsuzluk Sinirlilik İrkilme Dikkat dağınıklığı

4 ÖYKÜSÜ; Üniversiteden mezun olduktan sonra doktora yapmak üzere göreve başlamış 4 yıl boyunca daha önce kimsenin asistan olarak verilmediği bir öğretim üyesi ile birlikte çalışması istenmiş Bu süre içinde öğretim üyesinin her koşulda kendisini aşağıladığını, sürekli bağırdığını, bazen onun adına yalan söylemesini istediğini, yapmadığı zaman daha çok kızdığını, telefonda bile hakaret ederek konuştuğunu, kendisini yapmadığı şeylerle suçladığını, Bu dört yıllık sürede her gün kendi deyimiyle mikrotravma ya maruz kaldığını belirtiyordu

5 Özellikle son iki yıldır katlanmak çok daha zor Kendisini yetersiz ve eksik hissetme Yaşadıklarını düşünmeme ve hakkında konuşmama Halsizlik 37 kiloya kadar düşüş Boy: 158cm, BKİ: 14.8 kg/m2 Artık kendi bedenine bakmak istememe İşe giderken bile makyaj yapamama Tartılmaktan korkma 2 ay kadar menstruasyonlarının kesilmesi Birlikte çal t ö retim üyesini tan mlamakta zorland n, genelde ya ad klar n hat rlamamaya çal t n söylüyordu.

6 Mikrotravmalar? parfümün ne kadar i renç, eker kavanozuna dü mü gibisin, bir daha bunu sürmeni yasakl yorum bugün de baya makyaj yapm s n, sana bakan ne cevizler k rd n sanar benim bilgisayar mdan porno sitelere girdi ini herkese anlatt m sen ne kadar geri zekal, ahmak birisin.

7 YAŞAM ÖYKÜSÜ Küçük bir il merkezinde, hastanede, NSD ile zamanında, 2800 gr ağırlığında doğum Nöromotor gelişim normal sınırlarda 3 ve 7 yaş arayla kardeşlerin doğumu İlkokul 1. sınıf Türkiye de dönüş Avrupa 5 yıl sonra geri Ülkeye adapte olmakta zorluk Derslerinde hep başarılı, kolay öğrenen

8 Cinsel Gelişim 12 yaşında menarş İkincil cinsiyet karakterlerinin kabulünde sorun yok Geçmişte tedavisiz düzelen vaginismus öyküsü mevcut

9 Öz soygeçmiş: Vaginismus dışında özellik yok Fiziksel hastalığı yok Sigara alkol madde kullanımı yok

10 Travmatik Yaşam Olaylarını Değerlendirme Ölçeği: 51 (0 88)

11 TANI İŞ YERİNDE YILDIRMA DAVRANIŞINA MARUZ KALMAYA BAĞLI TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU MAJOR DEPRESİF EPİZOD

12 TEDAVİ FARMAKOTERAPİ Mirtazapin 30 45mg/g Paroksetin mg/g + olanzapin 5 mg/g Venlafaksin mg/g BİREYSEL PSİKOTERAPİ (TRAVMA ODAKLI TEDAVİ)

13 KLİNİK GİDİŞ Travmanın belgelenmesi/rapor Çalıştığı birim ve öğretim üyesinin değiştirilmesi

14 PSİKOTERAPİ Seanslara devamda zorluk çalışıyor olmak şehir dışında olmak çoğunlukla haber vermeden Travmanın konuşulmasında / yazılmasında zorluk hak etti inden fazla de er veriyor olmak

15 10 seans kg Depresif belirtilerde ve TSSB belirtilerinde değişim yok

16 MOBBİNG YILDIRMA

17 Tanım: Mobile vulgus (Lat): Kararsız kalabalık Mob (İng): Yasal olmayan biçimde şiddet uygulayan kalabalık Mobbing (İng eylem): Psikolojik şiddet, kuşatma, topluca saldırma, rahatsız etme veya sıkıntı verme

18 İş yerinde duygusal linç İş yerinde psikolojik terör İş yeri travması İş yerinde psikolojik taciz İş yerinde duygusal saldırı İş yerinde yıldırma Psiko terör

19 Kontranz Lorenz, 1960s: Büyük bir hayvanın tehdidine karşı daha küçük hayvan gruplarından gelen karşı saldırılar Bireyin iş yerlerinde üstü/astı/eşitleri tarafından uygulanan ve bireyi iş yaşamından dışlamak amacıyla taciz, rahatsız etme ve yıldırma davranışlarıyla kasıtlı olarak yapılan uzun bir periyotta uygulanan sürekli, sistemli davranışlar bütünü Leymann (1984): İş yeri terörü Tim Field: Mağdurun benliğini öldürme çabası İş hukukçuları Sosyologlar Ruh sağlığı profesyonelleri

20 Kişiye yönelik düşmanca tavırların varlığı Bu tavırların uzun süreli ve sistemli olarak tekrarlanması haftada >1 ve en az 6 ay boyunca süregelmesi Bu davranışların kişiye zarar verme ve yıpratma amacıyla kasıtlı olarak uygulanması Mağdurun bu saldırılarla baş etmekte zorlanıyor olması Leymann

21 Çeşitli etik dışı iletişim ve düşmanca davranışlar Bir iyi bir kötü davranma Önemli kimlik özelliklerini hiçe sayma İsmini sürekli yanlış söyleme Kabalık, aldırmazlık Kişiyi nedensiz bekletme Haksız yere suçlama Dedikodu yoluyla saygınlığını zedeleme Küçük düşürme Vickers, 2001

22 Temel amaç; kişiyi sürekli olarak dışlamak ve oluşan saldırgan ortamda kişinin işten uzaklaşmasını işi bırakmasını sağlamak

23 Yaygınlık; Fazla sayıda, farklı sonuçlu çalışma %11 45 arası değişen oranlar ABD de kamu çalışanlarını kapsayan bir araştırmada; kadın çalışanların % 42 si erkek çalışanların ise % 15 i

24 Kişisel Nedenleri; Uygulayıcı ve mağdurun kişilik özellikleri Sosyal Düşmanca örgüt kültürü, modern kültürün güçlükleri Örgütsel Rol çatışması, belirsizliği, negatif iş çevresi Beswick,2004;Zapf 1999

25 SINIFSAL ETNİK ETNİK CİNSİYETÇİ EŞİTSİZLİK!!! Çalışanlar > Yöneticiler Yaşlılar > Gençler Kadınlar > Erkekler Hiyerarşik yapılanmalar (asker sağlık polis örgütleri) (Işık 2007, Gökçe 2006)

26 Yıldırmanın Çalışma Yaşamına Etkileri Tedavi ve kaza masrafları Avukatlık ücretleri Hastalıklı örgüt kültürü Kısıtlanmış yaratıcılık Hastalık izinlerinin artması Yüksek iş gören devir hızı Düşük verim Uzmanlık kaybı Çalışanlara tazminat ödeme Davenport, 2003

27 Yıldırmanın uygulama biçimi, süresi ve şiddeti ile bağlantılı olarak bir çok fiziksel ve ruhsal bozukluk ortaya çıkabilir

28 Mağdurlarda; iş tatminsizliği stres belirtileri psikosomatik şikayetler depresyon kardiyovasküler bozukluklar işe gelmeme hipnotik ve sedatif kullanımının artması astım deri hastalıkları kronik ağrı Elvira, 2003; Vartia, 2003

29 Leymann, 1996 Yıldırma mağdurları ile cinsel şiddet mağdurları / intihara tanık olan tren vatmanları karşılaştırması Kendini suçlama ve güvensizlik açısından cinsel şiddet mağdurlarına benzer TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU

30 NE YAPMALI?? Haberdarlığın arttırılması Belgeleme Rapor Tedavi Örgütlü mücadele

31 Te ekkürler