İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI

Transkript

1 2017

2 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI

3 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI İKTİSADİ RAPOR 2017 Yayın No:2017/1 SAMSUN Eylül 2017 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN i

4 Bu eserin tüm telif hakları Samsun Ticaret ve Sanayi Odası na aittir. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın ismi kaydedilmek koşulu ile yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın yazılı izni olmaksızın yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. 1.BASKI Eylül 2017, SAMSUN SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Hançerli Mahallesi Abbasağa Sokak No: / İlkadım SAMSUN Tel: Faks: E-Posta: samsuntso@samsuntso.org.tr Web: H a z ı r l a y a n: İbrahim ÇELİK, Endüstri Mühendisi Samsun TSO, Genel Sekreter Yardımcısı Cilt-Baskı: Bu Yayın 1200 Adet Basılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN ii

5 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI SUNUŞ Üyelerimizin ve bölgemizin ihtiyaçları doğrultusunda politikalar üreterek, sınai, ticari ve sosyal bakımdan ülke kalkınmasına destek sağlamayı misyon olarak belirleyen Odamızın en önemli amacı Samsun un kalkınmasına yönelik projeler üreterek kentimizin ekonomik bağlamda gelişmesini sağlamaktır. Şüphesiz bu gelişim sürdürülebilir olmalıdır. Bu da rasyonel bir bakış açısıyla sağlanabilir. Sorunların doğru ve yerinde tespitinin, üretilen çözümlerin uygulanabilirliğinin sağlanması güvenilir bilgi ile mümkündür. Potansiyeli, mevcut kaynakları, ihtiyaçları, sağlayacağı faydayı doğru ölçmek gerekir. Bu anlayışa ve gerekliliğe istinaden her yıl kentimize ilişkin istatistiki verileri derleyip bir kaynak haline getiriyoruz. Tabiri caizse kentin bir sayısal fotoğrafını çekiyor, ilimizin ve iş dünyamızın yaşadığı sorunlara doğru tespitler konulması için aracı oluyoruz. Kentimizin sayısal bir fotoğrafı niteliğinde olan bu kaynak farklı birçok kurumca hazırlanan verilerin titiz bir çalışma sonucu detaylı olarak bir araya getirilmesiyle oluşturulmaktadır. Çalışmamızda şehrimize ait toplumsal ve kültürel yapı, ekonomik yapı ve makroekonomik göstergelere yer verilmiştir. Raporumuzun başta üyelerimize, karar vericilere, iş dünyasına, akademisyenlere, kısacası toplumdaki bütün kesimlere yönelik bir yol haritası oluşturacağı inancıyla, Samsun İktisadi Rapor 2017 çalışmasının hazırlanmasında odamız çalışanları başta olmak üzere emeği geçen, katkısı olan tüm kişi ve kurumlara teşekkür ederim. Salih Zeki MURZİOĞLU Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Yönetim Kurulu Üyesi İ KTİSADİ R APOR 2017, S AMSUN iii

6 İÇİNDEKİLER SAYFA KONU 1 GİRİŞ 19 DÜNYA EKONOMİSİ 23 ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE 27 TÜRKİYE EKONOMİSİ 45 TARİHÇE 49 COĞRAFİ YAPI 55 NÜFUS 65 DEMOGRAFİK GÖSTERGELER 79 İÇ GÖÇ 83 SAMSUN UN EN FAZLA NET GÖÇ ALDIĞI VE VERDİĞİ İLLER 84 SAMSUN İLİNDE EĞİTİM DURUMUNA GÖRE İÇ GÖÇ 87 KISACA İLÇELER 93 EKONOMİK YAPI 95 GAYRI SAFİ YURTİÇİ HASILA 98 SEKTÖRLER İTİBARİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA 101 KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA 105 GELİŞMİŞLİK 109 KAMU YATIRIMLARI 112 KİŞİ BAŞINA DÜŞEN KAMU YATIRIMLARI 115 YATIRIM TEŞVİKLERİ 121 KİŞİ BAŞINA YATIRIM TEŞVİK 123 SANAYİ 125 SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE SAMSUN SANAYİ 127 KAPASİTE RAPORU İSTATİSTİKLERİ 129 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ 137 KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ 139 İSO 500 FİRMALARI 143 SAMSUN SERBEST BÖLGESİ 145 MARKA/PATENT/FAYDALI MODEL/ENDÜSTRİYEL TASARIM 151 SINAİ MÜLKİYET HAKKI TESCİLLERİ 153 FİRMA İSTATİSTİKLERİ 157 ODALAR (TİCARET/ESNAF SİCİL) 158 TİCARET VE SANAYİ ODALARI 164 ESNAF VE SANATKAR ODALARI 167 İŞ KAYITLARINA GÖRE GİRİŞİM 171 DIŞ TİCARET 172 İHRACAT 178 İTHALAT 185 KİŞİ BAŞINA İHRACAT VE İTHALAT RAKAMLARI 186 TİM İLK 1000 İHRACATÇI FİRMA LİSTESİ 187 SAMSUN GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEMLERİ 195 BANKACILIK 200 KREDİLER 206 MEVDUAT 212 SAMSUN KREDİ PERFORMANSI 214 KİŞİ BAŞINA MEVDUAT VE KREDİ 215 PROTESTOLU SENETLER 221 ÇEK İSTATİSTİKLERİ 222 KARŞILIKSIZ ÇEKLER 225 İBRAZINDA ÖNENEN ÇEKLER 227 VERGİ İSTATİSTİKLERİ 228 VERGİ TAHAKKUK VE TAHSİLATI 232 MÜKELLEF SAYILARI 235 İŞGÜCÜ/İSTİHDAM/İŞSİZLİK 241 SOSYAL GÜVENLİK 242 ÖNCELİKLİ YAŞAM GÖSTERGELERİ 255 İŞ KAZALARI 257 TARIM VE HAYVANCILIK 275 ULAŞTIRMA 289 ENERJİ VE MADENLER 295 EĞİTİM 309 YÜKSEK ÖĞRETİM 313 SAĞLIK 321 KÜLTÜR 327 TURİZM 335 SPOR 339 KONUT VE YAPI İSTATİSTİKLERİ 347 YAŞAM ENDEKSLERİ 349 SAMSUN KOSGEB 351 İŞKUR 353 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI 355 TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU 357 AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ 361 İCRA VE İFLAS 365 SUÇ İSTATİSTİKLERİ 367 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 373 SAMSUN KAÇINCI SIRADA? 377 KAYNAKÇA İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN iv

7 GİRİŞ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 1

8 GİRİŞ Bu çalışmamızda kısaca dünya ekonomisinden bahsettikten sonra uluslararası endekslere göre Türkiye nin durumu incelenmiş, sonrasında Türkiye ekonomisi ana başlıklar altında kayda alındıktan sonra Samsun ili, eğitimden sağlığa, dış ticaretten turizme kadar bir çok alanda analiz edilmeye çalışılmıştır. DÜNYA EKONOMİSİ Uluslararası Para Fonu nun (IMF) her yıl düzenli olarak yayınladığı ve 2016 yılı Ekim ayında yayınlanan Dünya Ekonomik Görünümü raporuna göre küresel büyümede yavaş büyüme tuzağı etkisini sürdürmektedir yılında %3.4 büyüyen dünya ekonomisi büyümesi, 2015 yılında %3.2 olarak gerçekleşmiştir yılı büyümesinin ise %3.1 seviyesinde olacağı tahmin edilmektedir yılı, Dünya ekonomisi için ilk yarıda yavaş geçilen ve geçmişten gelen problemlerle boğuşulan bir yıl olurken, ikinci yarısı gelecek hakkında politik ve ekonomik belirsizliklerin arttığı, küresel olarak ülkelerin ekonomik tutumlarının yakın zamanda değişebileceğinin öngörüldüğü bir yıl olmuştur. IMF nin 2016 yılı Ekim ayında yayınlanan Dünya Ekonomik Görünümü raporu sonuçlarına göre kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla değeri tahminleri daha önceki yıllara benzer olarak kişi başına milli geliri en yüksek ülke 57 Bin 294 dolar ile ABD olmuştur. ABD yi 48 Bin 190 dolar ile Almanya, 46 Bin 294 dolar ile Kanada, 42 Bin 514 dolar ile İngiltere, 42 Bin 384 dolar ile Fransa, 38 Bin 894 dolar ile Japonya ve 36 Bin 451 dolar ile İspanya takip etmiştir. SGP ye göre kişi başına milli geliri en düşük olan ülkeler ise 6 Bin 658 dolar ile Hindistan, 15 Bin 211 dolar ile Brezilya ve 15 Bin 424 dolar ile Çin olmuştur. Finansal kriz sonrası küresel ekonomideki durgunluk enflasyon oranlarını da etkilemiştir yılında tüketici fiyat enflasyonu 2008 krizinden beri en düşük seviyesini görmüş, 2016 yılında ise hafif bir artış göstermiştir. Küresel enflasyon 2016 yılında %2.9 olarak gerçekleşerek 2015 yılına göre 0.1 puanlık bir artış göstermiştir. Gelişmiş ülkelerde bu oran 0.5 puanlık bir artışla %0.8 olmuş, gelişmekte olan ülkelerde ise 0.2 puanlık düşüşle %4.5 olarak gerçekleşmiştir. Dünya ekonomisindeki durgunluk, küresel dış ticareti de etkilemektedir yılında canlanan gelişmiş ekonomiler 2016 da tekrar yavaşlarken, hız kaybeden gelişmekte olan ekonomiler ise toparlanma eğilimi göstermiştir. Toplam küresel büyümenin yavaşladığı 2016 yılında, küresel ticaret de bu yavaşlamayla birlikte hız kaybetmiştir yılında %3.8 büyüyen dış ticaret hacmi, 2015 yılında hızlı bir düşüşle %2.5 büyümüştür yılında ise bu oranın %2.3 e gerileyeceği tahmin edilmektedir. ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE Bu bölümde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanmış 22 adet seçilmiş uluslararası endekse göre Türkiye nin durumu incelenmiştir. Türkiye; Avrupa 2020 Rekabet Endeksine göre 28 ülke içinde 26 ncı sırada, Özet Yenilik Endeksine göre 36 ülke arasında 32 nci sırada, Lojistik Performans Endeksine göre 160 ülke arasında 34 üncü sırada, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksine göre 167 ülke arasında 70 inci sırada, İnsani Gelişme Endeksine göre 188 ülke arasında 71 inci sırada, Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksine göre 159 ülke arasında 90 ıncı sırada bulunmaktadır. TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2015 yılında küresel ekonomideki belirsizliklere, ana ticaret ortaklarımızdaki durgunluk ve jeopolitik gerginliklere rağmen, özellikle özel tüketimin desteği ile birçok dünya ülkesinin üzerinde % 6,1 büyüme göstermiştir yılında da küresel ekonomideki durgunluk süreci tam olarak aşılamamış, büyüme oranları düşük seyrini korumuştur. Jeopolitik riskler ve siyasi belirsizlikler küresel ekonomiyi olumsuz etkilemeye devam etmiştir. Türkiye ekonomisinde de dünya ekonomisindeki gelişmelere paralel olarak durgunluk devam etmiş, ekonomi büyük ölçüde iç talep kaynaklı olarak vasat bir büyüme göstermiştir yılında zincirlenmiş hacim endeksine göre; tarım sektörü %4.1, hizmetler sektörü %0.8 küçülürken, sanayi sektörü %4.5, inşaat sektörü %7.2 büyümüştür yılında 12 Bin 112 dolar olan kişi başına milli gelir, 2015 yılında 11 Bin 14 dolara, 2016 yılında da 10 Bin 807 dolara gerilemiştir yılında %1.5 azalan dış borç stoku, 2016 yılında %2.1 artış göstermiştir. Böylece 2015 yılında milyar dolar olan brüt dış borç stoku, 2016 yılında milyar dolara yükselmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 2

9 SAMSUN Binlerce yıllık tarihi ile birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir şehir olan Samsun halen bölgesinin sosyoekonomik açıdan en büyük kentidir. Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun 9,364 Km² yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak kuzey enlemleri, ve doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu, batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya, Güney batısında ise Çorum illeridir. Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. NÜFUS Türkiye nüfusunun 13 Milyon 648 Bin 270 kişi olduğu 1927 yılında nüfusu 260 Bin 868 kişi olarak tespit edilen Samsun, nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 17 nci sırada yer almaktaydı. Samsun ili 2016 yılsonu itibariyle 1 Milyon 295 Bin 927 kişilik nüfusu ile 81 il arasında 16 ncı sırada yer almıştır yılında Samsun un nüfusu bir önceki yıla göre 16 Bin 43 kişi artmıştır. İlin yüzölçümü km² (göller hariç) ile Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %1.2 sini oluşturmaktadır. Samsun da kilometrekareye düşen nüfus 1927 yılında 29 kişi iken, 2016 yılında 143 kişiye yükselmiştir yılında Türkiye de kilometrekare başına nüfus 18 kişi iken, 2016 yılında 104 kişiye yükselmiştir. Samsun ilinin nüfus payı sürekli azalma eğilimindedir. Samsun ilinin nüfus payı döneminde artmış, 1965 yılından itibaren kesintisiz azalarak 2016 yıl sonunda %1.62 ye kadar gerilemiştir. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen 1 Milyon 309 Bin 771 adet doğumun 16 Bin 921 adedi Samsun da gerçekleşmiştir yılında %1.47 olan Samsun un doğum sayısı payı 2016 yılında %1.29 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin doğum sayısı payı düşüş eğilimindedir. Türkiye de 2016 yılında gerçekleşen 422 Bin 135 adet ölümün 8 Bin 427 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında %1.92 olan Samsun un ölüm sayısı payı 2016 yılında %2.00 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un ölüm sayısı payı artış eğilimlidir yılında Türkiye de gerçekleşen 594 Bin 493 adet evliliğin 9 Bin 430 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında evlenme sayısı payı %1.98 olan Samsun un 2016 yılında payı %1.59 olarak gerçekleşmiştir yılında Türkiye de gerçekleşen 126 Bin 164 adet boşanmanın Bin 794 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında boşanma sayısı payı %1.62 olan Samsun un 2016 yılında payı %1.42 olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 3

10 İÇ GÖÇ 2000 genel nüfus sayımına göre 51,644 kişi ile (toplam iç göçün %5.1 i) en fazla net göç veren Samsun yılları arasında aldığı göçten daha fazla göç vererek sürekli net göç vermiştir yılında Samsun net göç almıştır. Samsun ili 2009 yılında 707 kişi, 2010 yılında 9,407 kişi, 2011 yılında 8,305 kişi, 2012 yılında 9,312 kişi, 2013 yılında 3,860 kişi, 2014 yılında 3,462 kişi, 2015 yılında 2,909 kişi net göç vermiş, 2016 yılında ise 500 kişi net göç almıştır. EKONOMİK YAPI Samsun, ekonomisi ve nüfusu ile Karadeniz Bölgesi'nin halen en büyük kentidir. Karadeniz havzasında önemli bir coğrafi konuma sahip olan Samsun, deniz, kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânları ile büyük potansiyele sahiptir. Şehirde kamuya ait sanayi tesisleri ile başlayan sanayileşme süreci 1980 sonrası dönemde Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması ve özel sektör yatırımları ile devam etmektedir. Samsun ilinde dördünde üretim faaliyetleri devam etmekte olan, biri tahsis aşamasında biri de kuruluş aşamasında toplam 6 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcuttur. Bafra ve Çarşamba ovalarında yetiştirilen ürünler öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım ürünlerinin İhracat imkânları şehrin ekonomisine ciddi katkı sağlayacak potansiyele sahiptir. Samsun' da yapılan hayvancılık ailelerin kendisini geçindirmesine yönelik olmakla birlikte gelişmeye müsait ve yatırım yapılabilecek bir alandır. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA 2004 yılında toplam 7 milyar 40 milyon TL gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olan Samsun, 2014 yılında toplam 24 milyar 335 milyon Türk Lirası gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olmuştur. Samsun un toplam gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %1.22 iken 2014 yılında bu pay %1.19 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin kişi başına gayri safi yurtiçi hasılası 2004 yılında 4 Bin 61 ABD doları iken 2014 yılında 8 Bin 790 ABD doları olarak hesaplanmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 4

11 GELİŞMİŞLİK Samsun, İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (1996) raporunda (eksi) olan gelişmişlik endeksi ile 76 il arasında 35 inci sırada yer almıştır. Samsun ili, Devlet Planlama Teşkilatının hazırlamış olduğu İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporuna göre Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında (81 il içinde) (artı) olan endeks değeri ile 32 inci sırada yer almıştır. İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporunda 32 inci sırada yer almış olan Samsun, 2011 Yılı sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi çalışmasında 81 il arasında bir sıra gerileyerek 33 üncü sırada yer almıştır. KAMU YATIRIMLARI Kamu yatırımları, yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırımların ve istihdamın artırılması, şehrin sosyoekonomik durumunun iyileşmesi için büyük önem arz etmektedir döneminde Samsun un toplam kamu yatırımlarından almış olduğu payda önceki yıllara göre önemli bir artış olmakla birlikte 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 ve 2016 yılları kamu yatırım payında önemli bir düşüş mevcuttur. Samsun 2016 yılı programında bir önceki yıla göre %35.3 oranında artışla 408 milyon 19 bin TL kamu yatırımı almıştır. Aynı dönemde Türkiye de toplam kamu yatırımları %23.1 oranında artmıştır. Samsun 2016 yılında kamu yatırımlarından en fazla pay alan 23 üncü il durumundadır döneminde kamu yatırım tutarı Türkiye de %393.2 artarken Samsun da %570.5 oranında artmıştır., grafikte gösterilen paylar muhtelif illere yapılan yatırımlar hariç hesaplanmıştır. Türkiye de kişi başına düşen kamu yatırımı 2015 yılında 790.TL iken 2016 yılında %21.4 oranında artışla 960.TL ye yükselmiştir yılında kişi başına düşen kamu yatırımı 236.TL olan Samsun ilinin 2016 yılı kişi başı düşen kamu yatırımı %33.7 oranında artarak 315.TL ye yükselmiştir döneminde kişi başına düşen kamu yatırımı Türkiye de %214.9 oranında artarken Samsun ilinde %74.4 oranında artmıştır. Samsun ilinin kişi başına düşen kamu yatırımı artış oranı Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır. Türkiye de kişi başına kamu yatırımı (muhtelif iller hariç) 2007 yılında 179.TL iken 2016 yılında 509.TL ye yükselmiştir. YATIRIM TEŞVİK Yüksek Planlama Kurulunun 16 Ekim 1997 tarih, 97/88 sayılı kararı ile 1. Derecede kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınan ve halen kalkınmada öncelikli yöre statüsünde bulunan Samsun, 19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile desteklerin uygulanması açısından altı bölgeye ayrılan yatırım teşvik sisteminde 3. Bölgede yer almaktadır. Samsun ili, 2016 yılında toplam sabit yatırım tutarı 341 milyon Türk Lirası olan 1 adedi yabancı sermayeli olmak üzere toplam 41 adet yatırım teşvik belgesi almıştır. Bu 41 adet yatırım teşvik belgesinin istihdam rakamı Bin 10 kişidir. Samsun ilinin 2002 yılında %1.02 olan yatırım teşvik belge sayısı payı 2016 yılında %0.79 oranında, 2002 yılında %1.11 olan sabit yatırım tutar payı 2016 yılında %0.35 oranında, 2002 yılında %0.87 olan istihdam sayısı payı 2016 yılında %0.71 oranında gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 5

12 SANAYİ Samsun ilinin coğrafi konumu ve yapısı sanayi yatırımları için diğer Karadeniz illerine göre daha avantajlı durumdadır. Şehrin bu özelliği başta bakır, gübre ve sigara fabrikaları olmak üzere büyük sanayi işletmelerinin bölgede kurulmasına zemin hazırlamıştır. Şehirde kamuya ait sanayi tesisleri ile başlayan sanayileşme süreci 1980 sonrası dönemde Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması ve özel sektör yatırımları ile devam etmektedir yılında Samsun da tüketilen elektriğin %42.55 i Sanayi işletmeleri tarafından tüketilmiş, Türkiye de ise elektriğin %47.64 ü sanayi işletmeleri tarafından tüketilmiştir. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İlimizde Merkez Organize Sanayi Bölgesi, Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, Bafra Karma&Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, tahsis aşamasına kadar gelen Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ve kuruluş aşamasındaki Çarşamba Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere toplam 6 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Kavak Organize Sanayi Bölgesinde parsellerin tahsisi devam etmektedir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinin unvanı tarihinde Samsun-Bafra Karma ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi şeklinde değiştirilmiştir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılar için arsa tahsisleri devam etmektedir. Gıda ihtisas Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde arsa tahsis aşamasına kadar gelinmiştir. Çarşamba Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş çalışmaları hızla devam etmektedir. Samsun da Üretim ve İhracatın büyük bir kısmı başta Merkez Organize Sanayi Bölgesinde olmak üzere Organize Sanayi Bölgelerinde gerçekleşmektedir. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 76 işyerinde 5 Bin 36 kişi istihdam edilmekte, Kavak Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 25 işyerinde 721 kişi istihdam edilmekte, Bafra Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 22 işyerinde 600 kişi istihdam edilmekte, Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 14 işyerinde 195 kişi istihdam edilmektedir. İl genelindeki Organize Sanayi Bölgelerinde üretimde olan 137 işletmede toplam 6 Bin 552 kişi istihdam edilmektedir. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ Samsun ilinde Nisan 2017 itibariyle toplam 15 adet küçük sanayi sitesi mevcut olup bu sanayi sitelerinde toplam 7 Bin 817 adet işyerinde 22 bin 445 kişi çalışmaktadır. Tekkeköy ilçesinde 3 adet, Canik ilçesinde 2 adet, Çarşamba ilçesinde 1 adet, Bafra ilçesinde 2 adet, Terme ilçesinde 1 adet, Ondokuzmayıs ilçesinde 1 adet, Alaçam ilçesinde 1 adet, Vezirköprü ilçesinde 1 adet, Havza ilçesinde 2 adet ve Ladik ilçesinde 1 adet küçük sanayi sitesi mevcuttur. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 6

13 TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU İstanbul Sanayi Odası nın yapmış olduğu Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketine göre 2016 yılında ankete katılan ilk 500 sanayici arasına 5 adet, ikinci 500 sanayici arasına da 5 adet Samsun firması girmiştir. Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketine göre ilk bin sanayici arasına 2005 yılında %0.70 pay ile toplam 7 adet Samsun firması girmişken 2016 yılında %1.00 pay ile 10 adet Samsun firması girmiştir. SAMSUN SERBEST BÖLGESİ Samsun Serbest Bölgesi Samsun Liman sahası içinde 20 Mart 1998 tarihinde Resmi açılışı yapılarak hizmete girmiştir. Samsun Serbest Bölgesinin yer ve sınırları 27 Kasım 1995 tarih ve 95/7523 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenmiş ve m² lik bir alanda TCDD den devralınmak suretiyle kurulmuştur. Samsun Serbest Bölgesinin toplam ticaret hacmi 2015 yılında 120 Milyon 919 Bin 752 dolar iken bu rakam 2016 yılında 80 Milyon 897 bin 235 dolar olarak gerçekleşmiştir döneminde Samsun Serbest bölgesinin toplam ticaret hacmi %579.4 oranında artmıştır. Samsun Serbest bölgesinin 2016 yılında bir önceki yıla göre toplam ticaret hacmi %33.1 oranında azalmıştır yılında Samsun Serbest Bölgesi toplam ticaretinin %12.46 sı bölgeden yurtdışına, %44.13 ü bölgeden Türkiye ye, %4.09 u Türkiye den bölgeye, %39.32 si yurtdışından bölgeye şeklinde gerçekleşmiştir. SINAİ MÜLKİYET HAKKI 2016 yılında Samsun dan 611 adet Marka başvurusu, 22 adet Patent başvurusu, 31 adet Faydalı Model başvurusu, 61 adet (tasarım) Endüstriyel Tasarım başvurusu yapılmıştır. Samsun ilinin 5 adet tescilli coğrafi işareti bulunmaktadır. Bafra Pidesi ( ), Terme Pidesi ( ), Samsun Kaz Tiriti ( ), Samsun Simidi ( ), Bafra Zembili ( ) Samsun ilinin Tescilli Coğrafi İşaretleridir. AÇILAN KAPANAN FİRMALAR Samsun da 2016 yılında 490 şirket, 9 kooperatif, 469 gerçek kişi ticari işletme kurulurken, 85 şirket, 23 kooperatif, 205 gerçek kişi ticari işletme kapanmıştır. TİCARET VE SANAYİ ODALARI İlimizde 6 adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcuttur. Bu Odalara kayıtlı toplam faal üye sayısı tarihinde 10,598 adettir. Firmaların Bin 604 adedi Anonim şirket, 4 Bin 995 adedi Limited Şirket, 3 Bin 666 adedi gerçek kişi ticari işletme, 229 adedi kooperatif, 56 adedi kollektif şirket, 47 adedi iktisadi işletme, 1 adedi de komandit şirket tipindedir tarihinde firmaların %64.6 sı Samsun TSO, %13.3 ü Bafra TSO, %9.9 u Çarşamba TSO, %4.9 u Terme TSO, %3.8 i Vezirköprü TSO, %3.5 i de Havza TSO üyesidir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 7

14 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 2016 yılında bir önceki yıla göre faal üye sayısı %2.16 oranında artan Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın döneminde toplam faal üye sayısı %15.6 oranında artmış ve 6 Bin 845 adede ulaşmıştır sonu itibariyle üyelerin Bin 259 adedi Anonim Şirket, 3 Bin 691 adedi Limited Şirket, Bin 723 adedi gerçek kişidir. ESNAF VE SANATKAR ODALARI tarihi itibariyle Samsun ili 35 Bin 402 adet esnaf sayısı ile 13 üncü sırada, %2.73 olan esnaf/nüfus oranı ile 27 nci sırada, 72 adet oda sayısı ile 12 nci sırada, 469 olan oda başına düşen esnaf sayısı bakımından 29 uncu sırada yer almaktadır. Türkiye de tarihi itibariyle 1 Milyon 674 Bin 390 adet esnaf bulunmaktadır. Samsun un esnaf sayısı payı %2.11 olup nüfus payı olan %1.62 oranının üzerindedir tarihi itibariyle 32 Bin 520 esnaf ile %2.16 paya sahip olan Samsun, tarihi itibariyle 35 Bin 402 esnaf ile %2.11 paya sahiptir döneminde esnaf sayısı Türkiye de %11.07 oranında artarken Samsun da %8.86 oranında artmıştır. İŞ KAYITLARINA GÖRE GİRİŞİM İş kayıtları toplam girişim sayısına göre 2015 yılında Türkiye de 3 Milyon 584 Bin 832 adet girişimci var iken 2016 yılında bu rakam 3 Milyon 652 Bin 521 adet olarak gerçekleşmiştir. İş kayıtları toplam girişim sayısına göre 2015 yılında Samsun ilinde 53 Bin 395 adet girişimci var iken 2016 yılında bu rakam 54 Bin 69 adet olarak gerçekleşmiştir. İHRACAT 2016 yılında Türkiye de 66 Bin 953 firma toplam 142 milyar 544 milyon 457 bin dolar ($) ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye de 2016 yılında bir önceki yıla göre ihracat tutarı %0.90 oranında azalmış, İhracatçı firma sayısı %2.84 oranında artmış, firma başına ihracat tutarı %3.64 oranında azalmıştır yılında Samsun da yerleşik 247 firma toplam 358 Milyon 688 Bin dolar ($) ihracat gerçekleştirmiştir. Samsun 2016 yılı ihracat tutarı rakamına göre 26 ncı sıradadır yılında bir önceki yıla göre Samsun da ihracat tutarı %9.98 oranında azalmış, ihracatçı firma sayısı %1.98 oranında azalmış, firma başına ihracat tutarı %8.15 oranında azalmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 8

15 İTHALAT 2016 yılında Türkiye de 68 Bin 635 firma toplam 198 milyar 617 milyon 392 bin dolar ($) ithalat gerçekleştirmiştir. Türkiye de 2016 yılında bir önceki yıla göre ithalat tutarı %4.2 oranında azalmış, ithalatçı firma sayısı %1.1 oranında azalmış, firma başına ithalat tutarı %3.1 oranında azalmıştır yılında Samsun da yerleşik 271 firma toplam 580 Milyon 733 Bin dolar ($) ithalat gerçekleştirmiştir. Samsun 2016 yılı ithalat tutarı rakamına göre 21 inci sıradadır. Samsun un 2002 yılında %0.17 olan ithalat tutar payı 2016 yılında %0.29 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında 138 olan ithalatçı firma sayısı %96.4 artışla 2016 yılında 271 olmuştur. Samsun un 2002 yılında 648 Bin 119 ABD doları olan firma başına ithalat tutarı %230.6 artarak 2016 yılında 2 milyon 142 bin 928 ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında 89 milyon 440 bin ABD doları olan toplam ithalatı %549.3 oranında artarak 2016 yılında 580 milyon 733 bin ABD doları olarak gerçekleşmiştir. SAMSUN GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEMLERİ Samsun Gümrük Müdürlüğünce yapılan toplam ihracat işlemi 2002 yılında 330 milyon 398 bin dolar iken 2016 yılında 837 milyon 479 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ihracat işlem payı 2002 yılında %0.92 iken 2016 yılında %0.59 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ihracat işlem payında 2013 yılından sonra belirgin bir gerileme görülmektedir döneminde Samsun Gümrük Müdürlüğünün İhracat İşlem hacmi %153.5 oranında artarken Türkiye nin ihracatı %295.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Samsun Gümrük Müdürlüğünün İhracat İşlem hacmi %17.7 oranında azalırken Türkiye nin ihracatı %0.9 oranında azalmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğünce 2002 yılında 413 milyon 809 bin dolar ithalat işlemi yapılmışken 2016 yılında 1 milyar 760 milyon 661 bin dolar ithalat işlemi yapılmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ithalat işlem payı 2002 yılında %0.80 iken bu rakam 2016 yılında %0.89 olarak gerçekleşmiştir. BANKACILIK Samsun da tarihi itibariyle 19 bankanın toplam 142 adet şubesi bulunmaktadır yılsonu itibariyle Türkiye de toplam 10 Bin 701 adet banka şubesi mevcuttur. Türkiye de Katılım Bankaları Birliğinin tarihli raporuna göre toplam 1005 adet katılım bankası şubesi bulunmaktadır. Samsun da 4 katılım bankasının toplam 10 adet şubesi bulunmaktadır. Samsun un katılım bankası şube sayısı payı %1.00 kadardır tarihi itibariyle Samsun toplam 142 adet banka şubesi ile %1.3 paya, 53 adet kamusal sermayeli banka şubesi ile %1.45 paya, 53 adet özel sermayeli banka şubesi ile %1.29 paya, 35 adet Türkiye de kurulmuş yabancı banka şubesi ile %1.21 paya sahiptir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 9

16 KREDİLER 2007 yılında 799 milyon TL tüketici kredisi ve %1.18 pay ile 15 inci sırada olan Samsun, 2016 yılında 4 milyar 469 milyon TL tüketici kredisi ve %1.32 pay ile 17 nci sırada yeralmıştır yılında 651 TL kişi başına tüketici kredisi ile 34 üncü sırada olan Samsun 2016 yılında 3 Bin 449 TL kişi başına tüketici kredisi ile yine 34 üncü sırada yer almıştır yılında 2 milyar 151 milyon TL nakdi kredi ve %0.89 pay ile 16 ncı sırada olan Samsun, 2016 yılında 13 milyar 639 milyon TL nakdi kredi ve %0.79 pay ile 18 inci sırada yeralmıştır yılında Bin 750 TL kişi başına nakdi kredi ile 35 inci sırada olan Samsun 2016 yılında 10 Bin 525 TL kişi başına nakdi kredi ile 40 ıncı sırada yer almıştır yılında 2 milyar 186 milyon TL toplam nakdi kredi ve %0.87 pay ile 16 ncı sırada bulunan Samsun, 2016 yılında 14 milyar 470 milyon TL toplam nakdi kredi ve %0.81 pay ile 18 inci sırada yeralmıştır yılında Bin 779 TL kişi başına toplam nakdi kredi ile 35 inci sırada olan Samsun 2016 yılında 11 Bin 166 TL kişi başına toplam nakdi kredi ile 38 inci sırada yer almıştır yılında 380 milyon TL gayri nakdi kredi ve %0.40 pay ile 16 ncı sırada olan Samsun 2016 yılında 2 milyar 466 milyon TL gayri nakdi kredi ve %0.45 pay ile 17 nci sırada yer almıştır yılında 310 TL kişi başına gayri nakdi kredi ile 22 nci sırada olan Samsun 2016 yılında Bin 904 TL kişi başına gayri nakdi kredi ile 26 ncı sırada yer almıştır yılında 35 milyon TL takipteki alacak ve %0.35 pay ile 26 ncı sırada olan Samsun 2016 yılında 831 milyon TL takipteki alacak ve %1.43 pay ile 12 nci sıradadır yılında 29 TL kişi başına takipteki alacak ile 51 inci sırada olan Samsun, 2016 yılında 641 TL kişi başına takipteki alacak ile 11 inci sırada yer almıştır. MEVDUAT 2007 yılında 2 milyar 612 milyon TL toplam mevduat ve %0.78 pay ile 17 nci sırada olan Samsun, 2016 yılında 8 milyar 989 milyon TL toplam mevduat ve %0.62 pay ile 19 uncu sırada bulunmaktadır yılında 2 Bin 126 TL kişi başına toplam mevduat ile 35 inci sırada olan Samsun 2016 yılında 6 Bin 937 TL kişi başına toplam mevduat ile 43 üncü sırada yer almıştır yılında 2 milyar 178 milyon TL tasarruf mevduatı ve %0.97 pay ile 16 ncı olan Samsun, 2016 yılında 7 milyar 3 milyon TL tasarruf mevduatı ve %0.81 pay ile 18 inci sırada yeralmıştır yılında Bin 773 TL kişi başına tasarruf mevduatı ile 36 ncı sırada olan Samsun, 2016 yılında 5 Bin 404 TL kişi başına tasarruf mevduatı ile 39 uncu sırada yer almıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 10

17 PROTESTO EDİLEN SENETLER Samsun un 2002 yılında %0.72 olan protestolu senet tutarı payı 2016 yılında %1.41 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %1.19 olan protestolu senet sayısı payı ise 2016 yılında %1.88 olarak gerçekleşmiştir. Samsun, Protestolu senet adedine göre 2002 yılında 16 ncı sırada iken 2016 yılında 11 inci sıraya, protestolu senet tutarına göre ise 2002 yılında 17 nci sırada iken 2016 yılında 12 nci sıraya yükselmiştir. KARŞILIKSIZ ÇEKLER 2015 yılında Samsun ilinde toplam 267 Milyon 31 Bin Türk Lirası tutarında 11 Bin 999 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmışken, 2016 yılında toplam 307 Milyon 251 Bin Türk Lirası tutarında 11 Bin 797 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmıştır yılında bir önceki yıla göre karşılık işlemi yapılan çek adedi Samsun ilinde %1.68 oranında azalırken, Türkiye ortalaması %0.65 oranında artmış, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı ise Samsun ilinde %15.06 oranında artarken Türkiye ortalaması %0.34 oranında artmıştır yılında Türkiye de toplam 27 Milyar 318 Milyon 415 Bin Türk Lirası tutarında 772 Bin 930 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmışken, 2016 yılında toplam 27 Milyar 412 Milyon 231 Bin Türk Lirası tutarında 777 Bin 946 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmıştır yılında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen toplam çeklere oranı, Adet bazında Samsun ilinde %4.18 iken Türkiye ortalaması %3.67 oranında, tutar bazında ise Samsun ilinde %4.74 iken Türkiye ortalaması %3.88 oranında gerçekleşmiştir. VERGİ TAHAKKUK VE TAHSİLATI döneminde Samsun un vergi tahsilat nispetinin Türkiye ortalamasının altında kaldığı görülmektedir yılında tahsilat nispeti Türkiye ortalaması %81.20 iken Samsun da bu oran %77.42 olarak gerçekleşmiştir. Samsun; tahsilat nispeti sıralamasına göre 2006 yılında 37 nci iken 2016 yılında 15 inci, tahsilat artışı sıralamasında 2006 yılında 30 uncu iken 2016 yılında 68 inci, toplam tahsilat içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 18 inci iken 2016 yılında 15 inci, tahakkuk artışı sıralamasında 2006 yılında 32 nci iken 2016 yılında 73 üncü, toplam tahakkuk içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 19 uncu iken 2016 yılında 16 ncı sıradadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 11

18 İŞSİZLİK Samsun da işsizlik oranı 2008 yılında %7.8 iken 2013 yılında %6.6 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işsizlik oranı 2008 yılında %11.0 iken 2013 yılında %9.7 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da işgücüne katılım oranı 2008 yılında %56.6 iken 2013 yılında %50.5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işgücüne katılım oranı 2008 yılında %46.9 iken 2013 yılında %50.8 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da istihdam oranı 2008 yılında %52.2 iken 2013 yılında %47.2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de istihdam oranı 2008 yılında %41.7 iken 2012 yılında %45.9 olarak gerçekleşmiştir. ÖNCELİKLİ YAŞAM KALİTESİ GÖSTERGELERİ Samsun un Aralık 2016 itibariyle öncelikli yaşam göstergeleri incelendiğinde; Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı kişi sayısı bakımından %1.60 pay ile 16 ncı sırada, Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus bakımından %2.53 pay ile 7 nci sırada, Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi Sayısına göre %1.39 pay ile toplam nüfus payının çok altında ve 17 nci sırada Sosyal Güvenlik Kapsamsında aylık Alan Kişi Sayısına göre %1.99 pay ile toplam nüfus payının çok üzerinde ve 11 inci sırada olduğu görülecektir. Aralık 2016 itibariyle Samsun ilinde Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus 46 Bin 62 kişi, Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi Sayısı 294 Bin 744 kişi, Sosyal Güvenlik Kapsamsında aylık Alan Kişi Sayısı 234 Bin 424 kişidir. Samsun da 2008 yılında %79.46 olan Sosyal güvenlik kapsamının toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %85.57 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %18.90 olan Sosyal güvenlik kapsamındaki aktif çalışanların toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %22.74 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %14.51 olan Sosyal güvenlik kapsamındaki emeklilerin toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %18.09 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %46.04 olan Sosyal Güvenlik Kapsamındaki bakmakla yükümlü tutulanların oranının 2016 yılında %44.74 olarak gerçekleştiği görülmektedir. İŞ KAZALARI 2002 yılında toplam 16 adet iş kazası sonucu ölüm sayısı ile %1.83 paya sahip olan Samsun ilinin 2015 yılında toplam 15 adet iş kazası sonucu ölüm sayısı ile payı %1.20 olarak gerçekleşmiştir yılında Samsun da meydana gelen 15 adet iş kazası ölümünün 14 ü erkek, 1 tanesi kadın çalışandır. Türkiye de 2015 yılında meydana gelen Bin 252 iş kazası sonucu ölümün 33 adedi kadın çalışandır döneminde toplam iş kazası sonucu ölüm sayısı Türkiye de %43.6 oranında artarken, Samsun da %6.3 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam iş kazası sonucu ölüm sayısı Türkiye de %23.1 oranında azalırken, Samsun da %50.0 oranında artmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 12

19 TARIM Samsun 2002 yılında 341 Bin 453 hektar toplam işlenen tarım alanına sahipken 2016 yılında bu rakam 280 Bin 788 hektara gerilemiştir döneminde toplam işlenen tarım alanı Türkiye de %14.5 oranında azalırken Samsun da %17.8 oranında azalmıştır yılında toplam işlenen tarım alanı bir önceki yıla göre Türkiye de %1.0 oranında azalırken, Samsun ilinde %0.1 oranında azalmıştır. Samsun ilinin bitkisel üretim değeri 2002 yılında 913 Milyon 694 Bin TL iken 2016 yılında 2 Milyar 872 Milyon 216 Bin TL olarak gerçekleşmiş, canlı hayvanlar değeri 2002 yılında 196 Milyon 349 Bin TL iken 2016 yılında 1 Milyar 335 Milyon 895 Bin TL olarak gerçekleşmiş, hayvansal ürünler değeri 2002 yılında 196 Milyon 817 Bin TL iken 2016 yılında 387 Milyon 681 Bin TL olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında %2.83 olan bitkisel üretim değeri payı 2016 yılında %2.41, 2002 yılında %1.88 olan canlı hayvanlar değeri payı 2016 yılında %1.49, 2002 yılında %2.09 olan hayvansal ürünler değeri payı 2016 yılında %0.62 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında %2.79 olan inek sütü üretim payı 2016 yılında %1.68 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %12.81 olan manda sütü üretim payı 2016 yılında %13.92 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.77 olan koyun sütü üretim payı 2016 yılında %0.71 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.23 olan keçi sütü payı 2016 yılında %0.21 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %2.17 olan bal üretim payı 2016 yılında %0.96 olarak gerçekleşmiştir. ORMAN VARLIĞI 2012 yılında toplam orman alanı payı %1.79 olan Samsun ilinin 2015 yılında payı %1.74 olarak gerçekleşmiştir. Samsun 2015 yılı itibariyle toplam 388,821 hektar orman alanı ile %1.74 paya, 317,653 hektarlık normal orman alanı ile %2.50 paya, 71,168 hektar boşluklu kapalı orman alanı ile %0.74 paya sahiptir. ULAŞTIRMA Samsun kara, deniz, hava ve demir yolları şeklinde her türlü ulaşım imkânını sunan ve Karadeniz Bölgesini iç ve batı Anadolu ya bağlayan önemli bir ulaşım merkezidir. Samsun uluslararası hava alanının tamamlanması ile ulaşım konusunda çok önemli bir merkez haline gelmiştir. İlimiz karayolu ile Samsun-Ankara, Samsun-Amasya-Tokat, Samsun-İstanbul, Samsun-Trabzon-Rize istikametleri ile yurdun her yönüne dağılım imkânına sahiptir. Samsun da 2015 yılı itibariyle 796 km il ve devlet yolu, 148 km demiryolu bulunmaktadır. Samsun ilinin 2002 yılında demiryolu payı %1.72 oranında iken 2015 yılında %1.46 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %1.26 olan il ve devlet yolu payı 2015 yılında %1.24 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da otoyol bulunmamaktadır. Samsun ili 2016 yılında trafik kazası sayısı bakımından 3 Bin 668 kaza ve %1.98 pay ile 16 ncı sırada, trafik kazalarında hayatını kaybeden insan sayısı bakımından 152 kişi ve %2.08 pay ile 14 üncü sırada, trafik kazalarında yaralı sayısı bakımından da 6 Bin 124 yaralı ve %2.02 pay ile 16 ncı sırada yer almaktadır. Samsun, 2016 sonu itibariyle bin kişi başına özel otomobil sayısı bakımından 117 araç ile Türkiye ortalaması olan 142 aracın epey altında ve 47 nci sırada bulunmaktadır sonu itibariyle Türkiye de motorlu araçların %53.7 si otomobil iken Samsun da bu oran %47.2, Türkiye de motorlu araçların %8.4 ü traktör iken Samsun da bu oran %15.4 tür. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 13

20 HAVAYOLU Samsun hava meydanına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısı 2004 yılında 3 Bin 389 adet iken bu rakam 2015 yılında 17 Bin 97 adede yükselmiştir. Samsun hava meydanından taşınan toplam yolcu sayısı 2004 yılında 294 Bin 716 kişi iken, 2015 yılında bu rakam 1 Milyon 713 Bin 247 olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanından taşınan yük miktarı 2004 yılında toplam 4 Bin 915 ton iken, 2015 yılında bu rakam 15 Bin 568 ton olarak gerçekleşmiştir. DENİZCİLİK 2004 yılında Bin 481 adet geminin uğradığı Samsun a 2016 yılında 2 Bin 349 adet gemi uğramıştır. Samsun liman başkanlığına uğrayan gemi sayısı payı 2004 yılında %1.99 iken 2016 yılında %3.30 oranında gerçekleşmiştir. Türkiye limanlarında toplam 430 Milyon 201 Bin ton yükün elleçlendiği 2016 yılında Samsun limanlarında 10 Milyon 3 Bin ton yük elleçlenmiştir yılı toplam elleçleme miktarı bir önceki yıla göre Samsun da %2.3 oranında azalırken, Türkiye de %3.3 oranında azalmıştır. Samsun Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayılarının payına baktığımızda 2003 yılında 14 Bin 582 araç ile %6.62 paya sahip olan hatların, 2016 yılında 9 Bin 621 araç ile payının %2.13 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Samsun Ro-Ro hatları en yüksek araç taşıma payı 2005 yılında %9.75 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Ro-Ro hatlarında en fazla araç taşıması 2007 yılında 29 Bin 598 adet ile gerçekleşmiştir yılında Samsun-Kavkaz hattında 150 araç, Samsun-Novorossısky hattında 3 Bin 447 araç, Samsun-Tuapse hattında 116 araç Samsun-Gelincik hattında 5 Bin 908 araç taşınmıştır yılında Türkiye de elleçlemesi yapılan toplam 5 Milyon 806 Bin 875 adet konteynerin 41 Bin 937 adedi Samsun ilinde yapılmıştır yılında bir önceki yıla göre elleçlenen konteyner sayısı Türkiye de %7.8 oranında artarken Samsun ilinde %9.95 oranında azalmıştır. ELEKTRİK TÜKETİMİ 2014 yılında 2 Milyon 665 Bin 874 (MWh) toplam elektrik kullanan Samsun, 2015 yılında %3.80 artışla 2 Milyon 767 Bin 184 (MWh) toplam elektrik kullanmıştır yılında 1 Milyon 118 Bin 961 MWh sanayide elektrik tüketen Samsun, 2015 yılında %5.23 artışla 1 Milyon 177 Bin 464 MWh sanayide elektrik tüketmiştir döneminde Türkiye de toplam elektrik tüketimi %111.1 oranında artarken Samsun da %142.7 oranında artmış, sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %105.1 oranında artarken Samsun da %234.9 artmıştır döneminde kişi başına toplam elektrik tüketimi Türkiye de %25.6 artarken Samsun da %43.3 artmış, kişi başına sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %25.8 artarken Samsun da %45.1 oranında artmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 14

21 EĞİTİM Samsun ilinde 2016/2017 eğitim öğretim döneminde 562 okulda, 1210 derslikte 1422 öğretmen ve öğrenci ile okul öncesi eğitim, 477 okulda, 3838 derslikte 5266 öğretmen ve öğrenci ile ilkokul eğitimi, 313 okulda, 3392 derslikte 5972 öğretmen ve öğrenci ile ortaokul eğitimi, 87 okulda, 1504 derslikte 2587 öğretmen ve öğrenci ile Genel ortaöğretim, 88 okulda 1622 derslikte 3608 öğretmen ve öğrenci ile mesleki ve teknik eğitim görmüştür. YÜKSEK ÖĞRETİM Samsun da döneminde bir üniversite eğitim faaliyetinde bulunmaktadır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi 1975 yılında kurulmuş olan bir devlet üniversitesidir yılında vakıf üniversitesi olarak kurulan Canik Başarı Üniversitesi 2016 yılında çıkarılan bir Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılmıştır yılında Samsun ili yükseköğretiminde 387 si profesör, 258 i doçenç, 360 adedi yardımcı doçent olmak üzete toplam 2 Bin 190 öğretim görevlisi bulunmaktadır. Samsun un toplam öğretim elemanı sayısı payı 2002 yılında %1.56 oranında iken 2016 yılında %1.44 oranında gerçekleşmiş, profesör sayısı payı 2002 yılında %1.57 oranında iken 2016 yılında %1.72 oranında gerçekleşmiş, doçent sayısı payı 2002 yılında %1.83 oranında iken 2016 yılında %1.82 oranında gerçekleşmiş, yardımcı doçent sayısı payı 2002 yılında %1.94 oranında iken 2016 yılında %1.04 oranında gerçekleşmiştir yılında Samsun ilinde yeni kaydolan lisans ve önlisans öğrenci sayısı 10 Bin 879 kişi, okuyan lisans ve önlisans öğrenci sayısı 45 Bin 928 kişi, mezun lisans ve önlisans öğrenci 8 Bin 978 kişidir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 15

22 SAĞLIK 2015 yılında Samsun ilinde Bin 435 uzman hekim, 634 pratisyen hekim, 480 asistan hekim olmak üzere toplam 2 Bin 649 hekim, 368 diş hekimi, 472 eczacı, 3 Bin 123 sağlık memuru, 3 Bin 73 hemşire ve Bin 41 ebe hizmet yapmıştır yılında 3 Bin 658 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.46 paya sahip olan Samsun ili 2015 yılında 4 Bin 364 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.08 paya sahip olmuştur. Samsun ilinde 2002 yılında 18 adet olan toplam sağlık kurumu sayısı 2015 yılında 28 adede ulaşmıştır. Samsun ilinin yüzbin kişi başına hastane yatak sayısı Türkiye ortalamasının üzerindedir yılında yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 319 adet iken Türkiye de 230 adet, 2015 yılında ise yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 341 adet iken Türkiye de 266 adet olarak gerçekleşmiştir. KÜLTÜR 2016 yılında Türkiye de toplam 721 adet tiyatro salonunda 26 Bin 816 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 6 Milyon 16 Bin 762 kişi izlemiştir. Aynı yıl Samsun ilinde 7 adet tiyatro salonunda toplam 266 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 65 Bin 832 kişi izlemiştir yılında Türkiye de toplam 2 Bin 483 adet sinema salonunda 53 Bin 443 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 55 Milyon 260 Bin 300 kişi izlemiştir. Aynı yıl Samsun ilinde 25 adet sinema salonunda 487 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 682 Bin 529 kişi izlemiştir yılında 21 adet halk kütüphanesi ile %1.65 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 15 adet halk kütüphanesi ile %1.32 paya sahiptir yılında 190 Bin 58 adet kitap sayısı ile %1.53 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 275 Bin 171 adet kitap ile %1.46 paya sahiptir yılında 419 Bin 776 adet yararlanma sayısı ile %2.08 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 525 Bin 881 adet yararlanma sayısı ile %2.26 paya sahiptir. TURİZM 2004 yılında 6 adet turizm yatırımı belgeli konaklama tesisinde 815 adet yatak kapasitesine sahip olan Samsun 2016 yılında 5 adet turizm yatırımı belgeli konaklama tesisinde 842 adet yatak kapasitesine sahiptir yılında 6 adet turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde 711 adet yatak kapasitesine sahip olan Samsun 2016 yılında 26 adet turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde 3 Bin 407 adet yatak kapasitesine sahiptir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 16

23 SPOR Samsun ilinde lisanslı sporcu sayısı 2015 yılında 64 Bin 811 kişi iken 2016 yılında bu rakam 71 Bin 592 kişi olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de lisanslı sporcu sayısı 2015 yılında 3 Milyon 479 Bin 502 kişi iken 2016 yılında bu rakam 3 Milyon 826 Bin 414 kişi olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinde faal sporcu sayısı 2015 yılında 7 Bin 257 kişi iken 2016 yılında bu rakam 9 Bin 573 kişi olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de faal sporcu sayısı 2015 yılında 500 Bin 171 kişi iken 2016 yılında bu rakam 479 Bin 131 kişi olarak gerçekleşmiştir. yılında %2.00 olarak gerçekleşmiştir. KONUT VE YAPI Türkiye de toplam 1 Milyon 341 Bin 453 konutun satıldığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 22 Bin 225 konut satılmıştır. Samsun un konut satış adedi payı 2013 yılında %1.60 iken bu rakam 2016 yılında %1.66 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı kullanma izni alınan bina sayısı 2 Bin 158 iken bu rakam 2016 yılında Bin 714 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı kullanma izni alınan daire sayısı 14 Bin 715 iken bu rakam 2016 yılında 13 Bin 697 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı ruhsatı alınan bina sayısı Bin 712 adet iken bu rakam 2016 yılında %26.05 oranında artarak 2 Bin 158 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı ruhsatı alınan daire sayısı 10 Bin 490 iken bu rakam 2016 yılında %74.72 oranında artarak 18 Bin 328 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun un yapı ruhsatı alınan bina sayısı payı 2014 yılında %1.24 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.64 olarak gerçekleşmiştir.samsun un yapı ruhsatı alınan daire sayısı payı 2014 yılında %1.03 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.86 olarak gerçekleşmiştir. YAŞAM ENDEKSLERİ Samsun 2015 yılı yaşam endeksleri incelendiğinde Genel endeks değeri ile 33 üncü sırada, Konut endeks değeri ile 31 inci sırada, Çalışma Hayatı endeks değeri ile 41 inci sırada, Gelir ve servet endeks değeri ile 40 ıncı sırada, Sağlık endeks değeri ile 18 inci sırada, Eğitim endeks değeri ile 22 nci sırada, Çevre endeks değeri ile 38 inci sırada, Güvenlik endeks değeri ile 40 ıncı sırada, Sivil katılım endeks değeri ile 26 ncı sırada, Altyapı hizmetlerine erişim endeks değeri ile 30 uncu sırada, Sosyal yaşam endeks değeri ile 29 uncu sırada, Yaşam memnuniyeti endeks değeri ile 37 nci sırada bulunduğu görülmektedir. SAMSUN KOSGEB Samsun Kosgeb tarafından destek verilen firma sayısı 2015 yılında 487 adet iken 2016 yılında %19.9 artışla 584 adet olmuştur. Samsun Kosgeb tarafından verilen toplam destek miktarı 2015 yılında 4 milyon 354 bin 787 TL iken 2016 yılında %98.7 artışla 8 milyon 655 bin 97 TL olarak gerçekleşmiştir. Firma başına ortalama destek miktarı 2015 yılında 8 Bin 942 TL iken 2016 yılında bu rakam %65.7 artışla 14 Bin 820 TL olarak gerçekleşmiştir. Samsun Kosgeb tarafından 2016 Aralık Şubat döneminde başvuruları alınan krediler kapsamında 5 Bin 566 işletmeye 135 Milyon 222 Bin 275 Türk Lirası faizsiz kredi kullandırılmıştır. İŞKUR İşkur, Samsun da 2004 yılında toplam Bin 613 kişiyi açık işe yerleştirmişken 2016 yılında bu rakam 9 Bin 731 kişi olarak gerçekleşmiştir. İşkur, Türkiye de 2004 yılında 76 Bin 257 kişiyi açık işe yerleştirmişken 2016 yılında bu rakam 789 Bin 133 kişi olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre İşkur tarafından açık işe yerleştirme sayısı Türkiye de %11.3 oranında azalırken Samsun ilinde %20.4 oranında azalmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 17

24 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun çerçevesinde Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla, tarih ve 2008/14306 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuş bir kamu kurumudur. Merkezi Samsun da yer alan Ajansımız bugün Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat illerinde bulunan Yatırım Destek Ofisleri ile bölgesine hizmet etmektedir. TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU Kırsal kalkınma; tarım sektörünün sürdürülebilir gelişmesi ile kırsal kesimdeki insanımızın refah düzeyinin yükseltilmesine ve ülkemizin kalkınmasına büyük katkılar sağlayan önemli bir yapı taşıdır. TKDK, Avrupa Birliği (AB) kriterlerine uygun tarımsal üretimin yaygınlaşmasında kritik bir rol üstlenerek Türkiye nin birliğe üyelik sürecine katkı sunmaktadır. Kırsal dinamikleri hayata geçiren TKDK, bu alanda olumlu dönüşümün öncü aktörlerinden biri olmayı ve ülkemizin kırsal potansiyelini geliştirmeyi istikrarlı bir şekilde sürdürmektedir. AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ Samsun Avrupa Birliği hibe programları çerçevesinde gerçekleştirilen projeler bakımından hem proje sayısı bakımından hem de hibe tutarı bakımından önemli bir paya sahiptir tarihi itibariyle Türkiye de 59 program başlığı altında toplam 3 Bin 484 hibe projesine 423 Milyon 885 Bin Avro hibe verilmiştir. Samsun ili, 18 program başlığı altında toplam 138 adet hibe projesi hazırlayıp 15 Milyon 867 Bin 605 Avroluk hibe sözleşmesine imza atmıştır. İCRA VE İFLAS Türkiye de 2016 yılı içinde İcra ve İflas Dairelerinde 1 Milyon 163 Bin 680 adet ilamlı, 7 Milyon 206 Bin 839 adet ilamsız, 603 adet iflas, 492 Bin 739 adet talimat dosyası açılmıştır. Aynı yıl Samsun ilinde 23 Bin 585 adet ilamlı, 206 Bin 277 adet ilamsız, 8 adet iflas, 10 Bin 179 adet talimat dosyası açılmıştır. Samsun ilinin 2016 yılı içinde açılan dosya bakımından; ilamlı dosya sayısı payı %2.03 oranında, ilamsız dosya sayısı payı %2.86 oranında, iflas dosyası sayısı payı %1.33 oranında, talimat dosya sayısı payı %2.07 oranında gerçekleşmiştir. SUÇ İSTATİSTİKLERİ Suç işlendiği il ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlü sayılarına göre 2015 yılında Türkiye de toplam rakam 168 Bin 726 adet olup Samsun ilinde bu sayı 2 Bin 999 adet ve payı da %1.78 oranındadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 18

25 DÜNYA EKONOMİSİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 19

26 DÜNYA EKONOMİSİ 2008 yılı sonlarında dünya ekonomisi, tarihin en büyük finansal krizlerinden birisiyle karşılaşmıştır. Krizden ve etkilerinden kurtulmak adına önce ABD ve sonra AB Merkez Bankaları likidite seviyelerini daha önce görülmemiş oranlarda artırmıştır. Bu sayede hızla büyüyen küresel likidite gelişmekte olan ülkelere akmış ve bu ülkelerin ekonomilerini canlandırarak küresel büyümenin lokomotifi olmalarını sağlamıştır. Kriz sonrası özellikle gelişmiş ekonomilerde süregelen durağanlık azalmakla birlikte devam etmektedir. Zayıf küresel talep, azalan verimlilik oranları, istikrarsız emtia fiyatları, jeopolitik riskler ve siyasi belirsizlikler bu yavaşlamada etkili olmuştur. Bunun yanında Çin gibi gelişmekte olan ekonomilerdeki büyümenin yavaşlaması, küresel büyümeyi daha da zora sokmuştur. OECD ye göre bu durum yavaş büyüme tuzağı olarak adlandırılmaktadır ve Dünya 5 yıldır bu tuzağın içinde bulunmaktadır den sonraki toparlanma sürecinde küresel büyümedeki yavaşlığın yanında kalitesi de zayıf kalmıştır. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki büyüme, dengesiz bir görünüm sergilemiştir. Bu dengesizlik hem ülkelerin kalkınmalarındaki farkta hem de harcama bileşenlerinde görülmektedir. Tüketimlerdeki ılımlı yükselişe rağmen yatırımlar yeterince hız kazanmamıştır yılına gelindiğinde gelişmiş ülkeler; canlanmayan küresel ticaret, politik belirsizlikler ve yatırımlardaki yavaşlama gibi olumsuz koşulların etkilerini hissetmeye devam etmiştir. ABD de seçim sonrası yeni yönetimin büyüme odaklı politikalara öncelik vereceği beklentisi ve FED in faiz artırımı kararı sonrasında dolar önemli ölçüde değer kazanmıştır. Yeni yönetimin, ABD ekonomisinde daha korumacı ve genişleyici bir politika izlemesi beklenmektedir. Bu korumacı tavır küresel ticareti önemli ölçüde olumsuz etkileme potansiyeline sahiptir. Genişlemeci tutumla devlet harcamalarının artması ve vergilerin azalması beklenmekte, bu gelişmelerin özel tüketimi de artırması ve ABD ekonomisinin hızlanması öngörülmektedir. Öte yandan kamu harcamalarının ve buna bağlı borçlanma ihtiyacının artacak olması ve enflasyondaki yükseliş, ABD deki faizlerin artmaya devam edeceği ve küresel döviz likiditesinin ABD ye geri döneceği beklentisini güçlendirmektedir. IMF ye göre Brexit sonrası, İngiltere de yurtiçi talep, tahminlerin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu durum İngiltere nin büyümesinin beklenen seviyenin üzerinde gerçekleşmesini sağlamıştır. Bunun yanında enflasyon da beklenen seviyenin üstüne çıkmış ve oluşan bu enflasyonun kalıcı olacağı öngörülmüştür. Euro bölgesi, artan belirsizliklerden etkilenmeye devam etmektedir. Avrupa Merkez Bankası (ECB), öncelikle aylık 80 milyar avroluk varlık alım programını Mart 2017 ye kadar uzatmış, sonrasında ise bu değerin 60 milyar avroya indirileceğini ve 2017 sonuna kadar sürdürüleceğini açıklamıştır. Ayrıca politika faizinin sıfır olarak kalacağını belirtmiştir. Bu tedbirlerin yavaş büyümeye karşı alındığı fakat beklenen etkiyi göstermekten uzak kaldığı düşünülmektedir. Euro Bölgesi içerisindeki finansal bozukluklar ve bazı ülkelerdeki işsizlik problemleri ise henüz çözüme ulaşmamış gözükmektedir. Japonya da yatırım ve ihracat zayıf görünümünü sürdürmektedir. Bunun yanında özel tüketim 2 yılın ardından toparlanma sinyali vermektedir. Petrol fiyatlarının düşmesiyle Japonya da negatif enflasyon yani deflasyon yaşanmıştır. Ayrıca işçi açığı, ücret büyümesini sert bir şekilde artırmış, buna rağmen bu artış düşük enflasyonun etkisinde kalmış ve yarı zamanlı çalışma oranı artmıştır. Enflasyonun düşmesi ve deflasyonun yaşanmasının pozitif yanlarından biri olarak hane halklarının satın alma gücünün arttığı söylenebilmektedir. Yatırımlardaki düşme ve Japon Yeninin diğer para birimlerine karşı değer kazanması ise büyümeyi yavaşlatıcı etkide bulunmuştur yılından bu yana küresel büyümeyi sürükleyen gelişmekte olan ülkeler genel olarak dağınık bir görünüm sergilemektedir. Özellikle bu ülkelerde gerçekleşen büyüme yavaşlaması, küresel büyümenin de zayıf görünümünde etkili olmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler içerisinde şüphesiz olarak en büyük ekonomiye sahip olan ve yine en büyük emtia ihracatçısı konumunda bulunan Çin in büyümesinde de yavaşlamanın olduğu görülmektedir. Ayrıca ekonomik aktivitenin endüstri sektöründen hizmetler sektörüne kaymasıyla iç talep ve arz taraflarında bir denge durumunun ortaya çıktığı görülmektedir. Dışarıya akan sermaye, parasal ve mali gevşeklik Çin parasının değerini düşürmüştür. Hindistan da kamu sektöründe ücretlerin artmasıyla toplam talep artmıştır. Bunun yanında vergiler üzerinde yapılan düzenlemeler yatırımları etkilemiştir. Bu etkiler Hindistan ekonomisindeki büyümeyi artırıcı gelişmeler olmuştur. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 20

27 Rusya ve Brezilya da ise küçülme durumunun azaldığı görülmektedir. OPEC toplantısı sonrası petrol fiyatlarının yükselmesi ve finansal koşulların düzelmesi ile Rusya ekonomisi toparlanmaya devam etmektedir. Ayrıca Rusya daki talep düşüşü de yavaşlayan bir eğilim göstermektedir. Rublenin güçlü duruşu enflasyonun azalmasını sağlamıştır. Reel ücret artışı, özel tüketimi artıran en önemli unsurlardan biri olarak görülmektedir. Brezilya da ise üretici ve tüketici güveninin güçlü olması, ekonomiyi düzeltme yolunda etkili olamasa da ticaret koşullarının iyileşmesi ve politik belirsizliklerdeki hafiflemeler küçülme hızını düşürmüştür. Meksika da ekonomi içerde güçlü gözükürken, ülke dışından yaşanan gelişmelerden etkilenmiştir. Büyümenin en önemli bileşeni olan yurtiçi talebin güçlü olduğu 2016 yılında, işsizlik seviyesi de düşük seyretmiştir. Meksika Pezosunun değer kaybetmesi petrol ihracatında avantaj sağlamıştır. Bunların yanında ABD politikasındaki belirsizlikler Meksika ekonomisi için en önemli yavaşlatıcı etki olmuştur. Sonuç olarak 2016 yılı, Dünya ekonomisi için ilk yarıda yavaş geçilen ve geçmişten gelen problemlerle boğuşulan bir yıl olurken, ikinci yarısı gelecek hakkında politik ve ekonomik belirsizliklerin arttığı, küresel olarak ülkelerin ekonomik tutumlarının yakın zamanda değişebileceğinin öngörüldüğü bir yıl olmuştur. Uluslararası Para Fonu nun (IMF) her yıl düzenli olarak yayınladığı ve 2016 yılı Ekim ayında yayınlanan Dünya Ekonomik Görünümü raporuna göre küresel büyümede yavaş büyüme tuzağı etkisini sürdürmektedir yılında %3.4 büyüyen dünya ekonomisi büyümesi, 2015 yılında %3.2 olarak gerçekleşmiştir yılı büyümesinin ise %3.1 seviyesinde olacağı tahmin edilmektedir. Büyüme hızları ülke gruplarına göre incelendiğinde; gelişmiş ülkelerde bir önceki yıl ivme kazanılmış olsa da 2016 yılı için beklentiler sert bir düşüşle % 1,6 seviyesine gerilemiştir. Parasal genişleme politikalarının yetersiz kalması, Brexit ve ABD seçimlerinin getirdiği aşağı yönlü riskler, gelişmiş ülkelerin büyümesini baskılamıştır. Gelişmekte olan ekonomilerde ise 2015 yılında gözlenen yavaşlama, 2016 yılında nispeten tersine dönmüştür ve büyümenin hız kazanarak %4.2 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. G7 ülkelerinde büyüme oranının %1.9 dan %1.4 e ve gelişmekte olan Asya ekonomilerinde ise %6.6 dan %6.5 e düşmesi beklenmektedir yılında değişim göstermeyen Latin Amerika ve Karayipler deki olumsuz görünüm 2016 yılında da artarak devam etmiştir. Bu ülkelerde yaşanacak küçülmenin %0.6 seviyesinde olacağı öngörülmektedir. Sonuç olarak büyümede en büyük kayıp Latin Amerika ve Karayipler de gerçekleşirken, büyüme hızı artan tek grup gelişmekte olan ülkeler olmuştur. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD ekonomisi özellikle 2016 yılının ilk yarısında pasif bir görünüm sergilemiştir. İkinci çeyreğin sonlarına doğru toparlanma yaşanmış olsa da büyüme hızının %1.6 ya gerilemesi beklenmektedir yılında %2.0 artış ile 2014 yılına göre hız kazanan Euro Bölgesi nde büyümenin, 2016 yılında nispeten yavaşlayarak %1.7 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir yılında bölge ülkelerinden Almanya nın %1.7 oranında, Fransa nın %1.3 oranında, İspanya nın %3.1 oranında, İtalya nın %0.8 oranında ve Yunanistan ın %0.1 oranında büyümesi beklenmektedir. Gelişmiş ülke grupları içerisinde bulunan Kanada nın büyümesinde görülen yavaşlama eğilimi 2016 yılında da devam etmiştir. Kanada da 2016 yılı büyüme oranının geçen yıla göre 0.1 puanlık sınırlı bir artışla %1.2 olacağı tahmin edilmektedir. Yine bu ülke grubunun içerisinde yer alan ve deflasyon problemi ile uğraşan Japonya da büyümenin, 2015 yılı ile aynı seviyede %0.5 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. İngiltere 2016 yılına yavaş girmiş, fakat ilk çeyrek ve sonrasında yapılan Avrupa Birliği referandumu sonrası, tahminlerin tersine yurtiçi talep artmıştır. İngiltere büyümesinin yıl sonunda %1.8 olacağı düşünülmektedir. Gelişmiş ülkelerde en güçlü büyümenin %3.1 ile İspanya da gerçekleşeceği öngörülmektedir. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin başında gelen Rusya da 2015 yılında şiddetli şekilde gerçekleşen resesyonun etkisinin 2016 yılında azalması beklenmektedir. Bu beklentiler doğrultusunda Rusya da, 2016 da da küçülme yaşanacağı ve bu küçülmenin %0.8 seviyesinde olacağı tahmin edilmektedir. Küçülmedeki bu iyileşmenin özellikle yılın ikinci yarısında gerçekleşen OPEC toplantısında alınan kararla petrol fiyatlarındaki yükselmeden kaynaklandığı düşünülmektedir. Çin ve Hindistan ın içerisinde bulunduğu gelişmekte olan Asya ekonomilerinde yüksek hızda büyüme devam ederken, büyümelerdeki yavaşlama eğilimi bu sene de devam etmiştir. Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin de büyüme hızının %6.9 dan %6.6 ya düşmesi beklenmektedir. Bu düşmede, üretimin imalat sektöründen hizmet sektörüne kayması etkili olmuştur. Hindistan da ise 2015 yılında artan büyüme hızının, 2016 yılında da korunacağı ve %7.6 olacağı öngörülmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 21

28 Latin Amerika ve Karayipler de geçtiğimiz yıl büyüme veya küçülme yaşanmamıştır. Fakat yavaşlama ortamı devam etmekte ve bu bölgede ekonominin 2016 da %0.6 oranında küçülmesi beklenmektedir. Özellikle Brezilya da etkisini kaybetmeyen küçülme durumunun, 2016 yılında da devam edeceği ve %3.3 olarak gerçekleşeceği düşünülmektedir. Meksika ekonomisinin ise ABD seçimleri sonuçları yeni yönetimin izleyeceği politikalardan kaynaklı olarak yavaşladığı ve büyümenin hız kaybederek %2.1 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. IMF nin 2016 yılı Ekim ayında yayınlanan Dünya Ekonomik Görünümü raporu sonuçlarına göre kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla değeri tahminleri daha önceki yıllara benzer olarak kişi başına milli geliri en yüksek ülke 57 Bin 294 dolar ile ABD olmuştur. ABD yi 48 Bin 190 dolar ile Almanya, 46 Bin 294 dolar ile Kanada, 42 Bin 514 dolar ile İngiltere, 42 Bin 384 dolar ile Fransa, 38 Bin 894 dolar ile Japonya ve 36 Bin 451 dolar ile İspanya takip etmiştir. SGP ye göre kişi başına milli geliri en düşük olan ülkeler ise 6 Bin 658 dolar ile Hindistan, 15 Bin 211 dolar ile Brezilya ve 15 Bin 424 dolar ile Çin olmuştur yılında olduğu gibi 2016 yılında da gelişmekte olan Asya ekonomileri ve gelişmekte olan ülkeler grupları arasındaki Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla miktarları farkı azalmış ve 423 dolara kadar inmiştir. Latin Amerika ve Karayipler de daralma yaşanması ile birlikte kişi başına düşen milli gelir de azalmış ve 15 Bin 403 dolar seviyesine gerilemiştir. Bu grup aynı zamanda azalmanın yaşandığı tek grup olmuştur. Finansal kriz sonrası küresel ekonomideki durgunluk enflasyon oranlarını da etkilemiştir yılında tüketici fiyat enflasyonu 2008 krizinden beri en düşük seviyesini görmüş, 2016 yılında ise hafif bir artış göstermiştir. Küresel enflasyon 2016 yılında %2.9 olarak gerçekleşerek 2015 yılına göre 0.1 puanlık bir artış göstermiştir. Gelişmiş ülkelerde bu oran 0.5 puanlık bir artışla %0.8 olmuş, gelişmekte olan ülkelerde ise 0.2 puanlık düşüşle %4.5 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyon oranlarının düşük seviyesini koruması gelişmiş ülkeler açısından önemli bir problem olmaya devam etmektedir. Avrupa Merkez Bankası tarafından uygulanan parasal gevşeme politikasına rağmen enflasyon, hedeflerin altında kalmıştır. Bu nedenle Avrupa Merkez Bankası, parasal genişleme politikasını sürdüreceğini açıklamıştır. Euro bölgesinde tüketici fiyat endeksi artış hızında yükselme gerçekleşmiştir. Bölgede 2015 yılında 0.4 puanlık düşüşle %0.0 a gerileyen enflasyon, 2016 yılında 0.3 puanlık yükselişle %0.3 olmuştur yılında özet olarak, enflasyon toparlanma sinyalleri vermiştir. Gelişmekte olan ekonomiler dışında bütün ülke gruplarında artış gözlenmiştir. Küresel emtia fiyat endeksleri, son dört yılda olduğu 2016 yılında da genel olarak düşüşünü sürdürmüştür. Gıda ve içecek fiyat endeksleri dışında tüm fiyat endekslerinde yüksek arz ve düşük talep koşullarından kaynaklı olarak fiyatlar düşme eğilimi göstermeye devam etmektedir. Dünya ekonomisindeki durgunluk, küresel dış ticareti de etkilemektedir yılında canlanan gelişmiş ekonomiler 2016 da tekrar yavaşlarken, hız kaybeden gelişmekte olan ekonomiler ise toparlanma eğilimi göstermiştir. Toplam küresel büyümenin yavaşladığı 2016 yılında, küresel ticaret de bu yavaşlamayla birlikte hız kaybetmiştir yılında %3.8 büyüyen dış ticaret hacmi, 2015 yılında hızlı bir düşüşle %2.5 büyümüştür yılında ise bu oranın %2.3 e gerileyeceği tahmin edilmektedir. Kaynak: Ekonomik Rapor 2016, TOBB İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 22

29 ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 23

30 ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE Bu bölümde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanmış 22 adet seçilmiş uluslararası endekse göre Türkiye nin durumu incelenmiştir. Bölüm sonunda uluslararası endekslere göre Türkiye nin durumu tablo halinde özetlenmiş ve grafikle daha anlaşılır hale getirilmiştir. 1.Açık Pazar Endeksi: Bağımsız bir uluslararası organizasyon olan Uluslararası Ticaret Odası, Açık Pazar Endeksi ile ülkeleri ülke pazarına giriş kolaylığına göre sıralamaktadır raporuna göre, Türkiye 3,2 endeks değeri ile 75 ülke arasında 51. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan Singapur'u Hong Kong, Lüksemburg, Belçika ve Hollanda takip etmektedir. Son sırada ise Sudan yer almaktadır yılında 3,4 puan 47. sırada yer alan Türkiye 2015 yılında 3,2 puan ile 51. sıraya gerilemiştir. 2.Annelerin Endeksi: Save the Children" Örgütü tarafından 179 ülke için "annelerin endeksi" hesaplanarak bir rapor hazırlanmıştır. Anne refahını etkileyen temel konu başlıkları: anne sağlığı, çocuk sağlığı, eğitim durumu, ekonomik durum ve siyasi durum olarak belirlenmiştir. Endeks sıralamasına göre Türkiye 179 ülke içerisinde 65. sırada yer almaktadır. En iyi durumda olan Norveç'i, Finlandiya ve İzlanda takip etmektedir sırada bulunan ülke ise Somali'dir. 3.Avrupa 2020 Rekabet Endeksi: Dünya ekonomik Forumu (WEF ) tarafından yayınlanan Avrupa 2020 Rekabet Endeksi 2014 raporuna göre Türkiye göre 3,83 puanla (min:1 maks:7), 28 ülkeli AB ülkeleri sıralamasında 26. sıradaki Macaristan ile aynı puanı almış, Bulgaristan ve Yunanistan ile diğer aday ülkelerden Makedonya ve Sırbistan'ın üzerinde yer almıştır yılı için birinci sırayı 2.'likten yükselen Finlandiya 5,28 değeriyle almış, 2010 ve 2012 yıllarında ilk sırada yer alan İsveç 2014'te ikinci sıraya düşmüştür. Bu ülkeleri 2014'te sırasıyla Hollanda, Danimarka ve Almanya takip etmiştir. Türkiye'nin puanı hesaplanmaya başladığı 2012'de 3,75'ten, 2014'te 3,83'e yükselmiştir. 4.Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksi: Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, "Bilgi Toplumunun Ölçümü" adında bir kitap yayımlamakta ve bu kitabın içeriğinde Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksi'ne yer vermektedir. 167 ülkenin yer aldığı Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksi'nde 2016 yılında ilk sırada Güney Kore yer alırken, bu ülkeyi İzlanda ve Danimarka takip etmektedir. Türkiye, 2016 yılında 5,69 endeks değeri ile 167 ülke arasında 70. sırada yer almaktadır. 5.Bütçe Şeffaflığı Endeksi: Bağımsız enstitü ve araştırmacıların ortaklığıyla oluşturulan Uluslararası Bütçe Ortaklığı İnsiyatifi, Bütçe Şeffaflığı Endeksi ile ülkeleri bütçe hazırlama ve uygulama süreçlerindeki şeffaflıklarına göre sıralamaktadır raporuna göre, Türkiye 44 endeks değeri ile 102 ülke arasında 40. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan Yeni Zelanda'yı, İsveç ve Güney Afrika takip etmektedir. Son sıralarda ise Myanmar, Katar ve Suudi Arabistan yer almaktadır yılından 2015 yılına gelindiğinde, Türkiye 40. sıradan 58. sıraya gerilemiştir yılında ankete 2012 yılına göre yeni bir ülke katılmıştır. 6.Daha İyi Yaşam Endeksi, 2016: Endeks, OECD'ye üye 34 ülke, OECD ortalaması ve ilaveten Brezilya, Letonya, Rusya Federasyonu ve Güney Afrika için hesaplanmaktadır. OECD'ye üye 34 ülke arasında Daha İyi Yaşam Endeksi'ne bakıldığında, hanehalkı net kullanılabilir gelirde; OECD ortalaması $ iken, Türkiye $ düzeyindedir. Hanehalkı mali zenginliğinde ise ilk sırada Amerika Birleşik Devletleri yer alırken, Türkiye OECD üye ülkeleri arasında en son sıradadır. Toplam 38 ülke içinde yaşam memnuniyetinde ilk sırada İsviçre ve Norveç yer alırken, Güney Afrika son sırada, Türkiye ise 35. sırada yer almaktadır. Türkiye çok uzun saat çalışanlar göstergesinde son sırada yer almaktadır. 7.Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi: Kanada'nın önde gelen düşünce kuruluşu Frazer Enstitüsü tarafından yayımlanan Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi nde dünya genelinde ülkeler sıralanırken ekonomik özgürlüğü destekleyen politikaları baz alan ölçütler kullanılmaktadır. Kişisel tercih hakkı, gönüllü mübadele, serbest rekabet ve özel mülkiyet hakları ekonomik özgürlüğün köşe taşları olarak tanımlanmaktadır. Son yayımlanan 2016 raporunda 2014 yılı verilerine yer verilmiştir. Bu raporda Türkiye 6,86 endeks değeri ile 159 ülke arasında 90. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan Hong Kong'u, Singapur ve Yeni Zelanda takip etmektedir sırada ise Venezuela yer almaktadır. Suriye'den sivil savaş nedeniyle 2011 ve 2012 yıllarında veri elde edilememiştir. 8.E-Devlet Kalkınma Endeksi: Birleşmiş Milletler e-devlet Kalkınma Endeksi, bilgi iletişim alanındaki çeşitli altyapısal gelişmeler ve vatandaşların bilgi ve iletişim teknolojilerine uyumunu gösteren bir ölçme endeksidir. 193 ülkenin kapsandığı 2016 yılı verilerine göre İngiltere (Birleşik Krallık) 0,9193 ile en yüksek, Somali ise 0,027 endeks değeri ile en düşük endeks değerine sahip ülkedir. Türkiye, 0,59 e-devlet Kalkınma Endeks değeri ile 2016 yılında 68. sırada yer almaktadır. 9.EFA (Herkes için eğitim) Kalkınma Endeksi (EDI): 92 ülkenin 2015 yılı EDI (EFA Kalkınma Endeksi) sıralamasında ülkeler yüksek, orta ve düşük kalkınma puanları bakımından üç başlığa ayrılmıştır ve Türkiye bu sıralamada yüksek grupta ve 50. sırada yer almaktadır. Türkiye nin EFA Kalkınma Endeksi puanı 0,950 dir. 10.E-Katılım Endeksi: Birleşmiş Milletler Kamu Yönetimi Ağı'nın 2016 raporuna göre, Türkiye 0,6271 endeks değeri ile 193 ülke arasında 60. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan İngiltere'yi (Birleşik Krallık), Avustralya ve Japonya takip etmektedir. Son sırada ise Cibuti, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Tuvalu yer almaktadır. 11.Enerji Mimarisi Performansı Endeksi: Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan Küresel Enerji Üretim Performans Endeksi 2016 yılı raporuna göre, Türkiye 0,66 endeks değeri ile 126 ülke arasında 40. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan İsviçre'yi Norveç ve İsveç takip etmektedir. Türkiye 2015 yılı raporunda ise 125 ülke arasında 54. sırada yer almıştı. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 24

31 12.İklim Değişikliği Performans Endeksi: Alman sivil toplum örgütü olan Germanwatch, ülkelerin iklim değişikliği performanslarını değerlendirmekte ve sıralamaktadır. Değerlendirmede iklim değişikliği konusunda hiçbir ülkenin ilk üç sırada yer alacak çabayı göstermediği düşünülerek, sıralamada ilk üç sıra boş bırakılmaktadır yılı raporuna göre, Türkiye 45,54 puan ile 51. sırada yer almaktadır. En yüksek puana sahip üç ülke, 66,17 puan ile Fransa, 66,15 puan ile İsveç ve 66,10 puan ile Birleşik Krallık tır. 25,45 puan ile Suudi Arabistan en son sırada yer almaktadır. 13.İnsani Gelişme Endeksi: Uzun vadeli ilerlemeyi, insani gelişmenin üç temel boyutu olan uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgiye erişim, iyi bir yaşam standardı kapsamında ele alarak ölçen bir endekstir. Son yayımlanan 2016 raporunda 2015 yılı verilerine yer verilmiştir yılı raporunda 195 ülke içinde verileri mevcut 188 ülkeye bakıldığında; 2015 yılında İnsani Gelişme Endeksi sıralamasında Norveç, 0,949 endeks değeri ile en yüksek endekse sahip ülke, Orta Afrika Cumhuriyeti ise 0,352 endeks değeri ile en düşük insani gelişme endeksine sahip ülkedir. Türkiye 2015 yılında 0,767 endeks değeri ile 71. sırada yer almıştır. Aynı yılda satın alma gücü paritesi cinsinden kişi başına gayri safi milli gelire (2011SGP $) bakıldığında; verisi olan 193 ülke içerisinde Katar $ ile ilk sırada, Türkiye ise $ ile 64. sırada yer almıştır. 14.İş Yapma Kolaylığı Endeksi: Dünya Bankası ve Uluslararası Finans Kuruluşu işbirliğinde yürütülen İş Yapma Projesi nin amacı dünya genelinde iş yaşamındaki yasal düzenlemeleri iyileştirmektir. 190 ülkenin kapsandığı 2016 yılı iş yapma kolaylığı endeksi'ne bakıldığında, ilk sırada Yeni Zelanda yer almaktadır. Somali ise en düşük iş yapma kolaylığı endeksine sahip ülkedir. Türkiye, 190 ülke içinde 69. sırada yer almaktadır. 15.KOF Küreselleşme Endeksi: Endeks, küreselleşmenin ekonomik, sosyal ve politik boyutlarını kapsar yılı Nisan ayında yayımlanan ve 2014 yılı değerlerini gösteren son çalışmada 207 ülke veya coğrafi birimin 193'ü için endeks hesaplaması açıklanmaktadır yılında Türkiye 71,33 endeks değeri ile 193 ülke arasında 42. sırada yer almaktadır yılında birinci sırada yer alan Hollanda'yı, İrlanda ve Belçika takip etmektedir. 16.Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi: Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi, cinsiyete dayalı ayrımların büyüklüğünü ve kapsamını göstermek ve sürecini izlemek için bir çerçevedir. 144 ülkenin yer aldığı küresel cinsiyet uçurumu endeksinde, 2016 yılında ilk sırada 0,874 ile İzlanda yer almaktadır. Yemen ise, 0,516 ile en düşük endeks değerine sahip ülkedir. Türkiye 0,623 endeks değeri ile 144 ülke arasında 130. sırada yer almaktadır. 17.Küresel Rekabet Endeksi: Bağımsız bir uluslararası organizasyon olan Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Rekabet Endeksi ile ülkeleri rekabet güçlerine göre sıralamaktadır raporuna göre, Türkiye 4,39 endeks değeri ile 138 ülke arasında 55. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan İsviçre'yi, Singapur ve Amerika Birleşik Devletleri takip etmektedir sırada ise Yemen yer almaktadır yılından 2016 yılına gelindiğinde, Türkiye 61. sıradan 55. sıraya kadar bir gelişme göstermiştir. 18.Lojistik Performans Endeksi: Lojistik Performans Endeksi (LPE), ülkelerin gümrük, taşımacılık, altyapı gibi lojistik alanındaki performanslarını değerlendirmekte; lojistik büyüme ve kaliteyi ölçmektedir. Dünya Bankası tarafından yayımlanan LPE 2016 yılı sonuçlarına göre; Türkiye 160 ülke arasında 3,42 derece ile 34. sırada yer almıştır. Almanya, 4,23 derece ile 1. sırada, Suriye 1,60 derece ile 160. sırada yer almaktadır. 19.Özet Yenilik Endeksi: Avrupa Komisyonu'nun 2016 yılı raporuna göre, Türkiye Özet İnovasyon Endeksi'nde 2015 yılında 0,267 endeks değeri ile 36 ülke arasında 32. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan İsviçre'yi İsveç ve Danimarka takip etmektedir. 20.Seyahat ve Turizm Rekabet Endeksi: Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet Ağı'nın 2017 raporuna göre, Türkiye, Seyahat ve Turizm Rekabet Endeksi'nde 4,14 endeks değeri ile 136 ülke arasında 44. sırada yer almaktadır yılında 52. sırada olan Türkiye, 2017 yılında 44. sıraya yükselmiştir. Birinci sırada yer alan İspanya'yı, Fransa ve Almanya takip etmektedir. En son sırada 2,44 endeks değeri ile 136. olarak Yemen yer almaktadır. 21.Ticareti Kolaylaştırma Endeksi: Bağımsız bir uluslararası organizasyon olan Dünya Ekonomik Forumu, Ticareti Kolaylaştırma Endeksi ile ülkeleri dış ticarete konu olan malların serbest dolaşımını hangi ölçekte kolay hale getirdiğine göre sıralamaktadır raporuna göre, Türkiye 4,52 endeks değeri ile 136 ülke arasında 59. sırada yer almaktadır. Birinci sırada yer alan Singapur'u, Hollanda, Hong Kong, Lüksemburg ve İsveç takip etmektedir sırada ise Venezuela yer almaktadır yılında 48. sırada yer alan Türkiye 2016 yılında 59. sıraya gerilemiştir. 22.Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA): Türkiye nin 2015 yılı için matematik alanındaki ortalama PISA puanı 420 dir. Türkiye bu puanla programa katılan tüm ülkeler içerisinde 49. Sırada, OECD ülkeleri içerisinde 34. sırada yer almaktadır. Türkiye nin 2015 yılı okuma becerisi alanındaki ortalama puanı ise 428 tir. Bu puanla Türkiye programa katılan tüm ülkeler içerisinde 50. sırada, OECD ülkeleri içerisinde ise 34. sırada yer almaktadır. Türkiye nin 2015 yılında fen okuryazarlığı alanındaki ortalaması 425 puandır. Bu puanla, Türkiye, programa katılan tüm ülkeler içinde 52. sırada, OECD ülkeleri içerisinde ise 34. sıradır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 25

32 ULUSLARARASI ENDEKSLER VE TÜRKİYE NİN SIRASI Türkiye; Avrupa 2020 Rekabet Endeksine göre 28 ülke içinde 26 ncı sırada, Özet Yenilik Endeksine göre 36 ülke arasında 32 nci sırada, Lojistik Performans Endeksine göre 160 ülke arasında 34 üncü sırada, Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) Matematik endeksine göre 34 ülke arasında 34 üncü sırada, Daha İyi Yaşam Endeksine göre 38 ülke arasında 35 inci sırada, Enerji Mimarisi Performansı Endeksine göre 126 ülke arasında 40 ıncı sırada, KOF Küreselleşme Endeksine göre 193 ülke arasında 42 nci sırada, Seyahat ve Turizm Rekabet Endeksine göre 136 ülke arasında 44 üncü sırada, EFA (Herkes için eğitim) Kalkınma Endeksine göre 92 ülke arasında 50 nci sırada, Açık Pazar Endeksine göre 75 ülke arasında 51 inci sırada, İklim Değişikliği Performans Endeksine göre 58 ülke arasında 51 inci sırada, Küresel Rekabet Endeksine göre 138 ülke arasında 55 inci sırada, Bütçe Şeffaflığı Endeksine göre 103 ülke arasında 58 inci sırada, Ticareti Kolaylaştırma Endeksinde 136 ülke arasında 59 uncu sırada, E- Katılım Endeksine göre 193 ülke arasında 60 ıncı sırada, Annelerin Endeksine göre 179 ülke arasında 65 inci sırada, E-Devlet Kalkınma Endeksine göre 193 ülke arasında 68 inci sırada, İş Yapma Kolaylığı Endeksine göre 190 ülke arasında 69 uncu sırada, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksine göre 167 ülke arasında 70 inci sırada, İnsani Gelişme Endeksine göre 188 ülke arasında 71 inci sırada, Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksine göre 159 ülke arasında 90 ıncı sırada, Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksine göre 144 ülke arasında 130 uncu sırada bulunmaktadır. Endeks Değer Ülke Sayısı Sıra Veri Rapor Avrupa 2020 Rekabet Endeksi Özet Yenilik Endeksi Lojistik Performans Endeksi Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) Matematik Daha İyi Yaşam Endeksi Enerji Mimarisi Performansı Endeksi KOF Küreselleşme Endeksi Seyahat ve Turizm Rekabet Endeksi EFA (Herkes için eğitim) Kalkınma Endeksi (EDI) Açık Pazar Endeksi İklim Değişikliği Performans Endeksi Küresel Rekabet Endeksi Bütçe Şeffaflığı Endeksi Ticareti Kolaylaştırma Endeksi E-Katılım Endeksi Annelerin Endeksi E-Devlet Kalkınma Endeksi İş Yapma Kolaylığı Endeksi Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gelişmişlik Endeksi İnsani Gelişme Endeksi Dünya Ekonomik Özgürlük Endeksi Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi Kaynak: TÜİK, Uluslararası Endeksler İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 26

33 TÜRKİYE EKONOMİSİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 27

34 TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye ekonomisi 2015 yılında küresel ekonomideki belirsizliklere, ana ticaret ortaklarımızdaki durgunluk ve jeopolitik gerginliklere rağmen, özellikle özel tüketimin desteği ile birçok dünya ülkesinin üzerinde %6.1 oranında büyüme göstermiştir yılında da küresel ekonomideki durgunluk süreci tam olarak aşılamamış, büyüme oranları düşük seyrini korumuştur. Jeopolitik riskler ve siyasi belirsizlikler küresel ekonomiyi olumsuz etkilemeye devam etmiştir. Türkiye ekonomisinde de dünya ekonomisindeki gelişmelere paralel olarak durgunluk devam etmiş, ekonomi büyük ölçüde iç talep kaynaklı olarak vasat bir büyüme göstermiştir. Türkiye ekonomisi 2016 yılında %2.9 oranında büyümüştür yılında zincirlenmiş hacim endeksine göre; tarım sektörü %4.1, hizmetler sektörü %0.8 küçülürken, sanayi sektörü %4.5, inşaat sektörü %7.2 büyümüştür. Harcamalar yöntemiyle zincirlenmiş hacim endeksine göre, 2016 yılında hanehalkı nihai tüketim harcamaları %2.3, devletin nihai tüketim harcamaları %7.3, böylece toplam tüketim harcamaları %3.2 artmıştır. Sabit sermaye yatırımları ise %3.0 büyümüştür yılında 12 Bin 112 dolar olan kişi başına milli gelir, 2015 yılında 11 Bin 14 dolara, 2016 yılında da 10 Bin 807 dolara gerilemiştir. Konut satışları, banka kredi faizlerinde yapılan indirimler ve sektöre hız kazandırmak adına başlatılan kampanyaların etkisiyle 2016 yılında da %4.0 artmıştır. Bu konutların 449 Bin 508 adedi ipotekli, geri kalan 891 Bin 945 adedi diğer yollarla satılmıştır. Reel ekonomi açısından çekler ve senetlerle ilgili hareketler büyük önem taşımaktadır. Çek ve senet ödeme istatistikleri piyasalardaki nakit akışının en önemli göstergelerindendir ve 2015 yıllarında azalan protesto edilen senet sayısı 2016 yılında %1.7 artarken, protestolu senetlerin tutarı %21.9 artarak 12.3 milyar TL ye yükselmiştir yılında yüksek oranlı artış gösteren karşılıksız çıkan çeklerin sayısı, 2016 yılında yavaşlama göstererek %0.3 artarken, karşılıksız çıkan çeklerin tutarı da %0.5 artarak 27.4 milyar TL ye yükselmiştir yılında %8.3 düşen turizm gelirleri, 2016 yılında da %29.7 azalarak 22.1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir yılında %53.6 artan yatırım teşvik belgesine bağlanan sabit yatırım tutarı, 2016 yılında %1.3 azalmış ve 97 Milyar 780 milyon TL ye gerilemiştir yılı sonunda enflasyon belirsizlik aralığı üzerinde artış göstererek %8.53 seviyesine yükselmiştir. Merkez Bankası, parasal sıkılaştırma yapılmasına karar vermiştir. Politika faizi %7.50 den %8.0 a, gecelik borç verme faiz oranı %8.25 ten %8.50 ye, geç likidite penceresi uygulaması çerçevesinde borç verme faiz oranı %9.75 ten %10.00 a yükseltilmiştir. Toplam banka kredileri artış hızı, 2016 yılında nominal olarak %16.6, reel olarak %7.4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Böylece 2015 yılında 1,396.6 milyar TL olan kredi hacmi 2016 yılında 1,628.3 milyar TL ye yükselmiştir. Tüketici kredileri artış eğilimini büyük ölçüde konut kredileri ve taşıt kredileri kaynaklı olarak 2016 yılında da sürdürmüştür yılı sonunda bütçe gelirleri bir önceki yıla göre %14.8 artarak milyar TL ye, bütçe giderleri de %15.3 artarak milyar TL ye, bütçe açığı %24.4 artarak milyar TL ye yükselmiştir yılında 6.34 milyar dolar olan özelleştirme işlemi tutarı, 2015 yılında 2.00 milyar dolara, 2016 yılında da 1.31 milyar dolara gerilemiştir yılından bu yana toplam milyar dolar tutarında özelleştirme uygulaması gerçekleştirilmiştir. Kalkınma Bakanlığı verilerine göre; yurtiçi toplam tasarrufların GSYH ye oranında 2015 yılında görülen azalma 2016 yılında da devam etmiştir yılında %1.5 azalan dış borç stoku, 2016 yılında %2.1 artış göstermiştir. Böylece 2015 yılında milyar dolar olan brüt dış borç stoku, 2016 yılında milyar dolara yükselmiştir. Kaynak: Ekonomik Rapor 2016, TOBB İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 28

35 I. GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA VE BÜYÜME 2015 yılında %6.1 oranında büyüyen Türkiye, 2016 yılında %2.9 oranında büyümüştür. Türkiye nin Gayri Safi yurtiçi değeri 2015 yılında Milyar ABD doları, 2016 yılında ise Milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri 2015 yılında 11 Bin 14 ABD doları, 2016 yılında ise 10 Bin 807 ABD doları olarak gerçekleşmiştir yılında dünyanın 16 ncı büyük ekonomisi olan Türkiye, 2015 yılında bir sıra gerileyerek dünyanın en büyük 17 nci ekonomisi olmuştur. Yıllar Yıl Ortası Nüfus Kişi Başına GSYH (Cari Fiyatlarla) GSYH Büyüme Hızı Türkiye (x1000) Değer (TL) Değişim Oranı Değer ($) Değişim Oranı (Milyar $) (%) Kaçıncı Sırada ,464 1,151-4, ,364 1, , ,269 2, , ,166 3, , ,003 5, , ,795 7, , ,599 8, , ,435 9, , ,295 11, , ,158 12, , ,052 14, , ,039 13, , ,142 15, , ,224 18, , ,176 20, , ,148 23, , ,182 26, , ,218 29, , ,278 32, , Kaynak: TÜİK, 2016 yılında hesaplama yöntemlerinde değişiklik yapılmış ve rakamlar revize edilmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 29

36 II. İSTİHDAM Türkiye de 2015 yılında 26 Milyon 621 Bin olan toplam istihdam sayısı, 2016 yılında 27 Milyon 205 Bin olarak gerçekleşmiştir yılında toplam istihdamın 5 Milyon 305 Bin adedi tarım sektöründe, 5 Milyon 296 Bin adedi sanayi sektöründe, Bir milyon 987 Bin adedi inşaat sektöründe, 14 Milyon 617 Bin adedi de hizmetler sektöründe sağlanmıştır. Türkiye de, 2005 yılında istihdamın %25.5 i tarım sektöründeyken bu oran 2016 yılında %19.5 e gerilemiş, 2005 yılında istihdamın %21.6 sı sanayi sektöründeken bu oran 2016 yılında %19.5 e gerilemiş, 2005 yılında istihdamın %5.6 sı inşaat sektöründeken bu oran 2016 yılında %7.3 e yükselmiş, 2005 yılında istihdamın %47.3 ü hizmetler sektöründeyken 2016 yılında bu oran %53.7 ye yükselmiştir döneminde tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısı %5.8 oranında artmış, sanayi sektöründe çalışanların sayısı %24.9 oranında artmış, inşaat sektöründe çalışanların sayısı %81.2 oranında artmış, hizmetler sektöründe çalışanların sayısı %57.5 oranında artmıştır. Yıllar İSTİHDAM DAĞILIM (%) Toplam Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler Toplam Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler ,633 5,014 4,241 1,097 9, % 25.5% 21.6% 5.6% 47.3% ,933 4,653 4,362 1,192 9, % 23.3% 21.9% 6.0% 48.8% ,209 4,546 4,403 1,231 10, % 22.5% 21.8% 6.1% 49.6% ,604 4,621 4,537 1,238 10, % 22.4% 22.0% 6.0% 49.5% ,615 4,752 4,179 1,305 10, % 23.1% 20.3% 6.3% 50.4% ,858 5,084 4,615 1,434 10, % 23.3% 21.1% 6.6% 49.1% ,266 5,412 4,842 1,680 11, % 23.3% 20.8% 7.2% 48.7% ,937 5,301 4,903 1,717 12, % 22.1% 20.5% 7.2% 50.2% ,601 5,204 5,101 1,768 12, % 21.2% 20.7% 7.2% 50.9% ,933 5,470 5,316 1,912 13, % 21.1% 20.5% 7.4% 51.0% ,621 5,483 5,332 1,914 13, % 20.6% 20.0% 7.2% 52.2% ,205 5,305 5,296 1,987 14, % 19.5% 19.5% 7.3% 53.7% 2016/2015 Değişim (%) 2.2% -3.2% -0.7% 3.8% 5.2% 2016/2005 Değişim (%) 38.6% 5.8% 24.9% 81.2% 57.5% Kaynak: TÜİK, (15+ Yaş), (Bin Kişi) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 30

37 III.İŞSİZLİK Türkiye de, 2005 yılında işsizlik oranı %9.5 iken bu oran 2015 yılında %10.3 oranında, 2016 yılında ise %10.9 oranında gerçekleşmiştir. Tarım dışı işsizlik oranı 2005 yılında %12.0 iken bu oran 2015 yılında %12.4 oranında, 2016 yılında ise %13.0 oranında gerçekleşmiştir. Türkiye de işsiz sayısı 2005 yılında 2 milyon 58 bin kişi iken bu rakam 2016 yılında 3 milyon 330 bin kişi olarak gerçekleşmiştir döneminde 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus %21.4 oranında artarken, işgücü %40.8 oranında artmış, istihdam edilenler %38.6 oranında artmış, işsiz sayısı da %61.8 oranında artmıştır yılından itibaren işsizlik oranı ve işsiz sayısı bariz bir şekilde artış eğilimi göstermektedir. KURUMSAL OLMAYAN NÜFUSUN İŞGÜCÜ DURUMU [15+ YAŞ] Yıllar 15 Ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus (x1000) İşgücü (x1000) İstihdam Edilenler (x1000) İşsiz Sayısı (x1000) İşgücüne Dahil Olmayan Nüfus (x1000) İşgücüne Katılma Oranı İşsizlik Oranı Tarım Dışı İşsizlik Oranı İstihdam Oranı ,356 21,691 19,633 2,058 26, % 9.5% 12.0% 40.6% ,275 21,913 19,933 1,980 27, % 9.0% 11.1% 40.5% ,177 22,253 20,209 2,044 27, % 9.2% 11.2% 40.3% ,982 22,899 20,604 2,295 28, % 10.0% 12.3% 40.4% ,833 23,710 20,615 3,095 28, % 13.1% 16.0% 39.8% ,904 24,594 21,858 2,737 28, % 11.1% 13.7% 41.3% ,985 25,594 23,266 2,328 28, % 9.1% 11.3% 43.1% ,961 26,141 23,937 2,204 28, % 8.4% 10.3% 43.6% ,982 27,046 24,601 2,445 28, % 9.0% 10.9% 43.9% ,986 28,786 25,933 2,853 28, % 9.9% 12.0% 45.5% ,854 29,678 26,621 3,057 28, % 10.3% 12.4% 46.0% ,720 30,535 27,205 3,330 28, % 10.9% 13.0% 46.3% 2016/2015 Değişim (%) 1.50% 2.89% 2.19% 8.93% 0.03% 2016/2005 Değişim (%) 21.4% 40.8% 38.6% 61.8% 5.7% Kaynak: TÜİK, (15+ Yaş), (Bin Kişi) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 31

38 IV. ENFLASYON 2015 yılında %8.81 olarak gerçekleşen yıllık tüketici fiyat endeksi artış oranı 2016 yılında %8.53 oranında gerçekleşmiştir yılında %5.71 olarak gerçekleşen yıllık yurtiçi üretici fiyat endeksi artış oranı 2016 yılında %9.94 oranında gerçekleşmiştir yılında %14.02 olarak gerçekleşen yıllık tarım ürünleri üretici fiyat endeksi artış oranı 2016 yılında %1.33 oranında gerçekleşmiştir. Yıllar TÜFE Yurtiçi ÜFE Tarım Ürünleri ÜFE % 16.81% % 3.03% % 11.58% 2.53% % 5.94% 15.70% % 8.11% 0.16% % 5.93% 14.22% % 8.87% 14.52% % 13.33% 10.54% % 2.45% -4.17% % 6.97% 7.58% % 6.36% 6.67% % 5.71% 14.02% % 9.94% 1.33% Kaynak:TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 32

39 V. DIŞ TİCARET 2015 yılında 143 Milyar 838 Milyon 871 Bin dolar ihracat gerçekleştiren Türkiye, 2016 yılında 142 Milyar 544 Milyon 457 Bin dolar ihracat gerçekleştirmiştir yılında 207 Milyar 234 Milyon 359 Bin dolar ithalat gerçekleştiren Türkiye, 2016 yılında 198 Milyar 617 Milyon 392 Bin dolar ithalat gerçekleştirmiştir. Türkiye nin 2015 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı %69.4 iken 2016 yılında bu oran %71.8 olarak gerçekleşmiştir döneminde Türkiye de ihracat %295.3 oranında artarken ithalat %285.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre ihracat %0.90 oranında azalırken, ithalat %4.16 oranında azalmıştır yılında Türkiye de kişi başına ihracat Bin 786 dolar, kişi başına ithalat ise 2 Bin 488 dolar olarak gerçekleşmiştir döneminde kişi başına ihracat %17.5 oranında artarken, kişi başına ithalat %3.3 oranında artmıştır. Yıllar İhracat İthalat İhracat/İthalat Toplam Dış Ticaret Türkiye Kişi Başına (Bin $) (Bin $) Oranı(%) (Bin $) Nüfusu İhracat ($) İthalat ($) ,059,089 51,553, % 87,612, ,252,836 69,339, % 116,592, ,167,153 97,539, % 160,706, ,476, ,774, % 190,250, ,534, ,576, % 225,110, ,271, ,062, % 277,334,464 70,586,256 1,520 2, ,027, ,963, % 333,990,770 71,517,100 1,846 2, ,142, ,928, % 243,071,034 72,561,312 1,408 1, ,980, ,541, % 299,522,370 73,722,988 1,546 2, ,917, ,841, % 375,759,237 74,724,269 1,806 3, ,461, ,545, % 389,006,877 75,627,384 2,016 3, ,802, ,661, % 403,463,887 76,667,864 1,980 3, ,627, ,182, % 399,810,242 77,695,904 2,029 3, ,838, ,234, % 351,073,230 78,741,053 1,827 2, ,544, ,617, % 341,161,849 79,814,871 1,786 2, /2015 Değişim (%) -0.90% -4.16% 3.40% -2.82% 1.36% -2.23% -5.45% 2016/2002 Değişim (%) 295.3% 285.3% 2.6% 289.4% 13.1% 17.5% 3.3% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 33

40 VI. CARİ İŞLEMLER DENGESİ 2002 yılında 626 Milyon ABD doları cari işlemler açığı veren Türkiye, 2015 yılında 32 Milyar 118 Milyon ABD doları, 2016 yılında ise 32 Milyar 564 Milyon ABD doları cari açık vermiştir. Türkiye nin cari işlemler dengesinin Gayri Safi Yurt içi hasılaya oranı 2002 yılında (eksi)%0.26 iken 2015 yılında (eksi)%3.73 oranında, 2016 yılında ise (eksi)%3.80 oranında gerçekleşmiştir döneminde Türkiye nin cari işlemler açığı % oranında (51 kat) artmıştır yılında bir önceki yıla göre Türkiye nin cari işlemler açığı %1.4 oranında artmıştır. Yıllar Cari İşlemler Dengesi Gayri Safi Yurtiç Hasıla Oran (%) (Milyon $) (Milyon $) , , % , % , , % , , % , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % , , % 2016 (*) -32, , % 2016/2015 Değişim (%) 1.4% -0.5% 2016/2002 Değişim (%) % 262.5% Kaynak: (*) Geçici, (*) Geçici İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 34

41 VII. ÖZELLEŞTİRME döneminde toplam 8.24 Milyar ABD doları tutarında özelleştirme yapan Türkiye, döneminde toplam Milyar ABD doları özelleştirme uygulaması yapmıştır sonu itibariyle toplam özelleştirme tutarı Milyar ABD dolarına ulaşmıştır döneminde yıllık ortalama özelleştirme tutarı 0.46 Milyar dolar iken, döneminde yıllık ortalama özelleştirme tutarı 4.61 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Yıllar Özelleştirme (Milyar $) Kümülatif (Milyar $) Toplam Toplam Ortalama (Yıllık) Ortalama (Yıllık) 0.46 Kaynak: (Milyar $) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 35

42 VIII. DIŞ BORÇ 2002 sonunda Türkiye nin toplam brüt dış borç stoku milyar dolar iken 2016 sonunda bu rakam milyar dolar artarak milyar dolara yükselmiştir sonunda Brüt Dış Borç Stokunun GSYH ya oranı %54.8 olan Türkiye de bu oran 2015 sonunda %46.0 oranında, 2016 sonunda %47.3 oranında gerçekleşmiştir sonunda 64.5 milyar dolar olan toplam kamu sektörü dış borç stoku 2016 sonunda 55.2 milyar dolar artarak milyar dolara yükselmiştir sonunda 43.1 milyar dolar olan toplam özel sektör dış borç stoku 2016 sonunda milyar dolar artarak milyar dolara yükselmiştir döneminde Kamu toplam dış borç stoku %85.5 oranında artmış, Özel Sektör toplam dış borç stoku %560.3 oranında artmış, Türkiye toplam brüt dış borç stoku %212.4 oranında artmış, kısa vadeli Kamu dış borç stoku % oranında artmış, kısa vadeli özel Sektör dış borç stoku %489.1 oranında artmıştır. Yıllar KAMU SEKTÖRÜ TCMB ÖZEL SEKTÖR Türkiye Kısa Vadeli Stok Uzun Vadeli Stok Toplam Dış Borç Stoku (I) Kısa Vadeli Stok Uzun Vadeli Stok Toplam Dış Borç Stoku (II) Kısa Vadeli Stok Uzun Vadeli Stok (*) Toplam Dış Borç Stoku (III) Brüt Dış Borç Stoku (I+II+III) Türkiye Brüt Dış Borç Stoku / GSYH (%) ,618 64,533 1,655 20,348 22,003 13,854 29,212 43, , ,341 69,503 70,844 2,860 21,513 24,373 18,812 30,144 48, , ,840 73,828 75,668 3,287 18,123 21,410 27,076 37,000 64, , ,133 68,278 70,411 2,763 12,662 15,425 34,018 50,902 84, , ,750 69,837 71,587 2,563 13,115 15,678 38,540 82, , , ,163 71,362 73,525 2,282 13,519 15,801 38, , , , ,248 75,086 78,334 1,874 12,192 14,066 47, , , , ,598 79,915 83,513 1,764 11,398 13,162 43, , , , ,290 84,819 89,109 1,553 10,012 11,565 71, , , , ,013 87,266 94,279 1,239 8,095 9,334 73, , , , ,040 92, ,023 1,036 6,052 7,088 88, , , , ,605 98, , ,401 5, , , , , ,866 99, , ,142 2, , , , , ,550 98, , ,151 1,327 87, , , , , , , , , , , /2015 Değişim 11.9% 5.0% 5.9% -37.5% -38.2% -38.1% -6.3% 4.4% 1.0% 2.3% 2016/2002 Değişim % 62.6% 85.5% -93.4% -96.5% -96.3% 489.1% 594.0% 560.3% 212.4% Fark 15,364 39,818 55,182-1,545-19,637-21,182 67, , , ,289 Kaynak: Hazine.gov.tr, (Milyon ABD Doları) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 36

43 IX. KAMU BORÇ STOKU 2002 sonunda milyar TL olan kamu brüt iç borç stoku 2016 sonu itibariyle Milyar TL artarak milyar TL ye yükselmiştir sonunda milyar TL olan kamu brüt toplam borç stoku 2016 sonu itibariyle Milyar TL artarak milyar TL ye yükselmiştir döneminde Türkiye kamu brüt iç borç stoku %231.6 oranında artmış, kamu brüt toplam borç stoku %219.1 oranında artmıştır. Yıllar Kamu Brüt İç Borç Stoku Kamu Brüt Dış Borç Stoku Kamu Brüt Toplam Borç Stoku (I) TCMB Net Varlıkları (II) Kamu Varlıkları (III) (**) İşsizlik Sigortası Fonu Net Varlıkları (IV) Kamu Net Borç Stoku (I-II-III-IV) Kamu Net Borç Stoku/ GSYH (%)(***) (xmilyar TL) /2015 Değişim 8.5% 23.0% 13.5% 5.5% 9.3% 10.9% 36.0% 2016/2002 Değişim 231.6% 199.9% 219.1% % 790.8% % 1.7% fark fark Kaynak:Hazine.gov.tr; (*) Dış borç verilerinde geriye dönük güncellenebilmektedir. (**) Tüm mevduatları ve finansal varlıkları kapsamaktadır İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 37

44 X. TÜKETİCİ KREDİLERİ VE GSYH Türkiye de 2007 sonunda 67.6 Milyar TL olan tüketici kredileri stoku 2016 sonunda Milyar TL ye yükselmiştir yılında Tüketici kredilerinin Gayri safi yurtiçi hasılaya oranı %7.7 iken 2016 yılında bu rakam %13.1 olarak gerçekleşmiştir döneminde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla TL olarak (2009 bazlı) %194.2 oranında artarken tüketici kredileri %400.2 oranında artmıştır. Tüketici kredi stoğundaki artış dikkat çekicidir yılında bir önceki yıla göre tüketici kredileri stoğu %10.4 oranında artmıştır. Yıllar Tüketici Kredileri (Bin TL) GSYH(2009 Bazlı) Tüketici Kredileri / GSYH (%) (Bin TL) ,594, ,460, % ,046, ,782, % ,244, ,191, % ,033,346 1,160,013, % ,401,758 1,394,477, % ,317,659 1,569,672, % ,138,442 1,809,713, % ,933,567 2,044,465, % ,160,488 2,337,529, % ,097,260 2,590,517, % 2016/2015 Değişim (%) 10.4% 10.8% 2016/2007 Değişim (%) 400.2% 194.2% Kaynak: BDDK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 38

45 XI. VERGİ YÜKÜ Türkiye de vergi yükü (Vergi gelirlerinin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı) 2002 yılında %18.1 oranında iken 2016 yılında bu rakam %20.4 oranında gerçekleşmiştir döneminde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla TL olarak (2009 bazlı) %620.9 oranında artarken vergi gelirleri %711.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla TL olarak (2009 bazlı) %10.8 oranında artarken vergi gelirleri %13.8 oranında artmıştır döneminde Türkiye de vergi yükünde artış eğilimi gözlenmektedir. Yıllar GSYH (2009 Bazlı) (Bin TL) Vergi Gelirleri* (Bin TL) Vergi Yükü (Vergi Gelirleri/GSYH) ,358,871 65,188, % ,015,146 89,893, % ,023, ,335, % ,702, ,948, % ,227, ,271, % ,460, ,098, % ,782, ,980, % ,191, ,313, % ,160,013, ,714, % ,394,477, ,490, % ,569,672, ,218, % ,809,713, ,517, % ,044,465, ,683, % ,337,529, ,229, % ,590,517, ,263, % 2016/2015 Değişimi (%) 10.8% 13.8% 2016/2002 Değişimi (%) 620.9% 711.9% Kaynak: gib.gov.tr; (*) Vergi Gelirleri Rakamları Mahalli İdare Ve Fon Payları İle Red Ve İadeler Dahil Tutarlardır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 39

46 XII. VERGİ GELİRLERİ VE KAMU YATIRIMLARI Türkiye de 2002 yılında kamu yatırımlarının vergi gelirlerine oranı %23.8 iken 2016 yılında bu oran %14.5 oranında gerçekleşmiştir döneminde vergi gelirleri %711.9 oranında artarken kamu yatırımları %393.2 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre vergi gelirleri %13.8 oranında artarken, kamu yatırımları %23.1 oranında artmıştır. Yıllar Vergi Gelirleri (Bin TL) Kamu Yatırımı (Bin TL) Vergi Gelirleri/Kamu Yatırımı Oranı (%) ,188,479 15,533, % ,893,112 16,009, % ,335,368 16,093, % ,948,778 19,899, % ,271,701 21,608, % ,098,466 21,513, % ,980,827 21,915, % ,313,308 27,458, % ,714,637 33,832, % ,490,017 36,400, % ,218,619 44,434, % ,517,727 52,881, % ,683,956 56,279, % ,229,389 62,240, % ,263,765 76,606, % 2016/2015 Değişim (%) 13.8% 23.1% 2016/2002 Değişim (%) 711.9% 393.2% Kaynak: gib.gov.tr, kalkınma.gov.tr İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 40

47 XIII. BANKACILIK SEKTÖRÜ SERMAYE YETERLİLİĞİ Türkiye de bankacılık sektörü sermaye yeterliliği standart rasyosu 2002 yılında %25.12 iken, 2016 yılında %15.57 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu (%) Kaynak: XIV. İŞSİZLİK ÖDENEĞİ Türkiye de 2015 yılında 1 Milyon 86 Bin 293 kişi işsizlik ödeneği için başvurmuşken 2016 yılında bu rakam %40.0 artışlar 1 Milyon 520 Bin 282 kişi olarak gerçekleşmiştir döneminde işsizlik ödeneği başvuru artışı %244.5 oranındadır. Yıllar İşsizlik Sigortası Başvuru sayısı , , , , ,086, ,520, /2015 Değişim (%) 40.0% 2016/2011 Değişim (%) 244.5% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 41

48 XV. İCRA İSTATİSTİKLERİ Türkiye de yıl içinde açılan icra dosya sayısı 2002 yılında 3 Milyon 894 Bin 244 adet iken 2015 yılında 9 Milyon 166 Bin 411 adede ulaşmışmış 2016 yılında ise 8 Milyon 863 Bin 894 adet olarak gerçekleşmiştir döneminde yıl içinde açılan icra dosyası sayısı %127.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre yıl içinde açılan icra dosyası sayısı %3.3 azalmıştır döneminde (15 yıl) toplam 87 Milyon 914 Bin 347 icra dosyası açılmıştır. Bu dönemde yıllık ortalama 6 Milyon 279 Bin 596 icra dosyası açılmıştır. YILLAR Yıl İçinde Açılan İcra Dosyası Değişim Oranı(%) ,894, ,371, % ,531, % ,058, % ,454, % ,627, % ,071, % ,039, % ,483, % ,252, % ,005, % ,841, % ,147, % ,166, % ,863, % 2016/2015 değişim (%) -3.30% 2016/2002 değişim (%) 127.6% Toplam 87,914, Ortalama 6,279,596 Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 42

49 XVI. DÖVİZ REZERVİ VE KISA VADELİ DIŞ BORÇ Merkez Bankası döviz rezervi 2002 yıl sonunda 26.7 Milyar dolar iken 2016 yıl sonunda 92.1 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir döneminde Merkez Bankası döviz rezervi %244.4 oranında artarken Kısa vadeli toplam brüt dış borç %496.7 oranında artmıştır. Döviz Rezervinin Kısa Vadeli Dış Borcu Karşılama Oranı 2002 yılında %162.7 oranında iken 2016 yılında bu rakam %93.9 olarak gerçekleşmiştir. Tarih Döviz Rezervi (Altın hariç) (Milyar $) Kısa Vadeli Brüt Dış Borç (Milyar $) Döviz Rezervinin Kısa Vadeli Dış Borcu Karşılama Oranı % % % % % % % % % % % % % % % 2016/2015 Değişim (%) -3.82% -3.80% 2016/2002 Değişim (%) 244.4% 496.7% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 43

50 XVII. DOLAR KURU tarihinde 1 ABD doları, Türk Lirası iken tarihi itibariyle 1 ABD doları Türk Lirası etmektedir yılından sonra Türk Lirasının ABD doları karşısında önemli bir değer kaybına uğradığı görülmektedir tarihinde 1 Türk Lirası, ABD doları ederken, tarihinde 1 Türk Lirası, ABD doları etmektedir. Tarih Dolar Kuru (TL) Bir Önceki Yıla Göre Değişim (%) TL/$ % % % % % % % % % % % % % % /2016 Değişim (%) 202.6% 2013/2016 Değişim (%) 65.2% 2002/2016 Değişim (%) 114.0% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 44

51 TARİHÇE İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 45

52 TARİHÇE Milâttan yıl önce, Kafkasya üzerinden Anadolu ya gelerek Neşa, Zalpa (Zalpuva), Pruşhanda, Truva, Alişar, Alacahöyük, Hattuşaş (Boğazköy) ve Kültepe (Kaniş) ile Hatti gibi isimlerle ilk şehir devletleri ni kuran ve bir Federasyon çatısı altında toplanan, batılı bâzı târihçilerin Ön Türkler dediği ve Hititler den önce Anadolu da l.500 yıllık bir hâkimiyet dönemi geçirmiş bulunan Türkistan asıllı Hattiler e mensup Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları arasında kalan sahil şeridine yerleşik durumda olan bu yerli halk (Gaskalar/Kaşkalar) ın, şimdiki Samsun şehrinin 14 km doğusuna isabet eden Tekkeköy ile Mert Irmağı kenarındaki Dündar (Öksürük) Tepe civarında, ilk ve en eski Samsun u kurdukları, daha sonra bu bölgede hakimiyet sağlayan Hititler (Etiler) in bir süre bu yörede yerleştikleri ve M.Ö yıllarında meydana gelen büyük bir volkanik patlama neticesinde ortadan kalktıkları, devletlerinin ise Avrupa dan Anadolu yarımadasına geçmiş olan Frigler tarafından yok edildiği, daha sonra ise M.Ö.8.YY.da Kafkaslar yoluyla Doğu Anadolu bölgesine giren Kimmerler in Güney Karadeniz kıyılarında yaşayan halk üzerinde egemenlik kurdukları, İyon gemicilerinin ise şimdiki Liman Mahallesi sınırları içerisinde kalan, bir ucu Baruthâne ye kadar uzanan ve şimdiki Şehir Stadyumu karşısında yeralan antik liman sırtlarındaki Toraman Tepe ve Cedit Mahallesi yamaçlarında, eski ismi Enete denilen yerde M.Ö.562 de Amisos adını verdikleri Yukarı ve Aşağı Şehir den oluşan bir site içerisinde alış veriş merkezi tesis ettikleri muhtelif târihçilerce ifade edilmektedir. Yukarıda belirtildiği gibi, Türkistan asıllı Hattiler e mensup Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları arasında kalan sahil şeridine yerleşik durumda bulunan bu yerli halk (Gaskalar/Kaşkalar) ; Samsun ve yöresinde hâkimiyet sağlamış ve bu toprakları ebediyyen Türk yurdu yapan atalarımızdan bir koldur. Onlar hakkında Hitit (Eti)ler (M.Ö: ) tarihi içerisinde bâzı bilgiler ile karşılaşıyoruz. Bir kere daha vurgulayacak olursak; Samsun un bilinen târihi, Miletos ve Efesos lu gemicilerin Karasamsun sırtlarına gelip koloni kurdukları M.Ö.562 den çok önceden başlamakta ve burada çeşitli medeniyetler meydana getirdikleri bir bir ortaya çıkmaktadır. Bafra ilçemizde; İkiztepe de, 1974 yılından bu tarafa sürdürülen kazı çalışmalarında (Eylül 2005 itibariyle), 500 dolayında arkeolojik buluntuya rastlanmış olması ve bunlar arasında da tezgâh ağırlıkları, ağırşaklar, kemik deliciler, zıpkın uçları, hançer, çakmak taşı kesiciler, metal bilezik, küpe ve yüzükler bulunması; çağlar boyunca bu bölgede hayvancılık, avcılık, balıkçılık ve dokuma sanatlarının yapılmış olması; bütün bunların incelenmesi ile de bölgede Kalkolitik dönem denilen M.Ö e ait yerleşme izlerine rastlanması, diğer taraftan M.Ö yıllarına kadar da sürekli yerleşim yapıldığının anlaşılması, kazılarda Eski Tunç çağı denilen M.Ö ve Erken Hitit çağı denilen M.Ö dönemine ait çok sayıda eser ile kalıntının tespit edilmesi, bu arada M.Ö yıllarına ait bir de anıt mezarın ortaya çıkarılması yanında burada yaşayan insanların Akdeniz ırkının özelliklerini taşımadıkları, Alacahöyük te yaşayan Orta Anadolu ırkından da farklı Güney Rusya ile Bulgaristan da, Varna da yaşamış insanlardan geldiklerinin anlaşılmış olması yukarıdaki açıklamaları teyit eder mahiyettedir. Anadolu ya ilk gelen insanların Türkler olduğu, bâzı Batılı târihçiler ve coğrafyacılar, arkeologlar vb. istemese de bir hakîkat olarak su üstüne çıkmakta ve bilim dünyâsında gözler önüne serilmektedir. Yine bâzı târihçiler de bugünkü Foça şehrine adını veren Foçealılar ın, Likastos diye isimlendirdikleri Mert Irmağı ağzında Amisos Kolonisi ni kurduklarını, bu tarihten 16 yıl sonra yâni M.Ö.546 yılında Lidya Kralı Krezus ile Pers İmparatoru Kurus (1. Keyhüsrev) in bu şehrin güneyinde bir savaşa tutuştuklarını ve Lidya Kralı nın yenilerek Kurus a esir düştüğünü ve Amisos un Pers İmparatorluğu nun eline geçtiğini, daha sonra Pers İmparatoru olan Dârâ nın, şimdiki Cezaevi ve Kılıçdede Câmiî çevresindeki kuruluş yerini beğenmiyerek bunun 3 km. batısındaki (Toraman Tepe) ye taşınmasını emrettiğini ve böylece 2. Amisos şehrinin tesis edildiğini vurgulamaktadırlar. M.Ö.4 ncü asırda Makedonya Kralı İskender, Persler i yenerek Anadolu ve İran ı istilâ etti. O nun 33 yaşında (M.Ö. 323 yılında) ölümü üzerine, imparatorluk toprakları, arkadaşları arasında paylaştırıldı. Bu paylaşmada Amisos (antik Samsun), Amasi (Amasya), Gazira (Turhal), Zela (Zile), Komana Potika (Tokat) şehir ve yöreleri; Büyük İskender in yakın arkadaşı Evmenes in hissesine düştü. Kısa bir süre sonra da Evmenes, diğer generaller tarafından öldürüldü. Yerine Büyük İskender in kumandanlarından Ksandr, M.Ö. 315 yılında Amisos u ele geçirerek subaylarından Amintas ı buraya vâli tayin etti. Daha sonra Büyük İskender in en güçlü kumandanlarından biri olan Antigonos, Amisos u arkadaşı Ksandr dan aldı ise de M.Ö.301 de, bugünkü Dinar civarında, diğer komutan arkadaşlarıyla yaptığı savaşta yenilip öldürülünce Anadolu da tam bir anarşi yaşanmaya başlandı. Bu karışıklık durumunu fırsat bilen Midridat adındaki bir Pers asilzâdesi Amasi yi ele geçirdi. Kuzey Karadeniz e ve Kırım a da hakim olduktan sonra M. Ö. 280 yılında bağımsız PONT KRALLIĞI nı kurdu. Devlet kuruculuğu sebebiyle de Kitistes/Kurucu lâkabını aldı. Kral Mitridat, M. Ö. 266 yılında öldü. Amasya ya nâzır kayalar içinde ayrılan mezar içine gömüldü. Kral Mezarları adı ile meşhur olan bu mezarlarda Midridat ın soyundan gelen krallar gömülüdür. Kral Mitridat ın yerine 1. Arieborzan geçti. 11 yıllık bir krallık sürdükten sonra M.Ö. 255 yılında öldü. Yerine O nun oğlu 2. Mitridat M.Ö. ( ) geçti. Bu dönemde Seleukos Kralı nın kız kardeşi Laodike ile evlenen 2. Midridat, drahoma/düğün armağanı olarak da Büyük Frigya yı aldı, M.Ö. 245 yılında ise Amisos u zapt etti. M.Ö. ( ) 3. Mitridat, (M.Ö ) ise 1. Farnas dönemidir. Farnas zamanında, Bir Miletos/Milet kolonisi olan Sinop ele geçirildi (M.Ö.183). Pontus Devletinin başşehri Amasya dan buraya taşındı. Trapezos/Rize, Of (Ofis), Sürmene (Sursamia), Akçaabat (Hermenessa), Giresun (Kerasos) ve Ordu (Katyora) O nun zamanında ülke topraklarına katıldı. 1.Farnas dan sonra yerine kardeşi 4. Mitridat (M.Ö ) geçti. Ardından oğlu 5. Mitridat (M.Ö ) kral oldu. Bu dönemde meydana gelen 3. Kartaca Savaşı nda gemi ve asker yardımı yaparak Roma nın yanında yer alındığı için ödül olarak Anadolu daki Frigya toprakları elde edildi. Karısı tarafından düzenlendiği sanılan bir suikast sonucu Sinop ta öldürüldü. İktidarı ele geçiren Kraliçe Laodike, 9 yıl süreyle devleti yönetti. 5. Mitridat ın küçük yaştaki oğlu 6 Mitridat Eupator, annesinin korkusundan bir süre kaçıp dağlarda yaşadı. Yeterince büyüyüp güçlendikten sonra da Sinop a döndü ve annesi ile kardeşini de öldürerek Pontus tahtına çıktı (M.Ö ). Roma İmparatorluğu ile savaştı. Roma İmparatorluğu ndan Paflagonya yı (Kastamonu yöreleri), Ankara Ovası nı, Frigya yı (Eskişehir dolayları), Sivas yörelerini ve Kapadokya yı (Kayseri dolayları ile İç Anadolu yu) işgâl etti. Ege sahilindeki Bitinya Krallığı ile Roma Lejyonlarını ve müttefiklerini de yendi ve Romalıları Anadolu dan sürüp çıkardı. Bunun üzerine Roma İmparatorluğu; bu devleti dize getirebilmek için en kuvvetli kumandanlarını Anadolu ya gönderdi. Nice sonraları Romalı General Lukullos, M.Ö. 71 yılında Amisos u ve kral sarayının bulunduğu Eupatoria yı, bilâhare de Sinop ve Trabzon ile yörelerini ele geçirdi. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 46

53 Romalı General Pompeius da Büyük Mitridat ın üzerine saldırınca Midridat, bu ağır tazyik ve hücumlara dayanamadı ve anavatanı olan Pont u bırakarak Kırım a kaçtı. Pompeius; işgâl ettiği Amisos a Pompeipolis adını verdi ise de halk arasında eski ismi aynen devam etti. Büyük Mitridat ın ölümünden sonra Amisos ile birlikte eski yerler, tekrar Roma İmparatorluğu nun eline geçince Pont Devleti de sona erdi (M.Ö. 63). Fransız kaynaklarına göre, daha Pontus Krallığı nın kurulduğu yıllarda bölgede oturmakta olan halkın üç bölüm olduğu, bunların da;iranlılar, Kıyı şehirlerindeki Rûmlar, Bölgenin asıl yerli halkı olan Turanlılar, olduğu ileri sürülmekte ve Pontus Krallığı nı teşkil eden üç ana milletten Turanlılar/Türkler in Bölgenin asıl yerli halkı olduğu vurgulanmaktadır. Muhtelif târihlerde İslâm orduları bu bölgeye akınlar yaptılar. İranlı Sasaniler de zaman zaman bu bölgeye akınlarda bulundular Malazgirt Zaferi nden sonra, Selçuklu Türkleri nden Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleyman Şah ın komutanlığındaki Türk ordusu, bütün Anadolu gibi bu bölgeyi de fethetti. Bizansın tahriki ve Roma kilisesinin de teşvikiyle başlayan Haçlı Seferlerinin birincisinden sonra Selçuklular, bâzı kıyı şehirleri gibi SAMSUN adını verdikleri şehri ve bu antik Amisos u da terk ederek Anadolu içlerine kadar çekildiler. 4. Haçlı Seferi (1204) sırasında; İstanbul, Haçlılar ın istilâsına uğrayınca, İmparator ailesinden Aleksi Kommen, Trabzona kaçarak orada, başşehri Trabzon olmak üzere Trabzon Rûm İmparatorluğu nu kurdu. Cenevizliler in Karadeniz ticâretini ele geçirmeleri üzerine de Amisos/Samsun limanının önemi iyice arttı. Selçuklu sultanlarından Sultan Keykavus ve kardeşi Sultan Alaeddin Keykubat, Trabzon Rûm İmparatorluğu nu doğuya doğru iterek küçülmesine sebep oldular. Samsun ve Sinop u yeniden fethettiler. Samsun limanı, bu dönemde Kırım ile olan ticâreti sebebiyle oldukça gelişen Sinop yanında sönük kaldı. Bu devirde iki Samsun bulunuyordu: Bugünkü Samsun un bulunduğu yerde Müslüman Samsun ile 2-3 km kuzey-batı istikametinde ve çoğunluğunu gayri müslimlerin teşkil ettiği Ceneviz ticâret sitesi olan Gâvur Samsun veya Kara Samsun (antik Amisos) idi. Büyük Moğol Hükümdarı Hülâgü nün, yaklaşık 800 bin Müslümanı katlederek silmeye çalıştığı islâmî izlerin, İlhanlı Hükümdarı Gâzan Mahmud Hân ( ) zamanında Müslümanlığın tekrar ülkeye yerleşmesinden sonra Müslüman Samsun da bâzı câmi ve mescîdlerin temeli atılmış, sonra gelen Muhammed Hüdabende Olcaytu, Ebu Said, Arpa ve Musa Hân ( ) zamanlarında ise şehrimiz Yalı (Hoca Hayreddîn), Pazar ve Kurşunlu Câmiî ve külliyelerinin yapımı gerçekleşmiştir. Ceneviz sitesi olan Kara Samsun, 14. asırda Osmanlı hâkimiyetini kabûl etmişti. Anadolu Birliği ni sağlamak için çeşitli savaşlara giren Sultan Çelebi Mehmet Hân, Amasya Sancak Bey i olan Şeyhzâde Murat ın Lala sı Rûm Beylerbeyi (Sivas, Çorum, Yozgat, Amasya, Tokat ve Canik Beylerbeyi) Biçeroğlu Hamza Bey komutasındaki bir orduyu buraya gönderdi. Hamza Bey, şehri karadan kuşattı. Bunun üzerine Cenevizliler şehri ateşe vererek gemilerine binip kaçtılar. Hamza Bey, Gâvur Samsun a girdiği zaman, kül yığınından başka bir şey göremedi. İsfendiyar oğlu Hızır Bey in elinde bulunan Müslüman Samsun ise, Çelebi Mehmet kuvvetlerine karşı koyamıyacağını anlayınca, şehri muharebesiz teslim edip babasının yanına döndü. Böylelikle Samsun, her iki şehir merkeziyle birlikte 15. asırda kesin olarak Osmanlı Devleti ne katılmış oldu. Bugün Gâvur Samsun dan, bâzı mezar buluntuları dışında fazla bir şey kalmamıştır. Müslüman Samsun ise, Anadolu Selçuklu Devleti çökmek üzereyken Canik Beyliği nin başşehri olmuştur de Yıldırım Bâyezıd Hân, Samsun u alarak, Toroslar a ve Fırat a kadar Anadolu yu Osmanlı hâkimiyetinde birleştirmiştir Ankara Savaşı nda Bâyezıd Hân ın yenilmesinden sonra Timurlenk, Samsun u Kubadoğlu Cüneyd Bey e vermiştir. Birkaç yıl sonra Taceddinoğlu Hasan Bey, Cüneyd Bey i öldürerek Samsun u almıştır. Az bir zaman sonra Samsun, Kastamonu da oturan İsfendiyar (Candar) Oğullarının eline geçmiştir de Çelebi Sultan Mehmed bizzat kendisi Samsun u alarak kesin bir şekilde Osmanlı Devleti ne katmıştır. Fâtih Sultan Mehmed, 1460 yılında 2. Mora Seferi ne çıktıktan ve Bizans kalıntılarını sildikten sonra 1461 de Ceneviz den Güney Karadeniz de bulunan Amasra yı feth etti. Baharda Sinop a geldi ve himayesinde bulunan Candarlı (İsfendiyar) Beyliği ne dostça son verdikten sonra Trabzon üzerine yürüdü. Denizden de kuşatılan Trabzon, İmparator un teslim olması üzerine düştü. Kommenos İmparatorluk hanedanına son verildi. Böylece Trabzon Rûm İmparatorluğu Devleti, bir daha diriltilemiyecek şekilde târihe karıştı. Bu şekilde Batum ve Gürcistan kıyılarına kadar bütün Güney Karadeniz kıyıları, Osmanlı Devleti ne katıldığı gibi Trabzon ve Rize gibi Anadolu nun son parçaları da Hıristiyanlar dan alınmış oldu. Osmanlı Devri nde Samsun, Canik Sancağı (eyâleti) adıyla Rûmiye-i Sugra Beylerbeyliği nin bir vilâyeti idi. Tanzimat tan sonra Trabzon eyâletinin 4 sancağından biri oldu. 6 kazası vardı. Samsun, Osmanlı devrinde, Sinop ve Trabzon limanları yanında ikinci derecede bir Karadeniz limanı olmuştur. Bu şehirde askerî ve sivil tersaneler bulunuyordu. Anadolu ya açılan bir kıyı şehri olarak sakîn târihî hayât, merkezi (önce)trabzon da olmak üzere Giresun, Ordu, Samsun, Amasya, Sinop şehirlerini içine alacak şekilde kurulmak istenen Rûm Pontus Devleti nin teşkili için girişilen vahşet ve katliâmlarla, zaman zaman bozulmuş ve yüzlerce köy haritadan tamamen silinirken, binlerce Müslüman Türk, Pontusçu Rûm Çeteleri tarafından öldürülmüştür. Merkez Ordusu kuvvetlendirilerek sayısı artırılmış ve 1922 yılının başlarından itibaren de Pontus ayaklamasının bastırılmasına geçilmiştir. Bunun için de bölgeye dağılan milli kuvvetler, asi Rûm köylerini ve onların dayanağı olmuş yerleri birer birer taramaya başladı. Sonunda, Pontus hayâli ile isyan başlatan Rûmların elebaşları ve onların yardakçıları tamamen yok edildi. Bir çıban başı olarak senelerce etkinliğini sürdüren Rûmların bu tutumu kökünden kazındı. Bunun için de Merkez Ordusu nca ele geçirilen çete üyelerinden sı kısmen affedildi. Orduya sığınmayıp direnen Rûm da öldürüldü. Anadolu içlerinde oturmak zorunda bırakılan Rûm kadın ve çocukları da 1923 yılı başlarında vapurlara bindirilerek Yunanistan a gönderildi. Yunanistan dan da göçmen olarak yılları arasında toplam kişi ülkemize mübadil olarak geldi. Bunlardan u Samsun a yerleştirildi. Böylece, Pontus hayâli de ebediyyen sona ermiş oldu. (*) (*): Mert Irmağı İnsanları (Pontus a Darbe)-Ali Kayıkçı; Gürses Gazetesi Yy. No. 10, 5. Baskı, Samsun-Mayıs 2009, s ile 5 Yıldız lı 55 Yıldız lı ve TC Kimlik li Samsun ; Samsun 2010 s den. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 47

54 CUMHURİYET DÖNEMİNDE KISACA SAMSUN 1919 (19 Mayıs) Mustafa Kemal Paşa Samsun a çıktı (25 Mayıs-13 Haziran) Mustafa Kemal Paşa Havza ya konuk oldu Samsun-Sivas Demiryolu İnşaatı 2.defa başladı ilk lokomotif Samsun a getirildi (20 Eylül) Mustafa Kemal Paşa 2.defa Samsun a geldi Samsun Ticaret Borsası Kuruldu Yılında Vezirköprü ve Ladik ilçeleri Amasya ilinden ayrılarak Samsun a bağlandı Yılında Çarşamba ilçesinde belediye teşkilatı kuruldu Yılında Fransızların elinde bulunan sigara fabrikası Tekel e devredildi Yılında Samsun-Çarşamba demiryolu hizmete girdi Elektrik Şebekesi hizmete açıldı Samsun Limanından 18 Milyon Liralık ihracat, 13 Milyon Liralık ithalât gerçekleşti Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ilk milli kongresini yaptı (16 Eylül) Mustafa Kemal Paşa 3.defa Samsun a geldi Samsun su şebekesine kavuştu (29 Ekim) Gazi Kütüphanesi hizmete açıldı (22 Kasım) Mustafa Kemal Paşa 4. ve son defa Samsun a geldi ilk kazması vurulan Samsun-Sivas demiryolu 1932 de hizmete açıldı Kavak bucağı, ilçe oldu Alaçam bucağı ilçe oldu Verem Savaş Dispanseri hizmete açıldı SSK Hastanesi hizmete açıldı Halk Eğitim Merkezi hizmete açıldı Ayvacık bucak merkezi oldu Samsun Havalimanı hizmete açıldı Kızılay Kan Merkezi kuruldu Samsun Limanı hizmete açıldı Samsun Fuarı hizmete açıldı Samsunspor Kulübü Samsun da bulunan dört amatör mahalli lig takımının birleşmesi ile kuruldu Karadeniz Bakır İşletmeleri hizmete girdi Samsun Azot fabrikası üretime başladı Yeni Belediye sarayı hizmete açıldı Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretime başladı Samsun şehirlerarası tam otomatik telefon görüşmesine kavuştu Asarcık ilçe oldu Ondokuz Mayıs, Salıpazarı ve Tekkeköy ilçe oldu Ayvacık köyü ile Keskinoğlu Köyü birleştirilerek Ayvacık ilçesi kuruldu Yakakent İlçe oldu Samsun Büyük Şehir statüsünü aldı Samsun İçme ve Kullanma suyu projesi tamamlandı Samsun Kalkınmada Öncelikli Yöre Statüsüne alındı. Uygulamaya Ocak 1998 de geçildi Samsun-Çarşamba Uluslararası Havalimanı resmi olarak açıldı Şubatında seferler başladı Samsun Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Açıldı Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tescili yapıldı Samsun Ticaret ve Sanayi Odası 100.Kuruluş Yıldönümünü kutladı Türk Devlet ve Toplulukları Kurultayı Samsun da yapıldı Samsun Sahil Yolu Açıldı Samsun Doğalgaz Dağıtım Lisansı İhale ilânı Resmi Gazetede yayımlandı Samsun Organize Sanayi Bölgesi Doğalgaz kullanmaya başladı. Büyük Şehir sınırları genişledi Samsun Gübre Sanayi A.Ş. özelleştirildi Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. Samsun tesisi özelleştirildi Samsun TEKMER Samsun TSO nun Tefriş ve Tadilatını yaptığı yeni binasında Faaliyete başladı Çevre yolu hizmete açıldı TCDD ye ait Samsun Limanı Yer Hizmetleri Kiralama Yöntemiyle özelleştirildi Atakum, Canik ve İlkadım İlçe Oldu Merkezi Samsun olan TR83 Düzey 2 Bölgesi (Samsun,Amasya,Çorum,Tokat) Kalkınma Ajansı Kuruldu Merkez Gıda OSB Tahsisleri Yapıldı Teknopark Kuruluş Çalışmaları başladı Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Vakfı Çalışmaları Başladı Samsun Lojistik Köy çalışmaları başladı 2010 Nisan; Canik Başarı Üniversitesi Kuruldu Samsun Fuar ve Kongre Merkezi Protokolü İmzalandı Samsun Hafif Raylı Sistem Hizmete Başladı Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Açıldı Samsun Fuar ve Kongre Merkezi inşaatı başladı Tekkeköy 7500 Kişilik Kapalı Spor Salonunun temeli atıldı Tekkeköy 7500 Kişilik Kapalı Spor Salonu Açıldı Samsun Fuar ve Kongre Merkezi Açıldı Samsun Metal Metroloji Kalibrasyon Laboratuvarı temeli atıldı. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 48

55 COĞRAFİ YAPI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 49

56 COĞRAFİ YAPI COĞRAFİ KONUM Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun 9,364 Km² lik bir yüz ölçüme sahip olup yüzölçümü büyüklüğüne göre 31 inci sıradadır. Coğrafi konum olarak kuzey enlemleri, ve doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu, batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya, Güney batısında ise Çorum illeridir. Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır. JEOLOJİK YAPI Samsun da genç delta ovalarında alüvyonlar bulunmakla birlikte, dik yamaçlarla ayrılmış taraçalarda eski alüvyonlar görülmektedir. Güneydeki dağlık kesime geçiş alanı neojen yaşlı, killi-kireçli tortularla kaplıdır. Kıyı dağları Kretase lavlarından oluşmuştur. Aynı dağların iç kesimlerinde killi, çakıllı tortular bulunur. İç kesimlerde Neojen tortular ve yer yer alüvyonlarla kaplı ovaların güneyinde de birinci ve ikinci zaman yaşlı ve kıvrımlı kayaçlar Kretase ve Eosen Flişlerine rastlanır. Geniş alanlarda ise volkanik oluşumlar görülmektedir. Samsun da Eosen, Kretase ve Neojen dönemli oluşumlara sıkça rastlanmaktadır. YAYLALAR Bölgedeki yaylalar genellikle ikinci ve üçüncü zamanda meydana gelmiştir. Karadeniz bölgesinde dağ yamaçları çok aşınmıştır. Ayrıca bölgedeki akarsular toprağı yeteri derecede parçalayarak arazide yer yer yaylalar meydana getirmiştir. Samsun da bulunan Akdağ ve Nebiyan Dağları eteklerinde birçok yayla bulunur. Bu yaylalardan Akdağ Yaylası özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin hizmetindedir. Şehrin diğer önemli yaylaları ise Lâdik, Havza, Alaçam, Vezirköprü ve Kunduz yaylalarıdır. Kunduz yaylalarının orman dokusu ile iç içe oluşları ve ormanların Altınkaya Baraj Gölü yle birleşmesi bölgeye bambaşka bir güzellik kazandırmaktadır. Ladik Yaylası: metre rakımlı yaylanın ilçeye uzaklığı 7 km'dir. Yolu stablize olup, her türlü araç gidebilir. Akdağ kayak merkezinin kurulduğu yaylada özellikle kayasız zemininin sağladığı avantaj riskiz ve rahat bir kayak yapmak isteyenler için bire birdir. Bölgede çeşitli etkinlikler (uçurtma şenliği, yamaç paraşütü, yayla şenlikleri) düzenlenmektedir. Merkeze giden yol üzerinde trekking yapabileceğiniz parkurlar mevcuttur. Kunduz Yaylası: Vezirköprü ilçesine 52 km. uzaklıkta bulunan Kunduz yaylası orman dokusunun Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmesi bölgeye bambaşka bir güzellik kazandırmaktadır. Burası yayla turizminin yanı sıra doğa yürüyüşleri, su sporları, balık avcılığı, motor gezileri ve kamp yapmak için son derece elverişli alanlara sahiptir. Bölgedeki Orman İşletme Tesisi ise yaz kış gelenlerin dinlenme ve konaklama ihtiyacını karşılamaktadır. Aktaş Yaylası: 950 metre rakımlı yaylanın Lâdik ilçesine uzaklığı 9 km'dir. Yolu asfalt olup, her türlü araç gidebilir. Yayla evleri mevcut olup suyu da vardır. Ayrıca yayladan Lâdik Gölü'nün tamamıyla görünmesi, çam ağaçları ile kaplı oluşu ve her tarafın kır çiçekleri ile süslenmiş olması özellikle insana huzur veren temiz yayla havası nedeniyle ilçe ve yöre halkını kendisine çekmekte ve mesire yeri olarak kullanılmakta olup, potansiyel turizm açısından da gelecek vaat etmektedir. Küpecik Yaylası: metre rakımlı yaylanın Lâdik ilçesine uzaklığı 23 km'dir. Yolun 9 km'lik kısmı asfalt kalan kısmı stablize ve düzgün ham yol olup, her türlü araçla ulaşım imkânı vardır. Yayla evleri ve bol miktarda suyu mevcuttur. Bu yaylanın suyunun böbrek taşlarını erittiği halk tarafından söylenmekte olup, halk tarafından bu tür hastalıkların tedavisi amacıyla kullanılmaktadır. Büyükkızoğlu Yaylası: metre rakımlı yaylanın Lâdik ilçesine uzaklığı 10 km'dir. Yolu ham yol olup arazi araçları gidebilir. Yayla evleri ve suyu vardır. Çakırgümüş Yaylası: metre rakımlı yaylanın Lâdik ilçesine uzaklığı 12 km'dir. Yolu ham yol olup, her türlü araçla ulaşım mümkündür. Gürcü Yaylası: 1500 metre rakımlı yaylanın Lâdik ilçesine uzaklığı 5 km'dir. Yolu stabilize olup her türlü araç gidebilir. Gürcü Yaylası ndaki gölün donmasıyla doğal buz pisti oluşmaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 50

57 DAĞLAR Samsun ili topraklarının Karadeniz kıyıları düzlüklerle, güneye uzanan iç kesimleri ise, yükseklikleri fazla olmayan dağ sıraları ile kaplıdır. Bölge, Karadeniz kıyıları ile bu kıyılara içeriden paralel olarak uzanan yüksek dağlar arasındadır. Bu dağlar Ünye-Çarşamba kesiminde doğu-batı, Samsun-Bafra kesiminde doğu-güney, batı-kuzeybatı yönünü takip eder. Doğudan batıya doğru uzanan ve birbirinin devamı olarak görünen başlıca iki sıra dağ vardır. Bunlardan doğudakine Canik Dağları, batıdakine ise, Çangal Dağları denir. Canik Dağları: Büyük bölümleri Ordu ilinde bulunan Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur. Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar. Yüksekliği ortalama 1500 metredir. Çangal Dağları: Samsun ili sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop ili sınırları içerisindedir. Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir. Sıralı Dağlar: Samsun ilinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak ilçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir. Kocadağ: Samsun ilinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir. Akdağ: Samsun ilinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir. Lâdik ilçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir. Kunduz Dağları: Samsun ili Vezirköprü ilçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir. Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ülke çapında bir şöhrete sahiptir. Hacılar Dağı: Ankara -Samsun karayolu üzerinde, Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir. Bundan sonra Mahmur dağlarını görmekteyiz. Nebyan Dağları: Samsun un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir. Bu dağlardan başka, güney doğuda; Akpınar 900 m ve Böğürtlen tepe 950 m, doğuda Büyük dağ ve Topuzlu 950 m, Sofualan ve Örencik 800 m, güney doğuda Saltuk tepesi 1150 m, Kavakta Kocaçaltepe 913 m, Mert ırmağı sağ yönünde Çadırtepe 110 m, Kürtün ırmağının sağında limana doğru uzanan Toraman tepe 125 m, yüksekliklerinde tepeler de mevcuttur. AKARSULAR Yeşilırmak: Sivas ın Koyulhisar İlçesinin güneyindeki Kösedağ ın yamaçlarından doğarak Sivas, Tokat ve Amasya İllerinden geçtikten sonra kuzeydoğu yönünde akar ve Samsun-Tokat sınırını oluşturur. Bu bölgede Karakuş Çayı'nı da alarak Canik Dağları nı ve Ayvacık İlçesini geçen Yeşilırmak Çarşamba İlçesini ortadan ikiye bölerek, Civa Burnu ndan Karadeniz e dökülür. Yeşilırmak'ın önemli kolları Tozanlı Irmağı, Tokat Çayı, Kelkit Çayı ve Çekerek Suyu'dur. Uzunluğu 468 km olan Yeşilırmak ın akış hızı saatte 5 km, en kurak mevsimde su yüksekliği 9 metre doğu sahilinde ise 5.5 metredir. Kızılırmak: 1182 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içinde denize ulaşan en uzun nehri olan Kızılırmak, Sivas ın İmranlı İlçesinin doğusundaki Kızıldağ dan doğmaktadır. Kızılırmak Orta Anadolu Bölgesi'nde geniş bir yay çizdikten sonra Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Ankara ve Çankırı ve İllerini suladıktan sonra Çorum un Osmancık İlçesinden Karadeniz bölgesine girer. Bafra nın batısında kollara ayrılan ırmak Bafra İlçesinin içinden geçerek Bafra Burnu ndan Karadeniz e dökülür. Burada 560 km2 lik yüzölçümü ile Türkiye nin en büyük delta ovalarından olan Bafra ovasını oluşturur. Kızılırmak'ın başlıca kolları Delice Suyu, Devrez Çayı ve Gökırmak'tır. Bafra yakınlarında yapılan ölçümlere göre en kurak zamanda genişliği 46 metre derinliği 1.30 metredir. Saniyede 21 metreküp su akıtır. Akış hızı ise saatte 4 ila 6 km arasındadır. Terme Çayı: Terme Çayı Kara ormandan doğar. Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme Çayı İlçeyi ikiye bölerek Karadeniz e dökülür. Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metre olan Terme Çayı çeltik tarlalarına hayat verir. Diğer Akarsular: Mert Irmağı, Kürtün Çayı, Miliç Irmağı, Ters akan Çayı, Karaboğaz Deresi, Akçay, Uluçay, Esenli, İncesu, Hızırilyas, Ballıca deresi, Abdal deresi ve Güdedi gibi irili ufaklı akarsular vardır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 51

58 OVALAR Çarşamba Ovası: Erbaa ilçesinde geçen Yeşilırmak nehri Çarşamba ilçesine ulaştıktan sonra Civa Burnundan Karadenize dökülürken çok kıymetli alüvyonlu Çarşamba ovasını meydana getirir. Kirazlık tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89,500 hektardır. DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin %70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir. Geri kalan %30 luk kısım ise ormanlık, sazlık ve bataklıktır. Bafra Ovası: Bafra ilçesine gelen Kızılırmak, Bafra da çeşitli kollara ayrılır. Bafra burnundan denize dökülen Kızılırmak, ardında geniş ve alüvyonlu topraklar bırakır. 47,727 hektarlık ovanın 6,150 hektarlık kısmı hâlihazırda sulanmaktadır. Türkiye nin en verimli ovalarından biridir. DSİ tarafından yaptırılan sulama kanalları ile sulanan ovanın kuzey kısımları çorak arazidir. Bu yerlerde hayvancılık yapılmaktadır. GÖLLER Bölgedeki göller zaman zaman değişen akarsu yataklarından meydana gelmiştir. Yörenin gölleri Bafra, Çarşamba ve Ladik ilçelerinde toplanmıştır. Liman Gölü: Bafra ya 20 km uzaklıktadır. 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır. Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur. Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır. Liman gölünün güneyinde Balık gölü kuzeyinde ise Karaboğaz Gölü vardır. Lâdik Gölü: Tersakan Irmağının kaynağını teşkil eden Lâdik Gölü Ladik e 10 km uzaklıktadır. Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır. Balıkçılık yanında üzerinde yüzen adacıkları (Torf madeni) ve geniş bir sazlık alana sahip olan Lâdik Gölü son derece ilgi çekici bir doğal sit alanıdır. Tabiî güzelliği, etrafının ağaçlarla çevrili olması, insanı dinlendiren temiz havası ile ilçenin önemli bir mesire yeri olmuştur. Gölden toplanan sazlar hasır yapımında kullanılır. Gölün uzunluğu 5 km genişliği 2 km ve yüz ölçümü 10 km² karedir. Simenit Gölü: Bu Göl Terme çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir. Terme hudutları içerisinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır. Termeye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümümdedir. Kışın yağmur suları ile beslenen göl, fırtınalı zamanlarda zaman zaman deniz suyunun göle karışması ile dolar. Diğer Göller: Bunlar, Bafra da Kızılırmak tarafından meydana getirilmiş Karagöz, Dutdibi, Çernek, Uzun göl ve Tombul gölüdür. Çarşamba da Yeşilırmak ta Akçagöl, Akarcık, Dumanlı ve Kör ırmak adıyla bilinen gölleri oluşturmuştur. BARAJLAR Hasan Uğurlu Barajı ve Hidroelektrik Santrali: Baraj, Yeşilırmak üzerinde ve Çarşamba ve Ayvacık ilçeleri sınırlarındadır. Yapımına 1971 yılında başlanan baraja Trafik kazasında ölen merhum Samsun DSİ 7.Bölge Müdürü Hasan Uğurlu nun adı verilmiştir. Türkiye nin en büyük barajlarından biri olan baraj, tamamen Türk firma ve mühendisleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Yalnızca makine ve elektrikle ilgili ekipmanlar yurtdışından getirilmiştir. Barajın 2.Ünitesi 1979 yılında, 3.Ünitesi ise 1982 yılında, 4.Ünitesi de 1983 yılında işletmeye açılmıştır. Suat Uğurlu Barajı ve Hidroelektrik Santrali: Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmak ın Çarşamba ovasına açıldığı yerde bulunan barajın yapımına 1971 yılında başlanmıştır. Balohar barajı adı ile başlanan baraja daha sonra trafik kazasında Hasan Uğurlu ile hayatını kaybeden eşi Suat Uğurlu nun adı verilmiştir. Projenin amacı enerji üretimi ve Çarşamba ovasının sulanmasıdır. Barajın 1. ve 2. Ünitesi 1979 sonunda, 3. ve 4. Ünitesi 1983 Martında işletmeye açılmıştır. Altınkaya Barajı Ve Hidroelektrik Santralı: Altınkaya barajı Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer alan temelden 195 m yükseklikte, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde bir barajdır. Derbent Barajı: Derbent Altınkaya barajının 30 km mansabında olup, 33 m yüksekliğinde kil çekirdek kaya dolgu barajıdır. Yüzer baraj sınıfına giren Derbent barajı Bafra ya 7 km uzaklıktadır. Çakmak Barajı: Zonlu toprak dolgu tipinde, içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır. Temelden yüksekliği m, normal su seviyesinde göl hacmi hm 3 ve gövde hacmi de 2.60 hm 3 tür. Vezirköprü barajı: Vezirköprü ilçesi İstavroz çayı üzerine sulama amaçlı yapılan, 73 metre yüksekliğinde, 2.57 hm³ gövde hacimli, 10,964 ha sulama alanlı bir barajdır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 52

59 HİDROELEKTRİK SANTRALLER Türkiye de DSİ tarafından inşa edilmiş 65 adet hidroelektrik santralin 4 tanesi Samsun ilinde bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam kurulu gücü 1, MW ve toplam içindeki kurulu güç payı %10.74 oranındadır. Türkiye de özel sektör tarafından inşa edilmiş 513 adet hidroelektrik santralin 3 tanesi Samsun ilinde bulunmaktadır. Bu hidroelektrik santrallerin (kanal) toplam kurulu gücü MW ve kurulu güç payı %0.21 oranındadır. Hidroelektrik Santral Adı Santralın Devreye Alınma Yılı Ünite Adedi x Ünite Gücü (Jeneratör Gücü) (MW) Hidroelektrik Santral Sayısı Tesisin Toplam Kurulu Gücü (MW) Ortalama Yıl Üretimi (GWh/Yıl) DSİ HES ( ) Altınkaya x 175,5 + 1 x 0, , Derbent x 25,2 + 1 x 6, Hasan Uğurlu x , Suat Uğurlu x 22,95 + 0, Samsun 4 1, , Türkiye 65 12, , Samsun Pay (%) 6.15% 10.74% 7.87% Özel Sektör HES ( ) Çarşamba Reg. ve HES Kanal Kumköy HES Kanal Ladik-Büyükkızoğlu HES 1954 Kanal Samsun Türkiye , , Samsun Pay (%) 0.58% 0.21% 0.34% Kaynak: İŞLETMEDEKİ TAŞKIN KORUMA TESİSLERİ Samsun ilinde 2014 yılında 98 adet olan taşkın koruma tesisi sayısı 2015 yılında 99 adede çıkmıştır yılında Samsun ilindeki taşkın koruma tesislerinin adet payı %1.35, koruma alanı payı %3.79 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar Bölge Sayı (Adet) Koruma Alanı (ha) Samsun Pay (%) ,744 1,309,825 Sayı Koruma 2014 Türkiye 7,022 1,366,783 (Adet) Alanı (ha) ,320 1,427, , % 4.13% 2014 Samsun 98 54, % 3.96% , % 3.79% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 53

60 İKLİM Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (İlkadım, Canik, Atakum, Terme, Çarşamba, Bafra, Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy ve Yakakent) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Lâdik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2 Bin metreyi bulan Akdağ ve Bin 500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer. Samsun da aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. Bazı yıllar kış ortalarında yazdan günler yaşanır. Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 günü geçmez. İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar. Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz ve Ağustos, en soğuk geçen aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 C ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir. Güneş, Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir. Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir. İlde yağış en çok Ekim ve Kasım aylarında olmaktadır. İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır. Samsun, kuzey rüzgârlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgârın yönü güney-güneybatı olup, Aralık ayında esen Kıble rüzgârıdır. SAMSUN İLİNE AİT METEOROLOJİK VERİLER SAMSUN Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Aylık Toplam Yağış Mikt. Ort.(mm) Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler ( ) En Yüksek Sıcaklık ( C) En Düşük Sıcaklık ( C) Günlük Toplam En Yüksek Yağış Miktarı Günlük En Hızlı Rüzgar En Yüksek Kar mm km/sa cm Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 54

61 NÜFUS İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 55

62 NÜFUS Türkiye nüfusunun 13 Milyon 648 Bin 270 kişi olduğu 1927 yılında nüfusu 260 Bin 868 kişi olarak tespit edilen Samsun ili, nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 17 nci sırada yer almaktaydı. Samsun ili 2016 yılsonu itibariyle 1 Milyon 295 Bin 927 kişilik nüfusu ile 81 il arasında 16 ncı sırada yer almıştır yılında Samsun un nüfusu bir önceki yıla göre 16 Bin 43 kişi artmıştır. İlin yüzölçümü km² (göller hariç) ile Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %1.2 sini oluşturmaktadır. Samsun da kilometrekareye düşen nüfus 1927 yılında 29 kişi iken, 2016 yılında 143 kişiye yükselmiştir yılında Türkiye de kilometrekare başına nüfus 18 kişi iken, 2016 yılında 104 kişiye yükselmiştir yılları arasında Türkiye nin nüfusu %484.8 oranında artarken, Samsun un nüfusu %396.8 oranında artmıştır yılında Samsun nüfusu ülke nüfusu içinde %1.91 lik paya sahipken 1965 yılında bu oran %2.41 e kadar yükselmiş, 1965 yılından sonra düşüş eğilimine girerek 2016 yılı sonunda %1.62 oranına kadar gerilemiştir. NÜFUS ARTIŞ HIZI döneminde Samsun ilinin yıllık nüfus artış hızının genel olarak ülke ortalamasından yüksek, döneminde ise düşük olduğu görülmektedir yılında yıllık nüfus artış hızı Türkiye ortalaması binde 13.5 olurken Samsun un nüfus artış hızı binde 12.5 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar SAMSUN TÜRKİYE Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) Nüfus Yoğunluğu Kişi/Km² Nüfus Pay(%) Nüfus Samsun Türkiye Samsun Türkiye , % 13,648, , % 16,158, , % 17,820, , % 18,790, , % 20,947, , % 24,064, , % 27,754, , % 31,391, , % 35,605, , % 40,347, ,008, % 44,736, ,108, % 50,664, ,158, % 56,473, ,209, % 67,803, ,228, % 70,586, ,233, % 71,517, ,250, % 72,561, ,252, % 73,722, ,251, % 74,724, ,251, % 75,627, ,261, % 76,667, ,269, % 77,695, ,279, % 78,741, ,295, % 79,814, /1927 Değişim % 396.8% 484.8% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 56

63 YILLAR İTİBARİYLE SAMSUN İLİNİN NÜFUS PAYI, YOĞUNLUĞU, HIZI Samsun ilinin nüfus payı sürekli azalma eğilimindedir. Samsun ilinin nüfus payı döneminde artmış, 1965 yılından itibaren kesintisiz azalarak 2016 yıl sonunda %1.62 ye kadar gerilemiştir. Samsun ilinde kilometrekareye düşen nüfus 1927 yılında 29 kişi iken, 2016 yılında 143 kişiye yükselmiştir yılında Türkiye de kilometrekare başına nüfus 18 kişi iken, 2016 yılında 104 kişiye yükselmiştir. Samsun ilinin nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır yılında Binde 12.5 lik nüfus artış hızı ile Türkiye ortalamasına epey yaklaşmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 57

64 İLLER İTİBARİYLE NÜFUS VE NÜFUS ARTIŞ HIZI 2015 yılsonunda 1 Milyon 279 Bin 884 olan Samsun nüfusu, 2016 yılsonunda 16 Bin 43 kişi artarak 1 Milyon 295 Bin 927 kişiye yükselmiştir. Samsun ilinin 2015 yılı nüfus artış hızı binde 7.8 iken 2016 yılında bu rakam binde 12.5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin 2015 yılı nüfus artış hızı binde 13.4 iken 2016 yılında bu rakam binde 13.5 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili 2016 yılı nüfus artış hızına göre 45 inci sıradadır. Sn İller NÜFUS Yıllık nüfus artış hızı( ) Sn İller NÜFUS Yıllık nüfus artış hızı( ) Türkiye Osmaniye İstanbul Çanakkale Ankara Şırnak İzmir Giresun Bursa Isparta Antalya Yozgat Adana Muş Konya Edirne Gaziantep Aksaray Şanlıurfa Kastamonu Kocaeli Düzce Mersin Uşak Diyarbakır Kırklareli Hatay Niğde Manisa Bitlis Kayseri Rize Samsun Amasya Balıkesir Siirt Kahramanmaraş Bolu Van Nevşehir Aydın Kars Denizli Kırıkkale Sakarya Bingöl Tekirdağ Hakkari Muğla Burdur Eskişehir Karaman Mardin Karabük Malatya Yalova Trabzon Kırşehir Erzurum Erzincan Ordu Bilecik Afyonkarahisar Sinop Sivas Iğdır Adıyaman Bartın Tokat Çankırı Zonguldak Gümüşhane Elazığ Artvin Batman Kilis Kütahya Ardahan Ağrı Bayburt Çorum Tunceli Kaynak:TÜİK, Sıralama 2016 nüfusuna göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 58

65 YAŞ GRUBUNA GÖRE NÜFUS (2016) 2016 yılı toplam nüfus payı %1.62 olan Samsun un 0-44 yaş gruplarda payının düşük, 45 yaş üstü gruplarda ise payının yüksek olduğu görülmektedir. 0-4 yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %8.09 iken Samsun da %6.65 oranında, 5-9 yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %7.94 iken Samsun da %6.98 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %7.98 iken Samsun da %7.60 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %7.83 iken Samsun da %7.02 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %7.91 iken Samsun da %6.97 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %5.96 iken Samsun da %7.03 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %4.66 iken Samsun da %5.40 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %4.19 iken Samsun da %5.27 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %3.02 iken Samsun da %3.85 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %2.11 iken Samsun da %2.75 oranında, yaş grubu nüfus Türkiye ortalaması %1.51 iken Samsun da %1.93 oranındadır. Yaş grubu Türkiye Samsun Samsun Pay Türkiye Dağılım Samsun Dağılım Toplam % % % % 8.09% 6.65% % 7.94% 6.98% % 7.68% 7.20% % 8.30% 8.27% % 7.98% 7.60% % 7.83% 7.02% % 7.91% 6.97% % 8.14% 7.87% % 7.06% 6.97% % 5.95% 6.09% % 5.96% 7.03% % 4.66% 5.40% % 4.19% 5.27% % 3.02% 3.85% % 2.11% 2.75% % 1.51% 1.93% % 1.01% 1.30% % 0.50% 0.65% % 0.18% 0.20% Kaynak:TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 59

66 GENÇ NÜFUS 2015 yılında Samsun nüfusunun %16.0 ı genç nüfus iken bu oran 2016 yılında %15.9 olarak gerçekleşmiştir yılında Türkiye nüfusunun %16.4 ü genç nüfus iken bu oran 2016 yılında %16.3 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin genç nüfus oranı Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır yılında toplam Türkiye nüfusunun %1.62 si Samsun ilinde yer almaktayken genç nüfusun %1.58 si Samsun ilinde yeralmıştır. Yıl Bölge Adı Toplam Nüfus Yaş / Genç Nüfus Genç Nüfusun Toplam Toplam Erkek Kadın Nüfus İçindeki Oranı (%) ,741,053 12,899,667 6,606,531 6,293, % 2016 Türkiye 79,814,871 12,989,042 6,648,207 6,340, % Değişim % 1.36% 0.69% 0.63% 0.76% ,279, , , , % 2016 Samsun 1,295, , , , % Değişim % 1.25% 0.68% 1.22% 0.16% % 1.58% 1.54% 1.63% Samsun Pay % % 1.58% 1.54% 1.62% Kaynak:TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 60

67 İLLER İTİBARİYLE GENÇ NÜFUS (15-24 YAŞ) (2016) 2016 yılsonu itibariyle Samsun ilinde yaş arası 205 Bin 690 genç nüfus bulunmaktadır. Genç nüfusun toplam nüfusa oranı Samsun ilinde %15.9 iken Türkiye de %16.3 oranındadır. Türkiye de genç nüfusu en fazla olan on il sırasıyla Hakkari, Şırnak, Siirt, Bayburt, Ağrı, Van, Bitlis, Muş, Batman, Gümüşhane, genç nüsusu en az olan on ile ise Muğla, Balıkesir, Sinop, Zonguldak, İzmir, Antalya, Bursa, Aydın, Tekirdağ, Manisa dır. Samsun ili 2016 yılı genç nüfus oranına göre 50 nci sıradadır. Sn İller Toplam Nüfus Yaş Nüfus Genç Nüfus Oranı (%) Sn İller Toplam Nüfus Yaş Nüfus Genç Nüfus Oranı (%) 1 Hakkari Düzce Şırnak Burdur Siirt Trabzon Bayburt Türkiye Ağrı Sakarya Van Hatay Bitlis Kayseri Muş Nevşehir Batman Adana Gümüşhane Samsun Mardin Giresun Erzurum Rize Kars Kastamonu Kilis Kütahya Bingöl Eskişehir Karabük Çankırı Diyarbakır Edirne Şanlıurfa Mersin Iğdır Kocaeli Tunceli Uşak Erzincan İstanbul Adıyaman Kırklareli Ardahan Ankara Kırıkkale Çanakkale Elazığ Amasya Gaziantep Denizli Niğde Bartın Sivas Ordu Aksaray Artvin Bilecik Yalova Konya Çorum Bolu Manisa Kahramanmaraş Tekirdağ Kırşehir Aydın Karaman Bursa Malatya Antalya Isparta İzmir Tokat Zonguldak Yozgat Sinop Afyonkarahisar Balıkesir Osmaniye Muğla Kaynak:TÜİK, Sıralama Genç Nüfusun Toplam Nüfus İçindeki Oranına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 61

68 YAŞ BAĞIMLILIK ORANI Yaşlı bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 65 ve daha yukarı yaş grubundaki kişi sayısıdır. Genç bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 yaş grubundaki kişi sayısıdır. Toplam yaş bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukarı yaş gruplarındaki kişi sayısıdır. Türkiye nin yaşlı bağımlılık oranı 2007 yılında %10.7 iken 2016 yılında %12.3 olarak gerçekleşmiş, genç bağımlılık oranı 2007 yılında %39.7 iken 2016 yılında %34.9 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un Yaşlı bağımlılık oranı 2007 yılında %12.5 iken 2016 yılında %15.6 olarak gerçekleşmiş, genç bağımlılık oranı ise 2007 yılında %38.1 iken 2016 yılında %30.4 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un yaşlı bağımlılık oranı Türkiye ortalamasının üzerinde, genç bağımlılık oranı ise Türkiye ortalamasının altındadır döneminde yaş grubu üretken nüfus, Türkiye de %15.54 oranında artarken Samsun da %8.78 oranında artmış, 0-14 yaş grubu nüfus Türkiye de %1.52 oranında artarken Samsun da %13.23 oranında azalmış, 65 yaş ve üzeri nüfus Türkiye de %33.03 oranında artarken Samsun da %35.82 oranında artmıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN Samsun Pay % 0-14 Yaş Yaş 65 Yaş Toplam Genç Yaşlı Yaş Toplam Genç Yaşlı Grubu Nüfus Grubu Nüfus Ve Üzeri Nüfus Yaş Bağ. Bağ. Oranı Bağ. Oranı Yaş Grubu Yaş Grubu Ve Üzeri Yaş Bağ. Bağ. Oranı Bağ. Oranı Yaş Grubu Yaş Grubu 65 Yaş ve Üzeri Nüfus Oranı Nüfus Nüfus Nüfus Oranı Nüfus Nüfus ,642,391 46,943,690 5,000, , , , % 1.74% 2.04% ,788,587 47,835,090 4,893, , , , % 1.73% 2.09% ,859,334 48,618,564 5,083, , , , % 1.73% 2.10% ,878,582 49,516,670 5,327, , , , % 1.71% 2.10% ,886,575 50,346,979 5,490, , , , % 1.68% 2.09% ,857,179 51,088,202 5,682, , , , % 1.66% 2.09% ,849,814 51,926,356 5,891, , , , % 1.66% 2.08% ,862,430 52,640,512 6,192, , , , % 1.65% 2.08% ,886,220 53,359,594 6,495, , , , % 1.64% 2.08% ,925,782 54,237,586 6,651, , , , % 1.64% 2.08% 2016/2015 % 0.21% 1.65% 2.41% -0.43% 1.61% 2.33% 2016/2007 % 1.52% 15.54% 33.03% % 8.78% 35.82% Kaynak:TÜİK, Yaşlı Bağımlılık Oranı, 65 yaş ve üzeri nüfusun yaş grubu nüfusa oranıdır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 62

69 İLLERE GÖRE YAŞ BAĞIMLILIK ORANLARI (2016) Toplam yaş bağımlılık oranı (0-14) yaş grubu ve 65 yaş üstü grubu nüfus toplamının, (15-64) yaş grubu nüfusa oranıdır. Tüketen nüfusun üretken nüfusa oranını ifade eder yılında Samsun, toplam yaş bağımlılık oranı olan %46.0 ile 48 inci sırada, yaşlı bağımlılık oranı olan %15.6 ile 35 inci sırada, Genç bağımlılık oranı olan %30.4 ile 45 inci sıradadır. Türkiye nin toplam yaş bağımlılık oranı %47.2, yaşlı bağımlılık oranı %12.3, Genç bağımlılık oranı ise %34.9 dur. Sn İl Yaş grubu Bağımlılık oranı Sn İl Yaş grubu Bağımlılık oranı Toplam Genç Yaşlı Toplam Genç Yaşlı 1 Şanlıurfa Giresun Şırnak Mersin Ağrı Türkiye Muş Elazığ Siirt Erzincan Mardin Burdur Batman Trabzon Van Samsun Bitlis Aydın Diyarbakır Bayburt Gaziantep Balıkesir Iğdır Yalova Kilis Rize Adıyaman Manisa K.maraş Isparta Kars Kırşehir Sinop Sakarya Hakkari Bolu Hatay Bartın Erzurum Denizli Ardahan Uşak Osmaniye Düzce Çorum Kırıkkale Aksaray Bursa Niğde Kütahya Bingöl Gümüşhane Çankırı Kocaeli Yozgat Muğla Sivas Çanakkale Kastamonu Antalya Malatya Zonguldak Konya Bilecik Tokat Tekirdağ Kayseri İzmir Amasya Ankara Karaman Karabük Afyonk İstanbul Nevşehir Eskişehir Ordu Edirne Adana Kırklareli Artvin Tunceli Kaynak:TÜİK, Sıralama toplam yaş bağımlılık oranına göredir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 63

70 SAMSUN İLÇELERİ YILLIK NÜFUS ARTIŞ HIZI (2016) 2016 yılında bir önceki yıla göre Samsun ilinin yedi ilçesinin nüfus artış hızı pozitif, on ilçesinin ise yıllık nüfus artış hızı negatif olarak gerçekleşmiştir yılında nüfus artış hızı pozitif olan ilçeler sırasıyla; binde 64.2 ile Atakum, binde 18.3 ile Canik, binde 12.2 ile İlkadım, binde 8.0 ile 19 Mayıs, binde 7.0 ile Çarşamba, Binde 6.1 ile Tekkeköy, Binde 2.6 ile Bafra ilçeleridir yılında nüfus artış hızı negatif olan ilçeler sırasıyla; binde ile Ayvacık, binde ile Alaçam, binde ile Asarcık, binde -8.2 ile Salıpazarı, binde -8.1 ile Vezirköprü, binde -6.2 ile Havza, binde -5.6 ile Yakakent, binde -5.1 ile Ladik, binde -4.6 ile Terme, binde -0.9 ile Kavak ilçeleridir. İlçeler Nüfus (2016) İlçenin Nüfus Payı (%) Yıllık nüfus artış hızı ( ) (Binde) Türkiye 79,814, Samsun 1,295, Ayvacık 20, % Alaçam 25, % Asarcık 16, % Salıpazarı 18, % -8.2 Vezirköprü 97, % -8.1 Havza 40, % -6.2 Yakakent 8, % -5.6 Ladik 16, % -5.1 Terme 71, % -4.6 Kavak 20, % -0.9 Bafra 141, % 2.6 Tekkeköy 50, % 6.1 Çarşamba 137, % Mayıs 24, % 8.0 İlkadım 325, % 12.2 Canik 98, % 18.3 Atakum 181, % 64.2 Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 64

71 DEMOGRAFİK GÖSTERGELER İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 65

72 DEMOGRAFİK GÖSTERGELER DOĞUMLAR 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen 1 Milyon 309 Bin 771 adet doğumun 16 Bin 921 adedi Samsun da gerçekleşmiştir yılında %1.47 olan Samsun un doğum sayısı payı 2016 yılında %1.29 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin doğum sayısı payı düşüş eğilimindedir döneminde doğum sayısı Türkiye de %3.40 oranında artarken, Samsun da %9.05 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre doğum sayısı Türkiye de %1.77 oranında azalırken, Samsun da %1.56 oranında azalmıştır. Yıl Türkiye Samsun Samsun Pay(%) ,266,751 18, % ,261,169 17, % ,252,812 17, % ,293,884 17, % ,295,987 17, % ,348,413 17, % ,333,329 17, % ,309,771 16, % 2016/2015 Değişim -1.77% -1.56% 2016/2009 Değişim 3.40% -9.05% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 66

73 İLLER İTİBARİYLE DOĞUMLAR Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam 16 Bin 921 adet doğum ile %1.29 paya sahip olup 19 uncu sıradadır yılında Türkiye deki doğumların %18.26 sı İstanbul da, %5.82 si Ankara da, %4.82 si Şanlıurfa da, %4.15 i İzmir de, %3.61 i Gaziantep te gerçekleşmiştir. Sn İller Doğum Sayısı Pay(%) Sn İller Doğum Sayısı Pay(%) 1 İstanbul 239, % 42 Tokat 7, % 2 Ankara 76, % 43 Aksaray 6, % 3 Şanlıurfa 63, % 44 Çorum 6, % 4 İzmir 54, % 45 Kütahya 6, % 5 Gaziantep 47, % 46 Zonguldak 6, % 6 Bursa 43, % 47 Kars 5, % 7 Diyarbakır 42, % 48 Yozgat 5, % 8 Adana 38, % 49 Niğde 5, % 9 Konya 35, % 50 Hakkari 5, % 10 Antalya 35, % 51 Bingöl 5, % 11 Kocaeli 31, % 52 Çanakkale 5, % 12 Hatay 30, % 53 Düzce 5, % 13 Van 28, % 54 Isparta 5, % 14 Mersin 28, % 55 Giresun 4, % 15 Kayseri 22, % 56 Iğdır 4, % 16 Kahramanmaraş 21, % 57 Uşak 4, % 17 Mardin 20, % 58 Rize 4, % 18 Manisa 19, % 59 Nevşehir 4, % 19 Samsun 16, % 60 Edirne 4, % 20 Agri 15, % 61 Kastamonu 3, % 21 Erzurum 14, % 62 Karaman 3, % 22 Sakarya 14, % 63 Amasya 3, % 23 Tekirdağ 14, % 64 Kırklareli 3, % 24 Batman 14, % 65 Bolu 3, % 25 Aydin 13, % 66 Kırıkkale 3, % 26 Denizli 13, % 67 Yalova 3, % 27 Adıyaman 12, % 68 Erzincan 3, % 28 Balikesir 12, % 69 Burdur 2, % 29 Şırnak 12, % 70 Kırşehir 2, % 30 Malatya 11, % 71 Kilis 2, % 31 Mugla 11, % 72 Bilecik 2, % 32 Muş 10, % 73 Karabük 2, % 33 Afyonkarahisar 10, % 74 Sinop 2, % 34 Trabzon 10, % 75 Çankırı 2, % 35 Eskişehir 9, % 76 Bartın 2, % 36 Ordu 9, % 77 Artvin 1, % 37 Osmaniye 9, % 78 Gümüşhane 1, % 38 Sivas 9, % 79 Ardahan 1, % 39 Elazığ 8, % 80 Bayburt 1, % 40 Bitlis 8, % 81 Tunceli % 41 Siirt 8, % Türkiye 1,309, % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 67

74 ÖLÜMLER Türkiye de 2016 yılında gerçekleşen 422 Bin 135 adet ölümün 8 Bin 427 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında %1.92 olan Samsun un ölüm sayısı payı 2016 yılında %2.00 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un ölüm sayısı payı artış eğilimlidir döneminde ölüm sayısı Türkiye de %14.2 oranında artarken, Samsun da %18.5 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre ölüm sayısı Türkiye de %4.2 oranında artarken, Samsun da %3.6 oranında artmıştır. Yıl Türkiye Samsun Samsun Pay(%) ,703 7, % ,471 7, % ,162 7, % ,520 7, % ,041 7, % ,944 7, % ,202 8, % ,135 8, % 2016/2015 Değişim 4.2% 3.6% 2016/2009 Değişim 14.2% 18.5% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 68

75 İLLER İTİBARİYLE ÖLÜMLER Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam 8 Bin 427 adet ölüm ile %2.00 paya sahip olup 11 inci sıradadır yılında Türkiye deki ölümlerin %14.80 i İstanbul da, %6.21 i İzmir de, %5.91 i Ankara da, %3.90 ı Bursa da, %2.69 u Konya da gerçekleşmiştir. Sn İller Ölüm Sayısı Pay(%) Sn İller Ölüm Sayısı Pay(%) 1 İstanbul 62, % 42 Isparta 2, % 2 Izmir 26, % 43 Mardin 2, % 3 Ankara 24, % 44 Kırklareli 2, % 4 Bursa 16, % 45 Adıyaman 2, % 5 Konya 11, % 46 Amasya 2, % 6 Adana 10, % 47 Usak 2, % 7 Balikesir 10, % 48 Osmaniye 2, % 8 Antalya 10, % 49 Düzce 2, % 9 Manisa 10, % 50 Rize 2, % 10 Mersin 9, % 51 Bolu 2, % 11 Samsun 8, % 52 Niğde 2, % 12 Kocaeli 8, % 53 Burdur 2, % 13 Gaziantep 7, % 54 Nevşehir 1, % 14 Aydin 7, % 55 Sinop 1, % 15 Hatay 7, % 56 Aksaray 1, % 16 Kayseri 7, % 57 Agri 1, % 17 Denizli 6, % 58 Kırıkkale 1, % 18 Sanliurfa 6, % 59 Batman 1, % 19 Sakarya 5, % 60 Karabük 1, % 20 Eskişehir 5, % 61 Çankırı 1, % 21 Diyarbakır 5, % 62 Şırnak 1, % 22 Mugla 5, % 63 Yalova 1, % 23 Tekirdağ 5, % 64 Bartın 1, % 24 Ordu 5, % 65 Erzincan 1, % 25 Trabzon 4, % 66 Karaman 1, % 26 Kahramanmaraş 4, % 67 Kars 1, % 27 Afyonkarahisar 4, % 68 Kırşehir 1, % 28 Kütahya 4, % 69 Bilecik 1, % 29 Tokat 4, % 70 Muş 1, % 30 Çanakkale 4, % 71 Artvin 1, % 31 Sivas 4, % 72 Bitlis 1, % 32 Malatya 4, % 73 Bingöl 1, % 33 Çorum 4, % 74 Siirt 1, % 34 Erzurum 4, % 75 Gümüşhane % 35 Zonguldak 4, % 76 Hakkari % 36 Kastamonu 3, % 77 Ardahan % 37 Giresun 3, % 78 Kilis % 38 Edirne 3, % 79 Igdir % 39 Van 3, % 80 Tunceli % 40 Elazığ 3, % 81 Bayburt % 41 Yozgat 3, % Türkiye 422, % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 69

76 EVLENMELER 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen 594 Bin 493 adet evliliğin 9 Bin 430 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında evlenme sayısı payı %1.98 olan Samsun un 2016 yılında payı %1.59 olarak gerçekleşmiştir döneminde evlenme sayısı Türkiye de %16.5 oranında artarken Samsun da %6.9 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre evlenme sayısı Türkiye de %1.4 oranında azalırken, Samsun da %1.3 oranında artmıştır. Samsun un evlenme sayısı payı düşüş eğilimi göstermektedir. YIL Türkiye Samsun Samsun Pay(%) ,155 10, % ,468 11, % ,357 11, % ,241 12, % ,121 11, % ,311 11, % ,973 11, % ,742 10, % ,715 10, % ,775 9, % ,751 9, % ,138 9, % ,704 9, % ,982 9, % ,493 9, % 2016/2015 Değişim -1.4% 1.3% 2016/2002 Değişim 16.5% -6.9% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 70

77 İLLER İTİBARİYLE EVLENME Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam 9 Bin 430 adet evlilik ile %1.59 paya sahip olup 16 ncı sıradadır yılında Türkiye deki evliliklerin %19.02 si İstanbul da, %6.23 ü Ankara da, %5.44 ü İzmir de, %3.55 i Bursa da, %2.96 sı Antalya da gerçekleşmiştir. Sn İller Evlilik Sayısı Pay(%) Sn İller Evlilik Sayısı Pay(%) 1 İstanbul 113, % 42 Yozgat 3, % 2 Ankara 37, % 43 Muş 3, % 3 Izmir 32, % 44 Aksaray 3, % 4 Bursa 21, % 45 Çanakkale 3, % 5 Antalya 17, % 46 Şırnak 3, % 6 Adana 17, % 47 Niğde 2, % 7 Sanliurfa 16, % 48 Düzce 2, % 8 Konya 16, % 49 Isparta 2, % 9 Gaziantep 16, % 50 Bitlis 2, % 10 Kocaeli 14, % 51 Usak 2, % 11 Mersin 13, % 52 Giresun 2, % 12 Diyarbakır 13, % 53 Edirne 2, % 13 Hatay 12, % 54 Siirt 2, % 14 Manisa 9, % 55 Kırıkkale 2, % 15 Kayseri 9, % 56 Kırklareli 2, % 16 Samsun 9, % 57 Nevşehir 2, % 17 Van 9, % 58 Kastamonu 2, % 18 Kahramanmaraş 8, % 59 Amasya 2, % 19 Balikesir 8, % 60 Rize 2, % 20 Aydin 8, % 61 Bingöl 2, % 21 Sakarya 7, % 62 Bolu 1, % 22 Denizli 7, % 63 Kars 1, % 23 Tekirdağ 6, % 64 Karaman 1, % 24 Mugla 6, % 65 Hakkari 1, % 25 Mardin 6, % 66 Kırşehir 1, % 26 Eskişehir 5, % 67 Yalova 1, % 27 Erzurum 5, % 68 Igdir 1, % 28 Malatya 5, % 69 Burdur 1, % 29 Adıyaman 5, % 70 Karabük 1, % 30 Trabzon 5, % 71 Sinop 1, % 31 Afyonkarahisar 5, % 72 Bilecik 1, % 32 Ordu 4, % 73 Kilis 1, % 33 Agri 4, % 74 Erzincan 1, % 34 Batman 4, % 75 Bartin 1, % 35 Sivas 4, % 76 Çankırı 1, % 36 Elazığ 4, % 77 Artvin 1, % 37 Zonguldak 4, % 78 Gümüşhane % 38 Tokat 3, % 79 Ardahan % 39 Osmaniye 3, % 80 Tunceli % 40 Çorum 3, % 81 Bayburt % 41 Kütahya 3, % Türkiye 594, % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 71

78 BOŞANMALAR 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen 126 Bin 164 adet boşanmanın Bin 794 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında boşanma sayısı payı %1.62 olan Samsun un 2016 yılında payı %1.42 olarak gerçekleşmiştir döneminde boşanma sayısı Türkiye de %32.4 oranında artarken Samsun da %16.0 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre boşanma sayısı Türkiye de %4.3 oranında azalırken, Samsun da %3.9 oranında azalmıştır. Samsun un boşanma sayısı payı nüfus payına göre daha düşük seyretmektedir. Yıllar Türkiye Samsun Samsun Pay(%) ,323 1, % ,637 1, % ,022 1, % ,895 1, % ,489 1, % ,219 1, % ,663 1, % ,162 1, % ,568 1, % ,117 1, % ,325 1, % ,305 1, % ,913 1, % ,830 1, % ,164 1, % 2016/2015 Değişim -4.3% -3.9% 2016/2002 Değişim 32.4% 16.0% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 72

79 İLLER İTİBARİYLE BOŞANMA Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam Bin 794 adet boşanma ile %1.42 paya sahip olup 19 uncu sıradadır yılında Türkiye deki boşanmaların %21.50 si İstanbul da, %8.76 sı İzmir de, %8.39 u Ankara da, %4.51 i Antalya da, %4.25 i Bursa da gerçekleşmiştir. Sn İller Boşanma Sayısı Pay(%) Sn İller Boşanma Sayısı Pay(%) 1 İstanbul 27, % 42 Yozgat % 2 İzmir 11, % 43 Düzce % 3 Ankara 10, % 44 Elazığ % 4 Antalya 5, % 45 Giresun % 5 Bursa 5, % 46 Adıyaman % 6 Adana 3, % 47 Nevşehir % 7 Mersin 3, % 48 Kırıkkale % 8 Konya 3, % 49 Erzurum % 9 Kocaeli 2, % 50 Amasya % 10 Kayseri 2, % 51 Karaman % 11 Manisa 2, % 52 Kastamonu % 12 Mugla 2, % 53 Burdur % 13 Balikesir 2, % 54 Kırşehir % 14 Denizli 2, % 55 Bolu % 15 Aydin 2, % 56 Yalova % 16 Gaziantep 2, % 57 Bilecik % 17 Hatay 2, % 58 Van % 18 Tekirdağ 1, % 59 Karabük % 19 Samsun 1, % 60 Erzincan % 20 Eskişehir 1, % 61 Rize % 21 Sakarya 1, % 62 Mardin % 22 Kahramanmaraş 1, % 63 Bartin % 23 Malatya 1, % 64 Sinop % 24 Çanakkale % 65 Igdir % 25 Sanliurfa % 66 Çankırı % 26 Zonguldak % 67 Agri % 27 Afyonkarahisar % 68 Kilis % 28 Ordu % 69 Batman % 29 Aksaray % 70 Artvin % 30 Kütahya % 71 Tunceli % 31 Osmaniye % 72 Kars % 32 Diyarbakır % 73 Bingöl % 33 Sivas % 74 Mus % 34 Usak % 75 Bitlis % 35 Çorum % 76 Gümüşhane % 36 Tokat % 77 Siirt % 37 Edirne % 78 Şırnak % 38 Kırklareli % 79 Ardahan % 39 Trabzon % 80 Bayburt % 40 Isparta % 81 Hakkari % 41 Niğde % Türkiye 126, % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 73

80 İNTİHARLAR 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen toplam 3 Bin 64 intihar vakasının 54 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında Samsun ilinde gerçekleşen 54 adet intiharın 14 ü kadındır yılında Türkiye de gerçekleşen intiharların %23.9 u kadın, Samsun da gerçekleşen intiharların %25.9 u kadındır yılında toplam intihar sayısı payı %1.04 olan Samsun un 2016 yılında payı %1.76 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam intihar sayısı Türkiye de %33.2 oranında artarken Samsun da %125.0 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre intihar sayısı Türkiye de %5.6 oranında azalırken, Samsun da %3.8 oranında artmıştır. Yıllar Türkiye Samsun Samsun Pay (%) Kadın İntihar Oranı(%) Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Türkiye Samsun ,301 1, % 1.22% 0.77% 39.5% 29.2% ,705 1,574 1, % 1.27% 1.68% 41.8% 48.7% ,707 1,681 1, % 2.20% 2.24% 37.9% 38.3% , % 1.49% 2.08% 35.6% 43.5% ,829 1,782 1, % 1.80% 2.20% 37.0% 41.8% ,793 1, % 1.99% 3.65% 35.3% 50.0% ,816 1, % 1.61% 1.68% 31.7% 32.6% ,898 2, % 1.61% 1.78% 27.2% 29.2% ,933 2, % 1.74% 1.16% 29.3% 21.7% ,677 1, % 1.12% 1.12% 29.9% 30.0% ,287 2, % 1.05% 0.99% 27.7% 26.5% ,252 2, % 1.72% 0.92% 26.8% 16.3% ,169 2, % 1.53% 0.98% 25.8% 18.2% ,246 2, % 1.57% 1.69% 27.4% 28.8% ,064 2, % 1.72% 1.91% 23.9% 25.9% 2016/2015 Değişim -5.6% -1.1% -17.5% 3.8% 8.1% -6.7% 2016/2002 Değişim 33.2% 67.5% -19.4% 125.0% 135.3% 100.0% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 74

81 İLLER İTİBARİYLE İNTİHAR Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam 54 adet intihar ile %1.76 paya sahip olup 16 ncı sıradadır yılında Türkiye deki intiharların %12.53 ü İstanbul da, %7.21 i İzmir de, %5.65 i Ankara da, %4.54 ü Bursa da, %3.59 u Adana da gerçekleşmiştir yılında Türkiye de gerçekleşen 733 kadın intiharının 14 adedi (%1.91) Samsun ilinde olmuştur. Sn İller Toplam Erkek Kadın Toplam Pay Sn İller Toplam Erkek Kadın Toplam Pay 1 İstanbul % 42 Tokat % 2 Izmir % 43 Mardin % 3 Ankara % 44 Usak % 4 Bursa % 45 Kastamonu % 5 Adana % 46 Malatya % 6 Konya % 47 Batman % 7 Antalya % 48 Isparta % 8 Mersin % 49 Sinop % 9 Kayseri % 50 Kırklareli % 10 Gaziantep % 51 Bilecik % 11 Aydin % 52 Düzce % 12 Balikesir % 53 Adıyaman % 13 Diyarbakır % 54 Aksaray % 14 Denizli % 55 Nevşehir % 15 Kocaeli % 56 Bolu % 16 Samsun % 57 Karaman % 17 Mugla % 58 Kars % 18 Manisa % 59 Şırnak % 19 Van % 60 Yozgat % 20 Eskişehir % 61 Giresun % 21 Afyonkarahisar % 62 Bingöl % 22 Hatay % 63 Kilis % 23 Sanliurfa % 64 Siirt % 24 Tekirdağ % 65 Bartin % 25 Kahramanmaraş % 66 Ardahan % 26 Osmaniye % 67 Tunceli % 27 Edirne % 68 Hakkari % 28 Trabzon % 69 Erzincan % 29 Erzurum % 70 Igdir % 30 Agri % 71 Kırıkkale % 31 Elazığ % 72 Kırşehir % 32 Çanakkale % 73 Karabük % 33 Çorum % 74 Çankırı % 34 Mus % 75 Amasya % 35 Ordu % 76 Yalova % 36 Kütahya % 77 Bitlis % 37 Burdur % 78 Rize % 38 Niğde % 79 Artvin % 39 Sivas % 80 Gümüşhane % 40 Zonguldak % 81 Bayburt % 41 Sakarya % Türkiye 3,064 2, % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 75

82 BEBEK ÖLÜMLERİ 2016 yılında Türkiyede gerçekleşen toplam 13 Bin 36 adet bebek ölümünün 128 adedi Samsun ilinde gerçekleşmiştir yılında toplam bebek ölüm sayısı payı %1.32 olan Samsun un 2016 yılında payı %0.98 olarak gerçekleşmiştir döneminde bebek ölüm sayısı Türkiye de %26.0 oranında azalırken Samsun da %45.1 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre bebek ölüm sayısı Türkiye de %4.5 oranında azalırken, Samsun da %8.6 oranında azalmıştır. Yıl Bölge Toplam Bebek Ölümleri (Günlük) Bebek Ölümleri (Aylık) Toplam Toplam ,607 11,387 3,010 5,389 2,982 6,226 3,965 1, ,164 9,648 2,179 4,817 2,652 5,516 3,492 1, ,567 9,183 2,064 4,587 2,532 5,384 3,396 1, ,974 9,838 2,045 4,967 2,826 5,136 3,300 1, Türkiye ,027 9,082 1,945 4,290 2,847 4,945 3,187 1, ,938 9,950 2,218 4,699 3,033 4,988 3,256 1, ,654 8,761 1,855 4,082 2,824 4,893 3,118 1, ,036 8,445 1,773 3,913 2,759 4,591 2,940 1, /2015 Değ. -4.5% -3.6% -4.4% -4.1% -2.3% -6.2% -5.7% -6.0% -9.0% 2016/2009 Değ % -25.8% -41.1% -27.4% -7.5% -26.3% -25.9% -27.7% -24.8% Samsun /2015 Değ. -8.6% -25.5% -44.8% -25.0% 0.0% 36.8% 29.2% 16.7% 250.0% 2016/2009 Değ % -50.0% -50.0% -48.7% -52.3% -35.8% -42.6% -33.3% 16.7% % 1.33% 1.06% 1.41% 1.48% 1.30% 1.36% 1.34% 0.88% % 1.35% 0.83% 1.66% 1.21% 1.34% 1.20% 1.61% 1.53% % 1.01% 0.78% 1.18% 0.91% 1.10% 1.30% 0.81% 0.64% 2012 Samsun 1.31% 1.37% 1.27% 1.35% 1.49% 1.19% 1.12% 1.22% 1.49% 2013 Pay % 1.12% 1.20% 0.98% 1.52% 0.88% 0.97% 1.00% 0.83% 1.08% % 1.37% 1.85% 1.30% 1.12% 0.86% 0.92% 0.66% 0.95% % 1.16% 1.56% 1.27% 0.74% 0.78% 0.77% 0.99% 0.35% % 0.90% 0.90% 1.00% 0.76% 1.13% 1.05% 1.23% 1.36% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 76

83 İLLER İTİBARİYLE BEBEK ÖLÜMLERİ Samsun ili 2016 yılında gerçekleşen toplam 128 adet bebek ölümü ile %0.98 paya sahip olup 26 ncı sıradadır yılında Türkiye deki bebek ölümlerinin %14.83 ü İstanbul da, %8.70 i Şanlıurfa da, %5.19 u Gaziantep de, %4.03 ü Ankara da, %3.57 si Diyarbakır da gerçekleşmiştir. Sn İller Toplam 0-29 Günlük 1-11 Aylık Toplam Pay(%) Sn İller Toplam 0-29 Günlük 1-11 Aylık Toplam Pay(%) 1 İstanbul 1,933 1, % 42 Tokat % 2 Sanliurfa 1, % 43 Kars % 3 Gaziantep % 44 Trabzon % 4 Ankara % 45 Ordu % 5 Diyarbakır % 46 Kütahya % 6 Van % 47 Zonguldak % 7 Adana % 48 Aksaray % 8 Izmir % 49 Niğde % 9 Bursa % 50 Düzce % 10 Konya % 51 Yozgat % 11 Hatay % 52 Isparta % 12 Mardin % 53 Igdir % 13 Mersin % 54 Çorum % 14 Antalya % 55 Kırıkkale % 15 Kahramanmaraş % 56 Rize % 16 Kocaeli % 57 Kilis % 17 Agri % 58 Usak % 18 Manisa % 59 Çanakkale % 19 Kayseri % 60 Karaman % 20 Erzurum % 61 Amasya % 21 Batman % 62 Giresun % 22 Şırnak % 63 Çankırı % 23 Adıyaman % 64 Edirne % 24 Mus % 65 Burdur % 25 Malatya % 66 Nevşehir % 26 Samsun % 67 Kastamonu % 27 Denizli % 68 Yalova % 28 Siirt % 69 Bolu % 29 Osmaniye % 70 Bilecik % 30 Sakarya % 71 Kırklareli % 31 Elazığ % 72 Erzincan % 32 Bitlis % 73 Sinop % 33 Aydin % 74 Bartin % 34 Mugla % 75 Kırşehir % 35 Bingöl % 76 Ardahan % 36 Afyonkarahisar % 77 Karabük % 37 Tekirdağ % 78 Artvin % 38 Eskişehir % 79 Gümüşhane % 39 Balikesir % 80 Bayburt % 40 Hakkari % 81 Tunceli % 41 Sivas % Türkiye 13,036 8,445 4, % Kaynak: TÜİK, Sıralama toplam bebek ölüm sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 77

84 EVLENME, BOŞANMA, DOĞUM, ÖLÜM, İNTİHAR HIZI Samsun un kaba evlenme hızı 2007 yılında Binde 9.54 iken 2016 yılında Binde 7.32 olarak gerçekleşmiş, Türkiye nin kaba evlenme hızı ise 2007 yılında Binde 9.10 iken 2016 yılında Binde 7.50 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un kaba boşanma hızı 2007 yılında Binde 1.13 iken 2016 yılında Binde 1.39 olarak gerçekleşmiş, Türkiye nin kaba boşanma hızı ise 2007 yılında Binde 1.34 iken 2016 yılında Binde 1.59 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un kaba intihar hızı 2007 yılında yüzbinde 5.87 iken 2016 yılında yüzbinde 4.19 olarak gerçekleşmiş, Türkiye nin kaba intihar hızı ise 2007 yılında yüzbinde 3.98 iken 2016 yılında yüzbinde 3.86 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un kaba doğum hızı 2009 yılında Binde iken 2016 yılında Binde olarak gerçekleşmiş, Türkiye nin kaba doğum hızı ise 2009 yılında Binde iken 2016 yılında Binde olarak gerçekleşmiştir. Samsun un kaba ölüm hızı 2009 yılında Binde 5.73 iken 2016 yılında Binde 6.54 olarak gerçekleşmiş, Türkiye nin kaba ölüm hızı ise 2009 yılında Binde 5.13 iken 2016 yılında Binde 5.32 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar Türkiye Samsun Kaba Evlenme Hızı (%0) Kaba Boşanma Hızı (%0) Kaba İntihar Hızı (%000) Kaba Doğum Hızı(%0) Kaba Ölüm Hızı (%0) Kaba Evlenme Hızı (%0) Kaba Boşanma Hızı (%0) Kaba İntihar Hızı (%000) Kaba Doğum Hızı(%0) Kaba Ölüm Hızı (%0) Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 78

85 İÇ GÖÇ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 79

86 İÇ GÖÇ 2000 genel nüfus sayımına göre 51,644 kişi ile (toplam iç göçün %5.1 i) en fazla net göç veren Samsun, yılları arasında aldığı göçten daha fazla göç vererek sürekli net göç vermiştir yılında Samsun net göç almıştır. Şehir 2008 yılında 5,229 kişi, 2009 yılında 707 kişi, 2010 yılında 9,407 kişi, 2011 yılında 8,305 kişi, 2012 yılında 9,312 kişi, 2013 yılında 3,860 kişi, 2014 yılında 3,462 kişi, 2015 yılında 2,909 kişi net göç vermiş, 2016 yılında ise 500 kişi net göç almıştır. Samsun un net göç hızı 2008 yılında binde (-)4.23, 2009 yılında binde (-)0.57, 2010 yılında binde (-)7.48, 2011 yılında binde (-)6.61, 2012 yılında binde (-)7.41, 2013 yılında binde (-)3.05, 2014 yılında binde (-)2.72, 2015 yılında binde (-)2.27, 2016 yılında ise binde (+)0.39 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un alınan iç göç sayısı payı 2008 yılında %1.56 iken 2016 yılında bu pay %1.59 olarak gerçeklemiş, verilen iç göç sayısı payı 2008 yılında %1.79 iken 2016 yılında bu oran %1.57 olarak gerçekleşmiştir. Yıl NÜFUS ALDIĞI GÖÇ VERDİĞİ GÖÇ Net Net Göç Türkiye Türkiye Samsun Samsun Pay (%) Türkiye Samsun Samsun Pay (%) Türkiye Samsun Samsun Pay (%) Göç Hızı (Binde) Göç Nüfus (%) ,517,100 1,233, % 2,273,492 35, % 2,273,492 40, % -5, % ,561,312 1,250, % 2,236,981 38, % 2,236,981 39, % % ,722,988 1,252, % 2,360,079 35, % 2,360,079 44, % -9, % ,724,269 1,251, % 2,420,181 35, % 2,420,181 43, % -8, % ,627,384 1,251, % 2,317,814 32, % 2,317,814 41, % -9, % ,667,864 1,261, % 2,534,279 38, % 2,534,279 42, % -3, % ,695,904 1,269, % 2,681,275 41, % 2,681,275 44, % -3, % ,741,053 1,279, % 2,720,438 41, % 2,720,438 44, % -2, % ,814,871 1,295, % 2,619,403 41, % 2,619,403 41, % % 2016/2015 % 1.36% 1.25% -3.71% -0.07% -3.71% -7.71% 2016/2008 % 11.60% 5.05% 15.21% 17.75% 15.21% 1.36% Kaynak: TÜİK, Net Göç: Alınan Göç, Verilen Göç farkıdır. Nüfus yılsonu nüfusudur. Göç değerleri bir önceki yıla göredir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 80

87 döneminde Samsun ilinin verdiği göç sayısı aldığı göç sayısından fazladır. Samsun ilinin 2016 yılı net göç rakamı ise pozitiftir. Samsun 2016 yılında toplam 41,687 kişi göç almış buna karşın 41,187 kişi de göç vermiştir. Samsun 2008 yılında toplam verilen göçün %1.79 ini vermekteyken bu oran 2016 yılında %1.57 olarak gerçekleşmiş, 2008 yılında toplam alınan göçün %1.56 ını almaktayken bu oran 2016 yılında %1.59 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de toplam göç eden kişi sayısının nüfusa oranı 2008 yılında %3.18 iken bu oran 2016 yılında %3.28 olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 81

88 İLLERİN ALDIĞI GÖÇ, VERDİĞİ GÖÇ, NET GÖÇ VE NET GÖÇ HIZI ( ) SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 2016 yılında Samsun, 41 Bin 687 kişi iç göç alırken 41 Bin 187 kişi de iç göç vererek 500 kişi net göç almıştır yılında Türkiye de toplam 2 milyon 619 bin 403 kişi iç göç yaşamıştır yılında 36 ilin net göç hızı negatif, 45 ilin net göç hızı da pozitif olarak gerçekleşmiştir yılında net göç hızı negatif illerin başında binde eksi oranı ile Hakkari ili gelmekte olup bu ili Ağrı, Şırnak, Tunceli, Muş, Kars, Mardin illeri takip etmiştir yılında net iç göç hızı pozitif illerin başında binde oranı ile Bayburt ili gelmekte olup bu ili Gümüşhane, Giresun, Tekirdağ, Bolu, Ordu illeri takip etmiştir. Samsun ili, 2012 yılında gerçekleşen eksi binde 7.41 oranındaki net göç hızı ile 23 üncü sırada, 2013 yılında gerçekleşen eksi binde 3.05 oranındaki net göç hızı ile 32 nci sırada, 2014 yılında gerçekleşen eksi binde 2.72 oranındaki net göç hızı ile de 45 inci sırada, 2015 yılında gerçekleşen eksi binde 2.27 oranındaki net göç hızı ile 46 ncı sırada, 2016 yılında gerçekleşen binde 0.39 oranındaki net göç hızı ile 39 uncu sırada yeralmıştır. SN İl 2016 Aldığı Verdiği Net Net Göç SN İl 2016 Aldığı Verdiği Net Net Göç Nüfusu Göç Göç Göç Hızı( ) Nüfusu Göç Göç Göç Hızı( ) 1 Hakkari Çankırı Ağrı Sinop Şırnak Nevşehir Tunceli Trabzon Muş Antalya Kars Uşak Mardin Manisa Van Ankara Kilis Denizli Ardahan Niğde Bitlis Osmaniye Iğdır Kırşehir Siirt Balıkesir Erzurum Bartın Diyarbakır Kastamonu Yozgat Burdur Çorum Bilecik Artvin Tokat Şanlıurfa Kırıkkale Sivas Amasya İstanbul İzmir Batman Isparta Adana Sakarya Kütahya Aydın Adıyaman Bursa Bingöl Aksaray Zonguldak Muğla Afyonkarahisar Yalova Elazığ Çanakkale Hatay Kırklareli Gaziantep Eskişehir Rize Düzce Kahramanmaraş Karabük Edirne Kocaeli Karaman Ordu Erzincan Bolu Kayseri Tekirdağ Malatya Giresun Samsun Gümüşhane Konya Bayburt Mersin Türkiye Kaynak: TÜİK, Sıralama net göç hızına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 82

89 SAMSUN İLİNİN EN FAZLA NET GÖÇ ALDIĞI VE VERDİĞİ İLLER ( ) SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 2016 yılında Samsun ili en fazla 871 kişi ile Ordu, 784 kişi ile Bursa, 744 kişi ile Tekirdağ, 544 kişi ile Ankara, 355 kişi ile Eskişehir, 230 kişi ile Bayburt, 211 kişi ile İzmir illerine net göç vermiştir yılında Samsun ili en fazla 3 Bin 88 kişi ile İstanbul, 201 kişi ile Çorum, 167 kişi ile Sinop, 116 kişi ile Sivas, 109 kişi ile Rize, 105 kişi ile Amasya, 105 kişi ile Ağrı, 98 kişi ile Tokat, 97 kişi ile Van, 95 kişi ile Konya, 93 kişi ile Kayseri, 91 kişi ile Gaziantep illerinden net göç almıştır. Sn İller Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Sn İller Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Sn İller Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç 1 Ordu 3,520 2, Aksaray Niğde Bursa 2,041 1, Nevşehir Adıyaman Tekirdağ 1, Bitlis Hakkari Ankara 3,443 2, Iğdır Çankırı Eskişehir Şırnak Kahramanmaraş Bayburt Bingöl Malatya İzmir 1, Samsun Erzurum Gümüşhane Karaman Mersin Trabzon 1,557 1, Sakarya Adana Balıkesir Osmaniye Erzincan Karabük Kırşehir Isparta Kastamonu Ardahan Giresun Kocaeli 1, Aydın Tunceli Bolu Bilecik Artvin Düzce Muş Diyarbakır Kırıkkale Kars Gaziantep Muğla Siirt Kayseri Kırklareli Bartın Konya Yalova Burdur Van Çanakkale Elazığ Tokat 1,154 1, Denizli Batman Ağrı Zonguldak Kilis Amasya 1,421 1, Uşak Mardin Rize Manisa Yozgat Sivas Kütahya Afyonkarahisar Sinop 939 1, Antalya Şanlıurfa Çorum 809 1, Hatay Edirne İstanbul 7,836 10,924 3,088 Kaynak: Tüik İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 83

90 SAMSUN İLİNDE EĞİTİM DURUMUNA GÖRE İÇ GÖÇ döneminde Samsun ilinin eğitim durumuna göre iç göç rakamları incelendiğinde ilköğretim, lise ve dengi meslek okulu, okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenlerde net göç verdiği, doktora, ilkokul, okuma yazma bilmeyen, ortaokul veya dengi meslek ortaokul, yüksek lisans, yüksekokul veya fakülte eğitimlilerde net göç aldığı görülmektedir döneminde Samsun, 8 doktora, 243 ilkokul, 43 okuma yazma bilmeyen, 469 ortaokul veya dengi meslek ortaokul, 87 yüksek lisans, 84 yüksekokul veya fakülte eğitimli kişiyi ne göç olarak almış, 367 ilköğretim, 1562 lise ve dengi meslek okulu, 263 okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen kişiyi net göç olarak vermiştir. Yıl Bilinmeyen Doktora İlköğretim İlkokul Lise Ve Dengi Meslek Okulu Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen Okuma Yazma Bilmeyen Ortaokul Veya Dengi Meslek Ortaokul Yüksek Lisans (5 Veya 6 Yıllık Fakülteler Dahil) Yüksekokul Veya Fakülte SAMSUN ALDIĞI GÖÇ SAMSUN VERDİĞİ GÖÇ SAMSUN NET GÖÇ Kaynak: Tüik [15+ yaş] İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 84

91 GENÇ GÖÇÜ (15-24 YAŞ) ( ) döneminde, Türkiye de 48 il net genç göçü (15-24 yaş) verirken 33 il net genç göçü almıştır döneminde Türkiye de toplam 977 Bin 465 genç göç etmiştir. Samsun ili, döneminde 4 Bin 610 kişi net genç göçü vermiştir. Genç göçünün %4.25 i Samsun iline aittir. Net göç sayısına göre Samsun ili 7 nci sırada bulunmaktadır. Samsun ilinin dönemi genç net göç hızı (-)%22.3 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili yüksek oranda net genç göçü vermektedir. Samsun ili net genç göçü veren iller sıralamasında 21 inci durumdadır. Net genç göç hızı negatif olan illerin başında Yozgat, Muş, Iğdır, Ağrı, Bitlis, Çorum, Mardin, Sinop, Zonguldak gelmekte, net genç göç hızı pozitif olan illerin başında Karabük, Gümüşhane, Bolu, Kastamonu, Bartın, Edirne, Tekirdağ gelmektedir. Sn İl Aldığı göç Verdiği göç Net göç Net göç Hızı ( ) Sn İl Aldığı göç Verdiği göç Net göç Net göç Hızı ( ) 1 Diyarbakır Adana Karaman Hatay Artvin Van Niğde Mardin Uşak Mersin Amasya Samsun Bayburt Kahramanmaraş Çanakkale Ağrı Kırşehir Yozgat Erzincan Muş Konya Şanlıurfa Nevşehir Malatya Yalova Adıyaman Bilecik Ordu Tunceli Batman Kilis Trabzon Düzce Çorum Bartın Şırnak Burdur Bitlis Sivas Balıkesir Isparta Zonguldak Muğla Aksaray Kırklareli Siirt Erzurum Osmaniye Gümüşhane Kars Aydın Iğdır Denizli Rize Bolu Tokat Bursa Kütahya Kastamonu Hakkari Edirne Sinop Sakarya Kayseri Elazığ Afyonkarahisar Eskişehir Kırıkkale Karabük Gaziantep Tekirdağ Bingöl Antalya Manisa İzmir Giresun Kocaeli Ardahan Ankara Çankırı İstanbul Kaynak: TÜİK, İstatistiklerle Gençlik, 2015, sıralama net göç sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 85

92 BÖLGESEL GÖÇ döneminde net göç alan bölgeler sırasıyla Doğu Karadeniz, Batı Marmara, Doğu Marmara, Ege, Batı Anadolu ve Batı Karadeniz bölgeleridir döneminde net göç veren bölgeler sırasıyla Ortadoğu Anadolu, Kuzeydoğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve İstanbul ve Orta Anadolu bölgeleridir. Dönem Göç İstanbul Batı Ege Doğu Batı Akdeniz Orta Batı Doğu Kuzeydoğu Ortadoğu Güneydoğu Marmara Marmara Anadolu Anadolu Karadeniz Karadeniz Anadolu Anadolu Anadolu Aldığı göç Verdiği göç Net göç Net göç Hızı ( ) Kaynak: Tüik İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 86

93 KISACA İLÇELER İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 87

94 KISACA İLÇELER ALAÇAM İlçe çok eski bir tarihe sahiptir. Alaçam da M.Ö. ki devirlerde Frigyalılar, Kimmiler, Mısırlılar, Lidyalılar ve Persler çeşitli aralıklarla hüküm sürmüşlerdir. Adını; kasabanın ortasından geçen Uluçay'ın kenarındaki Uluçam denilen büyük çam ağaçlarından almıştır. Osmanlı'dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam, 1 Eylül 1944 tarihinde 8. ilçesi olarak Samsun'a bağlanmıştır. Kuzeyinde Karadeniz, batısında Yakakent, güneyinde Vezirköprü ve doğusunda ise Bafra ilçeleri ile çevrili şirin bir sahil kasabasıdır. Yüzölçümü 632 km 2, denizden yüksekliği ortalama 30 m ve sahil uzunluğu ise 7,8 km'dir. İlçenin ekonomisi tarıma dayalı olup, genel olarak tütün, buğday, çeltik ve mısır üretimi yapılmaktadır. Ayrıca her türlü sebze ve meyve de yetiştirilmektedir. Bunun yanında hayvancılık ve balıkçılık da yapılmakta olup hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ön plandadır. ASARCIK Osmanlı-Rus savaşından sonra Rusya'dan göç eden Çerkezlerin küçük bir köy olan şimdiki ilçe ve yakınındaki bir kaç köye yerleşmeleriyle Asarcık kurulmaya başlamıştır. Zamanla civardan göç edip gelenlerin yerleşmeleriyle de büyümüş; 1959 Yılında nahiye, 1987 yılında da ise ilçe olmuştur Yılı Mart ayında yapılan Mahalli İdare seçimleri öncesinde de Belediye kurulmuştur. Samsun'un 44 km güneyinde yer alan Asarcık batıdan Kavak ve doğudan Çarşamba ilçeleri ile çevrilidir. İlçede tarıma elverişli arazinin az ve verimsiz olması ve sulanabilir arazinin olmaması, tarım sektörünün gelişmesini engellemiştir. Tarımdan elde edilen ürün halkın ancak tüketim ihtiyacını karşılayabilecek düzeydedir. ATAKUM kabul tarihli 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Atakent, Kurupelit, Altınkum, Çatalçam ve Taflan ilk kademe belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleleri ile birlikte Atakum İlk Kademe Belediyesine katılmıştır. Atakum merkez olmak ve aynı kanun eki (39) sayılı listede adları yazılı köyler bağlanmak üzere Atakum ilçe olmuştur. İlçe ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçede büyük ölçekli sanayi işletmesi bulunmamaktadır. İlçe sınırları içerisinde yer alan köylerde üç farklı zirai üretim ön plana çıkmaktadır. Tarımsal Bilgi Sistemimizde kayıtlı 40 yerleşim biriminden 4 yerleşim biriminde meyvecilik yoğun olarak yapılmaktadır. Samsun Ankara karayolu boyunca Kürtün Çayı etrafında tarım arazileri bulunan Kolpınar, derecik, Kesirli, Sarıışık köylerinde klasik şeftali, elma ve armut yetiştiriciliği yaygındır. Erikli, Kabadüz, Karakavuk, Kayagüney, Özören, Taflan, Kurugökçe ve Yeşiltepe olmak üzere toplam 8 yerleşim biriminde fındık üretimi yoğun olarak yapılmaktadır. Diğer köylerimizde hububat (Buğday, Arpa) ve yem bitkisi (Fiğ) ekilişleri öncelikli tarımsal üretim çeşitleridir. İlçemiz toplam olarak 20 km sahil şeridine sahip olup, sahillerimiz genel olarak temiz ve yüzmeye elverişli konumdadır. Sahillerimizde, özel şahıslarca yapılmış yazlık tatil evleri mevcuttur. AYVACIK Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, daha önce bağlı bulunduğu Çarşamba İlçesinden daha eski bir tarihe sahip olduğu sanılmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu zamanında bir Rum köyü olan Ayvacık, Cumhuriyet kurulduktan sonra Rumlar tarafından terk edilmiştir. Halk ilçeye Cumhuriyet kurulduktan sonra yerleşmiştir. Ayvacık, 1954 te tam teşekküllü nahiye olmuş; fakat 1969 da daha önce kurulmuş resmi kurumlar kaldırılmış, 1978'de ise yine köye dönüştürülmüştür. 20 Mayıs 1990 tarihinde Ayvacık köyü Keskinoğlu köyü ile birleştirilerek AYVACIK ilçesi oluşturulmuştur. 19 Ağustos 1990 tarihinde yapılan Mahalli İdare seçiminden önce de belediyesi kurulmuştur. Ayvacık; Canik Dağlarının kuzey eteklerinde, Suat Uğurlu Baraj gölünün kıyısında (Yeşilırmak Vadisinde) yer almaktadır. Bu uzun vadide bir de Hasan Uğurlu Baraj gölü bulunmaktadır. İlçenin en yakın komşusu 28 km kuzeyindeki Çarşamba ilçesidir. Samsun a uzaklığı ise 62 kilometredir. Tarım sektörü; mısır, buğday, arpa ve fındık üretiminde yoğunlaşmıştır. Topraklarının büyük bir bölümü orman arazisidir. Tarıma elverişli topraklar genellikle bozuk ve kuru orman alanlarının açılmasıyla elde edilmiştir. Hayvancılık alanında sahip olunan potansiyel yeterince değerlendirilememiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 88

95 BAFRA Bafra'nın tarihi M.O yıllarına kadar uzanmaktadır. İkiztepe Ören yerinde yapılan kazılarda Kalkolitik Döneme (M.Ö ) ait yerleşmelerin izine rastlanılmıştır Malazgirt Savaşından sonra Selçukluların eline geçen Bafra'ya 1214 yılında Anadolu Selçuklu Hükümdarı İzzettin Keykavus, türkmen aşiretlerini yerleştirmiştir. 1243'de başlayan Moğol istilaları, Selçuklu İmparatorluğunun yıkılıp yerinde birçok Türk beyliğinin kurulmasına neden olunca, bu topraklarda da küçük bir Selçuklu Beyliği olan Bafra Beyliği kurulmuştur. 1460'da ise Bafra Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Bafra Osmanlı devrinde Trabzon vilayetine bağlı Canik Sancağına ait bir yerleşim idi. Hangi tarihte kaza merkezi olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Salname kayıtlarına göre 1854 sonunda kaza merkezi olduğu sanılmaktadır. Bafra adının; Kızılırmak'ın denize açıldığı yerde M.Ö. 525 yıllarında Fenikeliler zamanında ticaret gemilerinin yanaştığı koylara kurulan ticaret evlerine, Bafida denilmesinden geldiği sanılmaktadır. Bafra Karadeniz'e 20 km uzaklıkta, denizden yüksekliği 20 metre olan ve Kızılırmak ın birikintisinden oluşan ova üzerine kurulmuş bir ilçemizdir. Doğusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batısında Alaçam, güneyinde ise Kavak ilçeleri ile çevrilmiştir. Yüzölçümü ha, Samsuna uzaklığı 51 kilometredir. Kızılırmak Deltasının Karadeniz e açılan kısmını kaplayan Bafra Ovası, güneyde Canik Dağlarının uzantıları olan dağlarla çevrilidir. Bu dağlardan en yükseği 1224 metre ile Nebyan Dağıdır. Türkiye'nin en uzun akarsuyu olan Kızılırmak bu dağları derin bir vadi ile geçerek Bafra ovasına ulaşır. Bafra ovasının tamamı Kızılırmak ın taşıdığı alüvyonlar tarafından oluşturulmuştur. Irmağın denize yakın kısımlarında birçok küçük göl oluşmuştur. Nebyan dağının etekleri ise yayla durumundadır. Sivas'ta Kızıl Dağ'dan doğan Kızılırmak'ın uzunluğu 1151 km dir. Orta Anadolu'da geniş bir yay çizerek Bafra'dan denize dökülür. Kızılırmak'ın denize döküldüğü yerde oluşmuş göller, ırmağın her iki yakasında da yer almakta olup batısındaki Karaboğaz, doğusundaki ise Balık gölüdür. Doğu yakasında yer alan diğer göllerin başlıcaları; Dutdibi, Liman, Hayırlı, Çernek, Uzungöl, Tombulgöl ve İncegöl dür. Göllerin çevresi sazlık ve bataklıklarla çevrili olup yer yer ormanlık alanlar da göze çarpar. İlçe genelinde tarımsal üretime ve tarım ürünlerinin işlenip pazarlanmasına dayalı bir ekonomik yapı gelişmiştir.1997 yılında kurulma çalışmaları başlayan Bafra Organize Sanayi Bölgesinde yatırımlar devam etmektedir. CANİK kabul tarihli 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Canik İlk Kademe Belediyesi merkez olmak ve aynı kanun eki (40) sayılı listede adları yazılı köyler bağlanmak üzere Canik ilçe olmuştur. Canik, Samsun'un Devgeriş deresiyle Mert ırmağı arasında Karadeniz'den içeri doğru uzanmış şirin bir yerleşim yeridir. İlçenin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Canik Dağları'nın Karadeniz'e doğru uzantısı olan tepeler, batısında Mert Irmağı ve İlkadım İlçesi, doğusunda ise Tekkeköy ilçesi bulunmaktadır. 1960'lı yıllara kadar Canik, yerleşim alanı olarak Hasköy, Hacıismail, Teknepınar köyleri ve seyrek yayılmış çiftçi evlerinden ibaretti. Bu köyler, Kurtuluş Savaşı sonrası yapılan mübadele sonucu Rumlar'dan alınarak Balkanlardan getirilen vatandaşlarımızın yerleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Bölgede bu günkü stadyumun yerinde hipodrom, Yeni Mahalle'de küçük bir teyyare alanı ve yer yer bataklıklar vardı. Ordu - Ankara karayolunun geliştirilmesi, ilçede önemli bir hareketlilik oluşturmuş, yerleşim alanlarının hızla büyümesine neden olmuştur. ÇARŞAMBA Çarşamba; ilk defa Yeşilırmak ın doğu yakasındaki Çay ve batı yakasındaki Sarıcalı Mahalleleri çevresinde gelişmeye başlamıştır. Buranın ovada merkez rolünü üstlenmesinde, ilki 1370 te olmak üzere kurulmakta olan panayırın etkisi büyüktür. Bu panayır çarşamba günleri kurulduğundan ilçe adını buradan almıştır yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur. İlçe, Samsun-Ordu karayolu üzerinde ve Yeşilırmak'ın oluşturduğu verimli delta ovasında kurulmuştur. Doğusunda Terme, batısında Tekkeköy, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde ise Ayvacık ve Salıpazarı ilçeleri bulunmaktadır. Halkın çoğu tarımla uğraşmaktadır. Yeşilırmak ın suladığı ova, tarıma son derece elverişli topraklarla kaplıdır. Tarım; ilçeye, Karadeniz Bölgesine ve de Türkiye'ye üretim yapacak düzeyde gelişmiştir. Yetiştirilen ürünler buğday, arpa, çeltik, fasulye, soya fasulyesi, nohut, şekerpancarı, tütün, ayçiçeği, şeftali, fındık ve elma başta olmak üzere çok çeşitlidir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 89

96 İLKADIM Daha önce belediyelik olan İlkadım, kabul tarihli 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Gazi ve Yeşilkent ilk kademe belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleleri ile birlikte İlkadım İlk Kademe Belediyesine katılmıştır. İlkadım merkez olmak ve aynı kanun eki (41) sayılı listede adları yazılı köyler bağlanmak üzere İlkadım ilçe olmuştur. İlçe yüzölçümü toplam 152,28 kilometrekaredir. İlkadım İlçesi Samsun ilinin merkezinde yer alır. İlçemiz, batısında Atakum, doğusunda Canik, güneyinde Kavak ilçeleri ve kuzeyde ise Karadeniz ile komşudur. Yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kürtün ve Mert Irmağı arasında, Kuzeyden Güneye uzanan topraklar üzerinde yer alır. Sahil şeridi uzunluğu toplam 7,5 km'dir. HAVZA Havza'nın doğusunda yer alan Lerdüge Tümülüs lerinde yapılan arkeolojik araştırmalar ilçenin tarihinin M.Ö. 100 yıllarına kadar uzandığını göstermektedir. Kasaba şifalı suları nedeniyle yıllarca krallıklar ve beylikler arasında el değiştirmiştir. İsmini, 1156 'da Amasya hükümdarı olan Kavushan'dan almıştır. Kavus adınının ise 1245 tarihinde Selçuklu hükümdarlarından Sadi Paşa tarafından Havza olarak değiştirildiği ileri sürülmektedir. Beylikler döneminde Havza Canik Beylerinden Taşanoğulları tarafından idare edilmiştir. Amasya Valisi 2. Murat, Yörgüç Paşa'yı görevlendirerek Taşanoğullarının egemenliğindeki Havza yöresini Osmanlı egemenliği altına almıştır. Böylece Havza 1430 da Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlılar döneminde Amasya iline bağlı olarak yönetilen Havza, 1882 tarihinde ilçe haline getirilmiş, 1926 yılında ise Samsun'a bağlanmıştır. Samsun'a uzaklığı 86 km olan ilçenin, kuzeyinde Bafra, güneyinde Suluova ve Merzifon, batısında Vezirköprü, doğusunda ise Lâdik ve Kavak ilçeleri yer almaktadır. Havza'nın kuzeyi sıradağlar ile çevrilidir. Batısında Taşan (Tavşan) dağları yer alır. Bu dağların etekleri yayla konumundadır. En önemli akarsuları, Tersakan, Derinöz ile İstavroz'dur. İlçenin ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Buğday ve şekerpancarı en fazla üretilen ürünlerdir. İlçenin köylerinde hayvancılıkta yaygın olarak yapılmaktadır. Dağlarla çevrili ilçede orman alanları geniş yer kaplar. Özellikle orman köylerinde yaşayan halk geçimini büyük ölçüde orman ürünlerinden sağlamaktadır. İlçede çok sayıda un fabrikası faaliyet göstermektedir. Eski ve yeni çeltek denilen mevkii de ise linyit kömürü çıkarılan ocaklar vardır. Havza'da genellikle küçük çapta imalatın ve çeşitli alanlarda tamir işlerinin yapıldığı bir de küçük sanayi sitesi faaliyettedir. Havza ekonomisinde kaplıca turizmi, temel sektörlerden biri konumundadır. Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Kurulması çalışmaları 2007 yılında başlatılmış ve halen devam etmektedir. KAVAK Tarihi oldukça eskidir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan Kaledoruğu Höyüğünde 1942 de yapılan araştırmalarda M.Ö M.Ö yıllarına ait eserlere rastlanılmıştır. Bu verilere göre Kavak, tarihi Tunç Çağına kadar uzanan bir yerleşim yeridir. Kaledoruğu Höyügünde Genç Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere rastlanması ise buradaki yerleşimin sürekliliğini göstermektedir. Hititlerin egemenliğinden sonra M.Ö.1200'lerde Friglerin, M.Ö.7. yüzyılda ise Miletlerin egemenliği altına girmiştir. M.Ö.333 te Pontusların eline geçen Kavak'a daha sonra Romalılar hakim olmuştur. Müslümanların Abbasiler döneminde ( ) Malatya-Tokat üzerinden Karadeniz kıyılarına gelmeleriyle İslam dinini kabul etmişlerdir de Çelebi Mehmet döneminde İlçe tamamen Osmanlıların eline geçmiştir. Kavak Samsun-Ankara karayolu üzerindedir. Samsun'a uzaklığı 51 km dir. Doğusunda Asarcık, batısında Havza, kuzeyinde Samsun ve Bafra, güneyinde ise Lâdik ilçeleriyle çevrilidir. Kavak ilçesinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım alanında en çok buğday, mısır, yulaf, arpa gibi tahıl ürünleri yetiştirilir. Ayrıca şekerpancarı, tütün ve patates ekimi de yapılmaktadır. İlçedeki sanayi ise genellikle kireç, tuğla ve kremit üretimi gibi yerel ihtiyaçlara hitap eder düzeyde gelişmiştir yılında kurulma çalışmaları başlayan Kavak Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılar için arsa tahsisleri devam etmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 90

97 LÂDİK Lâdik ilçesinin tarihinin yapılan arkeolojik kazılardan hareketle M.Ö.3000-M.Ö.2000 yıllarına kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Bölge M.Ö yılları arasında Perslerin hakimiyetine girmiştir Malazgirt savaşından sonra İslamiyet yayılmıştır. Osmanlılar Lâdik i 1428'de topraklarına katmışlardır. Lâdik, Cumhuriyet dönemine kadar Sivas Sancağına bağlı Amasya vilayeti sınırları içinde olup Cumhuriyet kurulduktan sonra 1925 yılında Samsun'a bağlanmıştır. Samsun'un güneyinde yer alan Lâdik, kuzeyinde Kavak, güneyinde Suluova, doğusunda Taşova ve batısında Havza ilçeleri ile çevrilidir. Yüzölçümü 558 kilometrekaredir. İlçenin ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Buğday, arpa, yulaf, mısır, şekerpancarı yetiştirilen tahıllardandır. Verimli ve geniş ekim-dikim alanlarına sahip almasından dolayı sebzecilik gelişmiştir. Özellikle domates, biber, patlıcan, salatalık, taze fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek, toptancı sebze halinden, ihtiyaç duyulan illere sevk edilmek üzere pazarlanmaktadır. Lâdik in yayla durumunda olması küçük ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine de olanak sağlamıştır. İlçedeki en büyük sanayi kuruluşu çimento fabrikasıdır. Bir de küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. ONDOKUZMAYIS Ondokuzmayıs ilçesinde Dağköy ve Yörükler beldeleri civarında yapılan arkeolojik kazılarda M.Ö. ki yıllara ait yerleşmeler olduğu saptanmıştır. Dağköy'de ortaya çıkarılan mezarların M.Ö.47 yıllarına ait olduğu sanılmaktadır. Yörükler beldesinde bulunan Hamamın ise Cenevizliler ve Romalılar dönemine ait olduğu rivayet edilmektedir. Milattan önceki yıllardan beri yerleşim yeri olarak kullanılmış bu topraklar, Çelebi Mehmet döneminde Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Samsun'a 33 km uzaklıkta, Samsun-Sinop karayolu üzerinde ve Kızılırmak Nehrinin meydana getirdiği delta ovasının doğu ucunda yer alan ilçenin denizden yüksekliği 10 m olup doğusunda Atakum, batışında Bafra, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde ise Bafra ilçesi bulunmaktadır. En yüksek yeri Nebyan ormanlarının bulunduğu güneyindeki tepedir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan topraklar Kızılırmak'ın oluşturduğu Ova'nın bir bölümünü teşkil eder. İlçede tarım, hayvancılık ve balıkçılık gelişmiştir. Tarım ürünleri arasında fındık, mısır önemli yer tutar. Balıkçılık denizden başka balık göllerinde de yapılmaktadır. 19 Mayıs ilçesinde cevizcilik ve arıcılık projeleri uygulanmaya konulmuş ve ekonomik açıdan önemli katkılar sağlanmıştır. Ayrıca, yapılan el dokuması kilimler, çoraplar vb. eşyalar ilçe ekonomisine küçük de olsa katkı sağlamaktadır. Balık gölleri civarında yapılan hasır örücülüğü de ekonomik faaliyetler arasında sayılır. Bütün bunların yanında bir de küçük sanayi sitesi bulunan ilçede özellikle bahçe tarımında kullanılan araç ve gereçler ile soba ve kuzine imalatı yapılmaktadır. SALIPAZARI Terme ve Çarşamba ilçelerinden ayrılan Alanyaykın, Düzköy ve Bereket köylerinin birleşmesiyle 1973 yılında Belediye olmuştur yıllarında da ilçe teşkilatı kurularak Samsun'a bağlanmıştır. Samsun'a uzaklığı 54 km. olan ilçenin güneyinde Erbaa ve Akkuş, doğusunda Terme, batısında Ayvacık, kuzeyinde ise Çarşamba ilçeleri bulunmaktadır, denize kıyısı yoktur. İlçenin kuzeyi düzlük, güneyi engebelidir. Yeşilçay ile Terme çayı ilçe merkezinde kesişmektedir. İlçe ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Tarım ürünü olarak fındık, çilek ve çeltik yaygın olarak yetiştirilir. İlçede hayvancılık da gelişmiştir. Dağlık bölgedeki köylerde sepet, kaşık ve çeyiz sandığı gibi ürünler de yapılmaktadır. TEKKEKÖY Tekkeköy ve civarında yapılan araştırmalar sonucunda Poleolitik dönemden itibaren yerleşimin varolduğu öğrenilmiştir. İlçedeki araştırmalarda Hitit dönemine ait katmanlara rastlanmış, Friglere ait kalıntılar da bulunmuştur. Selçuklular Anadoluya yerleşmeye başladığı zaman; Bizans devletinin egemenliği altında olan bu yöreyi Türklere ve islamiyete açmak için, bölgenin önemini de dikkate alarak, büyük Türk velisi Şeyh Zeynüddin'i buraya göndermiş ve bir Tekke kurmuşlardır. Tahminen yılları arasında yaşayan Şeyh Zeynüddin kurduğu tekkede yolcuları, düşkünleri, fakir fukarayı kazan kurarak doyurmuştur. Tekkeköy adının buradan geldiği söylenmektedir. Samsun-Trabzon karayolunun 13.km.'sinden güneye doğru 1 km içeride yer alan ilçe, Tekkeköy deresinin kıyı ovasına açıldığı kesimde kurulmuş olup topraklarının üçte birini Çarşamba ovasının devamı oluşturur, dolayısıyla bu kısımlar sulu tarıma elverişlidir. İlçe sınırları içerisinde yer alan Merkez Organize Sanayi bölgesi ve 3 adet Küçük Sanayi Sistesi ilçeye ekonomik alanda hareketlilik getirmiştir. İlçede yer alan Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde yatırımlar devam etmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 91

98 TERME Terme'nin tarihi M.Ö yıllarına kadar inmektedir. Hatta eski tarihçiler M.Ö.1200 yıllarında şimdiki Terme çayı kıyısında efsanevi kadın savaşçı olan amazonların yaşamış olduklarını ileri sürmüşlerdir. Terme isminin, Amazonların kurdukları kıyı kenti olan Thermodon dan (bu günkü Terme çayı) geldiği söylenmektedir. İlçenin en eski halkının Gaskalar olduğu sanılmaktadır. Hititler Samsun'a kadar yayılınca Gaskalar ı da yönetimleri altına almışlardır. Türklerin Anadolu'ya hakim olmaya başladıkları 11.yy' a kadar Terme de sırasıyla Hititler, Frigler, Medler, Persler ve Romalılar yönetim kurmuşlardır. I. Alaittin Keykubat zamanında ( ) Terme dahil bütün Karadeniz sahili Anadolu Selçuklularının yönetimine girmiştir. 1381'de Kadı Burhanettin, Eratna Beyliğini ele geçirince Terme onun bölgesine bağlanmıştır. Bu arada yörede Canik Beyliği de kurulmuştur.1398'de Yıldırım Beyazıt Amasya ve Karadeniz kıyılarında bütün beylikleri Osmanlı topraklarına katmıştır. Cumhuriyete kadar Terme, Canik Mutasarrıflığının idaresinde yönetilmiştir. Terme, denizden 3-5 km. içeride kurulmuş olup Samsun'a uzaklığı 58 km.dir. İlçenin kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ünye ve İkizce, güneyinde Akkuş ve batısında ise Salıpazarı ve Çarşamba ilçeleri yer almaktadır. Ayrıca, kuzeyinde kıyı ovası, güneyinde ise Canik Dağları uzanmaktadır. En yüksek noktası 450 metredir. Karaormandan doğan Terme çayı ilçeyi tam ortasından ikiye bölerek Karadenize dökülür. Çarşamba Dağlarından doğan Delidere akarsuyu da Karadeniz'e dökülür, akarsuyunun yatağının bazı kısımlarında göller oluşmuştur. İlçede Simenit gölüne dökülen Karaboğaz ve Abdal Dereleri de vardır. Dünyanın ikinci büyük kavak ormanı da Terme'dedir. Terme ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Bu verimli ovada ünlü Terme pirinci ve fındık yetiştirilmektedir. İlçede kültür kavakçılığı da oldukça yaygındır. Bunların yanı sıra, Sahil kasabası olması nedeniyle balıkçılık ve diğer bazı deniz ürünleri avcılığı da geçim kaynakları arasında sayılabilir. Ilçede besicilik ve arıcılık gibi ekonomik faaliyetler de önemli yer tutmaktadır. Terme'nin en önemli sanayi kuruluşları, ilçede yetiştirilen fındık ve çeltiği işleyen fabrikalardır. VEZİRKÖPRÜ Vezirköprü'nün tarihi Hitit'lere (M.Ö.2000-M.Ö.700) kadar uzanmaktadır. Şehir, Hititler tarafından şimdiki ilçe merkezinin 2.5 kilometre kadar uzağına kurulmuştur yıllarındaki Celali isyanları sırasında sık sık baskına uğramış ve kasaba yağmalanıp yıkılmıştır. Bu nedenle insanlar kalelere sığınma ihtiyacı duymuşlar ve Taşkale ve Toprakkale yi inşa etmişlerdir. Şimdi bu kale yıkıntıları üzerine kurulan mahalleler aynı adlarla anılmaktadır. Celali isyanlarından sonra Köprülü Mehmet Paşa ilçedeki yıkılmış yapıları tamir ettirmiş ve ayrıca yeni eserler de yaptırmıştır. İdari bakımdan Sivas Beyler Beyliğine bağlı Amasya mutasarrıflığı içinde olan Vezirköprü; 1925 yılına kadar Amasya'ya bağlı bir ilçe iken;1925 yılında Samsun a bağlanmıştır. Kasabanın adı Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Şınder olarak geçmektedir. Mehmet Paşa Sadareti zamanında ilçe Vezirköprü adını almıştır. Vezirköprü, Samsun un güneybatısında yer alır. Doğusunda Havza, batısında Boyabat ve Osmancık, güneyinde Gümüşhacıköy ve Merzifon, kuzeyinde ise Alaçam ve Bafra ilçeleri bulunmaktadır. İlçe ekonomisi genellikle tarıma dayanmaktadır. Bunun yanında hayvancılık ve orman ürünleri de önemli yer tutar. Her çeşit tahıl üretimi ile sebze ve meyvecilik gelişmiştir. Ayrıca; Şekerpancarı, tütün, kendir, ayçiçeği, susam ve zeyrek tarımı da yapılmaktadır. Orman Ürünleri Entegre Tesisleri ilçe ekonomisine canlılık kazandırmaktadır. Ayrıca un fabrikaları ile zirai aletler imal eden kuruluşlar da vardır. İlçede bir de küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. YAKAKENT 1896 Yılında muhtarlık, 1 Mart 1963 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuştur. Aynı yıl, Gümenes olan ismi, kıyı şehri anlamına gelen Yakakent olarak değiştirilmiştir yılında ise ilçe olmuştur. Yakakent; Karadeniz kıyısında Sinop ile Samsun il sınırları arasındaki geçit noktasındadır. Samsun'a uzaklığı 84 km olup doğusunda Alaçam, batısında Gerze, güneyinde Canik Dağları ve kuzeyinde ise Karadeniz yer almaktadır. İlçe ekonomisi tarımsal karaktere sahip olmakla beraber; balıkçılıkta ekonomisinin ağırlıklı sektörüdür. Karadeniz de avlanan her türlü balığı ve ayrıca dünyaca ünlü Mersin balığını bulmak mümkündür. Deniz ürünlerini değerlendiren özel sektöre ait iki fabrika da bulunmaktadır. İlçenin karakteristik tarım ürünü tütündür. Köylerde buğday, mısır ve çeltik de yetiştirilmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 92

99 EKONOMİK YAPI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 93

100 KISACA EKONOMİK YAPI Samsun, ekonomisi ve nüfusu ile Karadeniz Bölgesi'nin halen en büyük kentidir. Bafra ve Çarşamba ovalarında yetiştirilen ürünler öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım ürünlerinin İhracat imkânları şehrin ekonomisine ciddi katkı sağlayacak potansiyele sahiptir. Samsun' da yapılan hayvancılık ailelerin kendisini geçindirmesine yönelik olmakla birlikte gelişmeye müsait ve yatırım yapılabilecek bir alandır yılında toplam 7 milyar 40 milyon TL gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olan Samsun, 2014 yılında toplam 24 milyar 335 milyon Türk Lirası gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olmuştur. Samsun un toplam gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %1.22 iken 2014 yılında bu pay %1.19 olarak gerçekleşmiştir. Samsun 2014 yılında toplam GSYH değeri ile 16 ncı sırada yer almıştır. Samsun un gayrisafi yurtiçi hasıla payı azalma eğilimlidir. Samsun ilinin tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %2.30 iken 2014 yılında bu pay %2.21 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı azalma eğilimlidir. Samsun ilinin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %0.69 iken 2014 yılında bu pay %0.89 olarak gerçekleşmiştir. Bölgenin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı artma eğilimlidir. Samsun ilinin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %1.28 iken 2014 yılında bu pay %1.22 olarak gerçekleşmiştir. İlin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı azalma eğilimli olmakla birlikte 2010 yılından itibaren hizmetler sektörü payında artış görülmektedir. Samsun ili 2014 yılında, 2 Milyar 983 Milyon Türk Lirası Tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile 15 nci sırada, 5 Milyar 158 Milyon Türk Lirası Sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile 20 nci sırada, 13 Milyar 380 Milyon Türk Lirası Hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile 14 üncü sırada yer almıştır. Karadeniz havzasında önemli bir coğrafi konuma sahip olan Samsun, deniz, kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânları ile büyük potansiyele sahiptir. Samsun da imalat sanayiinde üretilen ürünlerin en önemlileri; Sigara, Kütük ve İnşaat Demiri, Bakır, Gübre, Çimento, Yedek Parça, Dükdil Boru, Vana-Pompa, Un-Yem, İlaç, Tıbbi ve Cerrahi Aletler, Mobilya, Şekerleme, Hazır Giyim, Trikotaj, Taş-Toprak Sanayi, Temizlik Maddeleri, Makine, Lastik-Plastik Eşya imalatıdır. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. Ayvacık ta su sporları, Lâdik te kış sporları, Havza da kaplıca turizmi, Vezirköprü de Kültür turizmi yapılabilir. Yaz aylarında denizden ve kumdan yararlanılabildiği gibi kış aylarında da av turizmi yapılabilmektedir. Samsun, Bölgesel ekonomik potansiyeli, insan kaynakları ve geçmişten gelen fuarcılık geleneği ile Ulusal ve Uluslar arası Fuar ve Kongre merkezi olmaya adaydır. Samsun Fuar ve Kongre Merkezinin inşaatı bitmiş ve 2014 yılında işletilmeye başlanmıştır. Samsun ili, Lojistik Merkezlerden biri olma konusunda kararlı görünmektedir. Tıbbi ve Cerrahi El alet imalatı konusunda Türkiye de merkez konumunda olan Samsun, hem bölgesinde hem de Türkiye geneli dikkate alındığında gelişmiş bir altyapıya sahiptir. Tarıma dayalı gıda sanayinin gelişmesi ve bu ürünlerin ihraç edilmesi Samsun için büyük öneme sahiptir. Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılara arsa tahsisleri yapılmış olup firmaların yatırımları devam etmektedir yılı Sosyoekonomik Gelişmişlik endeksi (SEGE) çalışmasında Samsun bir sıra gerileyerek 33. Sırada yer almıştır SEGE sıralaması 32.cilik olan Samsun, 1996 yılı SEGE çalışmasında 76 il arasında 35. Sırada yer almaktaydı. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 94

101 GAYRİSAFİ YURTİÇİ HÂSILA (GSYH) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 95

102 GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2004 yılında toplam 7 milyar 40 milyon TL gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olan Samsun, 2014 yılında toplam 24 milyar 335 milyon Türk Lirası gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olmuştur. Samsun un toplam gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %1.22 iken 2014 yılında bu pay %1.19 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un gayrisafi yurtiçi hasıla payı azalma eğilimlidir döneminde Samsun ilinin toplam gayrisafi yurtiçi hasılası %245.6 oranında artarken Türkiye ortalaması %254.3 oranında artmış, tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %138.6 oranında artarken Türkiye ortalaması %147.8 oranında artmış, sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %413.3 oranında artarken Türkiye ortalaması %297.5 oranında artmış, hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %243.3 oranında artarken Türkiye ortalaması %259.8 oranında artmıştır. Yıllar Bölge Tarım Sanayi Hizmetler Sektörler toplamı Vergi-sübvansiyon GSYH ,365, ,005, ,887, ,258,457 72,765, ,023, ,349, ,459, ,501, ,310,371 85,392, ,702, ,415, ,057, ,780, ,254,317 98,973, ,227, ,197, ,941, ,118, ,256, ,204, ,460, ,451, ,996, ,190, ,638, ,143, ,782, Türkiye 81,234, ,365, ,482, ,082, ,109, ,191, ,703, ,383, ,823,047 1,019,910, ,103,425 1,160,013, ,838, ,613, ,243,999 1,226,695, ,781,301 1,394,477, ,692, ,266, ,453,712 1,385,412, ,259,347 1,569,672, ,709, ,220, ,395,396 1,585,325, ,388,005 1,809,713, ,724, ,440,635 1,097,024,575 1,808,189, ,275,921 2,044,465, / % 15.0% 14.0% 14.1% 5.3% 13.0% 2014/ % 297.5% 259.8% 258.6% 224.7% 254.3% ,250,484 1,004,938 3,897,157 6,152, ,824 7,040, ,453,135 1,232,427 4,526,411 7,211,973 1,046,810 8,258, ,576,068 1,587,124 5,319,136 8,482,328 1,216,252 9,698, ,460,251 1,837,912 5,998,740 9,296,903 1,193,951 10,490, ,873,794 2,125,357 6,910,764 10,909,915 1,344,510 12,254, Samsun 1,770,653 2,056,212 7,021,756 10,848,621 1,316,195 12,164, ,388,589 2,519,579 7,587,025 12,495,193 1,716,444 14,211, ,491,592 3,154,691 8,889,106 14,535,389 1,988,078 16,523, ,886,331 3,722,215 10,182,766 16,791,312 2,233,238 19,024, ,696,265 4,433,957 11,754,973 18,885,195 2,673,024 21,558, ,983,895 5,158,552 13,380,244 21,522,691 2,812,367 24,335, / % 16.3% 13.8% 14.0% 5.2% 12.9% 2014/ % 413.3% 243.3% 249.8% 216.8% 245.6% % 0.69% 1.28% 1.22% 1.22% 1.22% % 0.72% 1.27% 1.23% 1.23% 1.23% % 0.77% 1.27% 1.23% 1.23% 1.23% % 0.79% 1.25% 1.19% 1.19% 1.19% % 0.81% 1.26% 1.23% 1.23% 1.23% 2009 Samsun Pay % 2.18% 0.86% 1.23% 1.22% 1.22% 1.22% % 0.88% 1.20% 1.23% 1.23% 1.23% % 0.84% 1.21% 1.18% 1.18% 1.18% % 0.89% 1.21% 1.21% 1.21% 1.21% % 0.88% 1.22% 1.19% 1.19% 1.19% % 0.89% 1.22% 1.19% 1.19% 1.19% Kaynak: TÜİK (xbin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 96

103 GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA SEKTÖR PAYLARI Samsun ilinin tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %2.30 iken 2014 yılında bu pay %2.21 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı azalma eğilimlidir. Samsun ilinin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %0.69 iken 2014 yılında bu pay %0.89 olarak gerçekleşmiştir. İlin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı artma eğilimlidir. Samsun ilinin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %1.28 iken 2014 yılında bu pay %1.22 olarak gerçekleşmiştir. İlin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı döneminde azalma eğilimli olmakla birlikte 2010 yılından sonra küçük de olsa artış eğilimi görülmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 97

104 SEKTÖRLER İTİBARİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA Türkiye de tarım sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %10.8 iken 2014 yılında %7.5 olarak gerçekleşmiş, Samsun ilinde ise tarım sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %20.3 iken 2014 yılında %13.9 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de sanayi sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %28.8 iken 2014 yılında %31.9 olarak gerçekleşmiş, Samsun ilinde sanayi sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %16.3 iken 2014 yılında %24.0 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de hizmetler sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %60.5 iken 2014 yılında %60.7 olarak gerçekleşmiş, Samsun ilinde ise hizmetler sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %63.3 iken 2014 yılında %62.2 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN Tarım Sanayi Hizmetler Tarım Sanayi Hizmetler % 28.8% 60.5% 20.3% 16.3% 63.3% % 29.0% 60.4% 20.1% 17.1% 62.8% % 29.9% 60.8% 18.6% 18.7% 62.7% % 29.9% 61.7% 15.7% 19.8% 64.5% % 29.5% 62.1% 17.2% 19.5% 63.3% % 27.0% 63.9% 16.3% 19.0% 64.7% % 28.0% 61.8% 19.1% 20.2% 60.7% % 30.6% 60.0% 17.1% 21.7% 61.2% % 30.3% 60.9% 17.2% 22.2% 60.6% % 31.6% 60.7% 14.3% 23.5% 62.2% % 31.9% 60.7% 13.9% 24.0% 62.2% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 98

105 İLLER İTİBARİYLE SEKTÖREL GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA (2014) Samsun ili 2014 yılında 24 Milyar 335 Milyon Türk Lirası Gayrisafi Yurtiçi Hasıla değeri ile %1.19 paya sahip ve 16 ncı sırada yer almaktadır yılında Samsun ili, 2 Milyar 983 Milyon Türk Lirası Tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile %2.21 paya sahip ve 15 nci sırada, 5 Milyar 158 Milyon Türk Lirası Sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile %0.89 paya sahip ve 20 nci sırada, 13 Milyar 380 Milyon Türk Lirası Hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile %1.22 paya sahip ve 14 üncü sırada yer almıştır. Sn İller Tarım Sanayi Hizmetler Sektörler Vergi GSYH Sn İller Tarım Sanayi Hizmetler Sektörler Vergi GSYH Toplamı Sübvansiyon Toplamı Sübvansiyon Türkiye , , , Türkiye Dağılım 7.5% 31.9% 60.7% 88.4% 11.56% 100.0% 1 İstanbul Isparta Ankara Bolu İzmir Düzce Bursa Tokat Kocaeli Adıyaman Antalya Osmaniye Konya Uşak Adana Rize İçel Kastamonu Gaziantep Aksaray Manisa Yozgat Kayseri Bilecik Tekirdağ Batman Balıkesir Giresun Hatay Yalova Samsun Amasya Samsun Pay 2.21% 0.89% 1.22% 1.19% 1.19% 1.19% 56 Niğde Samsun Dağılım 13.9% 24.0% 62.2% 88.3% 11.74% 100.0% 57 Burdur Samsun Sıra No Şırnak Denizli Karaman Muğla Nevşehir Eskişehir Kırıkkale Sakarya Erzincan Diyarbakır Karabük Aydın Muş Şanlıurfa Ağrı Kahramanmaraş Bitlis Trabzon Kırşehir Çanakkale Siirt Afyon Artvin Erzurum Kars Malatya Çankırı Sivas Sinop Kütahya Bingöl Zonguldak Bartın Van Hakkari Ordu Gümüşhane Mardin Iğdır Elazığ Tunceli Kırklareli Kilis Edirne Ardahan Çorum Bayburt Kaynak: TÜİK, Sıralama GSYH ya göre yapılmıştır. (xmilyar TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 99

106 YILLAR İTİBARİYLE İLLER BAZINDA GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Sn İller Yıllar /2013 Değişim 2014/2004 Değişim Türkiye , , , , , % % 1 İstanbul % % 2 Ankara % % 3 İzmir % % 4 Bursa % % 5 Kocaeli % % 6 Antalya % % 7 Konya % % 8 Adana % % 9 İçel % % 10 Gaziantep % % 11 Manisa % % 12 Kayseri % % 13 Tekirdağ % % 14 Balıkesir % % 15 Hatay % % 16 Samsun % % Samsun Sıra (16) (16) (16) (17) (15) (15) (16) (17) (16) (16) (16) 17 Denizli % % 18 Muğla % % 19 Eskişehir % % 20 Sakarya % % 21 Diyarbakır % % 22 Aydın % % 23 Şanlıurfa % % 24 Kahramanmaraş % % 25 Trabzon % % 26 Çanakkale % % 27 Afyon % % 28 Erzurum % % 29 Malatya % % 30 Sivas % % 31 Kütahya % % 32 Zonguldak % % 33 Van % % 34 Ordu % % 35 Mardin % % 36 Elazığ % % 37 Kırklareli % % 38 Edirne % % 39 Çorum % % 40 Isparta % % 41 Bolu % % 42 Düzce % % 43 Tokat % % 44 Adıyaman % % 45 Osmaniye % % 46 Uşak % % 47 Rize % % 48 Kastamonu % % 49 Aksaray % % 50 Yozgat % % 51 Bilecik % % 52 Batman % % 53 Giresun % % 54 Yalova % % 55 Amasya % % 56 Niğde % % 57 Burdur % % 58 Şırnak % % 59 Karaman % % 60 Nevşehir % % 61 Kırıkkale % % 62 Erzincan % % 63 Karabük % % 64 Muş % % 65 Ağrı % % 66 Bitlis % % 67 Kırşehir % % 68 Siirt % % 69 Artvin % % 70 Kars % % 71 Çankırı % % 72 Sinop % % 73 Bingöl % % 74 Bartın % % 75 Hakkari % % 76 Gümüşhane % % 77 Iğdır % % 78 Tunceli % % 79 Kilis % % 80 Ardahan % % 81 Bayburt % % Kaynak: TÜİK, Sıralama 2014 yılına göre yapılmıştır. (xmilyar TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 100

107 KİŞİ BAŞINA GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası 2004 yılında 5 Bin 961 ABD doları iken 2014 yılında 12 Bin 112 ABD doları olarak hesaplanmıştır. Samsun ilinin kişi başına gayri safi yurtiçi hasılası 2004 yılında 4 Bin 61 ABD doları iken 2014 yılında 8 Bin 790 ABD doları olarak hesaplanmıştır döneminde Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası dolar bazında %103.2 oranında artarken Samsun ilinde %116.5 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası dolar bazında %2.9 oranında azalırken Samsun ilinde %2.4 oranında azalmıştır. Samsun ili kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla bakımından çok gerilerde yer almaktadır. Samsun, 2014 yılında kişi başı gayri safi yurtiçi hasılası bakımından 38 inci sırada yer almıştır. Samsun ilinin 2014 yılı kişi başı gayri safi yurtiçi hasılası Türkiye ortalamasının %72.6 sı kadardır. Yıllar Türkiye Samsun Samsun/Türkiye Oranı Samsun Sıra ($) (TL) ($) (TL) ,961 8,536 4,061 5, % ,304 9,844 5,040 6, % ,906 11,389 5,513 7, % ,656 12,550 6,582 8, % ,931 14,001 7,770 9, % ,980 13,870 6,342 9, % ,560 15,860 7,562 11, % ,205 18,788 7,870 13, % ,588 20,880 8,435 15, % ,480 23,766 9,008 17, % ,112 26,489 8,790 19, % /2013 Değişim (%) -2.9% 11.5% -2.4% 12.1% 2014/2004 Değişim (%) 103.2% 210.3% 116.5% 230.6% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 101

108 BÖLGELERE GÖRE KİŞİ BAŞINA GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Samsun ilinin de içinde yeraldığı TR83 bölgesi (Samsun-Tokat-Çorum-Amasya) 2014 yılında 8 Bin 66 ABD doları kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla ile 26 bölge içinde 18 inci sırada yer almıştır döneminde TR83 bölgesinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla % oranında artarken Türkiye ortalaması % oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre TR83 bölgesinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla %3.34 oranında azalırken Türkiye ortalaması %2.95 oranında azalmıştır. Sn Bölge / / İstanbul 10,235 12,428 13,444 16,457 18,622 15,185 17,480 18,587 19,223 20,726 19, % 94.99% 2 Ankara 9,302 11,420 12,368 15,486 17,338 14,289 15,978 16,340 16,318 17,590 16, % 80.30% 3 Kocaeli,Sakarya,Düzce,Bolu,Yalova 7,089 8,807 9,858 12,039 13,701 10,720 12,811 14,217 14,658 16,134 15, % % 4 İzmir 7,359 8,912 9,770 11,641 12,954 10,403 12,190 13,098 13,654 14,695 14, % 93.73% 5 Bursa, Eskişehir, Bilecik 6,799 8,477 9,249 11,293 12,634 10,087 11,595 12,473 12,906 14,071 13, % % 6 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 6,876 8,285 8,687 10,691 12,090 9,875 12,098 12,792 13,071 13,932 13, % 97.52% 7 Antalya, Isparta, Burdur 7,308 8,724 9,448 11,430 12,616 10,341 12,435 12,884 12,720 13,265 12, % 74.26% Türkiye 5,961 7,304 7,906 9,656 10,931 8,980 10,560 11,205 11,588 12,480 12, % % 8 Balıkesir, Çanakkale 5,489 6,823 7,175 8,763 10,136 8,543 10,111 10,484 10,641 10,947 10, % 96.04% 9 Aydın, Denizli, Muğla 5,809 6,848 7,581 8,770 9,711 7,884 9,483 10,057 10,328 10,971 10, % 84.59% 10 Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 4,633 5,795 6,240 7,440 8,772 7,328 8,391 8,780 9,598 10,076 9, % % 11 Konya, Karaman 4,479 5,498 5,821 7,166 8,131 6,962 7,759 8,446 8,701 9,765 9, % % 12 Kayseri, Sivas, Yozgat 4,420 5,474 5,862 7,142 8,076 6,705 8,067 8,703 9,018 9,757 9, % % 13 Adana, Mersin 4,404 5,460 5,867 7,188 8,139 6,794 8,147 8,446 8,878 9,390 9, % % 14 Kastamonu, Çankırı, Sinop 4,535 5,243 5,442 6,756 7,762 6,556 7,825 8,350 8,610 9,012 8, % 91.06% 15 Zonguldak, Karabük, Bartın 3,754 4,666 5,108 6,330 7,060 5,734 6,987 7,813 7,975 8,793 8, % % 16 Trabzon,Ordu,Giresun,Rize,Artvin,Gümüşhane 3,848 4,994 5,429 6,564 7,518 6,217 7,444 7,717 8,155 8,656 8, % % 17 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 3,897 4,790 4,994 6,121 6,967 5,958 7,398 7,944 7,959 8,488 8, % % 18 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,840 4,690 5,032 6,036 7,234 6,042 7,188 7,431 7,840 8,345 8, % % 19 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 3,694 4,468 4,811 5,696 6,336 5,163 6,174 6,585 6,841 7,855 7, % % 20 Erzurum, Erzincan, Bayburt 3,390 4,025 4,345 5,396 6,268 5,591 6,842 7,142 7,547 8,053 7, % % 21 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 3,487 4,333 4,455 5,553 6,392 5,301 6,656 7,039 7,094 7,631 7, % % 22 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 3,358 4,333 4,471 5,551 6,290 5,397 6,436 6,780 7,070 7,499 7, % % 23 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 2,466 3,024 3,313 3,974 4,542 3,921 5,012 5,278 5,589 5,980 5, % % 24 Şanlıurfa, Diyarbakır 2,687 3,167 3,387 4,018 4,417 3,711 4,656 4,821 4,975 5,301 5, % 90.58% 25 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 2,382 2,839 3,048 3,687 4,107 3,620 4,726 4,708 5,100 5,199 4, % % 26 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 2,139 2,684 2,858 3,538 4,021 3,415 4,167 4,421 4,941 5,265 4, % % Kaynak: TÜİK, Sıralama 2014 yılına göre yapılmıştır. ($) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 102

109 TR83 BÖLGESİ (SAMSUN, TOKAT, ÇORUM, AMASYA) SEKTÖRLERE GÖRE GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Samsun ilinin de içinde bulunduğu TR83 bölgesinin (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) Gayri Safi Yurtiçi Hasılası 2004 yılında 15 Milyar 34 Milyon Türk Lirası iken 2014 yılında 47 Milyar 905 Milyon Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir döneminde Türkiye nin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası %254.3 olanında artarken TR83 Bölgesinin %218.6 oranında artmıştır. TR83 bölgesinin (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %2.61 iken 2014 yılında %2.34 olarak gerçekleşmiş, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Tarım payı 2004 yılında %6.27 iken 2014 yılında %5.37 olarak gerçekleşmiş, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sanayi payı 2004 yılında %1.34 iken 2014 yılında %1.61 olarak gerçekleşmiş, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Hizmetler payı 2004 yılında %2.55 iken 2014 yılında %2.36 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Tarım Sanayi Hizmetler Sektörler toplamı Vergi-sübvansiyon GSYH ,365, ,005, ,887, ,258,457 72,765, ,023, ,349, ,459, ,501, ,310,371 85,392, ,702, ,415, ,057, ,780, ,254,317 98,973, ,227, ,197, ,941, ,118, ,256, ,204, ,460, ,451, ,996, ,190, ,638, ,143, ,782, Türkiye 81,234, ,365, ,482, ,082, ,109, ,191, ,703, ,383, ,823,047 1,019,910, ,103,425 1,160,013, ,838, ,613, ,243,999 1,226,695, ,781,301 1,394,477, ,692, ,266, ,453,712 1,385,412, ,259,347 1,569,672, ,709, ,220, ,395,396 1,585,325, ,388,005 1,809,713, ,724, ,440,635 1,097,024,575 1,808,189, ,275,921 2,044,465, /2013 % 10.7% 15.0% 14.0% 14.1% 5.3% 13.0% 2014/2004 % 147.8% 297.5% 259.8% 258.6% 224.7% 254.3% ,407,968 1,948,803 7,781,641 13,138,412 1,895,887 15,034, ,755,462 2,387,284 8,944,024 15,086,770 2,189,827 17,276, ,816,221 2,995,736 10,508,249 17,320,206 2,483,486 19,803, TR83 3,734,728 3,455,498 11,788,263 18,978,490 2,437,306 21,415, [Samsun, 4,843,827 4,052,676 13,576,551 22,473,054 2,769,522 25,242, Tokat, 4,996,239 3,816,953 13,904,300 22,717,492 2,756,170 25,473, Çorum, 6,425,020 4,600,427 14,984,033 26,009,480 3,572,879 29,582, Amasya] 6,824,832 5,718,968 17,367,134 29,910,934 4,091,067 34,002, ,310,251 6,742,976 19,833,322 33,886,549 4,506,898 38,393, ,083,602 8,021,750 22,706,048 37,811,399 5,351,851 43,163, ,237,838 9,280,293 25,850,721 42,368,852 5,536,332 47,905, /2013 % 2.2% 15.7% 13.8% 12.1% 3.4% 11.0% 2014/2004 % 112.4% 376.2% 232.2% 222.5% 192.0% 218.6% % 1.34% 2.55% 2.61% 2.61% 2.61% % 1.40% 2.52% 2.56% 2.56% 2.56% % 1.45% 2.50% 2.51% 2.51% 2.51% 2007 TR % 1.48% 2.45% 2.43% 2.43% 2.43% [Samsun, % 1.55% 2.47% 2.54% 2.54% 2.54% Tokat, % 1.59% 2.44% 2.55% 2.55% 2.55% Çorum, % 1.61% 2.38% 2.55% 2.55% 2.55% Amasya] 2011 Pay % 5.94% 1.52% 2.36% 2.44% 2.44% 2.44% % 1.60% 2.35% 2.45% 2.45% 2.45% % 1.60% 2.36% 2.39% 2.39% 2.39% % 1.61% 2.36% 2.34% 2.34% 2.34% Kaynak: TÜİK, (xbin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 103

110 ( ) DÖNEMİ GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Samsun ilinin 1987 yılında 1 Milyar 393 Milyon ABD doları olan gayrisafi yurtiçi hasılası, 2001 yılında 2 Milyar 22 Milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Samsun un gayrı safi yurtiçi hasıla payının yılları arasında sürekli düşüş gösterdiği görülmektedir. Samsun un gayrı safi yurtiçi hasılası payı 1987 yılında %1.63 iken 2001 yılında %1.37 ye kadar gerilemiştir döneminde gayrisafi yurtiçi hasıla Türkiye de %72 oranında artarken Samsun da %45 oranında artmıştır. Samsun 2001 yılı gayrisafi yurtiçi hasıla değeri ile 15 inci sırada yer almıştır. İller /1987 Türkiye 85,638 90, , , , , , , , , , , , , ,285 72% Samsun 1,393 1,510 1,713 2,295 2,201 2,400 2,642 1,820 2,407 2,716 2,717 2,918 2,675 2,797 2,022 45% Samsun % 1.63% 1.67% 1.61% 1.54% 1.48% 1.53% 1.49% 1.38% 1.43% 1.50% 1.44% 1.45% 1.46% 1.41% 1.37% Kaynak: TÜİK, [Cari Fiyatlarla, Milyon $] ( ) DÖNEMİ KİŞİ BAŞINA GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA Samsun ilinin 1987 yılında Bin 239 ABD doları olan kişi başına gayrı safi yurtiçi hasılası, 2001 yılında Bin 680 ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Samsun un kişi başına gayrı safi yurt içi hasılası Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir döneminde kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla Türkiye de %32 oranında artarken Samsun da %36 oranında artmıştır. Samsun 2001 yılında kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla değeri ile 37 nci sırada yer almıştır. İller /1987 Türkiye 1,629 1,685 1,933 2,655 2,603 2,682 2,981 2,173 2,727 2,888 3,021 3,176 2,847 2,941 2,146 32% Samsun 1,239 1,331 1,496 1,983 1,890 2,048 2,243 1,538 2,026 2,277 2,353 2,531 2,328 2,325 1,680 36% Samsun (%) 76.1% 79.0% 77.4% 74.7% 72.6% 76.4% 75.3% 70.8% 74.3% 78.8% 77.9% 79.7% 81.8% 79.1% 78.3% Kaynak: TÜİK, [Cari Fiyatlarla, $] İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 104

111 GELİŞMİŞLİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 105

112 İLLERİN SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI Samsun, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması 1996 raporuna göre 76 il arasında 35 inci sırada, 2003 raporuna göre 81 il arasında 32 nci sırada, 2011 raporuna göre 81 il arasında 33 üncü sırada yer almıştır. Samsun ilinin sosyoekonomik gelişmişlik sırasının potansiyelini yansıtmasığını söyleyebiliriz. Rapor Yılı Samsun Gelişmişlik Sırası Toplam İl Sayısı Kaynak: Kalkınma Bakanlığı SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK 1996 Samsun ili, 1996 yılı Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Araştırması raporuna göre endeks değeri ile 76 il içinden 35 nci sırada yer almıştır yılı Sosyo-ekonomik Gelişmişlik çalışmasında ilk sıralarda İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa, Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Adana, Mersin illeri, son sıralarda ise Muş, Şırnak, Ağrı, Bingöl, Ardahan, Bitlis, Hakkari, Iğdır, Siirt, Van illeri yer almıştır. İller Sıra Endeks İller Sıra Endeks İller Sıra Endeks Bartın 51-0,47216 İstanbul 1 487,902 Hatay 26 0,18956 Tokat 52-0,48133 Ankara 2 332,447 Sakarya 27 0,15478 Çankırı 53-0,50692 İzmir 3 270,798 Bolu 28 0,14719 Sinop 54-0,51253 Kocaeli 4 174,564 Burdur 29 0,14500 Ordu 55-0,53569 Bursa 5 156,168 Kırıkkale 30 0,14106 Erzurum 56-0,55065 Eskişehir 6 101,024 Kütahya 31 0,09340 Diyarbakır 57-0,61446 Antalya 7 0,97902 Nevşehir 32 0,00639 Yozgat 58-0,63939 Tekirdağ 8 0,91211 Elazığ 33-0,02459 Şanlıurfa 59-0,65759 Adana 9 0,82500 Trabzon 34-0,03480 Tunceli 60-0,69492 Mersin 10 0,69205 Samsun 35-0,04224 Adıyaman 61-0,75285 Muğla 11 0,62590 Kırşehir 36-0,11653 Kars 62-0,75467 Aydın 12 0,57221 Rize 37-0,12227 Gümüşhane 63-0,78338 Balıkesir 13 0,56650 Malatya 38-0,17955 Bayburt 64-0,79858 Kırklareli 14 0,55447 Amasya 39-0,19395 Batman 65-0,86940 Kayseri 15 0,53059 Karaman 40-0,22525 Mardin 66-0,91608 Denizli 16 0,50147 Afyon 41-0,22811 Van 67-0,95546 Bilecik 17 0,47494 Niğde 42-0,28038 Siirt 68-0,97085 Edirne 18 0,40802 Kastamonu 43-0,33197 Iğdır 69-0,98002 Zonguldak 19 0,36227 Çorum 44-0,33826 Hakkari ,363 Çanakkale 20 0,35158 Giresun 45-0,34213 Bitlis ,695 Isparta 21 0,33742 Artvin 46-0,36154 Ardahan ,751 Manisa 22 0,30847 Erzincan 47-0,36908 Bingöl ,075 Uşak 23 0,24961 Sivas 48-0,40802 Ağrı ,453 Konya 24 0,22007 Aksaray 49-0,44924 Şırnak ,452 Gaziantep 25 0,19995 K.Maraş 50-0,45069 Muş ,467 Kaynak: DPT İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (1996), (76 il) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 106

113 SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK 2003 Samsun ili, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporuna göre ise gelişmişlik endeks değeri ile 81 il arasında 32 inci sırada yer almıştır raporuna göre ilk sıralarda İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa, Eskişehir, Tekirdağ, Adana, Yalova, Antalya illeri, son sıralarda ise Muş, Ağrı, Bitlis, Şırnak, Hakkari, Bingöl, Van, Ardahan, Siirt, Mardin illeri yer almıştır. İller Sıra Endeks İller Sıra Endeks İller Sıra Endeks İller Sıra Endeks Tokat İstanbul Zonguldak Malatya Ordu Ankara Aydın Kırşehir Diyarbakır İzmir Sakarya Artvin Yozgat Kocaeli Çanakkale Afyon Adıyaman Bursa Manisa Düzce Bayburt Eskişehir Konya Çorum Kars Tekirdağ Karabük Osmaniye Şanlıurfa Adana İsparta K.Maraş İğdır Yalova Hatay Niğde Batman Antalya Uşak Giresun Gümüşhane Kırklareli Burdur Kastamonu Mardin Denizli Samsun Tunceli Siirt Muğla Kırıkkale Sivas Ardahan Bolu Nevşehir Kilis Van Balıkesir Karaman Bartın Bingöl Edirne Elazığ Aksaray Hakkari Mersin Rize Sinop Şırnak Bilecik Trabzon Erzincan Bitlis Kayseri Amasya Çankırı Ağrı Gaziantep Kütahya Erzurum Muş Kaynak: DPT İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) (81 İl) SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK 2011 Kalkınma Bakanlığı, en son 2003 yılında yayımlanan ''İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması'nı (SEGE) 2011 yılı için güncellemiştir. Yeni teşvik sistemine dayanak teşkil eden SEGE 2011'de, daha önce İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa, Eskişehir, Tekirdağ ve Antalya ile birlikte ilk 10'da yer alan Yalova ve Adana'nın yerini Denizli ile Muğla aldı yılında yapılan çalışmada oluşturulan sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 10'uncu sırada yer alan Antalya 5'inci sıraya yükselirken, 5'inci sıradaki Bursa 6'ıncı sıraya geriledi. Daha önce 8'inci sırada yer alan Adana 16'ıncı, 9'uncu sırada yer alan Yalova da 13'üncü sıraya düştü yılı SEGE çalışmasında 32 inci sırada yer alan Samsun, 2011 Yılı sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi çalışmasında 81 il arasında bir sıra gerileyerek 33 üncü sırada yer almıştır. İller Sırası İller Sırası İller Sırası İller Sırası Ordu 61 İstanbul 1 Isparta 21 Kırıkkale 41 Gümüşhane 62 Ankara 2 Balıkesir 22 Malatya 42 Kilis 63 İzmir 3 Manisa 23 Afyon 43 Bayburt 64 Kocaeli 4 Mersin 24 Artvin 44 Yozgat 65 Antalya 5 Uşak 25 Erzincan 45 Adıyaman 66 Bursa 6 Burdur 26 Hatay 46 Diyarbakır 67 Eskişehir 7 Bilecik 27 Kastamonu 47 Kars 68 Muğla 8 Karabük 28 Bartın 48 Iğdır 69 Tekirdağ 9 Zonguldak 29 Sivas 49 Batman 70 Denizli 10 Gaziantep 30 Çorum 50 Ardahan 71 Bolu 11 Trabzon 31 Sinop 51 Bingöl 72 Edirne 12 Karaman 32 Giresun 52 Şanlıurfa 73 Yalova 13 Samsun 33 Osmaniye 53 Mardin 74 Çanakkale 14 Rize 34 Çankırı 54 Van 75 Kırklareli 15 Düzce 35 Aksaray 55 Bitlis 76 Adana 16 Nevşehir 36 Niğde 56 Siirt 77 Kayseri 17 Amasya 37 Tokat 57 Şırnak 78 Sakarya 18 Kütahya 38 Tunceli 58 Ağrı 79 Aydın 19 Elazığ 39 Erzurum 59 Hakkari 80 Konya 20 Kırşehir 40 Kahramanmaraş 60 Muş 81 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 107

114 SAMSUN İLİ GELİŞMİŞLİK PERFORMANSI (2003) Samsun, Devlet Planlama Teşkilatının hazırlamış olduğu İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporuna göre Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında (81 il içinde) (artı) olan endeks değeri ile 32 inci sırada yer almaktadır. Sn Değişken Yıl Birim Samsun Karadeniz Bölgesi Türkiye Samsun Sıra DEMOGRAFİK GÖSTERGELER 1 Toplam Nüfus 2000 Kişi Şehirleşme Oranı 2000 Yüzde 52,54 49,03 64, Yıllık Ortalama Nüfus Artış Hızı Binde 4,04 3,65 18, Nüfus Yoğunluğu 2000 Kişi/Km2 133, Doğurganlık Hızı 2000 Çocuk Sayısı ,39 2, Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü 2000 Kişi 4,81 4,87 4,50 41 İSTİHDAM GÖSTERGELERİ 7 Tarım İşkolunda Çalışanların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 63,37 66,10 48, Sanayi İşkolunda Çalışanların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 6,86 7,29 13, Ticaret İşkolunda Çalışanların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 7,87 5,97 9, Mali Kurumlar İşkolunda Çalışanların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 1,67 1,45 3, Ücretli Çalışanların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 28,94 27,48 43, Ücretli Çalışan Kadınların Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 5,50 4,44 8, İşverenlerin Toplam İstihdama Oranı 2000 Yüzde 1,98 1,46 2,61 21 EĞİTİM GÖSTERGELERİ 14 Okur Yazar Nüfus Oranı 2000 Yüzde 86,21 85,82 87, Okur Yazar Kadın Nüfusun Toplam Kadın Nüfusuna Oranı 2000 Yüzde 79,52 78,49 80, Üniversite Bitirenlerin Okul Bitirenlere Oranı 2000 Yüzde 6,51 5,92 8, İlköğretim Okullaşma Oranı Yüzde 107,27 87,39 98, Liseler Okullaşma Oranı Yüzde 39,37 31,70 36, Meslek Liseleri Okullaşma Oranı Yüzde 21,79 23,04 20,49 35 SAĞLIK GÖSTERGELERİ 20 Bebek Ölüm Oranı 2000 Binde 48,00 42,33 43, Onbin Kişiye Düşen Hekim Sayısı 2000 Kişi Onbin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı 2000 Kişi Onbin Kişiye Düşen Eczane Sayısı 2000 Adet Onbin Kişiye Düşen Hastane Yatağı Sayısı 2000 Hastane Yatağı SANAYİ GÖSTERGELERİ 25 Organize Sanayi Bölgesi Parsel Sayısı 2000 Parsel Küçük Sanayi Sitesi İşyeri Sayısı 2000 Adet İmalat Sanayi İşyeri Sayısı 2000 Adet İmalat Sanayi Yıllık Çalışanlar Ortalama Sayısı 2000 Kişi İmalat Sanayii Kurulu Güç Kapasite Miktarı 2000 Beygir Gücü Fert Başına İmalat Sanayi Elektrik Tüketimi 2000 Kws Fert Başına İmalat Sanayi Katma Değeri 2000 Milyon TL TARIM GÖSTERGELERİ 32 Kırsal Nüfus Başına Tarımsal Üretim Değeri 2000 Milyon TL Tarımsal Üretim Değerinin Türkiye İçindeki Payı 2000 Yüzde 2,66 15,35 100,00 9 İNŞAAT GÖSTERGELERİ 34 Daire Sayısı 2000 Adet Borulu Su Tesisatı Bulunan Daire Oranı 2000 Yüzde MALİ GÖSTERGELER 36 Gayri Safi Yurt İçi Hasıla İçindeki Payı 2000 Yüzde 1,41 9,46 100, Fert Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2000 Milyon TL Banka Şube Sayısı 2000 Adet Fert Başına Banka Mevduatı 2000 Milyon TL Toplam Banka Mevduatı İçindeki Payı 2000 Yüzde 0,68 4,24 100, Toplam Banka Kredileri İçindeki Payı 2000 Yüzde 0,69 7,24 100, Kırsal Nüfus Başına Tarımsal Kredi Miktarı 2000 Milyon TL Fert Başına Sınai, Ticari Ve Turizm Kredileri Miktarı 2000 Milyon TL Fert Başına Belediye Giderleri 2000 Milyon TL Fert Başına Genel Bütçe Gelirleri 2000 Milyon TL Fert Başına Gelir Ve Kurumlar Vergisi Miktarı 2000 Milyon TL Fert Başına Kamu Yatırımları Miktarı Milyon TL Fert Başına Teşvik Belgeli Yatırım Tutarı Milyon TL Fert Başına İhracat Miktarı ABD Doları Fert Başına İthalat Miktarı ABD Doları ALTYAPI GÖSTERGELERİ 51 Kırsal Yerleşmelerde Asfalt Yol Oranı 2000 Yüzde 28,76 25,59 45, Yeterli İçme Suyu Götürülen Nüfus Oranı 2000 Yüzde 78,41 83,73 84, TCK Asfalt Yol Oranı 2000 Yüzde 95,89 89,90 91,28 34 DİĞER GÖSTERGELER 54 Onbin Kişiye Düşen Özel Otomobil Sayısı 2000 Adet Onbin Kişiye Düşen Motorlu Kara Taşıtı Sayısı 2000 Adet Fert Başına Elektrik Tüketim Miktarı 2000 Mws Fert Başına Telefon Kontür Değeri 2000 Adet Yeşil Kartlı Kişi Oranı 2000 Yüzde Kaynak: DPT İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması 2003 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 108

115 KAMU YATIRIMLARI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 109

116 KAMU YATIRIMLARI Kamu yatırımları, yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırımların ve istihdamın artırılması, şehrin sosyoekonomik durumunun iyileşmesi için büyük önem arz etmektedir döneminde Samsun un toplam kamu yatırımlarından almış olduğu payda önceki yıllara göre önemli bir artış olmakla birlikte 2010 yılından sonra kamu yatırım payında gerileme mevcuttur yılında 301 Miyon 463 Bin TL kamu yatırımı alan Samsun ili, 2016 yılı programında bir önceki yıla göre %35.3 oranında artışla 408 milyon 19 bin TL kamu yatırımı almıştır. Aynı dönemde Türkiye de toplam kamu yatırımları %23.1 oranında artmıştır. Samsun kamu yatırımlarında; 2007 yılında %1.03 pay ile 14 üncü sırada, 2008 yılında %1.36 pay ile 6 ncı sırada, 2009 yılında %1.36 pay ile 8 inci sırada, 2010 yılında %1.15 pay ile 8 inci sırada, 2011 yılında %0.65 pay ile 21 inci sırada, 2012 yılında %0.59 pay ile 24 üncü sırada, 2013 yılında %0.61 pay ile 24 üncü sırada, 2014 yılında %0.53 pay ile 34 üncü sırada, 2015 yılında %0.48 pay ile 34 üncü sırada, 2016 yılında %0.53 pay ile 23 üncü sırada yer almıştır döneminde kamu yatırım tutarı Türkiye de %393.2 artarken Samsun da %570.5 oranında artmıştır. Yıllar Samsun Samsun Pay (%) Samsun Sıra Türkiye Muhtelif İller Toplam Muhtelif İller Hariç Samsun pay İller Toplamı Samsun Nüfus Payı(%) , % 22. 4,605,643 2,346, % 2,259, , % 21. 7,612,580 4,334, % 3,278, , % 23. 8,197,996 4,296, % 3,901, , % ,533,564 8,271, % 7,261, , % ,009,223 8,747, % 7,261, , % ,093,343 8,946, % 7,146, , % ,899,447 8,958, % 10,940, , % ,608,226 10,068, % 11,540, , % ,513,108 8,905, % 12,607, % , % 6. 21,915,452 8,227, % 13,687, % , % 8. 27,458,727 12,006, % 15,452, % , % 8. 33,832,966 15,314, % 18,517, % , % ,400,287 16,890, % 19,509, % , % ,434,287 21,590, % 22,844, % , % ,881,620 25,776, % 27,105, % , % ,279,641 22,402, % 33,877, % , % ,240,302 26,996, % 35,243, % , % ,606,214 35,948, % 40,657, % 2016/2015 Değişim 35.3% 23.1% 33.2% 15.4% 2016/2002 Değişim 570.5% 393.2% 334.6% 459.9% Kaynak: (Bin TL), grafikte gösterilen paylar muhtelif illere yapılan yatırımlar hariç hesaplanmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 110

117 İLLER BAZINDA KAMU YATIRIMLARI (2016) Samsun 2016 yılında kamu yatırımlarından en fazla pay alan 23 üncü il durumundadır. Samsun un 2016 yılı Kamu yatırımı tutarı 408 milyon 19 Bin TL, toplam yatırımlar içindeki payı %0.53 oranında, iller toplamı içindeki payı ise %1.00 oranındadır yılında en fazla kamu yatırımını İstanbul ili almış, onu Ankara, İzmir, Diyarbakır, Konya, Mardin, Antalya, Bursa, Erzurum, Şanlıurfa, Adana illeri takip etmiştir. En düşük kamu yatırımını Yalova ili almıştır. Sn İller Kamu Yatırımı (Bin TL) Pay (1) Pay (2) Nüfus 2016 Nüfus Payı (%) Kişi Başı Kamu Yat(TL) Sn İller Kamu Yatırımı (Bin TL) Pay (1) Pay (2) Nüfus Nüfus Kişi 2016 Payı (%) Başı Kamu Yat(TL) Türkiye 76,606, Sakarya 305, % 0.75% % 313 Muhtelif İller 35,948, Kırıkkale 289, % 0.71% % 1042 İller Toplamı 40,657, Şırnak 287, % 0.71% % İstanbul 8,220, % 20.22% % Aydın 287, % 0.71% % Ankara 4,534, % 11.15% % Adıyaman 286, % 0.71% % İzmir 1,762, % 4.34% % Yozgat 280, % 0.69% % Diyarbakır 1,369, % 3.37% % Ağrı 267, % 0.66% % Konya 1,225, % 3.01% % Çorum 261, % 0.64% % Mardin 1,120, % 2.76% % Muğla 244, % 0.60% % Antalya 923, % 2.27% % Kars 232, % 0.57% % Bursa 768, % 1.89% % Hakkari 230, % 0.57% % Erzurum 698, % 1.72% % Giresun 227, % 0.56% % Şanlıurfa 655, % 1.61% % Erzincan 226, % 0.56% % Adana 642, % 1.58% % Kırklareli 212, % 0.52% % Kocaeli 589, % 1.45% % Tokat 197, % 0.48% % Mersin 546, % 1.34% % Amasya 189, % 0.47% % Gaziantep 517, % 1.27% % Kastamonu 176, % 0.43% % Tekirdağ 501, % 1.23% % Burdur 174, % 0.43% % Kayseri 486, % 1.20% % Isparta 169, % 0.42% % Eskişehir 468, % 1.15% % Karaman 164, % 0.41% % Denizli 467, % 1.15% % Niğde 154, % 0.38% % Zonguldak 464, % 1.14% % Bolu 148, % 0.36% % Artvin 464, % 1.14% % Sinop 147, % 0.36% % Kahramanmaraş 448, % 1.10% % Uşak 146, % 0.36% % Balıkesir 444, % 1.09% % Çankırı 145, % 0.36% % Samsun 408, % 1.00% % Bartın 143, % 0.35% % Van 404, % 0.99% % Osmaniye 142, % 0.35% % Çanakkale 404, % 0.99% % Bitlis 136, % 0.34% % Hatay 398, % 0.98% % Siirt 132, % 0.33% % Malatya 369, % 0.91% % Nevşehir 125, % 0.31% % Edirne 349, % 0.86% % Muş 125, % 0.31% % Aksaray 347, % 0.86% % Karabük 123, % 0.30% % Sivas 347, % 0.85% % Gümüşhane 121, % 0.30% % Batman 341, % 0.84% % Düzce 117, % 0.29% % Rize 331, % 0.82% % Tunceli 116, % 0.29% % Afyonkarahisar 329, % 0.81% % Iğdır 111, % 0.28% % Elazığ 328, % 0.81% % Kırşehir 107, % 0.26% % Bingöl 326, % 0.80% % Bayburt 106, % 0.26% % Ordu 314, % 0.77% % Bilecik 100, % 0.25% % Kütahya 313, % 0.77% % Kilis 93, % 0.23% % Manisa 307, % 0.76% % Ardahan 79, % 0.19% % Trabzon 306, % 0.75% % Yalova 68, % 0.17% % 283 Kaynak: Kaynak: Sıralama toplam kamu yatırımına göredir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 111

118 KİŞİ BAŞINA DÜŞEN KAMU YATIRIMLARI 2016 yılında kişi başına düşen kamu yatırımı Türkiye de 960.TL iken Samsun da 315.TL olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre kişi başına düşen kamu yatırımı Türkiye de %21.4 oranında artarken Samsun ilinde %33.7 oranında artmıştır döneminde kişi başına düşen kamu yatırımı Türkiye de %214.9 oranında artarken Samsun ilinde %74.4 oranında artmıştır. Samsun ilinin kişi başına düşen kamu yatırımı artış oranı Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır. Samsun ilinin nüfus payına göre kamu yatırımlarından daha düşük pay aldığı görülmektedir yılında %1.62 nüfus sayısı payına sahip olan Samsun ilinin 2016 yılı kamu yatırım tutar payı (muhtelif iller toplamı hariç) %1.00 oranında, toplam kamu yatırımı içindeki payı ise %0.53 oranında kalmıştır. Samsun kişi başına düşen kamu yatırımında 2011 yılında 189.TL ile 59 uncu sırada, 2012 yılında 208.TL ile 62 nci sırada, 2013 yılında 254.TL ile 64 üncü sırada, 2014 yılında 235.TL ile 74 üncü, 2015 yılında 236.TL ile 73 üncü sırada, 2016 yılında 315.TL ile 69 uncu sırada yer almıştır. Yıllar Açıklama KAMU YATIRIMI Kamu Yat. Samsun Pay % Nüfus Samsun Türkiye Muhtelif İller İller Toplamı Toplamda İller Toplamında Samsun Türkiye Samsun % ,839 21,513,108 8,905,602 12,607, % 1.76% 1,228,959 70,586, % ,400 21,915,452 8,227,920 13,687, % 2.17% 1,233,677 71,517, % ,753 27,458,727 12,006,228 15,452, % 2.41% 1,250,076 72,561, % 2010 Toplam 389,958 33,832,966 15,314,971 18,517, % 2.11% 1,252,693 73,722, % 2011 Kamu 236,326 36,400,287 16,890,594 19,509, % 1.21% 1,251,729 74,724, % 2012 Yatırımı 260,496 44,434,287 21,590,040 22,844, % 1.14% 1,251,722 75,627, % 2013 (Bin TL) 320,009 52,881,620 25,776,601 27,105, % 1.18% 1,261,810 76,667, % ,206 56,279,641 22,402,068 33,877, % 0.88% 1,269,989 77,695, % ,463 62,240,302 26,996,724 35,243, % 0.86% 1,279,884 78,741, % ,019 76,606,214 35,948,917 40,657, % 1.00% 1,295,927 79,814, % Kişi Başına Kamu Yatırımı 2013 (TL) /2015 (%) Kişi Başı 33.7% 21.4% 31.4% 13.8% 2016/2007 (%) Kamu Yat. 74.4% 214.9% 257.0% 185.2% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 112

119 İLLER BAZINDA KİŞİ BAŞINA KAMU YATIRIMLARI (2016) Samsun ili 2016 yılında kişi başına düşen kamu yatırımı sıralamasında 69 uncu il durumundadır. Samsun un 2016 yılı kişi başına düşen kamu yatırımı 315 Türk Lirasıdır yılında Türkiye nin kişi başına düşen kamu yatırımı 960 Türk Lirası, Muhtelif iller hariç kişi başına düşen kamu yatırımı 509 Türk Lirasıdır yılında Samsun ilinin kişi başına kamu yatırımı, Türkiye ortalamasının ve iller toplamı ortalamasının çok altında kalmıştır yılında kişi başına en fazla kamu yatırımını Artvin ili almış onu Tunceli, Mardin, Bingöl, Bayburt, Kırıkkale, Erzincan, Rize, illeri takip etmiştir. Kişi başı en düşük kamu yatırımını Manisa ili almıştır. Sn İller Kamu Yatırımı (Bin TL) Pay (1) Pay (2) Nüfus 2016 Nüfus Payı (%) Kişi Başı Kamu Yat (TL) Sn İller Kamu Yatırımı (Bin TL) Pay (1) Pay (2) Nüfus 2016 Nüfus Payı (%) Kişi Başı Kamu Yat(TL) Türkiye 76,606, Karabük 123, % 0.30% % 509 Muhtelif İller 35,948, Çorum 261, % 0.64% % 496 İller Toplamı 40,657, Bolu 148, % 0.36% % Artvin 464, % 1.14% % Ağrı 267, % 0.66% % Tunceli 116, % 0.29% % Malatya 369, % 0.91% % Mardin 1,120, % 2.76% % Adıyaman 286, % 0.71% % Bingöl 326, % 0.80% % Kastamonu 176, % 0.43% % Bayburt 106, % 0.26% % Kırşehir 107, % 0.26% % Kırıkkale 289, % 0.71% % Denizli 467, % 1.15% % Erzincan 226, % 0.56% % Afyonk 329, % 0.81% % Rize 331, % 0.82% % Bilecik 100, % 0.25% % Erzurum 698, % 1.72% % Niğde 154, % 0.38% % Aksaray 347, % 0.86% % Nevşehir 125, % 0.31% % Edirne 349, % 0.86% % Ordu 314, % 0.77% % Hakkari 230, % 0.57% % İzmir 1,762, % 4.34% % Ankara 4,534, % 11.15% % Siirt 132, % 0.33% % Diyarbakır 1,369, % 3.37% % Uşak 146, % 0.36% % Ardahan 79, % 0.19% % K.maraş 448, % 1.10% % Kars 232, % 0.57% % Bitlis 136, % 0.34% % Çankırı 145, % 0.36% % Isparta 169, % 0.42% % Çanakkale 404, % 0.99% % Antalya 923, % 2.27% % Zonguldak 464, % 1.14% % Trabzon 306, % 0.75% % Bartın 143, % 0.35% % Balıkesir 444, % 1.09% % Sinop 147, % 0.36% % Van 404, % 0.99% % Kilis 93, % 0.23% % Kayseri 486, % 1.20% % Gümüşhane 121, % 0.30% % Şanlıurfa 655, % 1.61% % Karaman 164, % 0.41% % Tokat 197, % 0.48% % Yozgat 280, % 0.69% % Kocaeli 589, % 1.45% % Burdur 174, % 0.43% % Düzce 117, % 0.29% % Kırklareli 212, % 0.52% % Samsun 408, % 1.00% % Şırnak 287, % 0.71% % Sakarya 305, % 0.75% % Batman 341, % 0.84% % Muş 125, % 0.31% % Amasya 189, % 0.47% % Mersin 546, % 1.34% % Iğdır 111, % 0.28% % Adana 642, % 1.58% % Elazığ 328, % 0.81% % Yalova 68, % 0.17% % Konya 1,225, % 3.01% % Osmaniye 142, % 0.35% % Sivas 347, % 0.85% % Aydın 287, % 0.71% % İstanbul 8,220, % 20.22% % Muğla 244, % 0.60% % Eskişehir 468, % 1.15% % Bursa 768, % 1.89% % Kütahya 313, % 0.77% % Gaziantep 517, % 1.27% % Tekirdağ 501, % 1.23% % Hatay 398, % 0.98% % Giresun 227, % 0.56% % Manisa 307, % 0.76% % 220 Kaynak: Kaynak: Sıralama kişi başına kamu yatırımı tutarına göredir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 113

120 KAMU YATIRIMLARININ SEKTÖREL DAĞILIMI (2016) 2016 yılında Samsun daki kamu yatırımlarının %24.31 i Tarım, %0.62 si Madencilik, %0.76 sı Enerji, %5.07 si Ulaştırma- Haberleşme, %2.04 ü Turizm, %0.32 si Konut, %27.10 u Eğitim, %16.33 ü Sağlık, %23.44 ü Diğer Kamu sektörüne yapılmıştır. Samsun ilinde en fazla kamu yatırımı, Eğitim Sektörüne yapılmıştır. Samsun un toplam kamu yatırımları içinde tarım sektör payı %1.24, sağlık sektör payı %1.24, Eğitim sektör payı %0.85 oranındadır yılında Türkiye deki kamu yatırımlarının, %10.48 i Tarım, %1.93 ü Madencilik, %1.26 sı İmalat, %6.36 sı Enerji, %32.33 ü Ulaştırma-Haberleşme, %0.64 ü Turizm, %0.56 sı Konut, %16.96 sı Eğitim, %7.04 ü Sağlık, %22.44 ü diğer kamu sektörüne yapılmıştır yılında Türkiye de en fazla kamu yatırımı Ulaştırma-Haberleşme sektörüne yapılmıştır. Sektör Türkiye Muhtelif İller İller Toplamı Samsun Samsun Samsun Yatırım Dağılım Yatırım Dağılım Yatırım Dağılım Yatırım Dağılım Toplam Pay İller Pay İmalat 963, % 373, % 590, % 0.0% 0.00% 0.00% Enerji 4,875, % 1,558, % 3,317, % 3, % 0.06% 0.09% Ulaştırma-Haberleşme 24,765, % 14,127, % 10,637, % 20, % 0.08% 0.19% Madencilik 1,480, % 487, % 993, % 2, % 0.17% 0.25% Konut 426, % 281, % 144, % 1, % 0.31% 0.92% Diğer Kamu 17,191, % 8,704, % 8,486, % 95, % 0.56% 1.13% Eğitim 12,992, % 4,545, % 8,446, % 110, % 0.85% 1.31% Tarım 8,025, % 3,344, % 4,681, % 99, % 1.24% 2.12% Sağlık 5,393, % 2,368, % 3,025, % 66, % 1.24% 2.20% Turizm 490, % 156, % 333, % 8, % 1.70% 2.50% Toplam 76,606, % 35,948, % 40,657, % 408, % 0.53% 1.00% Kaynak: (BİN TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 114

121 YATIRIM TEŞVİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 115

122 YATIRIM TEŞVİK Yüksek Planlama Kurulunun 16 Ekim 1997 tarih, 97/88 sayılı kararı ile 1. Derecede kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınan ve halen kalkınmada öncelikli yöre statüsünde bulunan Samsun, 19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile desteklerin uygulanması açısından altı bölgeye ayrılan yatırım teşvik sisteminde 3. Bölgede yer almaktadır. Samsun, 2016 yılında toplam sabit yatırım tutarı 341 milyon TL olan 1 adedi yabancı sermayeli olmak üzere toplam 41 adet yatırım teşvik belgesi almıştır. Bu 41 adet yatırım teşvik belgesinin istihdam rakamı Bin 10 kişidir. Samsun ilinin 2002 yılında %1.02 olan yatırım teşvik belge sayısı payı 2016 yılında %0.79 oranında, 2002 yılında %1.11 olan sabit yatırım tutar payı 2016 yılında %0.35 oranında, 2002 yılında %0.87 olan istihdam sayısı payı 2016 yılında %0.71 oranında gerçekleşmiştir döneminde yatırım teşvik belge sayısı Samsun da %51.9 oranında artarken Türkiye de %94.5 oranında artmış, sabit yatırım tutarı Samsun da %163.6 oranında artarken Türkiye de %740.7 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre yatırım teşvik belge sayısı Samsun da %8.89 oranında azalırken Türkiye de %12.51 oranında artmış, sabit yatırım tutarı Samsun da %26.0 oranında azalırken Türkiye de %5.12 oranında azalmıştır. Yıl Bölge Yabancı Sermaye Yerli Sermaye Genel Toplam Belge Adedi *Sabit Yatırım İstihdam Belge Adedi *Sabit Yatırım İstihdam Belge Adedi *Sabit Yatırım İstihdam ,652 23,559 2,452 9, ,915 2,653 11, , ,266 2,978 10, ,969 3,169 11, , ,672 34,547 3,249 11, ,747 3,455 15, , ,826 28,605 3,346 12, ,958 3,534 16, , ,616 17,800 2,331 11,774 80,696 2,466 13,390 98, ,078 22,803 2,073 16,270 79,247 2,243 20, , ,493 20,544 2,263 16,288 71,888 2,437 21,781 92, Türkiye ,678 14,718 1,971 14,481 64,242 2,128 25,160 78, ,281 14,493 3,767 53, ,483 3,969 60, , ,638 8,443 4,048 44, ,160 4,253 52, , ,623 14,690 4,020 50, ,105 4,253 57, , ,456 16,770 4,690 81, ,075 4,927 96, , ,939 11,836 3,808 50, ,927 4,062 61, , ,900 9,782 4,362 70, ,645 4, , , ,813 14,255 4,932 66, ,101 5,161 97, , /2015 % 1.78% -6.34% 45.73% 13.07% -4.55% -8.33% 12.51% -5.12% -4.76% 2016/2002 % 13.9% % -39.5% 101.1% 571.1% 13.6% 94.5% 740.7% 4.3% , , , , Samsun 3 1,317 1, , ,172 2, , , , , ,255 1, ,278 1, , , , /2015 % 0.00% 22.92% % -9.09% % % -8.89% % % 2016/2002 % % 157.0% -16.7% 51.9% 163.6% -14.1% 2015 Samsun 0.44% 0.02% 0.41% 1.01% 0.65% 0.95% 0.98% 0.45% 0.92% 2016 Pay(%) 0.44% 0.03% 0.21% 0.81% 0.50% 0.77% 0.79% 0.35% 0.71% Kaynak: (Veri Türü : Tarihinde Yedeklenen Veri Setinden Üretilmiştir.),*Milyon TL İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 116

123 Samsun un yatırım teşvik belgesi belge sayısı payı döneminde artış döneminde ise düşüş eğilimi göstermektedir. Yatırım teşvik belge sayısı payının en düşük olduğu yıl %0.38 ile 2003 yılı, en yüksek olduğu yıl da %1.74 ile 2009 yılıdır. Samsun ilinin aldığı yatırım teşvik belgesi sayısı potansiyelini yansıtmamaktadır döneminde Samsun ilinin yatırım teşvik belgesi sabit yatırım tutar payı 2002, 2009, 2011 ve 2013 yılları dışında yüzde 1 in altında gerçekleşmiştir. Samsun ilinin döneminde artış eğilimi gösteren teşvik belgesi kapsamı istihdam, 2009 yılından sonra düşüş eğilimine girmiştir yılında %0.92 oranında gerçekleşen Samsun ili yatırım teşvik belgesi kapsamı istihdam payı 2016 yılında bir miktar gerileyerek %0.71 olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 117

124 YATIRIM TEŞVİK BELGESİ BAŞINA İSTİHDAM VE YATIRIM TUTARI 2016 yılında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde belge başına istihdam Türkiye ortalaması 27 kişi iken Samsun ilinde bu rakam 25 kişi olarak gerçekleşmiştir yılında Türkiye de belge başına ortalama 18 milyon 945 Bin Türk Lirası sabit yatırım yapılırken Samsun da belge başına 8 Milyon 320 Bin Türk Lirası sabit yatırım yapılmıştır yılında Türkiye de İstihdam başına 691 Bin Türk Lirası yatırım yapılırken Samsun ilinde istihdam başına 337 Bin Türk Lirası yatırım yapılmıştır döneminde belge başına yatırım tutarı Türkiye de %332.2 oranında artarken Samsun da %73.6 artmış, belge başına istihdam Türkiye de %46.4 oranında azalırken, Samsun da %43.4 oranında azalmış, istihdam başına yatırım Türkiye de %705.7 oranında artarken, Samsun da %206.9 oranında artmıştır. Yıl Bölge Belge Genel Toplam Belge Başına İstihdam Başına Sabit Yatırım (Milyon TL) İstihdam Yatırım (TL) İstihdam Yatırım (TL) ,653 11, ,474 4,383, , ,169 11, ,235 3,683, , ,455 15, ,294 4,614, , ,534 16, ,563 4,536, , ,466 13,390 98,496 5,429, , ,243 20, ,050 9,071, , ,437 21,781 92,432 8,937, , Türkiye 2,128 25,160 78,960 11,823, , ,969 60, ,976 15,315, , ,253 52, ,603 12,386, , ,253 57, ,795 13,611, , ,927 96, ,845 19,496, , ,062 61, ,763 15,209, , , , ,427 22,467, , ,161 97, ,356 18,945, , /2015 Değişim 12.5% -5.1% -4.8% -15.7% -15.4% -0.4% 2016/2002 Değişim 94.5% 740.7% 4.3% 332.2% -46.4% 705.7% ,176 4,793, , ,564, , ,209, , ,908, , ,204 1,447, , ,265, , ,818, , Samsun 37 2,172 2,273 58,699, , ,767 2,674, , ,511 7,966, , ,866, , ,278 1,413 32,767, , ,724, , ,362 10,245, , ,010 8,320, , /2015 Değişim -8.9% -26.0% -25.8% -18.8% -18.6% -0.2% 2016/2002 Değişim 51.9% 163.6% -14.1% 73.6% -43.4% 206.9% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 118

125 Yatırım Teşvik belgesi başına sabit yatırım tutarı; 2002 yılında Türkiye de 4 Milyon 383 Bin 959 Türk Lirası, Samsun ilinde 4 Milyon 793 Bin 627 Türk Lirası olarak gerçekleşmiş, 2015 yılında Türkiye de 22 Milyon 467 Bin 696 Türk Lirası, Samsun ilinde 10 Milyon 245 Bin 299 Türk Lirası olarak gerçekleşmiş, 2016 yılında ise Türkiye de 18 Milyon 945 Bin Türk 860 Lirası, Samsun ilinde 8 Milyon 320 Bin 784 Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin yatırım teşvik belgesi başına sabit yatırım tutarı, 2002, 2009 ve 2013 yılları hariç Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. İstihdam başına sabit yatırım tutarı; 2002 yılında Türkiye de 85 Bin 851 Türk Lirası, Samsun ilinde 110 Bin 58 Türk Lirası olarak gerçekleşmiş, 2015 yılında Türkiye de 694 Bin 344 Türk Lirası, Samsun ilinde 338 Bin 501 Türk Lirası olarak gerçekleşmiş, 2016 yılında ise Türkiye de 691 Bin 726 Türk Lirası, Samsun ilinde 337 Bin 774 Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin yatırım teşvik istihdamı başına sabit yatırım tutarı, 2002, 2009, 2012 ve 2013 yılları hariç Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 119

126 İLLERE GÖRE YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (2016) Samsun ili 2016 yılında Türkiye de alınan toplam 5 Bin 161 adet yatırım teşvik belgesinden 41 adedini alarak 41 inci sırada, Türkiye de yapılan toplam 97 Milyar 780 Milyon Türk Lirası sabit yatırımdan 341 milyon Türk Lirası sabit yatırım alarak 37 nci sırada, yatırım teşvik belgesi kapsamı toplam Bin 10 adet istihdam sayısı ile de 34 üncü sırada yer almıştır yılında en fazla sayıda yatırım teşvik belgesi alan iller sırasıyla İstanbul, Ankara, Konya, İzmir, Gaziantep, Bursa, Kahramanmaraş, Antalya, Mersin, Kayseri, Manisa, Kocaeli illeri için alınmıştır. En az sayıda yatırım teşvik belgesi alan iller ise sırasıyla Tunceli, Ardahan, Kars, Hakkari, Bayburt, Ağrı, Artvin, Şırnak, Karabük İlleridir. En fazla sabit yatırım alan iller sırasıyla İstanbul, Adana, Hatay, Bursa, Bartın, Kocaeli, Ankara, Muğla illeridir. En az sabit yatırım alan iller ise sırasıyla Tunceli, Hakkari, Ardahan, Bayburt illeridir. Karadeniz illerinin yatırım teşvik belgesi performansları düşük kalmaktadır. Sn İller Belge Yatırım (*) İstihdam Pay(%) Sn İller Belge Yatırım (*) İstihdam Pay(%) (Adet) (Kişi) Belge Yatırım İstihdam (Adet) (Kişi) Belge Yatırım İstihdam 1 İstanbul ,714 26, % 31.41% 18.43% 43 Osmaniye % 0.33% 0.55% 2 Ankara 263 3,102 8, % 3.17% 5.70% 44 Yalova 35 1,289 2, % 1.32% 2.08% 3 Konya 253 1,608 2, % 1.64% 2.11% 45 Burdur % 0.16% 0.13% 4 İzmir 230 1,810 6, % 1.85% 4.55% 46 Erzincan % 0.27% 0.16% 5 Gaziantep 175 2,010 2, % 2.06% 1.87% 47 Ordu , % 0.10% 0.92% 6 Bursa 167 3,524 6, % 3.60% 4.25% 48 Tokat , % 0.40% 1.16% 7 K.Maraş 154 1,799 1, % 1.84% 1.36% 49 Çankırı % 0.69% 0.46% 8 Antalya 136 1,582 3, % 1.62% 2.60% 50 Kırklareli 30 1,672 1, % 1.71% 0.90% 9 Mersin , % 0.99% 1.89% 51 Kırşehir % 0.13% 0.21% 10 Kayseri % 0.81% 0.50% 52 Trabzon % 0.19% 0.43% 11 Manisa 128 1,946 3, % 1.99% 2.49% 53 Düzce % 0.19% 0.62% 12 Kocaeli 126 3,239 3, % 3.31% 2.80% 54 Kırıkkale % 0.14% 0.25% 13 Muğla 122 2,409 3, % 2.46% 2.14% 55 Giresun , % 0.09% 0.92% 14 Adana 121 5,163 2, % 5.28% 1.44% 56 Bitlis % 0.07% 0.60% 15 AfyonK % 0.88% 0.64% 57 Çanakkale % 0.19% 0.23% 16 Denizli , % 0.48% 0.72% 58 Van % 0.46% 0.57% 17 Aksaray , % 0.44% 0.78% 59 Bolu % 0.32% 0.46% 18 Tekirdağ 95 1,627 1, % 1.66% 1.39% 60 Muş % 0.06% 0.50% 19 Aydın 93 1,379 1, % 1.41% 1.06% 61 Rize % 0.11% 0.12% 20 Şanlıurfa , % 0.47% 3.27% 62 Kastamonu % 0.09% 0.27% 21 Batman , % 0.24% 5.49% 63 Siirt % 0.10% 0.32% 22 Uşak % 0.36% 0.22% 64 Zonguldak % 0.12% 0.34% 23 Diyarbakır , % 0.41% 2.90% 65 Amasya % 0.10% 0.16% 24 Eskişehir % 0.92% 0.70% 66 Iğdır % 0.07% 0.36% 25 Adıyaman , % 0.42% 1.03% 67 Bingöl % 0.12% 0.23% 26 Balıkesir , % 0.56% 0.71% 68 Edirne % 0.20% 0.25% 27 Kütahya , % 0.53% 1.32% 69 Kilis % 0.97% 0.47% 28 Niğde % 0.35% 0.36% 70 Sinop % 0.04% 0.21% 29 Hatay 61 3,780 1, % 3.87% 1.33% 71 Bartın 11 3,306 1, % 3.38% 0.93% 30 Isparta % 0.56% 0.54% 72 Gümüşhane % 0.03% 0.05% 31 Mardin , % 0.15% 2.84% 73 Karabük % 0.05% 0.14% 32 Elazığ % 0.22% 0.23% 74 Şırnak % 0.04% 0.48% 33 Sivas % 0.28% 0.43% 75 Artvin % 0.21% 0.08% 34 Karaman % 0.29% 0.31% 76 Ağrı % 0.23% 0.24% 35 Bilecik % 0.23% 0.18% 77 Bayburt % 0.02% 0.02% 36 Çorum % 0.34% 0.65% 78 Hakkari % 0.02% 0.11% 37 Malatya , % 0.32% 0.72% 79 Kars , % 0.06% 0.96% 38 Sakarya 44 2,225 1, % 2.28% 1.29% 80 Ardahan % 0.02% 0.01% 39 Yozgat % 0.22% 0.22% 81 Tunceli % 0.01% 0.00% 40 Nevşehir % 0.28% 0.39% İller Toplamı 4,420 79, , Samsun , % 0.35% 0.71% Muhtelif İller 18 6, Erzurum % 0.34% 0.22% Türkiye 5,161 97, ,356 Kaynak: Sıralama belge sayısına göredir., veri seti, (*Milyon TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 120

127 KİŞİ BAŞINA YATIRIM TEŞVİK dönemi yatırım teşvik belgeleri incelendiğinde sadece 2009 yılında Samsun ilinin kişi başına düşen sabit yatırım tutarının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmektedir yılında kişi başına düşen sabit yatırım tutarı Türkiye de Bin 225 Türk Lirası olurken Samsun ilinde bu rakam 263 Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinde kişi başına düşen sabit yatırım tutarı Türkiye ortalamasının çok altında kalmaktadır yılında Türkiye de 15 Bin 465 kişiye bir adet yatırım teşvik belgesi düşerken Samsun ilinde 31 Bin 608 kişiye bir adet yatırım teşvik belgesi düşmüştür. Bu da Samsun ilinin yeterince yatırım teşvik belgesi alamadığını göstermektedir yılında yatırım teşvik belgesi kapsamındaki istihdam başına nüfus Türkiye de 565 kişi olurken Samsun ilinde bu rakam Bin 283 kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam da yatırım teşvik belgesi kapsamı istihdamın düşük olduğunu göstermektedir yılında Samsun un nüfus payı %1.62 olmasına karşın, Yatırım teşvik belgesi adet payı %0.79 oranında, Sabit yatırım tutarı payı %0.35 oranında, teşvik belgesi kapsamı istihdam payı %0.71 oranında gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon TL) Belge Kapsamı İstihdam Nüfus Kişi Başı Sabit Yatırım Tutarı (TL) Belge Başına Düşen Nüfus İstihdam Başına Düşen Nüfus ,243 20, , , ,437 21,781 92, , ,128 25,160 78, , ,969 60, ,976 73,722, , ,253 52, ,603 74,724, , ,253 57, ,795 75,627, , TÜRKİYE ,927 96, ,845 76,667,864 1,253 15, ,062 61, ,763 77,695, , , , ,427 78,741,053 1,309 17, ,161 97, ,356 79,814,871 1,225 15, /2015 Değişim 12.51% -5.12% -4.76% 1.36% -6.40% -9.91% 6.43% 2016/2002 Değişim 130.1% 380.5% 38.5% 13.1% 325.0% -50.9% -18.4% ,228, ,378 1, ,233, ,347 1, ,172 2,273 1,250,076 1,737 33, ,767 1,252, , ,511 1,251, , ,251, ,816 1,494 SAMSUN ,278 1,413 1,261,810 1,013 32, ,269, ,485 2, ,362 1,279, , ,010 1,295, ,608 1, /2015 Değişim -8.89% % % 1.25% % 11.13% 36.54% 2016/2007 Değişim 41.4% 175.8% 43.5% 5.4% 161.5% -25.4% -26.5% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 121

128 İLLERE GÖRE KİŞİ BAŞINA YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (2016) 2016 yılında Türkiye de en fazla kişi başına yatırım teşvik belgesi sabit yatırımı alan iller sırasıyla Bartın, Kilis, Yalova, Kırklareli, Çankırı, Muğla, Hatay, Adana, Sakarya, İstanbul, Kocaeli illeri, kişi başına en az yatırım teşvik belgesi sabit yatırımı alan iller ise sırasıyla Hakkari, Şırnak, Ordu, Muş, Tunceli, Sinop, Gümüşhane, Mardin, Zonguldak, Kars İlleridir yılında Samsun ili 263 Türk Lirası kişi başına yatırım teşvik belgesi sabit yatırım tutarı ile 62 nci sırada, Belge başına düşen 31 Bin 608 kişilik nüfus ile 71 inci sırada, yatırım teşvik belgesi istihdamı başına düşen Bin 283 nüfus ile 64 üncü sırada yer almaktadır. Sn İller Belge Yatırım İstihdam Nüfus 2016 Belge Başına Nüfus Kişi Başına Yatırım (TL) İstih. Sn İller Belge Yatırım İstihdam Nüfus Başına 2016 Nüfus Belge Başına Nüfus Kişi Başına Yatırım (TL) İstih. Başına Nüfus 1 Bartın 11 3,306 1, Düzce Kilis Edirne Yalova 35 1,289 2, Kırıkkale Kırklareli 30 1,672 1, Denizli , Çankırı Balıkesir , Muğla 122 2,409 3, Sivas Hatay 61 3,780 1, Erzurum Adana 121 5,163 2, İzmir 230 1,810 6, Sakarya 44 2,225 1, Bingöl İstanbul ,714 26, Batman , Kocaeli 126 3,239 3, Ağrı Tekirdağ 95 1,627 1, Van K.Maraş 154 1,799 1, Malatya , Manisa 128 1,946 3, Iğdır Aydın 93 1,379 1, Elazığ Isparta Çanakkale Artvin Rize Bursa 167 3,524 6, Amasya AfyonK Siirt Erzincan Samsun , Karaman Trabzon Aksaray , Diyarbakır , Eskişehir Bayburt Bolu Şanlıurfa , Bilecik Kastamonu Gaziantep 175 2,010 2, Bitlis Uşak Ardahan Niğde Karabük Nevşehir Giresun , Kütahya , Kars , Konya 253 1,608 2, Zonguldak Antalya 136 1,582 3, Mardin , Adıyaman , Gümüşhane Tokat , Sinop Çorum Tunceli Osmaniye Muş Burdur Ordu , Kayseri Şırnak Ankara 263 3,102 8, Hakkari Mersin , İller Toplamı 5,143 91, , Kırşehir Muhtelif İller 18 6, Yozgat Türkiye 5,161 97, , Kaynak: Sıralama kişi başına sabit yatırım tutarına göredir., veri seti İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 122

129 SANAYİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 123

130 KISACA SAMSUN SANAYİ Samsun ilinin coğrafi konumu ve yapısı sanayi yatırımları için diğer Karadeniz illerine göre daha avantajlı durumdadır. Şehrin bu özelliği başta bakır, gübre ve sigara fabrikaları olmak üzere büyük sanayi işletmelerinin bölgede kurulmasına zemin hazırlamıştır. Şehirde kamuya ait sanayi tesisleri ile başlayan sanayileşme süreci 1980 sonrası dönemde Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması ve özel sektör yatırımları ile devam etmektedir. İlimizde Merkez Organize Sanayi Bölgesi, Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, Bafra Karma&Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, tahsis aşamasına kadar gelen Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ve kuruluş aşamasındaki Çarşamba Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere toplam 6 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Kavak Organize Sanayi Bölgesinde parsellerin tahsisi devam etmektedir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinin unvanı tarihinde Samsun-Bafra Karma ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi şeklinde değiştirilmiştir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılar için arsa tahsisleri devam etmektedir. Gıda ihtisas Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde arsa tahsis aşamasına kadar gelinmiştir. Çarşamba Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş çalışmaları hızla devam etmektedir. Samsun da Üretim ve İhracatın büyük bir kısmı başta Merkez Organize Sanayi Bölgesinde olmak üzere Organize Sanayi Bölgelerinde gerçekleşmektedir. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 76 işyerinde 5 Bin 36 kişi istihdam edilmekte, Kavak Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 25 işyerinde 721 kişi istihdam edilmekte, Bafra Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 22 işyerinde 600 kişi istihdam edilmekte, Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 14 işyerinde 195 kişi istihdam edilmektedir. İl genelindeki Organize Sanayi Bölgelerinde üretimde olan 137 işletmede toplam 6 Bin 552 kişi istihdam edilmektedir. OSB lerde ağırlıklı olarak makine sanayine yönelik yedek parça, enjeksiyon ürünler, cerrahi el aletleri ve medikal ürünlerin imalatı, mobilya imalatı ile gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmeler yer almaktadır. Samsun ilinde 2017 Temmuz ayı itibariyle toplam 15 adet küçük sanayi sitesi mevcut olup bu sanayi sitelerinde toplam 7 Bin 817 adet işyerinde 22 bin 445 kişi çalışmaktadır yılında Samsun ili, 5 Milyar 158 Milyon Türk Lirası Sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla ile 20 nci sırada yer almaktadır. Samsun ilinin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı 2004 yılında %0.69 iken 2014 yılında bu pay %0.89 olarak gerçekleşmiştir. İlin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla payı artma eğilimlidir. Türkiye de sanayi sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %28.8 iken 2014 yılında %31.9 olarak gerçekleşmiş, Samsun ilinde sanayi sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla payı 2004 yılında %16.3 iken 2014 yılında %24.0 olarak gerçekleşmiştir döneminde Sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun ilinde %413.3 oranında artarken Türkiye ortalaması %297.5 oranında artmıştır yılında Samsun da tüketilen elektriğin %42.55 i Sanayi işletmeleri tarafından tüketilmiş, Türkiye de ise elektriğin %47.64 ü sanayi işletmeleri tarafından tüketilmiştir yılında Samsun sanayi işletmelerinin elektrik tüketimi payı %1.14 olup 23 üncü sırada yer almıştır yılında 920 KWh lik kişi başına sanayi işletmesi elektrik tüketimi ile Samsun 40 ıncı sırada yer almıştır. İstanbul Sanayi Odası nın yapmış olduğu Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketi çalışmalarına göre 2017 yılında ankete katılan 5 Samsun firması ilk 500 sanayici arasında, 5 Samsun firması da ikinci 500 sanayici arasında yer almıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 124

131 SANAYİ SİCİL KAYITLARINA GÖRE SAMSUN SANAYİ A:SEKTÖRLERE GÖRE İŞLETME SAYILARI Samsun da sektörel olarak en fazla sayıda işletme; 514 işletme ile Gıda ürünlerinin imalatı, 267 işletme ile Mobilya imalatı, 122 işletme ile Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç), 117 işletme ile Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, 105 işletme ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde yeralmaktadır. Kod Tanım Firma Sayısı İstihdam Firma Başına İstihdam Firma Sayısı Payı İstihdam Payı 10 Gıda ürünlerinin imalatı 514 6, % 23.9% 31 Mobilya imalatı 267 1, % 6.3% 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 122 1, % 4.5% 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 117 2, % 7.4% 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 105 1, % 7.0% 16 Ağaç,ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); 92 1, % 4.0% 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 76 1, % 3.9% 32 Diğer imalatlar 53 1, % 3.7% 14 Giyim eşyalarının imalatı 50 1, % 5.3% 08 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı % 3.1% 24 Ana metal sanayii 36 1, % 7.1% 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması % 0.4% 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 2.8% 27 Elektrikli teçhizat imalatı % 2.4% 13 Tekstil ürünlerinin imalatı % 2.7% 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 0.9% 45 Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende tic. ile onarımı % 1.7% 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 3.0% 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı % 1.8% 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı % 0.5% 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 0.7% 38 Atığın toplanması, ıslahı ve bertarafı faaliyetleri; maddelerin geri kazanımı % 0.4% 33 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı % 1.7% 46 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) % 0.1% 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı % 1.5% 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı % 0.1% 43 Özel inşaat faaliyetleri % 0.2% 11 İçeceklerin imalatı % 0.2% 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % 0.0% 05 Kömür ve linyit çıkartılması % 0.0% 41 Bina inşaatı % 0.1% 12 Tütün ürünleri imalatı % 2.7% 47 Perakende ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) % 0.0% TOPLAM 1,693 27, Kaynak: Samsun Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 125

132 B:SEKTÖRLERE GÖRE İSTİHDAM Sanayi sicil kayıtlarına göre Samsun da sektörel olarak en fazla istihdam; 6 Bin 666 kişi ile Gıda ürünlerinin imalatı, 2 Bin 56 kişi ile Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, Bin 970 kişi ile Ana metal sanayii, Bin 959 kişi ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, Bin 753 kişi ile Mobilya imalatı, Bin 477 kişi ile Giyim eşyalarının imalatı, Bin 252 kişi ile Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) sektörleri tarafından sağlanmaktadır. Kod Tanım Firma Sayısı İstihdam Firma Başına İstihdam Firma Sayısı Payı İstihdam Payı 10 Gıda ürünlerinin imalatı 514 6, % 23.9% 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 117 2, % 7.4% 24 Ana metal sanayii 36 1, % 7.1% 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 105 1, % 7.0% 31 Mobilya imalatı 267 1, % 6.3% 14 Giyim eşyalarının imalatı 50 1, % 5.3% 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 122 1, % 4.5% 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman 92 1, % 4.0% 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 76 1, % 3.9% 32 Diğer imalatlar 53 1, % 3.7% 08 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı % 3.1% 29 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 3.0% 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 2.8% 13 Tekstil ürünlerinin imalatı % 2.7% 12 Tütün ürünleri imalatı % 2.7% 27 Elektrikli teçhizat imalatı % 2.4% 35 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı % 1.8% 45 Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende tic.ile onarımı % 1.7% 33 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı % 1.7% 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı % 1.5% 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 0.9% 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 0.7% 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı % 0.5% 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması % 0.4% 38 Atığın toplanması, ıslahı ve bertarafı faaliyetleri; maddelerin geri kazanımı % 0.4% 11 İçeceklerin imalatı % 0.2% 43 Özel inşaat faaliyetleri % 0.2% 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı % 0.1% 46 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) % 0.1% 41 Bina inşaatı % 0.1% 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % 0.0% 47 Perakende ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç) % 0.0% 05 Kömür ve linyit çıkartılması % 0.0% TOPLAM 1,693 27, Kaynak: Samsun Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 126

133 KAPASİTE RAPORU İSTATİSTİKLERİ Samsun ilinde ticaret siciline kayıtlı sanayici firmaların geçerli kapasite raporu sayısı 2011 yılında 603 adet, 2012 yılında 610 adet, 2013 yılında 573 adet, 2014 yılında 590 adet, 2015 yılında 563 adet, 2016 yılında 578 adettir döneminde geçerli kapasite raporu sayısı Samsun da %4.15 oranında azalırken Türkiye de %26.87 oranında artmış, kapasite raporu başına çalışan sayısı Samsun da %34.74 oranında artarken Türkiye de %11.95 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre geçerli kapasite raporu sayısı Samsun da %2.66 oranında artarken Türkiye de %0.09 oranında azalmış, kapasite raporu başına çalışan sayısı Samsun da %8.50 artarken Türkiye de %1.68 oranında artmıştır. Samsun un geçerli kapasite raporu sayısı payı 2011 yılında %1.06 iken 2016 yılında %0.80 oranında gerçekleşmiştir yılında geçerli kapasite raporu başına çalışan sayısı Samsun da 35 kişi iken Türkiye ortalaması 41 kişidir. Yıllar Rapor Çalışan Bilgileri Rapor Başına Bölge Sayısı Mühendis Teknisyen Usta İşçi İdari Toplam Çalışan ,041 85,444 88, ,168 1,531, ,400 2,107, ,937 94,629 98, ,344 1,774, ,066 2,434, , , , ,631 1,944, ,542 2,663, , , , ,224 2,079, , Türkiye , , , ,523 2,145, , , , , ,225 2,182, , /2015 Değişim % -0.09% 2.76% 0.19% -0.63% 1.70% 2.56% 1.59% 1.68% 2016/2011 Değişim % 26.87% 38.26% 43.63% 28.76% 42.48% 46.43% 42.04% 11.95% ,162 10,232 1,904 15, ,164 11,503 2,068 17, ,067 11,747 2,037 17, ,983 12,565 2, Samsun ,660 12,825 1, ,008 1,786 14,264 2, /2015 Değişim % 2.66% 4.91% 12.63% 7.59% 11.22% 12.66% 11.39% 8.50% 2016/2011 Değişim % -4.15% 29.64% 21.89% % 39.41% 16.39% 29.15% 34.74% % 0.68% 0.94% 1.35% 0.67% 0.84% 0.75% 70.57% % 0.72% 0.89% 1.19% 0.65% 0.79% 0.72% 75.14% 2013 Samsun 0.84% 0.65% 0.87% 1.06% 0.60% 0.70% 0.67% 79.61% 2014 Pay % 0.82% 0.67% 0.86% 0.97% 0.60% 0.65% 0.66% 79.89% % 0.62% 0.71% 0.80% 0.60% 0.61% 0.62% 79.60% % 0.63% 0.80% 0.87% 0.65% 0.67% 0.68% 84.94% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 127

134 İLLER İTİBARİYLE KAPASİTE RAPORLARI (2016) 2016 yılında Türkiye de Ticaret Siciline kayıtlı firmaların geçerli toplam 72 Bin 369 adet kapasite raporunun 578 adedi Samsun ilindeki firmalara aittir. Samsun ili 578 adet geçerli kapasite raporu sayısı ile 24 üncü sırada, Kapasite raporu kapsamında toplam 20 Bin 312 çalışan sayısı ile 28 inci sırada, Kapasite raporu başına 35 adet çalışan sayısı ile 45 inci sırada yer almıştır yılı kapasite raporlarına göre çalışanların mühendis sayısı payı Türkiye de %3.9 iken Samsun ilinde %3.7 oranındadır. Sn İl Adı Kap. Müh. Tekn. Usta İşçi İdari Toplam Rapor Sn İl Adı Kap. Müh. Tekn. Usta İşçi İdari Toplam Rapor Raporu Başına Raporu Başına Türkiye 72, , , ,225 2,182, ,064 2,994, Dağılım 3.9% 4.2% 6.9% 72.9% 11.0% % 1 İstanbul 20,146 21,926 24,868 35, ,159 86, , Ordu , , Bursa 5,004 10,652 7,925 15, ,785 28, , Nevşehır , , Ankara ,147 16,493 16,315 85,906 22, , Edirne ,085 11,836 1,236 14, İzmir 4,524 8,940 12,218 12, ,734 26, , Bolu ,463 1,206 18, Konya 2,695 2,492 2,423 6,075 51,342 7,963 71, Aksaray , , Kocaeli 2,398 11,298 10,460 12, ,600 26, , Adıyaman , , Gaziantep 2,297 1,752 2,237 5,693 76,719 8,624 95, Osmaniye , , Adana 1,654 2,338 2,681 5,323 42,125 6,573 59, Kastamonu , , Tekirdağ 1,572 3,902 4,626 6, ,182 13, , Batman , , Kayseri 1,571 1,749 1,456 4,399 56,420 7,007 73, Rize ,551 1,018 14, Denizli 1,549 1,405 1,902 4,573 54,168 7,035 69, Tokat , , Manisa 1,497 3,588 4,584 5,867 79,236 8, , Van , , Antalya 1,277 1,236 1,428 3,068 23,131 4,938 34, Karaman ,844 14,304 1,294 18, Mersin 1,260 1,238 1,574 3,229 25,865 4,306 36, Yalova , , Sakarya 947 2,254 2,433 3,859 42,949 5,229 57, Niğde , , Afyon ,659 16,450 1,463 20, Amasya , , Balıkesir 902 1,603 1,628 2,999 25,084 3,870 35, Yozgat , , Aydın ,006 1,726 23,404 2,961 30, Giresun , , K.Maraş ,203 2,868 37,215 2,594 44, Karabük , , Eskişehir 714 2,825 2,549 2,577 41,011 4,340 53, Erzurum , , Hatay 711 1,113 2,417 2,402 19,869 3,326 30, Kırıkkale ,635 1,045 6, Şanlıurfa ,560 12, , Erzincan , , Muğla ,882 10,730 1,407 15, Bartın , , Samsun ,008 1,786 14,264 2,216 20, Sinop , , Dağılım 3.7% 5.0% 8.8% 70.2% 10.9% % 65 Çankırı , , Malatya ,872 16,563 1,752 21, Kırşehir , , Trabzon ,098 10,027 1,263 13, Bingöl , , Uşak ,067 16,612 1,060 19, Kilis , , Diyarbakır ,255 7,282 1,156 10, Muş , , Çorum ,233 12,104 1,226 15, Artvin , , Burdur , , Kars , Kütahya ,688 19,660 2,236 27, Gümüşhane , , Isparta , , Şırnak , Düzce ,466 21,576 2,026 26, Bitlis , Çanakkale , , , Siirt , Sivas ,690 7,588 1,182 11, Hakkari Kırklareli ,084 1,667 22,115 2,954 28, Ağrı , , Mardin , , Tunceli Bilecik ,095 2,052 22, Iğdır Elazığ ,105 6, , Ardahan Zonguldak 295 1, ,494 18,116 2,890 29, Bayburt Kaynak: Sıralama Rapor sayısına göredir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 128

135 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 129

136 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İlimizde Merkez Organize Sanayi Bölgesi, Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, Bafra Karma&Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, tahsis aşamasına kadar gelen Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ve kuruluş aşamasındaki Çarşamba Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere toplam 6 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Kavak Organize Sanayi Bölgesinde parsellerin tahsisi devam etmektedir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinin unvanı tarihinde Samsun-Bafra Karma ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi şeklinde değiştirilmiştir. Bafra Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılar için arsa tahsisleri devam etmektedir. Gıda ihtisas Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunmamaktadır. Havza Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde arsa tahsis aşamasına kadar gelinmiştir. Çarşamba Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş çalışmaları hızla devam etmektedir. Samsun da Üretim ve İhracatın büyük bir kısmı başta Merkez Organize Sanayi Bölgesinde olmak üzere Organize Sanayi Bölgelerinde gerçekleşmektedir. Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 76 işyerinde 5 Bin 36 kişi istihdam edilmekte, Kavak Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 25 işyerinde 721 kişi istihdam edilmekte, Bafra Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 22 işyerinde 600 kişi istihdam edilmekte, Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesinde üretimde olan 14 işyerinde 195 kişi istihdam edilmektedir. İl genelindeki Organize Sanayi Bölgelerinde üretimde olan 137 işletmede toplam 6 Bin 552 kişi istihdam edilmektedir. AÇIKLAMA MERKEZ KAVAK BAFRA GIDA HAVZA ÇARŞAMBA TOPLAM Kuruluş Tarihi Arsanın Toplam Yüzölçümü (Hektar) PARSEL A- Parsel Sayısı B- Dolu Parsel Sayası C- Boş Parsel Sayısı İŞLETME Üretimde Olan Üretime Ara Veren İnşaat Halinde Proje Aşamasında TOPLAM Çalışan Sayısı 5, ,552 Kaynak: OSB Müdürlükleri (Temmuz 2017 itibariyle) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 130

137 1. SAMSUN MERKEZ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Kuruluş Ve Müteşebbis Teşekkül Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi; Bakanlar Kurulu'nun tarih ve 7/12207 sayılı kararına istinaden kurulmuştur. İlk Müteşebbis Teşekkül; tarihinde, Samsun Valisi nin Başkanlığında, Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Belediyesi kuruluşlarının iştiraki ile oluşmuştur. Daha sonra tarihinde Tekkeköy Belediyesi de Müteşebbis Teşekküle iştirak etmiştir. Organize Sanayi Bölgesi arsasının bulunduğu beldede Kutlukent Belediyesinin ayrı bir belediye olarak kurulması ve Fonlar Yönetmeliği'nin 31. maddesinin tarihinde değiştirilmesi sonucu tarihinde Müteşebbis Teşekkül yeniden oluşturularak; İl Vali'sinin başkanlığında, Samsun İl Özel İdaresi %33, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası %34, Kutlukent Belediyesi nin %33 katılım payı oranlarındaki iştirakleri ile teşkil edilmiştir. 15 Nisan 2000 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak, Bakanlığın OSB Sicil Defterine 26 sicil numarasıyla kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun- Merkez Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti İl Valisi nin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kutlukent Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5747 sayılı kanuna göre Kutlukent Belediyesi tüzel kişiliği, 29 Mart 2009 tarihinde yapılan Mahalli seçimler ile sona erdiğinden Müteşebbis Heyete Tekkeköy Belediyesi dahil olarak yeni Müteşebbis Heyet İl Valisi nin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Tekkeköy Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi tarihinde yapmış olduğu IV. Olağan Genel Kurulu neticesinde Müteşebbis Heyet ile devam kararı almış olup, buna göre Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti İl Valisi nin Başkanlığında 2 üye Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığından, 3 üye Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ndan, 2 üye Tekkeköy Belediyesi nden, 8 üye Katılımcılardan olmak üzere toplam 15 üyeden teşkil edilmiştir. Yerleşim Alanı Ve İmar Planı Bölge arsası; Samsun-Ordu devlet karayolunun 12. kilometresinde yer almaktadır. Bölge sınırları Doğu yönünde Azot ve Bakır fabrikaları, Güney' de 19 Mayıs ve İlkadım Küçük Sanayi Siteleri, Batı yönünde Kirazlık ırmağıdır tarihinde İmar ve İskân Bakanlığı'nca onanan "Samsun Nazım Planı"nda söz konusu yer; sanayi, Organize Sanayi ve depolama alanı olarak belirlenmiştir. Aynı alan tarihinde İmar ve İskân Bakanlığı'nca onanan 1/5000 ölçekli "Samsun Kent Bütünü Nazım İmar Planı"nda sanayi bölgesi olarak gösterilmiştir. Bu alan daha sonra tarihinde "Samsun Organize Sanayi Bölgesi" olarak onanmıştır. Bölge imar planları 3194 sayılı Kanunun 8/B maddesine göre Tekkeköy Belediye Meclisi'nce tarihinde onaylanmıştır. Bölge altyapı tesisleri uygulama projeleri Müteşebbis Teşekkül tarafından 1987 yılı içerisinde yaptırılmıştır. Bölge imar uygulama planlarına göre genel arazi kullanımı Parseller Alan (m 2 ) Dağılım Sanayi Parselleri ,22% Trafik ve Yollar ,11% Yaya Yolları ,95% Otopark ,13% Yeşil Alanlar ,80% Sosyal Tesisler ,84% Arıtma Tesisleri ,80% DSİ Kanalları ,53% Sanayi Depolama Alanı ,62% İmar Uygulama Alanı % Kaynak: Samsun Merkez OSB Müdürlüğü Bölgenin imar planındaki parselasyona göre 132 adet olan sanayi parsel adedi; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın onayı alınarak yapılan tevhitler ve imar plan değişiklikleri neticesinde 104 adet olarak tescil edilmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 131

138 Merkez OSB Sosyal Tesisleri Bölgede yer alan sanayi parselleri dışında idari ve sosyal tesisler için ilk imar planına göre ayrılan m 2 alanda yapılması öngörülen tesisler ve son imar planına göre idari ve sosyal tesisler aşağıdaki şekilde planlanmıştır. İLK İMAR PLANI Alan[m 2 ] SON İMAR PLANI Alan[m 2 ] Tır Parkı OMÜ Yeşilyurt Meslek Yüksekokulu , 19 Sosyal Tesisler OKA Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı 6.869, 12 Eğitim Tesisleri TSE Samsun Ürün Belgelendirme Müdürlüğü 2.856, 44 Ticaret Tesisleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Bölge Kalibrasyon ve Metroloji laboratuvarı 1.920, 62 Anaokulu-Kreş Bölge İdare Merkezi ve Samsun Uluslararası Akredite Metal, Metroloji ve Kalibrasyon Lab , 81 Bölge İdare Merkezi Cami 9.098, 25 Cami Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi 2.662, 88 Sağlık Merkezi KOSGEB Samsun Müdürlüğü 4.289, 52 Lokal Tesisleri Sosyal Tesis Alanları 4.205, 94 Bankacılık Hizmetleri PTT ve Karakol 700 TOPLAM TOPLAM , 77 Kaynak: Samsun Merkez OSB Müdürlüğü Sanayi Parsellerindeki Faaliyetler Açıklama Firma Adedi Parsel Adedi Parsel Alanı [m 2 ] İstihdam ÜRETİME GEÇEN ÜRETİMİNE ARA VEREN PROJE HALİNDE ,- TOPLAM Kaynak: Samsun Merkez OSB Müdürlüğü Bölgede faaliyette olan fabrikalarda; Karbon üretimi, tekstil ürünleri, endüstriyel mutfak, kuruyemiş, oluklu mukavva ve ofset baskılı koli, helva, yapı kimyasalları, üre formaldehit sanayi tutkalı, plastik ayakkabı, cam karo mozaik (btb), su filtreleri motopomp, modüler mobilya, medikal ürünler, orman ürünleri, hazır mutfak, teflon tava, çelik raf, dişli çark ürünleri, alüminyum profil, tıbbi ve cerrahi aletler, makina konstrüksiyon, örme tel, ısı cihazları, oto gömlek-segman, tıp gazı, Ev ve otel tekstil ürünleri, vulkollan ürünleri, plastik poşet, hazır yatak, yorgan, sünger, hastane donanımı, silah üretimi, polietilen bağlantı parçaları, otomotiv yan sanayi, okul malzemeleri, güneş enerji sistemleri, elektrik malzemeleri, petrol ürünleri ekipmanları, elektro mekanik parça, dalgıç pompa, ısıcam, lokum-şekerleme, vana, demir, yem, bakır levha, pik- sfero, alüminyum levha, lastik ayakkabı, strafor ürünlerinin üretimi yapılmakta ve doğrudan Kişi istihdam edilmektedir. Üretimine ara veren fabrikalarda; kuruyemiş, tül, bakır levha ve styrapor ürünleri üretimleri yapılmaktadır. Bu fabrikalar tekrar işletmeye açıldığında 175 kişinin istihdam edileceği tahmin edilmektedir. Proje aşamasındaki firmalarda; makine konstrüksiyon ürünleri üretimi yapılacaktır. Bölgedeki tüm fabrikalar faaliyete geçtiğinde toplam istihdamın kişi civarında olacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca bölgemizde Yeşilyurt Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kurulan ve işletilen 144,155 MWm / 139,643 MWe kurulu gücünde Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı bulunmaktadır. Samsun-Merkez OSB Üretimdeki Firmaların Sektörel Dağılımı Sn Sektör Fabrika Sayısı Pay (%) 1 Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı % 2 Ana Metal Sanayi % 3 Kimyasalların Ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı % 4 Kauçuk Ve Plastik Ürünlerin İmalatı % 5 Diğer İmalatlar % 6 Gıda Ürünleri İmalatı % 7 Bilgisayarların, Elektronik Ve Optik Ürünlerin İmalatı % 8 Ağaç, Ağaç Ürünleri Ve Mantar Ürünleri İmalatı % 9 Tekstil Ürünlerinin İmalatı % 10 Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı % 11 Elektrikli Teçhizat İmalatı % 12 Mobilya İmalatı % 13 Giyim Eşyalarının İmalatı % 14 Kâğıt Ve Kâğıt Ürünlerinin İmalatı % Toplam % Kaynak: Samsun Merkez OSB Müdürlüğü İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 132

139 2. SAMSUN -KAVAK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Kuruluş Ve Müteşebbis Teşekkül Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'nın tarih ve 1620 sayılı yazısı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın 1993 yılı yatırım programına dâhil edilmiştir. Müteşebbis Teşekkül tarihinde İl Vali'sinin Başkanlığında Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kavak Belediyesi kuruluşlarının iştiraki ile oluşmuştur. 15 Nisan 2000 tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu nun gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak Bakanlığın OSB Sicil Defterine 27 sicil numarası ile kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti ; İl Valisinin Başkanlığında Samsun Yatarım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Samsun Ticaret Ve Sanayi Odası, Kavak Belediyesi Kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Yer Seçimi: Bölge arazinin yer seçim etüdü Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca tarihinde yapılmıştır. Alternatif alanlar içerisinden Çamlık mevkiinde arazi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca tarihinde uygun bulunmuş ve bu alanda 104 hektar planlanabilir büyüklükteki arazide bölgenin kurulması Devlet Planlama Teşkilatı tarafından onaylanmıştır. Seçilen arazinin yüzölçümü m 2 olup m 2 (%62) hazine arazisi m 2 si (%38) şahıs arazileridir. Yerleşim Alanı Ve İmar Planı: Bölgenin 1/1000 ölçekli hâlihazır haritası İller Bankası16. Bölge Müdürlüğünce hazırlanmıştır. Bölgenin imar planları ise Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın girişimleri ile bedelsiz olarak TOBB Sanayi Dairesi tarafından hazırlanmıştır. Yapılan 1/2000 ölçekli imar planı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın görüşüne sunulmuş, verilen talimat ve görüşler doğrultusunda hazırlanan 1/1000 ölçekli imar uygulama planları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca l998 tarih ve 3861 sayılı yazıları ile uygun görüşle vize edilmiştir. İmar uygulama planları bunu takiben Kavak Belediye Meclisinin l998 tarih ve 11 sayılı kararı ile onaylanarak kesinlik kazanmıştır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak kesinlik kazanan son parselasyon planına göre genel arazi kullanımı aşağıda tablo halinde verilmiştir. İmar Uygulama Alanı Alan (m 2 ) Pay(%) Sanayi Parselleri 772, % Sosyal Tesisler 48, % Arıtma Tesisleri 45, % Rekreasyon Alanı 16, % TEDAŞ 16, % Trafik ve Yollar 61, % Çevre Bandı ve Yeşil Alanlar 431, % Toplam 1,393, % Kaynak: Samsun-Kavak OSB Müdürlüğü Sanayi Parsellerinin Dağılımı 140 HEKTARA GÖRE 50 HEKTARA GÖRE Sanayi Parselleri Parsel Adedi Yüz ölçüm Toplamı (m 2 ) Sanayi Parselleri Parsel Adedi Yüz ölçüm Toplamı (m 2 ) 7000 m 2 ye kadar m 2 ye kadar m m m m m 2 den büyük m 2 den büyük TOPLAM Kamulaştırma Dışı Tutulan TEİAŞ Trafo Merkezi Kaynak: Samsun-Kavak OSB Müdürlüğü TOPLAM Bölgenin alt yapısı tamamlanan 50 hektarlık kısmında 40 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Bu parsellerin toplam yüzölçümü m 2 dir. Bölgede tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5084 sayılı ve tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5350 sayılı yasalar ve bu yasalara ait yönetmelikler kapsamında 34 firmaya bedelsiz arsa tahsisi yapılmıştır. Bu şekilde kanunun yürürlüğe girdiği tarihinden bugüne kadar 37 firmaya 43 adet parsel bedelsiz tahsis edilmiştir. Ayrıca 2 adet parsel TEİAŞ ne 154 KV Trafo Merkezi yapımı için tahsis edilmiştir sayılı Bedelsiz Arsa Tahsisine ilişkin kanunun tarihinde sona ermesi sebebiyle yatırımcılara bölgede bedelli arsa tahsisine başlanmış olup arsa tahsis bedeli 15.-TL/m 2 belirlenmiş olup Bölgemizde bedelli, arsa tahsisine başlanılmıştır. Bu kapsamda 2 firmaya bedelli arsa tahsisi yapılmış olup firmalar üretime başlamıştır. Bölgede bu güne kadar toplam 37 firmaya 43 parsel tahsis edilmiştir bu firmalardan 25 firma üretime geçmiştir. 11 firma inşaat aşamasında, 1 firma da proje aşamasındadır. Üretimde olan firmalardaki istihdam sayısı 721 kişidir. Yapılan tahsislerin tümünde faaliyete geçildiğinde öngörülen istihdam 1273 kişi olacaktır sayılı OSB Kanununa eklenen geçici 9 maddeye göre Bölgemizde yatırım yapacak firmalara %70 indirimli arsa tahsisi yapılmaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 133

140 3. SAMSUN BAFRA KARMA VE MEDİKAL İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Kuruluş Ve Müteşebbis Heyet: Samsun Bafra OSB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının tarih ve sayılı kararı ile 1997 yılında yatırıma dâhil edilmiştir. Müteşebbis Heyet tarihinde Samsun Valisinin başkanlığında İl Özel İdaresi %10, Bafra Ticaret ve Sanayi Odası %90 hissesinden teşekkül edilmiştir tarihinde yayınlanan 4562 sayılı OSB kanununa göre yeniden düzenlenen Müteşebbis Heyet, sicil kayıt defterine 104 nolu sicille kaydedilmiş olup, Samsun Valisi Başkanlığında İl Özel İdaresinin %29, Bafra Belediyesinin %5, Bafra Ticaret ve Sanayi Odası nın %36 hissesinden teşekkül edilmiştir Sayılı Kanun un 25.Maddesine göre Samsun İl Özel İdaresinin % 29 luk payı Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına devredilmiştir. İl Valisinin Başkanlığında Müteşebbis Heyet Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının %29, Bafra Belediyesinin %35 ve Bafra Ticaret ve Sanayi Odasının %36 hissesinden teşekkül edilmiştir tarihinde T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanan OSB Kuruluş Protokolü ile Bölgemizin 79 Sanayi Parselinden oluşan II.Etab ının yalnızca Medikal ve Cerrahi Aletler üreten firmalara tahsis edilebilmesi için Medikal İhtisas OSB olarak onaylanarak, Bölgemizin adı Samsun-Bafra Karma Ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi olmuştur. OSB nin Arazi İktisabı: Bölge için tahsis edilen arazinin tamamı Maliye Hazinesine ait olduğundan metrekare birim bedeli Hazine tarafından 1.5 kr. olarak belirlenmiş olup tamamı 34, TL tarihinde Kamulaştırılmış olup Tapusu İl Tüzel kişiliği adına tescil edilmiştir tarihinde yürürlüğe giren 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri kanununa göre, Bölgenin Tapusu tarihinde OSB Tüzel kişiliği adına tescil edilmiştir. Yerleşim Alanı Ve İmar Planı: Organize Sanayi bölgesi Bafra ilçe merkez yerleşiminin güneyinde Bafra-Samsun Karayoluna 5 km uzaklıkta, Doğankaya (Martıkale) mevkiinde, 228 hektar alan üzerinde yer almaktadır. Bafra Organize Sanayi Bölgesi Mevzi İmar Planı tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. Bölge imar uygulama planlarına göre genel arazi kullanım oranları aşağıdaki tablo halinde verilmiştir. Parseller Alan (Ha) Toplam Alana Oranı (%) Parseller Alan (Ha) Toplam Alana Oranı (%) 1.Sanayi Parselleri % 8.Sağlık Koruma Bandı % 2.İdari ve Sosyal Tesisler % 9.Yollar-Otoparklar % 3.Sosyal Donatı Alanı % 10.Yeşil alanlar % 4.Eğitim % 11.Trafo Merkezi % 5.Gümrük % 12.Spor Alanları % 6.Teknik Altyapı Alanı % 13.Helikopter Pisti % 7.Arıtma Tesisi % 14.Akaryakıt İstasyonu % Toplam % Kaynak: Samsun Bafra Karma Ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Bölgenin imar planındaki parselasyona göre 143 adet olan sanayi parsel adedi; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın onayı alınarak yapılan tevhitler ve imar plan değişiklikleri neticesinde 137 adet olarak tescil edilmiştir. Sanayi Parsellerindeki Faaliyetler Açıklama Firma Adedi Parsel Adedi Parsel Alanı [m 2 ] İstihdam ÜRETİMDE OLAN , ÜRETİME ARA VEREN , PROJE HALİNDE , İNŞAAT AŞAMASINDA , TOPLAM , Kaynak: Samsun Bafra Karma Ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Samsun-Bafra Karma ve Medikal İhtisas OSB Üretim Sektörel Dağılım Tablosu Sn Sektör Üretimdeki Fabrika Sayısı 1 Gıda Ürünleri İmalatı 11 2 Kimyasalların Ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı 1 3 Kauçuk Ve Plastik Ürünlerin İmalatı 3 4 Ana Metal Sanayi 4 5 Tarım Aletleri İmalat Sanayi 2 6 Kapalı Firma 2 7 Diğer İmalatlar 1 Toplam 24 Kaynak: Samsun Bafra Karma Ve Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi II. Etap (Medikal İhtisas Osb) Altyapı İhalesi: Medikal İhtisas OSB ye ait II. Etabımızın altyapı ihalesi için gerekli kararlar ve belgeler ilgili bakanlığımıza sunularak 2017 Yılı Yatırım programına dâhil edilmiştir.14 Ocak 2017 tarihli Resmi Gazetede ,00 TL tutarla yatırım programına alınan II. etaba Bakanlık tarafından Yeni Proje olarak ,00 TL ödenek tahsis edilmiştir. II. etaba ait altyapı ihalesi öncesi şeritvari yol harita, Zemin Araştırma Raporu ve Altyapı Uygulama Projeleri ve Keşif Dosyası hazırlamasından oluşan Projeler teklif alma usulü ile -7 firmadan kapalı zarf usulü teklif alınmış- en düşük teklifi veren proje firmasına verilmiştir Yılı son çeyreğinde Altyapı ihalesine çıkılması beklenmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 134

141 4.SAMSUN GIDA İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Kuruluş Ve Müteşebbis Heyet Samsun-Gıda Organize Sanayi Bölgesi, kuruluş protokolü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tarihinde onaylanmış ve Müteşebbis Heyet kurularak tüzel kişilik Bakanlık sicil defterine 252 no ile işlenerek tescil edilmiştir. Müteşebbis Heyet İl Valisi nin Başkanlığında, Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı %30, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası %21, Samsun Büyükşehir Belediyesi %21, Samsun Ticaret Borsası %21, Tekkeköy Belediyesi %7 katılım payı ile kurulmuştur. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda; Bölgenin Jeolojik-Jeoteknik Etütleri yapılmıştır. Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Belgesi alınmıştır. Nazım ve Uygulama İmar Planları, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nca onaylanmış, İl İdare Kurulu kararı ile kesinleşmiştir. Alt Yapı Mühendislik Hizmetleri işi ihale edilerek Avan Projeler tamamlanmıştır. Yol Zemin Araştırma Etütleri yapılarak hazırlanan rapor Bakanlıkça onaylanmıştır. Alt Yapı Uygulama Projeleri kapsamında Yollar, İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi, Kanalizasyon Şebekesi, Yağmur Suyu Drenajı, Orta ve Yüksek Gerilim Elektrik Şebekesi ve Enerji Nakil Hattı Projeleri, Telekom altyapısı ile iletişim altyapısına yönelik ADSL, ADSL+2, Genişbant hizmetlerinin verilmesi maksadıyla fiber optik kablo şebekesi projesi tamamlanmıştır. Parselasyon Planları kesinleşmiş, mahalli tapu dairesinde OSB Tüzel Kişiliği adına tescil işlemleri yapılmıştır. Yerel ve ulusal basında 19 Haziran 22 Temmuz 2009 tarihleri arasında periyodik aralıklarla yayınlanan ilanlar ile 01 Ağustos 2009 tarihine kadar arsa tahsis başvurularının yapılması yatırımcılara duyurulmuştur. Verilen süre içerisinde 58 adet Yatırım Başvurusu yapılmıştır. Bu 58 adet yatırım başvurusunda için öngörülen Toplam Yatırım Tutarı TL, İstihdam Edilecek Kişi Sayısı Kişi, Talep Edilen Arsa Büyüklüğü m 2 idi. Yatırım Başvuruları Müteşebbis Heyetimizce büyük bir titizlik ve hassasiyetle incelenmiş, sınırlı arsa büyüklüğü nedeniyle ancak 25 adet yatırım teklifine arsa tahsisi yapılmasına karar verilmiştir. Yatırıma konu edilecek ve arsa tahsisi yapılmasına karar verilen 25 adet yatırım teklifinin toplam yatırım tutarı TL, sağlayacağı doğrudan istihdam kişidir. Bölgeden yeni arsa talepleri de devam etmektedir. Bu yoğun talebe rağmen bölgenin tahsis edilebilir parsel büyüklüğü ,65 m 2 dir. Dolayısıyla talep yoğunluğu ile karşılaştırıldığında bölge büyüklüğü kısıtlı ve yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle genişleme ile ilgili hazırlıklara başlanmış olup toplamda ,80 m 2 alan OSB bünyesine katılacaktır. Genişleme ile ilgili çalışmalar ÇED Raporunun hazırlanması aşmasındadır. Arsa tahsisi yapılamayan 33 firmanın yatırım teklifleri toplamı TL sağlayacağı istihdam kişi ve talep edilen arsa büyüklüğü m 2 dir. Süreç içerisinde 10 adet parsel boşalmış, sayı 15 e inmiştir. Boşalan parsellerin yeniden tahsisi için gazete ilanı verilerek de son başvuru alınmıştır. 10 adet parsel için 22 başvuru yapılmış olup, Müteşebbis Heyetimizin tarihli toplantısında 11 adet parselin 4562 sayılı OSB yasasının geçici 9. maddesine göre yeniden tahsisi yapılmıştır. Gıda Organize Sanayi bölgesinde bulunan toplam 24 sanayi parselinin tamamı 22 firmaya tahsis edilmiştir. 14 parselde üretim yapılmakta, 3 parsel proje aşamasında, 7 parsel de inşaat aşamasındadır. Arsa tahsislerinin sektörel dağılımında Sektör Firma Sayısı Alan (m 2 ) Pay(%) Entegre Yem Üretimi 2 39, % Bitkisel İlaç Üretimi 3 66, % Bitkisel Yağ Üretimi 1 6, % Soya, mısır, pirinç unu, un, irmik 2 33, % Süt Ürünleri işleme sektörü 3 35, % Et Ürünleri işleme sektörü 2 13, % Deniz Ürünleri İşleme 1 7, % Sebze Meyve İşleme ve Paketleme 4 34, % Konsantre Meyve Suyu Üretimi 1 6, % Gofret vb. Ürünler, Helva, Reçel 3 16, % TOPLAM , % Kaynak: Samsun Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Altyapı: Tüm Altyapı İşleri bitirilmiş olup, kesin kabul yapılmıştır. Son hak ediş itibarı ile net harcanan para, TL dir. Elektrik Altyapısı da tamamlanarak geçici kabulü yapılmış ve sisteme enerji verilmiştir. Son hak ediş itibarı ile net harcanan para, TL dir. İletişim ile ilgili Telekom la protokol yapılmış ve tüm fiber hat döşenmesi Telekom tarafından bedelsiz olarak tamamlanmıştır. Üstyapı: Üstyapı olarak toplam 19 adet firma İnşaat Ruhsatı almış, bunlardan 5 adedi çeşitli seviyelerde inşa halindedir. 14 adet firma üretime geçmiştir. Bu zamana kadar yapılan toplam istihdam 195 kişidir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 135

142 5. HAVZA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Havza Organize Sanayi Bölgesi 965 dönüm arazi üzerine kurulmuş olup toplam 68 adet parsel mevcuttur. OSB nin su ihtiyacının karşılanması maksadıyla DSİ 7. Bölge Müdürlüğünün hazırladığı jeolojik raporlar doğrultusunda 210 metrelik sondaj yaptırılmış, 5 lt/sn miktarında su bulunmuştur. İdare binasının proje çalışmaları tamamlanmış olup, binanın yapım işine başlanmıştır. Karayolu ile OSB arasındaki 2 Bin metre uzunluğundaki ana ulaşım yolunun istimlak planları hazırlanmış olup, istimlak çalışmaları Samsun Büyükşehir Belediyesi nce yapılmaktadır. İstimlak çalışmalarının tamamlanmasına müteakip yol yapım çalışmaları Samsun Büyükşehir Belediyesince yapılacaktır. OSB alanı içerisinde imar planında koruma bandı olarak gösterilen m² lik alanın DDY ye bitişik olan m² lik bölümüne yükleme boşaltma rampalarının yapılması için TCDD yetkilileriyle yapılan görüşmeler olumlu yönde devam etmektedir. OSB alanına doğalgaz götürülmesi için doğalgaz şirketi ile görüşmeler devam etmektedir. Elektrik Şebekeleri ve (ENH) Enerji Nakil Hattı çalışmaları bitme aşamasında olup, geçici kabul için hazırlıklar devam ediyor. Yol, su, kanalizasyon, atık su, Telekom, altyapı işleri tamamlanmış olup, noksanlıkların tamamlanması ve sahaya elektrik, su verilmesine müteakip geçici kabul işlemlerine başlanacaktır. Parsel Bilgileri Parsel Tipi Parsel Alanı (m²) Parsel adedi Toplam Alan (m²) Oran % B Tipi Sanayi Parseli ,45 C Tipi Sanayi Parseli ,38 D Tipi Sanayi Parseli ,49 E Tipi Sanayi Parseli ,76 Toplam Sanayi Parseli Teknik Altyapı Alanı ,89 İdari ve Sosyal Tesis Alanı ,95 Arıtma tesis Alanı ,40 Hizmet ve Destek Alanı ,08 Sağlık Koruma Bandı ,49 Yeşil Alanlar ,88 Yollar ,23 TOPLAM m² 100 % Kaynak: Samsun Havza İhtisas Organize Sanayi Bölgesi 6.ÇARŞAMBA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Çarşamba İlçemizde Organize Sanayi Bölgesi ihtiyacı, uzun yıllardan beri dile getirilmiş olmakla birlikte, Çarşamba Ovası üzerinde kurulmuş olan ilçemizdeki arazilerin tamamına yakınının, mutlak tarım arazisi niteliğinde olması nedeniyle, bir talepten öteye taşınamamıştır. Bu konuda somut adım, 2013 yılının sonlarında atılmış, Çarşamba Ticaret ve Sanayi Odası, Çarşamba Ticaret Borsası ve Çarşamba Belediyesi, tarafından yapılan hazırlık çalışmalarına Valiliğimizin de destek vermesiyle, süreç hızlanmıştır. Mevcut İmar Planları ve Çevre düzeni Planlarında, İlçemizde Sanayi alanı olarak belirlenen tek arazi, mülkiyeti Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ne ait, Çarşamba Şeker Fabrikasının arazileridir yılı sonlarında, Çarşamba OSB Bilgilendirme Raporu hazırlanarak, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı na gönderilmek üzere, Samsun Valiliğine teslim edilmiştir. Valiliğimizin gerekli incelemeleri sonrasında, olumlu mütalaasıyla Bakanlığa gönderilen dosyamız, uygun bulunarak yer tahsis komisyonu görevlendirilmiştir. Yer tahsis Komisyonunun 2016 Kasım ve 2017 Ocak aylarında yapmış olduğu çalışma ve toplantılar neticesinde; Çarşamba Şeker Fabrikası ndan ayrılan 822 dekarlık alanda, Çarşamba Organize Sanayi Bölgesinin kurulması, ilgili tüm kurumların olumlu görüşleri neticesinde uygun bulunmuş, hazırlanan rapor, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımıza gönderilmiştir. Özelleştirme Yüksek Kurulunun(ÖYK) tarihli toplantısında, 2016/104 sayılı kararı ile Çarşamba OSB nin kurulması planlanan arazinin, taleplerimiz doğrultusunda, Maliye Hazinesine devredilmesine karar verilmiştir. Söz konusu devir işlemleri Çarşamba Tapu Sicili Müdürlüğünce tarihinde tamamlanarak, arazinin Çarşamba Organize Sanayi Bölgesi kurulmak üzere devredildiği şerhi düşülmüştür. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının tarih sayılı yazısıyla OSB arazisinin kesinleştirildiği tarafımıza bildirilmiştir. Bu gelişmeyle, uzun yıllardan beri süre gelen Çarşamba Organize Sanayi Bölgesinin arazi problemi, çözülmüştür. Şu an itibariyle, Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından %25 oranında payla, Çarşamba Belediye Başkanlığı %26 oranında payla ve Odamız % 25 oranında payla Çarşamba Organize Sanayi Bölgesine katılmak için yetkili organlarından gerekli kararları almış Müteşebbis heyetteki temsilcilerini belirlemiş kısacası; OSB Kuruluş Protokolünü imzalamak için gerekli işlemlerini tamamlamıştır. OSB Kuruluş Protokolünün hazırlanarak imzalanması ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızca onaylanmasından sonra Çarşamba Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişilik kazanacaktır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 136

143 KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 137

144 KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ (KSS) Samsun ilinde Nisan 2017 itibariyle toplam 15 adet küçük sanayi sitesi mevcut olup bu sanayi sitelerinde toplam 7 Bin 817 adet işyerinde 22 bin 445 kişi çalışmaktadır. Tekkeköy ilçesinde 3 adet, Canik ilçesinde 2 adet, Çarşamba ilçesinde 1 adet, Bafra ilçesinde 2 adet, Terme ilçesinde 1 adet, Ondokuzmayıs ilçesinde 1 adet, Alaçam ilçesinde 1 adet, Vezirköprü ilçesinde 1 adet, Havza ilçesinde 2 adet ve Ladik ilçesinde 1 adet küçük sanayi sitesi mevcuttur. En fazla işyeri Bin 750 işyeri ile Canik ilçesinde yer alan Gülsan Sanayi Sitesinde bulunmakta ve bu KSS de yaklaşık 7 Bin kişi çalışmaktadır. Samsun da yer alan 15 adet sanayi sitesinde işyeri başına ortalama çalışan sayısı 2.9 kişidir. Sn Kooperatif Adı Adres Dolu İşyeri Dolu İşyeri Payı (%) Boş İşyeri Toplam Çalışan Sayısı Toplam Çalışan Sayısı Payı (%) Dolu İşyeri Başına Düşen Ortalama Çalışan Sayısı 1 Samsun Gülsan S.S. Canik 1, % 0 7, % Samsun 19 Mayıs S.S. Atakent Bulv. Kutlukent Tekkeköy 1, % 40 3, % Samsun İlkadım S.S. İstiklal Mah.Tekkeköy % 192 1, % Samsun Merkez S.S. Yeni Mah. Canik % 0 2, % Çarşamba S.S. Beylerce Mah. Çarşamba % 0 2, % Samsun Örnek S.S. Tekkeköy % 135 1, % Terme S.S. Çangallar Mah.Terme % 0 1, % Bafra 1.Bölüm S.S. Fevzi Çakmak Mah. Bafra % % Vezirköprü S.S. Fazıl Ahmet Paşa Mah.Vezirköprü % 0 1, % Bafra 2.Bölüm S.S. Alparslan Mah. Bafra % % Alaçam S.S. Alparslan Mah. Alaçam % % Ladik S.S. Sanayi Mah.Ladik % % Havza S.S. İnönü Mah. Havza % % Mayıs İlçesi S.S. 19 Mayıs İlçesi % % Yirmibeş Mayıs S.S. Havza % % 1.4 Toplam 7, % , % 2.9 Kaynak: Samsun Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, sıralama dolu işyeri sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 138

145 İSO 500 FİRMALARI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 139

146 TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU İstanbul Sanayi Odası nın yapmış olduğu Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketine göre 2016 yılında ankete katılan ilk 500 sanayici arasına 5 adet, ikinci 500 sanayici arasına da 5 adet Samsun firması girmiştir. Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketine göre ilk bin sanayici arasına 2005 yılında toplam 7 adet Samsun firması girmişken 2016 yılında 10 adet Samsun firması girmiştir. Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu anketinde ilk bin sanayici içinde üretimden net satış payı 2005 yılında %0.44 olan Samsun firmalarının 2016 yılında payı %0.54 olarak gerçekleşmiştir. Yıl İSO 500 FİRMA SAYISI FİRMA SAYI PAYI(%) İlk 500 İkinci 500 İlk 1000 İlk 500 İkinci 500 İlk % 0.80% 0.70% % 1.00% 0.80% % 1.20% 0.80% % 1.60% 1.10% % 1.00% 0.90% % 1.20% 1.00% % 1.40% 1.20% % 2.00% 1.40% % 2.00% 1.30% % 1.60% 1.30% % 1.20% 1.20% % 1.00% 1.00% Kaynak: Yıl ÜRETİMDEN NET SATIŞ TOPLAMI SAMSUN ÜRETİMDEN SAMSUN TÜRKİYE NET SATIŞ PAYI(%) İlk 500 İkinci 500 İlk 1000 İlk 500 İkinci 500 İlk 1000 İlk 500 İkinci 500 İlk ,987, ,385, ,373, ,338,473,341 21,139,837, ,478,310, % 1.05% 0.44% ,633, ,782,580 1,126,416, ,321,688,472 25,817,254, ,138,942, % 1.13% 0.55% ,528, ,640, ,168, ,503,444,272 29,743,223, ,246,667, % 1.30% 0.41% ,147, ,707,483 1,325,855, ,361,798,019 32,934,576, ,296,374, % 1.57% 0.49% ,108, ,113,689 1,088,221, ,282,176,673 31,904,411, ,186,588, % 1.13% 0.46% ,248, ,246,472 1,290,494, ,041,677,879 39,390,024, ,431,702, % 1.23% 0.45% ,480,293, ,021,164 2,303,314, ,930,304,245 49,935,954, ,866,259, % 1.65% 0.63% ,392,613,317 1,057,938,477 2,450,551, ,569,146,059 53,400,698, ,969,844, % 1.98% 0.61% ,177,385,103 1,294,124,727 2,471,509, ,749,083,620 59,686,197, ,435,281, % 2.17% 0.57% ,060,883,493 1,046,276,092 3,107,159, ,316,850,936 66,078,582, ,395,433, % 1.58% 0.65% ,379,653, ,315,094 3,328,968, ,025,418,631 70,571,880, ,597,298, % 1.35% 0.65% ,128,544, ,821,568 3,021,365, ,944,138,002 77,834,950, ,779,088, % 1.15% 0.54% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 140

147 YILLAR İTİBARİYLE SAMSUN İSO 500 FİRMALARI 2016 YILI; İSO İlk 500 firma arasına 5, ikinci 500 firma arasına da 5 Samsun firması girmiştir. Liste 2016 Sıra 2015 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik End. ve Liman İşletm. Ltd. Şti. Samsun ,165, Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,679,352 İlk Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,588, Borsan Kablo Elektrik Aydın. İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,698, Karaçuha Tarım Ürünleri İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,412,670 İkinci 500 Kaynak: Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,320, Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,109, Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,158, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,551, Yeşilyurt Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Samsun ,682, YILI; İSO İlk 500 firma arasına 6, ikinci 500 firma arasına da 6 Samsun firması girmiştir. Liste 2015 Sıra 2014 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşlet.Ltd. Şti. Samsun ,654, Samsun Makina Sanayi A.Ş. Samsun ,134,487 İlk Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma İnş. San.ve Tic.A.Ş. Samsun ,879, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,287, Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,902, Karaçuha Tarım Ürünleri İth.İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,795,131 İkinci 500 Kaynak: Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,631, Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,266, Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,224, Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,170, Yeşilyurt Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Samsun ,035, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,985, YILI; İSO İlk 500 firma arasına 5, ikinci 500 firma arasına da 8 Samsun firması girmiştir. Liste 2014 Sıra 2013 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşlet.Ltd.Şti. Samsun ,099, Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma İnş.San.ve Tic.A.Ş. Samsun ,264,048 İlk Samsun Makina Sanayi A.Ş. Samsun ,074, Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,414, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,031,420 İkinci 500 Kaynak: Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,860, Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,974, Karaçuha Tarım Ürünleri İth.İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,978, Samsun Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,898, Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,614, Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,921, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,028, YILI; İSO İlk 500 firma arasına 3, ikinci 500 firma arasına da 10 Samsun firması girmiştir. Liste 2013 Sıra 2012 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşlet.Ltd.Şti. Samsun ,069,500 İlk Samsun Makina Sanayi A.Ş. Samsun ,987, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,328,104 İkinci 500 Kaynak: Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma İnş.San. ve Tic.A.Ş. Samsun ,015, Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,662, Karaçuha Tarım Ürünleri İth. İhracat San.ve Tic.Ltd.Şti. Terme ,802, Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,501, Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,456, Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,968, Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,354, Yemsel Tavukçuluk Hay.Yem Hammad.San.ve Tic.A.Ş. Samsun ,212, Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,494, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,656,530 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 141

148 2012 YILI; İSO İlk 500 firma arasına 4, ikinci 500 firma arasına da 10 Samsun firması girmiştir. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Liste 2012 Sıra 2011 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik End. ve Liman İşlet. Ltd. Şti. Samsun ,423,844 İlk Samsun Makina Sanayii A.Ş. Samsun ,538, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,853, Borsan Kablo Elektrik Aydınlatma İnş.San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,797,706 İkinci 500 Kaynak: Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,263, Sampa Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,654, Elektrosan Elektro Bakır Sanayii A.Ş. Samsun ,947, Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,804, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,271, Yemsel Tavukçuluk Hayv.Yem Ham.San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,722, Erçal Fındık Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,389, Karaçuha Tarım Ürünleri İth.İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,034, Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,756, Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,093, YILI; 2011 yılında İSO İlk 500 firma arasına 5, ikinci 500 firma arasına da 7 Samsun firması girmiştir. Liste 2011 Sıra 2010 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış(TL) Yeşilyurt Demir Çelik End. ve Liman İşlet. Ltd. Şti. Samsun ,896, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,174,005 İlk Özyılmaz Fındık Tic. ve San. Ltd. Şti. Çarşamba ,556, Karaçuha Tarım Ürünleri İth. İhr. San. ve Tic.Ltd.Şti. Terme ,735, Samsun Makina Sanayii A.Ş. Samsun ,930,157 İkinci 500 Kaynak: Yemsel Tavukçuluk Hayv.Yem Ham.San.ve Tic.A.Ş. Samsun ,644, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,574, Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş. Vezirköprü ,035, Elif Fındık San. ve Tic. Ltd. Şti. Terme ,213, Borsan Elektrik Malz. İmalat San.ve Tic.Ltd.Şti. Samsun ,106, Elektrosan Elektro Bakır Sanayii A.Ş. Samsun ,847, Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,599, YILI; 2010 yılında İSO İlk 500 firma arasına 4, ikinci 500 firma arasına da 6 Samsun firması girmiştir. Liste 2010 Sıra 2009 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış (TL) Yeşilyurt Demir Çelik End. ve Liman İşl. Ltd. Şti. Samsun ,380,769 İlk Samsun Makina San. A.Ş. Samsun ,228, Özyılmaz Fındık Tic. San. Ltd. Şti. Çarşamba ,707, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,931,587 İkinci 500 Kaynak: Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,893, Yemsel Tavukçuluk Hayv. Yem Ham.San.ve Tic.A.Ş. Samsun ,842, Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt San. A.Ş. Vezirköprü ,084, Elektrosan Elektro Bakır San. A.Ş. Samsun ,573, Samsun Yem San. ve Tic. A.Ş. Samsun ,790, Bafra Eriş Un Yem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Bafra ,062, YILI; İSO İlk 500 firma arasına 4, ikinci 500 firma arasına da 5 Samsun firması girmiştir. Liste 2009 Sıra 2008 Sıra Kuruluşlar Kayıtlı Odası Firma Sıra Üretimden Net Satış (TL) Yeşilyurt Demir Çelik End. ve Lim.İşl. Ltd. Şti. Samsun ,107,246 İlk Samsun Makina Sanayii A.Ş. Samsun ,315, Ulusoy Un Sanayi ve Ticaret A.Ş. Samsun ,718, Özyılmaz Fındık Tic. San. Ltd. Şti. Çarşamba ,967,215 İkinci 500 Kaynak: Bafra Eriş Un Yem Gıda San. ve Tic. A.Ş. Bafra 96,012, Adeka İlaç San. ve Tic. A.Ş. Samsun 94,997, Yemsel Tavukçuluk Hayv. Yem Ham.San.ve Tic.A.Ş. Samsun 79,060, UNSAN Un Sanayi ve Ticaret A.Ş. Samsun 47,314, Samsun Yem Sanayi ve Ticaret A.Ş. Samsun 43,728,352 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 142

149 SAMSUN SERBEST BÖLGESİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 143

150 SAMSUN SERBEST BÖLGESİ Samsun Serbest Bölgesi, Samsun Liman sahası içinde 20 Mart 1998 tarihinde Resmi açılışı yapılarak hizmete girmiştir. Samsun Serbest Bölgesinin yer ve sınırları 27 Kasım 1995 tarih ve 95/7523 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenmiş ve m² lik bir alanda TCDD den devralınmak suretiyle kurulmuştur. Samsun Serbest Bölgesinin toplam ticaret hacmi 2015 yılında 120 Milyon 919 Bin 752 dolar iken bu rakam 2016 yılında 80 Milyon 897 bin 235 dolar olarak gerçekleşmiştir döneminde Samsun Serbest bölgesinin toplam ticaret hacmi %579.4 oranında artmıştır. Samsun Serbest bölgesinin 2016 yılında bir önceki yıla göre toplam ticaret hacmi %33.1 oranında azalmıştır yılında Samsun Serbest Bölgesi nde, bölgeden yurtdışına 10 Milyon 80 Bin dolar, bölgeden Türkiye ye 35 Milyon 696 Bin dolar, Türkiye den bölgeye 3 Milyon 311 Bin dolar, yurtdışından bölgeye 31 Milyon 808 Bin dolar ticaret yapılmıştır. Yıllar Bölgeden Yurtdışına($) Bölgeden Türkiye ye($) Türkiye den Bölgeye($) Yurtdışından Bölgeye($) Toplam($) , , , ,018 1,957, ,048 1,034, ,975 2,141,608 4,384, ,578,731 2,625,484 5,170, ,208 16,844, ,889,968 1,193,567 3,800,027 1,445,229 12,328, ,997 6,046, ,114 5,078,145 11,907, ,491 8,343, ,079 6,933,327 17,244, ,856 51,336,475 19,638,797 13,826,249 85,621, ,235 29,857,300 23,769,184 4,283,361 58,645, ,087 28,171,401 21,856,233 4,031,843 54,593, ,505 51,268,246 34,404,954 9,720,976 95,774, ,926, ,599, ,039,124 16,843, ,408, ,172,656 12,291,347 1,948,072 11,877,926 37,290, ,855,817 39,256,136 2,315,134 49,594,203 93,021, ,867,923 59,993,123 47,144,441 5,371, ,377, ,490,462 32,764,975 4,316,768 31,567,246 70,139, ,019,474 41,475,752 10,877,652 31,147,664 91,520, ,415,351 60,513,634 4,945,988 43,209, ,084, ,196,753 54,059,682 12,522,553 48,140, ,919, ,080,801 35,696,005 3,311,968 31,808,461 80,897, Dağılım % 12.46% 44.13% 4.09% 39.32% % 2016/2015 Değişim % 62.7% -34.0% -73.6% -33.9% -33.1% 2016/2002 Değişim % % 490.3% % 526.4% 579.4% Kaynak: Samsun Serbest Bölge Müdürlüğü, ($) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 144

151 MARKA PATENT FAYDALI MODEL ENDÜSTRİYEL TASARIM İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 145

152 SINAİ MÜLKİYET HAKKI BAŞVURULARI 2016 yılında Samsun ilinde 611 adet Marka başvurusu, 22 adet Patent başvurusu, 31 adet Faydalı Model başvurusu, 61 adet (tasarım) Endüstriyel Tasarım başvurusu yapılmıştır. Samsun ilinin, marka başvurularına göre 2002 yılında 21 inci sırada iken 2016 yılında 20 nci sırada yeraldığı, patent başvurularına göre 2002 yılında 10 ncu sırada iken 2016 yılında 25 inci sırada yeraldığı, faydalı model başvurularına göre 2002 yılında 13 üncü sırada iken 2016 yılında 19 uncu sırada yeraldığı, endüstriyel tasarım (tasarım) başvurularına göre 2002 yılında 25 inci sırada iken 2016 yılında 29 uncu sırada yeraldığı görülmektedir. Samsun un 2002 yılında %0.46 olan Marka başvuru sayısı payı 2016 yılında %0.65 oranında, 2002 yılında %1.51 olan patent başvuru sayısı payı 2016 yılında %0.34 oranında, 2002 yılında %0.66 olan faydalı model başvuru sayısı payı 2016 yılında %0.90 oranında, 2002 yılında %0.11 olan endüstriyel tasarım başvuru sayısı (tasarım) payı 2016 yılında %0.16 oranında gerçekleşmiştir. Samsun ilinin sınai mülkiyet hakları başvuru paylarının düşük olduğu görülmektedir döneminde Marka başvuru sayısı Samsun da %370 oranında artarken Türkiye de %232 oranında artmış, Patent başvuru sayısı Samsun da %214 oranında artarken Türkiye de %1286 oranında artmış, Faydalı Model başvuru sayısı Samsun da %417 oranında artarken Türkiye de %279 oranında artmış, Endüstriyel Tasarım başvuru sayısı Samsun da %177 oranında artarken Türkiye %97 aranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre marka başvuru sayısı Samsun da %0.8 oranında artarken Türkiye de %1.4 oranında azalmış, patent başvuru sayısı Samsun da %12.0 oranında azalırken Türkiye de %16.9 oranında artmış, faydalı model başvuru sayısı Samsun da %34.8 oranında artarken Türkiye de %0.2 oranında artmış, endüstriyel tasarım sayısı Samsun da %60.1 oranında azalırken Türkiye de %1.6 oranında artmıştır. Samsun ilinin 5 adet tescilli coğrafi işareti bulunmaktadır. Bafra Pidesi ( ), Terme Pidesi ( ), Samsun Kaz Tiriti ( ), Samsun Simidi ( ), Bafra Zembili ( ) Samsun ilinin Tescilli Coğrafi İşaretleridir. Yıl Marka Patent Faydalı Model Endüstriyel Tasarım (*) Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra , % % % , % , % % , % , % , % % , % , % , % % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % /2015 (%) 0.8% -1.4% -12.0% 16.9% 34.8% 0.2% -60.1% 1.6% 2016/2002 (%) 370% 232% 214% 1286% 417% 279% 177% 97% Kaynak: (*) Endüstriyel tasarım sayısı İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 146

153 MARKA BAŞVURULARININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI (2016) Türkiye de toplam 94 Bin 575 adet marka başvurusunun yapıldığı 2016 yılında Samsun ili 611 adet marka başvurusu ile 20 nci sırada yer almıştır yılında en fazla marka başvurusu yapılan iller sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Gaziantep, Antalya, Konya, Kocaeli, Adana, Mersin illeridir. En az marka başvurusu yapılan iller ise sırasıyla Bayburt, Tunceli, Hakkari, Muş, Bitlis, Ardahan, Iğdır, Gümüşhane, Kars illeridir. Sn İller Marka Pay Sn İller Marka Pay Sn İller Marka Pay Sn İller Marka Pay 1 İstanbul 44, % 22 Trabzon % 43 Bolu % 64 Kilis % 2 Ankara 7, % 23 Kahramanmaraş % 44 Batman % 65 Bartın % 3 İzmir 6, % 24 Şanlıurfa % 45 Adıyaman % 66 Kırşehir % 4 Bursa 4, % 25 Diyarbakır % 46 Van % 67 Ağrı % 5 Gaziantep 3, % 26 Çanakkale % 47 Yalova % 68 Şırnak % 6 Antalya 2, % 27 Afyonkarahisar % 48 Uşak % 69 Çankırı % 7 Konya 2, % 28 Mardin % 49 Niğde % 70 Siirt % 8 Kocaeli 1, % 29 Malatya % 50 Osmaniye % 71 Artvin % 9 Adana 1, % 30 Karaman % 51 Tokat % 72 Bingöl % 10 Mersin 1, % 31 Isparta % 52 Karabük % 73 Kars % 11 Denizli 1, % 32 Elazığ % 53 Kastamonu % 74 Gümüşhane % 12 Kayseri 1, % 33 Edirne % 54 Zonguldak % 75 Iğdır % 13 Muğla 1, % 34 Kütahya % 55 Aksaray % 76 Ardahan % 14 Sakarya % 35 Rize % 56 Giresun % 77 Bitlis % 15 Hatay % 36 Çorum % 57 Kırıkkale % 78 Muş % 16 Eskişehir % 37 Erzurum % 58 Bilecik % 79 Hakkari % 17 Tekirdağ % 38 Düzce % 59 Erzincan % 80 Tunceli % 18 Manisa % 39 Kırklareli % 60 Sinop % 81 Bayburt % 19 Balıkesir % 40 Nevşehir % 61 Amasya % 20 Samsun % 41 Sivas % 62 Yozgat % 21 Aydın % 42 Ordu % 63 Burdur % Toplam 94, % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 147

154 PATENT BAŞVURULARININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI (2016) Türkiye de toplam 6 Bin 445 adet patent başvurusunun yapıldığı 2016 yılında Samsun ili 22 adet patent başvurusu ile 25 inci sırada yer almıştır yılında en fazla patent başvurusu yapılan iller sırasıyla İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Sakarya, Konya, Tekirdağ, Manisa illeridir. Iğdır, Muş, Bingöl illerinin patent başvurusu olmayıp, birer adet patent başvurusu yapılan iller sırasıyla Ardahan, Bartın, Şırnak, Tunceli, Hakkari, Bitlis, Amasya, Ağrı illeridir. Sn İller Patent Pay Sn İller Patent Pay Sn İller Patent Pay Sn İller Patent Pay 1 İstanbul 3, % 22 Rize % 43 Karaman % 64 Artvin % 2 Ankara % 23 Hatay % 44 Bolu % 65 Çankırı % 3 Bursa % 24 Düzce % 45 Diyarbakır % 66 Mardin % 4 İzmir % 25 Samsun % 46 Yozgat % 67 Siirt % 5 Kocaeli % 26 Trabzon % 47 Çanakkale % 68 Bayburt % 6 Gaziantep % 27 Erzurum % 48 Edirne % 69 Batman % 7 Sakarya % 28 Elazığ % 49 Adıyaman % 70 Osmaniye % 8 Konya % 29 Kastamonu % 50 Gümüşhane % 71 Ağrı % 9 Tekirdağ % 30 Balıkesir % 51 Nevşehir % 72 Amasya % 10 Manisa % 31 Malatya % 52 Giresun % 73 Bitlis % 11 Kayseri % 32 Afyon % 53 Sinop % 74 Hakkari % 12 Antalya % 33 Burdur % 54 Uşak % 75 Tunceli % 13 Eskişehir % 34 Zonguldak % 55 Van % 76 Şırnak % 14 Adana % 35 Ordu % 56 Bilecik % 77 Bartın % 15 Denizli % 36 Sivas % 57 Erzincan % 78 Ardahan % 16 Aydın % 37 Aksaray % 58 Kars % 79 Bingöl % 17 Muğla % 38 Kırklareli % 59 Niğde % 80 Muş % 18 Mersin % 39 Şanlıurfa % 60 Kırıkkale % 81 Iğdır % 19 Kahramanmaraş % 40 Yalova % 61 Karabük % 20 Çorum % 41 Isparta % 62 Kırşehir % 21 Kütahya % 42 Tokat % 63 Kilis % Toplam 6, % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 148

155 FAYDALI MODEL BAŞVURULARININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI (2016) Türkiye de toplam 3 Bin 457 adet faydalı model başvurusunun yapıldığı 2016 yılında Samsun ili 31 adet faydalı model başvurusu ile 19 uncu sırada yer almıştır yılında en fazla faydalı model başvurusu yapılan iller sırasıyla İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir, Konya, Kayseri, Kocaeli, Manisa, Denizli, Antalya illeridir. 14 ilin faydalı model başvurusu olmayıp, birer adet faydalı model başvurusu yapılan iller sırasıyla Yalova, Sinop, Siirt, Kırşehir, Kastamonu, Erzincan, Diyarbakır, Çankırı, Bingöl illeridir. Sn İller FM Pay Sn İller FM Pay Sn İller FM Pay Sn İller FM Pay 1 İstanbul 1, % 22 Düzce % 43 Yozgat % 64 Kırşehir % 2 Ankara % 23 Muğla % 44 Osmaniye % 65 Siirt % 3 Bursa % 24 Trabzon % 45 Bilecik % 66 Sinop % 4 İzmir % 25 Malatya % 46 Bolu % 67 Yalova % 5 Konya % 26 Rize % 47 Çanakkale % 68 Ağrı % 6 Kayseri % 27 Burdur % 48 Erzurum % 69 Artvin % 7 Kocaeli % 28 Kahramanmaraş % 49 Giresun % 70 Bitlis % 8 Manisa % 29 Hatay % 50 Mardin % 71 Edirne % 9 Denizli % 30 Tokat % 51 Ordu % 72 Gümüşhane % 10 Antalya % 31 Şanlıurfa % 52 Uşak % 73 Hakkari % 11 Mersin % 32 Aksaray % 53 Zonguldak % 74 Kars % 12 Sakarya % 33 Çorum % 54 Karaman % 75 Muş % 13 Adana % 34 Van % 55 Bartın % 76 Tunceli % 14 Gaziantep % 35 Kütahya % 56 Kırıkkale % 77 Bayburt % 15 Aydın % 36 Amasya % 57 Şırnak % 78 Batman % 16 Balıkesir % 37 Niğde % 58 Karabük % 79 Ardahan % 17 Tekirdağ % 38 Adıyaman % 59 Bingöl % 80 Iğdır % 18 Eskişehir % 39 Elazığ % 60 Çankırı % 81 Kilis % 19 Samsun % 40 Kırklareli % 61 Diyarbakır % 0.00% 20 Isparta % 41 Nevşehir % 62 Erzincan % 0.00% 21 Afyonkarahisar % 42 Sivas % 63 Kastamonu % Toplam 3, % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 149

156 ENDÜSTRİYEL TASARIM BAŞVURULARININ İLLERE GÖRE DAĞILIMI (2016) Türkiye de toplam 39 Bin 294 adet endüstriyel tasarım başvurusunun yapıldığı 2016 yılında Samsun ili 61 adet endüstriyel tasarım başvurusu ile 29 uncu sırada yer almıştır yılında en fazla endüstriyel tasarım başvurusu yapılan iller sırasıyla İstanbul, Kayseri, Gaziantep, Bursa, Ankara, İzmir, Konya, Kütahya, Denizli, Kocaeli illeridir. 11 ilin endüstriyel tasarım başvurusu olmayıp, birer adet endüstriyel tasarım başvurusu yapılan iller sırasıyla Muş, Siirt, Gümüşhane illeridir. Sn İller Tasarım Pay Sn İller Tasarım Pay Sn İller Tasarım Pay Sn İller Tasarım Pay 1 İstanbul 15, % 22 Kahramanmaraş % 43 Çankırı % 64 Karabük % 2 Kayseri 4, % 23 Mersin % 44 Aksaray % 65 Tunceli % 3 Gaziantep 4, % 24 Zonguldak % 45 Düzce % 66 Kastamonu % 4 Bursa 3, % 25 Trabzon % 46 Erzurum % 67 Artvin % 5 Ankara 2, % 26 Çanakkale % 47 Van % 68 Gümüşhane % 6 İzmir 1, % 27 Amasya % 48 Sinop % 69 Siirt % 7 Konya 1, % 28 Bilecik % 49 Adıyaman % 70 Muş % 8 Kütahya % 29 Samsun % 50 Şanlıurfa % 71 Tokat % 9 Denizli % 30 Afyon % 51 Diyarbakır % 72 Bayburt % 10 Kocaeli % 31 Burdur % 52 Elazığ % 73 Şırnak % 11 Antalya % 32 Isparta % 53 Uşak % 74 Iğdır % 12 Sakarya % 33 Edirne % 54 Bartın % 75 Kırıkkale % 13 Karaman % 34 Rize % 55 Kilis % 76 Hakkari % 14 Hatay % 35 Bolu % 56 Erzincan % 77 Ardahan % 15 Adana % 36 Muğla % 57 Giresun % 78 Yozgat % 16 Tekirdağ % 37 Sivas % 58 Ordu % 79 Bingöl % 17 Aydın % 38 Çorum % 59 Niğde % 80 Bitlis % 18 Manisa % 39 Batman % 60 Malatya % 81 Kars % 19 Kırklareli % 40 Nevşehir % 61 Yalova % 20 Balıkesir % 41 Osmaniye % 62 Mardin % 21 Eskişehir % 42 Kırşehir % 63 Ağrı % Toplam 39,294 Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 150

157 SINAİ MÜLKİYET HAKKI TESCİLLERİ 2016 yılında Samsun ilinden 511 adet Marka tescili, 8 adet Patent tescili, 10 adet Faydalı Model tescili, 60 adet (tasarım) Endüstriyel Tasarım tescili yapılmıştır yılında Türkiye de toplam 83 Bin 665 adet Marka tescili, Bin 794 adet Patent tescili, 2 Bin 347 adet Faydalı Model tescili, 41 Bin 391 adet (tasarım) Endüstriyel Tasarım tescili yapılmıştır. Samsun ilinin; marka tescillerine göre 2002 yılında 17 nci sıradayken 2016 yılında 21 inci sırada yeraldığı, patent tescillerine göre 2006 yılında 11 inci sıradayken 2016 yılında 15 inci sırada yeraldığı, faydalı model tescillerine göre 2002 yılında 15 inci sıradayken 2016 yılında 19 uncu sırada yeraldığı, endüstriyel tasarım (tasarım) tescilllerine göre 2002 yılında 25 inci sıradayken 2016 yılında 32 nci sırada yeraldığı görülmektedir. Samsun un 2002 yılında %0.62 olan Marka tescil sayısı payı 2016 yılında %0.61 olarak gerçekleşmiş, 2006 yılında %0.82 olan patent tescil sayısı payı 2016 yılında %0.45 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.54 olan faydalı model tescil sayısı payı 2016 yılında %0.43 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.12 olan endüstriyel tasarım tescil sayısı (tasarım) payı 2016 yılında %0.14 olarak gerçekleşmiştir döneminde Marka tescil sayısı Samsun da %508 oranında artarken Türkiye de %521 oranında artmış, Patent tescil sayısı Samsun da %700 oranında artarken Türkiye de %2358 oranında artmış, Faydalı Model tescil sayısı Samsun da %400 oranında artarken Türkiye de %529 oranında artmış, Endüstriyel Tasarım tescil sayısı Samsun da %253 oranında artarken Türkiye %186 aranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre marka tescil sayısı Samsun ilinde %37.7 oranında artarken Türkiye de %19.3 oranında artmış, patent tescil sayısı Samsun ilinde %14.3 oranında artarken, Türkiye de %3.7 oranında artmış, faydalı model tescil sayısı Samsun ilinde %9.1 oranında azalırken Türkiye de %12.5 oranında azalmış, endüstriyel tasarım tescil sayısı Samsun ilinde %56.2 oranında azalmışken Türkiye de %1.3 oranında artmıştır. Samsun ilinin marka, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tescil paylarının düşük olduğu görülmektedir. Yıllar MARKA PATENT FAYDALI MODEL ENDÜSTRİYEL TASARIM (*) Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra Samsun Türkiye Pay Sıra , % % % , % , % % % , % , % % % , % , % % % , % , % % , % , % , % % - 8 2, % , % , % % , % , % , % % - 7 2, % , % , % % , % , % , % % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % /2015 (%) 37.7% 19.3% 14.3% 3.7% -9.1% -12.5% -56.2% 1.3% 2016/2002 (%) 508% 521% 700% 2358% 400% 529% 253% 186% Kaynak: (*) Endüstriyel tasarım sayısı İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 151

158 İLLER İTİBARİYLE SINAİ MÜLKİYET HAKKI TESCİLLERİ (2016) Samsun ili 2016 yılında; 511 adet marka tescili ile 21 inci sırada, 8 adet patent tescili ile 15 inci sırada, 19 adet faydalı model tescili ile 19 uncu sırada, 20 adet endüstriyel tasarım (dosya) tescili ile 27 nci sırada, 60 adet endüstriyel tasarım (tasarım) tescili ile 32 nci sırada yer almıştır. Sn İller Marka Patent Faydalı Tasarım Tasarım Sn İller Marka Patent Faydalı Tasarım Tasarım Model Dosya Model Dosya Toplam 83,665 1,794 2,347 8,801 41,391 1 İstanbul 40, ,616 16, Sivas Ankara 6, , Tokat İzmir 5, , Ordu Bursa 3, , Kırklareli Gaziantep 2, , Adıyaman Antalya 2, Van Konya 2, , Uşak Kocaeli 1, Giresun Kayseri 1, , Batman Denizli 1, Karabük Adana 1, Yalova Mersin 1, Kastamonu Muğla Osmaniye Eskişehir Aksaray Hatay Zonguldak Sakarya Amasya Balıkesir Burdur Manisa Niğde Tekirdağ Bilecik Aydın Erzincan Samsun Yozgat Samsun Pay (%) 0.61% 0.45% 0.43% 0.23% 0.14% 62 Kilis Trabzon Kırşehir Karaman Bartın Kahramanmaraş Kırıkkale Çanakkale Çankırı Şanlıurfa Ağrı Afyonkarahisar Sinop Mardin Siirt Diyarbakır Artvin Malatya Muş Kütahya Şırnak Rize Hakkari Elazığ Kars Isparta Bitlis Düzce Iğdır Çorum Gümüşhane Edirne Bingöl Nevşehir Tunceli Erzurum Ardahan Bolu Bayburt Kaynak: Sıralama marka tescil sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 152

159 FİRMA İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 153

160 AÇILAN KAPANAN FİRMA İSTATİSTİKLERİ Türkiye Ticaret Siciline kayıtlı firmaların kuruluş ve kapanış verilerine göre, 2016 yılında Türkiye de, toplam 63 Bin 709 şirket, 771 kooperatif, 41 Bin 972 gerçek kişi ticari işletme kurulurken, 11 Bin 38 şirket, Bin 290 kooperatif, 19 Bin 610 gerçek kişi ticari işletme kapanmıştır. Samsun ilinde ise; 490 şirket, 9 kooperatif, 469 gerçek kişi ticari işletme kurulurken, 85 şirket, 23 kooperatif, 205 gerçek kişi ticari işletme kapanmıştır döneminde açılan şirket sayısı Türkiye de %47.3 oranında artarken Samsun ilinde %43.3 oranında artmış, kapanan şirket sayısı Türkiye de %6.1 oranında artarken, Samsun ilinde %3.4 azalmıştır. Açılan kooperatif sayısı Türkiye de %33.1 oranında azalırken Samsun ilinde %10.0 oranında azalmış, kapanan kooperatif sayısı Türkiye de %29.9 oranında azalırken, Samsun ilinde %9.5 oranında artmıştır. Açılan gerçek kişi ticari işletme sayısı Türkiye de %5.4 oranında azalırken Samsun ilinde %35.2 oranında artmış, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı Türkiye de %39.3 oranında azalırken, Samsun ilinde %38.2 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre açılan şirket sayısı Türkiye de %4.5 oranında azalırken, Samsun ilinde değişmemiş, kapanan şirket sayısı Türkiye de %8.9 azalırken, Samsun ilinde %41.7 oranında artmıştır. Açılan kooperatif sayısı Türkiye de %16.3 oranında azalırken, Samsun ilinde %12.5 oranında artmış, kapanan kooperatif sayısı Türkiye de %18.7 azalırken, Samsun ilinde %21.1 artmıştır. Açılan gerçek kişi ticari işletme sayısı Türkiye de %10.8 oranında azalırken, Samsun ilinde %18.4 oranında artmış, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı Türkiye de %2.9 oranında artarken, Samsun ilinde %3.0 oranında artmıştır. Yıllar Bölge AÇILAN TASFİYE KAPANAN Şirket Kooperatif Gerçek Kişi Şirket Kooperatif Şirket Kooperatif Gerçek Kişi ,239 1,152 44,375 13,460 2,444 10,402 1,841 32, ,423 1,547 50,943 15,368 2,933 11,400 2,042 29, ,409 1,033 60,430 21,851 2,815 13,095 1,896 41, , ,455 19,203 2,342 14,168 1,895 31,915 TÜRKİYE , ,987 16,917 2,205 15,538 1,862 19, ,710 1,005 67,920 13,561 1,917 14,002 1,820 23, , ,069 11,529 1,523 12,114 1,587 19, , ,972 12,502 1,463 11,038 1,290 19, /2015 Değişim (%) -4.5% -16.3% -10.8% 8.4% -3.9% -8.9% -18.7% 2.9% 2016/2009 Değişim (%) 47.3% -33.1% -5.4% -7.1% -40.1% 6.1% -29.9% -39.3% SAMSUN /2015 Değişim (%) 0.0% 12.5% 18.4% 41.9% -47.4% 41.7% 21.1% 3.0% 2016/2009 Değişim (%) 43.3% -10.0% 35.2% -29.0% -63.0% -3.4% 9.5% -36.3% % 0.87% 0.78% 0.92% 1.10% 0.85% 1.14% 1.00% Samsun Pay % % 1.17% 1.12% 0.70% 0.68% 0.77% 1.78% 1.05% Samsun Kaçıncı Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 154

161 Samsun ilinin 2009 yılında %0.79 olan kurulan şirket sayısı payı 2016 yılında %0.77 olarak gerçekleşmiş, 2009 yılında %0.87 olan kurulan kooperatif sayısı payı 2016 yılında %1.17 olarak gerçekleşmiş, 2009 yılında %0.78 olan kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı payı 2016 yılında %1.12 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin 2009 yılında %0.85 olan kapanan şirket sayısı payı 2016 yılında %0.77 olarak gerçekleşmiş, 2009 yılında %1.14 olan kapanan kooperatif sayısı payı 2016 yılında %1.78 olarak gerçekleşmiş, 2009 yılında %1.00 olan kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı payı 2016 yılında %1.05 olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 155

162 İLLERE GÖRE AÇILAN KAPANAN FİRMA SAYILARI (2016) Samsun ili, 2016 yılında, Kurulan 490 adet şirket ile 22 nci sırada, Kurulan 9 adet kooperatif ile 19 uncu sırada, Kurulan 469 adet gerçek kişi ticari işletme ile 19 uncu sırada, Kapanan 85 adet şirket ile 19 uncu sırada, Kapanan 23 adet kooperatif ile 17 nci sırada, Kapanan 205 adet gerçek kişi ticari işletme ile 17 nci sırada yer almıştır. Sn İl Adı KURULAN TASFİYE KAPANAN Sn İl Adı KURULAN TASFİYE KAPANAN Şirket Koop. Ger.Kişi Şirket Koop. Şirket Koop. Ger.Kişi Şirket Koop. Ger.Kişi Şirket Koop. Şirket Koop. Ger.Kişi Toplam 63, ,972 12,502 1,463 11,038 1,290 19,610 1 İstanbul 24, ,655 6, , , Uşak Ankara 7, ,924 1, , , Kırklareli İzmir 3, , Zonguldak Bursa 2, Kütahya Antalya 2, , Edirne Mersin 1, Nevşehir Gaziantep 1, Düzce Kocaeli 1, Adıyaman Adana 1, Yozgat Konya 1, Tokat Kayseri Bolu Hatay Şırnak Ş.Urfa Bingöl Muğla Burdur Diyarbakır Niğde Tekirdağ Giresun Aydın Kastamonu Denizli Karaman Sakarya Rize Manisa Amasya Eskişehir , Erzincan Samsun Kırıkkale Samsun Pay% 0.77% 1.17% 1.12% 0.70% 0.68% 0.77% 1.78% 1.05% 63 Ağrı K.Maraş Karabük Balıkesir Bilecik Trabzon Muş Malatya Kırşehir Mardin Siirt Van Bitlis Çanakkale Çankırı Afyon Artvin Elazığ Iğdır Sivas Kilis Aksaray Kars Osmaniye Sinop Erzurum Gümüşhane Isparta Hakkari Batman Bartın Yalova Bayburt Çorum Tunceli Ordu Ardahan Kaynak: Sıralama kurulan şirket sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 156

163 ODALAR (TİCARET VE ESNAF SİCİL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 157

164 TİCARET VE SANAYİ ODALARI (SAMSUN) Samsun ilinde 5 adedi ilçelerde (Bafra, Çarşamba, Havza, Terme, Vezirköprü) olmak üzere toplam 6 adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcuttur. Bu 6 odaya kayıtlı toplam faal üye sayısı tarihi itibariyle 10 Bin 598 adettir tarihi itibariyle firmaların 6 Bin 844 adedi (%64.6) Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Bin 411 adedi (%13.3) Bafra Ticaret ve Sanayi Odası, Bin 52 adedi (%9.9) Çarşamba Ticaret ve Sanayi Odası, 516 adedi (%4.9) Terme Ticaret ve Sanayi Odası, 406 adedi (%3.8) Vezirköprü Ticaret ve Sanayi Odası, 369 adedi (%3.5) de Havza Ticaret ve Sanayi Odası üyesidir tarihi itibariyle firmaların Bin 604 adedi Anonim şirket, 4 Bin 995 adedi Limited Şirket, 3 Bin 666 adedi gerçek kişi ticari işletme, 229 adedi kooperatif, 56 adedi kollektif şirket, 47 adedi iktisadi işletme, 1 adedi de komandit şirket tipindedir. Firmaların %15.13 ü Anonim Şirket, %47.13 ü Limited Şirket, %34.59 u gerçek kişi ticari işletme, %2.16 sı Kooperatif, %0.53 ü Kollektif şirket, %0.44 ü iktisadi işletme tipindedir. SAMSUN İLİ TİCARET VE SANAYİ ODALARI FAAL ÜYE SAYILARI Oda Adı» Bafra Çarşamba Havza Terme Vezirköprü Samsun Toplam Firma Tipi (%) Firma Tipi Anonim Şirket , % Limited Şirket ,658 4, % Gerçek Kişi Tic.İşl ,761 3, % Kooperatif % Kollektif Şirket % İktisadi İşletme % Komandit % Toplam 1,411 1, ,844 10,598 Oda Payı (%) 13.3% 9.9% 3.5% 4.9% 3.8% 64.6% 100.0% Kaynak: Ticaret ve Sanayi Odaları, *Askıdaki Firmalar hariçtir. (Üye sayıları tarihlidir.) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 158

165 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI A: FAAL FİRMA İSTATİSTİKLERİ Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın faal üye sayısı 2015 yılı sonunda 6 Bin 700 adet iken 2016 yıl sonunda %2.16 oranında artışla 6 Bin 845 adede ulaşmıştır sonu itibariyle üyelerin Bin 259 adedi Anonim Şirket, 3 Bin 691 adedi Limited Şirket, Bin 723 adedi gerçek kişi ticari işletme, 90 adedi kooperatif, 43 adedi kollektif tipindedir döneminde toplam üye sayısı %15.6 oranında artarken, Anonim şirket sayısı %136.2 artmış, Limited şirket sayısı %23.0 artmış, kooperatif sayısı %67.2 azalmış, gerçek kişi ticari işletme sayısı %14.4 oranında azalmıştır yılında önceki yıla göre Anonim şirket sayısı %7.24 oranında artmış, Limited şirket sayısı %1.32 oranında artmış, kooperatif sayısı %6.25 oranında azalmış, gerçek kişi ticari işletme sayısı %1.47 oranında artmıştır yılında %9.0 olan Anonim Şirket sayısı payı 2016 yılında %18.4 olmuş, 2002 yılında %50.7 olan Limited şirket payı 2016 yılında %53.9 olmuş, 2002 yılında %34.0 olan gerçek kişi ticari işletme payı 2016 yılında %25.2 olmuş, 2002 yılında %4.6 olan kooperatif payı 2015 yılında %1.3 olmuştur. Yıllar A.Ş. Kollektif Komandit Kooperatif Limited Şahıs İktisadi İşletme Toplam Önce.Yıl Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Değişim % % 4 0.1% % 3, % 2, % 3 0.1% 5, % % 3 0.0% % 3, % 2, % 4 0.1% 6, % % % 3 0.0% % 3, % 2, % 7 0.1% 6, % % % 2 0.0% % 3, % 1, % 8 0.1% 5, % % % 2 0.0% % 3, % 1, % % 6, % % % 2 0.0% % 3, % 1, % % 5, % % % 2 0.0% % 3, % 1, % % 5, % % % 2 0.0% % 3, % 1, % % 5, % % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 5, % % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % , % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % , % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % , % % 1 0.0% % 3, % 1, % % 6, % 2016/2015 (%) 7.24% % 0.00% -6.25% 1.32% 1.47% -2.56% 2.16% 2016/2002 (%) 136.2% -53.8% -75.0% -67.2% 23.0% -14.4% % 15.6% Kaynak: Samsun TSO Sicil Kayıtları, Her yılın 31 Aralık tarihi itibariyle İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 159

166 2002 yılı sonunda 533 adet olan faal Anonim Şirket sayısı 2016 sonunda Bin 259 adede ulaşmıştır yılında %9.0 olan faal Anonim Şirket sayısı payı 2016 sonunda %18.4 e yükselmiştir. Anonim şirket sayısı payı artış eğilimi göstermektedir sonunda 3 Bin 2 adet olan faal Limited Şirket sayısı 2016 sonunda 3 Bin 691 adede ulaşmıştır yılında %50.7 olan faal Limited Şirket sayısı payı 2016 yılında %53.9 olarak gerçekleşmiştir döneminde artış eğiliminde olan limited şirket sayısı payı 2010 yılından sonra düşüş eğilimindedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 160

167 2002 sonunda 2 Bin 13 adet olan faal gerçek kişi ticari işletme sayısı 2016 sonunda Bin 713 adede düşmüştür yılında %34.0 olan faal gerçek kişi ticari işletme sayısı payı 2016 sonunda %25.2 olarak gerçekleşmiştir. Gerçek kişi ticari işletme sayısı payı gerileme eğilimi göstermektedir yılı sonunda 274 adet olan faal kooperatif sayısı 2016 sonunda 90 adede düşmüştür yılında %4.6 olan faal kooperatif sayısı payı 2016 sonunda %1.3 e gerilemiştir. Kooperatif sayısı ve payı sürekli düşüş eğilimi göstermektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 161

168 B: KURULAN FİRMA İSTATİSTİKLERİ Samsun Ticaret ve Sanayi Odası na 2015 yılında toplam 862 yeni firma kaydı yapılmışken 2016 yılında %1.97 oranında artışla toplam 879 yeni firma kaydı yapılmıştır yılında kaydolan firmaların 152 adedi Anonim şirket, 445 adedi limited şirket, 270 adedi gerçek kişi ticari işletme, 6 adedi kooperatif, 6 adedi iktisadi işletme tipindedir yılında bir önceki yıla göre kurulan toplam firma sayısı %1.97 artmış, kurulan Anonim şirket sayısı %9.52 azalmış, kurulan Limited şirket sayısı %2.20 azalmış, kurulan gerçek kişi ticari işletme %21.08 artmış, kurulan kooperatif sayısı %14.3 azalmış, kurulan iktisadi işletme sayısı %33.33 azalmıştır yılında Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nda kaydı yapılan firmaların %17.3 ü Anonim şirket, %50.6 sı Limited Şirket, %30.7 si ise gerçek kişi ticari işletmedir. Yıllar A.Ş. Kollektif Kooperatif Limited Şahıs İktisadi İşletme Toplam Önceki Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Yıl % 3 0.5% % % % 2 0.4% 551 Değişim % - 0.0% 9 2.6% % % 1 0.3% % % - 0.0% 6 1.0% % % 3 0.5% % % 1 0.2% % % % 1 0.2% % % - 0.0% % % % 2 0.3% % % 2 0.3% % % % 3 0.4% % % 2 0.3% % % % 3 0.5% % % - 0.0% 8 1.3% % % 4 0.7% % % - 0.0% % % % 5 0.7% % % 1 0.1% 4 0.4% % % 1 0.1% % % - 0.0% 7 0.8% % % 1 0.1% % % 1 0.1% 4 0.4% % % 6 0.7% % % 2 0.2% 2 0.2% % % 6 0.7% % % 0 0.0% 7 0.8% % % 9 1.0% % % 0 0.0% 6 0.7% % % 6 0.7% % 2016/2015 Değişim -9.52% % -2.20% 21.08% % 1.97% 2016/2002 Değişim 310.8% % 112.9% -6.6% 200.0% 59.5% Kaynak: Samsun TSO Sicil Kayıtları İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 162

169 C: KAPANAN FİRMA İSTATİSTİKLERİ Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nda 2015 yılında toplam 570 firma kapanırken 2016 yılında %24.74 oranında azalışla toplam 429 firma kapanmıştır yılında kapanan firmaların 53 adedi Anonim şirket, 171 adedi limited şirket, 191 adedi gerçek kişi ticari işletme, 5 adedi kooperatif, 8 adedi iktisadi işletme, 1 adedi de kollektif şirkettir yılında bir önceki yıla göre kapanan toplam firma sayısı %24.74 azalmış, kapanan Anonim şirket sayısı değişmemiş, kapanan Limited şirket sayısı %40.83 azalmış, kapanan gerçek kişi ticari işletme %8.61 zalmış, kapanan kooperatif sayısı %61.54 azalmış, kapanan iktisadi işletme sayısı %60.00 azalmıştır yılında Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nda kapanan firmaların %12.4 ü Anonim şirket, %39.9 u Limited Şirket, %45.5 i gerçek kişi ticari işletmedir. Yıllar A.Ş. Kollektif Komandit Kooperatif Limited Şahıs İktisadi İşl. Toplam Önceki Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Sayı Pay Yıl % % 2 0.2% % % % - 0.0% 938 Değişim % 7 2.6% 1 0.4% % % % - 0.0% % % 3 0.9% - 0.0% % % % - 0.0% % % 0.0% - 0.0% % % % 1 0.4% % % 4 1.3% - 0.0% % % % - 0.0% % % 2 0.7% - 0.0% % % % - 0.0% % % % 2 0.2% % % % 1 0.1% 1, % % 4 0.6% - 0.0% % % % - 0.0% % % 5 0.8% - 0.0% % % % 1 0.2% % % 3 0.4% 1 0.1% % % % 1 0.1% % % 3 0.6% - 0.0% % % % 1 0.2% % % 1 0.2% - 0.0% % % % 1 0.2% % % 3 0.3% - 0.0% % % % - 0.0% % % 1 0.2% - 0.0% % % % 5 0.9% % % 1 0.2% 0 0.0% 5 1.2% % % 8 1.9% % 2016/2015 Değişim 0.0% 0.0% % % -8.61% % % 2016/2002 Değişim -56.6% -94.1% % -33.7% -43.3% % Kaynak: Samsun TSO Sicil Kayıtları İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 163

170 ESNAF VE SANATKAR ODALARI Türkiye de toplam 1 Milyon 589 Bin 208 faal esnafın olduğu 2015 yıl sonunda 33 Bin 500 esnaf ile %2.11 paya sahip olan Samsun, Türkiye de 1 Milyon 674 Bin 390 faal esnafın olduğu 2016 yıl sonunda 35 Bin 402 esnaf ile %2.11 paya sahiptir döneminde esnaf sayısı Türkiye de %11.07 oranında artarken Samsun da %8.86 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre esnaf sayısı Türkiye de %5.36 oranında artarken Samsun da %5.68 oranında artmıştır. Tarih Türkiye Samsun Samsun Pay % Esnaf İşletme Esnaf İşletme Esnaf İşletme ,507,563 1,625,105 32,520 34, % 2.11% ,572,473 1,693,934 33,664 35, % 2.10% ,589,208 1,712,255 33,500 35, % 2.08% ,674,390 1,801,815 35,402 37, % 2.10% 2016/2015 Değişim 5.36% 5.23% 5.68% 5.94% 2016/2013 Değişim 11.07% 10.87% 8.86% 10.39% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 164

171 İLLER İTİBARİYLE ESNAF VE SANATKAR ODALARI tarihi itibariyle Samsun ilinde 72 adet esnaf odasına kayıtlı 35 Bin 402 adet faal esnaf bulunmaktadır. Samsun ili, 35 Bin 402 adet faal esnaf sayısı ile 13 üncü sırada, %2.73 olan esnaf/nüfus oranı ile 27 nci sırada, 72 adet esnaf odası sayısı ile 12 nci sırada, 469 olan oda başına düşen esnaf sayısı ile de 29 uncu sırada yer almaktadır. Türkiye de tarihi itibariyle 3 Bin 33 adet esnaf odasına kayıtlı toplam 1 Milyon 674 Bin 390 adet esnaf bulunmaktadır. Samsun un esnaf sayısı payı %2.11 olup nüfus payı olan %1.62 oranının üzerindedir. İLLERDE ESNAF ODALARI VE FAAL ÜYE SAYILARI TABLOSU ( ) Sn İl Esnaf Sayısı İşyeri Sayısı Esnaf/ Nüfus Oda Sayısı Esnaf/ Oda Sn İl Esnaf Sayısı İşyeri Sayısı Esnaf/ Nüfus Oda Sayısı Esnaf/ Oda Türkiye 1,674,390 1,801, % 3, Tunceli % Afyonkarahisar % Muğla % Hatay % Burdur % Osmaniye % Edirne % Bilecik % Çanakkale % Elazığ % Artvin % Zonguldak % Balıkesir % Erzincan % Kırklareli % Tokat % Rize % Malatya % Uşak % Konya % Aydın % Kırıkkale % Nevşehir % Ardahan % Manisa % Bursa % Kastamonu % Çankırı % Sinop % Sivas % Trabzon % Adıyaman % Antalya % Kahramanmaraş % Kilis % Gümüşhane % Giresun % Erzurum % Denizli % Bayburt % Yalova % Adana % Yozgat % Kocaeli % Bartın % Eskişehir % Karabük % Kars % Çorum % Şanlıurfa % Isparta % Kayseri % Amasya % Bitlis % Samsun % Gaziantep % Samsun Pay % 2.11% 2.10% % - 69 Bingöl % Ordu % Ankara % Sakarya % Iğdır % Niğde % Muş % Mersin % Mardin % Karaman % Van % Düzce % Siirt % Tekirdağ % İstanbul % Kırşehir % Hakkari % Bolu % Ağrı % Kütahya % Diyarbakır % İzmir % Batman % Aksaray % Şırnak % Kaynak: sıralama Esnaf/Nüfus Oranına göre yapılmıştır. ( itibariyle) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 165

172 SAMSUN İLİ ESNAF VE SANATKAR ODALARI VE ÜYE SAYILARI Samsun Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğine bağlı 72 adet esnaf ve sanatkarlar odası bulunmaktadır. Sn Oda Adı Üye Sayısı Pay(%) 1 Samsun Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası 2, % 2 Samsun Bakkallar Ve Her Çeşit Bayiler Esnaf Odası 1, % 3 Samsun Kahveciler Gazinocular Büfeciler Ve Müzisyenler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 1, % 4 Samsun Madeni Sanatkarlar Odası 1, % 5 Terme Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 1, % 6 Bafra Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası 1, % 7 Çarşamba Motorlu Kara Nakil Vasıtaları Sahipleri Sürücüleri Esnaf Odası 1, % 8 Samsun Emlak Komis.ve Mua.Arz.Matbaa Tab.ve Rekl. Çiçek. Hed. Eşya. Kağıt ve Alçı Dek.Esnaf Odası 1, % 9 Samsun Lokantacılar Tatlıcılar Ve Pastacılar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 10 Bafra Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası % 11 Samsun Elektrik Ve Elektronik Ve Benzerleri Teknisyenleri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 12 Vezirköprü Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 13 Tekkeköy Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 14 Samsun Marangozlar Ve Döşemeciler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 15 Vezirköprü Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 16 Çarşamba Bakkallar Esnaf Odası % 17 Terme Motorlu Kara Nakil Vasıtaları Sahipleri Ve Sürücüleri Ve İşçileri Esnaf Odası % 18 Samsun Hazır Elbiseciler Tuhafiyeciler Manifaturacılar Halıcılar Ve Trikocular Esnaf Odası % 19 Samsun Servis Aracı İşletmecileri Esnaf Odası % 20 Alaçam Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 21 Bafra Bakkallar Esnaf Odası % 22 Samsun Umum Kuaförler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 23 Ondokuzmayıs Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 24 Samsun Terziler Konfeksiyoncular Ve Benzeri Giyim Sanatkarları Esnaf Odası % 25 Asarcık Esnaf Ve Sanatkarlar Şoförler Odası % 26 Samsun Berberler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 27 Samsun Sıhhi Tesisat Ve Kaloriferciler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 28 Çarşamba Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası % 29 Havza Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 30 Tekkeköy Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 31 Salıpazarı Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 32 Kavak Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 33 Samsun Züccaciye Bujiteri Kırtasiye Ve Oyuncakçılar Esnaf Odası % 34 Bafra Terziler Tuhafiyeciler Ve Hazır Giyim Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 35 Vezirköprü Madeni İşler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 36 Vezirköprü Bakkallar Esnaf Odası % 37 Çarşamba Terziler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 38 Havza Bakkallar, Bayiler Ve Manavlar Esnaf Odası % 39 Bafra Kahveciler Esnaf Odası % 40 Salıpazarı Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 41 Samsun Sabit Seyyar Pazarcılar Ve Manavlar Esnaf Odası % 42 Alaçam Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası Odası % 43 Ladik Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 44 Samsun Fırıncılar Esnaf Ve Sanatkar Odası % 45 Yakakent Esnaf Ve Sanatkarlar Ve Şoförler Odası % 46 Ondokuzmayıs Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 47 Havza Madeni İşler Kalaycılar Ve Marangozlar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 48 Çarşamba Demirciler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 49 Bafra Elektrikçiler Ve Elektronikçiler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 50 Bafra Berberler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 51 Çarşamba Kahveciler Esnaf Odası % 52 Samsun Ayakkabıcılar Esnaf Odası % 53 Bafra Lokantacılar Esnaf Odası % 54 Çarşamba Marangozlar Ve İşçileri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 55 Bafra Marangoz Mobilya Ve Ağaç İşleri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 56 Havza Kahveciler Esnaf Odası % 57 Kavak Şoförler Ve Otomobilciler Esnaf Odası % 58 Ladik Şoförler Ve Otomobilciler Ve Nakliyeciler Esnaf Odası % 59 Bafra Pazar Yerleri Esnaf Odası % 60 Çarşamba Berberler Ve İşçileri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 61 Samsun Anahtarcı Ve Hırdavatçılar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 62 Samsun Hurda Oto Levazımatı Alıcı Ve Satıcıları Esnaf Odası % 63 Çarşamba Lokantacılar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 64 Samsun Kuyumcular Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 65 Evci Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 66 Vezirköprü Manifaturacılar Esnaf Odası % 67 Samsun Kasaplar Esnaf Odası % 68 Bafra Fırıncılar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 69 Çarşamba Fırıncılar Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 70 Çarşamba Kunduracılar Ve İşçileri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % 71 Bafra Kunduracılar Esnaf Odası % 72 Çarşamba Kalaycılar Bakırcılar Ve İşçileri Esnaf Ve Sanatkarlar Odası % Toplam 35, % Kaynak: Samsun Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, Veriler tarihi itibariyledir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 166

173 GİRİŞİM İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 167

174 İŞ KAYITLARINA GÖRE GİRİŞİM İş kayıtları toplam girişim sayısına göre 2015 yılında Türkiye de 3 Milyon 584 Bin 832 adet girişimci bulunmakta iken 2016 yılında bu rakam 3 Milyon 652 Bin 521 adet olarak gerçekleşmiştir. İş kayıtları toplam girişim sayısına göre 2015 yılında Samsun ilinde 53 Bin 395 adet girişimci bulunmakta iken 2016 yılında bu rakam 54 Bin 69 adet olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre girişim sayısı Türkiye de %1.89 oranında artarken Samsun ilinde %2.27 oranında artmıştır. Samsun ilinin iş kayıtlarına göre girişim sayısı payı 2015 yılında %1.49 oranında iken 2016 yılında bu rakam %1.50 oranında gerçekleşmiştir. Samsun ilinin iş kayıtlarına göre toplam girişim sayısı sırası 2015 yılında 17 ncilik iken 2016 yılında 18 incilik olmuştur. Yıllar Bölge İş Kayıtlarına Göre Girişim Sayısı ,584, Türkiye 3,652, /2015 Değişim % 1.89% , Samsun 54, /2015 Değişim % 2.27% % Samsun Pay % % Samsun Sıra Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 168

175 SEKTÖRLERE GÖRE GİRİŞİM İş kayıtlarına göre 2016 yılında Samsun ilinde payı en fazla olan girişim, %1.89 oranı ile ulaştırma ve depolama sektöründe, payı en düşük olan sektör ise %0.50 pay ile Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründedir. İş kayıtlarına göre 2016 yılında Samsun ulaştırma ve depolama sektöründe 13 üncü sırada, Madencilik ve taşocakçılığı sektöründe ise 40 ıncı sıradadır. Samsun ilinde 2016 yılında en fazla sayıda girişimci 19 Bin 525 adet ile Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe, en az sayıda girişimci sayısı ise 50 adet ile Madencilik ve taşocakçılığı sektöründedir. Sektör Adı Türkiye Samsun Pay (%) Sırası Değişim Değişim Elekrtik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağ. 8,971 10, % % 0.36% 0.50% Bilgi ve iletişim 43,942 44, % % 0.69% 0.66% Madencilik ve taşocakçılığı 7,115 7, % % 0.74% 0.68% Gayrimenkul faaliyetleri 59,655 65, % % 0.84% 0.91% İdari ve destek hizmet faaliyetleri 59,333 61, % % 0.95% 1.00% Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler 211, , % 2,318 2, % 1.10% 1.10% Su temini; kanalizasyon, atık yönet. ve iyileştirme faal. 4,907 5, % % 1.37% 1.25% İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri 44,229 47, % % 1.27% 1.27% Finans ve sigorta faaliyetleri 23,792 23, % % 1.23% 1.28% Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor 35,661 35, % % 1.26% 1.30% İmalat 434, , % 5,722 5, % 1.32% 1.36% İnşaat 263, , % 3,524 3, % 1.34% 1.37% Eğitim 33,208 32, % % 1.44% 1.42% Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri 313, , % 4,755 4, % 1.52% 1.50% Toptan ve perakende tic.; mot.kara taşıt.ve motos.onar. 1,241,766 1,256, % 19,364 19, % 1.56% 1.55% Tarım, ormancılık ve balıkçılık 31,877 32, % % 1.64% 1.62% Diğer hizmet faaliyetleri 228, , % 3,817 3, % 1.67% 1.67% Ulaştırma ve depolama 539, , % 10,070 10, % 1.87% 1.89% Toplam 3,584,832 3,652, % 53,395 54, % 1.49% 1.50% Kaynak:TÜİK, sıralama Türkiye payına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 169

176 İLLERE GÖRE GİRİŞİM İş kayıtlarına göre 2016 yılında girişim sayısı artış oranı bir önceki yıla göre en yüksek iller sırasıyla Hakkari, Bingöl, Kırşehir, Ağrı, Niğde, Kayseri, Tekirdağ, Kahramanmaraş, Çankırı, Eskişehir, Van, Çanakkale, Bursa illeri olmuş, en düşük iller ise sırasıyla Şırnak, Diyarbakır, Iğdır, Ardahan, Bilecik, Kilis, Sakarya, Muş, Karaman, Zonguldak, Mardin, Kars, Erzurum illeri olmuştur yılında bir önceki yıla göre iş kayıtları girişim sayısı artış oranı Samsun ilinde %2.27 oranında olmuş olup (29 uncu sıra) bu artış Türkiye ortalaması olan %1.89 oranının üzerindedir. Sn İller Değişim (%) Sn İller Değişim (%) 1 Hakkari 5,436 5, % 42 Erzincan 8,373 8, % 2 Bingöl 7,187 7, % 43 Karabük 10,149 10, % 3 Kırşehir 8,488 8, % 44 Batman 13,204 13, % 4 Ağrı 10,619 11, % 45 Isparta 18,681 19, % 5 Niğde 13,084 13, % 46 Kırklareli 17,897 18, % 6 Kayseri 52,722 54, % 47 Edirne 21,622 22, % 7 Tekirdağ 46,381 48, % 48 Manisa 63,185 64, % 8 Kahramanmaraş 36,427 37, % 49 Sinop 8,649 8, % 9 Çankırı 5,631 5, % 50 Gaziantep 75,534 76, % 10 Eskişehir 34,254 35, % 51 Giresun 18,435 18, % 11 Van 28,596 29, % 52 Kocaeli 73,378 74, % 12 Çanakkale 27,483 28, % 53 Afyonkarahisar 28,784 29, % 13 Bursa 133, , % 54 Mersin 78,399 79, % 14 Burdur 14,143 14, % 55 Tokat 20,977 21, % 15 Siirt 6,230 6, % 56 Antalya 144, , % 16 Düzce 15,390 15, % 57 Bolu 12,457 12, % 17 Uşak 17,127 17, % 58 Amasya 13,716 13, % 18 Gümüşhane 4,355 4, % 59 Kırıkkale 10,084 10, % 19 Trabzon 34,981 35, % 60 Aksaray 15,731 15, % 20 Denizli 52,902 54, % 61 Kastamonu 16,461 16, % 21 Bitlis 8,554 8, % 62 Yozgat 16,447 16, % 22 Yalova 13,053 13, % 63 Tunceli 2,982 3, % 23 Elazığ 21,337 21, % 64 Hatay 63,308 63, % 24 Malatya 27,829 28, % 65 Adana 85,029 85, % 25 Adıyaman 19,114 19, % 66 Muğla 63,530 64, % 26 Ordu 28,769 29, % 67 Bartın 7,597 7, % 27 Nevşehir 15,251 15, % 68 Şanlıurfa 57,529 57, % 28 Osmaniye 18,383 18, % 69 Erzurum 22,883 22, % 29 Samsun 53,395 54, % 70 Kars 7,791 7, % 30 Kütahya 22,534 23, % 71 Mardin 21,615 21, % 31 Ankara 257, , % 72 Zonguldak 22,978 23, % 32 Aydın 57,615 58, % 73 Karaman 10,326 10, % 33 Bayburt 2,575 2, % 74 Muş 8,958 8, % 34 İstanbul 865, , % 75 Sakarya 43,920 43, % 35 Konya 94,898 96, % 76 Kilis 5,669 5, % 36 İzmir 218, , % 77 Bilecik 7,856 7, % 37 Sivas 21,454 21, % 78 Ardahan 3,146 3, % 38 Çorum 21,615 22, % 79 Iğdır 6,594 6, % 39 Balıkesir 59,310 60, % 80 Diyarbakır 40,681 39, % 40 Rize 15,378 15, % 81 Şırnak 10,475 10, % 41 Artvin 8,178 8, % Türkiye 3,584,832 3,652, % Kaynak:TÜİK, sıralama değişim yüzdesine göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 170

177 DIŞ TİCARET İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 171

178 İHRACAT 2016 yılında Türkiye de 66 Bin 953 firma toplam 142 milyar 544 milyon 457 bin dolar ($) ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye de 2016 yılında bir önceki yıla göre ihracat tutarı %0.90 oranında azalmış, İhracatçı firma sayısı %2.84 oranında artmış, firma başına ihracat tutarı %3.64 oranında azalmıştır. Türkiye de döneminde ihracat tutarı % oranında artmış, ihracatçı firma sayısı % oranında artmış, firma başına ihracat turarı ise %87.35 oranında artmıştır yılında Samsun da yerleşik 247 firma toplam 358 Milyon 688 Bin dolar ($) ihracat gerçekleştirmiştir. Samsun 2016 yılı ihracat tutarı rakamına göre 26 ncı sıradadır yılında bir önceki yıla göre Samsun da ihracat tutarı %9.98 oranında azalmış, ihracatçı firma sayısı %1.98 oranında azalmış, firma başına ihracat tutarı %8.15 oranında azalmıştır döneminde Samsun da ihracat tutarı % oranında artmış, ihracatçı firma sayısı % oranında artmış, firma başına ihracat turarı ise % oranında artmıştır. Samsun un 2002 yılında %0.10 olan ihracat payı 2016 yılında %0.25 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında 119 olan ihracatçı firma sayısı 2016 yılında 247 olmuştur. Samsun un 2002 yılında 316 Bin 932 ABD doları olan firma başına ihracat tutarı 2016 yılında 1 milyon 452 bin 178 dolar ($) olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin ihracat tutar payı nispeten artış eğilimli olsa da payı çok düşük kalmaktadır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Firma Sayısı İhracat(Bin $) Firma Başına($) Firma Sayısı İhracat(Bin $) Firma Başına($) Firma Sayısı İhracat ,731 36,059,089 1,136, , , % 0.10% ,587 47,252,836 1,327, , , % 0.12% ,432 63,167,153 1,601, , , % 0.17% ,138 73,476,408 1,743, , , % 0.16% ,159 85,534,676 1,936, ,329 1,055, % 0.19% , ,271,750 2,222, ,370 1,254, % 0.20% , ,027,196 2,742, ,818 2,189, % 0.35% , ,142,613 2,102, ,163 1,455, % 0.30% , ,980,611 2,262, ,050 1,432, % 0.24% , ,917,635 2,472, ,031 2,140, % 0.33% , ,461,737 2,701, ,749 1,838, % 0.28% , ,802,637 2,525, ,885 1,709, % 0.28% , ,627,674 2,479, ,133 1,806, % 0.30% , ,838,871 2,209, ,436 1,581, % 0.28% , ,544,457 2,129, ,688 1,452, % 0.25% 2016/2015 Değ. 2.84% -0.90% -3.64% -1.98% -9.98% -8.15% 2016/2002 Değ % % 87.35% % % % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 172

179 Türkiye nin 15 yıllık ihracat tutarı incelendiğinde yılları arasında sürekli ve hızlı bir artış gözlenmektedir yılında ciddi bir düşüş yaşayan ihracat döneminde yine hızlı bir artış sergilemiştir yılından sonra Türkiye nin ihracatında bir durgunluk dönemi yaşanmaktadır. Samsun ilinin ihracat tutarı döneminde hızla artarak Milyon dolara kadar çıkmıştır ve 2010 yıllarında hızla gerileyen ihracat tutarı 2011 yılında tekrar artarak 441 Milyon dolara çıkmıştır yılı ile birlikte Samsun ihracatı bir durgunluk dönemine girmiştir. Samsun ilinin firma başına ihracat tutarı Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir yılında Samsun da firma başına ihracat 316 Bin dolar iken Türkiye ortalaması 1 Milyon 136 Bin dolar idi yılında Samsun da firma başına ihracat 1 Milyon 452 Bin dolar iken Türkiye ortalaması 2 Milyon 129 Bin dolar olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 173

180 ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT RAKAMLARI (2016) Samsun firmalarının 2016 yılı ülkeler itibariyle ihracat tutarları incelendiğinde ihracatın %20.01 inin Hollanda ya, %9.02 sinin Almanya ya, %5.19 unun Amerika Birleşik Devletleri ne, %4.53 ünün Gürcistan a, %4.17 sinin Irak a, %2.55 inin Endonezya ya, %2.42 sinin İtalya ya, %2.27 sinin Birleşik Arap Emirlikleri ne, %2.21 inin Benin e, %2.11 inin Belçika ya yapıldığı görülmektedir. İlk 10 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın %54.47 si kadardır. Sn Ulke adı İhracat ($) İthalat ($) Pay (%) Kümülatif Pay(%) İhracat İthalat İhracat Samsun Toplamı 358,687, ,733, % % 1 Hollanda 71,769, , % 0.03% 20.01% 2 Almanya 32,335,819 39,856, % 6.86% 29.02% 3 ABD 18,626,729 18,167, % 3.13% 34.22% 4 Gürcistan 16,245,497 16,349, % 2.82% 38.75% 5 Irak 14,950,740 66, % 0.01% 42.91% 6 Endonezya 9,143,643 1,297, % 0.22% 45.46% 7 İtalya 8,678,091 5,475, % 0.94% 47.88% 8 BAE 8,137, , % 0.08% 50.15% 9 Benin 7,925, % 0.00% 52.36% 10 Belçika 7,582,591 30,670, % 5.28% 54.47% 11 Polonya 7,414,541 1,151, % 0.20% 56.54% 12 Fransa 6,879,000 1,679, % 0.29% 58.46% 13 Mısır 6,668, , % 0.08% 60.32% 14 Azerbaycan 6,383,781 5,202, % 0.90% 62.10% 15 Türkmenistan 5,886, % 0.00% 63.74% 16 Filipinler 5,866, , % 0.05% 65.38% 17 İran 5,740,469 2,401, % 0.41% 66.98% 18 İsrail 5,428, , % 0.11% 68.49% 19 Suriye 4,675, % 0.00% 69.79% 20 İngiltere 4,222,353 1,966, % 0.34% 70.97% 21 Angola 4,087, % 0.00% 72.11% 22 Sırbistan 3,910, , % 0.09% 73.20% 23 Fas 3,450, % 0.00% 74.16% 24 Rusya Federasyonu 3,341, ,679, % 43.85% 75.09% 25 Nijerya 3,281,681 5,649, % 0.97% 76.01% 26 Çin 3,249,604 46,292, % 7.97% 76.91% 27 İspanya 3,240,415 4,245, % 0.73% 77.82% 28 Suudi Arabistan 3,131,448 92, % 0.02% 78.69% 29 Ukrayna 2,645,045 11,423, % 1.97% 79.43% 30 Lübnan 2,628, % 0.00% 80.16% 31 Küba 2,501,175 1,552, % 0.27% 80.86% 32 Letonya 2,408,797 78, % 0.01% 81.53% 33 Malezya 2,285, , % 0.15% 82.17% 34 Yemen 2,279, % 0.00% 82.80% 35 Samsun Serbest Bölgesi 2,257,760 6,221, % 1.07% 83.43% 36 Sierra Leone 2,197, % 0.00% 84.04% 37 Cezayir 2,127, % 0.00% 84.64% 38 Tunus 2,126, % 0.00% 85.23% 39 Gana 1,946, % 0.00% 85.77% 40 Litvanya 1,912,216 2,146, % 0.37% 86.31% Kaynak: TÜİK, İlk 40 ülke listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 174

181 FASILLAR İTİBARİYLE SAMSUN DA İHRACAT RAKAMLARI (2016) Samsun firmalarının 2016 yılı fasıllar itibariyle ihracatı incelendiğinde %16.37 sinin Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni faslından, %16.01 inin Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar faslından, %9.72 sinin Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları faslından, %9.14 ünün Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı faslından, %7.13 ünün Kauçuk ve kauçuktan eşya faslından yapıldığı görülmektedir. İlk 10 fasıl ihracatın %80.70 i kadardır. Sn Fasıl Fasıl adı İhracat ($) İthalat($) Pay(%) Küm(%) İhracat İthalat İhracat Toplam 358,687, ,733, Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 58,708,739 1,799, % 0.31% 16.37% 2 3 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar 57,437, , % 0.03% 32.38% 3 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve 34,849,056 24,667, % 4.25% 42.10% parçaları 4 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların 32,791,563 7,727, % 1.33% 51.24% aksam, parça, aksesuarı 5 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 25,585,422 1,801, % 0.31% 58.37% 6 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetmeverme 24,355,751 19,893, % 3.43% 65.16% cihazları,aksam-parça-aksesuarı 7 73 Demir veya çelikten eşya 18,583,206 4,767, % 0.82% 70.34% 8 8 Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 14,998,396 4,727, % 0.81% 74.52% 9 93 Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı 13,410,829 2,761, % 0.48% 78.26% Demir ve çelik 8,745, ,816, % 33.55% 80.70% Plastikler ve mamulleri 8,734,427 3,796, % 0.65% 83.14% Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları 6,245, % 0.00% 84.88% Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 5,787,581 6,240, % 1.07% 86.49% 14 2 Etler ve yenilen sakatat 5,272, % 0.00% 87.96% Alüminyum ve alüminyumdan eşya 5,160,689 17,657, % 3.04% 89.40% Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, 3,882,036 3,033, % 0.52% 90.48% prefabrik yapılar Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 3,446,479 5,391, % 0.93% 91.44% Örme giyim eşyası ve aksesuarı 3,030, , % 0.04% 92.29% Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, 2,901,031 9,437, % 1.63% 93.10% parça ve aksesuarı Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke 2,818, % 0.00% 93.88% Müzik aletleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı 2,287,173 1, % 0.00% 94.52% Şeker ve şeker mamulleri 2,245, , % 0.06% 95.15% Cam ve cam eşya 1,754,883 1,881, % 0.32% 95.64% Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb,) 1,580, , % 0.05% 96.08% Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb,) 1,470, , % 0.12% 96.49% Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen 1,367, % 0.00% 96.87% müstahzarlar Eczacılık ürünleri 1,365,064 19,881, % 3.42% 97.25% Bakır ve bakırdan eşya 1,101,201 15,325, % 2.64% 97.55% Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal 1,013, , % 0.03% 97.84% paralar 30 4 Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler 925, , % 0.06% 98.10% Kaynak: TÜİK, İlk 30 fasıl listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 175

182 ISIC FAALİYET SINIFINA GÖRE SAMSUN DAN İHRACAT RAKAMLARI (2016) Samsun firmalarının 2016 yılı ISIC faaliyet sınıfları itibariyle ihracatı incelendiğinde %31.99 unun Gıda ürünleri ve içecek sınıfından, %14.36 sının Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat sınıfından, %9.81 inin Motorlu kara taşıtı ve römorklar sınıfından, %9.47 sinin Plastik ve kauçuk ürünleri sınıfından, %5.90 ının Balıkçılık sınıfından, %5.51 inin Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli mekina ve cihazlar sınıfından, %5.08 inin Ana metal sanayi sınıfından, %4.75 inin Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) sınıfından, %4.36 sının Tarım ve hayvancılık sınıfından yapıldığı görülmektedir. İlk 10 faaliyet ihracatın %92.99 u kadardır. Sn ISIC ISIC adı İhracat ($) İthalat($) Pay(%) Küm(%) İhracat İthalat İhracat Samsun Toplam 358,687, ,733, % % 1 15 Gıda ürünleri ve içecek 114,731,341 23,813, % 4.10% 31.99% 2 29 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 51,496,872 27,337, % 4.71% 46.34% 3 34 Motorlu kara taşıtı ve römorklar 35,201,506 8,009, % 1.38% 56.16% 4 25 Plastik ve kauçuk ürünleri 33,959,687 3,552, % 0.61% 65.63% 5 5 Balıkçılık 21,158, , % 0.03% 71.52% 6 31 Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli mekina ve cihazlar 19,749,672 5,490, % 0.95% 77.03% 7 27 Ana metal sanayi 18,223,677 46,416, % 7.99% 82.11% 8 28 Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) 17,041,945 4,944, % 0.85% 86.86% 9 1 Tarım ve hayvancılık 15,652, ,409, % 18.67% 91.23% Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler 6,315,558 3,729, % 0.64% 92.99% Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan 5,749,337 3,423, % 0.59% 94.59% maddeler Kağıt ve kağıt ürünleri 4,845,549 6,320, % 1.09% 95.94% Tekstil ürünleri 3,325,718 1,175, % 0.20% 96.87% Metalik olmayan diğer mineral ürünler 3,117,998 6,827, % 1.18% 97.74% Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat 2,907,672 9,672, % 1.67% 98.55% Kimyasal madde ve ürünler 2,622,491 39,018, % 6.72% 99.28% Giyim eşyası 968, , % 0.05% 99.55% Taşocakçılığı ve diğer madencilik 390, , % 0.07% 99.66% Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı 344,467 22, % 0.00% 99.75% Atık ve hurdalar 341, ,748, % 31.81% 99.85% Diğer ulaşım araçları 328, , % 0.04% 99.94% Maden kömürü, linyit ve turb 95,500 80,329, % 13.83% 99.97% Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları 53,215 14,014, % 2.41% 99.98% Basım ve yayım; plak, kaset vb. 45,606 79, % 0.01% 99.99% Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar 12,802 2,032, % 0.35% % Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları 6,795 27, % 0.00% % 27 2 Ormancılık ve tomrukçuluk 26, % 0.00% % Elektrik, gaz ve su 254, % 0.04% % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 176

183 İLLER İTİBARİYLE İHRACAT (2016) 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen toplam 142 Milyar 544 milyon dolar ihracatın 358 Milyon 688 Bin dolarlık kısmı 247 Samsun firmasınca yapılmıştır. İhracatın yarısından fazlası (%53.43) İstanbul ilinden yapılmıştır. Samsun ili %0.25 ihracat tutar payı ile 26 ncı sırada yeralmıştır. Sn İller Firma İhracat İhracat Firma Başına (Bin $) Pay(%) İhracat ($) Türkiye 66, ,544, % 2,129,023 Sn İller Firma İhracat (Bin $) İhracat Pay(%) Firma Başına İhracat ($) 1 İstanbul 33,494 76,167, % 2,274, Diyarbakır , % 1,121,489 2 Bursa 4,272 9,770, % 2,287, Ordu , % 2,119,823 3 İzmir 4,600 8,366, % 1,818, Rize , % 1,891,925 4 Kocaeli 1,551 6,465, % 4,168, Isparta , % 1,294,578 5 Ankara 4,226 6,463, % 1,529, Bolu , % 2,089,914 6 Gaziantep 2,131 6,432, % 3,018, Osmaniye , % 2,291,452 7 Sakarya 386 2,553, % 6,616, Çanakkale , % 1,487,137 8 Denizli 1,071 2,401, % 2,242, Kilis , % 1,152,749 9 Manisa 524 1,845, % 3,521, Siirt , % 5,167, Hatay 1,125 1,743, % 1,550, Düzce , % 753, Adana 1,197 1,602, % 1,338, Iğdır , % 660, Kayseri 1,114 1,529, % 1,372, Sivas 66 80, % 1,214, Mersin 1,205 1,479, % 1,228, Aksaray 79 79, % 1,010, Trabzon 244 1,369, % 5,611, Çankırı 25 77, % 3,095, Konya 1,734 1,313, % 757, Bilecik 57 77, % 1,354, Antalya 1, , % 814, Amasya 42 76, % 1,813, Tekirdağ , % 1,982, Niğde 58 58, % 1,014, Mardin , % 3,221, Artvin 90 55, % 614, Kahramanmaraş , % 2,941, Ağrı 62 54, % 878, Eskişehir , % 2,521, Nevşehir 77 50, % 650, Aydın , % 2,032, Kastamonu 47 43, % 923, Balıkesir , % 1,821, Edirne 73 39, % 542, Muğla , % 1,618, Van 60 39, % 650, Şırnak , % 1,911, Batman 62 34, % 556, Yalova , % 3,824, Hakkari 18 23, % 1,310, Samsun , % 1,452, Sinop 19 21, % 1,131, Adıyaman , % 4,837, Yozgat 22 21, % 974, Karaman , % 3,127, Kırıkkale 15 19, % 1,327, Afyon , % 990, Tokat 31 19, % 629, Elazığ , % 3,756, Erzurum 48 17, % 365, Uşak , % 1,432, Bartın 18 13, % 766, Malatya , % 1,465, Erzincan 12 9, % 768, Karabük , % 7,908, Bayburt 1 6, % 6,911, Zonguldak , % 3,764,298 Bilinmeyen 362 2, % 6, Çorum , % 1,533, Ardahan 8 1, % 229, Ş.Urfa , % 903, Bitlis 9 1, % 196, Kırklareli , % 3,270, Bingöl 9 1, % 133, Kütahya , % 1,886, Muş % 123, Burdur , % 1,169, Kars % 77, Giresun , % 3,739, Tunceli % 43, Kırşehir , % 7,308, Gümüşhane % 18,302 Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 177

184 İTHALAT 2016 yılında Türkiye de 68 Bin 635 firma toplam 198 milyar 617 milyon 392 bin dolar ($) ithalat gerçekleştirmiştir. Türkiye de 2016 yılında bir önceki yıla göre ithalat tutarı %4.2 oranında azalmış, ithalatçı firma sayısı %1.1 oranında azalmış, firma başına ithalat tutarı %3.1 oranında azalmıştır. Türkiye de döneminde ithalat tutarı %285.3 oranında artmış, ithalatçı firma sayısı %75.5 oranında artmış, firma başına ithalat turarı ise %119.5 oranında artmıştır yılında Samsun da yerleşik 271 firma toplam 580 Milyon 733 Bin dolar ($) ithalat gerçekleştirmiştir. Samsun 2016 yılı ithalat tutarı rakamına göre 21 inci sıradadır döneminde Samsun da ithalat tutarı %549.3 oranında artmış, ithalatçı firma sayısı %96.4 oranında artmış, firma başına ithalat turarı ise %230.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Samsun da ithalat tutarı %13.4 oranında azalmış, ithalatçı firma sayısı %10.6 oranında azalmış, firma başına ithalat tutarı %3.2 oranında azalmıştır. Samsun un 2002 yılında %0.17 olan ithalat tutar payı 2016 yılında %0.29 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında 138 olan ithalatçı firma sayısı 2016 yılında 271 olmuştur. Samsun un 2002 yılında 648 Bin 119 dolar ($) olan firma başına ithalat tutarı 2016 yılında 2 milyon 142 bin 928 Dolar ($) olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin ithalat tutar payı da ihracat tutar payı gibi düşük kalmaktadır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Firma Sayısı İthalat (Bin$) Firma Başına ($) Firma Sayısı İthalat (Bin$) Firma Başına ($) Firma Sayısı İthalat ,110 51,553,797 1,318, , , % 0.17% ,330 69,339,692 1,600, ,388 1,075, % 0.23% ,059 97,539,766 2,029, ,569 1,246, % 0.27% , ,774,151 2,276, ,925 1,205, % 0.23% , ,576,174 2,596, ,857 1,717, % 0.25% , ,062,715 2,887, ,955 2,521, % 0.31% , ,963,574 3,495, ,032 3,596, % 0.39% , ,928,421 2,557, ,458 2,471, % 0.34% , ,541,758 3,136, ,205 2,834, % 0.33% , ,841,603 3,601, ,068 3,695, % 0.39% , ,545,141 3,634, ,006,611 4,026, % 0.43% , ,661,250 3,751, ,694 2,843, % 0.31% , ,182,568 3,584, ,697 3,061, % 0.32% , ,234,359 2,986, ,485 2,212, % 0.32% , ,617,392 2,893, ,733 2,142, % 0.29% 2016/ % -4.2% -3.1% -10.6% -13.4% -3.2% 2016/ % 285.3% 119.5% 96.4% 549.3% 230.6% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 178

185 Türkiye nin 15 yıllık ithalat tutarı incelendiğinde yılları arasında sürekli ve hızlı bir artış gözlenmektedir yılında ciddi bir düşüş yaşayan ithalat tutarı yıllarında yine hızlı bir artış sergilemiştir yılından sonra Türkiye nin ithalatında bir azalma eğilimi gözlenmektedir. Samsun ilinin ithalat tutarı döneminde hızla artarak Milyon dolara kadar çıkmıştır yılında hızla gerileyen ithalat tutarı 2012 yılına kadar tekrar artarak 1 Milyar doların üzerine çıkmıştır yılı ile birlikte Samsun ithalatı düşüş eğilimine girmiştir. Samsun ilinin firma başına ithalat tutarı Türkiye ortalamasının altında olmakla birlikte yakın seyretmektedir yılında Samsun da firma başına ithalat 648 Bin dolar iken Türkiye ortalaması 1 Milyon 318 Bin dolar idi yılında Samsun da firma başına ithalat 2 Milyon 142 Bin dolar iken Türkiye ortalaması 2 Milyon 893 Bin dolar olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 179

186 ÜLKELER İTİBARİYLE İTHALAT RAKAMLARI (2016) 2016 yılında Samsun dan yapılan ithalat ülkeler itibariyle incelendiğinde; ithalatın %43.85 inin Rusya Federasyonu ndan, %9.20 sinin Danimarka dan, %7.97 sinin Çin den, %6.86 sının Almanya dan, %5.28 inin Belçika dan, %4.26 sının Kanada dan, %3.13 ünün ABD den, %2.82 sinin Gürcistan dan, %1.97 sinin Ukrayna dan, %1.19 unun Hindistan dan yapıldığı görülmektedir. İlk 10 ülkeden yapılan ithalat, Samsun ili toplam ithalatının %86.53 ü kadardır. Sn Ulke adı İhracat($) İthalat ($) Pay(%) Kümülatif(%) İhracat İthalat İthalat Samsun Toplam 358,687, ,733, % % 1 Rusya Federasyonu 3,341, ,679, % 43.85% 43.85% 2 Danimarka 206,921 53,441, % 9.20% 53.06% 3 Çin 3,249,604 46,292, % 7.97% 61.03% 4 Almanya 32,335,819 39,856, % 6.86% 67.89% 5 Belçika 7,582,591 30,670, % 5.28% 73.17% 6 Kanada 403,109 24,758, % 4.26% 77.44% 7 ABD 18,626,729 18,167, % 3.13% 80.56% 8 Gürcistan 16,245,497 16,349, % 2.82% 83.38% 9 Ukrayna 2,645,045 11,423, % 1.97% 85.35% 10 Hindistan 383,944 6,893, % 1.19% 86.53% 11 Samsun Serbest Bölgesi 2,257,760 6,221, % 1.07% 87.61% 12 Nijerya 3,281,681 5,649, % 0.97% 88.58% 13 İtalya 8,678,091 5,475, % 0.94% 89.52% 14 Estonya 114,367 5,356, % 0.92% 90.44% 15 Azerbaycan 6,383,781 5,202, % 0.90% 91.34% 16 Kazakistan 1,061,590 4,689, % 0.81% 92.15% 17 İspanya 3,240,415 4,245, % 0.73% 92.88% 18 İsviçre 1,149,407 2,708, % 0.47% 93.34% 19 Ekvator 179,984 2,453, % 0.42% 93.77% 20 İran 5,740,469 2,401, % 0.41% 94.18% 21 Özbekistan 310,969 2,148, % 0.37% 94.55% 22 Litvanya 1,912,216 2,146, % 0.37% 94.92% 23 İngiltere 4,222,353 1,966, % 0.34% 95.26% 24 Japonya 147,265 1,908, % 0.33% 95.59% 25 Güney Kore 951,951 1,763, % 0.30% 95.89% 26 Tayvan 64,970 1,708, % 0.29% 96.18% 27 Fransa 6,879,000 1,679, % 0.29% 96.47% 28 Macaristan 1,125,685 1,595, % 0.27% 96.75% 29 Küba 2,501,175 1,552, % 0.27% 97.02% 30 Finlandiya 852,642 1,356, % 0.23% 97.25% 31 Endonezya 9,143,643 1,297, % 0.22% 97.47% 32 Avusturya 492,996 1,238, % 0.21% 97.69% 33 Polonya 7,414,541 1,151, % 0.20% 97.88% 34 Romanya 1,054,957 1,066, % 0.18% 98.07% 35 Bulgaristan 1,264, , % 0.17% 98.23% 36 Malezya 2,285, , % 0.15% 98.38% 37 Pakistan 590, , % 0.12% 98.51% 38 Hırvatistan 635, , % 0.12% 98.62% 39 İsrail 5,428, , % 0.11% 98.74% 40 Kayseri Serbest Bölgesi 637, % 0.11% 98.85% Kaynak: TÜİK, İlk 40 ülke listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 180

187 FASILLAR İTİBARİYLE SAMSUN DA İTHALAT RAKAMLARI (2016) 2016 yılında Samsun firmalarının fasıllar itibariyle ithalatı incelendiğinde %33.55 inin Demir ve Çelik faslından, %16.3 ünün Hububat faslından, %14.22 sinin Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar faslından, %4.25 inin Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları faslından, %3.43 ünün Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı faslından,%3.42 sinin Eczacılık ürünleri faslından yapıldığı görülmektedir. İlk 10 fasıl ithalat tutarı toplam Samsun ithalatının %85.35 i kadardır. Sn Fasıl Fasıl adı İhracat($) İthalat ($) Pay(%) Küm(%) İhracat İthalat İthalat Toplam 358,687, ,733, % 100% 1 72 Demir ve çelik 8,745, ,816, % 33.55% 33.55% 2 10 Hububat 49,044 94,835, % 16.33% 49.88% 3 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar 109,070 82,602, % 14.22% 64.10% 4 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları 34,849,056 24,667, % 4.25% 68.35% 5 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetmeverme cihazları,aksam-parça-aksesuarı 24,355,751 19,893, % 3.43% 71.77% 6 30 Eczacılık ürünleri 1,365,064 19,881, % 3.42% 75.20% 7 76 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 5,160,689 17,657, % 3.04% 78.24% 8 23 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler 313,375 16,543, % 2.85% 81.09% 9 74 Bakır ve bakırdan eşya 1,101,201 15,325, % 2.64% 83.73% Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı 2,901,031 9,437, % 1.63% 85.35% Organik kimyasal ürünler 9,500 8,463, % 1.46% 86.81% Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı 32,791,563 7,727, % 1.33% 88.14% Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem 24,336 6,245, % 1.08% 89.21% Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 5,787,581 6,240, % 1.07% 90.29% Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve bitkisel mumlar 2,944 6,068, % 1.04% 91.33% Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 3,446,479 5,391, % 0.93% 92.26% Demir veya çelikten eşya 18,583,206 4,767, % 0.82% 93.08% 18 8 Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 14,998,396 4,727, % 0.81% 93.90% Plastikler ve mamulleri 8,734,427 3,796, % 0.65% 94.55% Seramik mamulleri 199,793 3,242, % 0.56% 95.11% Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar 3,882,036 3,033, % 0.52% 95.63% Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı 13,410,829 2,761, % 0.48% 96.11% Cam ve cam eşya 1,754,883 1,881, % 0.32% 96.43% Kauçuk ve kauçuktan eşya 25,585,422 1,801, % 0.31% 96.74% Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 58,708,739 1,799, % 0.31% 97.05% Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb,) 214,997 1,780, % 0.31% 97.36% Gübreler 0 1,777, % 0.31% 97.66% 28 1 Canlı hayvanlar 122,558 1,503, % 0.26% 97.92% Sentetik ve suni devamsız lifler 0 1,481, % 0.26% 98.18% Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler 412,614 1,000, % 0.17% 98.35% Kaynak: TÜİK, İlk 30 fasıl listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 181

188 ISIC FAALİYET SINIFINA GÖRE SAMSUN DAN İTHALAT RAKAMLARI (2016) Samsun firmalarının 2016 yılı ISIC faaliyet sınıfları itibariyle ithalatı incelendiğinde %31.81 inin Atık ve hurdalar sınıfından, %18.67 sinin Tarım ve hayvancılık sınıfından, %13.83 ünün Maden kömürü, linyit ve turb sınıfından, %7.99 unun Ana metal sanayi sınıfından, %6.72 sinin Kimyasal madde ve ürünler sınıfından, %4.71 inin Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat sınıfından, %4.10 unun Gıda ürünleri ve içecek sınıfından, %2.41 inin Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları sınıfından yapıldığı görülmektedir. İlk 10 faaliyet toplam ithalatın %93.29 u kadardır. Sn ISIC ISIC adı İhracat($) İthalat($) Pay(%) Küm(%) İhracat İthalat İthalat Samsun Toplam 358,687, ,733, % % 1 51 Atık ve hurdalar 341, ,748, % 31.81% 31.81% 2 1 Tarım ve hayvancılık 15,652, ,409, % 18.67% 50.48% 3 10 Maden kömürü, linyit ve turb 95,500 80,329, % 13.83% 64.31% 4 27 Ana metal sanayi 18,223,677 46,416, % 7.99% 72.31% 5 24 Kimyasal madde ve ürünler 2,622,491 39,018, % 6.72% 79.02% 6 29 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 51,496,872 27,337, % 4.71% 83.73% 7 15 Gıda ürünleri ve içecek 114,731,341 23,813, % 4.10% 87.83% 8 32 Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları 53,215 14,014, % 2.41% 90.25% 9 33 Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat 2,907,672 9,672, % 1.67% 91.91% Motorlu kara taşıtı ve römorklar 35,201,506 8,009, % 1.38% 93.29% Metalik olmayan diğer mineral ürünler 3,117,998 6,827, % 1.18% 94.47% Kağıt ve kağıt ürünleri 4,845,549 6,320, % 1.09% 95.55% Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli mekina ve cihazlar 19,749,672 5,490, % 0.95% 96.50% Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) 17,041,945 4,944, % 0.85% 97.35% Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler 6,315,558 3,729, % 0.64% 97.99% Plastik ve kauçuk ürünleri 33,959,687 3,552, % 0.61% 98.61% Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. örülerek yapılan maddeler 5,749,337 3,423, % 0.59% 99.19% Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar 12,802 2,032, % 0.35% 99.54% Tekstil ürünleri 3,325,718 1,175, % 0.20% 99.75% Taşocakçılığı ve diğer madencilik 390, , % 0.07% 99.81% Giyim eşyası 968, , % 0.05% 99.86% Elektrik, gaz ve su 254, % 0.04% 99.90% Diğer ulaşım araçları 328, , % 0.04% 99.95% 24 5 Balıkçılık 21,158, , % 0.03% 99.97% Basım ve yayım; plak, kaset vb. 45,606 79, % 0.01% 99.99% Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları 6,795 27, % 0.00% 99.99% 27 2 Ormancılık ve tomrukçuluk 26, % 0.00% % Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı 344,467 22, % 0.00% % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 182

189 İLLER İTİBARİYLE İTHALAT (2016) 2016 yılında Türkiye de gerçekleşen toplam 198 Milyar 617 milyon dolar ithalatın 580 Milyon 733 Bin dolarlık kısmı 271 Samsun firmasınca yapılmıştır. İthalatın yarısından fazlası (%58.41) İstanbul ilinden yapılmıştır. Samsun ili %0.29 ithalat tutar payı ile 21 inci sırada yeralmıştır. Sn İller Firma İthalat (Bin $) İthalat Pay(%) Firma Başına İthalat ($) Türkiye 68, ,617,392 2,893,821 Sn İller Firma İthalat (Bin $) İthalat Pay(%) Firma Başına İthalat ($) 1 İstanbul 37, ,008, % 3,124,983 Gizli Veri - 15,367, % 42 Mardin , % 766,731 2 Ankara 6,591 10,875, % 1,650, Siirt 18 92, % 5,146,537 3 İzmir 4,856 8,815, % 1,815, Malatya , % 600,868 4 Bursa 3,170 8,708, % 2,747, Diyarbakır , % 523,243 5 Kocaeli 1,636 8,089, % 4,944, Düzce , % 532,055 6 Gaziantep 1,448 4,805, % 3,318, Çanakkale 71 74, % 1,054,495 7 Manisa 447 2,687, % 6,013, Edirne , % 633,120 8 Hatay 388 2,571, % 6,626, Sivas 78 69, % 893,248 9 Sakarya 386 2,013, % 5,215, Van , % 430, Adana 1,121 1,888, % 1,684, Adıyaman 61 52, % 858, Denizli 657 1,667, % 2,538, Elazığ 86 51, % 602, Kayseri 738 1,441, % 1,953, Aksaray 81 50, % 625, Kahramanmaraş 293 1,299, % 4,436, Burdur 58 46, % 801, Mersin 889 1,174, % 1,321, Amasya 82 43, % 533, Antalya 1,234 1,112, % 901, Batman 60 40, % 680, Konya 1,345 1,061, % 789, Ordu 69 40, % 582, Tekirdağ , % 1,834, Niğde 65 37, % 569, Zonguldak , % 10,239, Nevşehir 83 34, % 415, Eskişehir , % 2,154, Şırnak 24 33, % 1,391, Osmaniye , % 9,908, Yozgat 38 32, % 854, Samsun , % 2,142, Erzurum 55 32, % 586, Karabük , % 13,037, Kilis 35 31, % 912, Balıkesir , % 1,143, Artvin 20 24, % 1,237, Kırklareli , % 3,762, Rize 56 19, % 355, Aydın , % 1,091, Bitlis 11 19, % 1,749, Kırşehir , % 2,258, Tokat 46 17, % 382, Çorum , % 1,543, Kırıkkale 34 17, % 513, Uşak , % 919, Iğdır 55 16, % 306, Muğla , % 701, Giresun 28 14, % 524, Yalova , % 1,634, Bayburt 6 13, % 2,191, Ş.Urfa , % 636, Bartın 16 12, % 758, Bolu , % 1,656, Sinop 24 11, % 463, Kastamonu , % 3,165, Erzincan 17 6, % 408, Trabzon , % 930, Muş 13 5, % 389, Bilecik , % 3,395, Kars 12 2, % 209, Ağrı , % 611, Hakkari 23 2, % 103, Karaman , % 2,134,962 Bilinmeyen 37 1, % 40, Kütahya , % 1,658, Bingöl 11 1, % 124, Afyon , % 739, Ardahan % 84, Isparta , % 847, Tunceli % 92, Çankırı 30 93, % 3,121, Gümüşhane % 156,724 Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 183

190 TOPLAM DIŞ TİCARET HACMİ 2002 yılında toplam dış ticaret hacmi 127 milyon 155 bin dolar ile %0.15 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında gerçekleşen 939 milyon 421 bin dolar toplam dış ticaret hacmi ile %0.28 paya sahip olmuştur yılında Türkiye nin toplam dış ticaret hacmi 87 Milyar 612 Milyon $ iken 2016 yılında bu rakam 341 Milyar 161 Milyon $ olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam dış ticaret Samsun ilinde %638.8 oranında artarken Türkiye de %289.4 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam dış ticaret Samsun da %12.12 oranında azalırken Türkiye de %2.82 oranında azalmıştır. Samsun da ihracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında %42.2 iken 2016 yılında %61.8 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de ihracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında %69.9 iken 2016 yılında %71.8 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar SAMSUN TÜRKİYE İhracat İthalat İhr/İth Toplam Dış Ticaret Pay(%) İhracat İthalat İhr/İth Toplam Dış Ticaret ,715 89, % 127, % 36,059,089 51,553, % 87,612, , , % 217, % 47,252,836 69,339, % 116,592, , , % 374, % 63,167,153 97,539, % 160,706, , , % 382, % 73,476, ,774, % 190,250, , , % 505, % 85,534, ,576, % 225,110, , , % 740, % 107,271, ,062, % 277,334, , , % 1,243, % 132,027, ,963, % 333,990, , , % 783, % 102,142, ,928, % 243,071, , , % 887, % 113,980, ,541, % 299,522, , , % 1,387, % 134,917, ,841, % 375,759, ,749 1,006, % 1,429, % 152,461, ,545, % 389,006, , , % 1,191, % 151,802, ,661, % 403,463, , , % 1,252, % 157,627, ,182, % 399,810, , , % 1,068, % 143,838, ,234, % 351,073, , , % 939, % 142,544, ,617, % 341,161, /2015 Değişim -9.98% % 3.94% % -9.56% -0.90% -4.16% 3.40% -2.82% 2016/2002 Değişim 851.1% 549.3% 638.8% 295.3% 285.3% 289.4% Kaynak: TÜİK, x Bin$ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 184

191 KİŞİ BAŞINA İHRACAT VE İTHALAT RAKAMLARI 2007 yılında kişi başına ihracat Samsun da 178 dolar, Türkiye ortalaması ise 1,520 dolar, 2016 yılında kişi başına ihracat Samsun da 277 dolar, Türkiye ortalaması ise 1,786 dolar olarak gerçekleşmiştir yılında kişi başına ithalat Samsun da 425 dolar, Türkiye ortalaması ise 2,409 dolar, 2016 yılında kişi başına ithalat Samsun da 448 dolar, Türkiye ortalaması ise 2,488 dolar olarak gerçekleşmiştir döneminde kişi başına ihracat Türkiye de %17.5 oranında artarken Samsun da %55.8 oranında artmış, kişi başına ithalat ise Türkiye de %3.3 oranında artarken Samsun da %5.5 oranında artmıştır yılında Samsun, kişi başına ihracatta 49 uncu sırada, kişi başına ithalatta ise 30 uncu sırada yeralmıştır. Samsun da kişi başına ihracat ve ithalat rakamları Türkiye ortalamasının çok altında seyretmektedir Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN (%) SAMSUN SIRA İhracat($) İthalat($) İhracat($) İthalat($) İhracat İthalat İhracat İthalat ,520 2, % 17.6% ,846 2, % 22.5% ,408 1, % 19.7% ,546 2, % 19.4% ,806 3, % 23.4% ,016 3, % 25.7% ,980 3, % 18.5% ,029 3, % 19.9% ,827 2, % 19.9% ,786 2, % 18.0% /2015 Değişim % -2.2% -5.4% -11.1% -14.5% 2016/2007 Değişim % 17.5% 3.3% 55.8% 5.5% Kaynak: TÜİK, ($) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 185

192 TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ (TİM) İLK 1000 DE YER ALAN SAMSUN FİRMALARI SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Türkiye İhracatçılar Meclisinin açıkladığı İlk 1000 ihracatçı listelerinde 2010 yılında beş adet, 2011 yılında yedi adet, 2012 yılında da sekiz adet, 2013 yılında yedi adet, 2014 yılında dört adet, 2015 yılında altı adet, 2016 yılında üç adet Samsunlu firma yer almıştır. Yıllar İlk 500 İkinci 500 İlk Kaynak: Yılı 2016 Sıra 2015 Sıra Firma Adı İhracat ($) İlk SAMPA OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 61,875, ULUSOY UN SANAYİ VE TİC.A Ş. 40,519, İkinci BORSAN KABLO ELEKTRİK AYDINLATMA İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. 21,435, Yılı 2015 Sıra 2014 Sıra Firma Adı İhracat ($) SAMPA OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 58,744, İlk SÜRSAN SU ÜRÜNLERİ SAN.VE TİC.A.Ş. 55,816, ULUSOY UN SANAYİ VE TİC.A Ş. 52,824, BORSAN KABLO ELEKTRİK AYDINLATMA İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. 37,957, İkinci YILMAZ TARIM ÜRÜNLERİ SAN.TİC.A.Ş. 27,437, AS ÇELİK DÖKÜM İŞLEME SAN. TİC.A.Ş. 20,153, Yılı 2014 Sıra 2013 Sıra Firma Adı İhracat ($) SAMPA OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 68,766, İlk BORSAN KABLO ELEKTRİK AYDINLATMA İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. 68,300, SÜRSAN SU ÜRÜNLERİ SAN. VE TİC. A.Ş. 52,264, İkinci ULUSOY UN SANAYİ VE TİC. A.Ş. 39,460, Yılı 2013 Sıra 2012 Sıra Firma Adı İhracat ($) BRITISH AMERICAN TOBACCO TÜTÜN MAM. SAN. VE TİC. A.Ş. 221,541, İlk SAMPA OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 58,011, SAMSUN MAKİNA SANAYİ A.Ş. 42,840, ULUSOY UN SANAYİ VE TİC. A.Ş. 38,194, İkinci BORSAN KABLO ELEKTRİK AYDINLATMA İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. 35,795, SÜRSAN SU ÜRÜNLERİ SAN. VE TİC. A.Ş. 34,183, AS ÇELİK DÖKÜM İŞLEME SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 22,283, Yılı 2012 Sıra 2011 Sıra Firma Adı İhracat ($) BRİTİSH AMERİCAN TOBACCO TÜTÜN MAM. SAN. VE TİC. A.Ş. 182,983, İlk SAMPA OTOMOTİV SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 51,102, YEŞİLYURT DEMİR ÇELİK ENDÜSTRİSİ VE LİMAN İŞL. LTD.ŞTİ. 49,949, ULUSOY UN SANAYİ VE TİC.A.Ş. 49,822, SAMSUN MAKINA SANAYI A.Ş. 29,446, İkinci BORSAN KABLO ELEKTRİK AYDINLATMA İNŞ.SAN. VE TİC. A.Ş. 27,478, YILMAZ TAR. ÜRÜN. SAN. VE TİC. A.Ş. 21,149, AS ÇELİK DÖKÜM İŞLEME SAN. VE TİC. A.Ş 20,070, Yılı 2011 Sıra 2010 Sıra Firma Adı İhracat ($) YEŞİLYURT DEMİR ÇELİK END. VE LİMAN İŞL. LTD. ŞTİ. 107,932, İlk ULUSOY UN SAN. VE TİC. A.Ş. 60,533, SAMPA OTOMOTİV SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 42,590, YILMAZ TARIM ÜRÜN. TİC. VE SAN. A.Ş. 32,866, İkinci AS ÇELİK DÖKÜM İŞLEME SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 24,132, SAMSUN MAKİNA SANAYİ A.Ş. 21,098, BORSAN KABLO ELEKTRİK AYD.İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. 20,563, Yılı 2010 Sıra 2009 Sıra Firma Adı İhracat ($) İlk ULUSOY UN SAN. VE TİC. A.Ş. 43,398, SAMSUN MAKİNA SANAYİ A.Ş. 30,044, YILMAZ TARIM ÜRÜN. TİC. VE SAN. A.Ş. 19,992, İkinci YEŞİLYURT DEMİR ÇELİK END. VE LİMAN İŞL. LTD. ŞTİ. 19,606, ADININ AÇIKLANMASINI İSTEMİYOR 17,666, Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 186

193 SAMSUN GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEMLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 187

194 SAMSUN GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEMLERİ İHRACAT İŞLEM HACMİ Samsun Gümrük Müdürlüğünce yapılan toplam ihracat işlemi 2002 yılında 330 milyon 398 bin dolar iken 2016 yılında 837 milyon 479 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ihracat işlem payı 2002 yılında %0.92 iken 2016 yılında %0.59 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ihracat işlem payında 2013 yılından sonra gerileme eğilimi görülmektedir döneminde Samsun Gümrük Müdürlüğünün İhracat İşlem hacmi %153.5 oranında artarken Türkiye nin ihracatı %295.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Samsun Gümrük Müdürlüğünün İhracat İşlem hacmi %17.7 oranında azalırken Türkiye nin ihracatı %0.9 oranında azalmıştır. Yıllar Samsun Gümrük İhracat İşlemi ($) Türkiye İhracat ($) Samsun Gümrük Pay (%) Samsun Güm.Müd Değişim (%) ,398,732 36,059,089, % ,629,134 47,252,836, % -72.6% ,088,400 63,167,152, % 46.8% ,838,263 73,476,408, % 42.6% ,347,161 85,534,675, % 50.3% ,550, ,271,749, % 53.0% ,120, ,027,195, % 96.6% ,245, ,142,612, % -22.5% ,521, ,883,224, % 38.7% ,042,642, ,917,634, % 13.0% ,123,303, ,461,736, % 7.7% ,244,599, ,802,637, % 10.8% ,228,906, ,627,673, % -1.3% ,017,012, ,838,871, % -17.2% ,479, ,544,456, % -17.7% 2016/2015 Değişim (%) -17.7% -0.9% 2016/2002 Değişim (%) 153.5% 295.3% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 188

195 FASILLAR İTİBARİYLE İHRACAT İŞLEMİ (2016) Samsun Gümrük Müdürlüğü tarafından 2016 yılında en fazla ihraç işlemi yapılan ve toplam ihracat işleminin %70.19 unu oluşturan ilk 5 kalem eşya fasılları; %28.68 pay ile Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar, %12.54 pay ile Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler, %12.20 pay ile Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem, %10.92 pay ile Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı, %5.85 pay ile Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento fasıllarıdır. Sn Fasıl Fasıl adı İhracat ($) İthalat ($) Pay(%) Küm.Pay(%) İhracat İthalat İhracat Samsun Toplam 837,479,980 1,760,661, Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 240,201,408 6,550, % 0.37% 28.68% 2 24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 105,001, ,309, % 8.93% 41.22% 3 12 Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide ve 102,158,045 83,848, % 4.76% 53.42% tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem 4 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses 91,473,353 13,731, % 0.78% 64.34% kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı 5 25 Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 49,009,484 82,109, % 4.66% 70.19% 6 11 Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 44,292,544 1,326, % 0.08% 75.48% 7 7 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 29,531,954 1,211, % 0.07% 79.01% 8 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, 28,436,282 40,268, % 2.29% 82.40% bunların aksam ve parçaları 9 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara 18,761,218 3,407, % 0.19% 84.64% taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat, özel iplikler, sicim, kordon, ip, halat 13,610,453 1,216, % 0.07% 86.27% ve bunlardan mamul eşya Demir veya çelikten eşya 13,348,999 7,531, % 0.43% 87.86% Demir ve çelik 11,977, ,508, % 14.23% 89.29% Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri 8,927, % 0.00% 90.36% Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve 8,097,422 8,680, % 0.49% 91.32% bitkisel mumlar Plastikler ve mamulleri 7,951,494 11,570, % 0.66% 92.27% Kauçuk ve kauçuktan eşya 7,182,936 1,713, % 0.10% 93.13% Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının 6,302, % 0.00% 93.88% müstahzarları 18 2 Etler ve yenilen sakatat 5,384, % 0.00% 94.53% Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından 5,205, , % 0.04% 95.15% elde edilen müstahzarlar Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci 5,140, % 0.00% 95.76% eşyası, metal paralar İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve 3,303,120 26,281, % 1.49% 96.16% izotopların organik-anorganik bileşikleri Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba 3,216,652 90,917, % 5.16% 96.54% yemler Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 2,968,187 45,120, % 2.56% 96.90% Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, 2,807, % 0.00% 97.23% mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.) Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar 2,441,387 1,518, % 0.09% 97.52% Kaynak: TÜİK, İlk 25 fasıl listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 189

196 ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT İŞLEMİ (2016) 2016 yılında Samsun Gümrük Müdürlüğünce 139 ülkeye ihracat işlemi yapılmıştır yılında en fazla ihracat işlemi yapılan ilk on ülke sırasıyla; %26.38 pay ile Rusya Federasyonu, %13.18 pay ile İran, %12.18 pay ile ABD, %9.32 pay ile Gana, %5.41 pay ile Gürcistan, %3.37 pay ile Çin, %2.66 pay ile Almanya, %2.10 pay ile Irak, %1.48 pay ile Mısır, %1.38 pay ile Hollanda olmuştur. Bu on ülkeye yapılan toplam ihracat işleminin payı %77.45 oranındadır. Sn Ülke Ülke adı İhracat ($) İthalat ($) Pay(%) Küm. Pay(%) İhracat İthalat İhracat Samsun Toplam 837,479,980 1,760,661, Rusya Federasyonu 220,911, ,525, % 42.51% 26.38% İran 110,381,081 2,531, % 0.14% 39.56% ABD 102,034,536 49,687, % 2.82% 51.74% Gana 78,063,382 2,327, % 0.13% 61.06% 5 76 Gürcistan 45,312,933 26,577, % 1.51% 66.47% Çin 28,212,913 30,051, % 1.71% 69.84% 7 4 Almanya 22,241,941 8,758, % 0.50% 72.50% Irak 17,628,819 61, % 0.00% 74.60% Mısır 12,359,738 5,146, % 0.29% 76.08% 10 3 Hollanda 11,520, , % 0.02% 77.45% Azerbaycan 10,382,406 4,409, % 0.25% 78.69% BAE 10,108,798 3,624, % 0.21% 79.90% 13 5 İtalya 9,483,393 14,834, % 0.84% 81.03% 14 1 Fransa 8,739,647 18,598, % 1.06% 82.08% Cezayir 8,374,475 3,634, % 0.21% 83.08% Somali 7,936, % 0.00% 84.02% Ukrayna 7,683, ,772, % 9.19% 84.94% Kazakistan 7,413,048 52,399, % 2.98% 85.83% Angola 7,297, % 0.00% 86.70% Benin 6,998, % 0.00% 87.53% Türkmenistan 5,819,814 1,837, % 0.10% 88.23% İsrail 4,319,341 4,434, % 0.25% 88.75% Endonezya 4,162,634 3,486, % 0.20% 89.24% Hindistan 4,126,374 39,901, % 2.27% 89.73% Cibuti 3,731, % 0.00% 90.18% Madagaskar 3,483, % 0.00% 90.60% Sırbistan 3,258, % 0.00% 90.99% Nijerya 3,221,059 5,398, % 0.31% 91.37% Peru 3,217, , % 0.01% 91.75% Belçika 3,180,138 38,015, % 2.16% 92.13% Çad 3,177, % 0.00% 92.51% 32 6 İngiltere 2,971,250 21,349, % 1.21% 92.87% Samsun Serbest Bölgesi 2,883,663 7,978, % 0.45% 93.21% Kanada 2,767,056 24,988, % 1.42% 93.54% Suudi Arabistan 2,444,360 92, % 0.01% 93.83% Moritanya 2,404, % 0.00% 94.12% İspanya 2,322,093 4,118, % 0.23% 94.40% Kamerun 2,236, % 0.00% 94.67% Fas 2,210,238 64,036, % 3.64% 94.93% Sierra Leone 2,076, % 0.00% 95.18% Kaynak: TÜİK, İlk 40 ülke listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 190

197 İTHALAT İŞLEM HACMİ Samsun Gümrük Müdürlüğünce 2002 yılında 413 milyon 809 bin dolar ithalat işlemi yapılmışken 2016 yılında 1 milyar 760 milyon 661 bin dolar ithalat işlemi yapılmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ithalat işlem payı 2002 yılında %0.80 iken bu rakam 2016 yılında %0.89 olarak gerçekleşmiştir döneminde Samsun Gümrük Müdürlüğünün ithalat işlem hacmi %325.5 oranında artarken Türkiye nin ithalatı %285.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Samsun Gümrük Müdürlüğünün ithalat işlem hacmi %18.3 oranında azalırken Türkiye nin ithalatı %4.2 oranında azalmıştır. Yıllar Samsun Gümrük İthalat İşlemi ($) Türkiye İthalat ($) Samsun Gümrük Pay (%) Samsun Güm.Md. Değişim (%) ,809,724 51,553,797, % ,438,190 69,339,692, % -23.0% ,441,426 97,539,765, % 59.7% ,073, ,774,150, % 28.2% ,569, ,576,174, % 31.8% ,291,886, ,062,714, % 50.3% ,739,862, ,963,574, % 421.7% ,353,791, ,928,421, % -35.4% ,594,922, ,544,098, % 5.5% ,032,871, ,841,602, % -55.8% ,879,231, ,545,140, % -7.6% ,136,468, ,661,250, % 13.7% ,478,662, ,182,567, % 16.0% ,156,165, ,234,358, % -13.0% ,760,661, ,617,392, % -18.3% 2016/2015 Değişim (%) -18.3% -4.2% 2016/2002 Değişim (%) 325.5% 285.3% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 191

198 FASILLAR İTİBARİYLE İTHALAT İŞLEMİ (2016) Samsun Gümrük Müdürlüğü tarafından 2016 yılında en fazla ithal işlemi yapılan ve toplam ithalatın %71.58 ini oluşturan ilk 5 kalem eşya fasılları sırasıyla; %29.48 pay ile Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar, %14.23 pay ile Demir ve çelik %13.49 pay ile Hububat,, %8.93 pay ile Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler, %5.44 pay ile Gübreler fasıllarında gerçekleşmiştir. Sn Fasıl Fasıl adı İhracat ($) İthalat ($) Pay(%) Küm.Pay İhracat İthalat İthalat Samsun Toplam 837,479,980 1,760,661, Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde 1,136, ,107, % 29.48% 29.48% edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar 2 72 Demir ve çelik 11,977, ,508, % 14.23% 43.71% 3 10 Hububat 14, ,446, % 13.49% 57.20% 4 24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 105,001, ,309, % 8.93% 66.13% 5 31 Gübreler 70,993 95,856, % 5.44% 71.58% 6 23 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba 3,216,652 90,917, % 5.16% 76.74% yemler 7 12 Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide 102,158,045 83,848, % 4.76% 81.50% ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem 8 25 Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 49,009,484 82,109, % 4.66% 86.17% 9 44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 2,968,187 45,120, % 2.56% 88.73% Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, 28,436,282 40,268, % 2.29% 91.02% bunların aksam ve parçaları Alüminyum ve alüminyumdan eşya 1,065,949 28,205, % 1.60% 92.62% İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve 3,303,120 26,281, % 1.49% 94.11% izotopların organik-anorganik bileşikleri Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntüses 91,473,353 13,731, % 0.78% 94.89% kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Plastikler ve mamulleri 7,951,494 11,570, % 0.66% 95.55% Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, 8,097,422 8,680, % 0.49% 96.04% hayvansal ve bitkisel mumlar Demir veya çelikten eşya 13,348,999 7,531, % 0.43% 96.47% Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya 1,226,089 6,878, % 0.39% 96.86% 18 8 Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 240,201,408 6,550, % 0.37% 97.23% Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 1,552,918 6,279, % 0.36% 97.59% Şeker ve şeker mamulleri 1,066,062 4,885, % 0.28% 97.87% Organik kimyasal ürünler 191,018 3,745, % 0.21% 98.08% 22 1 Canlı hayvanlar 381,660 3,642, % 0.21% 98.29% Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara 18,761,218 3,407, % 0.19% 98.48% taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Bakır ve bakırdan eşya 1,038,203 3,229, % 0.18% 98.66% Eczacılık ürünleri 251,169 2,998, % 0.17% 98.83% Kauçuk ve kauçuktan eşya 7,182,936 1,713, % 0.10% 98.93% Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, 2,441,387 1,518, % 0.09% 99.02% ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar Metal cevherleri, cüruf ve kül 1,515, % 0.09% 99.10% Cam ve cam eşya 269,012 1,474, % 0.08% 99.19% Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 44,292,544 1,326, % 0.08% 99.26% Kaynak: TÜİK, ilk 30 fasıl listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 192

199 ÜLKELER İTİBARİYLE İTHALAT İŞLEMİ (2016) 2016 yılında Samsun Gümrük Müdürlüğünce 81 ülkeden 1 milyar 760 milyon 661 bin dolar ithalat işlemi gerçekleştirilmiştir yılında Samsun Gümrük Müdürlüğünce en fazla ithalat işlemi yapılan ilk 10 ülke; %42.51 pay ile Rusya Federasyonu, %9.19 pay ile Ukrayna, %4.95 pay ile Bulgaristan, %4.12 pay ile Brezilya, %3.64 pay ile Fas, %3.02 pay ile Danimarka, %2.98 pay ile Kazakistan, %2.82 pay ile ABD, %2.67 pay ile Romanya, %2.27 pay ile Hindistan olmuştur. Bu 10 ülkeden yapılan toplam ithalat işleminin payı %78.17 oranındadır. SN Ülke Ülke adı İhracat ($) İthalat ($) Pay (%) Kümülatif Pay İhracat İthalat İthalat Toplam 837,479,980 1,760,661, Rusya Federasyonu 220,911, ,525, % 42.51% 42.51% 2 72 Ukrayna 7,683, ,772, % 9.19% 51.70% 3 68 Bulgaristan 152,646 87,182, % 4.95% 56.65% Brezilya 253,402 72,503, % 4.12% 60.77% Fas 2,210,238 64,036, % 3.64% 64.41% 6 8 Danimarka 869,993 53,232, % 3.02% 67.43% 7 79 Kazakistan 7,413,048 52,399, % 2.98% 70.41% ABD 102,034,536 49,687, % 2.82% 73.23% 9 66 Romanya 618,879 47,065, % 2.67% 75.90% Hindistan 4,126,374 39,901, % 2.27% 78.17% Belçika 3,180,138 38,015, % 2.16% 80.33% Çin 28,212,913 30,051, % 1.71% 82.04% Gürcistan 45,312,933 26,577, % 1.51% 83.55% Kanada 2,767,056 24,988, % 1.42% 84.96% Mozambik 15,893 24,013, % 1.36% 86.33% 16 9 Yunanistan 667,655 21,442, % 1.22% 87.55% 17 6 İngiltere 2,971,250 21,349, % 1.21% 88.76% 18 1 Fransa 8,739,647 18,598, % 1.06% 89.82% 19 5 İtalya 9,483,393 14,834, % 0.84% 90.66% Polonya 1,263,930 10,234, % 0.58% 91.24% 21 4 Almanya 22,241,941 8,758, % 0.50% 91.74% Güney Kore 249,737 8,249, % 0.47% 92.21% Samsun Serbest Bölgesi 2,883,663 7,978, % 0.45% 92.66% Tunus 1,407,460 6,625, % 0.38% 93.03% Katar 6,122 6,295, % 0.36% 93.39% Uganda 126,206 5,974, % 0.34% 93.73% Kolombiya 20,648 5,594, % 0.32% 94.05% Ürdün 762,355 5,505, % 0.31% 94.36% Nijerya 3,221,059 5,398, % 0.31% 94.67% Estonya 5,356, % 0.30% 94.97% Mısır 12,359,738 5,146, % 0.29% 95.26% Venezuela 31,238 4,990, % 0.28% 95.55% Özbekistan 420,248 4,706, % 0.27% 95.82% Moldova 74,051 4,635, % 0.26% 96.08% İsrail 4,319,341 4,434, % 0.25% 96.33% Azerbaycan 10,382,406 4,409, % 0.25% 96.58% İspanya 2,322,093 4,118, % 0.23% 96.82% Malavi 3,892, % 0.22% 97.04% Cezayir 8,374,475 3,634, % 0.21% 97.24% BAE 10,108,798 3,624, % 0.21% 97.45% Kaynak: TÜİK, ilk 40 ülke listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 193

200 TOPLAM DIŞ TİCARET İŞLEM HACMİ Samsun Gümrük Müdürlüğün ce 2002 yılında 744 milyon 208 bin dolar toplam dış ticaret işlemi yapılmışken 2016 yılında 2 milyar 598 milyon 141 bin dolar toplam dış ticaret işlemi yapılmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün toplam dış ticaret işlem payı 2002 yılında %0.85 iken bu rakam 2016 yılında bu pay %0.76 olarak gerçekleşmiştir döneminde Samsun Gümrük Müdürlüğü nün toplam dış ticaret işlem hacmi %249.1 oranında artarken Türkiye nin toplam dış ticareti %289.4 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre Samsun Gümrük Müdürlüğü nün toplam dış ticaret işlem hacmi %18.1 oranında azalırken Türkiye nin toplam dış ticareti %2.8 oranında azalmıştır. Yıllar Samsun Gümrük Toplam İşlem ($) Türkiye Dış Ticaret Toplamı ($) Samsun Gümrük Pay (%) Samsun Gümrük Md Değişim (%) ,208,456 87,612,886, % ,067, ,592,528, % -45.0% ,529, ,706,918, % 56.8% ,912, ,250,559, % 31.2% ,144,916, ,110,849, % 36.0% ,728,437, ,334,464, % 51.0% ,597,982, ,990,769, % 339.6% ,019,037, ,071,033, % -33.9% ,517,444, ,427,322, % 9.9% ,075,514, ,759,237, % -44.3% ,002,535, ,006,877, % -2.4% ,381,068, ,463,887, % 12.6% ,707,568, ,810,241, % 9.7% ,173,177, ,073,230, % -14.4% ,598,141, ,161,849, % -18.1% 2016/2015 Değişim (%) -18.1% -2.8% 2016/2002 Değişim (%) 249.1% 289.4% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 194

201 BANKACILIK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 195

202 BANKACILIK Samsun da tarihi itibariyle 19 bankanın toplam 142 adet şubesi bulunmaktadır yılsonu itibariyle Türkiye de toplam 10 Bin 701 adet banka şubesi mevcuttur. SAMSUN DA BANKALARIN İLÇELERE DAĞILIMI ( ) Akbank T.A.Ş. Alternatifbank A.Ş. Anadolubank A.Ş. Burgan Bank A.Ş. Denizbank A.Ş. Finans Bank A.Ş. ICBC Turkey Bank A.Ş. ING Bank A.Ş. İller Bankası A.Ş. Odea Bank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Turkland Bank A.Ş. Türk Ekonomi Cumhuriyeti Bankası A.Ş. Ziraat Bankası A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Asarcık Ayvacık Ladik Ondokuzmayıs Salıpazarı Yakakent Alaçam Kavak Havza Terme Vezirköprü Tekkeköy Canik Çarşamba Bafra Atakum İlkadım TOPLAM Samsun Toplam Samsun Pay % 1.3% 1.9% 0.9% 2.0% 1.3% 1.1% 2.3% 1.5% 5.3% 2.0% 1.8% 3.0% 1.4% 1.5% 1.0% 1.6% 1.2% 1.3% 1.4% 1.3% Türkiye Toplam , , ,701 Kaynak: SAMSUN KATILIM BANKALARI ŞUBELERİ Katılım Bankaları Birliğinin tarihli raporuna göre Türkiye de toplam Bin 5 adet katılım bankası şubesi bulunmaktadır. Samsun da 4 katılım bankasının toplam 10 adet şubesi bulunmaktadır. Samsun un katılım bankası şube sayısı payı %1.00 kadardır. Sn Banka Adı Şube Adı İlçe 1 AlbarakaTürk Katılım Bankası A.Ş. Samsun Şube Müdürlüğü İlkadım 2 AlbarakaTürk Katılım Bankası A.Ş. Samsun Sanayi Şube Müdürlüğü Tekkeköy 3 KuveytTürk Katılım Bankası A.Ş. Atakum Atakum 4 KuveytTürk Katılım Bankası A.Ş. Samsun Sanayi Canik 5 KuveytTürk Katılım Bankası A.Ş. Samsun İlkadım 6 KuveytTürk Katılım Bankası A.Ş. Samsun Çiftlik İlkadım 7 Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. Bafra Bafra 8 Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. Samsun İlkadım 9 Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. Samsun Sanayi Tekkeköy 10 Ziraat Katılım Bankası A.Ş. Samsun İlkadım Kaynak: Türkiye Katılım Bankaları Birliği, , Alfabetik Sıralama İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 196

203 BANKALARIN ŞUBE DAĞILIMLARI tarihi itibariyle Samsun toplam 142 adet banka şubesi ile %1.3 paya, 53 adet kamusal sermayeli banka şubesi ile %1.45 paya, 53 adet özel sermayeli banka şubesi ile %1.29 paya, 35 adet Türkiye de kurulmuş yabancı banka şubesi ile %1.21 paya sahiptir. Bankalar Samsun Toplam Yurtiçi Kıbrıs Y. Ülkeler Yurtiçi+Yurtdışı Toplam Samsun Pay % Sektör , , % Mevduat Bankaları , , % Kamusal Sermayeli Bankalar 53 3, , % Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş. 26 1, , % Türkiye Halk Bankası A.Ş % Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O % Özel Sermayeli Bankalar 53 4, , % Adabank A.Ş % Akbank T.A.Ş % Anadolubank A.Ş % Fibabanka A.Ş % Şekerbank T.A.Ş % Turkish Bank A.Ş % Türk Ekonomi Bankası A.Ş % Türkiye İş Bankası A.Ş. 16 1, , % Yapı ve Kredi Bankası A.Ş % Tas. Mevd. Sig. Fonuna Devr. Bankalar % Birleşik Fon Bankası A.Ş % Yabancı Bankalar 35 2, , % Türkiye de Kurulmuş Yabancı Bankalar 35 2, , % Alternatifbank A.Ş % Arap Türk Bankası A.Ş % Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ Turkey A.Ş % Burgan Bank A.Ş % Citibank A.Ş % Denizbank A.Ş % Deutsche Bank A.Ş % Finans Bank A.Ş % HSBC Bank A.Ş % ICBC Turkey Bank A.Ş % ING Bank A.Ş % Odea Bank A.Ş % Rabobank A.Ş % Turkland Bank A.Ş % Türkiye Garanti Bankası A.Ş % Türkiye de Şube Açan Yabancı Bankalar % Bank Mellat % Habib Bank Limited % Intesa Sanpaolo S.p.A % JPMorgan Chase Bank N.A % Société Générale (SA) % The Royal Bank of Scotland Plc % Kalkınma ve Yatırım Bankaları % Kamusal Sermayeli Bankalar % İller Bankası A.Ş % Türk Eximbank % Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş % Özel Sermayeli Bankalar % Aktif Yatırım Bankası A.Ş % Diler Yatırım Bankası A.Ş % GSD Yatırım Bankası A.Ş % İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş % Nurol Yatırım Bankası A.Ş % Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş % Yabancı Sermayeli Bankalar % BankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş % Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş % Pasha Yatırım Bankası A.Ş % Standard Chartered Yatırım Bankası Türk A.Ş % İllerde bulunan banka sayısı % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 197

204 SAMSUN DA ŞUBESİ BULUNAN BANKALAR tarihi itibariyle Samsun da 19 bankanın toplam 142 adet şubesi bulunmaktadır. Şubelerin dağılımı incelendiğinde; 26 şube ile Ziraat Bankası %18.31 paya, 16 şube ile İş Bankası %11.27 paya, 15 şube ile Halk Bankası %10.56 paya, 13 şube ile Yapı ve Kredi Bankası %9.15 paya, 12 şube ile Vakıflar Bankası %8.45 paya, 11 şube ile Akbank %7.75 paya, 10 şube ile Garanti Bankası %7.04 paya, 9 şube ile Denizbank %6.34 paya, 7 şube ile Finans Bank %4.93 paya, 7 şube ile Türk Ekonomi Bankası %4.93 paya, 5 şube ile Şekerbank %3.52 paya, 4 şube ile ING Bank %2.82 paya, 1 er şube ile Alternatif Bank, Anadolubank, Burgan Bank, ICBC Turkey Bank, İller Bankası, Odea Bank ve Turkland Bank %0.70 paya sahiptir. Samsun da şubesi bulunan bankaların Türkiye içindeki payları incelendiğinde; Ziraat Bankası Şubelerinin %1.46 sı, İş bankası şubelerinin %1.18 i, Halk Bankası şubelerinin %1.56 sı, Yapı ve Kredi Bankası Şubelerinin %1.39 u, Vakıfbank Şubelerinin %1.30 u, Akbank Şubelerinin %1.31 i, Garanti Bankası Şubelerinin %1.04 ü, Denizbank şubelerinin %1.30 u, Türk Ekonomi Bankası şubelerinin %1.37 si, Finansbank şubelerinin %1.11 i, Şekerbank şubelerinin %1.83 ü, ING Bank şubelerinin %1.49 u, Turkland Bank şubelerinin %3.03 ü, Odea Bank şubelerinin %2.00 ı, ICBC Turkey Bank şubelerinin %2.27 si, Burgan Bank şubelerinin %2.04 ü, Anadolubank şubelerinin %0.94 ü, Alternatifbank şubelerinin %1.89 u Samsun da bulunmaktadır. Banka Adı Samsun Şube Sayısı Samsun Şube Sayısı Dağ. Samsun Şube Sayısı Pay Türkiye Şube Sayısı Türkiye Şube Sayısı Dağ. Alternatifbank A.Ş % 1.89% % Anadolubank A.Ş % 0.94% % Burgan Bank A.Ş % 2.04% % ICBC Turkey Bank A.Ş % 2.27% % İller Bankası A.Ş % 5.26% % Odea Bank A.Ş % 2.00% % Turkland Bank A.Ş % 3.03% % ING Bank A.Ş % 1.49% % Şekerbank T.A.Ş % 1.83% % Finans Bank A.Ş % 1.11% % Türk Ekonomi Bankası A.Ş % 1.37% % Denizbank A.Ş % 1.30% % Türkiye Garanti Bankası A.Ş % 1.04% % Akbank T.A.Ş % 1.31% % Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O % 1.30% % Yapı ve Kredi Bankası A.Ş % 1.39% % Türkiye Halk Bankası A.Ş % 1.56% % Türkiye İş Bankası A.Ş % 1.18% 1, % Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş % 1.46% 1, % TOPLAM % 1.33% 10, % Kaynak: sıralama Samsun Şube sayısına göredir İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 198

205 SAMSUN VE TÜRKİYE BANKA ŞUBESİ SAYILARI 2002 yılında 72 adet banka şubesi sayısı ile %1.19 paya sahip olan Samsun ili, 2016 yıl sonunda 142 adet banka şubesi sayısı ile %1.33 paya ulaşmıştır. Samsun 142 adet banka şubesi sayısı ile 17 nci sırada yer almaktadır döneminde banka şubesi sayısı Türkiye de %76.4 oranında artarken Samsun da %97.2 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre banka şubesi sayısı Türkiye de %3.7 oranında azalırken Samsun da değişmemiştir. Yıllar Yurtiçi Toplam Samsun Samsun Pay (%) , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % , % 2016/2015 Değişim (%) -3.7% 0.0% 2016/2002 Değişim (%) 76.4% 97.2% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 199

206 KREDİLER Krediler başlığı altında; Tüketici kredileri, Nakdi krediler, toplam nakdi krediler, gayri nakdi krediler, takipteki alacaklar ve iller itibariyle krediler incelenmiştir. A: TÜKETİCİ KREDİLERİ Samsun ili, 2007 yılında 799 milyon TL tüketici kredisi 15 inci sırada iken 2016 yılında 4 milyar 469 milyon TL tüketici kredisi ile 17 nci sırada yeralmıştır. İlin tüketici kredisi payı 2007 yılında %1.18 iken 2016 yılında bu pay %1.32 oranında gerçekleşmiştir döneminde tüketici kredileri Türkiye de %400.2 oranında artarken Samsun da %458.7 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre tüketici kredileri Türkiye de %10.4 oranında artarken Samsun da %10.1 oranında artmıştır yılında 651 TL kişi başına tüketici kredisi ile 34 üncü sırada olan Samsun, 2016 yılında 3 Bin 449 TL kişi başına tüketici kredisi ile yine 34 üncü sırada yer almıştır döneminde kişi başına tüketici kredileri Türkiye de %342.4 oranında artarken Samsun da %429.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına tüketici kredileri Türkiye de %8.9 oranında artarken Samsun da %8.7 oranında artmıştır. Yıllar TÜKETİCİ KREDİLERİ (BİN TL) KİŞİ BAŞINA TÜKETİCİ KREDİSİ (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay (%) Türkiye Samsun Sıra Oran ,594, , % % ,046, , % 1, % ,244,359 1,195, % 1, % ,033,346 1,715, % 1,750 1, % ,401,758 2,300, % 2,254 1, % ,317,659 2,705, % 2,569 2, % ,138,442 3,458, % 3,237 2, % ,933,567 3,920, % 3,629 3, % ,160,488 4,060, % 3,888 3, % ,097,260 4,469, % 4,236 3, % 2016/2015 Değişim (%) 10.4% 10.1% 8.9% 8.7% 2016/2007 Değişim (%) 400.2% 458.7% 342.4% 429.9% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 200

207 B: NAKDİ KREDİLER Samsun ili, 2007 yılında 2 milyar 151 milyon TL nakdi kredi ile 16 ncı sırada iken, 2016 yılında 13 milyar 639 milyon TL nakdi kredi ile 18 inci sırada yeralmıştır. İlin nakdi kredi payı 2007 yılında %0.89 iken 2016 yılında bu pay %0.79 oranında gerçekleşmiştir döneminde nakdi krediler Türkiye de %618.7 oranında artarken Samsun da %534.1 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre nakdi krediler Türkiye de %18.4 artarken Samsun da %10.9 oranında artmıştır yılında Bin 750 TL kişi başına nakdi kredi ile 35 inci sırada olan Samsun 2016 yılında 10 Bin 525 TL kişi başına nakdi kredi ile 40 ıncı sırada yer almıştır döneminde kişi başına nakdi krediler Türkiye de %535.6 oranında artarken Samsun da %501.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına nakdi krediler Türkiye de %16.8 oranında artarken Samsun da %9.6 oranında artmıştır. Yıllar NAKDİ KREDİLER (BİN TL) KİŞİ BAŞINA NAKDİ KREDİ (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay Türkiye Samsun Sıra Oran ,203,828 2,151, % 3,417 1, % ,867,708 2,891, % 4,165 2, % ,170,279 3,173, % 4,619 2, % ,274,716 5,175, % 7,030 4, % ,734,027 6,789, % 9,003 5, % ,078,299 8,207, % 10,381 6, % ,036,461,115 10,022, % 13,519 7, % ,225,014,206 11,178, % 15,767 8, % ,463,650,143 12,294, % 18,588 9, % ,733,578,418 13,639, % 21,720 10, % 2016/2015 Değişim (%) 18.4% 10.9% 16.8% 9.6% 2016/2007 Değişim (%) 618.7% 534.1% 535.6% 501.3% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 201

208 C: TOPLAM NAKDİ KREDİLER Samsun ili, 2007 yılında 2 milyar 186 milyon TL toplam nakdi kredi ile 16 ncı sırada iken 2016 yılında 14 milyar 470 milyon TL toplam nakdi kredi ile 18 inci sırada yeralmıştır. İlin toplam nakdi kredi payı 2007 yılında %0.87 iken 2016 yılında bu pay %0.81 oranında gerçekleşmiştir döneminde toplam nakdi krediler Türkiye de %612.7 oranında artarken Samsun da %561.8 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam nakdi krediler Türkiye de %18.6 oranında artarken Samsun da %12.7 oranında artmıştır yılında Bin 779 TL kişi başına toplam nakdi kredi ile 35 inci sırada olan Samsun 2016 yılında 11 Bin 166 TL kişi başına toplam nakdi kredi ile 38 inci sırada yer almıştır döneminde kişi başına toplam nakdi krediler Türkiye de %530.3 oranında artarken Samsun da %527.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına toplam nakdi krediler Türkiye de %17.0 oranında artarken Samsun da %11.3 oranında artmıştır. Yıllar TOPLAM NAKDİ KREDİLER (BİN TL) KİŞİ BAŞINA TOPLAM NAKDİ KREDİ (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay Türkiye Samsun Sıra Oran ,374,412 2,186, % 3,561 1, % ,774,444 3,010, % 4,359 2, % ,845,499 3,428, % 4,918 2, % ,997,447 5,407, % 7,298 4, % ,457,514 6,992, % 9,253 5, % ,234,770 8,465, % 10,687 6, % ,065,773,939 10,376, % 13,901 8, % ,261,042,061 11,563, % 16,230 9, % ,510,672,340 12,844, % 19,185 10, % ,791,589,256 14,470, % 22,447 11, % 2016/2015 Değişim (%) 18.6% 12.7% 17.0% 11.3% 2016/2007 Değişim (%) 612.7% 561.8% 530.3% 527.6% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 202

209 D: GAYRİ NAKDİ KREDİLER Samsun ili, 2007 yılında 380 milyon TL gayri nakdi kredi ile 16 ncı sırada iken 2016 yılında 2 milyar 466 milyon TL gayri nakdi kredi ile 17 nci sırada yer almıştır. İlin gayri nakdi kredi payı 2007 yılında %0.40 iken 2016 yılında bu pay %0.45 oranında gerçekleşmiştir döneminde gayri nakdi krediler Türkiye de %484.5 oranında artarken Samsun da %547.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre gayri nakdi krediler Türkiye de %33.5 oranında artarken Samsun da %19.9 oranında artmıştır yılında 310 TL kişi başına gayri nakdi kredi ile 22 nci sırada olan Samsun 2016 yılında Bin 904 TL kişi başına gayri nakdi kredi ile 26 ncı sırada yer almıştır döneminde kişi başına gayri nakdi krediler Türkiye de %416.9 oranında artarken Samsun da %514.1 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına toplam nakdi krediler Türkiye de %31.7 oranında artarken Samsun da %18.5 oranında artmıştır. Yıllar GAYRİ NAKDİ KREDİLER (BİN TL) KİŞİ BAŞINA GAYRİ NAKDİ KREDİ (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay Türkiye Samsun Sıra Oran ,469, , % 1, % ,781, , % 1, % ,921, , % 1, % ,795, , % 2, % ,504, , % 2, % ,530, , % 2, % ,505,641 1,250, % 3, % ,021,691 1,899, % 4,518 1, % ,646,216 2,056, % 5,253 1, % ,208,986 2,466, % 6,919 1, % 2016/2015 Değişim (%) 33.5% 19.9% 31.7% 18.5% 2016/2007 Değişim (%) 484.5% 547.6% 416.9% 514.1% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 203

210 E: TAKİPTEKİ ALACAKLAR Samsun ili, 2007 yılında 35 milyon TL takipteki alacak ile 26 ncı sırada iken 2016 yılında 831 milyon TL takipteki alacak ile 12 nci sıraya yerleşmiştir. İlin takipteki alacak payı 2007 yılında %0.35 iken 2016 yılında bu pay %1.43 oranında gerçekleşmiştir döneminde takipteki alacaklar Türkiye de %470.4 oranında artarken Samsun da %2,250.0 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre takipteki alacaklar Türkiye de %23.4 oranında artarken Samsun da %51.2 oranında artmıştır. Samsun ilinin takipteki alacak rakamları hızlı bir artış göstermektedir yılında 29 TL kişi başına takipteki alacak ile 51 inci sırada olan Samsun, 2016 yılında 641 TL kişi başına takipteki alacak ile 11 inci sırada yer almıştır döneminde kişi başına takipteki alacak Türkiye de %404.4 oranında artarken Samsun da %2,128.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına takipteki alacak Türkiye de %21.7 oranında artarken Samsun da %49.3 oranında artmıştır. Samsun ilinin kişi başına takipteki alacak rakamları da hızlı bir artış göstermektedir. Yıllar TAKİPTEKİ ALACAKLAR (BİN TL) KİŞİ BAŞINA TAKİPTEKİ ALACAKLAR (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay Türkiye Samsun Sıra Oran ,170,584 35, % % ,906, , % % ,675, , % % ,722, , % % ,723, , % % ,156, , % % ,312, , % % ,027, , % % ,022, , % % ,010, , % % 2016/2016 Değişim (%) 23.4% 51.2% 21.7% 49.3% 2016/2007 Değişim (%) 470.4% % 404.4% % Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 204

211 İLLER İTİBARİYLE KREDİLER (2016/12) 2016 yılı aralık ayı itibariyle Samsun ilinde 831 Milyon 180 Bin TL si takipteki alacaklar, 13 Milyar 639 Milyon 708 Bin TL si nakdi kredi olmak üzere toplam 14 Milyar 470 Milyon 888 Bin TL toplam nakdi kredi stoğu bulunmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle Takipteki alacakların toplam nakdi krediye oranı Türkiye de %3.24 oranında iken Samsun ilinde bu rakam %5.74 oranındadır. Sn Şehir Toplam Nakdi Krediler Nakdi Krediler Takipteki Alacaklar Gayrinakdi Tak.Al./ Krediler T.Nakdi Kredi Türkiye 1,791,589,256 1,733,578,418 58,010, ,208, % Sn Şehir Toplam Nakdi Krediler Nakdi Krediler Takipteki Alacaklar Gayri Tak.Al./ Nakdi T.Nakdi Krediler Kredi 1 İstanbul 754,335, ,800,235 18,535, ,294, % 42 Mardin 4,638,809 4,438, , , % 2 Ankara 223,855, ,914,133 7,941, ,060, % 43 Kastamonu 4,331,626 4,175, , , % 3 İzmir 85,824,875 82,549,996 3,274,879 16,408, % 44 Isparta 4,288,874 4,135, , , % 4 Antalya 59,178,324 56,955,194 2,223,130 5,999, % 45 Uşak 4,160,109 3,946, , , % 5 Bursa 54,040,370 52,570,063 1,470,307 10,689, % 46 Düzce 4,036,276 3,816, , , % 6 Gaziantep 38,519,514 36,822,367 1,697,147 9,219, % 47 Karabük 3,970,046 3,866, ,721 1,761, % 7 Kocaeli 35,592,795 34,224,253 1,368,542 13,690, % 48 Adıyaman 3,888,492 3,761, , , % 8 Konya 34,634,289 33,571,613 1,062,676 6,681, % 49 Giresun 3,874,904 3,731, , , % 9 Adana 33,220,136 31,281,364 1,938,772 5,294, % 50 Amasya 3,696,539 3,527, , , % 10 Denizli 24,968,818 24,233, ,035 6,897, % 51 Bolu 3,690,448 3,564, , , % 11 Mersin 22,951,261 21,782,425 1,168,836 3,399, % 52 Yozgat 3,623,758 3,465, , , % 12 Hatay 21,235,006 20,315, ,393 4,989, % 53 Nevşehir 3,336,119 3,209, , , % 13 Kayseri 19,795,013 19,077, ,240 3,156, % 54 Karaman 3,323,850 3,235,823 88, , % 14 Manisa 18,065,279 17,469, ,569 3,265, % 55 Yalova 3,203,445 3,090, , , % 15 Muğla 15,739,221 15,154, , , % 56 Aksaray 3,162,358 3,069,803 92, , % 16 Aydın 15,279,369 14,680, ,096 1,038, % 57 Kırşehir 3,096,318 3,013,304 83, , % 17 Balıkesir 14,728,959 14,233, ,998 1,510, % 58 Niğde 3,089,050 3,000,153 88, , % 18 Samsun 14,470,888 13,639, ,180 2,466, % 59 Burdur 3,065,944 2,970,865 95, , % 19 Tekirdağ 13,847,301 13,381, ,138 1,552, % 60 Batman 2,920,258 2,746, , , % 20 Sakarya 12,838,353 12,426, ,314 2,313, % 61 Kırıkkale 2,674,391 2,519, , , % 21 K.maraş 12,814,084 12,485, ,385 2,954, % 62 Bilecik 2,410,827 2,298, , , % 22 Eskişehir 12,300,673 11,826, ,102 1,994, % 63 Siirt 2,104,570 2,048,173 56, , % 23 Diyarbakır 10,563,288 9,878, ,376 2,675, % 64 Kars 2,035,057 1,954,224 80, , % 24 Trabzon 10,202,063 9,836, ,658 1,856, % 65 Ağrı 1,982,198 1,918,289 63, , % 25 Şanlıurfa 9,587,298 8,961, ,358 1,689, % 66 Çankırı 1,949,395 1,905,977 43, , % 26 Erzurum 8,299,575 8,054, ,405 1,014, % 67 Bartın 1,844,776 1,758,605 86, , % 27 Afyonk. 7,104,601 6,708, , , % 68 Sinop 1,778,491 1,710,553 67,938 82, % 28 Malatya 6,415,734 6,158, , , % 69 Erzincan 1,773,512 1,703,541 69, , % 29 Ordu 6,367,157 6,155, , , % 70 Artvin 1,714,114 1,651,970 62, , % 30 Sivas 6,342,186 6,097, , , % 71 Bitlis 1,696,476 1,632,310 64, , % 31 Çorum 6,302,603 6,052, , , % 72 Şırnak 1,635,376 1,585,693 49, , % 32 Çanakkale 6,197,965 5,978, , , % 73 Muş 1,339,297 1,301,215 38, , % 33 Zonguldak 5,712,051 5,353, ,713 2,105, % 74 Iğdır 1,306,709 1,248,189 58, , % 34 Edirne 5,423,611 5,243, , , % 75 Bingöl 1,066,599 1,029,417 37, , % 35 Elazığ 5,376,456 5,091, ,068 1,401, % 76 Gümüşhane 990, ,327 19,307 59, % 36 Kütahya 5,255,740 4,942, , , % 77 Ardahan 884, ,805 18,066 45, % 37 Van 5,149,413 4,979, ,072 1,269, % 78 Kilis 860, ,528 29,351 99, % 38 Kırklareli 4,769,841 4,521, , , % 79 Hakkari 765, ,225 30, , % 39 Rize 4,708,408 4,590, , , % 80 Tunceli 714, ,530 22,383 44, % 40 Osmaniye 4,700,351 4,452, , , % 81 Bayburt 489, ,575 11,691 41, % 41 Tokat 4,689,401 4,422, , , % Yurt Dışı 28,769,849 28,095, ,035 49,691, % Kaynak: Fintürk, (xbin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 205

212 MEVDUAT Bu başlık altında; Toplam mevduat, tasarruf mevduatı ve iller itibariyle mevduat incelenmiştir. A: TOPLAM MEVDUAT Samsun ili, 2007 yılında 2 milyar 612 milyon TL toplam mevduat ile 17 nci sırada iken 2016 yılında 8 milyar 989 milyon TL toplam mevduat ile 19 uncu sırada yer almıştır. İlin toplam mevduat payı 2007 yılında %0.78 iken 2016 yılında bu pay %0.62 oranında gerçekleşmiştir döneminde toplam mevduat Türkiye de %333.7 oranında artarken Samsun da %244.1 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam mevduat Türkiye de %16.7 oranında artarken Samsun da %19.0 oranında artmıştır yılında 2 Bin 126 TL kişi başına toplam mevduat ile 35 inci sırada olan Samsun, 2016 yılında 6 Bin 937 TL kişi başına toplam mevduat ile 43 üncü sırada yer almıştır döneminde kişi başına toplam mevduat Türkiye de %283.5 oranında artarken Samsun da %226.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına toplam mevduat Türkiye de %15.2 oranında artarken Samsun da %17.6 oranında artmıştır. Yıllar TOPLAM MEVDUAT (BİN TL) KİŞİ BAŞINA TOPLAM MEVDUAT (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay (%) Türkiye Samsun Sıra Oran ,079,794 2,612, % 4,747 2, % ,271,311 3,160, % 5,960 2, % ,895,647 3,575, % 6,627 2, % ,283,914 4,250, % 8,142 3, % ,682,351 4,625, % 8,935 3, % ,633,019 4,947, % 9,754 3, % ,968,361 5,905, % 11,621 4, % ,356,074 6,665, % 12,747 5, % ,244,864,983 7,551, % 15,810 5, % ,453,219,946 8,989, % 18,207 6, % 2016/2015 Değişim (%) 16.7% 19.0% 15.2% 17.6% 2016/2007 Değişim (%) 333.7% 244.1% 283.5% 226.3% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 206

213 B: TASARRUF MEVDUATI Samsun ili, 2007 yılında 2 milyar 178 milyon TL tasarruf mevduatı ile 16 ncı iken 2016 yılında 7 milyar 3 milyon TL tasarruf mevduatı ile 18 inci sırada yeralmıştır. İlin tasarruf mevduatı payı 2007 yılında %0.97 iken 2016 yılında bu pay %0.81 oranında gerçekleşmiştir döneminde tasarruf mevduatı Türkiye de %285.0 oranında artarken Samsun da %221.5 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre tasarruf mevduatı Türkiye de %16.1 oranında artarken Samsun da %17.2 oranında artmıştır yılında Bin 773 TL kişi başına tasarruf mevduatı ile 36 ncı sırada olan Samsun, 2016 yılında 5 Bin 404 TL kişi başına tasarruf mevduatı ile 39 uncu sırada yer almıştır döneminde kişi başına tasarruf mevduatı Türkiye de %240.5 oranında artarken Samsun da %204.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına tasarruf mevduatı Türkiye de %14.5 oranında artarken Samsun da da %15.7 oranında artmıştır. Yıllar TASARRUF MEVDUATI (BİN TL) KİŞİ BAŞINA TASARRUF MEVDUATI (TL) Türkiye Samsun Sıra Pay (%) Türkiye Samsun Sıra Oran(%) ,259,382 2,178, % 3,177 1, % ,859,115 2,676, % 3,955 2, % ,711,243 2,930, % 4,323 2, % ,284,553 3,176, % 4,778 2, % ,487,474 3,584, % 5,426 2, % ,254,744 3,878, % 5,887 3, % ,934,920 4,527, % 6,834 3, % ,141,904 5,203, % 7,660 4, % ,629,532 5,976, % 9,444 4, % ,376,248 7,003, % 10,817 5, % 2016/2015 Değişim (%) 16.1% 17.2% 14.5% 15.7% 2016/2007 Değişim (%) 285.0% 221.5% 240.5% 204.9% Kaynak: Fintürk, (Bin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 207

214 İLLER İTİBARİYLE MEVDUAT (2016/12) 2016 yılı aralık ayı itibariyle Samsun ilinde 7 Milyar 3 Milyon 757 Bin TL si tasarruf mevduatı olmak üzere toplam 8 Milyar 989 Milyon 571 Bin TL mevduat bulunmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle tasarruf mevduatının toplam mevduata oranı Türkiye de %59.4 oranında iken Samsun ilinde bu rakam %77.9 oranındadır. Sn Şehir Tasarruf Mevduatı Diğer Mevduat Toplam Mevduat Tas. Mev. % Türkiye 863,376, ,843,698 1,453,219, % T.Mev. Pay Sn Şehir Tasarruf Mevduatı Diğer Mevduat Toplam Mevduat Tas. Mev. % T.Mev. Pay 1 İstanbul 353,773, ,608, ,382, % 43.79% 42 Erzurum 1,839,130 1,041,226 2,880, % 0.20% 2 Ankara 80,546, ,841, ,387, % 14.68% 43 Nevşehir 2,313, ,695 2,726, % 0.19% 3 İzmir 58,812,835 18,133,042 76,945, % 5.29% 44 Kastamonu 1,782, ,186 2,691, % 0.19% 4 Bursa 25,222,385 10,447,042 35,669, % 2.45% 45 Yozgat 2,219, ,271 2,630, % 0.18% 5 Antalya 24,147,339 6,734,281 30,881, % 2.13% 46 Van 1,730, ,020 2,486, % 0.17% 6 Kocaeli 12,441,991 15,290,785 27,732, % 1.91% 47 Rize 1,797, ,744 2,447, % 0.17% 7 Adana 15,591,312 3,915,229 19,506, % 1.34% 48 Tokat 1,904, ,615 2,413, % 0.17% 8 Mersin 12,595,264 3,546,910 16,142, % 1.11% 49 Burdur 1,804, ,926 2,272, % 0.16% 9 Konya 11,247,329 4,326,331 15,573, % 1.07% 50 Bolu 1,758, ,742 2,207, % 0.15% 10 Muğla 13,524,745 2,021,417 15,546, % 1.07% 51 Karaman 1,592, ,072 2,170, % 0.15% 11 Gaziantep 6,815,780 5,817,692 12,633, % 0.87% 52 Kırşehir 1,752, ,248 2,164, % 0.15% 12 Kayseri 9,060,770 3,555,812 12,616, % 0.87% 53 Mardin 1,349, ,404 2,052, % 0.14% 13 Balıkesir 10,615,529 1,849,298 12,464, % 0.86% 54 Karabük 1,356, ,941 2,019, % 0.14% 14 Denizli 9,166,230 3,125,861 12,292, % 0.85% 55 Düzce 1,458, ,485 1,944, % 0.13% 15 Hatay 10,139,901 2,109,417 12,249, % 0.84% 56 Batman 1,254, ,103 1,907, % 0.13% 16 Aydın 9,469,620 1,810,630 11,280, % 0.78% 57 Adıyaman 1,354, ,032 1,870, % 0.13% 17 Manisa 7,458,968 2,819,190 10,278, % 0.71% 58 Osmaniye 1,419, ,981 1,842, % 0.13% 18 Eskişehir 7,388,958 2,737,997 10,126, % 0.70% 59 Niğde 1,382, ,799 1,812, % 0.12% 19 Samsun 7,003,757 1,985,814 8,989, % 0.62% 60 Amasya 1,417, ,763 1,808, % 0.12% 20 Tekirdağ 6,897,089 2,015,115 8,912, % 0.61% 61 Erzincan 1,411, ,260 1,764, % 0.12% 21 Trabzon 6,540,389 1,565,437 8,105, % 0.56% 62 Bartın 1,413, ,915 1,671, % 0.12% 22 Zonguldak 5,326,834 1,584,044 6,910, % 0.48% 63 Sinop 1,229, ,554 1,516, % 0.10% 23 Sakarya 5,009,463 1,656,284 6,665, % 0.46% 64 Kırıkkale 1,132, ,025 1,452, % 0.10% 24 Diyarbakır 3,753,006 1,597,875 5,350, % 0.37% 65 Bilecik 897, ,875 1,266, % 0.09% 25 Çanakkale 3,989,745 1,141,519 5,131, % 0.35% 66 Şırnak 592, ,609 1,248, % 0.09% 26 Afyonkarahisar 3,852,278 1,047,236 4,899, % 0.34% 67 Artvin 906, ,308 1,214, % 0.08% 27 Sivas 3,745, ,724 4,697, % 0.32% 68 Kars 786, ,655 1,169, % 0.08% 28 Kahramanmaraş 3,451,123 1,219,097 4,670, % 0.32% 69 Ağrı 665, ,885 1,167, % 0.08% 29 Malatya 3,618, ,534 4,487, % 0.31% 70 Çankırı 787, ,844 1,095, % 0.08% 30 Edirne 3,517, ,467 4,425, % 0.30% 71 Tunceli 863, ,216 1,014, % 0.07% 31 Isparta 3,407, ,737 4,165, % 0.29% 72 Siirt 550, ,757 1,011, % 0.07% 32 Uşak 3,529, ,914 4,085, % 0.28% 73 Bingöl 622, , , % 0.06% 33 Ordu 3,405, ,147 4,055, % 0.28% 74 Iğdır 643, , , % 0.06% 34 Kırklareli 3,151, ,449 3,721, % 0.26% 75 Hakkari 297, , , % 0.06% 35 Şanlıurfa 2,431,745 1,189,133 3,620, % 0.25% 76 Muş 454, , , % 0.05% 36 Elazığ 2,773, ,695 3,483, % 0.24% 77 Bitlis 405, , , % 0.05% 37 Aksaray 2,887, ,758 3,473, % 0.24% 78 Gümüşhane 586, , , % 0.05% 38 Kütahya 2,587, ,532 3,443, % 0.24% 79 Kilis 305, , , % 0.04% 39 Çorum 2,683, ,577 3,372, % 0.23% 80 Ardahan 280, , , % 0.03% 40 Giresun 2,771, ,615 3,304, % 0.23% 81 Bayburt 243, , , % 0.03% 41 Yalova 2,299, ,568 2,892, % 0.20% Yurt Dışı 50,157,363 44,318,032 94,475, % Kaynak: Fintürk, (xbin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 208

215 ORANLAR Bu başlık altında; takipteki alacakların toplam nakdi krediye oranı, toplam nakdi kredilerin tasarruf mevduatına oranı ve toplam nakdi kredilerin toplam mevduatına oranı incelenecektir. A: TAKİPTEKİ ALACAKLARIN, TOPLAM NAKDİ KREDİYE ORANI Samsun ilinde takipteki alacakların, toplam nakdi krediye oranı 2007 yılında %1.62 iken 2016 yılında bu oran %5.74 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili Takipteki alacakların, toplam nakdi krediye oranına göre 2007 yılında 67 inci sırada iken 2016 yılında 8 inci sırada yer almıştır. Samsun ilinde takipteki alacakların, toplam nakdi krediye oranı hızla artmaktadır döneminde takipteki alacakların, toplam nakdi krediye oranı Türkiye de %20.0 oranında azalırken Samsun da bu oran %255.1 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre takipteki alacakların, toplam nakdi krediye oranı Türkiye de %4.0 oranında artarken Samsun da bu oran %34.2 oranında artmıştır. Yıllar Türkiye Samsun Sıra % 1.62% % 3.94% % 7.43% % 4.30% % 2.91% % 3.05% % 3.41% % 3.33% % 4.28% % 5.74% /2015 Değişim (%) 4.0% 34.2% 2016/2007 Değişim (%) -20.0% 255.1% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 209

216 B: TOPLAM NAKDİ KREDİLERİN, TASARRUF MEVDUATINA ORANI Samsun ilinde, toplam nakdi kredilerin, tasarruf mevduatına oranı 2007 yılında % iken 2016 yılında bu oran % olarak gerçekleşmiştir. Samsun toplam nakdi kredilerin, tasarruf mevduatına oranına göre 2007 yılında 51 inci sırada iken 2016 yılında 45 inci sırada yer almıştır döneminde toplam nakdi kredilerin, tasarruf mevduatına oranı Türkiye de %85.1 oranında artarken Samsun da %105.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam nakdi kredilerin, tasarruf mevduatına oranı Türkiye de %2.1 oranında artarken Samsun da %3.9 oranında azalmıştır. Yıllar Türkiye Samsun Sıra % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % /2014 Değişim (%) 2.1% -3.9% 2016/2007 Değişim (%) 85.1% 105.9% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 210

217 C: TOPLAM NAKDİ KREDİLERİN, TOPLAM MEVDUATA ORANI Samsun ilinde toplam nakdi kredilerin, toplam mevduata oranı 2007 yılında %83.68 iken 2016 yılında bu oran % olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili toplam nakdi kredilerin, toplam mevduata oranına göre 2007 yılında 45 inci sırada iken 2016 yılında 34 üncü sırada yer almıştır döneminde toplam nakdi kredilerin, toplam mevduata oranı Türkiye de %64.3 oranında artarken Samsun da %92.4 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam nakdi kredilerin, toplam mevduata oranı Türkiye de %1.6 oranında artarken Samsun da %5.4 oranında azalmıştır. Yıllar Türkiye Samsun Sıra % 83.68% % 95.26% % 95.88% % % % % % % % % % % % % % % /2015 Değişim (%) 1.6% -5.4% 2016/2007 Değişim (%) 64.3% 92.4% Kaynak: Fintürk İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 211

218 SAMSUN KREDİ PERFORMANSI Samsun un 2016 yılı sektörler itibariyle kredi performansı (takipteki alacakların toplam nakdi krediler içerisindeki payı) incelendiğinde en yüksek oranların sırasıyla %19.19 ile Metal ve İşlenmiş Maden sektöründe, %11.07 ile Gıda Meşrubat ve Tütün sektöründe, %10.01 ile Tekstil ve Tekstil Ürünleri sektöründe, %8.65 ile Toptan Ticaret ve Komisyonculuk sektöründe, %6.02 ile Diğer Tüketici sektöründe, %5.04 ile İnşaat sektöründe, %4.46 ile Ziraat ve Balıkçılık sektöründe, %3.62 ile Turizm sektöründe, %3.30 ile Taşıt sektöründe, %2.29 ile Enerji sektöründe, %0.81 ile Finansal kuruluşlar sektöründe, %0.65 ile Konut sektöründe gerçekleştiği görülmektedir. Sektör Kredi Performans Oranı Metal ve İşlenmiş Maden Gıda Meşrubat ve Tütün Tekstil ve Tekstil Ürünleri Toptan Ticaret ve Komisyonculuk Diğer Tüketici İnşaat Ziraat ve Balıkçılık Turizm Taşıt Enerji Finansal Kuruluşlar Konut Denizcilik Takipteki Alacaklar Toplam Nakdi Kredi Oranı Kaynak: Fintürk, Performans Oranı: Takipteki Alacakların Toplam Nakdi Krediler içerisindeki payı. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 212

219 MEVDUAT VE KREDİ döneminde; toplam mevduat Türkiye de %333.7 oranında artarken, Samsun da ise %244.1 oranında artmış, tasarruf mevduatı Türkiye de %285.0 oranında artarken, Samsun da %221.5 oranında artmış, tüketici kredileri Türkiye de %400.2 oranında artarken Samsun da %458.7 oranında artmış, toplam nakdi krediler Türkiye de %612.7 oranında artarken, Samsun da %561.8 oranında artmış, nakdi krediler Türkiye de %618.7 oranında artarken, Samsun da %534.1 oranında artmış, takipteki alacaklar Türkiye de %470.4 oranında artarken, Samsun da % oranında artmış, gayri nakdi krediler Türkiye de %484.5 oranında artarken, Samsun da %547.6 oranında artmış, Kredi kartları Türkiye de %204.0 oranında artarken, Samsun da %201.4 oranında artmıştır. Yıllar Bölge MEVDUAT KREDİ Kredi Toplam Diğer Tasarruf Tüketici Toplam Nakdi Nakdi Takipteki Gayri Nakdi Kartı ,079, ,820, ,259,382 67,594, ,374, ,203,828 10,170,584 94,469,968 27,102, ,271, ,412, ,859,115 83,046, ,774, ,867,708 13,906, ,781,228 33,990, ,895, ,184, ,711,243 93,244, ,845, ,170,279 21,675, ,921,490 36,576, ,283, ,999, ,284, ,033, ,997, ,274,716 19,722, ,795,327 43,581, ,682, ,194, ,487, ,401, ,457, ,734,027 18,723, ,504,768 55,488, ,633, ,378, ,254, ,317, ,234, ,078,299 23,156, ,530,917 71,592,813 Türkiye ,968, ,033, ,934, ,138,442 1,065,773,939 1,036,461,115 29,312, ,505,641 83,806, ,356, ,214, ,141, ,933,567 1,261,042,061 1,225,014,206 36,027, ,021,691 74,126, ,244,864, ,235, ,629, ,160,488 1,510,672,340 1,463,650,143 47,022, ,646,216 78,701, ,453,219, ,843, ,376, ,097,260 1,791,589,256 1,733,578,418 58,010, ,208,986 82,384, /2015 % 16.7% 17.7% 16.1% 10.4% 18.6% 18.4% 23.4% 33.5% 4.7% 2016/2007 % 333.7% 432.3% 285.0% 400.2% 612.7% 618.7% 470.4% 484.5% 204.0% ,612, ,154 2,178, ,968 2,186,541 2,151,172 35, ,911 6, ,160, ,845 2,676, ,134 3,010,635 2,891, , , , ,575, ,685 2,930,223 1,195,910 3,428,469 3,173, , , , ,250,190 1,073,983 3,176,207 1,715,814 5,407,975 5,175, , , , ,625,000 1,040,166 3,584,834 2,300,859 6,992,763 6,789, , , , ,947,233 1,068,520 3,878,713 2,705,107 8,465,388 8,207, , , ,583 Samsun ,905,927 1,377,944 4,527,983 3,458,392 10,376,987 10,022, ,373 1,250,504 1,087, ,665,236 1,461,647 5,203,589 3,920,758 11,563,166 11,178, ,649 1,899, , ,551,383 1,574,865 5,976,518 4,060,486 12,844,001 12,294, ,740 2,056,599 1,084, ,989,571 1,985,814 7,003,757 4,469,696 14,470,888 13,639, ,180 2,466,809 1,244, /2015 % 19.0% 26.1% 17.2% 10.1% 12.7% 10.9% 51.2% 19.9% 14.7% 2016/2007 % 244.1% 357.4% 221.5% 458.7% 561.8% 534.1% % 547.6% 201.4% 2007 Samsun 0.78% 0.39% 0.97% 1.18% 0.87% 0.89% 0.35% 0.40% 0.02% 2016 Pay % 0.62% 0.34% 0.81% 1.32% 0.81% 0.79% 1.43% 0.45% 1.51% Kaynak: Fintürk, (Bin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 213

220 KİŞİ BAŞINA MEVDUAT VE KREDİ döneminde Türkiye de kişi başına toplam mevduat %283.5 oranında artmış, kişi başına tasarruf mevduatı %240.5 oranında artmış, kişi başına tüketici kredileri %342.4 oranında artmış, kişi başına toplam nakdi krediler %530.3 oranında artmış, kişi başına nakdi krediler %535.6 oranında artmış, kişi başına takipteki alacaklar %404.4 oranında artmış, kişi başına gayri nakdi krediler %416.9 oranında artmış, kişi başına Kredi kartları ise %168.8 oranında artmıştır döneminde Samsun da kişi başına toplam mevduat %226.3 oranında artmış, kişi başına tasarruf mevduatı %204.9 oranında artmış, kişi başına tüketici kredileri %429.9 oranında artmış, kişi başına toplam nakdi krediler %527.6 oranında artmış, kişi başına nakdi krediler %501.3 oranında artmış, kişi başına takipteki alacaklar % oranında artmış, kişi başına gayri nakdi krediler %514.1 oranında artmış, kişi başına Kredi Kartları %186.9 oranında artmıştır. Yıllar Bölge Mevduat (Kişi Başına) Kredi (Kişi Başına) Kredi Kartı Nüfus Toplam Diğer Tasarruf Tüketici Toplam Nakdi Nakdi Takipteki Gayri Nakdi ,747 1,570 3, ,561 3, , ,586, ,960 2,005 3,955 1,161 4,359 4, , ,517, ,627 2,304 4,323 1,285 4,918 4, , ,561, ,142 3,364 4,778 1,750 7,298 7, , ,722, ,935 3,509 5,426 2,254 9,253 9, , ,724, ,754 3,866 5,887 2,569 10,687 10, , ,627,384 Türkiye ,621 4,787 6,834 3,237 13,901 13, ,972 1,093 76,667, ,747 5,087 7,660 3,629 16,230 15, , ,695, ,810 6,366 9,444 3,888 19,185 18, , ,741, ,207 7,390 10,817 4,236 22,447 21, ,919 1,032 79,814, /2015 Değişim 15.2% 16.1% 14.5% 8.9% 17.0% 16.8% 21.7% 31.7% 3.3% 1.4% 2016/2007 Değişim 283.5% 370.7% 240.5% 342.4% 530.3% 535.6% 404.4% 416.9% 168.8% 13.1% , , ,779 1, ,228, , , ,440 2, ,233, , , ,743 2, ,250, , ,536 1,370 4,317 4, ,252, , ,864 1,838 5,586 5, ,251, , ,099 2,161 6,763 6, ,251,722 Samsun ,681 1,092 3,588 2,741 8,224 7, ,261, ,248 1,151 4,097 3,087 9,105 8, , ,269, ,900 1,230 4,670 3,173 10,035 9, , ,279, ,937 1,532 5,404 3,449 11,166 10, , ,295, /2015 Değişim 17.6% 24.5% 15.7% 8.7% 11.3% 9.6% 49.3% 18.5% 13.3% 1.3% 2016/2007 Değişim 226.3% 333.8% 204.9% 429.9% 527.6% 501.3% % 514.1% 186.9% 5.0% Kaynak: Fintürk, (Bin TL) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 214

221 PROTESTOLU SENETLER İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 215

222 PROTESTO EDİLEN SENETLER Türkiye de toplam 12 Milyar 23 Milyon 548 Bin 869 TL tutarında 780 Bin 569 adet senedin protesto edildiği 2016 yılında Samsun ilinde toplam 169 Milyon 447 Bin 254 TL tutarında 14 Bin 657 adet senet protesto edilmiştir. Samsun un 2002 yılında %0.72 olan protestolu senet tutarı payı 2016 yılında %1.41 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %1.19 olan protestolu senet sayısı payı ise 2016 yılında %1.88 olarak gerçekleşmiştir. Samsun, Protestolu senet adedine göre 2002 yılında 16 ncı sırada iken 2016 yılında 11 inci sıraya, protestolu senet tutarına göre ise 2002 yılında 17 nci sırada iken 2016 yılında 12 nci sıraya yükselmiştir. Samsun un protestolu senet başına tutarı 2002 yılında 2 Bin 902 Türk Lirası iken 2016 yılında 11 Bin 561 Türk Lirasına yükselmiştir. Samsun un senet başına tutarının Türkiye ortalamasına oranı 2002 yılında %61.0 iken 2016 yılında %75.1 olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre protestolu senet adedi Türkiye de %8.6 oranında artarken Samsun da %0.5 oranında artmış, protestolu senet tutarı ise Türkiye de %22.9 oranında artarken Samsun da %2.2 oranında azalmıştır döneminde protestolu senet adedi Türkiye de %433 oranında artarken Samsun da %745 oranında artmış, protestolu senet tutarı ise Türkiye de %1626 oranında artarken Samsun da %3267 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre protestolu senet başına tutar Türkiye de %13.2 oranında artarken Samsun da %2.6 oranında azalmış, döneminde protestolu senet başına tutar Türkiye de %224 oranında artarken Samsun da %298 oranında artmıştır. Yıllar TUTAR BAZINDA (TL) ADET BAZINDA SENET BAŞINA TUTAR (TL) Samsun Türkiye Pay(%) Sırası Samsun Türkiye Pay(%) Sıra Samsun Türkiye (%) ,550, ,143, % 22 1, , % 19 1,671 3, % ,014, ,775, % 18 2, , % 17 2,639 4, % ,032, ,703, % 17 1, , % 16 2,902 4, % ,870, ,209, % 17 2, , % 16 2,825 4, % ,415,593 1,542,150, % 18 4, , % 16 3,089 4, % ,593,944 2,644,834, % 17 8, , % 15 3,390 4, % ,573,164 3,857,801, % 18 11, , % 14 3,821 4, % ,610,965 5,489,346, % 15 16,742 1,029, % 13 4,038 5, % ,640,311 6,519,974, % 11 19,508 1,130, % 12 4,954 5, % ,312,823 7,530,881, % 12 20,291 1,175, % 12 5,190 6, % ,400,855 5,584,255, % 13 15, , % 11 4,677 6, % ,611,399 4,540,100, % 13 9, , % 10 6,179 8, % ,351,001 6,530,643, % 11 11, , % 11 8,326 10, % ,220,007 7,107,473, % 13 12, , % 13 8,416 10, % ,689,568 7,902,453, % 14 13, , % 11 7,525 11, % ,199,583 9,780,166, % 12 14, , % 10 11,875 13, % ,447,254 12,023,548, % 12 14, , % 11 11,561 15, % 2016/2015 Değ. -2.2% 22.9% 0.5% 8.6% -2.6% 13.2% 2016/2002 Değ. 3267% 1626% 745% 433% 298% 224% Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 216

223 Samsun un protestolu senet sayısı payı yıllar itibariyle sürekli artış eğilimi göstermektedir yılında protestolu senet payı %1.19 olan ilin payı 2016 yılında %1.88 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinde protesto edilen senet sayısı 2002 yılında Bin 734 adet iken 2016 yılında 14 Bin 657 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun un protestolu senet tutar payı da artış eğilimi göstermektedir yılında protestolu senet tutar payı %0.72 olan ilin payı 2016 yılında %1.41 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinde 2002 yılında toplam 5 Milyon 32 Bin TL lik senet protesto edilirken 2016 yılında bu rakam 169 Milyon 447 Bin TL olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 217

224 döneminde protestolu senet adedi Türkiye de %433 oranında artarken Samsun da %745 oranında artmış, protestolu senet tutarı ise Türkiye de %1626 oranında artarken Samsun da %3267 oranında artmıştır. Samsun, Protestolu senet adedine göre 2002 yılında 16 ncı sırada iken 2016 yılında 11 nci sıraya, protestolu senet tutarına göre ise 2002 yılında 17 nci sırada iken 2016 yılında 12 nci sıraya yükselmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 218

225 PROTESTO EDİLEN SENETLERİN İL BAZINDA ADET VE ORANLARI (2016) 2016 yılında Samsun ili, 14 Bin 657 adet protesto edilen senet ile 11 inci sırada yer almıştır. Adet bazında en fazla protestolu senet sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Konya, Antalya, Bursa, Gaziantep, Adana, Kayseri, Kocaeli ve Samsun illerinde, en az protestolu senet ise Tunceli, Siirt, Bayburt, Hakkari, Kilis, Şırnak, Bingöl, Gümüşhane, Iğdır, Bitlis illerinde gerçekleşmiştir yılında protesto edilen senet başına düşen nüfus Samsun da 88 kişi iken Türkiye ortalaması 102 kişidir. Samsun ili, Protesto edilen senet başına düşen nüfus bakımından 15 inci sıradadır. SN İller Adet Pay (%) Nüfus/2016 Nüfus/Ad SN İller Adet Pay (%) Nüfus/2016 Nüfus/Adet 1 İstanbul 155, % 14,804, Kütahya 3, % 573, Ankara 79, % 5,346, Aksaray 3, % 396, İzmir 47, % 4,223, Bolu 3, % 299, Konya 44, % 2,161, Elazığ 3, % 578, Antalya 38, % 2,328, Rize 3, % 331, Bursa 32, % 2,901, Nevşehir 3, % 290, Gaziantep 17, % 1,974, Kırklareli 3, % 351, Adana 17, % 2,201, Karaman 3, % 245, Kayseri 16, % 1,358, Yozgat 2, % 421, Kocaeli 15, % 1,830, Niğde 2, % 351, Samsun 14, % 1,295, Burdur 2, % 261, Mersin 14, % 1,773, Kastamonu 2, % 376, Muğla 14, % 923, Adıyaman 2, % 610, Manisa 13, % 1,396, Kırıkkale 2, % 277, Balıkesir 13, % 1,196, Kırşehir 2, % 229, Aydın 10, % 1,068, Mardin 2, % 796, Denizli 10, % 1,005, Artvin 2, % 168, Hatay 9, % 1,555, Yalova 2, % 241, Sakarya 9, % 976, Karabük 1, % 242, Şanlıurfa 8, % 1,940, Sinop 1, % 205, Trabzon 8, % 779, Batman 1, % 576, Ordu 7, % 750, Bilecik 1, % 218, Kahramanmaraş 7, % 1,112, Bartın 1, % 192, Tekirdağ 7, % 972, Muş 1, % 406, Afyonkarahisar 6, % 714, Ağrı 1, % 542, Eskişehir 6, % 844, Kars 1, % 289, Diyarbakır 5, % 1,673, Erzincan 1, % 226, Çorum 5, % 527, Çankırı 1, % 183, Çanakkale 5, % 519, Ardahan 1, % 98, Erzurum 5, % 762, Bitlis 1, % 341, Malatya 5, % 781, Iğdır % 192, Zonguldak 5, % 597, Gümüşhane % 172, Isparta 4, % 427, Bingöl % 269, Düzce 4, % 370, Şırnak % 483, Van 4, % 1,100, Kilis % 130, Uşak 4, % 358, Hakkari % 267, Giresun 4, % 444, Bayburt % 90, Tokat 4, % 602, Siirt % 322, Sivas 4, % 621, Tunceli % 82, Osmaniye 4, % 522, Toplam 780, % 79,814, Amasya 4, % 326, Global Toplam (*) 236, Edirne 4, % 401, Genel Toplam 1,016,978 Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. (*) Senet bazı asgari bildirim limiti TL olup, bunun altındaki tutarlar toplu olarak bildirilmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 219

226 PROTESTO EDİLEN SENETLERİN İL BAZINDA TUTAR VE ORANLARI (2016) 2016 yılında Samsun ili, 169 Milyon 447 Bin TL lik protesto edilen senet ile 12 nci sırada yer almıştır. Tutar bazında en fazla protestolu senet sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Gaziantep, Konya, Bursa, Adana, Kocaeli, Şanlıurfa, Kayseri ve Samsun illerinde, en az protestolu senet ise Tunceli, Siirt, Bayburt, Kilis, Hakkari, Gümüşhane, Bingöl, Erzincan, Sinop illerinde gerçekleşmiştir yılında kişi başına düşen protesto edilen senet tutarı Samsun da 131 TL iken Türkiye ortalaması 151 TL dir. Samsun kişi başına düşen protesto edilen senet tutarına göre 19 uncu sıradadır. SN İller Tutar Pay(%) Nüfus/2016 Tutar/Nüfus SN İller Tutar Pay(%) Nüfus/2016 Tutar/Nüfus (Bin TL) (TL) (Bin TL) (TL) 1 İstanbul 3,296, % 14,804, Edirne 35, % 401, Ankara 1,649, % 5,346, Amasya 34, % 326, İzmir 774, % 4,223, Bolu 33, % 299, Antalya 562, % 2,328, Sivas 32, % 621, Gaziantep 489, % 1,974, Niğde 32, % 351, Konya 451, % 2,161, Aksaray 32, % 396, Bursa 413, % 2,901, Adıyaman 32, % 610, Adana 295, % 2,201, Burdur 31, % 261, Kocaeli 241, % 1,830, Karaman 31, % 245, Şanlıurfa 224, % 1,940, Mardin 30, % 796, Kayseri 204, % 1,358, Elazığ 30, % 578, Samsun 169, % 1,295, Giresun 30, % 444, Mersin 168, % 1,773, Kastamonu 27, % 376, Denizli 151, % 1,005, Nevşehir 27, % 290, Muğla 142, % 923, Kırıkkale 26, % 277, Manisa 135, % 1,396, Kırşehir 26, % 229, Aydın 120, % 1,068, Yozgat 26, % 421, Balıkesir 115, % 1,196, Yalova 23, % 241, Sakarya 110, % 976, Rize 23, % 331, Afyonkarahisar 104, % 714, Muş 21, % 406, Trabzon 102, % 779, Ağrı 20, % 542, Hatay 96, % 1,555, Bilecik 18, % 218, Kahramanmaraş 94, % 1,112, Kars 16, % 289, Diyarbakır 86, % 1,673, Iğdır 15, % 192, Tekirdağ 77, % 972, Karabük 14, % 242, Eskişehir 75, % 844, Çankırı 14, % 183, Ordu 72, % 750, Şırnak 13, % 483, Çorum 71, % 527, Bitlis 12, % 341, Erzurum 67, % 762, Bartın 12, % 192, Van 64, % 1,100, Ardahan 12, % 98, Çanakkale 64, % 519, Sinop 10, % 205, Osmaniye 64, % 522, Erzincan 10, % 226, Batman 56, % 576, Bingöl 10, % 269, Uşak 52, % 358, Gümüşhane 10, % 172, Zonguldak 51, % 597, Hakkari 7, % 267, Düzce 48, % 370, Kilis 6, % 130, Malatya 43, % 781, Bayburt 5, % 90, Artvin 43, % 168, Siirt 4, % 322, Isparta 42, % 427, Tunceli 1, % 82, Kırklareli 39, % 351, Toplam 12,023, % 79,814, Tokat 38, % 602, Global Toplam (*) 264, Kütahya 37, % 573, Genel Toplam 12,288,133 Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. (*) Senet bazı asgari bildirim limiti TL olup, bunun altındaki tutarlar toplu olarak bildirilmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 220

227 ÇEK İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 221

228 KARŞILIKSIZ ÇEKLER Türkiye de, 2015 yılında toplam 27 Milyar 318 Milyon 415 Bin Türk Lirası tutarında 772 Bin 930 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmışken, 2016 yılında toplam 27 Milyar 412 Milyon 231 Bin Türk Lirası tutarında 777 Bin 946 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmıştır. Samsun ilinde, 2015 yılında toplam 267 Milyon 31 Bin Türk Lirası tutarında 11 Bin 999 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmışken, 2016 yılında toplam 307 Milyon 251 Bin Türk Lirası tutarında 11 Bin 797 adet çeke karşılıksız işlemi yapılmıştır yılında bir önceki yıla göre karşılık işlemi yapılan çek adedi Samsun ilinde %1.68 oranında azalırken, Türkiye ortalaması %0.65 oranında artmış, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı ise Samsun ilinde %15.06 oranında artarken Türkiye ortalaması %0.34 oranında artmıştır yılında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen toplam çeklere oranı, Adet bazında Samsun ilinde %4.18 iken Türkiye ortalaması %3.67 oranında, tutar bazında ise Samsun ilinde %4.74 iken Türkiye ortalaması %3.88 oranında gerçekleşmiştir. Samsun ilinin karşılıksız işlemi yapılan çek adet payı 2015 yılında %1.55 oranında iken 2016 yılında %1.52 oranında, tutar payı ise 2015 yılında %0.98 oranında iken 2016 yılında %1.12 oranında gerçekleşmiştir. Yıllar KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILAN ÇEK KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILAN ÇEKLERİN BANKALARA İBRAZ EDİLEN TOPLAM ÇEKLERE ORANI TÜRKİYE SAMSUN Samsun Pay (%) TÜRKİYE SAMSUN Adet Tutar (bin TL) Adet Tutar (bin TL) Adet Tutar (bin TL) Adet Tutar Adet Tutar ,930 27,318,415 11, , % 0.98% ,946 27,412,231 11, , % 1.12% Değişim % 0.65% 0.34% -1.68% 15.06% Kaynak: Riskmerkezi Grafikler: Samsun TSO Grafikler: Samsun TSO İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 222

229 İLLER İTİBARİYLE KARŞILIKSIZ ÇEKLER (2016) 2016 yılında Türkiye de toplam 27 Milyar 412 Milyon 231 Bin Türk Lirası tutarında 777 Bin 946 adet Çek e karşılıksız işlemi yapılmıştır. Karşılıksız çek adedi en fazla İstanbul da en az Tunceli de gerçekleşmiştir yılında 307 Milyon 251 Bin TL tutarında 11 Bin 797 adet çeke karşılıksız işlemi yapılan Samsun ili, karşılıksız işlemi yapılan çek adedine göre 12 nci sırada, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarına göre de 16 ncı sırada yer almıştır. SN İller KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILAN ÇEK Çek Başına Karşılıksız/ Toplam Çek SN İller KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILAN ÇEK Çek Başına Karşılıksız/ Toplam Çek Adet Tutar Bin TL Adet Pay Tutar Pay Tutar TL Adet (%) Tutar (%) Adet Tutar Bin TL Adet Pay Tutar Pay Tutar TL Adet (%) Tutar (%) Toplam 777,946 27,412, % % 35, İstanbul 212,747 9,673, % 35.29% 45, Ağrı 3,372 75, % 0.28% 22, Ankara 55,825 2,397, % 8.74% 42, Tokat 3,270 72, % 0.27% 22, Antalya 45,012 1,487, % 5.43% 33, Uşak 3,165 83, % 0.30% 26, İzmir 39,661 1,279, % 4.67% 32, Bolu 2,995 61, % 0.22% 20, Bursa 38,083 1,212, % 4.42% 31, Çanakkale 2,965 71, % 0.26% 23, Adana 24, , % 2.96% 32, Adıyaman 2,887 89, % 0.33% 30, Kocaeli 20, , % 2.97% 40, Rize 2,754 55, % 0.20% 20, Gaziantep 19, , % 2.75% 39, Edirne 2,719 63, % 0.23% 23, Konya 15, , % 1.74% 30, Yozgat 2,713 44, % 0.16% 16, Mersin 15, , % 1.90% 33, Bitlis 2,675 52, % 0.19% 19, Diyarbakır 12, , % 1.60% 35, Kırklareli 2,627 82, % 0.30% 31, Samsun 11, , % 1.12% 26, Niğde 2,573 69, % 0.25% 26, Kayseri 11, , % 1.30% 31, Yalova 2,555 58, % 0.21% 23, Şanlıurfa 10, , % 1.59% 39, Giresun 2,365 38, % 0.14% 16, Denizli 9, , % 1.19% 34, Bilecik 2,229 68, % 0.25% 30, Hatay 9, , % 0.97% 28, Kırıkkale 2,226 56, % 0.20% 25, Sakarya 9, , % 0.94% 27, Nevşehir 2,117 62, % 0.23% 29, Eskişehir 9, , % 1.27% 37, Hakkari 2,038 34, % 0.12% 16, Manisa 8, , % 0.79% 24, Muş 2,033 59, % 0.22% 29, Balıkesir 8, , % 0.91% 28, Isparta 1,977 57, % 0.21% 29, Muğla 8, , % 0.84% 27, Burdur 1,935 54, % 0.20% 28, Aydın 8, , % 0.84% 27, Iğdır 1,902 47, % 0.17% 24, Tekirdağ 7, , % 0.87% 30, Karabük 1,821 48, % 0.18% 26, Trabzon 7, , % 0.64% 24, Bingöl 1,819 54, % 0.20% 29, Elazığ 6, , % 0.68% 27, Aksaray 1,776 51, % 0.19% 28, Kahramanmaraş 6, , % 0.61% 25, Karaman 1,717 39, % 0.14% 22, Van 6, , % 0.64% 28, Kırşehir 1,601 38, % 0.14% 24, Mardin 6, , % 0.72% 32, Erzincan 1,503 37, % 0.14% 25, Zonguldak 5,302 99, % 0.36% 18, Siirt 1,473 29, % 0.11% 19, Malatya 4, , % 0.51% 28, Kars 1,419 38, % 0.14% 26, Sivas 4, , % 0.51% 28, Bartın 1,385 27, % 0.10% 19, Afyonkarahisar 4, , % 0.43% 26, Kastamonu 1,288 31, % 0.11% 24, Düzce 4, , % 0.41% 25, Artvin , % 0.06% 16, Osmaniye 4, , % 0.38% 23, Kilis , % 0.06% 19, Çorum 4,275 78, % 0.29% 18, Çankırı , % 0.06% 23, Erzurum 4,183 96, % 0.35% 23, Sinop , % 0.05% 18, Batman 4, , % 0.50% 32, Gümüşhane , % 0.05% 20, Amasya 3,864 78, % 0.29% 20, Ardahan , % 0.06% 25, Kütahya 3,525 73, % 0.27% 20, Bayburt 514 7, % 0.03% 14, Şırnak 3,458 66, % 0.24% 19, Tunceli 306 6, % 0.02% 21, Ordu 3,431 74, % 0.27% 21, Diğer(2) % 0.00% 1, Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. Sıralama karşılıksız işlemi yapılan çek adedine göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 223

230 KİŞİ BAŞINA KARŞILIKSIZ ÇEKLER (2016) 2016 yılında kişi başına düşen karşılıksız çek tutarı Türkiye de 343 Türk Lirası iken Samsun ilinde bu rakam 237 Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili kişi başına düşen karşılıksız çek tutarına göre 25 inci sıradadır yılında karşılıksız çek adedi başına düşen nüfus Türkiye de 103 kişi iken Samsun ilinde bu rakam 110 kişi olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili karşılıksız çek adedi başına düşen nüfus sayısına göre 21 inci sıradadır. SN İller Adet Tutar (Bin TL) Nüfus2016 Kişi Başına Tutar(TL) Adet Başına Nüfus Türkiye 777,946 27,412,231 79,814, SN İller Adet Tutar (Bin TL) Nüfus2016 Kişi Başına Tutar(TL) Adet Başına Nüfus 1 İstanbul 212,747 9,673,582 14,804, Malatya 4, , , Antalya 45,012 1,487,839 2,328, Hatay 9, ,250 1,555, Ankara 55,825 2,397,077 5,346, Ardahan ,736 98, Kocaeli 20, ,049 1,830, Rize 2,754 55, , Bursa 38,083 1,212,602 2,901, Erzincan 1,503 37, , Eskişehir 9, , , Kırşehir 1,601 38, , Gaziantep 19, ,227 1,974, Zonguldak 5,302 99, , Adana 24, ,683 2,201, Afyonkarahisar 4, , , Denizli 9, ,428 1,005, Karaman 1,717 39, , Elazığ 6, , , Van 6, ,389 1,100, Bilecik 2,229 68, , Edirne 2,719 63, , Düzce 4, , , Manisa 8, ,571 1,396, İzmir 39,661 1,279,646 4,223, Bitlis 2,675 52, , Mersin 15, ,883 1,773, Kahramanmaraş 6, ,709 1,112, Sakarya 9, , , Çorum 4,275 78, , Kayseri 11, ,010 1,358, Adıyaman 2,887 89, , Diyarbakır 12, ,384 1,673, Muş 2,033 59, , Muğla 8, , , Bartın 1,385 27, , Mardin 6, , , Ağrı 3,372 75, , Iğdır 1,902 47, , Şırnak 3,458 66, , Tekirdağ 7, , , Çanakkale 2,965 71, , Yalova 2,555 58, , Isparta 1,977 57, , Amasya 3,864 78, , Kars 1,419 38, , Batman 4, , , Aksaray 1,776 51, , Samsun 11, ,251 1,295, Kütahya 3,525 73, , Kırklareli 2,627 82, , Hakkari 2,038 34, , Uşak 3,165 83, , Erzurum 4,183 96, , Trabzon 7, , , Tokat 3,270 72, , Sivas 4, , , Kilis , , Şanlıurfa 10, ,148 1,940, Yozgat 2,713 44, , Konya 15, ,708 2,161, Ordu 3,431 74, , Aydın 8, ,583 1,068, Çankırı , , Nevşehir 2,117 62, , Artvin , , Burdur 1,935 54, , Siirt 1,473 29, , Balıkesir 8, ,843 1,196, Giresun 2,365 38, , Bolu 2,995 61, , Bayburt 514 7,652 90, Kırıkkale 2,226 56, , Kastamonu 1,288 31, , Osmaniye 4, , , Gümüşhane , , Bingöl 1,819 54, , Tunceli 306 6,459 82, Karabük 1,821 48, , Sinop , , Niğde 2,573 69, , Diğer (2) Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. Sıralama kişi başına düşen karşılıksız çek tutarına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 224

231 İBRAZINDA ÖDENEN ÇEKLER Türkiye de, 2015 yılında toplam 640 Milyar 605 Milyon 220 Bin Türk Lirası tutarında 21 Milyon 943 Bin 468 adet çek ibrazında ödenmişken, 2016 yılında toplam 678 Milyar 829 Milyon 859 Bin Türk Lirası tutarında 20 Milyon 398 Bin 93 adet çek ibrazında ödenmiştir. Samsun ilinde, 2015 yılında toplam 6 Milyar 29 Milyon 867 Bin Türk Lirası tutarında 297 Bin 199 adet çek ibrazında ödenmişken, 2016 yılında toplam 6 Milyar 170 Milyon 487 Bin Türk Lirası tutarında 270 Bin 373 adet çek ibrazında ödenmiştir yılında bir önceki yıla göre ibrazında ödenen çek adedi Samsun ilinde %9.03 oranında azalırken, Türkiye ortalaması %7.04 oranında azalmış, ibrazında ödenen çek tutarı ise Samsun ilinde %2.33 oranında artarken Türkiye ortalaması %5.97 oranında artmıştır. Samsun ilinde 2015 yılında ibrazında ödenen çek adet payı %1.35 iken 2016 yılında %1.33 olarak gerçekleşmiş, ibrazında ödenen çek tutar payı ise 2015 yılında %0.94 iken 2016 yılında %0.91 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN Samsun Pay %) Toplam Ödenen Çek Adedi Toplam Ödenen Çek Tutarı (Bin TL) Çek Başına Tutar (TL) Toplam Ödenen Çek Adedi Toplam Ödenen Çek Tutarı (Bin TL) Çek Başına Tutar (TL) Toplam Ödenen Çek Adedi Toplam Ödenen Çek Tutarı (Bin TL) Çek Başına Tutar (TL) ,943, ,605,220 29, ,199 6,029,867 20, % 0.94% 69.50% ,398, ,829,859 33, ,373 6,170,487 22, % 0.91% 68.58% Değişim -7.04% 5.97% 14.00% -9.03% 2.33% 12.49% Kaynak: Riskmerkezi Grafikler: Samsun TSO Grafikler: Samsun TSO İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 225

232 İLLER İTİBARİYLE İBRAZINDA ÖDENEN ÇEKLER (2016) 2016 yılında Türkiye de toplam 678 Milyar 829 Milyon 859 Bin Türk Lirası tutarında 20 Milyon 398 Bin 93 adet Çek ibrazında ödenmiştir. İbrazında ödenen çek tutarı en fazla İstanbul ilinde en az da Bayburt ilinde gerçekleşmiştir yılında 6 Milyar 170 Milyon 487 Bin TL tutarında 270 Bin 373 adet çekin ibrazında ödendiği Samsun ili, ibrazında ödenen çek adedine göre 16 ncı sırada, ibrazında ödenen çek tutarına göre de 15 inci sırada yer almıştır. Sn İller Adet Tutar(Bin TL) Çek Başına Tutar(TL) Sn İller Adet Tutar(Bin TL) Çek Başına Tutar(TL) Türkiye 20,398, ,829,859 33,279 1 İstanbul 6,100, ,530,770 48, Osmaniye 82,858 1,627,786 19,645 2 Ankara 1,514,291 63,376,811 41, Rize 97,669 1,557,457 15,946 3 İzmir 1,169,521 35,924,399 30, Aksaray 77,215 1,537,808 19,916 4 Bursa 843,420 23,362,012 27, Adıyaman 74,056 1,494,668 20,183 5 Antalya 837,901 22,355,702 26, Isparta 76,615 1,460,808 19,067 6 Kocaeli (İzmit) 528,784 16,501,792 31, Bolu 82,380 1,446,298 17,556 7 Gaziantep 383,990 15,681,596 40, Kütahya 85,273 1,421,207 16,667 8 Konya 528,535 14,577,183 27, Tokat 90,932 1,388,230 15,267 9 Adana 480,293 13,994,865 29, Yalova 66,048 1,388,230 21, İçel (Mersin) 443,385 12,342,966 27, Giresun 86,975 1,376,363 15, Kayseri 311,638 8,672,279 27, Ağrı 75,704 1,296,819 17, Denizli 281,784 7,829,976 27, Nevşehir 63,768 1,295,822 20, Diyarbakır 215,373 7,682,449 35, Kırklareli 76,812 1,197,112 15, Hatay (Antakya) 270,861 6,647,514 24, Kastamonu 77,609 1,176,807 15, Samsun 270,373 6,170,487 22, Niğde 61,066 1,164,258 19,066 Samsun Pay % 1.33% 0.91% 57 Amasya 68,286 1,113,969 16, Çorum 105,914 5,821,115 54, Burdur 51,774 1,098,755 21, Şanlıurfa 223,222 5,745,785 25, Muş 57,257 1,092,007 19, Trabzon 271,747 5,676,938 20, Karaman 44,178 1,058,616 23, Tekirdağ 244,028 5,396,268 22, Yozgat 68, ,985 14, Sakarya (Adapazarı) 250,864 5,306,008 21, Şırnak 39, ,422 22, Muğla 273,037 5,003,610 18, Bitlis 50, ,295 16, Balıkesir 245,422 4,957,018 20, Bingöl 36, ,238 20, Manisa 237,570 4,913,140 20, Bilecik 39, ,692 17, Aydın 229,871 4,772,277 20, Siirt 38, ,744 18, Eskişehir 197,539 4,715,497 23, Kırıkkale 34, ,845 19, Kahramanmaraş 158,864 3,595,245 22, Erzincan 39, ,836 16, Edirne 87,520 3,426,926 39, Çankırı 33, ,954 18, Malatya 138,829 3,239,184 23, Kars 40, ,748 14, Erzurum 143,893 3,208,000 22, Kırşehir 32, ,295 18, Afyonkarahisar 132,640 2,941,442 22, Iğdır 33, ,390 16, Van 140,512 2,875,189 20, Bartın 41, ,827 13, Sivas 130,829 2,688,734 20, Sinop 39, ,954 12, Elazığ 121,983 2,643,616 21, Artvin 38, ,902 11, Batman 92,821 2,397,225 25, Hakkari 20, ,238 19, Mardin 88,564 2,387,712 26, Gümüşhane 26, ,126 13, Zonguldak 130,402 2,336,483 17, Kilis 15, ,360 14, Ordu 131,623 2,093,919 15, Tunceli 11, ,887 17, Çanakkale 119,034 1,974,014 16, Ardahan 14, ,014 12, Karabük 53,824 1,848,082 34, Bayburt 12, ,954 13, Düzce 95,288 1,691,213 17,748 Diğer (2) , Uşak 66,057 1,690,590 25,593 Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. Sıralama ibrazında ödenen çek tutarına göre yapılmıştır. Grafikler: Samsun TSO İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 226

233 VERGİ İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 227

234 VERGİ TAHAKKUK VE TAHSİLATI 2016 yılında Samsun ilinde, 3 Milyar 774 Milyon TL Brüt Tahakkuk, 2 Milyar 921 Milyon TL Brüt Tahsilat gerçekleşmiştir döneminde Samsun un vergi tahsilat nispetinin Türkiye ortalamasının altında kaldığı görülmektedir yılında tahsilat nispeti Türkiye ortalaması %81.20 iken Samsun da bu oran %77.42 olarak gerçekleşmiştir döneminde brüt tahakkuk Türkiye de %297.2 oranında artarken Samsun da %324.5 oranında artmış, brüt tahsilat Türkiye de %249.9 oranında artarken Samsun da %285.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre brüt tahakkuk Türkiye de %18.7 oranında artarken Samsun da %15.4 oranında artmış, brüt tahsilat Türkiye de %13.8 artarken Samsun da %9.3 oranında artmıştır. Samsun; tahsilat nispeti sıralamasına göre 2006 yılında 37 nci iken 2016 yılında 15 inci, tahsilat artışı sıralamasında 2006 yılında 30 uncu iken 2016 yılında 68 inci, toplam tahsilat içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 18 inci iken 2016 yılında 15 inci, tahakkuk artışı sıralamasında 2006 yılında 32 nci iken 2016 yılında 73 üncü, toplam tahakkuk içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 19 uncu iken 2016 yılında 16 ncı sıradadır. YILLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE VE SAMSUN BRÜT TAHAKKUK VE TAHSİLAT MİKTARLARI Yıl Bölge Brüt Tahakkuk Brüt Tahsilat Tahsilat Nispeti (2) (%) Sıra Tahsilat Artışı (2) (%) Sıra Samsun'un Toplam Tahsilat İçindeki (2) Payı (%) Sıra Tahakkuk Artışı (2)(%) Sıra Samsun'un Toplam Tahakkuk İçindeki (2) Payı (%) ,101,909, ,271,701, ,768,857, ,098,465, ,887,600, ,980,827, ,504,297, ,313,307, ,451,331, ,686,589, Türkiye 332,423,277, ,446,206, ,934,082, ,188,767, ,397,273, ,473,549, ,334,225, ,605,955, ,919,515, ,886,789, ,822,042, ,263,765, /2015 Değişim 18.7% 13.8% 2016/2006 Değişim 297.2% 249.9% ,012, ,731, (37) (30) 0.50 (18) (32) 0.54 (19) ,078,743, ,809, (36) (13) 0.54 (16) (15) 0.57 (18) ,312,137,616 1,099,171, (29) (11) 0.58 (14) (12) 0.62 (16) ,301,655,828 1,042,238, (38) (75) 0.53 (18) (75) 0.58 (16) ,558,688,357 1,256,106, (30) (31) 0.53 (15) (40) 0.57 (17) 2011 Samsun 1,988,044,939 1,638,973, (20) (15) 0.58 (15) (21) 0.60 (15) ,204,009,921 1,839,319, (19) (24) 0.58 (15) (32) 0.60 (15) ,463,260,039 2,052,230, (21) (54) 0.56 (14) (59) 0.58 (15) ,811,617,845 2,313,979, (20) (41) 0.58 (14) (45) 0.60 (15) ,269,450,043 2,673,477, (17) (29) 0.58 (15) (36) 0.60 (16) ,774,124,486 2,921,764, (15) 9.29 (68) 0.55 (15) (73) 0.58 (16) 2016/2015 Değişim 15.4% 9.3% 2016/2006 Değişim 324.5% 285.6% Kaynak: Sıra İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 228

235 İLLER İTİBARİYLE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ (2016 ARALIK SONU) (1)(3)(TL) SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 2016 yılında Samsun, 3 Milyar 774 Milyon TL Brüt Tahakkuk miktarı ile 16 ncı sırada, 2 Milyar 921 Milyon TL Brüt Tahsilat miktarı ile 15 inci sırada, %77.42 tahsilat oranı ile 15 inci sırada yer almaktadır. Tahakkuk Tahsilat Tahsilat 2 Tahsilat 2 Tahakkuk 2 Tahakkuk Tahsilat Tahsilat 2 Tahsilat 2 Tahakkuk 2 No İller Milyar TL Milyar TL Nisbeti SN Pay(%) SN Pay(%) SN No İller Milyar TL Milyar TL Nisbeti SN Pay(%) SN Pay(%) SN Türkiye İstanbul Batman Ankara Kırklareli İzmir Çorum Kocaeli Isparta Bursa Osmaniye Mersin Bolu Antalya Yalova Adana Uşak Gaziantep Tokat Konya Karabük Hatay Kastamonu Tekirdağ Adıyaman Kayseri Giresun Manisa Amasya Denizli Burdur Samsun Yozgat Balıkesir Niğde Sakarya Nevşehir Muğla Ağrı Eskişehir Bilecik Diyarbakır Kırıkkale Aydın Şırnak Zonguldak Karaman Trabzon Kırşehir Şanlıurfa Artvin K.Maraş Erzincan Van Bartın Merkez(*) Bitlis Sivas Siirt Çanakkale Hakkari Malatya Muş Erzurum Kars Afyonk Sinop Mardin Bingöl Ordu Çankırı Edirne Iğdır Kütahya Kilis Düzce Gümüşhane Elazığ Tunceli Aksaray Ardahan Rize Bayburt Kaynak:Muhasebat Genel Müdürlüğü, Sıralama brüt tahakkuk miktarına göre yapılmıştır. Not: 1) Rakamlar Brüt Olup, Mahalli İdare ve Fon Payları Ayrılmamış Tutarlardır. (Red ve iadeler dahil) 2) Parantez İçindeki Rakamlar O İl'in Merkez ve 81 İl İçerisindeki İlgili Sütundaki Başarı Sırasını Göstermektedir. 3) 2016 Yılı Vergi Gelirleri içerisindeki Gelir Vergisi Tevkifat rakamına Asgari Geçim İndirimi tutarı dahildir. (*) Başbakanlık ve Bakanlıkların Merkez Saymanlıkları ile Hazine, Gelir, MİT, TBMM., Cumhurbaşkanlığı, Sayıştay ve Kıbrıs Türk Askeri Birliği Saymanlıklarını kapsamaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 229

236 KİŞİ BAŞINA VERGİ TAHAKKUK VE TAHSİLATI 2016 yılında kişi başına düşen brüt tahakkuk, Türkiye de 8 Bin 167 TL iken bu rakam Samsun ilinde 2 Bin 912 TL olarak gerçekleşmiş, kişi başına düşen brüt tahsilat, Türkiye de 6 Bin 631 TL ike bu rakam Samsun iline 2 Bin 255 TL olarak gerçekleşmiştir göndeminde kişi başına düşen brüt tahakkuk, Türkiye de %207.0 oranında artarken, Samsun ilinde %231.8 oranında artmış, kişi başına düşen brüt tahsilat, Türkiye de %173.6 oranında artarlen, Samsun ilinde %202.5 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kişi başına düşen brüt tahakkuk, Türkiye de %17.1 oranında artarken, Samsun ilinde %14.0 oranında artmış, kişi başına düşen brüt tahsilat, Türkiye de %12.3 oranında artarlen, Samsun ilinde %7.9 oranında artmıştır. Yıllar Bölge Brüt Tahakkuk Brüt Tahsilat Nüfus 2016 Kişi Başına (TL) (TL) Brüt Tahakkuk (TL) Brüt Tahsilat (TL) ,768,857, ,098,465,664 70,586,256 2,660 2, ,887,600, ,980,827,159 71,517,100 2,963 2, ,504,297, ,313,307,490 72,561,312 3,094 2, ,451,331, ,686,589,944 73,722,988 3,709 3, ,423,277, ,446,206,334 74,724,269 4,449 3, ,934,082, ,188,767,789 75,627,384 4,852 4,194 TÜRKİYE ,397,273, ,473,549,763 76,667,864 5,522 4, ,334,225, ,605,955,286 77,695,904 6,066 5, ,919,515, ,886,789,637 78,741,053 6,971 5, ,822,042, ,263,765,141 79,814,871 8,167 6, /2015 Değişim 18.7% 13.8% 1.4% 17.1% 12.3% 2016/2007 Değişim 247.1% 209.3% 13.1% 207.0% 173.6% ,078,743, ,809,622 1,228, ,312,137,616 1,099,171,465 1,233,677 1, ,301,655,828 1,042,238,625 1,250,076 1, ,558,688,357 1,256,106,721 1,252,693 1,244 1, ,988,044,939 1,638,973,510 1,251,729 1,588 1, ,204,009,921 1,839,319,666 1,251,722 1,761 1,469 SAMSUN ,463,260,039 2,052,230,872 1,261,810 1,952 1, ,811,617,845 2,313,979,004 1,269,989 2,214 1, ,269,450,043 2,673,477,858 1,279,884 2,554 2, ,774,124,486 2,921,764,845 1,295,927 2,912 2, /2015 Değişim 15.4% 9.3% 1.3% 14.0% 7.9% 2016/2007 Değişim 249.9% 219.0% 5.4% 231.8% 202.5% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 230

237 İLLER İTİBARİYLE KİŞİ BAŞINA VERGİ TAHAKKUK VE TAHSİLATI Samsun ili 2016 yılında 2 Bin 912 TL kişi başına düşen brüt tahakkuk rakamı ile 29 uncu sırada, 2 Bin 255 TL kişi başına düşen brüt tahsilat rakamı ile de 23 üncü sırada yer almıştır. Kişi başına düşen brüt tahakkuk ve tahsilat rakamına göre ilk sırada Kocaeli ili yer almıştır. Kişi başına düşen en düşük brüt tahakkuk Muş ilinde, kişi başına düşen en düşük brüt tahsilat Şırnak ilinde gerçekleşmiştir. Sn İller Brüt Tahakkuk Brüt Tahsilat Kişi Başı (Brüt)(TL) Sn İller Brüt Tahakkuk Brüt Tahsilat Kişi Başı (Brüt)(TL) (TL) (TL) Tahakkuk Tahsilat (TL) (TL) Tahakkuk Tahsilat Türkiye 651,822,042, ,263,765,141 8,167 6,631 1 Kocaeli 65,276,230,109 60,206,671,571 35,655 32, Kastamonu 769,696, ,780,109 2,042 1,453 2 İstanbul 280,798,482, ,751,540,154 18,968 15, Malatya 1,549,391,837 1,119,043,887 1,983 1,432 3 İzmir 65,302,067,832 55,700,950,409 15,461 13, Kırşehir 458,846, ,407,841 1,995 1,424 4 Ankara 77,156,549,202 61,417,947,917 14,431 11, Bartın 393,256, ,851,288 2,044 1,413 5 Tekirdağ 6,169,199,207 5,059,326,506 6,341 5, Karaman 486,132, ,309,782 1,979 1,410 6 Bursa 18,844,643,234 14,474,608,968 6,495 4, Afyonkarahisar 1,423,389, ,746,537 1,992 1,396 7 Mersin 10,345,348,920 8,586,381,882 5,832 4, Erzurum 1,447,058,172 1,062,474,009 1,899 1,394 8 Zonguldak 2,668,452,001 2,034,462,951 4,466 3, Çorum 999,438, ,683,331 1,893 1,377 9 Hatay 6,469,980,746 5,247,923,095 4,160 3, Nevşehir 579,773, ,313,615 1,993 1, Denizli 4,001,589,022 2,911,445,887 3,979 2, Amasya 711,432, ,701,127 2,180 1, Antalya 10,033,385,315 6,697,428,729 4,309 2, Tunceli 122,629, ,545,597 1,492 1, Eskişehir 3,286,000,517 2,427,247,441 3,889 2, Erzincan 393,304, ,481,857 1,740 1, Rize 1,087,774, ,020,031 3,286 2, Çankırı 295,367, ,198,036 1,606 1, Kayseri 4,907,432,737 3,582,585,291 3,611 2, Osmaniye 965,465, ,067,489 1,849 1, Trabzon 2,637,365,179 2,041,371,160 3,384 2, Ordu 1,265,586, ,086,251 1,686 1, Yalova 944,041, ,174,784 3,906 2, Giresun 713,155, ,454,513 1,605 1, Edirne 1,248,337,995 1,024,041,626 3,108 2, Batman 1,071,985, ,596,836 1,858 1, Muğla 3,371,498,979 2,273,613,892 3,650 2, Sinop 328,809, ,952,617 1,600 1, Adana 7,857,609,372 5,081,483,842 3,569 2, Niğde 597,885, ,429,277 1,701 1, Karabük 778,293, ,283,323 3,211 2, Diyarbakır 3,170,512,772 1,849,832,570 1,895 1, Bolu 946,355, ,705,539 3,156 2, Kırıkkale 517,946, ,547,220 1,863 1, Çanakkale 1,561,952,753 1,172,525,525 3,005 2, Tokat 866,387, ,386,016 1, Samsun 3,774,124,486 2,921,764,845 2,912 2, Yozgat 638,837, ,877,596 1, Gaziantep 6,649,329,432 4,381,446,318 3,368 2, Kilis 185,198, ,185,315 1, Sakarya 3,393,378,437 2,159,021,721 3,473 2, Kars 339,103, ,696,556 1, Balıkesir 3,399,381,242 2,589,152,802 2,842 2, Bayburt 101,699,345 79,317,446 1, Manisa 4,137,274,548 2,971,455,239 2,962 2, Ardahan 105,329,635 85,576,241 1, Konya 6,569,553,174 4,571,080,475 3,040 2, Iğdır 249,420, ,207,549 1, Aksaray 1,190,802, ,762,476 3,002 2, Adıyaman 756,155, ,008,340 1, Kırklareli 1,019,842, ,827,721 2,900 1, Bingöl 311,083, ,617,894 1, Artvin 410,389, ,538,408 2,442 1, Şanlıurfa 2,561,012,855 1,634,990,503 1, Düzce 1,226,536, ,503,950 3,312 1, Siirt 378,511, ,955,021 1, Burdur 656,783, ,796,888 2,513 1, Bitlis 389,196, ,459,495 1, Isparta 974,110, ,060,020 2,280 1, Ağrı 544,130, ,529,069 1, Aydın 2,863,420,185 1,877,175,500 2,680 1, Mardin 1,339,612, ,628,800 1, Uşak 943,977, ,123,080 2,631 1, Gümüşhane 165,161, ,266, Elazığ 1,205,381, ,430,281 2,083 1, Van 2,034,805, ,290,759 1, Bilecik 535,611, ,535,325 2,454 1, Muş 344,402, ,409, Kahramanmaraş 2,062,413,504 1,672,346,251 1,854 1, Hakkari 374,134, ,098,505 1, Kütahya 1,235,310, ,724,151 2,153 1, Şırnak 504,438, ,784,801 1, Sivas 1,634,758, ,105,066 2,632 1,491 Merkez(*) 1,797,383,606 1,797,383,606 Kaynak: sıralama kişi başına düşen tahsilat rakamına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 231

238 MÜKELLEF SAYILARI 2003 sonunda 4 Bin 945 adet Kurumlar Vergisi mükellef sayısı ile 16 ncı sırada olan Samsun, 2016 sonunda 6 Bin 60 adet Kurumlar Vergisi mükellef sayısı ile 20 nci sırada yer almıştır döneminde Kurumlar Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %22.55 oranında artarken Türkiye de %19.26 oranında artmıştır 2003 sonunda 23 Bin 941 adet Gelir Vergisi mükellef sayısı ile 16 ncı sırada olan Samsun, 2016 sonunda 25 Bin 796 adet Gelir Vergisi mükellef sayısı ile 16 ncı sırada yer almıştır döneminde Gelir Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %7.75 oranında artarken Türkiye de %4.83 oranında artmıştır sonunda 9 Bin 550 adet GMSİ Vergisi mükellef sayısı ile 10 uncu sırada olan Samsun, 2016 sonunda 18 Bin 769 adet GMSİ Vergisi mükellef sayısı ile 15 inci sırada yer almıştır döneminde GMSİ Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %96.53 oranında artarken Türkiye de % oranında artmıştır sonunda 26 Bin 176 adet Katma Değer Vergisi mükellef sayısı ile 16 ncı sırada olan Samsun, 2016 sonunda 31 Bin 23 adet Katma Değer Vergisi mükellef sayısı ile 17 nci sırada yer almıştır döneminde Katma Değer Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %18.52 oranında artarken Türkiye de %16.05 oranında artmıştır sonunda 17 Bin 698 adet Basit Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi mükellef sayısı ile 16 ncı sırada olan Samsun, 2016 sonunda 16 Bin 803 adet Basit Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi mükellef sayısı ile 15 inci sırada yer almıştır döneminde Basit Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %5.06 oranında azalırken Türkiye de %7.85 oranında azalmıştır sonunda 26 Bin 783 adet Gelir Stopaj Vergisi mükellef sayısı ile 17 nci sırada olan Samsun, 2016 sonunda 32 Bin 967 adet Gelir Stopaj Vergisi mükellef sayısı ile 17 nci sırada yer almıştır döneminde Gelir Stopaj Vergisi mükellef sayısı Samsun ilinde %23.09 oranında artarken Türkiye de %27.76 oranında artmıştır. Yıllar KURUMLAR GELİR GMSİ KDV BASİT GELİR STOPAJ Samsun Türkiye Pay Samsun Türkiye Pay Samsun Türkiye Pay Samsun Türkiye Pay Samsun Türkiye Pay Samsun Türkiye Pay (%) (%) (%) (%) (%) (%) , , ,941 1,735, , , ,176 2,142, , , ,783 2,032, , , ,318 1,774, , , ,476 2,230, , , ,411 2,141, , , ,663 1,691, , , ,502 2,165, , , ,713 2,127, , , ,574 1,712, , , ,837 2,220, , , ,190 2,212, , , ,650 1,724, , , ,266 2,268, , , ,673 2,284, , , ,054 1,701, , , ,056 2,266, , , ,801 2,326, , , ,777 1,683, , , ,880 2,249, , , ,701 2,322, , , ,979 1,693, , , ,278 2,271, , , ,117 2,353, , , ,160 1,703, ,381 1,041, ,622 2,293, , , ,524 2,386, , , ,660 1,760, ,774 1,336, ,122 2,343, , , ,985 2,433, , , ,316 1,798, ,248 1,550, ,800 2,378, , , ,594 2,471, , , ,062 1,798, ,021 1,595, ,561 2,390, , , ,393 2,489, , , ,422 1,827, ,706 1,668, ,243 2,442, , , ,150 2,548, , , ,796 1,819, ,769 1,796, ,023 2,486, , , ,967 2,597, /2015% 4.12% 3.09% 1.47% -0.42% 6.00% 7.63% 2.58% 1.81% 2.03% 1.68% 2.54% 1.93% 2016/2003% 22.55% 19.26% 7.75% 4.83% 96.53% % 18.52% 16.05% -5.06% -7.85% 23.09% 27.76% 2003 Sıra (16) (16) (10) (16) (16) (17) 2015 Sıra (22) (16) (16) (17) (15) (17) 2016 Sıra (20) (16) (15) (17) (15) (17) Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 232

239 Samsun da basit usul vergi mükellefleri dışındaki vergi mükellefi sayı payları nüfus payına göre düşüktür. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 233

240 İLLER İTİBARİYLE VERGİ MÜKELLEF SAYILARI (2016) 2016 yılsonu itibariyle Samsun ilinde 16 Bin 803 adet (Pay %2.22) Basit Usul vergi mükellefi, 6 Bin 60 adet (Pay %0.84) Kurumlar vergisi mükellefi, 31 Bin 23 adet (Pay %1.25) Katma Değer Vergisi mükellefi, 18 Bin 769 adet (Pay %1.04) gayrımenkul sermaye iradı vergi mükellefi, 32 Bin 967 adet (Pay %1.27) Gelir Stopaj vergisi mükellefi, 25 Bin 796 adet (Pay %1.42) Gelir vergisi mükellefi bulunmaktadır. Sn İller Basit Kurumlar KDV GMSİ Gelir Stopaj Gelir Sn İller Basit Kurumlar KDV GMSİ Gelir Stopaj Gelir Toplam 756, ,524 2,486,821 1,796,340 2,597,340 1,819,492 1 İstanbul 45, , , , , , Kütahya 8,574 2,300 12,062 9,752 12,971 9,823 2 Ankara 23,127 80, , , , , Edirne 8,960 2,270 11,051 8,243 11,763 8,930 3 İzmir 29,195 45, , , , , Aksaray 4,717 2,167 9,689 3,453 10,385 7,608 4 Bursa 17,400 26, ,921 63, ,046 79, Düzce 5,473 2,161 8,990 5,194 9,423 6,932 5 Antalya 25,363 26, ,181 58, ,543 78, Adıyaman 9,191 2,091 8,334 2,793 8,937 6,317 6 Kocaeli 6,643 15,621 59,100 33,134 61,379 44, Tokat 8,473 2,041 10,341 7,243 11,316 8,671 7 Konya 19,871 15,303 66,672 34,376 69,745 52, Yalova 3,485 1,958 8,429 5,754 8,923 6,662 8 Adana 17,447 13,904 56,912 18,436 60,259 44, Osmaniye 6,843 1,912 9,883 3,065 10,585 8,070 9 İçel 19,341 13,050 50,690 19,585 53,966 38, Bolu 2,711 1,876 8,555 7,661 9,089 6, Gaziantep 16,146 12,257 52,351 11,484 53,762 40, Uşak 6,816 1,864 9,400 5,699 9,461 7, Kayseri 7,649 9,987 39,447 18,473 41,483 30, Kırklareli 6,361 1,852 10,023 8,208 10,717 8, Muğla 15,228 9,919 42,117 30,373 44,060 33, Giresun 8,331 1,823 8,768 6,184 8,886 7, Hatay 25,242 8,708 32,114 11,687 34,143 24, Rize 5,356 1,822 8,541 6,375 8,740 6, Şanlıurfa 19,172 7,308 33,804 4,399 33,939 26, Burdur 4,759 1,720 8,594 5,327 9,267 6, Diyarbakır 14,584 7,106 20,819 5,536 21,525 13, Yozgat 6,114 1,685 9,180 5,238 9,196 7, Denizli 18,855 7,064 29,908 21,297 31,043 23, Amasya 4,633 1,511 7,673 6,342 8,377 6, Aydın 21,959 6,968 30,052 23,166 32,489 24, Kastamonu 5,702 1,463 9,568 9,499 10,038 7, Tekirdağ 12,943 6,956 29,732 18,131 31,838 23, Bingöl 2,811 1,364 3,948 1,530 4,290 2, Eskişehir 3,652 6,328 27,375 29,576 28,645 21, Ağrı 4,636 1,356 5,571 1,081 5,675 4, Samsun 16,803 6,060 31,023 18,769 32,967 25, Niğde 5,009 1,352 7,229 3,215 7,822 5,921 Samsun Pay 2.22% 0.84% 1.25% 1.04% 1.27% 1.42% 61 Karaman 3,643 1,314 5,698 3,035 6,133 4, Manisa 23,235 5,974 33,839 26,910 35,876 29, Kırıkkale 3,366 1,248 5,784 4,687 6,124 4, Sakarya 14,012 5,905 25,249 17,743 26,461 20, Muş 3,665 1,186 4, ,938 3, Balıkesir 21,467 5,578 32,342 30,044 34,324 27, Karabük 2,917 1,166 6,052 6,587 6,656 5, Trabzon 12,974 4,672 18,564 14,987 19,800 14, Bitlis 3,783 1,092 4, ,585 3, Van 11,934 4,472 15,134 1,981 15,836 10, Bilecik 1, ,269 4,765 5,489 4, K.maraş 14,458 4,400 19,262 8,330 20,156 15, Erzincan 2, ,632 4,744 5,168 3, Mardin 8,540 3,909 11,222 1,465 11,407 7, Kırşehir 3, ,614 3,736 4,384 3, Afyon 10,189 3,884 16,121 9,083 17,109 12, Artvin 2, ,867 3,374 5,098 3, Malatya 10,695 3,540 14,713 7,298 15,697 11, Hakkari 2, , ,777 1, Elazığ 7,883 3,163 11,407 5,896 12,339 8, Iğdır 2, ,299 1,067 3,465 2, Çanakkale 9,611 3,133 16,067 15,869 17,269 13, Siirt 2, ,980 1,147 3,097 2, Sivas 6,908 2,909 12,352 8,377 13,089 9, Sinop 3, ,673 4,772 5,043 3, Erzurum 8,148 2,785 12,275 7,550 13,187 9, Kars 3, ,042 1,783 4,368 3, Batman 4,128 2,734 8,193 1,614 8,300 5, Çankırı 1, ,353 4,306 3,700 2, Isparta 5,647 2,686 11,245 9,743 12,108 8, Bartın 2, ,968 3,718 4,333 3, Ordu 13,377 2,636 13,262 9,868 14,219 11, Kilis 2, , ,710 2, Şırnak 2,305 2,430 7, ,454 4, Gümüşhane 1, ,462 2,042 2,496 1, Zonguldak 8,387 2,409 11,920 12,207 12,903 9, Bayburt 1, ,211 1,344 1, Nevşehir 4,598 2,395 9,470 6,018 10,078 7, Tunceli 1, ,269 1,653 1,421 1, Çorum 6,805 2,346 12,793 8,001 12,835 10, Ardahan 1, , ,576 1,174 Kaynak: sıralama kurumlar vergisi mükellef sayılarına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 234

241 İŞGÜCÜ İSTİHDAM İŞSİZLİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 235

242 İŞSİZLİK, İŞGÜCÜNE KATILIM VE İSTİHDAM Samsun da işsizlik oranı 2008 yılında %7.8 iken 2013 yılında %6.6 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işsizlik oranı 2008 yılında %11.0 iken 2013 yılında %9.7 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da işgücüne katılım oranı 2008 yılında %56.6 iken 2013 yılında %50.5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işgücüne katılım oranı 2008 yılında %46.9 iken 2013 yılında %50.8 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da istihdam oranı 2008 yılında %52.2 iken 2013 yılında %47.2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de istihdam oranı 2008 yılında %41.7 iken 2012 yılında %45.9 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar İşsizlik Oranı (%) İşgücüne Katılım Oranı (%) İstihdam Oranı (%) Samsun Türkiye Samsun Türkiye Samsun Türkiye % 11.0% % 14.0% % 11.9% % 9.8% % 9.2% % 9.7% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 236

243 YILLAR İTİBARİYLE İLLERİN İŞSİZLİK ORANLARI Samsun ilinin işsizlik oranı 2008 yılında %7.8, 2009 yılında %7.3, 2010 yılında %7.8, 2011 yılında %5.5, 2012 yılında %5.9, 2013 yılında da %6.6 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un işsizlik oranı Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir yılında Samsun işsizlik oranı en düşük 26 nci ildir yılında en düşük işsizlik oranı Karaman ilinde en yüksek işsizlik oranı da Batman ilinde gerçekleşmiştir. Sn Bölge Sn Bölge TÜRKİYE Muğla Karaman Trabzon Konya Zonguldak Manisa Kilis Uşak Edirne Afyonkarahisar Elazığ Aksaray Malatya Ardahan Antalya Çorum Karabük Balıkesir Kırıkkale Kütahya Kırklareli Nevşehir Tunceli Çanakkale Eskişehir Niğde Yozgat Ordu Düzce Bartın Isparta Bayburt Adıyaman Kastamonu Sakarya Sinop Bolu Bilecik Kayseri Denizli Sivas Giresun Kocaeli Amasya Ankara Bursa Van Erzurum Muş Kars Bitlis Samsun Yalova Tokat İstanbul Erzincan Kahramanmaraş Rize Hakkari Ağrı Hatay Çankırı Mersin Aydın Adana Burdur Osmaniye Gaziantep İzmir Iğdır Şanlıurfa Bingöl Diyarbakır Artvin Şırnak Gümüşhane Siirt Tekirdağ Mardin Kırşehir Batman Kaynak: TÜİK, Sıralama 2013 Yılı İşsizlik rakamına göre işsizlik oranı en azdan en fazla olan ile göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 237

244 İL BAZINDA TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ (2013) 2013 yılında Samsun da işsizlik oranı %6.6, işgücüne katılma oranı %50.5, istihdam oranı %47.2 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ili 2013 yılında işsizlik oranına göre 26 ncı sırada, işgücüne katılma oranına göre 46 ncı sırada, istihdam oranına göre 41 inci sırada yeralmaktadır. Sn İller İşgücüne Katılma Oranı(%) İşsizlik Oranı (%) İstihdam Oranı (%) Sn İller İşgücüne Katılma Oranı(%) İşsizlik Oranı (%) İstihdam Oranı (%) 1 Karaman Trabzon Konya Zonguldak Manisa Kilis Uşak Edirne Afyonkarahisar Elazığ Aksaray Malatya Ardahan Antalya Çorum Kırklareli Balıkesir Kırıkkale Kütahya Karabük Nevşehir Tunceli Çanakkale Eskişehir Niğde Yozgat Ordu Isparta Kastamonu Düzce Sinop Adıyaman Bayburt Sakarya Bartın Bolu Bilecik Kayseri Denizli Sivas Giresun Kocaeli Amasya Ankara Bursa Van Erzurum Muş Kars Bitlis Samsun Yalova Tokat İstanbul Erzincan Kahramanmaraş Rize Hakkari Ağrı Hatay Çankırı Mersin Aydın Adana Burdur Osmaniye Gaziantep İzmir Iğdır Şanlıurfa Bingöl Diyarbakır Artvin Şırnak Gümüşhane Siirt Tekirdağ Mardin Kırşehir Batman Muğla Türkiye Kaynak: TÜİK, Sıralama en düşük işsizlik oranına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 238

245 TR83 (SAMSUN.TOKAT.ÇORUM.AMASYA) BÖLGESİ İŞGÜCÜ DURUMU TR83 (Samsun.Tokat.Çorum.Amasya) Bölgesinde; İşgücü, 2004 yılında 1 milyon 110 bin kişi iken 2016 yılında 1 milyon 67 bin kişiye gerilemiştir. İstihdam, 2004 yılında 1 milyon 41 bin kişi iken 2016 yılında 983 bin kişiye gerilemiştir. İşsiz, 2004 yılında 69 bin kişi iken 2016 yılında 84 bin kişiye yükselmiştir. İşgücüne katılma oranı, 2004 yılında %55.1 iken 2016 yılında %52.2 ye gerilemiştir. İşsizlik oranı, 2004 yılında %6.2 iken 2016 yılında %7.9 a yükselmiştir. İstihdam oranı, 2004 yılında %51.7 iken 2016 yılında %48.1 e gerilemiştir. İşgücü payı, 2004 yılında %5.0 iken 2016 yılında %3.5 e gerilemiştir. İstihdam payı, 2004 yılında %5.3 iken 2016 yılında %3.6 ya gerilemiştir. İşsiz payı, 2004 yılında %2.9 iken 2016 yılında %2.5 e gerilemiştir döneminde işgücü, %3.9 azalmış, istihdam, %5.6 azalmış, işsiz sayısı %21.7 artmıştır. Yıllar Bölge 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus (1000) İşgücü (1000) İstihdam edilenler (1000) İşsiz (1000) İşgücüne katılma oranı (%) İşsizlik Oranı (%) İstihdam oranı (%) İşgücüne dahil olmayan nüfus (1000) ,544 22,016 19,632 2, , ,359 22,455 20,067 2, , ,174 22,751 20,423 2, , ,994 23,114 20,738 2, , ,772 23,805 21,194 2, , ,686 24,748 21,277 3, , Türkiye 52,541 25,641 22,594 3, , ,593 26,725 24,110 2, , ,724 27,339 24,821 2, , ,608 28,271 25,524 2, , ,986 28,786 25,933 2, , ,854 29,678 26,621 3, , ,720 30,535 27,205 3, , /2015 Değişim % 1.50% 2.89% 2.19% 8.93% 1.36% 5.83% 0.65% 0.03% 2016/2004 Değişim % 23.5% 38.7% 38.6% 39.6% 12.3% 0.9% 12.1% 10.4% ,014 1,110 1, ,975 1, ,986 1, ,996 1,095 1, ,966 1,089 1, TR83 1,958 1,080 1, (Samsun, Tokat, 1,988 1, Çorum, Amasya) 2,004 1, , , ,983 1, ,054 1, , ,047 1, , ,044 1, /2015 Değişim % -0.15% 2.01% 0.51% 23.53% 2.15% 21.54% 0.63% -2.40% 2016/2004 Değişim % 1.5% -3.9% -5.6% 21.7% -5.3% 27.4% -7.0% 8.0% % 5.0% 5.3% 2.9% 119.0% 57.4% 125.2% 3.5% 2015 TR83 Pay % 3.5% 3.5% 3.7% 2.2% 99.6% 63.1% 103.9% 3.6% % 3.5% 3.6% 2.5% 100.4% 72.5% 103.9% 3.5% Kaynak:TÜİK, İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 239

246 TR83 BÖLGESİ İSTİHDAM EDİLENLERİN FAALİYET KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI 2004 yılında %55.2 si tarım, %11.4 ü sanayi, %33.3 ü hizmetler sektöründe olmak üzere toplam 1 milyon 41 Bin adet istihdam sayısına sahip olan TR83 Bölgesi, 2016 yılında %40.0 ı tarım, %17.7 si Sanayi, %42.3 ü de hizmetler sektöründe olmak üzere toplam 983 bin adet istihdam sayısına sahiptir döneminde tarım sektöründe istihdam Türkiye de %7.1 azalırken, TR83 bölgesinde %31.7 oranında azalmış, sanayi sektöründe istihdam Türkiye de %49.1 artarken, TR83 bölgesinde %46.2 oranında artmış, hizmetler sektöründe istihdam Türkiye de %61.8 artarken, TR83 bölgesinde %19.9 oranında artmıştır. Yıllar Bölge Toplam Tarım Sanayi* Hizmet Tarım (%) Sanayi*(%) Hizmet(%) ,632 5,713 4,885 9, ,067 5,154 5,284 9, ,423 4,907 5,465 10, ,738 4,867 5,544 10, ,194 5,016 5,682 10, ,277 5,240 5,385 10, TÜRKİYE 22,594 5,683 5,927 10, ,110 6,143 6,380 11, ,821 6,097 6,460 12, ,524 6,015 6,737 12, ,933 5,470 7,227 13, ,621 5,483 7,246 13, ,205 5,305 7,283 14, /2015 Değişim % 2.2% -3.2% 0.5% 5.2% -5.3% -1.5% 2.9% 2016/2004 Değişim % 38.6% -7.1% 49.1% 61.8% -33.0% 7.6% 16.7% , , , , TR (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) /2015 Değişim % 0.5% 2.1% -6.5% 2.2% 1.8% -7.3% 1.7% 2016/2004 Değişim % -5.6% -31.7% 46.2% 19.9% -27.5% 55.3% 26.9% % 10.1% 2.4% 3.8% 189.7% 45.8% 72.4% 2015 TR83 Pay % 3.7% 7.0% 2.6% 2.9% 190.8% 70.2% 79.7% % 7.4% 2.4% 2.8% 205.1% 66.0% 78.8% Kaynak: TÜİK, (*) İnşaat sektörü, sanayi sektörü içinde değerlendirilmiştir. (x BİN) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 240

247 SOSYAL GÜVENLİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 241

248 ÖNCELİKLİ YAŞAM KALİTESİ GÖSTERGELERİ Samsun un Aralık 2016 itibariyle öncelikli yaşam göstergeleri incelendiğinde; Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi Sayısının 294 Bin 744 kişi, Sosyal Güvenlik Kapsamında aylık Alan Kişi sayısının 234 Bin 424 kişi, Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfusun 46 Bin 62 kişi olduğu görülecektir. Samsun ili Aralık 2016 itibariyle, Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı kişi sayısı bakımından %1.60 pay ile 16 ncı sırada, Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus bakımından %2.53 pay ile 7 nci sırada, Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi Sayısına göre %1.39 pay ile toplam nüfus payının çok altında ve 17 nci sırada Sosyal Güvenlik Kapsamsında aylık Alan Kişi Sayısına göre %1.99 pay ile toplam nüfus payının çok üzerinde ve 11 inci sırada olduğu görülecektir. Yıl Bölge Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (*) Sosyal Güvenlik Kap.Dışında Kalan Nüfus SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDA AKTİF ÇALIŞAN KİŞİ SAYISI Emekli Bağ-Kur SSK Toplam Sandığı(4/c) (4/b) (4/a) SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDA AYLIK ALAN KİŞİ SAYISI Emekli Bağ-Kur SSK Toplam Sandığı(4/c) (4/b) (4/a) ,541,374 57,203,524 4,047,214 9,533,683 3,260,719 2,464,206 15,258,608 5,024,696 1,965,247 1,756,760 8,746, ,683,464 58,036,333 4,879,220 9,623,630 3,236,872 2,241,418 15,101,920 5,266,464 2,088,146 1,795,334 9,149, ,722,107 61,245,014 3,002,482 10,575,935 3,355,429 2,287,487 16,218,851 5,515,114 2,160,451 1,827,649 9,503, ,601,496 63,737,929 2,122,773 11,547,134 3,273,297 2,554,200 17,374,631 5,777,300 2,381,409 1,856,273 10,014, Türkiye 73,900,309 62,543,003 1,729,362 12,527,337 3,162,914 2,662,608 18,352,859 6,026,431 2,469,307 1,886,681 10,382, ,790,521 62,439,169 1,879,947 13,136,339 2,927,250 2,823,400 18,886,989 6,260,444 2,422,898 1,923,921 10,607, ,067,820 64,682,809 1,632,074 13,967,837 2,943,837 2,910,148 19,821,822 6,509,613 2,452,887 1,958,401 10,920, ,125,146 66,945,137 1,620,666 14,802,222 2,938,034 3,032,971 20,773,227 6,839,907 2,543,483 2,002,355 11,385, ,002,486 67,813,017 1,818,191 15,355,158 2,794,132 2,982,548 21,131,838 7,144,139 2,559,823 2,051,241 11,755, /2015 % 1.1% 1.3% 12.2% 3.7% -4.9% -1.7% 1.7% 4.4% 0.6% 2.4% 3.2% 2016/2008 % 17.2% 18.5% -55.1% 61.1% -14.3% 21.0% 38.5% 42.2% 30.3% 16.8% 34.4% ,163, ,505 65, ,182 81,630 45, , ,616 45,591 31, , ,150, ,459 99, ,449 79,566 41, , ,374 47,844 32, , ,183,082 1,010,845 69, ,000 80,127 41, , ,450 49,160 32, , ,205,188 1,057,787 46, ,114 74,306 45, , ,145 55,277 33, , Samsun 1,216,228 1,052,032 35, ,697 68,035 48, , ,409 58,815 33, , ,236,075 1,053,191 25, ,736 59,097 50, , ,896 58,095 34, , ,240,958 1,073,847 29, ,536 57,568 51, , ,315 59,262 34, , ,240,683 1,094,877 39, ,839 55,946 53, , ,365 61,863 35, , ,249,865 1,108,926 46, ,470 51,262 53, , ,786 62,095 36, , /2015 % 0.7% 1.3% 17.5% 11.5% -8.4% -1.5% 5.0% 2.6% 0.4% 2.8% 2.0% 2016/2008 % 7.4% 13.6% -29.5% 81.1% -37.2% 16.6% 26.9% 33.6% 36.2% 17.2% 31.4% % 1.71% 1.61% 1.10% 2.50% 1.84% 1.52% 2.02% 2.32% 1.77% 2.04% % 1.65% 2.03% 1.14% 2.46% 1.84% 1.52% 2.00% 2.29% 1.79% 2.02% % 1.65% 2.32% 1.12% 2.39% 1.81% 1.48% 1.95% 2.28% 1.79% 1.99% % 1.66% 2.19% 1.16% 2.27% 1.79% 1.46% 1.98% 2.32% 1.78% 2.02% Samsun % 1.68% 2.05% 1.15% 2.15% 1.81% 1.42% 1.96% 2.38% 1.77% 2.03% Pay % % 1.69% 1.37% 1.16% 2.02% 1.77% 1.38% 1.95% 2.40% 1.77% 2.02% % 1.66% 1.78% 1.16% 1.96% 1.78% 1.37% 1.94% 2.42% 1.78% 2.02% % 1.64% 2.42% 1.15% 1.90% 1.78% 1.35% 1.94% 2.43% 1.78% 2.02% % 1.64% 2.53% 1.24% 1.83% 1.78% 1.39% 1.90% 2.43% 1.78% 1.99% 2016 Samsun Sıra Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, (*) ( yılları Yeşil Kart Hariç, Gelir Testi Yaptıranlar Hariç) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 242

249 Samsun da 2008 yılında %79.46 olan Sosyal güvenlik kapsamının toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %85.57 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %18.90 olan Sosyal güvenlik kapsamındaki aktif çalışanların toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %22.74 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %14.51 olan Sosyal güvenlik kapsamındaki emeklilerin toplam il nüfusuna oranının 2016 yılında %18.09 olarak gerçekleştiği, 2008 yılında %46.04 olan Sosyal Güvenlik Kapsamındaki bakmakla yükümlü tutulanların oranının 2016 yılında %44.74 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Yıllar Değişken ÖNCELİKLİ YAŞAM KALİTESİ GÖSTERGELERİ (*)Sosyal Güvenlik Sosyal Güvenlik Kapsamında Sosyal Güvenlik Sosyal Güvenlik Kapsamında Kapsamının Aktif Çalışanların Kapsamında Emeklilerin İl Bakmakla Yükümlü Tutulanların İl Nüfusuna Oranı (%) İl Nüfusuna Oranı(%) Nüfusuna Oranı(%) Oranı (%) % 18.90% 14.51% 46.04% % 18.42% 14.82% 43.59% % 19.12% 15.11% 46.46% % 20.31% 16.18% 48.02% Samsun % 20.76% 16.83% 46.45% Pay % % 20.67% 16.96% 45.83% % 21.32% 17.36% 45.88% % 21.93% 17.95% 45.67% % 22.74% 18.09% 44.74% Samsun Sırası Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, (*) ( yılları Yeşil Kart Hariç) ( yılı Gelir Testi Yaptıranlar Hariç) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 243

250 ZORUNLU SİGORTALI SAYILARI (4/A KAPSAMI) Samsun ilinde 4/a kapsamında zorunlu sigortalı sayısı; 2010 Aralık ayında 110 Bin 895 kişi iken 2015 Aralık ayında 162 Bin 993 kişi, 2016 Aralık ayında ise 160 Bin 683 kişi olarak gerçekleşmiştir döneminde 4/a kapsamı zorunlu sigortalı sayısı Türkiye de %37.3 oranında artarken, Samsun da %44.9 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 4/a kapsamı zorunlu sigortalı sayısı Türkiye de %1.6 oranında azalırken, Samsun da %1.4 oranında azalmıştır Aralık ayı itibariyle Samsun ilinin 4/a kapsamı zorunlu sigortalı sayısı payı %1.17 oranındadır Aralık ayı itibariyle Samsun da büyüklüğü 1 kişi olan işyerlerinde 7 Bin 959 sigortalı, büyüklüğü 2-3 kişi olan işyerlerinde 16 Bin 665 sigortalı, büyüklüğü 4-6 kişi olan işyerlerinde 20 Bin 640 sigortalı, büyüklüğü 7-9 kişi olan işyerinde 13 Bin 353 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 23 Bin 720 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 13 Bin 258 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 14 Bin 604 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 15 Bin 182 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 18 Bin 417 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 8 Bin 725 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 2 Bin 825 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 2 Bin 590 sigortalı, büyüklüğü kişi olan işyerlerinde 2 Bin 745 sigortalı çalışmaktadır. Yıllar Bölge İŞ YERİ BÜYÜKLÜĞÜ (İşyerinde Çalıştırılan Sigortalı sayısı) Toplam , , , ,727 1,375, ,636 1,033, ,896 1,246, , , , ,240 10,030, , ,989 1,053, ,380 1,547, ,015 1,154,344 1,063,928 1,345, , , , ,256 11,030, , ,209 1,137, ,801 1,661, ,921 1,238,531 1,163,645 1,444, , , , ,696 11,939, Türkiye 568,166 1,051,465 1,212, ,492 1,680, ,136 1,290,946 1,213,612 1,529, , , , ,397 12,484, ,212 1,084,414 1,286, ,740 1,784,954 1,040,755 1,307,812 1,291,354 1,626, , , , ,457 13,240, ,258 1,133,210 1,337, ,240 1,848,186 1,060,018 1,306,962 1,368,660 1,734,266 1,072, , , ,618 13,999, ,258 1,167,641 1,343, ,942 1,774,574 1,019,183 1,265,709 1,335,792 1,692,226 1,038, , , ,530 13,775, /2015 Değ. 1.2% 3.0% 0.5% -5.4% -4.0% -3.9% -3.2% -2.4% -2.4% -3.2% -2.3% 1.5% 6.1% -1.6% 2016/2010 Değ. 26.7% 35.3% 41.3% 30.6% 29.0% 28.7% 22.4% 38.7% 35.8% 40.1% 55.6% 62.3% 108.7% 37.3% ,355 12,463 14,247 9,953 16,674 9,407 11,304 13,085 9,220 5,189 2, , ,743 13,360 16,022 11,444 18,414 10,958 12,835 14,121 9,844 8,839 3, , , ,220 14,187 16,992 12,882 19,251 11,701 14,832 13,079 14,276 7,103 3, , , Samsun 7,492 14,798 18,355 14,006 19,606 12,761 15,946 14,666 14,530 9,659 2, , ,676 15,107 19,684 13,817 21,289 13,601 15,163 13,740 17,203 9,311 2, , , ,822 16,152 19,979 14,466 22,810 13,627 15,768 15,902 20,580 8,394 2,249 1,725 3, , ,959 16,665 20,640 13,353 23,720 13,258 14,604 15,182 18,417 8,725 2,825 2,590 2, , /2015 Değ. 1.8% 3.2% 3.3% -7.7% 4.0% -2.7% -7.4% -4.5% -10.5% 3.9% 25.6% 50.1% -22.0% -1.4% 2016/2010 Değ. 25.2% 33.7% 44.9% 34.2% 42.3% 40.9% 29.2% 16.0% 99.8% 68.1% 27.4% 231.6% % % 1.44% 1.50% 1.44% 1.21% 1.19% 1.09% 1.36% 0.74% 0.70% 0.74% 0.48% 0.00% 1.11% % 1.43% 1.52% 1.48% 1.19% 1.24% 1.11% 1.33% 0.73% 1.12% 0.89% 0.00% 0.32% 1.15% % 1.42% 1.49% 1.56% 1.16% 1.22% 1.20% 1.12% 0.99% 0.83% 0.90% 0.44% 0.27% 1.15% Samsun % 1.41% 1.51% 1.58% 1.17% 1.29% 1.24% 1.21% 0.95% 1.07% 0.57% 0.44% 0.00% 1.16% Pay % % 1.39% 1.53% 1.47% 1.19% 1.31% 1.16% 1.06% 1.06% 0.94% 0.71% 0.43% 0.51% 1.16% % 1.43% 1.49% 1.51% 1.23% 1.29% 1.21% 1.16% 1.19% 0.78% 0.47% 0.67% 0.42% 1.16% % 1.43% 1.54% 1.48% 1.34% 1.30% 1.15% 1.14% 1.09% 0.84% 0.61% 0.99% 0.31% 1.17% 2016 Türkiye 4.47% 8.48% 9.75% 6.57% 12.88% 7.40% 9.19% 9.70% 12.28% 7.54% 3.38% 1.91% 6.46% % Dağılım Samsun 4.95% 10.37% 12.85% 8.31% 14.76% 8.25% 9.09% 9.45% 11.46% 5.43% 1.76% 1.61% 1.71% % Kaynak: Sigortalı Sayısı İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 244

251 İŞYERİ SAYILARI (4/A KAPSAMI) Samsun ilinde 4/a kapsamında işyeri sayısı; 2010 Aralık ayında toplam 17 Bin 972 adet iken 2015 Aralık ayında 23 Bin 744 adet, 2016 Aralık ayında ise 24 Bin 136 adet olarak gerçekleşmiştir döneminde işyeri sayısı Türkiye de %31.9 oranında artarken Samsun da %34.3 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre işyeri sayısı Türkiye de %0.5 oranında artarken, Samsun ilinde %1.7 oranında artmıştır Aralık ayı itibariyle Samsun ilinin toplam işyeri sayısı payı %1.38 oranındadır Aralık ayı itibariyle Samsun da 1 kişi çalıştıran işyeri sayısı 7 Bin 959 adet, 2-3 kişi çalıştıran işyeri sayısı 6 Bin 987 adet, 4-6 kişi çalıştıran işyeri sayısı 4 Bin 391 adet, 7-9 kişi çalıştıran işyeri sayısı Bin 698 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı Bin 780 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 552 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 391 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 221 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 120 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 27 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 5 adet, kişi çalıştıran işyeri sayısı 3 adet ve kişi çalıştıran işyeri sayısı 2 adettir. Yıllar Bölge İŞ YERİ BÜYÜKLÜĞÜ (İşyerinde Çalıştırılan Sigortalı sayısı) Toplam Türkiye 485, , ,119 88, ,188 33,230 27,182 13,956 8,311 2, ,325, , , ,101 97, ,861 37,188 30,366 15,482 8,946 2, ,435, , , , , ,793 40,372 32,620 16,881 9,603 2, ,538, , , , , ,086 41,637 34,095 17,587 10,127 2, ,611, , , , , ,752 43,700 34,572 18,753 10,759 2, ,679, , , , , ,751 44,577 34,578 19,911 11,469 3, ,740, , , , , ,884 42,885 33,513 19,462 11,190 3, ,749, /2015 Değ 1.2% 3.0% 1.4% -5.3% -4.2% -3.8% -3.1% -2.3% -2.4% -3.0% -2.4% 2.3% 0.8% 0.5% 2016/2010 Değ 26.7% 35.0% 42.1% 31.0% 28.8% 29.1% 23.3% 39.5% 34.6% 40.5% 55.9% 62.4% 78.6% 31.9% ,355 5,178 2,978 1,257 1, , ,743 5,592 3,342 1,453 1, , ,220 5,957 3,556 1,634 1, , Samsun 7,492 6,212 3,854 1,784 1, , ,676 6,328 4,098 1,761 1, , ,822 6,773 4,194 1,842 1, , ,959 6,987 4,391 1,698 1, , /2015 Değ 1.8% 3.2% 4.7% -7.8% 2.9% -3.0% -6.5% -3.9% -9.8% 8.0% 25.0% 50.0% -33.3% 1.7% 2016/2010 Değ 25.2% 34.9% 47.4% 35.1% 43.9% 39.4% 31.2% 16.3% 93.5% 68.8% 25.0% 200.0% % % 1.42% 1.50% 1.43% 1.20% 1.19% 1.10% 1.36% 0.75% 0.74% 0.80% 0.53% 0.00% 1.36% % 1.42% 1.52% 1.48% 1.19% 1.25% 1.12% 1.31% 0.74% 1.13% 0.89% 0.00% 0.43% 1.37% 2012 Samsun 1.32% 1.42% 1.50% 1.55% 1.16% 1.22% 1.20% 1.13% 1.00% 0.80% 0.96% 0.47% 0.36% 1.37% 2013 Pay 1.32% 1.40% 1.52% 1.58% 1.16% 1.29% 1.23% 1.21% 0.99% 1.09% 0.61% 0.44% 0.00% 1.37% 2014 (%) 1.30% 1.39% 1.53% 1.47% 1.20% 1.31% 1.16% 1.09% 1.07% 0.96% 0.72% 0.39% 0.91% 1.36% % 1.42% 1.50% 1.51% 1.25% 1.28% 1.21% 1.16% 1.16% 0.79% 0.50% 0.67% 0.77% 1.36% % 1.42% 1.55% 1.47% 1.34% 1.29% 1.17% 1.14% 1.07% 0.88% 0.65% 0.98% 0.51% 1.38% 2016 Türkiye 35.17% 28.09% 16.17% 6.59% 7.60% 2.45% 1.92% 1.11% 0.64% 0.17% 0.04% 0.02% 0.02% % Dağılım Samsun 32.98% 28.95% 18.19% 7.04% 7.37% 2.29% 1.62% 0.92% 0.50% 0.11% 0.02% 0.01% 0.01% % Kaynak: İşyeri Sayısı İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 245

252 4/A KAPSAMI İŞYERİ SAYILARI VE ZORUNLU SİGORTALILARI DAĞILIMI 2008 yılında 640 adet kamu işyeri sayısı ile %2.11 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 919 adet kamu işyeri sayısı ile %2.08 paya sahiptir yılında 14 Bin 800 adet özel işyeri sayısı ile %1.30 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 23 Bin 217 adet özel işyeri sayısı ile %1.36 paya sahiptir. Samsun ilinde 2008 yılında 15 Bin 360 kişi kamu işyerlerinde çalışırken, 2016 yılında bu rakam 16 Bin 813 kişi olarak gerçekleşmiş, 2008 yılında 78 Bin 958 kişi özel işyerlerinde çalışırken, 2016 yılında bu rakam 143 Bin 870 kişi olarak gerçekleşmiştir döneminde kamu işyeri sayısı Türkiye de %45.5 oranında artarken Samsun da %43.6 oranında artmış, kamu zorunlu sigortalı sayısı Türkiye de %44.8 oranında artarken Samsun da %9.5 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre kamu işyeri sayısı Türkiye de %6.0 oranında artarken Samsun da %2.2 oranında artmış, kamu zorunlı sigortalı sayısı Türkiye de %10.7 oranında azalırken Samsun da %18.0 oranında azalmıştır. Yıllar Bölge İŞYERİ SAYISI ZORUNLU SİGORTALI SAYISI Daimi Mevsimlik Kamu Özel Toplam Daimi Mevsimlik Kamu Özel Erkek Kadın Toplam ,015, ,248 30,369 1,139,879 1,170,248 7,156,453 1,646, ,704 8,071,285 6,774,527 2,028,462 8,802, ,057, ,767 36,031 1,180,277 1,216,308 7,308,795 1,721, ,248 8,177,954 6,870,750 2,159,452 9,030, ,147, ,117 37,056 1,288,693 1,325,749 8,043,894 1,986, ,753 9,162,057 7,599,143 2,431,667 10,030, ,245, ,800 37,600 1,398,279 1,435,879 8,819,207 2,211, ,374 10,224,565 8,351,256 2,679,683 11,030, Türkiye 1,341, ,184 38,982 1,499,024 1,538,006 9,489,846 2,449, ,122 11,064,498 8,957,841 2,981,779 11,939, ,391, ,671 35,692 1,575,600 1,611,292 9,816,455 2,667, ,638 11,683,475 9,297,209 3,186,904 12,484, ,481, ,669 35,778 1,644,212 1,679,990 10,480,391 2,759, ,699 12,397,423 9,742,995 3,497,127 13,240, ,528, ,221 41,660 1,698,527 1,740,187 10,887,084 3,112,314 1,185,654 12,813,744 10,133,702 3,865,696 13,999, ,541, ,263 44,177 1,705,063 1,749,240 10,810,326 2,964,862 1,059,333 12,715,855 9,949,970 3,825,218 13,775, /2015 % 0.9% -1.9% 6.0% 0.4% 0.5% -0.7% -4.7% -10.7% -0.8% -1.8% -1.0% -1.6% 2016/2008 % 51.9% 33.5% 45.5% 49.6% 49.5% 51.1% 80.1% 44.8% 57.5% 46.9% 88.6% 56.5% ,766 2, ,800 15,440 67,266 27,052 15,360 78,958 73,548 20,770 94, ,514 2, ,648 16,434 71,315 31,165 18,789 83,691 78,534 23, , ,541 3, ,139 17,972 78,309 32,586 16,368 94,527 84,982 25, , ,818 3, ,773 19,615 87,620 39,464 15, ,994 98,036 29, , Samsun 17,141 3, ,167 21,010 96,673 40,536 15, , ,496 33, , ,902 4, ,285 22, ,559 43,377 15, , ,563 37, , ,210 3, ,018 22, ,626 44,250 16, , ,147 41, , ,956 3, ,845 23, ,405 47,588 20, , ,017 46, , ,252 3, ,217 24, ,783 45,900 16, , ,715 45, , /2015 % 1.5% 2.5% 2.2% 1.6% 1.7% -0.5% -3.5% -18.0% 1.0% -1.1% -2.1% -1.4% 2016/2008 % 58.6% 45.3% 43.6% 56.9% 56.3% 70.6% 69.7% 9.5% 82.2% 56.0% 121.3% 70.4% % 1.72% 2.11% 1.30% 1.32% 0.94% 1.64% 2.10% 0.98% 1.09% 1.02% 1.07% % 1.84% 2.18% 1.33% 1.35% 0.98% 1.81% 2.20% 1.02% 1.14% 1.11% 1.13% % 1.93% 2.25% 1.33% 1.36% 0.97% 1.64% 1.88% 1.03% 1.12% 1.07% 1.11% % 1.99% 2.24% 1.34% 1.37% 0.99% 1.78% 1.87% 1.10% 1.17% 1.08% 1.15% Samsun % 1.97% 2.16% 1.35% 1.37% 1.02% 1.65% 1.77% 1.10% 1.16% 1.13% 1.15% Pay % % 1.91% 2.30% 1.35% 1.37% 1.03% 1.63% 1.97% 1.11% 1.16% 1.17% 1.16% % 1.80% 2.17% 1.34% 1.36% 1.05% 1.60% 1.97% 1.11% 1.15% 1.19% 1.16% % 1.79% 2.16% 1.34% 1.36% 1.06% 1.53% 1.73% 1.11% 1.14% 1.22% 1.16% % 1.87% 2.08% 1.36% 1.38% 1.06% 1.55% 1.59% 1.13% 1.15% 1.20% 1.17% 2016 Türkiye 88.2% 11.8% 2.5% 97.5% 100.0% 78.5% 21.5% 7.7% 92.3% 72.2% 27.8% 100.0% Dağ. Samsun 83.9% 16.1% 3.8% 96.2% 100.0% 71.4% 28.6% 10.5% 89.5% 71.4% 28.6% 100.0% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 246

253 4/A AKTİF SİGORTALILAR VE AYLIK ALANLAR 2008 Aralık ayında 105 Bin 182 adet 4/a kapsamı toplam aktif sigortalı sayısı ile %1.10 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 190 Bin 470 adet toplam aktif sigortalı sayısı ile %1.24 paya sahiptir Aralık ayında 101 Bin 616 adet 4/a kapsamı toplam aylık ve gelir alanlar sayısı ile %2.02 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 135 Bin 786 adet 4/a kapsamı toplam aylık ve gelir alanlar sayısı ile %1.90 paya sahiptir döneminde 4/a kapsamı toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %61.06 oranında artarken Samsun da %81.09 oranında artmış, toplam aylık ve gelir alanlar sayısı Türkiye de %42.18 oranında artarken Samsun da %33.63 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 4/a kapsamı toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %3.74 oranında artarken Samsun da %11.49 oranında artmış, toplam aylık ve gelir alanlar sayısı Türkiye de %4.45 oranında artarken Samsun da %2.58 oranında artmıştır. Samsun ilinde 2016 yılında Kısmi süreli çalışan sayısında dikkat çekici bir artış görülmektedir. Yıllar Bölge AKTİF SİGORTALILAR Toplam Toplam Aktif Zorunlu Çıraklar Tarım Kısmi Süreli Yurtdışı Aylık ve Sigortalı (I+II+III+IV+V) Sigortalılar (I) (II) (2925 Skg) (III) Çalışan Sigortalılar (IV) Topluluk Gelir Alanlar (Kişi) Sigortalıları (V) ,533,683 8,802, , , ,024, ,664,930 9,030, , ,800 94,123 27,156 5,290, ,575,935 10,030, , ,802 16,964 25,778 5,515, ,547,134 11,030, , ,911 60,237 32,867 5,777, Türkiye 12,527,337 11,939, ,617 85, ,783 34,600 6,026, ,136,339 12,484, ,730 62, ,521 34,987 6,260, ,967,837 13,240, ,948 46, ,474 28,297 6,509, ,802,222 13,999, ,908 40, ,375 29,926 6,839, ,355,158 13,775,188 1,170,080 36, ,055 24,710 7,144, /2015 Değişim 3.74% -1.60% % % 2.85% % 4.45% 2016/2008 Değişim 61.06% 56.48% % % % -9.01% 42.18% ,182 94,318 4,562 1, , , ,480 5,709 1,175 1, , , ,895 6, , , ,084 6, , Samsun 143, ,209 5, , , ,936 5, , , ,876 6, , , ,993 7, , , ,683 19, , , /2015 Değişim 11.49% -1.42% % % % % 2016/2008 Değişim 81.09% 70.36% % % % % % 1.07% 1.83% 0.61% % % 1.13% 1.77% 0.61% 1.31% 0.00% 2.00% % 1.11% 1.81% 0.51% 0.11% 0.00% 1.95% 2011 Samsun 1.16% 1.15% 2.06% 0.63% 0.19% 0.00% 1.98% 2012 Pay 1.15% 1.15% 1.84% 0.65% 0.17% 0.00% 1.96% 2013 % 1.16% 1.16% 1.84% 0.79% 0.18% 0.00% 1.95% % 1.16% 1.86% 0.84% 0.20% 0.00% 1.94% % 1.16% 1.86% 0.80% 0.06% 0.00% 1.94% % 1.17% 1.66% 0.81% 2.90% 0.00% 1.90% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 247

254 İLLER İTİBARİYLE İŞYERİ VE SİGORTALI SAYILARI (4/A KAPSAMI) 2016 yılı Aralık ayı itibariyle Türkiye de 4/a kapsamı toplam Bir Milyon 749 Bin 240 işyerinde toplam 13 Milyon 775 Bin 188 zorunlu sigortalı çalışmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle Samsun ilinde 4/a kapsamı toplam 24 Bin 136 işyerinde toplam 160 Bin 683 zorunlu sigortalı çalışmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle Samsun, işyeri sayısına göre 17 nci, sigortalı sayısına göre 19 uncu, işyeri başına düşen sigortalı sayısına göre 60 ıncı sıradadır yılı Aralık ayı itibariyle Türkiye de işyeri başına ortalama 8 adet zorunlu sigortalı düşerken Samsun ilinde işyeri başına ortalama 7 adet zorunlu sigortalı düşmektedir. En fazla işyeri İstanbul da, en az işyeri de Bayburt ilinde bulunmaktadır. Sn İller Zorunlu Sigortalı Sayısı Pay İşyeri Sayısı Pay İşyeri Başına Z.Sigortalı Sn İller Zorunlu Sigortalı Sayısı Pay İşyeri Sayısı Pay İşyeri Başına Z.Sigortalı Türkiye 13,775, % 1,749, % 8 1 İstanbul 4,050, % 499, % 8 42 Düzce 69, % 7, % 9 2 Ankara 1,206, % 136, % 9 43 Elazığ 58, % 7, % 8 3 İzmir 865, % 121, % 7 44 Kastamonu 44, % 7, % 6 4 Bursa 664, % 72, % 9 45 Bolu 56, % 6, % 8 5 Antalya 429, % 66, % 6 46 Yalova 52, % 6, % 8 6 Kocaeli 477, % 43, % Aksaray 44, % 6, % 7 7 Konya 293, % 43, % 7 48 Adıyaman 48, % 6, % 7 8 Adana 296, % 39, % 7 49 Osmaniye 51, % 6, % 8 9 Mersin 235, % 35, % 7 50 Rize 46, % 6, % 7 10 Muğla 167, % 32, % 5 51 Nevşehir 35, % 5, % 6 11 Gaziantep 267, % 32, % 8 52 Burdur 34, % 5, % 6 12 Kayseri 212, % 29, % 7 53 Yozgat 36, % 5, % 6 13 Balıkesir 163, % 27, % 6 54 Amasya 38, % 5, % 7 14 Manisa 234, % 26, % 9 55 Niğde 36, % 5, % 7 15 Aydın 152, % 25, % 6 56 Mardin 60, % 5, % Denizli 187, % 24, % 8 57 Karabük 37, % 5, % 7 17 Samsun 160, % 24, % 7 58 Kırıkkale 37, % 4, % 8 18 Tekirdağ 255, % 23, % Bilecik 41, % 4, % 9 19 Sakarya 179, % 22, % 8 60 Karaman 40, % 4, % 9 20 Hatay 157, % 21, % 7 61 Bartın 27, % 4, % 7 21 Eskişehir 169, % 19, % 9 62 Sinop 23, % 3, % 6 22 Trabzon 119, % 17, % 7 63 Batman 48, % 3, % K.Maraş 137, % 14, % 9 64 Kırşehir 25, % 3, % 7 24 Diyarbakır 129, % 13, % 9 65 Artvin 22, % 3, % 6 25 Çanakkale 80, % 13, % 6 66 Erzincan 26, % 3, % 7 26 Afyonk. 88, % 12, % 7 67 Çankırı 24, % 2, % 8 27 Urfa 124, % 12, % Kars 21, % 2, % 8 28 Ordu 78, % 11, % 7 69 Bitlis 19, % 2, % 8 29 Malatya 89, % 11, % 8 70 Ağrı 21, % 2, % 9 30 Zonguldak 84, % 10, % 8 71 Bingöl 22, % 2, % Kütahya 82, % 10, % 8 72 Muş 20, % 2, % 9 32 Erzurum 77, % 9, % 8 73 Gümüşhane 13, % 2, % 6 33 Sıvas 73, % 9, % 8 74 Siirt 20, % 2, % 9 34 Edirne 56, % 9, % 6 75 Şırnak 32, % 2, % Isparta 58, % 8, % 7 76 Iğdır 14, % 1, % 8 36 Uşak 60, % 8, % 7 77 Kilis 15, % 1, % Çorum 57, % 8, % 7 78 Hakkari 14, % 1, % Giresun 50, % 8, % 6 79 Ardahan 7, % 1, % 7 39 Tokat 54, % 8, % 7 80 Tunceli 6, % 1, % 5 40 Van 72, % 7, % 9 81 Bayburt 6, % 1, % 6 41 Kırklareli 65, % 7, % 8 Kaynak: sıralama işyeri sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 248

255 4/B (BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR 1479) (ESNAF) SİGORTALILARI 2008 Aralık ayında 38 Bin 150 adet 4/b (Esnaf) toplam aktif sigortalı sayısı ile %1.80 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 30 Bin 972 adet 4/b (Esnaf) toplam aktif sigortalı sayısı ile %1.49 paya sahiptir Aralık ayında 30 Bin 797 adet 4/b (Esnaf) toplam aylık alan kişi sayısı ile %1.90 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 36 Bin 20 adet 4/b (Esnaf) toplam aylık alanların sayısı (kişi) ile %1.91 paya sahiptir döneminde 4/b (Esnaf) toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %2.05 oranında azalırken Samsun da %18.82 oranında azalmış, 4/b (Esnaf) toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %16.74 oranında artarken Samsun da %16.96 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 4/b (Esnaf) toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %3.00 oranında azalırken Samsun da %4.90 oranında azalmış, 4/b (Esnaf) toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %0.40 oranında artarken Samsun da %0.32 oranında artmıştır. Yıl Bölge AKTİF SİGORTALI AYLIK ALANLAR Toplam Toplam Toplam Aktif Zorunlu İsteğe Muhtar Malül Yaşlı Ölüm Aylık Alan Aylık Alan Sigortalı Sigortalı Bağlı (III) (VI) (VII) Ölüm Haksahibi (Dosya) (Kişi) (I+II+III) (I) (II) (Dosya)(VIII) (IX) (VI+VII+VIII) (VI+VII+IX) ,119,252 1,883, ,346 14,070 12,918 1,011, , ,231 1,471,457 1,616, ,220,180 1,816, ,047 15,200 13,258 1,062, , ,407 1,568,220 1,687, ,236,727 1,847, ,535 14,347 13,992 1,086, , ,325 1,598,504 1,729, ,151,520 1,868, ,780 12,559 14,530 1,135, , ,523 1,667,506 1,831, Türkiye 2,106,062 1,899, ,557 11,452 15,367 1,157, , ,528 1,719,915 1,886, ,998,796 1,821, ,333 10,524 14,704 1,164, , ,548 1,755,107 1,829, ,078,678 1,947, ,513 15,447 15,149 1,170, , ,340 1,715,758 1,840, ,140,178 2,021, ,477 14,544 15,426 1,192, , ,793 1,754,281 1,879, ,075,900 1,969,805 92,239 13,856 15,611 1,189, , ,555 1,765,680 1,887, /2015 Değ % -2.54% % -4.73% 1.20% -0.21% 2.50% 1.45% 0.65% 0.40% 2016/2008 Değ % 4.56% % -1.52% 20.85% 17.59% 25.35% 15.08% 20.00% 16.74% ,150 31,029 6, ,869 8,979 11,685 28,091 30, ,079 30,368 9, ,499 9,624 12,038 29,372 31, ,692 28,918 8, ,574 9,836 11,861 29,693 31, ,109 27,528 6, ,711 10,227 13,190 31,235 34, Samsun 32,057 26,632 5, ,549 10,863 13,882 32,731 35, ,839 25,070 4, ,764 11,395 12,765 33,471 34, ,687 28,652 2, ,894 10,687 13,050 32,913 35, ,568 29,784 2, ,254 10,955 13,304 33,551 35, ,972 28,634 2, ,227 11,198 13,450 33,762 36, /2015 Değ % -3.86% % -4.20% -2.08% -0.12% 2.22% 1.10% 0.63% 0.32% 2016/2008 Değ % -7.72% % % 35.39% 17.80% 24.71% 15.10% 20.19% 16.96% % 1.65% 3.09% 1.93% 1.88% 1.87% 2.01% 1.97% 1.91% 1.90% % 1.67% 2.45% 1.37% 1.88% 1.84% 1.95% 1.97% 1.87% 1.88% % 1.56% 2.29% 1.28% 2.02% 1.80% 1.98% 1.88% 1.86% 1.83% 2011 Samsun 1.59% 1.47% 2.38% 1.09% 2.04% 1.82% 1.98% 1.94% 1.87% 1.87% 2012 Pay 1.52% 1.40% 2.71% 1.07% 2.08% 1.86% 1.98% 1.95% 1.90% 1.90% 2013 % 1.49% 1.38% 2.80% 1.05% 2.12% 1.87% 1.98% 1.96% 1.91% 1.90% % 1.47% 2.41% 1.64% 2.18% 1.87% 2.02% 1.99% 1.92% 1.92% % 1.47% 2.44% 1.64% 2.18% 1.87% 2.00% 1.98% 1.91% 1.91% % 1.45% 2.29% 1.65% 2.11% 1.87% 2.00% 1.97% 1.91% 1.91% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 249

256 İLLER İTİBARİYEL 4/B (BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR 1479) (ESNAF) SİGORTALILARI SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Türkiye de toplam 2 Milyon 75 Bin 900 adet aktif 4/b esnaf sigortalısının bulunduğu 2016 yılı Aralık ayında, Samsun ilinde, 30 Bin 972 adet aktif 4/b esnaf sigortalı bulunmaktadır. En fazla aktif esnaf sigortalı İstanbul da, en az aktif esnaf sigortalı da Bayburt ilinde bulunmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle Samsun ili; aktif 4/b esnaf sigortalı sayısına göre 18 inci sırada, zorunlu 4/b esnaf sigortalı sayısına göre 19 uncu sırada, 4/b esnaf toplam aylık alanlar (kişi) sayısına göre 14 üncü sıradadır. Sn İller 4/b Esnaf Aktif Sigortalı Toplam Toplam Aktif Sigortalı Zorunlu Sigortalı Aylık Alanlar (Dosya) Toplam Aylık Alanlar (Kişi) Sn İller 4/b Esnaf Aktif Sigortalı Toplam Toplam Aktif Sigortalı Zorunlu Sigortalı Aylık Alanlar (Dosya) Toplam Aylık Alanlar (Kişi) Türkiye 2,075,900 1,969,805 1,765,680 1,887,472 1 İstanbul 507, , , , Aksaray 10,642 10,110 11,656 12,424 2 Ankara 136, , , , Elazığ 10,273 9,664 9,593 10,859 3 İzmir 122, , , , Yozgat 10,245 9,557 17,606 18,638 4 Antalya 91,675 87,233 55,722 58, Kırklareli 9,913 9,242 14,843 15,484 5 Bursa 84,708 78,357 64,918 68, Mardin 9,776 9,387 9,240 11,654 6 Konya 61,359 58,858 64,443 68, Giresun 9,750 9,228 14,650 15,646 7 Adana 52,131 49,370 45,080 50, Kastamonu 9,734 8,834 14,741 15,389 8 Mersin 46,471 44,816 37,567 40, Nevşehir 9,474 9,052 13,311 14,065 9 Gaziantep 44,118 42,689 32,309 35, Düzce 9,290 8,934 10,818 11, Hatay 38,703 36,992 36,358 40, Niğde 8,835 8,359 10,236 10, Manisa 38,495 37,173 40,722 42, Burdur 8,823 8,191 14,931 15, Muğla 37,476 36,602 27,795 28, Amasya 7,871 7,354 12,908 13, Kocaeli 37,234 35,870 22,871 24, Rize 7,557 7,219 7,540 8, Balıkesir 36,114 34,243 41,559 43, Yalova 7,275 6,852 5,907 6, Aydın 35,857 34,715 36,204 38, Bolu 7,093 6,466 10,253 10, Denizli 34,501 32,458 38,918 40, Karaman 6,722 6,479 8,438 8, Kayseri 32,406 30,112 30,135 32, Kırıkkale 5,690 5,329 6,355 6, Samsun 30,972 28,634 33,762 36, Ağrı 5,642 5,261 5,468 6, Şanlıurfa 30,091 29,140 15,391 19, Batman 5,612 5,406 3,475 4, Sakarya 26,458 25,377 27,350 29, Kırşehir 5,597 4,890 8,978 9, Tekirdağ 24,382 23,416 21,022 22, Sinop 5,001 4,417 7,640 7, K.Maraş 22,961 22,176 19,250 20, Erzincan 4,906 4,251 7,692 8, Eskişehir 18,713 17,709 20,534 21, Karabük 4,850 4,600 5,109 5, Trabzon 18,295 17,566 22,397 23, Bitlis 4,757 4,449 4,766 5, Diyarbakır 17,541 16,634 13,158 16, Kars 4,605 4,217 6,816 7, Afyonkarahisar 17,480 16,689 20,312 21, Şırnak 4,401 4,239 1,975 2, Çanakkale 16,497 15,361 19,155 19, Artvin 4,400 4,234 5,174 5, Malatya 15,748 15,116 15,597 17, Bartın 4,207 3,947 4,271 4, Ordu 15,585 15,026 20,156 21, Muş 4,138 3,799 4,152 5, Tokat 12,951 11,899 15,619 16, Bilecik 4,115 3,972 5,694 5, Erzurum 12,881 11,869 15,915 17, Iğdır 3,481 3,337 3,193 3, Van 12,781 12,182 8,146 9, Kilis 3,434 3,279 4,241 4, Sivas 12,751 11,213 17,210 18, Hakkari 3,195 3,053 1,526 2, Kütahya 12,597 11,948 11,884 12, Siirt 3,180 2,948 2,777 3, Çorum 12,381 11,236 16,390 17, Çankırı 3,010 2,769 5,529 5, Uşak 11,923 10,858 13,437 13, Bingöl 2,991 2,770 3,924 4, Edirne 11,481 10,910 18,376 19, Gümüşhane 2,538 2,400 4,372 4, Osmaniye 11,353 10,837 10,786 11, Ardahan 1,962 1,807 2,787 3, Isparta 11,318 10,355 15,169 15, Tunceli 1,917 1,721 1,984 2, Zonguldak 11,218 10,547 12,356 12, Bayburt 1,619 1,498 2,704 2, Adıyaman 11,065 10,640 8,454 9,484 Yurtdışı Kaynak: sıralama toplam aktif sigortalı sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 250

257 4/B (BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR 2926) (TARIM) SİGORTALILAR 2008 Aralık ayında 43 Bin 480 adet toplam aktif tarım sigortalı sayısı ile %3.81 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 20 Bin 290 adet toplam aktif tarım sigortalı sayısı ile %2.82 paya sahiptir. Samsun ilinde döneminde toplam aktif tarım sigortalı sayısı payında gerileme eğilimi görülmektedir döneminde toplam aktif tarım sigortalı sayısı Türkiye de %37.08 oranında azalırken Samsun da %53.33 oranında azalmış, toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %92.99 oranında artarken Samsun da %76.25 oranında artmıştır Aralık bir önceki yılın aynı ayına göre toplam aktif tarım sigortalı sayısı Türkiye de %9.98 oranında azalırken Samsun da %13.21 oranında azalmış, toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %1.33 oranında artarken Samsun da %0.45 oranında artmıştır. Yıllar Bölge Aktif Sigortalı AYLIK ALANLAR Toplam Toplam Aylık Alanlar Malül (III) Yaşlı (IV) Ölüm Aylık Alanlar (Kişi) (III+IV+VI) Ölüm (Dosya) (V) Haksahibi(VI) (Dosya)(III+IV+V) ,141,467 1, ,613 80, , , , ,016,692 2, ,182 95, , , , ,101,131 2, , , , , , ,121,777 3, , , , , , Türkiye 1,056,852 3, , , , , , ,454 4, , , , , , ,159 4, , , , , , ,856 5, , , , , , ,232 5, , , , , , /2015 Değişim -9.98% 6.07% 0.32% 4.63% 3.45% 1.51% 1.33% 2016/2008 Değişim % % 90.33% % 97.11% 96.73% 92.99% , ,010 3,526 4,744 13,576 14, , ,761 4,107 5,245 14,920 16, , ,819 4,405 5,576 16,304 17, , ,261 4,964 6,723 19,320 21, Samsun 35, ,412 5,742 7,531 21,276 23, , ,847 6,180 7,256 22,178 23, , ,203 6,246 7,589 22,632 23, , ,562 6,774 8,178 24,547 25, , ,459 7,054 8,391 24,730 26, /2015 Değişim % 1.95% -0.59% 4.13% 2.60% 0.75% 0.45% 2016/2008 Değişim % % 74.42% % 76.88% 82.16% 76.25% % 2.00% 4.16% 4.35% 4.48% 4.20% 4.25% % 2.34% 3.85% 4.28% 4.42% 3.95% 4.01% % 2.91% 3.98% 4.23% 4.26% 4.04% 4.06% 2011 Samsun 3.58% 2.95% 3.75% 3.95% 4.05% 3.79% 3.83% 2012 Pay 3.40% 3.03% 3.89% 4.14% 4.12% 3.94% 3.95% 2013 % 3.15% 3.60% 3.86% 4.09% 4.07% 3.92% 3.92% % 3.75% 3.85% 4.11% 4.07% 3.92% 3.92% % 3.87% 3.85% 4.10% 4.06% 3.91% 3.91% % 3.72% 3.81% 4.08% 4.02% 3.88% 3.88% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 251

258 İLLER İTİBARİYEL 4/B (BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR 2926) (TARIM) SİGORTALILAR SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Türkiye de toplam 718 Bin 232 adet aktif 4/b tarım sigortalısının bulunduğu 2016 yılı Aralık ayında, Samsun ilinde, 20 Bin 290 adet aktif 4/b tarım sigortalı bulunmaktadır. En fazla aktif tarım sigortalı Konya ilinde, en az aktif tarım sigortalı da Bartın ilinde bulunmaktadır yılı Aralık ayı itibariyle Samsun ili; aktif 4/b tarım sigortalı sayısına göre 8 inci sırada, zorunlu 4/b tarım sigortalı sayısına göre 8 inci sırada, 4/b tarım toplam aylık alanlar (kişi) sayısına göre 4 üncü sıradadır. Sn İller 4/b Tarım Aktif Sigortalı Toplam Toplam Aktif Sigortalı Zorunlu Sigortalı Aylık Alanlar (Dosya) Toplam Aylık Alanlar (Kişi) Sn İller 4/b Tarım Aktif Sigortalı Toplam Toplam Aktif Sigortalı Zorunlu Sigortalı Aylık Alanlar (Dosya) Toplam Aylık Alanlar (Kişi) Türkiye 718, , , ,351 1 Konya 41,372 41,368 29,687 31, Diyarbakır 6,399 6,399 3,976 5,089 2 Antalya 37,997 37,994 18,045 18, Isparta 5,929 5,927 3,562 3,718 3 Manisa 32,908 32,898 41,716 42, Karaman 5,558 5,558 5,222 5,555 4 Mersin 28,611 28,610 9,145 10, Elazığ 5,347 5,347 1,389 1,615 5 İzmir 27,143 27,142 32,299 33, Trabzon 5,268 5,252 5,344 5,696 6 Balıkesir 23,566 23,543 23,837 24, Osmaniye 5,241 5,241 2,931 3,198 7 Aydın 21,190 21,178 19,033 19, İstanbul 5,188 5,188 3,696 3,923 8 Samsun 20,290 20,280 24,730 26, Amasya 5,120 5,115 10,622 10,921 9 Şanlıurfa 18,537 18,537 2,244 3, Adıyaman 4,977 4,977 9,049 9, Bursa 18,429 18,414 20,958 21, Kırklareli 4,698 4,696 6,979 7, Hatay 18,357 18,349 10,027 11, Kars 4,277 4,277 1,276 1, Afyonkarahisar 17,076 17,075 15,698 16, Düzce 3,920 3,920 3,652 3, Adana 16,000 15,987 9,361 10, Erzincan 3,914 3,911 1,927 2, Denizli 15,950 15,942 17,405 17, Çankırı 3,801 3,801 5,737 5, Gaziantep 15,650 15,649 9,197 10, Kırşehir 3,624 3,622 4,246 4, Ankara 15,397 15,393 17,084 17, Bolu 3,411 3,411 2,380 2, Malatya 12,460 12,451 4,321 4, Ardahan 3,219 3, Sivas 12,438 12,434 14,186 15, Ağrı 3,111 3,111 1,560 1, Niğde 12,419 12,416 4,352 4, Sinop 3,099 3,095 4,973 5, Muğla 11,963 11,961 17,506 17, Kırıkkale 3,093 3,093 3,730 3, Yozgat 11,548 11,548 15,485 16, Bitlis 2,669 2,669 1,481 1, Kayseri 11,260 11,259 8,523 9, Van 2,613 2,613 1,060 1, Çanakkale 11,193 11,179 16,601 16, Kocaeli 2,551 2,551 4,913 5, Ordu 10,016 10,003 12,064 12, Kilis 2,341 2,340 1,891 2, K.Maraş 9,859 9,859 5,403 5, Gümüşhane 2,142 2,142 1,656 1, Aksaray 9,574 9,574 6,813 7, Muş 2,100 2,100 2,704 3, Sakarya 9,191 9,187 14,226 14, Bilecik 2,074 2,070 3,154 3, Edirne 9,078 9,065 15,958 16, Siirt 1,784 1, Tokat 9,001 8,997 13,481 14, Iğdır 1,711 1,711 1,894 2, Kastamonu 8,805 8,801 4,099 4, Bayburt 1,593 1,593 1,191 1, Rize 8,064 8,048 5,325 5, Yalova 1,391 1, Nevşehir 7,738 7,738 5,809 6, Zonguldak 1,386 1, Mardin 7,521 7,521 1,185 1, Hakkari 1,377 1, Tekirdağ 7,396 7,387 11,604 11, Artvin 1,259 1,257 1,452 1, Uşak 7,146 7,120 8,853 9, Karabük 1,112 1, Burdur 7,042 7,037 4,771 4, Tunceli 1,035 1, Giresun 6,985 6,960 7,159 7, Şırnak 1,015 1, Eskişehir 6,905 6,877 11,962 12, Batman ,409 4, Erzurum 6,826 6,826 3,469 3, Bingöl Kütahya 6,819 6,801 6,554 6, Bartın Çorum 6,810 6,808 7,096 7,395 Yurtdışı Kaynak: sıralama toplam aktif sigortalı sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 252

259 4/C KAPSAMINDAKİ AKTİF İŞTİRAKÇİLERİN VE EMEKLİLERİN DAĞILIMI 2008 Aralık ayında 45 Bin 454 adet toplam aktif 4/c sigortalı sayısı ile %1.84 paya sahip olan Samsun, 2016 Aralık ayında 53 Bin 12 adet toplam aktif 4/c sigortalı sayısı ile %1.78 paya sahiptir döneminde toplam aktif 4/c sigortalı sayısı Türkiye de %21.03 oranında artarken Samsun da %16.63 oranında artmış, toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %16.76 oranında artarken Samsun da %17.23 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre toplam aktif 4/c sigortalı sayısı Türkiye de %1.66 oranında azalırken Samsun da %1.55 oranında azalmış, toplam aylık alanların sayısı (kişi) Türkiye de %2.44 oranında artarken Samsun da %2.78 oranında artmıştır yılı Aralık ayı itibariyle Samsun ili; aktif 4/c sigortalı sayısına göre 12 nci sırada, zorunlu 4/c sigortalı sayısına göre 12 nci sırada, 4/c toplam aylık alanlar (kişi) sayısına göre 11 inci sıradadır. Yıllar İller Aktif AYLIK ALANLAR Toplam Toplam Sigortalı Malül Vazife Yaşlı Ölüm Vataniler Aylık Alanlar Aylık Alanlar (İştirakçi) (I) Malülü (III) Ölüm Haksahibi (VI) (Dosya) (Kişi) (II) (Dosya)(IV) (V) (I+II+III+IV) (I+II+III+V) ,464,206 23,155 6,401 1,198, , ,538 50,659 1,605,589 1,756, ,241,418 23,577 6,543 1,221, , ,670 49,798 1,642,059 1,795, ,282,511 23,703 6,608 1,239, , ,759 49,111 1,682,720 1,822, ,554,200 24,059 6,711 1,259, , ,049 49,158 1,715,507 1,856, Türkiye 2,662,608 24,290 6,858 1,276, , ,878 48,550 1,744,873 1,886, ,823,400 24,528 6,921 1,300, , ,332 48,107 1,780,461 1,923, ,910,148 24,688 11,536 1,312, , ,496 47,336 1,821,495 1,958, ,032,971 25,070 11,939 1,340, , ,350 46,607 1,865,983 2,002, ,982,548 25,260 12,170 1,374, , ,813 45,828 1,913,966 2,051, /2015 Değ % 0.76% 1.93% 2.54% 2.78% 2.32% -1.67% 2.57% 2.44% 2016/2008 Değ % 9.09% 90.13% 14.71% 32.90% 20.86% -9.54% 19.21% 16.76% , ,280 5,925 8, ,736 31, , ,844 6,185 8, ,564 32, , ,226 6,593 8, ,350 32, , ,491 6,736 9, ,772 33, Samsun 48, ,638 6,927 9, ,110 33, , ,023 7,135 9, ,706 34, , ,434 7,422 9, ,510 34, , ,961 7,608 9, ,234 35, , ,692 7,857 10, ,218 36, /2015 Değ % 1.01% 0.00% 2.93% 3.27% 2.56% -0.58% 2.96% 2.78% 2016/2008 Değ % 5.25% 78.67% 15.31% 32.61% 21.78% -7.73% 19.08% 17.23% % 1.65% 2.34% 1.86% 1.57% 1.58% 1.84% 1.79% 1.77% % 1.64% 2.28% 1.87% 1.58% 1.60% 1.86% 1.80% 1.79% % 1.61% 2.27% 1.87% 1.60% 1.61% 1.89% 1.80% 1.79% 2011 Samsun 1.79% 1.61% 2.35% 1.87% 1.58% 1.59% 1.87% 1.79% 1.78% 2012 Pay 1.81% 1.61% 2.23% 1.85% 1.58% 1.60% 1.87% 1.78% 1.77% 2013 % 1.77% 1.59% 2.27% 1.85% 1.59% 1.60% 1.88% 1.78% 1.77% % 1.60% 2.25% 1.86% 1.57% 1.60% 1.85% 1.78% 1.78% % 1.58% 2.24% 1.86% 1.56% 1.59% 1.86% 1.78% 1.78% % 1.59% 2.20% 1.87% 1.57% 1.59% 1.88% 1.79% 1.78% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 253

260 TOPLAM AKTİF SİGORTALI SAYISI VE DAĞILIMI Türkiye de toplam 21 milyon 131 Bin 838 aktif sigortalının bulunduğu 2016 Aralık ayı itibariyle Samsun ilinde toplam 294 Bin 744 aktif sigortalı bulunmaktadır döneminde toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %38.49 oranında artarken Samsun da %26.90 oranında artmıştır Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre toplam aktif sigortalı sayısı Türkiye de %1.73 oranında artarken Samsun da %5.03 oranında artmıştır. Samsun un toplam aktif sigortalı sayısı payı 2008 Aralık ayında %1.52 oranında iken 2016 Aralık ayında bu oran %1.39 olarak gerçekleşmiştir Aralık ayı itibariyle Samsun un aktif sigortalıların dağılımına baktığımızda %64.6 sı 4/a kapsamında (Türkiye %72.7), %10.5 i 4/b Esnaf kapsamında (Türkiye %9.8), %6.9 u 4/b Tarım kapsamında (Türkiye %3.4) ve %18.0 i de 4/c kapsamında (Türkiye %14.1) sigortalıdır. Yıllar Bölge Aktif Sigortalı Sayısı Aktif Sigortalı Sayısı Dağılımı 4/a 4/b Esnaf 4/b Tarım 4/c Toplam 4/a 4/b Esnaf 4/b Tarım 4/c Toplam ,533,683 2,119,252 1,141,467 2,464,206 15,258, % 13.9% 7.5% 16.1% 100.0% ,664,930 2,220,180 1,016,692 2,241,418 15,143, % 14.7% 6.7% 14.8% 100.0% ,575,935 2,236,727 1,101,131 2,282,511 16,196, % 13.8% 6.8% 14.1% 100.0% ,547,134 2,151,520 1,121,777 2,554,200 17,374, % 12.4% 6.5% 14.7% 100.0% 2012 Türkiye 12,527,337 2,106,062 1,056,852 2,662,608 18,352, % 11.5% 5.8% 14.5% 100.0% ,136,339 1,998, ,454 2,823,400 18,886, % 10.6% 4.9% 14.9% 100.0% ,967,837 2,078, ,159 2,910,148 19,821, % 10.5% 4.4% 14.7% 100.0% ,802,222 2,140, ,856 3,032,971 20,773, % 10.3% 3.8% 14.6% 100.0% ,355,158 2,075, ,232 2,982,548 21,131, % 9.8% 3.4% 14.1% 100.0% 2016/2015 % 3.74% -3.00% -9.98% -1.66% 1.73% 2016/2008 % 61.06% -2.05% % 21.03% 38.49% ,182 38,150 43,480 45, , % 16.4% 18.7% 19.6% 100.0% ,597 40,079 39,487 41, , % 17.3% 17.1% 17.8% 100.0% ,000 37,692 42,210 41, , % 15.7% 17.6% 17.4% 100.0% ,114 34,109 40,197 45, , % 13.4% 15.8% 18.0% 100.0% 2012 Samsun 143,697 32,057 35,978 48, , % 12.3% 13.8% 18.5% 100.0% ,736 29,839 29,258 50, , % 11.4% 11.2% 19.2% 100.0% ,536 31,687 25,881 51, , % 11.7% 9.6% 19.1% 100.0% ,839 32,568 23,378 53, , % 11.6% 8.3% 19.2% 100.0% ,470 30,972 20,290 53, , % 10.5% 6.9% 18.0% 100.0% 2016/2015 % 11.49% -4.90% % -1.55% 5.03% 2016/2008 % 81.09% % % 16.63% 26.90% % 1.80% 3.81% 1.84% 1.52% % 1.81% 3.88% 1.84% 1.53% % 1.69% 3.83% 1.83% 1.48% % 1.59% 3.58% 1.79% 1.46% Samsun % 1.52% 3.40% 1.81% 1.42% Pay% % 1.49% 3.15% 1.77% 1.38% % 1.52% 2.99% 1.78% 1.37% % 1.52% 2.93% 1.78% 1.35% % 1.49% 2.82% 1.78% 1.39% Kaynak: SGK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 254

261 İŞ KAZALARI VE ÖLÜM SAYILARI Samsun ilinde, iş kazası sonucu ölüm sayısı 2002 yılında toplam 16 adet iken 2015 yılında bu rakam 15 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin iş kazası sonucu ölüm sayısı payı 2002 yılında %1.83 oranında ike 2015 yılında bu oran %1.20 olarak gerçekleşmiştir yılında Samsun da meydana gelen 15 adet iş kazası ölümünün 14 ü erkek, 1 tanesi kadın çalışandır. Türkiye de 2015 yılında meydana gelen Bin 252 iş kazası sonucu ölümün 33 adedi kadın çalışandır döneminde toplam iş kazası sonucu ölüm sayısı Türkiye de %43.6 oranında artarken, Samsun da %6.3 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam iş kazası sonucu ölüm sayısı Türkiye de %23.1 oranında azalırken, Samsun da %50.0 oranında artmıştır. Yıllar İŞ KAZASI - ÖLÜM SAYISI Türkiye Samsun Samsun Pay % Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam % 0.00% 1.83% % 0.00% 1.36% % 0.00% 1.55% , , % 0.00% 1.12% , , % 0.00% 0.31% , , % 0.00% 1.34% % 0.00% 1.50% , , % 0.00% 1.28% , , % 0.00% 0.83% , , % 3.13% 0.65% % 11.11% 1.48% , , % 0.00% 1.40% , , % 0.00% 0.62% , , % 3.03% 1.20% 2015/2014 Değ.% -23.1% -10.8% -23.0% 40.0% % 2015/2002 Değ.% 42.1% 135.7% 43.6% -12.5% % Kaynak: SGK, 5510 sayılı kanunun 4-1/a maddesi kapsamındaki sigortalılar. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 255

262 İLLER İTİBARİYLE İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜMLER (2015) 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi kapsamındaki sigortalılardan 2015 yılı içinde iş kazası sonucu ölenlerin illere ve cinsiyete göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir yılı içinde Türkiye de Bin 219 u erkek 33 ü kadın olmak üzere toplam Bin 252 kişi, Samsun ilinde ise 14 ü erkek 1 i kadın olmak üzere toplam 15 kişi iş kazası sonucu hayatını kaybetmiştir. İş kazası sonucu en fazla ölüm gerçekleşen iller sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Konya, Kocaeli, Antalya, Adana, Mersin, Gaziantep illeridir yılı içinde iş kazası sonucu gerçekleşen ölüm sayısına göre Samsun ili 21 inci sırada yer almıştır. Sn İller İş Kazası Sonucu Ölen Sigortalı Sayısı İller Pay Sn İller İş Kazası Sonucu Ölen Sigortalı Sayısı İller Pay Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Toplam % 41 Çorum % 1 İstanbul % 42 Elazığ % 2 Ankara % 43 Ordu % 3 İzmir % 44 Kırıkkale % 4 Bursa % 45 Edirne % 5 Konya % 46 Kırklareli % 6 Kocaeli % 47 Sakarya % 7 Antalya % 48 Karaman % 8 Adana % 49 Osmaniye % 9 Mersin % 50 Bilecik % 10 Gaziantep % 51 Bingöl % 11 Denizli % 52 Bitlis % 12 Kayseri % 53 Tokat % 13 Balıkesir % 54 Uşak % 14 Hatay % 55 Adıyaman % 15 Tekirdağ % 56 Ağrı % 16 Afyonkarahisar % 57 Çankırı % 17 Diyarbakır % 58 Giresun % 18 Kahramanmaraş % 59 Kastamonu % 19 Zonguldak % 60 Kırşehir % 20 Şırnak % 61 Niğde % 21 Samsun % 62 Siirt % 22 Aydın % 63 Batman % 23 Bolu % 64 Amasya % 24 Mardin % 65 Artvin % 25 Kütahya % 66 Gümüşhane % 26 Malatya % 67 Kars % 27 Manisa % 68 Rize % 28 Eskişehir % 69 Bartın % 29 Sivas % 70 Iğdır % 30 Şanlıurfa % 71 Yalova % 31 Düzce % 72 Karabük % 32 Burdur % 73 Erzincan % 33 Isparta % 74 Hakkari % 34 Muğla % 75 Muş % 35 Aksaray % 76 Nevşehir % 36 Sinop % 77 Tunceli % 37 Erzurum % 78 Yozgat % 38 Trabzon % 79 Ardahan % 39 Van % 80 Kilis % 40 Çanakkale % 81 Bayburt % Kaynak: SGK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 256

263 TARIM VE HAYVANCILIK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 257

264 TARIM ALANI KULLANIMI Samsun 2002 yılında 341 Bin 453 hektar toplam işlenen tarım alanına sahipken 2016 yılında bu rakam 280 Bin 788 hektara gerilemiştir döneminde toplam işlenen tarım alanı Türkiye de %14.5 oranında azalırken Samsun da %17.8 oranında azalmıştır yılında toplam işlenen tarım alanı bir önceki yıla göre Türkiye de %1.0 oranında azalırken, Samsun ilinde %0.1 oranında azalmıştır. Toplam işlenen tarım alanı bakımından Samsun, 2002 yılında %1.43 paya sahipken 2016 yılında bu rakam %1.37 olarak gerçekleşmiştir. Toplam uzun ömürlü bitkiler alanı bakımından Samsun, 2002 yılında %2.52 paya sahipken 2016 yılında bu rakam %2.92 olarak gerçekleşmiştir. Yem bitkileri alanı bakımından Samsun, 2002 yılında %0.49 paya sahipken 2016 yılında bu rakam %3.22 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Toplam Toplam İşlenen tarım alanı (hektar) Toplam Uzun ömürlü bitkiler / (hektar) Yem Süs işlenen tarım alanı ve uzun ö.bitki(hektar) İşlenen tarım alanı (hektar) Ekilen Nadas Sebze uzun ömürlü bitkiler alanı (hektar) Meyveler, içecek ve bah. bitk.alanı Bağ alanı Zeytin Ağaç.kapl. alanı Bitkileri (hektar) bitkileri (hektar) ,579,218 23,905,693 17,935,424 5,040, ,227 2,673,525 1,523, , , , ,027,240 23,309,890 17,407,680 4,990, ,328 2,717,350 1,562, , , , ,593,178 23,812,992 17,961,650 4,956, ,964 2,780,186 1,616, , , , ,606,715 23,775,459 18,005,319 4,876, ,976 2,831,256 1,653, , , , ,876,271 22,981,020 17,439,699 4,690, ,480 2,895,251 1,669, , ,843 1,215, ,887,394 21,978,693 16,944,960 4,218, ,786 2,908,701 1,671, , ,000 1,601, ,505,223 21,555,242 16,460,257 4,259, ,795 2,949,981 1,692, , ,370 1,588, Türkiye 24,294,681 21,351,697 16,217,421 4,322, ,313 2,942,985 1,685, , ,413 1,483, ,394,205 21,383,626 16,333,002 4,249, ,598 3,010,580 1,748, , ,031 1,461, ,613,762 20,522,626 15,691,567 4,017, ,642 3,091,136 1,820, , ,493 1,510,344 4, ,781,999 20,581,039 15,463,376 4,286, ,736 3,200,961 1,924, , ,765 1,956,455 4, ,810,672 20,578,638 15,618,059 4,147, ,488 3,232,035 1,937, , ,827 1,875,271 4, ,943,053 20,705,240 15,788,587 4,107, ,144 3,237,813 1,944, , ,092 1,884,471 4, ,933,614 20,649,766 15,723,021 4,113, ,171 3,283,848 1,984, , ,935 1,862,758 4, ,762,572 20,433,356 15,574,372 4,049, ,142 3,329,217 2,048, , ,542 1,867,202 4, /2015 Değ.(%) -0.7% -1.0% -0.9% -1.6% -0.5% 1.4% 3.2% -5.8% 1.0% 0.2% 5.4% 2016/2002 Değ.(%) -10.6% -14.5% -13.2% -19.6% -13.6% 24.5% 34.5% -17.9% 36.4% 415.4% 14.8% , , ,181 12,318 44,954 67,381 67, , , , ,157 10,781 42,590 82,244 82, , , , ,711 12,244 39,385 86,428 86, , , , ,484 10,864 38,679 90,495 90, , , , ,655 12,803 28,745 91,479 91, , , , ,354 11,381 29,356 93,969 93, , , , ,243 13,021 31,264 96,524 96, , Samsun 391, , ,004 14,284 31,946 94,453 94, , , , ,356 16,047 33,789 92,075 91, , , , ,172 15,604 33,538 92,239 92, , , , ,940 20,057 34,393 92,440 92, , , , ,337 19,113 33,158 93,568 93, , , , ,726 19,683 32,236 93,518 93, , , , ,869 20,188 32,933 94,259 94, , , , ,291 21,526 28,908 97,329 97, , /2015 Değ.(%) 0.7% -0.1% 1.1% 6.6% -12.2% 3.3% 3.3% -19.4% -4.5% -0.9% 0.0% 2016/2002 Değ.(%) -7.5% -17.8% -19.0% 74.8% -35.7% 44.4% 44.8% -58.5% -25.0% % 6.7% 2002 Samsun 1.54% 1.43% 1.58% 0.24% 4.83% 2.52% 4.41% 0.04% 0.00% 0.49% Pay % 1.59% 1.37% 1.48% 0.53% 3.59% 2.92% 4.75% 0.02% 0.00% 3.22% 1.32% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 258

265 İLLERİN TARIM ALANI KULLANIMI (2016) Samsun, 2016 yılında 378 Bin 117 hektar toplam işlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitkiler alanı ile 18 inci sırada, 280 Bin 788 hektar toplam işlenen tarım alanı ile 28 inci sırada, 230 Bin 291 hektar ekilen tarım alanı ile 27 nci sırada, 28 Bin 904 hektar sebze işlenen tarım alanı ile 9 uncu sırada, 97 Bin 329 hektar toplam uzun ömürlü bitkilerin alanı ile 10 uncu sırada, 60 Bin 50 hektar yem bitkileri alanı ile 10 uncu sırada, 64 hektar süs bitkileri alanı ile 10 uncu sıradadır. Sn Bölge Adı Toplam işlenen tarım alanı ve uzun öm.bitkiler Toplam işlenen tarım alanı İşlenen Tarım Alanı Toplam Uzun Ömürlü Bitkiler Ekilen Nadas Sebze uzun ömürlü bitkilerin alanı Meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanı Bağ alanı Zeytin ağaçları Kapladığı alan Yem Bitkileri (hektar) Süs Bitkileri (hektar) Türkiye 23,762,572 20,433,356 15,574,372 4,049, ,142 3,329,217 2,048, , ,542 1,867,202 4,844 1 Konya 1,960,028 1,917,176 1,395, ,066 23,279 42,852 33,063 9,789-65, Ankara 1,205,624 1,172, , ,539 42,662 32,650 28,099 4,551-20, Sanliurfa 1,154,320 1,013, , ,500 19, , ,847 10,307 6,793 11, Sivas 797, , , ,847 1,125 3,499 3, ,054-5 Yozgat 605, , , ,332 3,248 7,907 2,487 5,420-11,661-6 Kayseri 594, , , ,200 33,530 16,097 8,158 7,939-29, Diyarbakır 589, , ,222 12,675 13,795 25,731 5,764 19, ,480-8 Eskişehir 571, , , ,380 11,062 4,212 3, , Çorum 534, , , ,169 9,735 8,477 4,789 3,688-11, Manisa 493, , ,431 11,863 33, ,025 26,538 79,305 99,181 32, Adana 491, , ,481 8,935 30,927 68,398 52,533 4,030 11,835 14, Afyonkarahisar 473, , ,977 85,106 6,938 17,658 16,308 1,350-27, Balikesir 413, , ,997 20,402 27,688 94,119 10,259 1,991 81,868 80, Aksaray 410, , , ,536 10,796 3,977 2,567 1,411-30, Tekirdağ 400, , , ,450 10,889 3,079 3,793 4,017 14, Kırşehir 396, , , ,146 1,905 3,513 2, , Mersin 382, , ,194 26,469 31, ,031 68,807 22,148 38,075 24, Samsun 378, , ,291 21,526 28,908 97,329 97, , Samsun Sıra Antalya 365, , ,867 54,376 50,667 74,787 55,915 2,247 16,625 13, Aydin 364, , ,500 3,334 10, ,358 59,335 1, ,272 47, Denizli 360, , ,132 19,566 13,291 85,807 40,446 40,629 4,731 43, Agri 360, , , , , Kırıkkale 359, , , ,686 2,472 2, ,161-1, Gaziantep 354, , ,083 2,243 8, , ,755 16,283 42,157 5, Erzurum 346, , , , ,770 1, , Kahramanmaraş 345, , ,382 42,971 9,718 56,110 30,733 16,063 9,314 22, Karaman 335, , ,989 23,844 13,333 32,127 25,914 4,133 2,080 15, Nevşehir 332, , ,744 68,856 19,183 22,028 3,868 18,160-4, Izmir 327, , ,954 3,042 39, ,516 37,407 13,390 97,719 64,929 1, Edirne 320, , , ,754 5,891 3,985 1,906-13, Van 318, , ,115 97,753 1,781 5,423 5, , Mardin 313, , ,614 7,241 10,272 39,666 3,034 34,650 1, Kütahya 303, , ,008 43,529 7,272 10,397 10, , Tokat 301, , ,045 35,505 18,755 14,942 8,262 6,681-26, Bursa 300, , ,915 22,650 43,065 88,615 41,164 6,195 41,256 40, Çanakkale 290, , ,953 19,035 20,586 55,112 18,155 4,743 32,214 45, Malatya 286, , ,616 79,520 4,996 91,587 86,719 4,868-9, Niğde 273, , ,308 75,418 6,681 32,802 28,355 4,447-10, Mus 260, , ,486 42,815 3, , Ordu 253,789 26,136 14,309 10,504 1, , , Hatay 243, , ,511 1,076 28,664 86,259 29,256 5,162 51,841 2, Adıyaman 241, , , ,897 49,174 34,655 12,403 2,116 4, Kırklareli 236, , ,576 1,748 2,251 2,355 1, , Mugla 233, ,026 76,610 18,157 18, ,393 21, ,522 24, Amasya 230, , ,808 33,256 11,016 6,747 5, ,224 - Kaynak: TÜİK, sıralama toplam işlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitkiler alanına göre yapılmış ve İlk 45 il listelenmiştir. (Hektar) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 259

266 TARIMSAL ÜRETİM DEĞERİ Samsun ilinin bitkisel üretim değeri 2002 yılında 913 Milyon 694 Bin TL iken 2016 yılında 2 Milyar 872 Milyon 216 Bin TL olarak gerçekleşmiş, canlı hayvanlar değeri 2002 yılında 196 Milyon 349 Bin TL iken 2016 yılında 1 Milyar 335 Milyon 895 Bin TL olarak gerçekleşmiş, hayvansal ürünler değeri 2002 yılında 196 Milyon 817 Bin TL iken 2016 yılında 387 Milyon 681 Bin TL olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında %2.83 olan bitkisel üretim değeri payı 2016 yılında %2.41, 2002 yılında %1.88 olan canlı hayvanlar değeri payı 2016 yılında %1.49, 2002 yılında %2.09 olan hayvansal ürünler değeri payı 2016 yılında %0.62 olarak gerçekleşmiştir döneminde bitkisel üretim değeri Türkiye de %268.7 oranında artarken, Samsun da %214.4 oranında artmış, Canlı hayvanlar değeri Türkiye de %758.3 oranında artarken, Samsun da %580.4 oranında artmış, Hayvansal ürünler değeri Türkiye de %561.3 oranında artarken, Samsun da %97.0 oranında artmıştır yılında Kişi başına bitkisel üretim değeri Samsun da 2 Bin 261 TL iken Türkiye de Bin 491 TL, kişi başına canlı hayvanlar değeri Samsun da Bin 31 TL iken Türkiye de Bin 126 TL kişi başına hayvansal ürünler değeri Samsun da 299 TL iken Türkiye de 779 TL olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Bitkisel üretim Canlı hayvanlar Hayvansal ürünler Kişi Başına Değer (TL) değeri (1000 TL) değeri (1000 TL) değeri (1000 TL) Bitkisel üretim Canlı hayvanlar Hayvansal ürünler ,264,200 10,470,768 9,399, ,569,390 14,380,595 13,443, ,680,438 18,395,078 15,573, ,939,687 20,919,260 16,506, ,515,463 22,943,481 18,897, ,787,424 24,666,222 22,921, ,010,114 25,521,071 23,816, Türkiye 68,267,486 28,145,579 26,610, ,038,126 46,873,045 38,128,120 1, ,979,273 60,076,917 42,571,782 1, ,946,988 63,546,623 49,321,861 1, ,489,688 57,656,092 40,459,321 1, ,988,282 62,512,147 44,332,506 1, ,724,118 73,102,253 55,670,771 1, ,969,019 89,865,606 62,166,678 1,491 1, /2015 Değ.% -0.6% 22.9% 11.7% -1.9% 21.3% 10.2% 2016/2002 Değ.% 268.7% 758.3% 561.3% 85.2% 222.6% 139.7% , , , ,126, , , ,096, , , ,371, , , ,457, , , ,415, , ,147 1, ,978, , ,177 1, Samsun 1,710, , ,679 1, ,096, , ,510 1, ,206,249 1,119, ,908 1, ,416,607 1,252, ,513 1,931 1, ,185, , ,721 1, ,373,744 1,063, ,471 1, ,582,971 1,157, ,075 2, ,872,216 1,335, ,681 2,216 1, /2015 Değ.(%) -19.8% 15.4% 10.7% -20.8% 14.0% 9.1% 2016/2002 Değ.(%) 214.4% 580.4% 97.0% 92.4% 174.2% -2.0% 2002 Samsun 2.83% 1.88% 2.09% 2016 Pay % 2.41% 1.49% 0.62% % 91.56% 38.38% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 260

267 İLLERİN TARIMSAL ÜRETİM DEĞERİ (2016) Samsun ili, 2016 yılında 2 Milyar 872 Milyon 216 Bin TL bitkisel üretim değeri ile 10 uncu sırada, 1 milyar 335 Milyon 895 Bin TL canlı hayvanlar değeri ile 23 üncü sırada, 387 milyon 681 Bin TL hayvansal ürünler değeri ile 25 inci sıradadır yılında Samsun, 2 Bin 216 TL kişi başına bitkisel üretim değeri ile 30 uncu sırada, Bin 31 TL kişi başına canlı hayvanlar değeri ile 56 ncı sırada, 299 TL kişi başına hayvansal ürünler değeri ile de 56 ncı sıradadır. Sn Bölge Bitkisel Üretim Canlı Hayvanlar Hayvansal Ürünler Kişi Başına Değeri (1000 TL) Değeri (1000 TL) Değeri (1000 TL) Bitkisel Üretim Değeri (TL) Canlı Hayvanlar Değeri (TL) Hayvansal Ürünler Değeri (TL) Türkiye 118,969,019 89,865,606 62,166,678 1,491 1, Antalya 8,217,016 1,328, ,641 3, Konya 6,531,067 4,906,839 1,457,710 3,022 2, Mersin 6,154,276 1,226, ,314 3, Izmir 4,809,608 4,208,450 1,122,299 1, Adana 4,547,286 1,345, ,609 2, Sanliurfa 4,546,831 2,012, ,325 2,343 1, Bursa 3,515,855 1,374, ,038 1, Manisa 3,488,335 2,173, ,183 2,497 1, Ankara 3,427,634 2,347, , Samsun 2,872,216 1,335, ,681 2,216 1, Samsun Sıra Aydin 2,705,820 1,630, ,029 2,533 1, Diyarbakır 2,619,258 1,886, ,136 1,565 1, Hatay 2,558, , ,385 1, Balikesir 2,526,632 3,265, ,215 2,112 2, Mugla 2,459, , ,806 2,662 1, Denizli 2,443,559 1,530, ,953 2,430 1, Gaziantep 2,227,839 1,210, ,679 1, Çanakkale 2,200,430 1,507, ,904 4,233 2, Karaman 2,037, , ,925 8,296 2, Tokat 1,819,536 1,120, ,235 3,019 1, Kahramanmaraş 1,757,284 1,041, ,045 1, Sakarya 1,717,844 1,198, ,709 1,758 1, Mardin 1,713, , ,958 2,151 1, Afyonkarahisar 1,644,667 2,084, ,184 2,302 2, Tekirdağ 1,619, , ,295 1, Edirne 1,589, , ,621 3,956 2, Rize 1,568, ,188 50,334 4, Niğde 1,544,843 1,196, ,497 4,395 3,405 1, Eskişehir 1,527,921 1,023, ,636 1,809 1, Kayseri 1,513,554 1,859, ,237 1,114 1, Isparta 1,480, , ,020 3,464 1, Çorum 1,417,559 1,226, ,424 2,685 2, Amasya 1,365, , ,633 4,183 3, Malatya 1,327, , ,461 1,699 1, Yozgat 1,311,445 1,096, ,068 3,115 2, Aksaray 1,218,752 1,376, ,429 3,072 3,469 1, Ordu 1,208, , ,569 1, Adıyaman 1,154, , ,631 1, Trabzon 1,095, , ,363 1, Kütahya 1,008,193 1,104, ,714 1,758 1, Osmaniye 985, , ,526 1, Sivas 965,067 1,707, ,422 1,553 2,749 1, Nevşehir 942, , ,195 3,239 1, Kırklareli 883, , ,956 2,511 2, Uşak 861, , ,327 2,402 2, Kaynak: TÜİK, sıralama bitkisel üretim değerine göre yapılmış ve İlk 45 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 261

268 NİTELİKLERİNE GÖRE ÖRTÜ ALTI TARIM ALANLARI 2002 yılında 11 Bin 587 dekar toplam örtü altı tarım alanı ile %2.16 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 20 Bin 535 dekar toplam örtü altı tarım alanı ile %2.97 paya sahiptir yılında Samsun un yüksel tünel örtü altı tarım alanı payı %6.32, alçak tünel tipi örtü altı tarım alanı payı %7.82, plastik sera tipi örtü altı tarım alan payı da %0.03 oranında gerçekleşmiştir döneminde toplam örtü altı tarım alanı Türkiye de %29.0 oranında artarken, Samsun da %77.2 oranında artmış, yüksek tünel tipi örtü altı tarım alanı Türkiye de %85.3 artarken Samsun da %692.3 oranında artmış, alçak tünel tipi örtü altı tarım alanı Türkiye de %26.3 oranında azalırken Samsun da %103.7 oranında artmış, plastik sera tipi örtü altı tarım alanı Türkiye de %82.2 oranında artarken Samsun da %97.2 oranında azalmıştır. YIL Bölge Adı Toplam (dekar) Cam sera (dekar) Plastik sera (dekar) Yüksek tünel (dekar) Alçak tünel (dekar) ,030 64, ,385 60, , ,244 70, ,605 61, , ,739 71, ,257 66, , ,540 65, ,043 66, , ,081 68, ,354 69, , ,239 75, ,180 65, , ,158 82, ,680 66, , Türkiye 567,180 82, ,186 77, , ,805 80, ,543 81, , ,451 78, , , , ,760 80, ,730 95, , ,124 80, ,661 97, , ,118 80, , , , ,265 79, , , , ,707 80, , , , /2015 Değişim (%) 4.8% 0.2% 7.4% 0.3% 5.2% 2016/2002 Değişim (%) 29.0% 24.8% 82.2% 85.3% -26.3% , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,994-5, , Samsun 17, ,802 11, , ,162 14, , ,473 14, , ,313 14, , ,468 16, , ,474 14, , ,984 15, , ,139 13, /2015 Değişim (%) -6.9% % 2.2% -11.6% 2016/2002 Değişim (%) 77.2% % 692.3% 103.7% 2002 Samsun 2.16% 0.005% 2.31% 1.48% 2.83% 2016 Pay % 2.97% % 6.32% 7.82% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 262

269 ÖRTÜ ALTI SEBZE VE MEYVE ÜRETİMİ Samsun ili 2002 yılında toplam 111 Bin 582 ton toplam örtü altı sebze ve meyve üretimi ile %2.61 paya sahipken 2016 yılında gerçekleşen toplam 130 Bin 868 ton örtü altı sebze ve meyve üretimi ile payı %1.83 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam örtü altı sebze ve meyve üretimi Türkiye de %67.8 oranında artarken, Samsun da %17.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam örtü altı sebze ve meyve üretimi Türkiye de %6.7 oranında artarken, Samsun da %0.1 oranında artmıştır yılında Samsun ilinin örtü altı biber üretim payı %2.15, domates üretim payı %0.58, Fasulye(Taze) üretim payı %1.72, Hıyar üretim payı %2.61, Kabak(sakız) üretim payı %0.68, Karpuz üretim payı %5.13, Kavun üretim payı %10.22, Marul üretim payı %10.74, Patlıcan üretim payı %1.22 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Toplam Biber Domates Fasulye(Taze) Hıyar Kabak(Sakız) Karpuz Kavun Marul Patlıcan Diğer ,271, ,144 1,632,175 20, , , ,293 66,514 41, ,153 3, ,527, ,122 1,940,494 22, , , ,751 59,392 41, ,627 4, ,354, ,613 1,960,185 27, , , ,411 59,403 44, ,193 5, ,465, ,731 2,023,888 25, ,856 87, ,447 56,783 48, ,224 5, ,716, ,543 2,067,738 29,318 1,005,593 82, ,099 75,125 48, ,355 7, ,052, ,247 2,451,062 31, ,765 82, ,482 76,521 49, ,379 8, ,063, ,662 2,382,731 33, , , ,880 94,854 49, ,693 9, Türkiye 5,524, ,032 2,657,461 36, , , , ,627 45, ,785 7, ,750, ,023 2,852,863 32, , , , ,314 48, ,856 11, ,138, ,354 3,092,083 33,583 1,003, , , ,833 58, ,718 13, ,170, ,350 3,096,349 34,153 1,028, , , ,116 61, ,969 15, ,273, ,344 3,200,930 42,646 1,001, , , ,396 66, ,396 17, ,564, ,988 3,285,570 46,008 1,095, , , ,889 85, ,874 16, ,715, ,660 3,394,447 39,049 1,080, , , ,347 68, ,311 20, ,165, ,382 3,614,472 45,879 1,077, , , ,386 82, ,314 21, /2015 Değişim (%) 6.7% 9.6% 6.5% 17.5% -0.2% 18.1% 3.3% 13.8% 20.1% 16.4% 1.5% 2016/2002 Değişim (%) 67.8% 92.7% 121.5% 119.2% 19.3% 38.8% -14.8% 148.6% 101.0% 14.6% 498.8% , , ,381-29,490-9, , , , ,053-29,900-10, , , , ,608-29,250-10, , , , ,507-24,000-10, ,733 1,577 6, ,721-27, , ,051 2,605 7, ,665-28,500-9, ,759 3,048 12, , , , , Samsun 127,467 6,136 11, , ,000 11,250 1, ,156 8,578 21, ,124 1,201 36,000 14,300 1, , ,797 9,606 32, ,418 1,201 36,000 16,900 8, , ,276 10,818 28, ,869 1,201 35,750 16,900 8,195 1, ,570 9,965 28, ,428 1,352 45,000 18,200 8,185 5,139 1, ,357 12,239 19, ,281 1,230 39,900 17,680 8,288 3,261 1, ,696 12,579 19, ,796 1,120 39,200 18,000 7,223 3,291 1, ,868 12,931 21, , ,000 16,900 8,891 3,541 1, /2015 Değişim (%) 0.1% 2.8% 10.6% -7.5% 1.1% -12.5% -8.2% -6.1% 23.1% 7.6% 5.2% 2016/2002 Değişim (%) 17.3% % % 39.0% -58.9% -0.1% 22.1% 50.2% -8.9% 739.1% 24.6% 2002 Samsun 2.61% 0.06% 0.09% 2.71% 7.57% % % 0.17% 36.40% 2016 Pay % 1.83% 2.15% 0.58% 1.72% 2.61% 0.68% 5.13% 10.22% 10.74% 1.22% 7.57% Kaynak: TÜİK, (Ton) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 263

270 İLLERİN ÖRTÜ ALTI SEBZE VE MEYVE ÜRETİMİ (2016) Samsun ili, 2016 yılında 130 Bin 868 ton toplam örtü altı sebze ve meyve üretimi ile 6 ncı sırada, 12 Bin 931 ton biber üretimi ile 4 üncü sırada, 21 Bin 134 ton domates üretimi ile 11 inci sırada, 788 ton taze fasulye üretimi ile 6 ncı sırada, 28 Bin 96 ton hıyar üretimi ile 6 ncı sırada, 980 ton kabak (sakız) üretimi ile 6 ncı sırada, 36 Bin ton karpuz üretimi ile 4 üncü sırada, 16 Bin 900 ton kavun üretimi ile 3 üncü sırada, 8 Bin 891 ton marul üretimi ile 4 üncü sırada, 3 Bin 541 ton patlıcan üretimi ile 5 inci sırada bulunmaktadır. Sn BÖLGE Toplam Biber Domates Fasulye Hıyar Kabak Karpuz Kavun Marul Patlıcan Diğer (Taze) (Sakız) Türkiye 7,165, ,382 3,614,472 45,879 1,077, , , ,386 82, ,314 21,223 1 Antalya 3,476, ,811 2,230,841 30, ,560 52,111 52,336 22,879 15, , Mersin 1,322, , ,441 3, ,135 53, ,050 8,500 1,100 98,306 2,539 3 Adana 718,551 15,450 84, ,032 5, , ,889-18,600-4 Mugla 627, ,724 7,206 46,276 28,130 3, ,600 17, Izmir 179,188 6,957 36, , , Samsun 130,868 12,931 21, , ,000 16,900 8,891 3,541 1,607 Samsun Sıra Burdur 101, , , Amasya 95, ,149-34, ,010-2,947 9 Aydin 68, , , Bilecik 53,374-21,308-16, , Hatay 50,518 3,376 19, ,364 1,546 5,600 7,500-2, Manisa 39,348-24,329-12, , Eskişehir 28,596 1,401 8, , ,608-6, Isparta 25, , , Afyonkarahisar 20, , Yalova 20, , , , Kocaeli 17, , , , Denizli 17, , Bartin 16,125 1,113 5, , , , Tokat 13, , , , Bursa 12, , , , Sanliurfa 10, , Balikesir 8, , , Usak 8, , , Kütahya 7, , Tekirdağ 7, , , Çorum 6, , , Diyarbakır 6,635-4,454-2, Zonguldak 6, , , Karabük 5, , , Kırşehir 4,707-4, İstanbul 4, , , Konya 4, , , Sakarya 4,099-1, , Ankara 3, ,835-1, Elazığ 3, , Kastamonu 2, ,318-1, Çanakkale 2, , Ordu 2, , , Mardin 2, , Sinop 2, , Adıyaman 2, , Nevşehir 2,142-2, Erzurum 2, , Agri 2,001-2, Kaynak: TÜİK, sıralama toplam üretime göre yapılmış ve İlk 45 il listelenmiştir.(ton) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 264

271 TAHILLAR VE DİĞER BİTKİSEL ÜRÜNLERİN HASAT EDİLEN ALANI Samsun ilinin toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanı 2002 yılında 284 Bin 181 hektar iken 2016 yılında bu rakam 243 Bin 392 hektar olarak gerçekleşmiştir. Samsun un toplam toplam tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanları payı 2002 yılında %1.59 oranında iken bu rakam 2016 yılında %1.53 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alanları Türkiye de %11.1 oranında azalırken Samsun da %14.4 oranında azalmış, İşlenmemiş tütün alanı Türkiye de %51.7 oranında azalırken, Samsun da %66.7 oranında azalmış, Şeker pancarı alanı Türkiye de %13.4 oranında azalırken, Samsun da %88.9 oranında azalmış, tahıllar alanı Türkiye de %17.4 oranında azalırken, Samsun da %24.2 oranında azalmış, Yağlı tohumlar alanı Türkiye de %37.8 oranında artarken, Samsun da %57.2 oranında artmıştır. Yıl Bölge Toplam İşlenmemiş tütün Parfümeri, eczacılık vb.bitkiler, şekerpancarı ve yem bitkileri tohumları Patates, kuru baklagiller, yenilebilir kök ve yumrular Saman ve ot Şeker imalatında (yem bitkileri) kullanılan bitkiler (şeker pancarı) Tahıllar Tekstilde kullanılan ham bitkiler Yağlı tohumlar ,880, , ,732 1,551, , ,817 13,755, , , ,327, , ,751 1,451, , ,463 13,348, , , ,908, , ,903 1,403, , ,053 13,786, , , ,953, , ,926 1,330, , ,556 13,846, , , ,401, , ,619 1,273,524 1,210, ,714 13,016, , , ,651, , ,211 1,207,264 1,585, ,869 12,140, , , ,520, , , ,006 1,533, ,731 11,260, , , Türkiye 16,092, , , ,810 1,473, ,970 11,960, , , ,239,191 81, , ,141 1,453, ,651 12,025, , , ,056,742 76, , ,246 1,502, ,841 11,853, , , ,888, , , ,336 1,926, ,186 11,284, , , ,094, , , ,203 1,867, ,910 11,513, , , ,064, ,032 88, ,655 1,874, ,464 11,552, , , ,171,086 91, , ,900 1,857, ,994 11,681, , , ,893,068 92,237 90, ,966 1,862, ,957 11,361, , , /2015 Değ.(%) -1.7% 0.3% -27.4% 0.4% 0.3% 17.5% -2.7% -4.1% 4.3% 2016/2002 Değ.(%) -11.1% -51.7% -68.2% -45.5% 435.7% -13.4% -17.4% -42.4% 37.8% ,181 20,746 9,614 27,813 1,791 13, , , ,148 17,915 9,912 23,273 1,628 13, , , ,610 16,351 2,234 20,829 22,336 11, , , ,427 17,828 1,867 20,884 26,214 10, , , ,645 13,988 1,778 18,972 50,503 8, , , ,342 12,583 1,835 18,846 48,297 5, , , ,242 11,894 2,175 11,412 52,305 3, , , Samsun 251,004 8,006 2,241 10,078 46,597 4, , , ,355 5,125 2,224 11,521 47,984 3, , , ,457 5,056 2,201 10,939 50,456 2, , , ,719 7,197 2,650 8,661 61,278 1, , , ,279 11,058 2,970 6,511 55,902 1, , , ,369 8,139 2,819 5,504 58,218 1, , , ,063 8,538 2,806 3,511 60, , , ,392 6,906 3,049 3,123 60,050 1, , , /2015 Değ.(%) 0.5% -19.1% 8.7% -11.1% -0.9% 108.8% 0.4% 400.0% 13.6% 2016/2002 Değ.(%) -14.4% -66.7% -68.3% -88.8% % -88.9% -24.2% -97.7% 57.2% 2002 Samsun 1.59% 10.86% 3.36% 1.79% 0.52% 3.74% 1.44% 0.03% 1.79% 2016 Pay % 1.53% 7.49% 3.35% 0.37% 3.22% 0.48% 1.32% 0.00% 2.04% Kaynak: TÜİK, (Hektar) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 265

272 TAHILLAR VE DİĞER BİTKİSEL ÜRÜNLERİN ÜRETİM MİKTARI Samsun ilinin toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarı 2002 yılında 1 Milyon 330 Bin 186 ton iken 2016 yılında bu rakam 2 Milyon 72 Bin 978 ton olarak gerçekleşmiştir. Samsun un toplam toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktar payı 2002 yılında %2.09 oranında iken bu rakam 2016 yılında %1.87 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarı Türkiye de %73.6 oranında artarken Samsun da %55.8 oranında artmış, İşlenmemiş tütün üretim miktarı Türkiye de %54.2 azalırken Samsun da %59.4 oranında azalmış, Şeker pancarı üretim miktarı Türkiye de %17.8 artarken, tahıllar üretim miktarı Türkiye de %14.4 artarken, Samsun da %6.3 azalmış, Samsun da %86.9 azalmış, Yağlı tohumlar üretim miktarı Türkiye de %38.4 artarken, Samsun da %97.0 artmıştır. Yıl Bölge Toplam İşlenmemiş tütün Parfümeri, eczacılık vb.bitkiler, şekerpancarı ve yem bitkileri tohumları Patates, kuru baklagiller, yenilebilir kök ve yumrular Saman ve ot (yem bitkileri) Şeker imalatında Kullanılan Bitkiler (şeker pancarı) Tahıllar Tekstilde kullanılan ham bitkiler Yağlı tohumlar ,748, , ,580 6,710,200 5,874,000 16,523,166 30,830, ,070 2,514, ,880, , ,379 6,737,130 6,117,400 12,622,934 30,806, ,386 2,387, ,475, , ,290 6,253,860 12,825,151 13,517,241 34,153, ,583 2,501, ,461, , ,058 5,523,427 14,714,816 15,181,247 36,471, ,761 2,421, ,175,976 98, ,126 5,828,124 18,180,684 14,452,162 34,642, ,608 2,789, ,286,396 74, ,427 5,511,082 19,704,455 12,414,715 29,256, ,760 2,352, ,382,684 93, ,474 5,080,662 21,327,678 15,488,332 29,287, ,422 2,311, Türkiye 80,368,121 81, ,836 5,527,685 20,698,423 17,274,674 33,577, ,255 2,396, ,579,900 53, ,554 5,784,562 30,073,909 17,942,112 32,772, ,718 2,969, ,293,082 45, ,426 5,780,950 31,804,501 16,126,489 35,202, ,620 3,227, ,921,409 73, ,970 6,013,514 34,416,503 14,919,940 33,377, ,406 3,138, ,419,445 90, ,263 5,103,865 38,912,277 16,483,306 37,489, ,501 3,312, ,268,150 69,999 98,257 5,211,650 40,246,496 16,572,950 32,714, ,001 3,508, ,900,422 67, ,856 5,842,894 42,035,501 16,022,943 38,637, ,002 3,442, ,654,238 70, ,341 5,831,576 45,665,908 19,465,612 35,281, ,008 3,480, /2015 Değ.(%) 3.5% 3.0% -9.2% -0.2% 8.6% 21.5% -8.7% 2.4% 1.1% 2016/2002 Değ.(%) 73.6% -54.2% -32.7% -13.1% 677.4% 17.8% 14.4% -23.6% 38.4% ,330,186 16,389 5,131 68,220 67, , , , ,193,898 10,753 4,029 67,002 76, , , , ,310,863 10,606 3,676 67, , , , , ,356,348 11,122 3,427 67, , , , , ,687,775 9,820 2,901 61, , , , , ,408,069 9,112 2,451 59, , , , , ,450,182 8,201 3,191 59, , , , , Samsun 1,409,612 10,029 3,678 56, , , , , ,741,047 3,208 3,668 54, , , , , ,889,716 3,165 3,634 51,834 1,092, , , , ,800,639 6,050 3,650 50,081 1,107,418 77, , , ,884,095 7,764 5,487 44,011 1,189,357 80, , , ,919,863 7,031 4,186 33,236 1,269,354 77, , , ,050,871 7,924 3,746 27,940 1,371,335 39, , , ,072,978 6,659 4,277 20,396 1,365,826 72, , , /2015 Değ.(%) 1.1% -16.0% 14.2% -27.0% -0.4% 85.7% 1.5% 600.0% -11.1% 2016/2002 Değ.(%) 55.8% -59.4% -16.6% -70.1% % -86.9% -6.3% -96.7% 97.0% 2002 Samsun 2.09% 10.72% 3.34% 1.02% 1.15% 3.36% 1.92% 0.02% 0.97% 2016 Pay % 1.87% 9.51% 4.14% 0.35% 2.99% 0.37% 1.57% 0.00% 1.38% Kaynak: TÜİK, (ton) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 266

273 ORGANİK BİTKİSEL ÜRETİM 2016 yılında Samsun da Organik bitkisel üretim yapan çiftçi sayısı Bin 295 kişi, Organik Bitkisel Üretim Alanı 4 Bin 700 hektar, Organik Bitkisel Üretim 11 Bin 108 ton olmuştur yılında çiftçi başına üretim Türkiye de ton, Samsun ilinde 8.58 ton olarak gerçekleşmiş, çiftçi başına üretim alanı Türkiye de 7.72 hektar, Samsun ilinde 3.63 hektar olarak gerçekleşmiş, hektar başına üretim Türkiye de 4.72 ton, Samsun ilinde 2.36 ton olarak gerçekleşmiştir yılında Samsun ilinin organik bitkisel üretim yapan çiftçi sayısı payı %1.91 oranında, organik bitkisel üretim alanı payı %0.90 oranında, organik bitkisel üretim payı da %0.45 oranında gerçekleşmiştir döneminde organik bitkisel üretim yapan çiftçi sayısı Türkiye de %371.3 oranında artarken Samsun da % oranında artmış, organik bitkisel üretim alanı Türkiye de %157.0 oranında artarken Samsun da %529.2 oranında artmış, organik bitkisel üretim Türkiye de %486.3 oranında artarken Samsun da %569.6 oranında artmıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Çiftçi Sayısı Üretim (Ton) Çiftçi Başına Çiftçi Sayısı Üretim (Ton) Çiftçi Başına Çiftçi Sayısı Üretim Alanı (Hektar) Üretim (ton) Üretim Alanı (Hektar) Hektar Başına Üretim (Ton) Üretim Alanı (Hektar) Üretim (ton) Üretim Alanı (Hektar) Hektar Başına Üretim (Ton) Üretim Alanı (Hektar) , , , , % 0.37% 0.39% , , , ,559 1, % 0.81% 0.33% , , , ,759 43, % 2.73% 7.63% , , , ,702 6, % 3.42% 1.26% , , , ,770 5, % 0.55% 0.54% , ,033 1,343, ,076 3,471 7, % 0.68% 0.56% , ,618 1,659, ,007 4,366 6, % 0.71% 0.40% , ,909 1,750, ,421 6, % 0.63% 0.37% , ,014 1,620, ,122 4,991 11, % 0.65% 0.72% , ,835 1,642, ,299 4,422 8, % 0.50% 0.52% , ,268 1,829, ,203 4,507 10, % 0.87% 0.58% , ,777 2,473, ,295 4,700 11, % 0.90% 0.45% 2016/2015 Değ.(%) -3.0% 1.7% 35.2% 39.4% 4.8% 33.0% 7.6% 4.3% 3.9% -3.5% -3.1% -0.4% 2016/2005 Değ.(%) 371.3% 157.0% 486.3% 24.4% -45.5% 128.1% % 529.2% 569.6% -54.0% -56.8% 6.4% Kaynak: TÜİK, (Geçiş Süreci Dâhil) Üretim (Ton) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 267

274 TARIMSAL ALET VE MAKİNALAR Samsun ilinin 2016 yılı itibariyle 42 Bin 272 adet pulluk ile %3.09 paya, 21 Bin 457 adet su pompası ile %3.10 paya, 42 Bin 84 adet Traktör ile %3.30 paya, 339 adet biçerdöver ile %2.09 paya sahip olduğu görülmektedir döneminde pulluk sayısı Türkiye de %3.2 artarken Samsun da %17.0 azalmış, ekim makinesi sayısı Türkiye de %37.0 artarken Samsun da %212.0 artmış, gübre dağıtma makinesi Türkiye de %34.4 artarken Samsun da %64.1 artmış, Su pompası sayısı Türkiye de %31.5 artarken Samsun da %36.8 artmış, sabit süt sağma makinesi Türkiye de %82.1 artarken Samsun da %156.5 artmış, seyyar süt sağım makinesi Türkiye de %194.1 artarken Samsun da % artmış, Biçerdöver sayısı Türkiye de %40.8 artarken Samsun da %66.2 artmış, traktör sayısı Türkiye de %31.3 oranında artarken Samsun da %27.9 oranında artmıştır. Yıl Bölge Pulluk Ekim Gübre Su Sabit Süt Seyyar Süt Biçerdöver Traktör Makinesi Dağıtma Mak. Pompası Sağım Tesisi Sağım Mak ,324, , , ,343 5, ,616 11, , ,347, , , ,760 5, ,728 11, , ,346, , , ,325 5, ,534 11,519 1,009, ,354, , , ,672 5, ,087 11,811 1,022, ,373, , , ,247 5, ,049 12,359 1,037, ,365, , , ,422 5, ,051 12,775 1,056, ,366, , , ,299 6, ,630 13,084 1,070, Türkiye 1,363, , , ,886 6, ,123 13,360 1,073, ,364, , , ,490 7, ,457 13,799 1,096, ,367, , , ,481 7, ,937 14,313 1,125, ,382, , , ,484 7, ,348 14,813 1,178, ,375, , , ,079 8, ,164 15,486 1,213, ,359, , , ,337 9, ,433 15,899 1,243, ,360, , , ,056 9, ,405 15,998 1,260, ,366, , , ,276 10, ,795 16,246 1,273, /2015 Değişim (%) 0.4% 1.7% 2.4% 1.5% 3.2% 3.2% 1.6% 1.0% 2016/2002 Değişim (%) 3.2% 37.0% 34.4% 31.5% 82.1% 194.1% 40.8% 31.3% ,932 1,360 3,024 15, , ,399 1,460 3,089 16, , ,845 1,615 3,210 15, , ,464 1,818 3,303 15, , ,598 1,926 3,372 16, , ,898 2,295 3,457 17, , ,660 2,427 3,516 18, , Samsun 49,457 2,727 3,601 16, , ,178 3,251 3,636 17, , ,377 3,890 3,684 17, , , ,747 4,006 3,730 18, , , ,767 4,127 4,304 19, , , ,730 4,188 4,846 21, , , ,322 4,211 4,924 21, , , ,272 4,243 4,962 21, , , /2015 Değişim (%) -0.1% 0.8% 0.8% 0.4% -14.5% 0.7% 0.3% 0.3% 2016/2002 Değişim (%) -17.0% 212.0% 64.1% 36.8% 156.5% % 66.2% 27.9% 2002 Samsun 3.85% 0.41% 0.98% 2.97% 0.42% 0.18% 1.77% 3.39% 2016 Pay % 3.09% 0.94% 1.20% 3.10% 0.59% 1.24% 2.09% 3.30% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 268

275 HAYVANCILIK CANLI HAYVANLAR döneminde erkek dana ve buzağı sayısı Türkiye de %48.3 artarken Samsun da %25.4 artmış, dişi dana ve buzağı sayısı Türkiye de %38.2 artarken Samsun da %33.6 artmış, tosun sayısı Türkiye de %41.1 artarken Samsun da %8.0 artmış, düve sayısı Türkiye de %33.9 artarken Samsun da %25.7 artmış, inek sayısı Türkiye de %40.8 artarken Samsun da %4.2 azalmış, manda sayısı Türkiye de %36.7 artarken Samsun da %20.4 artmış, koyun sayısı Türkiye de %22.9 artarken Samsun da %1.0 azalmış, keçi sayısı Türkiye de %56.5 artarken Samsun da %64.1 artmış, kümes hayvanı sayısı Türkiye de %10.2 artarken Samsun da %142.4 oranında artmıştır. Samsun ilinin döneminde erkek dana ve buzağı sayısı payının %2.69 dan %2.27 ye gerilediği, dişi dana ve buzağı sayısı payının %2.66 dan %2.57 ye gerilediği, inek sayısı payının %2.73 ten %1.86 ya gerilediği, manda sayısı payının %14.34 den %12.63 e gerilediği, kümes hayvanı sayısı payının %0.55 den %1.22 ye yükseldiği görülmektedir. Yıl Bölge Dana ve buzağı: erkek Dana ve buzağı: dişi Tosun: 1-2 yaş Düve: 1-2 yaş İnek: 2 yaş ve üzeri Boğa ve öküz:2 yaş ve üzeri Manda Koyun Keçi At, katır ve eşek Kümes hayvanı ,180,941 1,271,492 1,157,956 1,502,860 4,446, , ,900 25,201,155 6,609, , ,799, ,235,896 1,316,708 1,238,236 1,663,487 4,591, , ,965 25,304,325 6,517, , ,917, ,283,516 1,361,690 1,268,426 1,636,421 4,814, , ,516 25,616,912 6,643, , ,402, ,293,794 1,402,483 1,290,300 1,662,795 4,868, ,124 84,705 25,462,293 6,286, , ,548, ,307,168 1,349,610 1,269,173 1,629,754 4,700, ,823 86,297 23,974,591 5,593, , ,043, ,298,862 1,356,212 1,199,165 1,569,942 4,765, ,319 87,207 21,749,508 5,128, , ,082, Türkiye 1,367,343 1,429,623 1,296,793 1,731,613 5,029, ,749 84,726 23,089,691 6,293, , ,972, ,549,310 1,603,287 1,366,461 1,811,318 5,489, ,609 97,632 25,031,565 7,277, , ,498, ,669,770 1,726,898 1,571,586 2,051,611 6,253, , ,435 27,425,233 8,357, , ,505, ,757,005 1,810,495 1,626,388 2,061,910 6,455, , ,591 29,284,247 9,225, , ,202, ,719,248 1,741,094 1,572,342 1,989,394 6,413, , ,826 31,115,190 10,347, , ,029, ,708,101 1,710,749 1,576,544 1,936,338 6,379, , ,766 31,507,934 10,416, , ,332, ,750,982 1,756,885 1,634,111 2,012,106 6,259, , ,073 30,983,933 10,345, , ,541, /2015 Değ.(%) 2.5% 2.7% 3.7% 3.9% -1.9% -2.3% 6.2% -1.7% -0.7% -3.3% 5.4% 2016/2004 Değ.(%) 48.3% 38.2% 41.1% 33.9% 40.8% 30.8% 36.7% 22.9% 56.5% -53.4% 10.2% ,726 33,799 34,100 39, ,606 16,204 14, ,974 12,605 16,643 1,672, ,249 32,375 32,285 41, ,427 18,891 13, ,671 10,718 16,403 1,964, ,787 36,336 31,361 41, ,349 17,931 12, ,153 10,864 15,160 2,459, ,271 36,974 29,959 42, ,714 13,182 8, ,117 7,295 16,464 2,602, ,995 37,672 29,985 43, ,169 24,931 8, ,800 7,940 16,171 1,932, ,924 37,362 25,977 43, ,123 20,974 10, ,371 5,222 14,468 1,981, Samsun 37,639 40,320 26,170 48, ,803 12,259 11, ,854 12,615 11,710 2,715, ,510 46,595 31,156 52, ,889 12,431 13, ,447 14,001 10,913 3,142, ,163 52,639 39,256 58, ,768 16,137 14, ,127 20,002 9,695 3,241, ,207 48,815 36,352 52, ,181 13,308 14, ,029 20,019 9,403 2,542, ,855 44,369 34,687 49, ,950 11,326 16, ,726 21,560 8,259 3,223, ,129 41,504 39,452 47, ,674 9,222 17, ,866 21,302 8,429 4,496, ,795 45,161 36,844 49, ,516 8,757 17, ,256 20,685 8,311 4,054, /2015 Değ.(%) 7.2% 8.8% -6.6% 3.3% -1.8% -5.0% 5.3% -2.5% -2.9% -1.4% -9.8% 2016/2004 Değ.(%) 25.4% 33.6% 8.0% 25.7% -4.2% -46.0% 20.4% -1.0% 64.1% -50.1% 142.4% 2004 Samsun 2.69% 2.66% 2.94% 2.61% 2.73% 3.18% 14.34% 0.71% 0.19% 2.51% 0.55% 2016 Pay % 2.27% 2.57% 2.25% 2.45% 1.86% 1.31% 12.63% 0.58% 0.20% 2.68% 1.22% Kaynak: TÜİK, (baş) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 269

276 İLLERE GÖRE CANLI HAYVANLAR (2016) 2016 yılında Samsun, 39 Bin 795 baş erkek dana ve buzağı sayısı ile 11 inci sırada, 45 Bin 161 baş dişi dana ve buzağı sayısı ile 8 inci sırada, 36 Bin 844 baş tosun ile 14 üncü sırada, 49 Bin 381 baş düve sayısı ile 8 inci sırada, 116 Bin 516 baş inek sayısı ile 15 inci sırada, 8 Bin 757 baş boğa ve öküz ile 25 inci sırada, 17 Bin 944 baş manda sayısı ile 1 inci sırada, 178 Bin 256 baş koyun sayısı ile 53 üncü sırada, 20 Bin 685 baş keçi sayısı ile 65 inci sırada, 4 Milyon 54 Bin baş kümes hayvanı sayısı ile 21 inci sırada yer almaktadır. Sn Bölge Dana ve buzağı: erkek(baş) Dana ve buzağı: dişi(baş) Tosun: 1-2 yaş (baş) Düve: 1-2 yaş (baş) İnek: 2 yaş ve üzeri(baş) Boğa ve öküz: 2 yaş ve üzeri (baş) Manda (baş) Koyun (baş) Keçi (baş) At, katır ve eşek (baş) Kümes hayvanı (baş) Türkiye 1,750,982 1,756,885 1,634,111 2,012,106 6,259, , ,073 30,983,933 10,345, , ,541,262 1 Konya 107,343 99,294 94, , ,992 32, ,826, ,681 8,705 12,494,818 2 Erzurum 80,484 87,535 67,829 94, ,992 33,126 1, ,266 88,687 10, ,203 3 Balikesir 74,128 71,989 52,998 72, ,585 6,504 3, , ,574 6,485 30,745,548 4 Izmir 70,918 63,579 51,999 79, ,151 12, , ,046 9,110 19,802,883 5 Kars 52,968 53,340 28,849 41, ,806 39, ,541 34,386 12, ,763 6 Aydin 45,827 51,200 33,205 50, ,330 6, , ,317 10,918 3,513,452 7 Ardahan 42,292 47,359 28,753 69, ,826 14, ,084 3,652 8, ,641 8 Samsun 39,795 45,161 36,844 49, ,516 8,757 17, ,256 20,685 8,311 4,054,062 Samsun Sıra Diyarbakır 41,540 42,618 51,403 58, ,618 33,897 13, , ,722 8, , Afyonkarahisar 40,708 41,592 47,151 45, ,543 19,244 5, ,416 55,662 5,268 17,401, Tokat 34,920 40,058 27,830 41, ,637 5,440 9, ,043 62,132 5, , Mus 38,602 37,796 31,129 36, ,349 19,491 7, , ,631 5, , Agri 39,375 36,760 41,934 42, ,892 26, ,252,728 85,279 6, , Denizli 32,583 35,661 18,572 44, ,154 2, , ,782 3,409 4,274, Ankara 54,814 35,619 93,598 46, ,220 21,696 1, , ,137 3,721 14,007, Kayseri 31,939 34,408 42,242 45, ,156 10,873 5, ,783 70,287 4,457 3,701, Sivas 27,874 32,165 20,207 33, ,708 7,697 4, ,939 77,281 2, , Kastamonu 26,665 31,789 22,360 32, ,074 14,022 1,542 69,018 30,372 5, , Çanakkale 28,856 28,037 20,056 26,785 99,315 2, , ,750 3,564 6,186, Çorum 25,351 27,911 22,077 35,143 91,433 8,803 2, ,640 50,997 4,240 5,396, Mugla 27,437 27,603 17,336 30,950 97,667 7, , ,768 6, , Burdur 26,450 27,551 14,454 28,123 98,126 3, , ,989 1, , Manisa 28,354 26,433 19,585 30,818 96,727 5, , ,368 4,253 39,492, Yozgat 25,931 25,659 22,663 36,324 81,085 11,770 2, ,121 61,185 2, , Kütahya 23,023 24,600 16,277 27,420 77,022 3,734 3, , ,619 7,659 1,582, Bursa 24,791 24,561 19,974 31,678 81,084 2,683 1, , ,310 3,629 11,191, Antalya 24,497 24,211 16,339 22,585 68,706 4, , ,578 4, , Adana 20,352 22,535 33,813 25,690 99,621 14, , ,880 3,561 4,221, Edirne 18,187 22,247 9,579 19,635 79,326 1, ,403 55,602 1, , Bolu 18,592 21,971 12,841 25,512 56,072 1,954 1,686 98,323 31, ,629, Usak 25,666 21,568 6,687 17,391 51,519 1, ,642 47,949 2,728 8,773, Kırklareli 20,374 21,218 13,078 22,354 63,467 1,216 1, ,926 60,982 1, , Tekirdağ 22,510 20,628 12,979 19,395 62,658 1,225 1, ,088 62,311 1, , Isparta 20,508 20,116 16,658 24,093 62,122 4, , ,593 2, , Amasya 20,457 19,366 37,846 23,219 71,196 9,203 4, ,553 61,059 2,334 1,431, Kahramanmaraş 21,315 19,161 21,767 21,949 79,683 14, , ,356 4,722 1,135, Bingöl 18,500 19,024 11,694 12,017 43,789 19, , ,805 4,337 1,832, Sakarya 16,805 18,180 17,479 19,641 67,321 8,084 1,229 43,333 16, ,146, Aksaray 15,374 17,953 13,381 21, ,336 1, ,221 58,450 1, , Hatay 16,050 17,220 16,365 20,496 47,042 6, , ,066 3,734 1,022, Malatya 15,663 17,097 20,802 23,463 56,834 2, ,644 60,347 3,338 3,380, Ordu 15,445 16,247 10,631 13,742 62,138 4,781 1, ,211 2,397 2, , Eskişehir 15,013 15,621 16,856 17,576 61,916 4, , ,604 6,325 4,390, Çankırı 14,092 15,044 19,345 19,262 54,913 3,601 1,195 91,527 22,551 2,018 3,236, Van 20,466 14,622 18,813 19,401 70,372 18, ,417, ,588 8, ,186 Kaynak: TÜİK, sıralama dana ve buzağı (dişi) sayısına göre yapılmış ve İlk 45 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 270

277 HAYVANSAL ÜRÜNLER Samsun un 2002 yılında %2.79 olan inek sütü üretim payı 2016 yılında %1.68 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %12.81 olan manda sütü üretim payı 2016 yılında %13.92 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.77 olan koyun sütü üretim payı 2016 yılında %0.71 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.23 olan keçi sütü payı 2016 yılında %0.21 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %2.17 olan bal üretim payı 2016 yılında %0.96 olarak gerçekleşmiştir döneminde İnek sütü miktarı Türkiye de %124.1 oranında artarken, Samsun da %34.6 oranında artmış, manda sütü miktarı Türkiye de %23.9 oranında artarken, Samsun da %34.7 oranında artmış, koyun sütü miktarı Türkiye de %76.5 oranında artarken Samsun da %63.4 oranında artmış, keçi sütü miktarı Türkiye de %128.7 oranında artarken, Samsun da %104.3 oranında artmış, Bal üretimi Türkiye de %41.8 oranında artarken, Samsun da %37.6 oranında azalmıştır. Yıl Bölge Adı İnek Sütü Manda Sütü Koyun Sütü Keçi Sütü Bal ,490,634 50, , ,622 74, ,514,138 48, , ,136 69, ,609,326 39, , ,087 73, ,026,202 38, , ,759 82, ,867,302 36, , ,759 83, ,279,339 30, , ,487 73, ,255,176 31, , ,570 81,364 Türkiye ,583,313 32, , ,210 82, ,418,544 35, , ,811 81, ,802,428 40, , ,588 94, ,977,837 46,989 1,007, ,429 89, ,655,009 51,947 1,101, ,743 94, ,867,419 54,687 1,113, , , ,933,520 62,761 1,177, , , ,786,263 63,085 1,160, , , /2015 Değişim (%) -0.9% 0.5% -1.4% -0.4% -1.8% 2016/2002 Değişim (%) 124.1% 23.9% 76.5% 128.7% 41.8% ,239 6,522 5, , ,538 7,694 6, , ,529 4,170 6, , ,548 3,907 6, , ,162 3,847 6, , ,185 2,229 6, , ,869 3,125 5, ,136 Samsun ,094 3,863 3, , ,177 5,264 5, , ,103 5,580 5, , ,635 6,309 7, , ,184 6,735 7, , ,192 8,147 8,327 1, ,714 8,873 8,511 1, ,534 8,782 8,235 1,005 1, /2015 Değişim (%) 1.0% -1.0% -3.2% -5.0% 2.0% 2016/2002 Değişim (%) 34.6% 34.7% 63.4% 104.3% -37.6% 2002 Samsun 2.79% 12.81% 0.77% 0.23% 2.17% 2016 Pay % 1.68% 13.92% 0.71% 0.21% 0.96% Kaynak: TÜİK, (ton) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 271

278 İLLERE GÖRE HAYVANSAL ÜRÜNLER (2016) 2016 yılında Samsun, 281 Bin 534 ton inek sütü üretimi ile 17 nci sırada, 8 Bin 782 ton manda sütü üretimi ile 1 inci sırada, 8 Bin 235 ton koyun sütü üretimi ile 45 inci sırada, Bin 5 ton keçi sütü üretimi ile 60 ıncı sırada, Bin 12 ton bal üretimi ile 24 üncü sırada yer almıştır. Sn Bölge İnek sütü (ton) Manda sütü (ton) Koyun sütü (ton) Keçi sütü (ton) Bal (ton) Türkiye 16,786,263 63,085 1,160, , ,727 1 Konya 971, ,859 11, Izmir 877, ,015 8,470 2,742 3 Erzurum 729, ,876 4,175 1,610 4 Balikesir 678,499 2,235 25,599 10,593 3,105 5 Kars 613, ,575 1,027 1,151 6 Aydin 434, ,884 4,903 3,958 7 Sivas 409,223 2,478 13,326 3,785 2,861 8 Afyonkarahisar 371,162 2,607 17,536 1, Diyarbakır 348,363 6,619 31,712 12,351 1, Burdur 341,292-7,595 7, Denizli 333, ,536 9,464 1, Aksaray 331, ,128 2, Kayseri 318,286 2,232 26,881 3, Kastamonu 302, , Çanakkale 301, ,594 14,540 1, Mus 296,080 3,035 32,549 9, Samsun 281,534 8,782 8,235 1,005 1,012 Samsun Sıra Mugla 269,332-5,243 10,012 15, Niğde 262, ,919 4, Tokat 254,819 3,060 10,248 2, Edirne 252, ,754 1, Ankara 251, ,817 4, Agri 250, ,381 3, Çorum 249,131 1,093 6,125 1, Adana 248, ,517 18,236 9, Bursa 243, ,605 4, Kahramanmaraş 241, ,357 11, Manisa 236, ,137 6, Ardahan 231, , Sanliurfa 224, ,062 9,711 1, Yozgat 219,881 1,255 9,073 2, Kütahya 219,534 1,206 9,770 3, Tekirdağ 205, ,287 3, Kırklareli 197, ,073 2, Isparta 187, ,624 9, Antalya 185, ,326 37,495 2, Elazığ 185, ,725 4, Eskişehir 181, ,544 3, Gaziantep 180, ,542 10, Sakarya 176, , Trabzon 173, , , Usak 173,831-11,530 1, Amasya 164,874 1,614 5,621 2, Malatya 161,146-11,651 3, Ordu 156, , ,278 Kaynak: TÜİK, sıralama inek sütü miktarına göre yapılmış ve İlk 45 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 272

279 ORMAN VARLIĞI Türkiye 78 milyon hektarlık alanıyla, ekolojik bakımdan zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu zenginlik içerisinde ormanlar da tür ve kompozisyon olarak önemli bir yer tutmaktadır yılı itibarıyla yapılan tespitlere göre ormanlık alanlar, ülke alanının %28,6 sını kaplamaktadır. Bu alanlara ağaçsız orman alanları dahil edilmemiştir. TÜRKİYE ORMAN ALANLARI DAĞILIMI ( ) (HEKTAR) Yıllar Toplam Koru ormanı Pay Baltalık ormanı Pay ,199,296 10,934,607 54% 9,264,689 46% ,763,248 14,418,340 69% 6,344,908 31% ,188,747 15,439,595 73% 5,749,152 27% ,389,783 16,305,210 76% 5,084,573 24% ,537,091 16,662,379 77% 4,874,712 23% ,678,134 17,260,592 80% 4,417,542 20% ,342,935 19,619,718 88% 2,723,217 12% 2015/1973 Değişim (%) 10.6% 79.4% -70.6% Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü, (Hektar) SAMSUN ORMAN ALANI DEĞİŞİMİ 2012 yılında toplam orman alanı payı %1.79 olan Samsun ilinin 2015 yılında payı %1.74 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Hektar Orman Alanı Toplam Normal Boşluklu Kapalı Türkiye ,342,935 12,704,148 9,638,787 Değişim % 3.07% 9.91% -4.75% Samsun , ,653 71,168 Değişim % 0.00% -0.01% 0.01% % 2.75% 0.70% Samsun Pay % % 2.50% 0.74% Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü, (Hektar) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 273

280 İLLER BAZINDA ORMAN ALANLARININ DAĞILIMI (2015) Samsun 2015 yılı itibariyle toplam 388 Bin 821 hektar orman alanı ile %1.74 paya, 317 Bin 653 hektarlık normal orman alanı ile %2.50 paya, 71 Bin 168 hektar boşluklu kapalı orman alanı ile %0.74 paya sahiptir. Samsun ilinin toplam alanının %39.9 u orman alanıdır. Türkiye de nüfus başına ortalama 2 Bin 838 metrekare orman alanı düşerken Samsun da bu rakam 3 Bin 38 metrekaredir. Samsun toplam orman alanı bakımından 21 inci sırada, kişi başına düşen orman alanı bakımından 47 nci sıradadır. Toplam Normal Boşluklu Kapalı İl Genel Alanı Orman (%) Nüfus Nüfus Başına orman (m²) Türkiye 22,342,935 12,704,148 9,638,787 78,004, % 78,741,053 2,838 1 Antalya 1,146, , ,192 2,061, % 2,288,456 5,008 2 Kastamonu 892, , ,939 1,339, % 372,633 23,940 3 Mersin 840, , ,441 1,563, % 1,745,221 4,816 4 Muğla 830, , ,773 1,227, % 908,877 9,136 5 Balıkesir 649, , ,974 1,460, % 1,186,688 5,470 6 Kütahya 639, , ,226 1,144, % 571,463 11,183 7 Denizli 588, , ,169 1,217, % 993,442 5,926 8 Adana 583, , ,195 1,417, % 2,183,167 2,674 9 Manisa 539, , ,363 1,332, % 1,380,366 3, Bolu 531, , , , % 291,095 18, Çanakkale 522, , ,328 1,000, % 513,341 10, Kahramanmaraş 521, , ,793 1,433, % 1,096,610 4, Konya 492, , ,937 3,957, % 2,130,544 2, Bursa 486, , ,918 1,079, % 2,842,547 1, Tokat 478, , , , % 593,990 8, İzmir 470, , ,166 1,182, % 4,168,415 1, Çorum 441, , ,347 1,253, % 525,180 8, Ankara 441, , ,496 2,577, % 5,270, Eskişehir 410, , ,189 1,419, % 826,716 4, Artvin 403, , , , % 168,370 23, Samsun 388, ,653 71, , % 1,279,884 3,038 Samsun Pay % 1.74% 2.50% 0.74% 1.25% 1.63% 22 Isparta 386, , , , % 421,766 9, Diyarbakır 369,993 80, ,990 1,516, % 1,654,196 2, Sinop 367, ,698 70, , % 204,133 17, Burdur 331, , , , % 258,339 12, Aydın 326, , , , % 1,053,506 3, Sivas 309, , ,814 2,819, % 618,617 4, Afyonkarahisar 286, , ,209 1,427, % 709,015 4, Karabük 275, ,236 46, , % 236,978 11, Bingöl 264,934 46, , , % 267,184 9, Giresun 258, ,486 83, , % 426,686 6, Erzurum 256,882 91, ,691 2,470, % 762,321 3, Kırklareli 254, ,328 31, , % 346,973 7, Yozgat 243, ,129 89,166 1,370, % 419,440 5, Şırnak 240,590 72, , , % 490,184 4, İstanbul 238, ,755 15, , % 14,657, Gümüşhane 234, , , , % 151,449 15, Bilecik 228, ,408 93, , % 212,361 10, Tunceli 224, , , , % 86,076 26, Uşak 223, , , , % 353,048 6, Amasya 220, , , , % 322,167 6, Siirt 214,020 54, , , % 320,351 6, Erzincan 212,216 49, ,566 1,179, % 222,918 9, Sakarya 208, ,426 19, , % 953,181 2, Hatay 208, ,699 62, , % 1,533,507 1,357 Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü, Sıralama toplam orman alanına göredir. 45 İl listelenmiştir. (Hektar) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 274

281 ULAŞTIRMA İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 275

282 ULAŞTIRMA Samsun kara, deniz, hava ve demir yolları şeklinde her türlü ulaşım imkânını sunan ve Karadeniz Bölgesini iç ve batı Anadolu ya bağlayan önemli bir ulaşım merkezidir. Samsun uluslararası hava alanının tamamlanması ile ulaşım konusunda çok önemli bir merkez haline gelmiştir. İlimiz karayolu ile Samsun-Ankara, Samsun-Amasya-Tokat, Samsun-İstanbul, Samsun-Trabzon-Rize istikametleri ile yurdun her yönüne dağılım imkânına sahiptir. YOL UZUNLUKLARI döneminde il ve devlet yolu Türkiye de %4.7 oranında artarken Samsun da %2.7 oranında artmış, Demiryolu Türkiye de %16.8 oranında artarken Samsun da %0.7 oranında azalmıştır. Samsun da 2015 yılı itibariyle 796 km il ve devlet yolu, 148 km demiryolu bulunmaktadır. Samsun ilinin 2002 yılında demiryolu payı %1.72 oranında iken 2015 yılında %1.46 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %1.26 olan il ve devlet yolu payı 2015 yılında %1.24 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da otoyol bulunmamaktadır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % İl ve devlet yolu Otoyol Demir yolu İl ve devlet yolu Demir yolu İl ve devlet yolu Demir yolu ,368 1,775 8, % 1.72% ,491 1,832 8, % 1.71% ,814 1,662 8, % 1.71% ,939 1,667 8, % 1.71% ,764 1,908 8, % 1.71% ,912 1,908 8, % 1.71% ,023 1,922 8, % 1.69% ,219 2,036 9, % 1.63% ,785 2,080 9, % 1.54% ,930 2,119 9, % 1.53% ,255 2,127 9, % 1.53% ,496 2,127 9, % 1.52% ,754 2,155 10, % 1.47% ,278 2,159 10, % 1.46% 2015/2014 Değişim (%) 0.8% 0.2% 0.4% 0.0% 0.0% 2015/2002 Değişim (%) 4.7% 21.6% 16.8% 2.7% -0.7% Kaynak: TÜİK, (km) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 276

283 TRAFİK KAZALARI 2007 yılında 106 Bin 994 trafik kazası meydana gelen Türkiye de 2016 yılında 185 Bin 128 trafik kazası meydana gelmiştir yılında Bin 913 trafik kazasının meydana geldiği Samsun ilinde 2016 yılında 3 Bin 668 trafik kazası meydana gelmiştir döneminde trafik kazası sayısı Türkiye de %73.0 oranında artarken Samsun da %91.7 oranında artmış, yaralı sayısı Türkiye de %60.7 oranında artarken Samsun da %63.0 oranında artmış, bir milyon nüfusta trafik kazası sayısı Türkiye de %53.0 oranında artarken, Samsun ilinde %81.8 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre trafik kazası sayısı Türkiye de %1.2 oranında artarken Samsun da %0.4 oranında artmış, yaralı sayısı Türkiye de %0.2 oranında azalırken Samsun da %1.0 oranında azalmış, bir milyon nüfusta trafik kazası sayısı Türkiye de %0.2 oranında azalırken, Samsun ilinde %0.9 oranında artmıştır. Yıl Bölge Kaza Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Bir Milyon Araç Başına Bir Milyon Özel Otomobil Başına Bir Milyon Nüfusta Trafik Bir Milyon Nüfusta Trafik Kazalarında Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Kaza Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı ,994 5, , , ,211 1, , ,212 4, , , ,141 1, , ,121 4, , , ,388 1, , ,804 4, , , ,032 1, , ,845 3, , , ,344 1, ,186 Türkiye ,552 3, , , ,996 2, , ,306 3, , , ,603 2, , ,512 3, , , ,917 2, , ,011 7, , , ,748 2, , ,128 7, , , ,843 2, , /2015 Değişim 1.2% -3.1% -0.2% -8.2% -5.4% -9.3% -6.6% -0.2% -5.2% -1.6% 2016/2007 Değişim 73.0% 45.8% 60.7% -9.9% -0.8% -16.7% -8.1% 53.0% 28.2% 42.1% , , ,896 1,766 45,450 1, , , , ,856 1,423 42,885 1, , , , ,291 1,139 43,450 1, , , , , ,591 1, , Samsun 2, , , ,338 1, , , , , ,729 2, , , , , ,314 2, , , , , ,304 2, , , , ,447 1,223 44,236 2, , , , ,092 1,005 40,481 2, , /2015 Değişim 0.4% -11.1% -1.0% -16.1% -6.6% -17.8% -8.5% -0.9% -12.7% -2.2% 2016/2007 Değişim 91.7% 4.1% 63.0% -35.4% 1.0% -43.1% -10.9% 81.8% -1.7% 54.5% % 2.92% 1.99% 191% 130% 228% 156% 103% 168% 114% % 2.93% 2.03% 192% 133% 228% 158% 106% 171% 117% % 2.43% 1.99% 159% 130% 187% 153% 108% 140% 115% % 2.03% 2.02% 133% 132% 156% 156% 109% 118% 119% Samsun % 2.22% 1.87% 146% 123% 171% 144% 104% 133% 112% Pay % 2.43% 1.92% 160% 127% 186% 148% 110% 146% 116% % % 2.14% 1.82% 142% 121% 164% 140% 106% 131% 111% % 1.96% 1.97% 129% 130% 149% 150% 115% 120% 121% % 2.27% 2.03% 150% 134% 172% 154% 123% 140% 125% % 2.08% 2.02% 137% 133% 156% 151% 122% 129% 124% Kaynak: TÜİK, Ölü sayıları 2015 itibariyle trafik kazasında yaralanıp sağlık kuruluşuna sevk edilenlerden kazanın sebep ve tesiriyle 30 gün içinde ölenleri de kapsamaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 277

284 İLLER İTİBARİYLE TRAFİK KAZALARI Samsun ili 2016 yılında trafik kazası sayısı bakımından 3 Bin 668 kaza ile 16 ncı sırada, trafik kazalarında ölen insan sayısı bakımından 152 kişi ile 14 üncü sırada, trafik kazalarında yaralı sayısı bakımından da 6 Bin 124 yaralı ile 16 ncı sırada yer almaktadır. Samsun ilinin trafik kazası sayısı payı %1.98 oranında, trafik kazalarında ölen insan sayısı payı %2.08 oranında, trafik kazalarında yaralanan insan sayısı payı %2.02 oranındadır yılında Türkiye de yaklaşık her 25 trafik kazasında bir kişi hayatını kaybederken Samsun da her 24 kazada bir kişi hayatını kaybetmiştir yılında Türkiye de kaza başına ortalama 1.64 kişi yaralanırken Samsun da kaza başına yaralı sayısı 1.67 kişi olmuştur yılında bir milyon nüfusta trafik kazalarında ölü sayısı Samsun da 117 kişi iken Türkiye ortalaması 91 kişi, bir milyon nüfusta trafik kazalarında yaralı sayısı Samsun da 4 Bin 726 kişi iken Türkiye ortalaması 3 Bin 806 kişi, bir milyon nüfusta trafik kazası sayısı Samsun da 2 Bin 830 adet iken, Türkiye ortalaması 2 Bin 319 adet, bir milyon araç başına ölü sayısı Samsun da 474 kişi iken Türkiye ortalaması 346 kişidir. Sn Bölge Adı Kaza Ölü Yaralı Bir Milyon Bir Milyon Özel Bir Milyon Bir Milyon Nüfusta Ölü Kaza Sayısı Sayısı Sayısı Araç Başına Otomobil Başına Nüfusta Trafik Kazalarında Sayısı Sayısı Ölü Yaralı Ölü Yaralı Trafik Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Başına Başına Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Kaza Sayısı Kaza Yaralı Türkiye 185,128 7, , , ,843 2, , İstanbul 16, , , ,576 1, , Ankara 12, , , ,120 2, , Izmir 10, , , ,707 2, , Antalya 7, , , ,316 3, , Konya 7, , ,203 1,012 37,561 3, , Bursa 6, , , ,503 2, , Mersin 6, , ,752 1,036 38,252 3, , Adana 5, , , ,557 2, , Manisa 4, , ,848 1,186 37,831 3, , Kocaeli 4, , , ,577 2, , Mugla 4, , , ,567 4, , Balikesir 4, , ,322 1,113 35,664 3, , Hatay 4, , , ,694 2, , Kayseri 3, , , ,375 2, , Gaziantep 3, , , ,681 1, , Samsun 3, , ,092 1,005 40,481 2, , Samsun pay % 1.98% 2.08% 2.02% 132.5% 155.8% 150.8% 122.0% 128.6% 124.2% 132.5% Samsun sıra Aydin 3, , , ,758 3, , Denizli 3, , , ,502 3, , Sakarya 3, , , ,348 3, , Kahramanmaraş 2, , , ,495 2, , Sanliurfa 2, , , ,903 1, , Afyonkarahisar 2, , ,863 2,110 52,770 3, , Diyarbakır 2, , ,873 1,235 85,505 1, , Eskişehir 2, , , ,889 2, , Tekirdağ 2, , , ,155 2, , Osmaniye 1, , ,528 1,148 40,663 3, , Çorum 1, , ,308 1,382 44,765 3, , Trabzon 1, , , ,980 2, , Tokat 1, , ,623 1,143 42,030 2, , Çanakkale 1, , ,060 1,191 35,563 3, , Kaynak:TÜİK,sıralama kaza sayısına göredir.ilk 30 il listelenmiştir.jandarma ve EGM kayıtlarından alınan ölümlü ve yaralanmalı kazalardır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 278

285 MOTORLU KARA TAŞITLARI Samsun da bin kişi başına otomobil sayısı 2007 yılında 67 adet iken 2016 yılında bu rakam 117 adede yükselmiş, Türkiye de bin kişi başına otomobil sayısı 2007 yılında 92 adet iken 2016 yılında bu rakam 142 adede yükselmiştir. Samsun da bin kişi başına otomobil sayısı Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir döneminde bin kişi başına otomobil sayısı Türkiye de %54.3 oranında artarken Samsun da %74.6 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre bin kişi başına otomobil sayısı Türkiye de %6.0 oranında artarken Samsun da %7.3 oranında artmıştır döneminde; Otomobil sayısı Türkiye de %74.9, Samsun da %83.0 oranında artmış, Minibüs sayısı Türkiye de %83.1, Samsun da %33.7 oranında artmış, otobüs sayısı Türkiye de %75.8, Samsun da %31.3 oranında artmış, Kamyonet sayısı Türkiye de %234.4, Samsun da %209.5 oranında artmış, Kamyon sayısı Türkiye de %98.6, Samsun da %48.1 oranında artmış, traktör sayısı Türkiye de %43.1, Samsun da %27.4 oranında artmıştır. Yıl Bölge Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet Özel amaçlı taşıtlar Traktör Bin kişi başına otomobil sayısı ,472, , ,128 1,890, ,202 2,003,492 38,573 1,327, ,796, , ,934 2,066, ,217 2,181,383 35,100 1,358, ,093, , ,033 2,204, ,302 2,303,261 34,104 1,368, ,544, , ,510 2,399, ,359 2,389,488 35,492 1,404, ,113, , ,906 2,611, ,458 2,527,190 34,116 1,466, Türkiye ,648, , ,949 2,794, ,650 2,657,722 33,071 1,515, ,283, , ,885 2,933, ,950 2,722,826 36,148 1,565, ,857, , ,200 3,062, ,728 2,828,466 40,731 1,626, ,589, , ,056 3,255, ,319 2,938,364 45,732 1,695, ,317, , ,361 3,442, ,334 3,003,733 50,818 1,765, /2015 Değ.(%) 6.9% 3.3% 1.5% 5.8% 2.6% 2.2% 11.1% 4.2% 6.0% 2016/2007 Değ.(%) 74.9% 24.5% 16.5% 82.1% 13.2% 49.9% 31.7% 33.0% 54.3% ,684 10,245 1,254 33,247 8,154 21, , ,164 10,500 1,309 36,049 8,266 23, , ,222 10,710 1,316 38,503 8,255 24, , ,909 11,053 1,331 42,018 8,359 25, , ,320 11,280 1,363 45,794 8,500 27, , Samsun ,576 11,596 1,472 48,679 8,775 28, , ,195 12,026 1,393 50,835 8,953 30, , ,896 12,257 1,387 53,233 9,026 31, , ,773 12,576 1,411 57,153 9,300 33, , ,282 12,925 1,480 61,064 9,683 34, , /2015 Değ.(%) 8.2% 2.8% 4.9% 6.8% 4.1% 2.6% 8.1% 2.6% 7.3% 2016/2007 Değ.(%) 83.0% 26.2% 18.0% 83.7% 18.8% 59.4% 4.0% 20.0% 74.6% % 2.75% 0.66% 1.76% 1.12% 1.07% 1.37% 3.11% 72.83% % 2.74% 0.65% 1.74% 1.11% 1.07% 1.37% 3.11% 74.74% % 2.79% 0.65% 1.75% 1.14% 1.08% 1.33% 3.13% 75.51% % 2.86% 0.64% 1.75% 1.15% 1.07% 1.22% 3.10% 76.47% 2011 Samsun 1.30% 2.90% 0.62% 1.75% 1.17% 1.07% 1.11% 3.04% 77.06% 2012 Pay % 1.30% 2.93% 0.62% 1.74% 1.17% 1.09% 1.08% 3.00% 78.95% % 2.85% 0.63% 1.73% 1.18% 1.10% 1.11% 2.95% 79.34% % 2.87% 0.66% 1.74% 1.17% 1.12% 1.10% 2.92% 80.31% % 2.80% 0.65% 1.76% 1.16% 1.14% 1.11% 2.85% 81.34% % 2.75% 0.66% 1.76% 1.12% 1.07% 1.37% 3.11% 72.83% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 279

286 İLLER İTİBARİYLE MOTORLU KARA TAŞITLARI (2016) Samsun ili, 2016 sonu itibariyle 320 Bin 755 adet toplam motorlu araç ile %1.52 paya sahip olup 18 inci sırada, 151 Bin 282 adet otomobil ile %1.34 paya sahip olup 19 uncu sırada, 12 Bin 925 adet minibüs ile %2.79 paya sahip olup 6 ncı sırada, 49 Bin 520 adet traktör ile %2.80 paya sahip olup 8 inci sırada, 61 Bin 64 adet kamyonet ile %1.77 paya sahip olup 15 inci sırada bulunmaktadır. Samsun, 2016 sonu itibariyle bin kişi başına özel otomobil sayısı bakımından 117 araç ile Türkiye ortalaması olan 142 aracın epey altında ve 47 nci sırada bulunmaktadır sonu itibariyle Türkiye de motorlu araçların %53.7 si otomobil iken Samsun da bu oran %47.2, Türkiye de motorlu araçların %8.4 ü traktör iken Samsun da bu oran %15.4 tür. Sn Bölge Adı Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı Taşıtlar Traktör TOPLAM Bin Kişi Başına Otomobil Sayısı Türkiye 11,317, , ,361 3,442, ,334 3,003,733 50,818 1,765,764 21,090, Türkiye Dağılım 53.7% 2.2% 1.0% 16.3% 3.9% 14.2% 0.2% 8.4% 100.0% 1 İstanbul 2,644,411 85,979 45, , , ,059 6,487 22,682 3,845, Ankara 1,297,145 23,869 17, ,898 75,439 43,586 6,006 52,240 1,777, Izmir 694,464 14,615 15, ,025 39, ,461 2,912 61,301 1,276, Antalya 448,577 13,129 10, ,615 22, ,547 2,072 45, , Bursa 436,504 13,351 8, ,536 27,131 88,351 1,679 60, , Konya 329,142 10,510 5, ,326 35, ,750 1,782 83, , Adana 303,841 10,247 4,889 94,462 20, ,533 1,167 50, , Mersin 247,101 8,064 5,543 95,569 31, ,538 1,050 33, , Kayseri 215,843 6,070 4,618 57,666 16,400 15, , , Gaziantep 209,292 12,234 4,165 78,928 17, , , , Kocaeli 209,070 8,095 7,295 68,409 22,520 25,252 1,043 16, , Manisa 201,527 7,137 7,188 64,577 15, , , , Balikesir 189,518 5,970 3,909 62,166 11, , , , Hatay 189,332 12,071 3,681 58,377 20, , , , Mugla 188,879 10,585 3,905 64,969 8, , , , Denizli 178,594 6,776 4,017 56,940 11,681 67, , , Aydin 167,159 10,034 3,104 61,163 8, , , , Eskişehir 153,086 3,492 2,672 41,377 10,161 28, , , Samsun 151,282 12,925 1,480 61,064 9,683 34, , , Samsun Dağılım 47.2% 4.0% 0.5% 19.0% 3.0% 10.7% 0.2% 15.4% 100.0% Samsun Pay 1.34% 2.79% 0.67% 1.77% 1.17% 1.14% 1.08% 2.80% 1.52% Samsun Sıra Sakarya 133,934 5,677 3,794 43,359 10,597 28, , , Tekirdağ 131,879 5,321 5,047 41,158 10,132 26, , , Kahramanmaraş 115,991 7,016 2,130 37,118 7,216 19, , , Kütahya 101,266 3,934 2,016 25,197 7,042 28, , , Sanliurfa 93,947 8,929 1,346 30,240 14,950 66, , , Trabzon 92,085 9,311 1,878 51,485 11,365 5, , Zonguldak 88,663 4,501 1,994 25,021 6,211 9, , , Çanakkale 83,120 2,379 1,987 29,910 5,598 54, , , Afyonkarahisar 81,997 4,597 1,734 30,657 9,353 38, , , Malatya 81,363 4,596 1,525 30,286 4,898 9, , , Çorum 77,426 2,658 1,202 20,108 5,597 16, , , Kaynak: TÜİK, sıralama otomobil sayısına göre yapılmıştır. İlk 30 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 280

287 HAVAYOLU I-HAVA MEYDANLARINDA İNİŞ-KALKIŞ YAPAN UÇAK SAYISI Samsun hava meydanına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısı 2004 yılında 3 Bin 389 adet iken bu rakam 2015 yılında 17 Bin 97 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısı payı 2004 yılında %0.77 oranında iken 2015 yılında bu rakam %1.17 olarak gerçekleşmiştir döneminde iniş kalkış yapan toplam uçak sayısı Samsun da %404.5 oranında artarken, Türkiye de %230.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre iniş kalkış yapan toplam uçak sayısı Samsun da %18.0 oranında artarken, Türkiye de %8.2 oranında artmıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Toplam Türk Yabancı Diğer Toplam Türk Yabancı Diğer Toplam Türk Yabancı Diğer , , ,626 50,816 3,389 3, % 1.09% 0.09% 0.49% , , ,628 62,450 3,919 3, % 0.96% 0.10% 0.71% , , ,774 71,964 4,604 3, % 0.96% 0.19% 0.70% , , ,639 69,153 5,070 4, % 0.99% 0.24% 0.57% , , ,240 81,611 5,499 4, % 1.01% 0.32% 0.48% , , ,104 85,552 7,856 6, % 1.35% 0.26% 1.00% , , , ,270 9,317 7, , % 1.14% 0.19% 1.49% ,042, , , ,230 10,614 8, , % 1.17% 0.18% 1.28% ,093, , , ,150 10,662 8, , % 1.13% 0.23% 1.07% ,223, , , ,404 11,156 9, , % 1.06% 0.21% 0.91% ,345, , , ,117 14,489 10, , % 1.07% 0.19% 2.03% ,456,673 1,066, , ,058 17,097 11, , % 1.08% 0.16% 2.60% 2015/2014 Değişim 8.2% 10.3% -2.5% 8.6% 18.0% 11.6% -17.3% 39.0% 2015/2004 Değişim 230.9% 282.5% 70.2% 297.6% 404.5% 278.9% 222.9% % Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 281

288 II-HAVA MEYDANLARINDA YOLCU SAYISI Samsun hava meydanından taşınan toplam yolcu sayısı 2004 yılında 294 Bin 716 kişi iken, 2015 yılında bu rakam 1 Milyon 713 Bin 247 olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanında taşınan toplam yolcu sayısı payı 2004 yılında %0.66 oranında iken 2015 yılında bu rakam %0.95 olarak gerçekleşmiştir döneminde hava meydanı toplam yolcu sayısı Samsun da %481.3 oranında artarken, Türkiye de %304.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre hava meydanı toplam yolcu sayısı Samsun da %12.6 oranında artarken, Türkiye de %9.3 oranında artmıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % TOPLAM İÇ HAT DIŞ HAT Toplam İÇ HAT DIŞ HAT Toplam İÇ HAT DIŞ HAT Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden ,789,140 7,286,286 7,141,683 15,056,297 15,304, , , ,764 24,363 27, % 1.67% 1.69% 0.16% 0.18% ,525,727 10,077,446 9,865,246 17,041,275 17,541, , , ,588 31,568 30, % 1.62% 1.61% 0.19% 0.18% ,778,131 13,421,072 13,223,378 15,980,263 16,153, , , ,913 33,487 33, % 1.58% 1.54% 0.21% 0.21% ,463,286 14,796,631 14,513,702 18,384,006 18,768, , , ,975 36,819 33, % 1.67% 1.64% 0.20% 0.18% ,968,329 16,368,885 16,520,708 20,541,167 21,537, , , ,695 38,295 38, % 1.64% 1.57% 0.19% 0.18% ,742,075 18,225,246 18,285,342 20,664,287 21,567, , , ,262 44,241 42, % 2.16% 2.11% 0.21% 0.20% ,800,392 25,360,682 25,214,744 25,778,756 26,446, , , ,656 33,601 32, % 1.79% 1.74% 0.13% 0.12% ,620,469 29,292,524 28,965,800 29,510,537 29,851,608 1,155, , ,416 44,462 46, % 1.85% 1.81% 0.15% 0.16% ,351,620 32,337,929 32,383,387 32,720,687 32,909,617 1,237, , ,220 43,564 42, % 1.82% 1.74% 0.13% 0.13% ,430,421 38,093,932 38,054,594 36,550,858 36,731,037 1,332, , ,933 37,032 36, % 1.68% 1.63% 0.10% 0.10% ,720,234 42,713,730 42,702,436 40,007,120 40,296,948 1,522, , ,381 38,241 37, % 1.71% 1.67% 0.10% 0.09% ,074,531 48,535,881 48,505,329 42,070,629 41,962,692 1,713, , ,016 37,758 36, % 1.71% 1.67% 0.09% 0.09% 2015/2014 Değ. 9.3% 13.6% 13.6% 5.2% 4.1% 12.6% 13.5% 13.2% -1.3% -4.4% 2015/2004 Değ % 566.1% 579.2% 179.4% 174.2% 481.3% 580.3% 569.9% 55.0% 31.6% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 282

289 III-HAVA MEYDANLARINDA YÜK TAŞIMA Samsun hava meydanından taşınan yük miktarı 2004 yılında toplam 4 Bin 915 ton iken, 2015 yılında bu rakam 15 Bin 568 ton olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanı yük payı 2004 yılında %0.44 oranında iken 2015 yılında bu rakam %0.51 olarak gerçekleşmiştir döneminde hava meydanı toplam yük miktarı Samsun da %216.7 oranında artarken, Türkiye de %172.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre hava meydanı yük miktarı Samsun da %6.8 oranında artarken, Türkiye de %6.2 oranında artmıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Toplam İÇ HAT DIŞ HAT Toplam İÇ HAT DIŞ HAT Toplam İÇ HAT DIŞ HAT Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden ,126, , , , ,820 4,915 1,656 1, % 1.25% 1.36% 0.20% 0.15% ,249, , , , ,399 4,383 1, % 1.15% 0.63% 0.20% 0.14% ,279, , , , ,190 5,758 2,424 1, % 1.31% 0.87% 0.21% 0.17% ,447, , , , ,222 6,599 2,418 2,236 1, % 1.24% 1.13% 0.20% 0.17% ,534, , , , ,195 7,017 2,624 2,510 1, % 1.33% 1.24% 0.18% 0.15% ,597, , , , ,331 8,973 3,539 3, % 1.56% 1.66% 0.17% 0.14% ,021, , , , ,492 9,918 3,871 4,038 1, % 1.39% 1.46% 0.15% 0.12% ,249, , , , ,569 11,741 4,856 4,623 1,222 1, % 1.57% 1.50% 0.16% 0.12% ,249, , , , ,619 12,635 5,345 5,130 1,160 1, % 1.69% 1.61% 0.16% 0.11% ,595, , , , ,498 13,412 5,783 5,692 1, % 1.56% 1.53% 0.12% 0.09% ,892, , , ,696 1,107,444 14,579 6,338 6,322 1, % 1.56% 1.56% 0.11% 0.08% ,072, , ,617 1,039,964 1,161,540 15,568 6,733 6,949 1, % 1.55% 1.59% 0.10% 0.07% 2015/2014 Değ. 6.2% 7.2% 7.7% 6.7% 4.9% 6.8% 6.2% 9.9% -2.5% -1.0% 2015/2004 Değ % 227.2% 236.4% 159.6% 151.0% 216.7% 306.6% 293.0% 28.0% 24.6% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 283

290 DENİZCİLİK I-SAMSUN LİMAN BAŞKANLIĞI LİMANLARA UĞRAYAN GEMİ SAYILARI 2004 yılında Bin 481 adet geminin uğradığı Samsun a 2016 yılında 2 Bin 349 adet gemi uğramıştır. Samsun liman başkanlığına uğrayan gemi sayısı payı 2004 yılında %1.99 iken 2016 yılında %3.30 oranında gerçekleşmiştir döneminde Samsun liman başkanlığı uğrayan gemi sayısı %58.6 oranında artarken Türkiye de bu oran %4.4 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre limana uğrayan gemi sayısı Samsun da %14.9 oranında azalırken, Türkiye de %3.3 oranında azalmıştır. Yıllar GEMİ SAYISI Gros Ton Samsun Samsun Pay % Türkiye Samsun Samsun Pay % Türkiye , % 74,508 5,962, % 317,724, , % 72,984 6,212, % 337,016, , % 75,347 6,911, % 377,138, , % 78,681 7,446, % 441,053, , % 81,100 7,730, % 489,080, , % 80,447 8,040, % 496,744, , % 74,115 9,408, % 551,595, , % 75,134 10,252, % 607,173, , % 75,875 11,451, % 660,383, , % 76,130 11,217, % 683,815, , % 74,766 13,512, % 698,505, , % 73,685 13,272, % 747,539, , % 71,220 11,847, % 748,913, /2015 Değişim (%) -14.9% -3.3% -10.7% 0.2% 2016/2004 Değişim (%) 58.6% -4.4% 98.7% 135.7% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 284

291 II-SAMSUN LİMANLARINDA YILLAR İTİBARİYLE YÜK ELLEÇLEME Türkiye limanlarında toplam 430 Milyon 201 Bin ton yükün elleçlendiği 2016 yılında Samsun limanlarında 10 Milyon 3 Bin ton yük elleçlenmiştir. Samsun limanlarının toplam yük elleçleme payı 2002 yılında %2.02 iken 2016 yılında bu oran %2.33 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam yük elleçleme miktarı Samsun ilinde %160.6 oranında artarken Türkiye deki %126.2 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam yük elleçleme miktarı Samsun da %2.3 oranında azalırken, Türkiye de %3.3 oranında azalmıştır. Yıllar SAMSUN TÜRKİYE Samsun Pay % ,839, ,152, % ,316, ,906, % ,342, ,535, % ,130, ,353, % ,340, ,466, % ,718, ,274, % ,474, ,603, % ,691, ,436, % ,283, ,689, % ,272, ,360, % ,910, ,426, % ,552, ,930, % ,358, ,120, % ,776, ,036, % ,003, ,201, % 2016/2015 Değişim (%) -2.3% -3.3% 2016/2002 Değişim (%) 160.6% 126.2% Kaynak: (TON) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 285

292 III-RO-RO GEMİLERİ VE DÜZENLİ HATLARDA ARAÇ TAŞIMA Samsun Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayılarının payına baktığımızda 2003 yılında 14 Bin 582 araç ile %6.62 paya sahip olan hatların, 2016 yılında 9 Bin 621 araç ile %2.13 paya sahip olduğu görülmektedir. Samsun Ro-Ro hatları en yüksek araç taşıma payı 2005 yılında %9.75 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Ro-Ro hatlarında en fazla araç taşıması 2007 yılında 29 Bin 598 adet ile gerçekleşmiştir döneminde Ro-Ro gemileri ile düzenli hatlarda taşınan araç sayısı Türkiye de %3.5 oranında artarken, Samsun hatlarında taşınan araç sayısı %56.6 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayısı Türkiye de %3.8 oranında azalırken, Samsun hatlarında %66.8 oranında azalmıştır yılında Samsun-Kavkaz hattında 150 araç, Samsun-Novorossısky hattında 3 Bin 447 araç, Samsun-Tuapse hattında 116 araç Samsun-Gelincik hattında 5 Bin 908 araç taşınmıştır yılında Türkiye de Ro-Ro hatları ile toplam 451 Bin 672 araç taşınmıştır. Yıllar Kavkaz Novorossısky Tuapse Gelincik Samsun Toplam Samsun Pay (%) TÜRKİYE ,582 14, % 220, ,090 21, % 263, ,781 26, % 274, ,120 27, % 291, ,598 29, % 348, ,148 21, % 330, ,280 9, % 266, ,145 15, % 322, ,383 10,742 12, % 330, ,236 7,670 8, % 348, ,682 2,964 3,634 22, % 436, ,491 4,687 6,821 28, % 465, ,297 4,382 13,853 28, % 469, , ,908 9, % 451, /2015 Değişim (%) -66.0% -66.5% -97.4% -57.4% -66.8% -3.8% 2016/2013 Değişim (%) -83.2% -76.5% -96.1% 62.6% -56.6% 3.5% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 286

293 IV-RO-RO GEMİ İSTATİSTİKLERİ (2016) 2016 yılında Türkiye de toplam 2 Bin 412 Ro-Ro gemisi ile 451 Bin 672 araç taşınmıştır. Samsun hatlarında toplam 141 gemi ile 9 Bin 621 araç taşınmıştır. En fazla gemi Pendik/Haydarpaşa-Trieste hattında çalışmıştır yılında Samsun-Gelincik hattı 75 adet gemi ile %3.11 paya, Samsun-Novorossisky hattı 48 adet gemi ile %1.99 paya, Samsun-Tuapse hattı 14 adet gemi ile %0.58 paya, Samsun-Kavraz hattı 4 adet gemi ile %0.17 paya sahip olmuştur yılında Samsun Ro-Ro hatlarının toplam gemi sayısı payı %5.85 oranında, Ro-Ro gemileriyle taşınan araç sayısı payı ise %2.13 oranında gerçekleşmiştir. Hatlar RoRo Gelen Gemi Toplam Yolcu Gelen Araç Giden Araç Toplam Araç RoRo Gelen Gemi Toplam Yolcu Gelen Araç Giden Araç Toplam Araç Pendik/Haydarpaşa - Trieste 501 5,232 94,579 88, , % 3.49% 42.31% 38.74% 40.51% Mersin - Magusa ,186 11,419 11,392 22, % 15.45% 5.11% 4.99% 5.05% Taşucu - Girne ,414 14,721 15,223 29, % 58.23% 6.59% 6.67% 6.63% Taşucu-Tripoli ,080 8,904 9,457 18, % 13.38% 3.98% 4.15% 4.07% Çeşme - Trieste ,894 30,060 54, % 0.00% 11.14% 13.18% 12.17% Tuzla-Toulen 156 3,043 31,044 30,696 61, % 2.03% 13.89% 13.46% 13.67% Haydarpaşa-Ilyıchevsky ,684 9,692 19, % 0.00% 4.33% 4.25% 4.29% Ambarlı-Trıeste 117 1, ,417 6, % 0.72% 0.39% 2.37% 1.39% Mersin - Trieste ,591 18,643 36, % 0.58% 7.87% 8.17% 8.02% Zonguldak-Ilyıchevsky 76 9,016 4,958 4,007 8, % 6.01% 2.22% 1.76% 1.98% Samsun-Gelincik ,045 2,863 5, % 0.00% 1.36% 1.26% 1.31% Samsun - Novorossiysk ,574 1,873 3, % 0.06% 0.70% 0.82% 0.76% Samsun-Tuapse % 0.00% 0.03% 0.02% 0.03% Zonguldak - Skodovsk % 0.00% 0.03% 0.05% 0.04% Taşucu-Tartous % 0.04% 0.02% 0.03% 0.03% Derince-Poti % 0.00% 0.00% 0.04% 0.02% Samsun-Kavkaz % 0.00% 0.03% 0.04% 0.03% Mersin - İskenderiye % 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% Zonguldak-Sevastopol % 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% Zonguldak-Odessa % 0.02% 0.00% 0.00% 0.00% Türkiye Toplam 2, , , , ,672 Samsun Hatları Toplam ,757 4,864 9, % 0.06% 2.13% 2.13% 2.13% Kaynak: sıralama RO-RO gelen gemi sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 287

294 V-YILLAR İTİBARİYLE KONTEYNER ELLEÇLEME 2016 yılında Türkiye de elleçlemesi yapılan toplam 5 Milyon 806 Bin 875 adet konteynerin 41 Bin 937 adedi Samsun ilinde yapılmıştır döneminde elleçlenen konteyner sayısı Türkiye de %21.10 oranında artarken Samsun ilinde %62.16 oranında artmış, elleçlenen konteyner tonajı Türkiye de %19.69 oranında artarken Samsun ilinde %29.72 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre elleçlenen konteyner sayısı Türkiye de %7.8 oranında artarken Samsun ilinde %9.95 oranında azalmıştır. elleçlenen konteyner tonajı Türkiye de %9.08 oranında artarken Samsun ilinde %9.50 oranında azalmıştır. Samsun un konteyner elleçleme adet payı 2012 yılında %0.54 oranında iken 2016 yılında %0.72 oranında gerçekleşmiş, konteyner elleçleme tonaj payı 2012 yılında %0.60 oranında iken 2016 yılında %0.65 oranında gerçekleşmiştir. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY ADET TEU TON ADET TEU TON ADET TEU TON ,891,404 5,743,455 61,175, , % 0.01% 0.01% ,379,527 6,523,506 70,381,257 6,219 7, , % 0.11% 1.32% ,794,927 7,192,396 79,311,373 25,861 27, , % 0.38% 0.60% ,258,193 7,899,933 84,656,192 29,855 33,362 1,170, % 0.42% 1.38% ,508,785 8,351,122 88,138,346 43,503 48, , % 0.58% 0.70% ,382,610 8,146,398 87,025,857 46,572 54, , % 0.67% 0.78% ,806,875 8,761,974 94,928,597 41,937 52, , % 0.59% 0.65% 2016/2015 Değişim (%) 7.88% 7.56% 9.08% -9.95% -5.24% -9.50% 2016/2012 Değişim (%) 21.10% 21.82% 19.69% 62.16% 90.84% 29.72% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 288

295 ENERJİ VE MADENLER İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 289

296 ENERJİ VE MADENLER SAMSUN İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Samsun ili, Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz'e döküldükleri deltalar arasında yer almaktadır. Samsun ili kabaca Kuzey Anadolu Fayı'nın kuzeyi ve güneyinde farklı istiflenmeler gösteren iki tektonik ünite üzerinde yer alır. Ayrıca her iki ünite üzerinde de ofiyolit napları bulunur. Ülkemizdeki güncel depremleri üreten Kuzey Anadolu Fayı il alanındaki en önemli tektonik hattır. Bir diğer önemli fay da Samsun ve Ayvacık'ın güneyinden geçen KB-GD uzanımlı Erikli ters fayıdır. Samsun ili maden çeşitliliği ve rezervi bakımından sınırlı potansiyele sahiptir. İlde belirlenmiş metalik maden ve endüstriyel hammadde kaynakları kurşun-çinko ve manganez zuhurları ile tuğla-kiremit ve çimento hammaddelerdir. Kurşun-çinko zuhurları Havza ve Terme ilçelerinde yer almakta olup, ekonomik bir öneme sahip değillerdir. Ancak, Havza-Ersandıklı kurşun-çinko zuhurunda eski yıllarda açılmış iki adet arama ve üretim galerisi bulunmaktadır. Manganez zuhurları Kavak, Lâdik ve Vezirköprü ilçelerinde yer almaktadır. İldeki en önemli endüstriyel hammadde kaynağı Lâdik ilçesinde bulunan Çimento hammaddeleri sahasıdır. Bu sahalardan Lâdik Çimento fabrikası için üretim yapılmaktadır. Lâdik-Akpınar sahasında 830 milyon ton kireçtaşı, ton kil, Lâdik-Körüklüdere sahasında ton kil ve Hasanağaç sahasında ise ton tras rezervi belirlenmiştir. Bunun dışında Vezirköprü ilçesinde de ton muhtemel rezerve sahip alçıtaşı oluşumları yer almaktadır. Genel Müdürlüğümüzün çalışmaları ile Merkez ilçede yaklaşık olarak 46 milyon ton tuğla-kiremit hammaddesi varlığı saptanmıştır. İldeki bilinen bir diğer yer altı kaynağı, Eosen yaşlı çökel birimler içerisinde gözlenen linyit oluşumlarıdır. Havza ilçesinde rastlanan bu linyit oluşumları ilçede 2 sahada yatak oluşturmaktadır. Teshin amaçlı kullanılmaya elverişli bu linyit oluşumlarından Havza sahasında 1244 Kcal/kg kalori değerine sahip linyitlerin muhtemel rezervi ton, Beyviran sahasında ise 3000 Kcal/kg kalori değerine sahip ton muhtemel rezerv olarak tespit edilmiştir. İl dâhilinde bilinen jeotermal kaynaklar ise Havza ve Lâdik ilçelerinde yer almaktadır. Havza jeotermal alanındaki kuyulardan C sıcaklık ve Lt/sn debide üretim sağlanmış ve ülke ekonomisine Mwt termal güce sahip jeotermal enerji kazandırılmıştır. Lâdik- Hamamayağı jeotermal alanından ise C sıcaklık ve 91 Lt/sn debide üretim elde edilmiştir. MADEN YER TENÖR REZERV Çimento Hammaddeleri(Çmh) Ladik-Akpınar, Körüklüdere ve Hasanağaç sahaları ton rezerv. Ladik Çimento fabrikası için üretim yapılmaktadır. Kurşun-Çinko (Pb-Zn) Havza-Ersandıklı ve Terme-Kiraztepe Sahaları % 4.5 Pb+Zn (Ersandıklı sahası) 177 ton tüvenan. Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir. Manganez (Mn) Kavak (Kaya Köyü), Ladik (Ayvalı Sok.) ve % Mn Ayvalı'da 420 ton muhtemel rezerv. Vezirköprü (Elmacık) zuhurları Tuğla-Kiremit (Tğki) Merkez-Dikbayır Sahası İyi ton jeolojik rezerv. LİNYİT Saha Adı Rezerv (1000 ton) Analiz Sonuçları Eş değeri (1000 ton) Kullanım İşletme Görünür Muhtemel Mümkün Toplam Kaynak Potansiyel Genel İşletilebilir Su Kül S AID Petrol Taş Yeri Şekli Toplam % % % Kcal/kg Kömürü Havza ,20 32, Teshin Kapalı Havza ,10 54,00 3, Teshin Kapalı Beyviran TOPLAM JEOTERMAL Jeotermal Alan Adı Sıcak Su Doğal Doğal Çıkış Sondaj Kullanım Alanı Kurulu Değ. Çıkış Adı Sıcaklık ( C) Debi (lt/sn.) Potansiyel (MWt) Sıcaklık ( C) Debi (lt/sn.) Potansiyel (MWt) Tesis Bel. HAVZA Havza ,5 11,92 Termal tesis, kaplıca Termal *,**,*** tesisi ve Havza ilçesinin kısmi ısıtılmasında oteller ve kaplıca LADİK HAMAMAYAĞI Hamamayağı Termal tesis Kaplıca *,** * MTA, Türkiye Jeotermal Envanteri, ** MTA, Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, *** DPT, Beş Yıllık Kalkınma Planı Madencilik Özel İhtisas Komisyonu,Enerji Hammaddeleri Alt Komisyonu Jeotermal Enerji Çalışma Grubu raporu, Not: Sondajlardaki potansiyel değerleri, kuyuların ilk üretim debilerinin toplamına göre hesaplanmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 290

297 ELEKTRİK ENERJİSİ KULLANIM YERİNE GÖRE ELEKTRİK TÜKETİMİ 2014 yılında 2 Milyon 665 Bin 874 (MWh) toplam elektrik kullanan Samsun, 2015 yılında %3.80 artışla 2 Milyon 767 Bin 184 (MWh) toplam elektrik kullanmıştır yılında 1 Milyon 118 Bin 961 MWh sanayide elektrik tüketen Samsun, 2015 yılında %5.23 artışla 1 Milyon 177 Bin 464 MWh sanayide elektrik tüketmiştir döneminde Türkiye de toplam elektrik tüketimi %111.1 oranında artarken Samsun da %142.7 oranında artmış, sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %105.1 oranında artarken Samsun da %234.9 artmıştır döneminde kişi başına toplam elektrik tüketimi Türkiye de %25.6 artarken Samsun da %43.3 artmış, kişi başına sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %25.8 artarken Samsun da %45.1 oranında artmıştır. Yıl Bölge Toplam Tüketim (MWh) Resmi Daire (MWh) Sanayi İşletmesi (MWh) Ticarethane (MWh) Mesken (MWh) Tarımsal Sulama (MWh) Sokak Aydınl. (MWh) Diğer (MWh) Kişi başına Elektrik Tüketimi (KWh) Toplam Sanayi Mesken ,947,861 4,580,529 50,489,392 10,867,292 23,559,425 2,749,780 5,103,921 5,597, ,766,067 4,554,049 55,099,186 12,871,904 25,194,895 2,838,277 4,974,808 6,232, ,141,852 4,530,734 59,565,929 15,656,151 27,618,960 3,145,816 4,432,528 6,191, ,262,759 4,662,719 62,294,219 18,543,784 30,934,976 3,239,603 4,142,988 6,444, ,070,499 6,044,797 68,026,712 20,256,384 34,466,042 3,510,013 3,950,372 6,816, ,135,260 6,933,182 73,794,540 23,141,161 36,475,825 4,110,541 4,052,642 6,627,369 2,198 1, TÜRKİYE 161,947,528 7,344,252 74,850,263 23,903,332 39,583,598 4,730,976 3,970,228 7,564,880 2,264 1, ,894,070 6,989,641 70,470,076 25,018,856 39,147,505 3,661,805 3,844,834 7,761,353 2, ,050,628 7,101,983 79,330,651 27,732,000 41,410,705 4,360,331 3,768,280 8,346,678 2,334 1, ,099,551 7,272,436 87,980,191 30,525,233 44,271,092 3,813,908 3,986,130 8,250,560 2,490 1, ,923,349 8,793,496 92,301,731 31,825,922 45,375,137 4,545,989 3,884,688 8,196,386 2,577 1, ,045,181 8,179,717 93,251,788 37,453,237 44,971,483 3,824,688 3,835,634 6,528,634 2,583 1, ,375,078 8,039,266 97,777,468 39,748,278 46,189,693 3,919,119 3,942,641 7,758,613 2,669 1, ,312,250 7,996, ,534,820 41,553,621 47,900,834 4,222,135 4,074,295 8,030,430 2,760 1, /2014 Değ. (%) 4.79% -0.54% 5.89% 4.54% 3.70% 7.73% 3.34% 3.50% 3.41% 4.53% 2.36% 2015/2002 Değ. (%) 111.1% 74.6% 105.1% 282.4% 103.3% 53.5% -20.2% 43.5% 25.6% 25.8% 17.6% ,140,018 44, , , ,868 14,995 62, , ,194,816 74, , , ,460 20,114 84,957 22, ,259,763 51, , , ,360 18,779 74, , ,390,797 44, , , ,066 19,005 70,767 86, ,674,028 49, , , ,710 34,224 67,406 82, ,854,457 75, , , ,320 60,125 62,182 93,218 1, SAMSUN 1,959,868 98, , , ,952 45,074 76,959 68,829 1, ,927,090 79, , , ,884 32,072 51,629 83,639 1, ,908,558 91, , , ,011 21,766 50,894 85,103 1, ,435,978 99,857 1,074, , ,369 31,659 89,297 89,563 1, ,514, ,576 1,041, , ,197 30,194 73,802 66,654 2, ,556, ,523 1,070, , ,399 40,536 84,912 55,279 2, ,665, ,573 1,118, , ,240 37,866 89,384 54,463 2, ,767,184 86,517 1,177, , ,747 26,957 84,436 36,387 2, /2014 Değ. (%) 3.80% % 5.23% 15.13% 2.91% % -5.54% % 3.00% 4.43% 2.24% 2015/2002 Değ. (%) 142.7% 95.0% 234.9% 479.2% 90.0% 79.8% 34.1% -77.7% 43.3% 45.1% 26.4% % 0.97% 0.70% 0.95% 1.70% 0.55% 1.23% 2.92% SAMSUN % 1.36% 1.14% 1.30% 1.60% 0.97% 2.27% 0.70% PAY % % 1.08% 1.14% 1.43% 1.59% 0.64% 2.07% 0.45% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 291

298 Samsun ilinde; toplam elektrik tüketimi payı 2002 yılında %1.11 iken 2015 yılında %1.27 olarak gerçekleştiği, resmi daire elektrik tüketim payı 2002 yılında %0.97 iken 2015 yılında %1.08 olarak gerçekleştiği, sanayi elektrik tüketim payı 2002 yılında %0.70 iken 2015 yılında %1.14 olarak gerçekleştiği, ticarethane elektrik tüketim payı 2002 yılında %0.95 iken 2015 yılında %1.43 olarak gerçekleştiği, mesken elektrik tüketim payı %1.70 iken 2015 yılında %1.59 olarak gerçekleştiği, tarımsal sulama elektrik tüketim payı 2002 yılında %0.55 iken 2015 yılında %0.64 olarak gerçekleştiği, sokak aydınlatma elektrik tüketim payı 2002 yılında %1.23 iken 2015 yılında %2.07 olarak gerçekleşmiştir yılları arasında Samsun un kişi başına toplam elektrik tüketimi Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir. Samsun un kişi başına toplam elektrik tüketimi 2007 yılında 1,509 KWh iken 2015 yılında 2,162 KWh olarak gerçekleşmiştir yılları arasında Samsun un kişi başına sanayi elektrik tüketimi Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir. Samsun un kişi başına sanayi elektrik tüketimi 2007 yılında 634 KWh iken 2015 yılında 920 KWh olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 292

299 Samsun un 2002 yılında toplam elektrik tüketimi payı %1.11 iken 2015 yılında bu rakam %1.27 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin toplam elektrik tüketim payı artış eğilimi göstermektedir. Samsun un 2002 yılında sanayi elektrik tüketimi payı %0.70 iken 2015 yılında bu rakam %1.14 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin sanayi elektrik tüketim payı artış eğilimi göstermektedir. Samsun un 2002 yılında tarımsal sulama elektrik tüketimi payı %0.55 iken 2015 yılında bu rakam %0.64 olarak gerçekleşmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 293

300 İLLERDE KULLANIM YERİNE GÖRE ELEKTRİK TÜKETİMİ (2015) Türkiye de toplam 217 Milyon 312 Bin 250 MWh elektrik tüketimi yapıldığı 2015 yılında Samsun ilinde toplam 2 Milyon 767 Bin 184 MWh elektrik tüketilmiştir yılında kişi başına toplam elektrik tüketimi Samsun ilinde 2 Bin 162 KWh iken Türkiye de 2 Bin 760 KWh, kişi başına sanayi elektrik tüketimi Samsun ilinde 920 KWh iken Türkiye de Bin 315 KWh, kişi başına mesken elektrik tüketimi Samsun ilinde 594 KWh iken Türkiye de 608 KWh olarak gerçekleşmiştir yılında Samsun da tüketilen elektriğin %42.55 i sanayide, %27.46 sı meskenlerde, %21.53 ü ticarethanelerde, %0.97 si tarımsal sulamada kullanılmış, Türkiye de tüketilen elektriğin %47.64 ü sanayide, %22.04 ü meskenlerde, %19.12 si ticarethanelerde, %1.94 ü tarımsal sulamada kullanılmıştır yılında Samsun ili elektrik tüketimi konusunda toplamda 24 üncü sırada, resmi dairede 19 uncu sırada, sanayide 23 üncü sırada, ticarethanede 13 üncü sırada, meskende 16 ncı sırada, tarımsal sulamada 33 üncü sırada, kişi başına toplam elektrik tüketiminde 42 nci sırada, kişi başına sanayi elektrik tüketiminde 40 ıncı sırada, kişi başına mesken elektrik tüketiminde 28 inci sırada yer almıştır. Sn Bölge Adı Toplam tüketim (MWh) Resmi daire (MWh) Sanayi işletmesi (MWh) Ticarethane (MWh) Mesken (MWh) Tarımsal sulama (MWh) Sokak Aydınlatma (MWh) Diğer (MWh) Kişi Başına Elektrik Tüketimi (KWh) Toplam Sanayi Mesken Türkiye 217,312,250 7,996, ,534,820 41,553,621 47,900,834 4,222,135 4,074,295 8,030,430 2,760 1, Türkiye Dağılım % % 3.68% 47.64% 19.12% 22.04% 1.94% 1.87% 3.70% 1 Kocaeli 12,971, ,387 10,456, ,832 1,129,674 5,564 90, ,463 7,287 5, Izmir 17,882, ,375 10,087,001 2,721,282 3,847, , , ,072 4,290 2, İstanbul 35,765, ,933 9,086,926 13,485,214 10,534,601 3, ,219 1,238,194 2, Bursa 10,612, ,552 6,566,486 1,443,836 1,721,375 89, , ,007 3,733 2, Tekirdağ 7,266,586 46,920 6,031, , ,132 10,085 44, ,586 7,748 6, Gaziantep 6,217, ,653 4,315, , ,480 87,144 72, ,132 3,219 2, Hatay 6,099, ,611 4,133, ,440 1,062, ,730 47, ,379 3,978 2, Çanakkale 3,877,874 19,346 3,102, , ,314 34,517 40, ,308 7,554 6, Kahramanmaraş 4,232,793 85,094 3,058, , ,119 46,925 41, ,747 3,860 2, Ankara 11,462,769 1,618,268 3,013,434 3,127,361 3,118,270 74, , ,212 2, Konya 6,101, ,572 2,702,270 1,059,361 1,070, , , ,208 2,864 1, Adana 5,807, ,180 2,623, ,234 1,783,596 65,869 93, ,733 2,660 1, Osmaniye 3,208,516 97,592 2,538, , ,097 10,311 28,205 29,682 6,256 4, Manisa 4,069,106 86,247 2,137, , , ,950 78, ,412 2,948 1, Zonguldak 2,788,034 78,757 2,099, , ,772 1,229 73,626 25,788 4,679 3, Sakarya 3,230,482 77,037 2,065, , ,194 5,888 60,374 64,054 3,389 2, Kırklareli 2,300,651 57,042 1,766,356 90, ,889 25,067 24, ,808 6,631 5, Eskişehir 2,868,840 60,772 1,671, , ,766 89,003 44,167 44,181 3,470 2, Denizli 3,317,687 76,921 1,665, , ,609 51,503 69,988 94,583 3,340 1, Mersin 4,521, ,245 1,628, ,918 1,492, ,346 77, ,111 2, Kayseri 3,087,788 59,839 1,582, , ,137 48, , ,034 2,303 1, Bilecik 1,514,417 19,080 1,272,287 76, ,504 4,535 18,938 14,811 7,131 5, Samsun 2,767,184 86,517 1,177, , ,747 26,957 84,436 36,387 2, Samsun Dağılım % % 3.13% 42.55% 21.53% 27.46% 0.97% 3.05% 1.31% Samsun Pay % 1.27% 1.08% 1.14% 1.43% 1.59% 0.64% 2.07% 0.45% Samsun Sıra Balikesir 2,870,632 63,190 1,168, , ,545 42,774 92, ,068 2, Antalya 7,050, , ,701 2,839,684 2,183, , , ,378 3, Kaynak: TÜİK, sıralama Sanayi elektrik tüketimine göre yapılmış ve ilk 25 il listelenmiştir İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 294

301 EĞİTİM İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 295

302 EĞİTİM Samsun ilinde 2016/2017 eğitim öğretim döneminde 562 okulda, Bin 210 derslikte Bin 422 öğretmen ve 21 Bin 253 öğrenci ile okul öncesi eğitim, 477 okulda, 3 Bin 838 derslikte 5 Bin 266 öğretmen ve 68 Bin 784 öğrenci ile ilkokul eğitimi, 313 okulda, 3 Bin 392 derslikte 5 Bin 972 öğretmen ve 81 Bin 826 öğrenci ile ortaokul eğitimi, 87 okulda, Bin 504 derslikte 2 Bin 587 öğretmen ve 51 Bin 356 öğrenci ile Genel ortaöğretim, 88 okulda Bin 622 derslikte 3 Bin 608 öğretmen ve 43 Bin 124 öğrenci ile mesleki ve teknik eğitim görmüştür. 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun un okul öncesi eğitimde; öğrenci sayısı payı %1.62, öğretmen sayısı payı %1.86, derslik sayısı payı %1.73 oranında, ilkokul eğitiminde; öğrenci sayısı payı %1.38, öğretmen sayısı payı %1.76, derslik sayısı payı %1.55 oranında, ortaokul eğitiminde; öğrenci sayısı payı %1.48, öğretmen sayısı payı %1.83, derslik sayısı payı %1.93 oranında, genel ortaöğretimde; öğrenci sayısı payı %1.76, öğretmen sayısı payı %1.75, derslik sayısı payı %1.69 oranında, mesleki ve teknik ortaöğretimde; öğrenci sayısı payı %1.66, öğretmen sayısı payı %1.84, derslik sayısı payı %1.61 oranındadır. Okul Türü Bölge Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam a.okul Öncesi 28,891 75, , ,337 1,315,854 4,032 72,352 76,384 70,104 b.ilkokul 25, ,065 2,549,508 2,420,652 4,970, , , , ,115 c.ortaokul 17, ,836 2,811,352 2,708,336 5,519, , , , ,759 d.genel Ortaöğretim Türkiye 5,152 93,433 1,500,257 1,411,836 2,912,093 75,315 72, ,868 88,885 e.mesleki ve Teknik Ortaöğretim 5, ,843 1,410,377 1,191,261 2,601,638 99,615 96, , ,898 Ortaöğretim Toplam (d+e) 10, ,276 2,910,634 2,603,097 5,513, , , , ,783 Genel Toplam 82, ,119 8,960,011 8,359,422 17,319, , ,433 1,044, ,761 a.okul Öncesi 562 1,259 11,045 10,208 21, ,367 1,422 1,210 b.ilkokul 477 3,923 35,192 33,592 68,784 2,264 3,002 5,266 3,838 c.ortaokul 313 3,530 41,616 40,210 81,826 2,659 3,313 5,972 3,392 d.genel Ortaöğretim Samsun 87 1,485 24,336 27,020 51,356 1,405 1,182 2,587 1,504 e.mesleki ve Teknik Ortaöğretim 88 2,319 23,718 19,406 43,124 1,937 1,671 3,608 1,622 Ortaöğretim Toplam (d+e) 175 3,804 48,054 46,426 94,480 3,342 2,853 6,195 3,126 Genel Toplam 1,527 12, , , ,343 8,320 10,535 18,855 11,566 a.okul Öncesi 1.95% 1.66% 1.60% 1.63% 1.62% 1.36% 1.89% 1.86% 1.73% b.ilkokul 1.87% 1.62% 1.38% 1.39% 1.38% 1.94% 1.65% 1.76% 1.55% c.ortaokul 1.75% 1.63% 1.48% 1.48% 1.48% 1.87% 1.80% 1.83% 1.93% Samsun d.genel Ortaöğretim 1.69% 1.59% 1.62% 1.91% 1.76% 1.87% 1.63% 1.75% 1.69% Pay % e.mesleki ve Teknik Ortaöğretim 1.62% 1.69% 1.68% 1.63% 1.66% 1.94% 1.74% 1.84% 1.61% Ortaöğretim Toplam (d+e) 1.65% 1.65% 1.65% 1.78% 1.71% 1.91% 1.69% 1.80% 1.65% Genel Toplam 1.84% 1.64% 1.52% 1.56% 1.54% 1.90% 1.74% 1.81% 1.69% Kaynak: TÜİK, 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 296

303 ÖĞRETMEN VE DERSLİK BAŞINA DÜŞEN ÖĞRENCİ 2016/2017 döneminde ilkokul eğitiminde Türkiye de öğretmen başına 17 öğrenci düşerken Samsun da 13 öğrenci düşmekte, ortaokul eğitiminde Türkiye de öğretmen başına 16 öğrenci düşerken Samsun da 13 öğrenci düşmekte, toplam ortaöğretimde Türkiye de öğretmen başına 12 öğrenci düşerken Samsun da 12 öğrenci düşmekte, genel ortaöğretimde Türkiye de öğretmen başına 13 öğrenci düşerken Samsun da 13 öğrenci düşmekte, mesleki ortaöğretimde Türkiye de öğretmen başına 12 öğrenci düşerken Samsun da 10 öğrenci düşmekte, ilk ve ortaokulda Türkiye de derslik başına 24 öğrenci düşerken Samsun da 21 öğrenci düşmekte, toplam ortaöğretimde Türkiye de derslik başına 22 öğrenci düşerken Samsun da 23 öğrenci düşmektedir. Yıllar Blg İlkokul Ortaokul İlk Ve Ortaokul Toplam Ortaöğretim Genel Ortaöğretim Mesleki Ve Teknik Ortaöğretim Okul Şube Öğrtm Okul Şube Öğrtm Derslik Okul Şube Öğrtm Derslik Okul Şube Öğrtm Derslik Okul Şube Öğrtm Derslik Kaynak: TÜİK Türkiye Samsun İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 297

304 OKUL ÖNCESİ EĞİTİM 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun da 562 okulda, Bin 210 derslikte, Bin 422 öğretmen ile 21 Bin 253 öğrenciye okul öncesi eğitim verilmiştir. Samsun un toplam okul öncesi öğrenci sayısı payı 2012 yılında %1.78 iken 2016 yılında %1.62 olarak gerçekleşmiş, öğretmen sayısı payı 2012 yılında %1.75 iken 2016 yılında %1.86 olarak gerçekleşmiş, derslik sayısı payı 2012 yılında %1.87 iken 2016 yılında %1.73 olarak gerçekleşmiştir yılında 2012 yılına göre okul öncesi eğitim veren okul sayısı Türkiye de %6.2 oranında artarken Samsun da %6.2 oranında azalmış, şube sayısı Türkiye de %22.6 oranında artarken Samsun da %10.5 oranında artmış, öğrenci sayısı Türkiye de %22.1 oranında artarken Samsun da %10.7 oranında artmış, öğretmen sayısı Türkiye de %21.4 oranında artarken Samsun da %29.3 oranında artmış, derslik sayısı Türkiye de %42.0 oranında artarken Samsun da %31.0 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam ,197 61, , ,754 1,077,933 3,620 59,313 62,933 49, ,698 63, , ,301 1,059,495 3,387 59,940 63,327 50, Türkiye 26,972 67, , ,414 1,156,661 4,070 63,968 68,038 52, ,793 71, , ,757 1,209,106 3,871 68,357 72,228 58, ,891 75, , ,337 1,315,854 4,032 72,352 76,384 70, /2015 Değişim 4.0% 7.0% 8.7% 9.0% 8.8% 4.2% 5.8% 5.8% 20.3% 2016/2012 Değişim 6.2% 22.6% 22.5% 21.6% 22.1% 11.4% 22.0% 21.4% 42.0% ,139 10,025 9,175 19, ,047 1, ,110 8,881 8,199 17, ,093 1, Samsun 542 1,161 9,796 9,099 18, ,239 1, ,210 10,313 9,414 19, ,338 1,384 1, ,259 11,045 10,208 21, ,367 1,422 1, /2015 Değişim 2.9% 4.0% 7.1% 8.4% 7.7% 19.6% 2.2% 2.7% 20.2% 2016/2012 Değişim -6.2% 10.5% 10.2% 11.3% 10.7% 3.8% 30.6% 29.3% 31.0% % 1.84% 1.78% 1.78% 1.78% 1.46% 1.77% 1.75% 1.87% % 1.75% 1.60% 1.63% 1.61% 1.45% 1.82% 1.80% 1.74% Samsun % 1.72% 1.61% 1.66% 1.63% 1.38% 1.94% 1.90% 1.86% Pay % % 1.70% 1.63% 1.64% 1.63% 1.19% 1.96% 1.92% 1.73% % 1.66% 1.60% 1.63% 1.62% 1.36% 1.89% 1.86% 1.73% Kaynak: TÜİK, Örneğin 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 298

305 İLLER İTİBARİYLE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM (2016) 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Türkiye de toplam 28 Bin 891 okulda, 70 Bin 104 derslikte, 76 Bin 384 öğretmen ile 1 milyon 315 Bin 854 öğrenciye okul öncesi eğitimi verilmiştir. Samsun ili 2016/2017 eğitim öğretim döneminde okul öncesi eğitimde öğrenci sayısına göre 16 ncı sırada, öğretmen sayısına göre 14 üncü sırada, derslik sayısına göre 14 üncü sıradadır. Sn İller Okul Şube Toplam Toplam Derslik Öğrenci Öğretmen Türkiye 28,891 75,942 1,315,854 76,384 70,104 Derslik Pay(%) Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Derslik Pay(%) 1 İstanbul 3,286 11, ,598 11,683 12, % 42 Aksaray , % 2 Ankara 1,466 5,147 79,970 5,896 5, % 43 Mus , % 3 Izmir 1,277 3,801 63,945 3,941 3, % 44 Şırnak , % 4 Antalya 873 2,696 47,853 3,017 2, % 45 Osmaniye , % 5 Bursa 784 2,744 46,904 2,541 2, % 46 Giresun , % 6 Kocaeli 664 2,085 38,918 2,106 1, % 47 Çanakkale , % 7 Konya 917 2,056 35,577 2,200 1, % 48 Nevşehir , % 8 Adana 678 2,036 40,407 2,181 1, % 49 Çorum , % 9 Sanliurfa 912 2,034 40,111 1,922 1, % 50 Bitlis , % 10 Mersin 619 1,907 38,893 2,031 1, % 51 Niğde , % 11 Gaziantep 560 2,012 39,289 1,794 1, % 52 Siirt , % 12 Hatay 655 1,808 36,605 1,585 1, % 53 Amasya , % 13 Diyarbakır 858 1,619 32,778 1,500 1, % 54 Kars , % 14 Samsun 562 1,259 21,253 1,422 1, % 55 Yozgat , % 15 Manisa 487 1,205 20,920 1,246 1, % 56 Rize , % 16 Kayseri 420 1,294 22,783 1,390 1, % 57 Edirne , % 17 Denizli 392 1,084 18,381 1,194 1, % 58 Usak , % 18 Sakarya , % 59 Kastamonu , % 19 Van 696 1,269 22,879 1, % 60 Burdur , % 20 Balikesir 448 1,081 17,537 1, % 61 Bolu , % 21 Mugla ,025 1, % 62 Erzincan , % 22 Aydin 417 1,001 17,149 1, % 63 Kırıkkale , % 23 Kahramanmaraş 456 1,017 19, % 64 Karaman , % 24 Tekirdağ , % 65 Yalova , % 25 Trabzon , % 66 Kırklareli , % 26 Afyonkarahisar , % 67 Bilecik , % 27 Erzurum , % 68 Bingöl , % 28 Malatya , % 69 Hakkari , % 29 Mardin , % 70 Kırşehir , % 30 Eskişehir , % 71 Igdir , % 31 Batman , % 72 Karabük , % 32 Agri , % 73 Sinop , % 33 Ordu , % 74 Kilis , % 34 Tokat , % 75 Bartin , % 35 Adıyaman , % 76 Çankırı , % 36 Sivas , % 77 Artvin , % 37 Kütahya , % 78 Ardahan , % 38 Zonguldak , % 79 Gümüşhane , % 39 Elazığ , % 80 Bayburt , % 40 Düzce , % 81 Tunceli , % 41 Isparta , % Kaynak: TÜİK, Sıralama derslik sayısına göre yapılmıştır rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 299

306 İLKOKUL 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun da 477 okulda, 3 Bin 838 derslikte, 5 Bin 266 öğretmen ile 68 Bin 784 öğrenciye ilkokul eğitimi verilmiştir. Samsun un toplam ilkokul öğrenci sayısı payı 2012 yılında %1.45 iken 2016 yılında %1.38 olarak gerçekleşmiş, öğretmen sayısı payı 2012 yılında %1.78 iken 2016 yılında %1.76 olarak gerçekleşmiş, derslik sayısı payı 2012 yılında %1.51 iken 2016 yılında %1.55 olarak gerçekleşmiştir yılında 2012 yılına göre ilkokul sayısı Türkiye de %12.5 oranında azalırken Samsun da %28.8 oranında azalmış, şube sayısı Türkiye de %3.6 oranında azalırken Samsun da %16.9 oranında azalmış, öğrenci sayısı Türkiye de %11.2 oranında azalırken Samsun da %15.2 oranında azalmış, öğretmen sayısı Türkiye de %5.8 oranında artarken Samsun da %4.7 oranında artmış, derslik sayısı Türkiye de %5.2 oranında artarken Samsun da %8.4 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam , ,027 2,862,730 2,731,180 5,593, , , , , , ,801 2,850,072 2,724,844 5,574, , , , , Türkiye 27, ,451 2,781,411 2,652,739 5,434, , , , , , ,714 2,743,694 2,617,009 5,360, , , , , , ,065 2,549,508 2,420,652 4,970, , , , , /2015 Değişim -3.8% -4.6% -7.1% -7.5% -7.3% -5.0% 0.9% -1.5% 0.4% 2016/2012 Değişim -12.5% -3.6% -10.9% -11.4% -11.2% -1.9% 11.5% 5.8% 5.2% ,718 41,688 39,450 81,138 2,259 2,773 5,032 3, ,622 40,672 38,782 79,454 2,297 2,943 5,240 3, Samsun 609 4,520 39,083 37,352 76,435 2,352 3,027 5,379 4, ,233 38,353 36,711 75,064 2,409 3,046 5,455 4, ,923 35,192 33,592 68,784 2,264 3,002 5,266 3, /2015 Değişim -7.7% -7.3% -8.2% -8.5% -8.4% -6.0% -1.4% -3.5% -4.2% 2016/2012 Değişim -28.8% -16.9% -15.6% -14.8% -15.2% 0.2% 8.3% 4.7% 8.4% % 1.88% 1.46% 1.44% 1.45% 1.90% 1.70% 1.78% 1.51% % 1.84% 1.43% 1.42% 1.43% 1.90% 1.75% 1.82% 1.50% Samsun % 1.77% 1.41% 1.41% 1.41% 1.93% 1.75% 1.82% 1.69% Pay % % 1.67% 1.40% 1.40% 1.40% 1.96% 1.69% 1.80% 1.63% % 1.62% 1.38% 1.39% 1.38% 1.94% 1.65% 1.76% 1.55% Kaynak: TÜİK, Örneğin 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 300

307 İLLER İTİBARİYLE İLKOKUL (2016) 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Türkiye de toplam 25 Bin 523 okulda, 247 Bin 115 derslikte, 298 Bin 520 öğretmen ile 4 milyon 970 Bin 160 öğrenciye ilkokul eğitimi verilmiştir. Samsun ili 2016/2017 eğitim öğretim döneminde ilkokul eğitiminde öğrenci sayısına göre 19 uncu sırada, öğretmen sayısına göre 16 ncı sırada, derslik sayısına göre 17 nci sıradadır. Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Türkiye 25, ,065 4,970, , ,115 Derslik Pay(%) Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Derslik Pay(%) 1 İstanbul 1,454 32, ,216 41,966 32, % 42 Kütahya 225 1,611 26,275 2,010 1, % 2 Ankara , ,655 18,911 12, % 43 Osmaniye 184 1,877 38,265 2,495 1, % 3 Izmir , ,842 14,355 9, % 44 Elazığ 211 1,890 34,600 2,362 1, % 4 Antalya 546 6, ,377 8,651 7, % 45 Siirt 306 1,782 31,462 1,784 1, % 5 Sanliurfa 1,292 9, ,116 9,363 7, % 46 Aksaray 216 1,427 26,047 1,695 1, % 6 Bursa 480 7, ,788 9,477 7, % 47 Zonguldak 229 1,834 29,565 2,130 1, % 7 Konya 763 6, ,379 9,115 7, % 48 Kars 362 1,733 21,862 1,461 1, % 8 Hatay 561 5, ,787 7,317 6, % 49 Düzce 113 1,024 19,930 1,395 1, % 9 Diyarbakır 978 7, ,325 7,559 6, % 50 Çanakkale 141 1,204 21,302 1,593 1, % 10 Adana 522 6, ,435 8,902 6, % 51 Giresun 130 1,045 18,473 1,309 1, % 11 Mersin 453 5, ,036 7,791 6, % 52 Rize ,719 1,199 1, % 12 Gaziantep 526 7, ,018 8,604 5, % 53 Edirne ,916 1,286 1, % 13 Kocaeli 323 4, ,406 6,484 5, % 54 Isparta 170 1,229 21,088 1,666 1, % 14 Van 884 5, ,233 5,791 5, % 55 Niğde 172 1,171 22,045 1,568 1, % 15 Kayseri 401 4,401 90,914 5,361 4, % 56 Nevşehir ,525 1,247 1, % 16 Manisa 488 4,179 73,085 5,166 4, % 57 Bolu , , % 17 Samsun 477 3,923 68,784 5,266 3, % 58 Kastamonu ,053 1,144 1, % 18 Kahramanmaraş 516 4,288 86,526 4,765 3, % 59 Usak ,551 1,350 1, % 19 Aydin 352 3,057 52,539 4,095 3, % 60 Hakkari 220 1,287 22,352 1,195 1, % 20 Mardin 604 3,981 75,602 3,893 3, % 61 Amasya ,157 1,290 1, % 21 Balikesir 353 2,969 51,674 4,053 3, % 62 Bingöl 228 1,309 18,507 1,181 1, % 22 Denizli 299 2,767 52,443 3,938 3, % 63 Karaman ,034 1,020 1, % 23 Agri 608 3,350 53,392 2,915 3, % 64 Burdur ,860 1,117 1, % 24 Erzurum 725 3,918 51,225 3,411 3, % 65 Kırıkkale ,974 1,076 1, % 25 Afyonkarahisar 375 2,425 40,726 2,986 3, % 66 Kırklareli , % 26 Mugla 328 2,586 44,497 3,488 3, % 67 Igdir , % 27 Batman 403 2,824 54,324 2,797 2, % 68 Kırşehir ,373 1, % 28 Malatya 340 2,673 49,103 3,519 2, % 69 Erzincan , % 29 Trabzon 215 2,151 40,216 2,899 2, % 70 Yalova , % 30 Tekirdağ 161 2,352 54,022 3,041 2, % 71 Bilecik , % 31 Sivas 319 2,212 34,585 2,371 2, % 72 Sinop , % 32 Sakarya 299 2,715 54,437 3,381 2, % 73 Artvin , % 33 Yozgat 202 1,407 22,889 1,756 2, % 74 Bartin , % 34 Bitlis 451 2,327 30,715 1,933 2, % 75 Karabük , % 35 Tokat 330 2,037 29,994 2,351 2, % 76 Çankırı , % 36 Mus 426 2,352 39,579 2,231 2, % 77 Kilis , % 37 Eskişehir 152 2,005 38,153 2,832 2, % 78 Ardahan , % 38 Ordu 207 1,935 37,103 2,602 2, % 79 Gümüşhane , % 39 Çorum 232 1,646 26,794 1,900 2, % 80 Tunceli , % 40 Adıyaman 472 2,944 48,230 2,951 1, % 81 Bayburt , % 41 Şırnak 298 2,232 52,223 2,285 1, % Kaynak: TÜİK, Sıralama derslik sayısına göre yapılmıştır rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 301

308 ORTAOKUL 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun da 313 okulda, 3 Bin 392 derslikte, 5 Bin972 öğretmen ile 81 Bin 826 öğrenciye ortaokul eğitimi verilmiştir. Samsun un toplam ortaokul öğrenci sayısı payı 2012 yılında %1.62 iken 2016 yılında %1.48 olarak gerçekleşmiş, öğretmen sayısı payı 2012 yılında %1.89 iken 2016 yılında %1.83 olarak gerçekleşmiş, derslik sayısı payı 2012 yılında %2.25 iken 2016 yılında %1.93 olarak gerçekleşmiştir yılında 2012 yılına göre ortaokul sayısı Türkiye de %5.3 oranında artarken Samsun da %7.6 oranında artmış, şube sayısı Türkiye de %12.3 oranında artarken Samsun da %6.0 oranında artmış, öğrenci sayısı Türkiye de %0.8 oranında azalırken Samsun da %9.0 oranında azalmış, öğretmen sayısı Türkiye de %20.8 oranında artarken Samsun da %16.9 oranında artmış, derslik sayısı Türkiye de %41.1 oranında artarken Samsun da %21.1 oranında artmıştır. Yıl Bölge Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam , ,079 2,815,534 2,751,452 5,566, , , , , , ,273 2,762,595 2,715,804 5,478, , , , , Türkiye 16, ,220 2,670,118 2,607,989 5,278, , , , , , ,981 2,635,412 2,576,094 5,211, , , , , , ,836 2,811,352 2,708,336 5,519, , , , , /2015 Değişim 3.1% 5.3% 6.7% 5.1% 5.9% -2.6% 4.0% 1.0% 6.6% 2016/2012 Değişim 5.3% 12.3% -0.1% -1.6% -0.8% 10.1% 30.8% 20.8% 41.1% ,330 44,971 44,990 89,961 2,511 2,599 5,110 2, ,363 43,229 42,900 86,129 2,477 2,612 5,089 2, Samsun 301 3,371 41,378 41,005 82,383 2,575 2,913 5,488 2, ,409 39,759 39,722 79,481 2,770 3,128 5,898 2, ,530 41,616 40,210 81,826 2,659 3,313 5,972 3, /2015 Değişim 4.0% 3.5% 4.7% 1.2% 3.0% -4.0% 5.9% 1.3% 13.6% 2016/2012 Değişim 7.6% 6.0% -7.5% -10.6% -9.0% 5.9% 27.5% 16.9% 21.1% % 1.72% 1.60% 1.64% 1.62% 1.94% 1.85% 1.89% 2.25% % 1.72% 1.56% 1.58% 1.57% 1.88% 1.75% 1.81% 2.23% Samsun % 1.68% 1.55% 1.57% 1.56% 1.89% 1.82% 1.85% 1.99% Pay % % 1.66% 1.51% 1.54% 1.53% 1.89% 1.77% 1.83% 1.81% % 1.63% 1.48% 1.48% 1.48% 1.87% 1.80% 1.83% 1.93% Kaynak: TÜİK, Örneğin 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 302

309 İLLER İTİBARİYLE ORTA OKUL (2016) 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Türkiye de toplam 17 Bin 889 okulda, 175 Bin 759 derslikte, 325 Bin 992 öğretmen ile 5 milyon 519 Bin 688 öğrenciye Orta Okul eğitimi verilmiştir. Samsun ili 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Orta Okul eğitiminde öğrenci sayısına göre 19 uncu sırada, öğretmen sayısına göre 14 üncü sırada, derslik sayısına göre 13 üncü sıradadır. Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik 2016 Türkiye 17, ,836 5,519, , ,759 Derslik Pay(%) Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Derslik Pay(%) 1 İstanbul 1,532 32, ,033 43,271 23, % 42 Osmaniye 127 1,768 42,940 2,604 1, % 2 Ankara , ,335 20,956 10, % 43 Aksaray 137 1,176 28,589 1,839 1, % 3 Izmir 621 9, ,358 15,162 7, % 44 Eskişehir 126 1,814 44,030 3,096 1, % 4 Konya 596 6, ,286 10,221 5, % 45 Çorum 153 1,465 32,173 2,321 1, % 5 Sanliurfa 687 6, ,652 9,799 5, % 46 Kars 170 1,125 24,799 1,693 1, % 6 Gaziantep 342 6, ,462 8,868 4, % 47 Bitlis 178 1,491 34,944 2,060 1, % 7 Bursa 491 7, ,625 10,114 4, % 48 Elazığ 130 1,586 39,919 2,666 1, % 8 Antalya 558 6, ,549 9,324 4, % 49 Nevşehir ,050 1,396 1, % 9 Adana 354 5, ,083 9,264 4, % 50 Amasya ,804 1,601 1, % 10 Kocaeli 316 4, ,286 7,132 4, % 51 Siirt 137 1,261 35,495 1, % 11 Hatay 440 4, ,512 6,975 3, % 52 Usak ,708 1, % 12 Manisa 322 3,722 84,765 5,584 3, % 53 Giresun 139 1,125 22,579 1, % 13 Samsun 313 3,530 81,826 5,972 3, % 54 Bingöl ,998 1, % 14 Diyarbakır 411 5, ,033 8,233 3, % 55 Rize 104 1,026 19,459 1, % 15 Kahramanmaraş 314 3,663 96,260 5,139 3, % 56 Çanakkale 101 1,100 24,008 1, % 16 Sakarya 254 2,699 62,461 3,810 2, % 57 Kastamonu ,808 1, % 17 Mersin 383 5, ,738 8,041 2, % 58 Düzce 104 1,073 22,939 1, % 18 Aydin 244 2,639 59,995 4,470 2, % 59 Yozgat 229 1,420 26,754 1, % 19 Denizli 252 2,727 61,196 4,493 2, % 60 Kırıkkale ,408 1, % 20 Balikesir 249 2,746 61,989 4,499 2, % 61 Edirne ,196 1, % 21 Mardin 329 2,933 82,367 4,441 2, % 62 Erzincan ,866 1, % 22 Erzurum 329 2,700 62,476 4,246 2, % 63 Burdur ,130 1, % 23 Kayseri 313 4, ,063 5,891 2, % 64 Kırklareli ,511 1, % 24 Van 341 4, ,857 5,864 2, % 65 Karabük , % 25 Afyonkarahisar 284 2,149 47,248 3,322 2, % 66 Karaman ,646 1, % 26 Malatya 229 2,338 56,768 4,304 2, % 67 Igdir ,771 1, % 27 Mugla 236 2,339 50,582 3,801 2, % 68 Kırşehir ,232 1, % 28 Şırnak 235 2,077 57,851 2,686 2, % 69 Bartin , % 29 Adıyaman 206 2,083 51,882 3,449 1, % 70 Kilis , % 30 Trabzon 240 2,277 45,686 3,894 1, % 71 Hakkari 92 1,035 26,426 1, % 31 Mus 191 1,710 44,891 2,398 1, % 72 Yalova , % 32 Ordu 207 1,982 43,132 3,145 1, % 73 Gümüşhane , % 33 Sivas 204 1,877 41,128 2,925 1, % 74 Sinop , % 34 Tokat 191 1,686 37,263 2,858 1, % 75 Bolu ,388 1, % 35 Kütahya 166 1,520 31,603 2,250 1, % 76 Çankırı , % 36 Zonguldak 130 1,552 34,113 2,244 1, % 77 Bilecik , % 37 Batman 181 2,235 62,569 3,191 1, % 78 Ardahan , % 38 Isparta 131 1,166 24,550 1,900 1, % 79 Bayburt , % 39 Niğde 134 1,091 26,126 1,785 1, % 80 Artvin , % 40 Tekirdağ 151 2,330 59,643 3,143 1, % 81 Tunceli , % 41 Agri 225 2,276 60,556 3,047 1, % Kaynak: TÜİK, Sıralama derslik sayısına göre yapılmıştır rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 303

310 GENEL ORTAÖĞRETİM 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun da 87 okulda, Bin 504 derslikte, 2 Bin 587 öğretmen ile 51 Bin 356 öğrenciye genel ortaöğretim eğitimi verilmiştir. Samsun un toplam genel ortaöğretim öğrenci sayısı payı 2012 yılında %1.72 iken 2016 yılında %1.76 olarak gerçekleşmiş, öğretmen sayısı payı 2012 yılında %1.99 iken 2016 yılında %1.75 olarak gerçekleşmiş, derslik sayısı payı 2012 yılında %1.88 iken 2016 yılında %1.69 olarak gerçekleşmiştir yılında 2012 yılına göre genel ortaöğretim okul sayısı Türkiye de %22.3 oranında artarken Samsun da %11.5 oranında artmış, şube sayısı Türkiye de %9.2 oranında artarken Samsun da %4.6 oranında azalmış, öğrenci sayısı Türkiye de %6.8 oranında artarken Samsun da %9.6 oranında artmış, öğretmen sayısı Türkiye de %23.8 oranında artarken Samsun da %8.7 oranında artmış, derslik sayısı Türkiye de %26.8 oranında artarken Samsun da %14.0 oranında artmıştır. Yıl Bölge Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam ,214 85,533 1,401,933 1,324,039 2,725,972 65,697 53, ,393 70, ,744 84,803 1,488,037 1,418,254 2,906,291 63,719 53, ,353 64, Türkiye 3,955 80,665 1,492,653 1,410,301 2,902,954 66,473 56, ,160 67, ,311 90,749 1,574,584 1,472,919 3,047,503 81,001 70, ,458 90, ,152 93,433 1,500,257 1,411,836 2,912,093 75,315 72, ,868 88, /2014 Değişim -3.0% 3.0% -4.7% -4.1% -4.4% -7.0% 3.0% -2.4% -2.1% 2015/2012 Değişim 22.3% 9.2% 7.0% 6.6% 6.8% 14.6% 35.1% 23.8% 26.8% ,556 22,052 24,799 46,851 1, ,380 1, ,536 23,899 27,280 51,179 1,370 1,022 2,392 1, Samsun 76 1,393 24,492 27,671 52,163 1, ,355 1, ,575 25,692 28,466 54,158 1,555 1,157 2,712 1, ,485 24,336 27,020 51,356 1,405 1,182 2,587 1, /2014 Değişim -7.4% -5.7% -5.3% -5.1% -5.2% -9.6% 2.2% -4.6% -3.5% 2015/2012 Değişim 11.5% -4.6% 10.4% 9.0% 9.6% 0.7% 20.0% 8.7% 14.0% % 1.82% 1.57% 1.87% 1.72% 2.12% 1.83% 1.99% 1.88% % 1.81% 1.61% 1.92% 1.76% 2.15% 1.91% 2.04% 1.96% Samsun % 1.73% 1.64% 1.96% 1.80% 2.05% 1.75% 1.91% 1.97% Pay % % 1.74% 1.63% 1.93% 1.78% 1.92% 1.64% 1.79% 1.72% % 1.59% 1.62% 1.91% 1.76% 1.87% 1.63% 1.75% 1.69% Kaynak: TÜİK, Örneğin 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 304

311 İLLER İTİBARİYLE GENEL ORTAÖĞRETİM (2016) 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Türkiye de toplam 5 Bin 152 okulda, 88 Bin 885 derslikte, 147 Bin 868 öğretmen ile 2 milyon 912 Bin 93 öğrenciye Genel Ortaöğretim eğitimi verilmiştir. Samsun ili 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Genel Ortaöğretim eğitiminde öğrenci sayısına göre 15 inci sırada, öğretmen sayısına göre 13 üncü sırada, derslik sayısına göre 15 inci sıradadır. Sn İller Okul Şube Toplam Toplam Derslik Öğrenci Öğretmen 2016 Türkiye 5,152 93,433 2,912, ,868 88,885 Derslik Pay(%) Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Derslik Pay(%) 1 İstanbul , ,206 23,554 14, % 42 Çanakkale , % 2 Ankara 412 7, ,245 12,741 7, % 43 Yozgat , % 3 Izmir 242 4, ,516 7,629 4, % 44 Isparta , % 4 Antalya 175 3,002 97,881 5,129 3, % 45 Usak , % 5 Bursa 166 2,563 87,225 4,949 2, % 46 Giresun , % 6 Adana 141 2,983 89,608 4,818 2, % 47 Rize , % 7 Gaziantep 107 2,464 85,607 3,648 2, % 48 Aksaray , % 8 Mersin 121 2,372 67,119 3,750 2, % 49 Amasya , % 9 Konya 126 2,326 77,004 3,255 2, % 50 Niğde , % 10 Kocaeli 105 1,915 67,329 3,285 1, % 51 Edirne , % 11 Sanliurfa 94 2,522 76,612 3,093 1, % 52 Kırıkkale , % 12 Hatay 110 2,101 60,022 3,064 1, % 53 Şırnak , % 13 Diyarbakır 91 2,109 69,406 2,557 1, % 54 Nevşehir , % 14 Kayseri 89 1,626 52,851 2,456 1, % 55 Kırklareli , % 15 Samsun 87 1,485 51,356 2,587 1, % 56 Karaman , % 16 Aydin 79 1,464 37,799 2,306 1, % 57 Kars , % 17 Manisa 90 1,398 42,247 2,416 1, % 58 Bitlis , % 18 Denizli 74 1,272 34,788 2,140 1, % 59 Karabük , % 19 Mugla 75 1,151 33,146 2,008 1, % 60 Kırşehir , % 20 Balikesir 76 1,323 36,832 2,241 1, % 61 Bingöl , % 21 Eskişehir 61 1,007 30,010 1,972 1, % 62 Burdur , % 22 Malatya 69 1,204 33,169 1,944 1, % 63 Düzce , % 23 Tekirdağ 52 1,023 32,993 1,608 1, % 64 Bolu , % 24 Van 50 1,295 40,164 1,689 1, % 65 Kastamonu , % 25 Kahramanmaraş 57 1,268 40,708 1,553 1, % 66 Erzincan , % 26 Sakarya 56 1,115 32,847 1,608 1, % 67 Siirt , % 27 Erzurum 56 1,080 32,234 1, % 68 Mus , % 28 Mardin 51 1,303 37,509 1, % 69 Yalova , % 29 Trabzon 55 1,047 27,872 1, % 70 Sinop , % 30 Ordu ,019 1, % 71 Igdir , % 31 Batman 44 1,004 35,131 1, % 72 Bilecik , % 32 Sivas ,014 1, % 73 Artvin , % 33 Elazığ ,916 1, % 74 Hakkari , % 34 Çorum ,659 1, % 75 Bartin , % 35 Osmaniye ,010 1, % 76 Çankırı , % 36 Tokat ,404 1, % 77 Ardahan , % 37 Afyonkarahisar ,249 1, % 78 Tunceli , % 38 Zonguldak ,811 1, % 79 Gümüşhane , % 39 Kütahya , % 80 Kilis , % 40 Adıyaman ,859 1, % 81 Bayburt , % 41 Agri , % Kaynak: TÜİK, Sıralama derslik sayısına göre yapılmıştır rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 305

312 MESLEKİ VE TEKNİK ORTAÖĞRETİM 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Samsun da 88 okulda, Bin 622 derslikte, 3 Bin 608 öğretmen ile 43 Bin 124 öğrenciye mesleki ve teknik ortaöğretim eğitimi verilmiştir. Samsun un toplam mesleki ve teknik ortaöğretim öğrenci sayısı payı 2012 yılında %1.77 iken 2016 yılında %1.66 olarak gerçekleşmiş, toplam öğretmen sayısı payı 2012 yılında %1.95 iken 2016 yılında yine %1.84 olarak gerçekleşmiş, derslik sayısı payı 2012 yılında %1.85 iken 2016 yılında %1.61 olarak gerçekleşmiştir yılında 2012 yılına göre mesleki ve teknik ortaöğretim okul sayısı Türkiye de %12.3 oranında azalırken Samsun da %16.2 oranında azalmış, öğrenci sayısı Türkiye de %14.6 oranında artarken Samsun da %7.1 oranında artmış, öğretmen sayısı Türkiye de %44.4 oranında artarken Samsun da %36.3 oranında artmış, derslik sayısı Türkiye de %69.7 oranında artarken Samsun da %47.3 oranında artmıştır. Yıl Bölge Okul Şube Öğrenci Öğretmen Derslik Erkek Kız Toplam Erkek Kadın Toplam ,204 84,651 1,241,481 1,028,170 2,269,651 76,202 59, ,502 59, ,211 92,971 1,371,445 1,142,442 2,513,887 87,894 73, ,288 76, Türkiye 5, ,674 1,496,275 1,291,842 2,788,117 93,452 81, ,218 83, , ,122 1,472,558 1,287,582 2,760,140 96,292 87, ,232 91, , ,843 1,410,377 1,191,261 2,601,638 99,615 96, , , /2014 Değişim 3.9% 10.2% -4.2% -7.5% -5.7% 3.5% 9.2% 6.2% 10.0% 2015/2012 Değişim -12.3% 61.7% 13.6% 15.9% 14.6% 30.7% 62.0% 44.4% 69.7% ,532 22,008 18,245 40,253 1,597 1,051 2,648 1, ,645 23,303 19,187 42,490 1,778 1,257 3,035 1, Samsun 82 2,086 25,401 21,134 46,535 1,901 1,390 3,291 1, ,294 25,371 21,721 47,092 1,923 1,482 3,405 1, ,319 23,718 19,406 43,124 1,937 1,671 3,608 1, /2014 Değişim 1.1% 1.1% -6.5% -10.7% -8.4% 0.7% 12.8% 6.0% 3.7% 2015/2012 Değişim -16.2% 51.4% 7.8% 6.4% 7.1% 21.3% 59.0% 36.3% 47.3% % 1.81% 1.77% 1.77% 1.77% 2.10% 1.77% 1.95% 1.85% % 1.77% 1.70% 1.68% 1.69% 2.02% 1.71% 1.88% 1.81% Samsun % 1.74% 1.70% 1.64% 1.67% 2.03% 1.70% 1.88% 1.73% Pay % % 1.85% 1.72% 1.69% 1.71% 2.00% 1.69% 1.85% 1.71% % 1.69% 1.68% 1.63% 1.66% 1.94% 1.74% 1.84% 1.61% Kaynak: TÜİK, Örneğin 2016 rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 306

313 İLLER İTİBARİYLE MESLEKİ VE TEKNİK ORTAÖĞRETİM (2016) 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Türkiye de toplam 5 Bin 444 okulda, 100 Bin 898 derslikte, 195 Bin 666 öğretmen ile 2 milyon 601 Bin 638 öğrenciye Mesleki ve Teknik Ortaöğretim eğitimi verilmiştir. Samsun ili 2016/2017 eğitim öğretim döneminde Mesleki ve Teknik Ortaöğretim eğitiminde öğrenci sayısına göre 17 nci sırada, öğretmen sayısına göre 14 üncü sırada, derslik sayısına göre 16 ncı sıradadır. Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik 2016 Türkiye 5, ,843 2,601, , ,898 Derslik Pay(%) Sn İller Okul Şube Toplam Öğrenci Toplam Öğretmen Derslik Derslik Pay(%) 1 İstanbul , ,941 30,291 15, % 42 Isparta ,696 1, % 2 Ankara 302 8, ,355 14,618 6, % 43 Çanakkale ,266 1, % 3 Izmir 217 6, ,160 9,750 4, % 44 Osmaniye 42 1,089 20,577 1, % 4 Konya 192 4,436 81,665 6,313 3, % 45 Şırnak 38 1,305 21,438 1, % 5 Bursa 169 4, ,838 7,736 3, % 46 Kastamonu ,379 1, % 6 Sanliurfa 127 3,366 65,029 4,232 2, % 47 Rize 42 1,007 14,423 1, % 7 Antalya 135 3,406 60,305 4,823 2, % 48 Mus , % 8 Kocaeli 105 2,600 66,999 4,342 2, % 49 Amasya ,605 1, % 9 Adana 109 3,031 68,461 4,623 2, % 50 Agri , % 10 Mersin 112 3,328 58,323 4,607 2, % 51 Düzce , % 11 Gaziantep 100 3,001 63,279 3,997 2, % 52 Kırıkkale , % 12 Kayseri 109 2,589 50,478 3,761 2, % 53 Niğde , % 13 Diyarbakır 97 3,136 66,164 3,652 1, % 54 Aksaray , % 14 Manisa 92 2,111 42,413 3,303 1, % 55 Siirt , % 15 Hatay 89 2,742 53,966 3,300 1, % 56 Bolu , % 16 Samsun 88 2,319 43,124 3,608 1, % 57 Burdur , % 17 Kahramanmaraş 89 2,341 44,862 3,024 1, % 58 Nevşehir , % 18 Van 79 2,262 43,296 2,671 1, % 59 Karaman , % 19 Denizli 75 1,896 29,614 2,747 1, % 60 Edirne , % 20 Balikesir 88 2,030 30,898 3,070 1, % 61 Bitlis , % 21 Aydin 68 1,811 25,049 2,575 1, % 62 Erzincan , % 22 Trabzon 74 1,697 27,903 2,481 1, % 63 Kırklareli , % 23 Afyonkarahisar 85 1,540 21,883 1,893 1, % 64 Kırşehir , % 24 Malatya 66 1,662 31,550 2,570 1, % 65 Bingöl , % 25 Ordu 71 1,477 27,724 2,387 1, % 66 Karabük , % 26 Tekirdağ 60 1,579 26,008 2,061 1, % 67 Usak , % 27 Mardin 65 1,723 27,991 1,908 1, % 68 Bilecik , % 28 Erzurum 70 1,432 24,998 1,762 1, % 69 Çankırı , % 29 Mugla 65 1,428 19,528 2,085 1, % 70 Kars , % 30 Sakarya 61 1,715 35,816 2,164 1, % 71 Bartin , % 31 Adıyaman 60 1,525 27,280 2, % 72 Artvin , % 32 Çorum ,745 1, % 73 Hakkari , % 33 Sivas 62 1,335 20,795 1, % 74 Sinop , % 34 Giresun 59 1,085 14,514 1, % 75 Yalova , % 35 Eskişehir ,722 2, % 76 Kilis , % 36 Yozgat ,711 1, % 77 Gümüşhane , % 37 Tokat 57 1,267 22,482 1, % 78 Igdir , % 38 Zonguldak ,665 1, % 79 Ardahan , % 39 Kütahya 58 1,189 16,797 1, % 80 Tunceli , % 40 Elazığ ,217 1, % 81 Bayburt , % 41 Batman ,322 1, % Kaynak: TÜİK, Sıralama derslik sayısına göre yapılmıştır rakamları 2016/2017 Eğitim Öğretim Dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 307

314 ORTAÖĞRETİMDE OKULLAŞMA ORANI Samsun un ortaöğretimde okullaşma oranı (Toplam/net) 2007 yılında iken 2016 yılında olarak gerçekleşmiş, Türkiye de ise ortaöğretimde okullaşma oranı 2007 yılında iken 2016 yılında olarak gerçekleşmiştir döneminde ortaöğretimde net/toplam okullaşma oranı Türkiye de %40.9 oranında artarken Samsun da %48.7 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Net/Toplam Net/Erkek Net/Kız Brüt/Toplam Brüt/Erkek Brüt/Kız Türkiye /2015 Değişim 3.4% 4.2% 2.7% -2.6% -2.0% -3.3% 2016/2007 Değişim 40.9% 35.2% 47.6% 22.1% 17.0% 28.5% Samsun /2015 Değişim 2.8% 3.5% 2.1% -3.6% -2.6% -4.6% 2016/2007 Değişim 48.7% 42.2% 55.9% 32.0% 25.5% 39.5% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 308

315 YÜKSEK ÖĞRETİM İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 309

316 YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI Samsun ilinde döneminde bir üniversite eğitim faaliyetinde bulunmaktadır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi 1975 yılında kurulmuş olan bir devlet üniversitesidir yılında vakıf üniversitesi olarak kurulan Canik Başarı Üniversitesi 2016 yılında çıkarılan bir Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılmıştır. ÖĞRETİM ELEMANI SAYILARI 2016 yılında Samsun ili yüksek öğretiminde 387 si profesör, 258 i doçenç, 360 ı yardımcı doçent olmak üzere toplam 2 Bin 190 öğretim görevlisi bulunmaktadır. Samsun un toplam öğretim elemanı sayısı payı 2002 yılında %1.56 oranında iken 2016 yılında %1.44 oranında gerçekleşmiş, profesör sayısı payı 2002 yılında %1.57 oranında iken 2016 yılında %1.72 oranında gerçekleşmiş, doçent sayısı payı 2002 yılında %1.83 oranında iken 2016 yılında %1.82 oranında gerçekleşmiş, yardımcı doçent sayısı payı 2002 yılında %1.94 oranında iken 2016 yılında %1.04 oranında gerçekleşmiştir döneminde toplam öğretim elemanı sayısı Türkiye de %99.5 oranında artarken, Samsun da %84.5 oranında artmış, profesör sayısı Türkiye de %121.2 oranında artarken, Samsun da %141.9 oranında artmış, doçent sayısı Türkiye de %163.0 oranında artarken Samsun da %160.6 oranında artmış, yardımcı doçent sayısı Türkiye de %174.6 oranında artarken Samsun da %46.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam öğretim elemanı sayısı Türkiye de %2.82 oranında azalırken, Samsun da %9.39 oranında azalmış, profesör sayısı Türkiye de %0.53 oranında artarken, Samsun da %3.25 oranında azalmış, doçent sayısı Türkiye de %5.46 oranında azalırken Samsun da %6.86 oranında azalmış, yardımcı doçent sayısı Türkiye de %1.84 oranında azalırken Samsun da %19.10 oranında azalmıştır yılında Samsun, toplam öğretim elemanı sayısına göre 13 üncü sırada, profesör sayısına göre 12 nci sırada, doçent sayısına göre 10 uncu sırada, yardımcı doçent sayısına göre 22 inci sırada, diğer öğretim elemanı sayısına göre 13 üncü sıradadır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Toplam Prof. Doç. Y.Doç. Diğer Toplam Prof. Doç. Y.Doç. Diğer Toplam Prof. Doç. Y.Doç. Diğer ,090 10,187 5,401 12,621 47,881 1, % 1.57% 1.83% 1.94% 1.43% ,804 10,864 5,298 13,555 49,087 1, % 1.62% 1.85% 2.02% 1.39% ,096 11,381 5,456 14,461 50,798 1, % 1.63% 2.07% 2.45% 1.75% ,785 11,841 5,769 15,129 52,046 1, , % 1.57% 1.84% 2.45% 1.98% ,329 12,773 6,150 15,844 54,562 1, , % 1.60% 1.93% 2.23% 1.98% ,766 13,494 6,867 18,074 60,331 1, , % 1.56% 1.78% 2.20% 1.93% ,504 13,662 7,360 18,538 60,944 1, % 1.64% 1.74% 2.05% 1.56% ,427 14,571 7,827 19,783 63,246 1, % 1.57% 1.71% 1.93% 1.53% ,495 15,529 8,486 21,717 65,763 1, % 1.46% 1.59% 1.81% 1.46% ,839 16,783 9,257 24,759 68,040 1, , % 1.35% 1.48% 1.62% 1.48% ,653 17,807 10,962 27,385 74,499 1, , % 1.32% 1.33% 1.53% 1.38% ,437 20,005 12,839 31,345 78,248 2, , % 1.79% 1.89% 1.46% 1.51% ,903 20,879 14,140 33,323 80,561 2, , % 1.85% 1.75% 1.41% 1.51% ,168 22,416 15,023 35,301 83,428 2, , % 1.78% 1.84% 1.26% 1.55% ,763 22,535 14,203 34,652 80,373 2, , % 1.72% 1.82% 1.04% 1.47% 2016/2015 % -2.82% 0.53% -5.46% -1.84% -3.66% -9.39% -3.25% -6.86% % -8.49% 2016/2002 % 99.5% 121.2% 163.0% 174.6% 67.9% 84.5% 141.9% 160.6% 46.9% 73.5% Kaynak: TÜİK, öğretim dönemi, ilgili dönemin ilk yılı olarak gösterilmiştir. Örneğin 2016 yılı verileri 2016/2017 dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 310

317 ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDE ÖĞRENCİ SAYILARI 2016 yılında Samsun ilinde yeni kaydolan lisans ve önlisans öğrenci sayısı 10 Bin 879 kişi, okuyan lisans ve önlisans öğrenci sayısı 45 Bin 928 kişi, mezun lisans ve önlisans öğrenci 8 Bin 978 kişidir döneminde yeni kayıtlı önlisans ve lisans öğrenci sayısı Türkiye de %130.3 oranında artarken Samsun da %108.3 oranında artmış, okuyan önlisans ve lisans öğrencisi sayısı Türkiye de %268.5 oranında artarken Samsun da %153.7 oranında artmıştır. Samsun un okuyan lisans ve önlisans öğrenci sayısı payı düşme eğilimlidir yılında bir önceki yıla göre yeni kayıtlı önlisans ve lisans öğrenci sayısı Türkiye de %7.16 oranında azalırken Samsun da %5.09 oranında azalmış, okuyan önlisans ve lisans öğrencisi sayısı Türkiye de %7.14 oranında artarken Samsun da %0.03 oranında artmıştır yılında Samsun ili Okuyan lisans ve önlisans öğrenci sayısına göre 23 üncü, yeni kayıtlı lisans ve önlisans öğrenci sayısına göre 23 üncü sıradadır. YIL TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Türkiye Samsun Türkiye Samsun Yeni kayıtlı Okuyan Mezun Yeni kayıtlı Okuyan Mezun Yeni kayıtlı Okuyan Mezun Toplam Öğretim Elemanı Öğretim Elemanı Başına Düşen Okuyan Öğrenci ,511 1,798, ,791 5,222 18,101 4, % 1.01% 1.69% 76,090 1, ,828 1,841, ,579 4,981 18,305 4, % 0.99% 1.46% 78,804 1, ,035 1,969, ,113 4,997 18,919 3, % 0.96% 1.31% 82,096 1, ,529 2,181, ,128 5,138 20,458 3, % 0.94% 1.11% 84,785 1, ,992 2,291, ,599 4,919 20,572 4, % 0.90% 1.28% 89,329 1, ,248 2,372, ,818 5,365 20,993 4, % 0.88% 1.20% 98,766 1, ,400 2,757, ,023 6,714 22,360 4, % 0.81% 1.16% 100,504 1, ,042 3,322, ,132 7,922 24,761 4, % 0.75% 1.09% 105,427 1, ,774 3,626, ,614 9,394 28,454 5, % 0.78% 0.98% 111,495 1, ,580 4,112, ,794 9,843 33,192 5, % 0.81% 1.07% 118,839 1, ,104 4,676, ,434 10,220 37,443 6, % 0.80% 1.08% 130,653 1, ,182,603 5,139, ,535 10,205 41,477 7, % 0.81% 1.22% 142,437 2, ,285,607 5,642, ,879 11,323 43,537 9, % 0.77% 1.38% 148,903 2, ,407,458 6,186, ,593 11,462 45,912 8, % 0.74% 1.11% 156,168 2, ,306,708 6,627, ,480 10,879 45,928 8, % 0.69% 1.19% 151,763 2, /2015 Değişim -7.16% 7.14% 0.12% -5.09% 0.03% 7.08% -2.82% -9.39% 2016/2002 Değişim 130.3% 268.5% 181.4% 108.3% 153.7% 98.1% 99.5% 84.5% Kaynak: TÜİK, öğretim dönemi, ilgili dönemin ilk yılı olarak gösterilmiştir. Örneğin 2016 yılı verileri 2016/2017 dönemine aittir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 311

318 İLLER İTİBARİYLE ÖĞRETİM ELEMANI VE ÖĞRENCİ SAYISI ( DÖNEMİ) SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Türkiye üniversitelerinde toplam 151 Bin 763 öğretim görevisi ile 6 Milyon 627 Bin 505 lisans ve önlisans öğrencisinin okutulduğu öğretim döneminde Samsun ili toplam 2 Bin 190 öğretim elemanı ve 45 Bin 928 okuyan lisans ve önlisans öğrencisine sahiptir. Sn İller ÖĞRETİM GÖREVLİSİ ÖĞRENCİ Sn ÖĞRETİM GÖREVLİSİ ÖĞRENCİ Toplam Prof. Doç. Yar.Doç. Yeni kayıtlı Okuyan Mezun İller Toplam Prof. Doç. Yar.Doç. Yeni kayıtlı Okuyan Mezun Türkiye 151,763 22,535 14,203 34,652 1,306,708 6,627, ,480 1 İstanbul 30,897 5,910 3,133 7, , ,677 97, Rize ,545 17,264 2,681 2 Ankara 18,212 4,252 1,879 2,695 44, ,243 37, Karabük ,357 47,604 5,441 3 Izmir 8,540 1, ,489 29, ,786 21, Erzincan ,358 20,111 3,209 4 Konya 4, ,025 27, ,808 18, Niğde ,269 24,044 3,784 5 Eskişehir 3, ,326 3,040, , Giresun ,133 28,085 5,232 6 Antalya 2, ,947 70,265 8, Kars ,784 17,091 3,439 7 Erzurum 2, , ,513 35, Adıyaman ,080 19,804 3,748 8 Trabzon 2, ,099 55,519 8, Burdur ,727 27,048 4,362 9 Bursa 2, ,070 63,317 9, Kırşehir ,817 18,211 3, Kayseri 2, ,117 57,504 7, Nevşehir ,540 19,684 3, Kocaeli 2, ,467 76,152 12, Aksaray ,243 19,904 2, Adana 2, ,006 47,371 8, Yozgat ,169 14,892 2, Samsun 2, ,879 45,928 8, Kastamonu ,484 24,960 3,965 Samsun Pay 1.44% 1.72% 1.82% 1.04% 0.83% 0.69% 1.19% 54 Ordu ,290 18,705 2, Isparta 2, ,569 71,201 11, Kırklareli ,316 24,022 3, Mersin 1, ,019 47,000 6, Çorum ,562 15,785 1, Sakarya 1, ,169 74,956 12, Usak ,999 26,891 3, Denizli 1, ,562 52,692 7, Çankırı ,510 12,707 1, Gaziantep 1, ,074 48,025 7, Gümüşhane ,901 17,408 3, Sivas 1, ,112 49,932 8, Karaman ,031 13,444 2, Elazığ 1, ,714 36,382 6, Mus ,936 8,474 1, Diyarbakır 1, ,273 28,274 6, Amasya ,119 16,237 2, Aydin 1, ,424 48,498 7, Bingöl ,538 13,270 2, Edirne 1, ,588 40,712 6, Bartin ,039 12,905 2, Van 1, ,243 23,908 4, Artvin ,941 8,894 1, Malatya 1, ,200 38,056 6, Bilecik ,475 15,746 2, Çanakkale 1, ,951 42,593 7, Siirt ,520 10,472 1, Manisa 1, ,240 48,057 8, Sinop ,460 8,878 1, Mugla 1, ,270 39,178 5, Yalova ,294 12,495 1, Bolu 1, ,619 27,344 4, Mardin ,962 7,338 1, Hatay 1, ,649 35,312 5, Batman ,406 11,340 2, Afyonk. 1, ,998 41,655 7, Tunceli ,260 6,402 1, Zonguldak 1, ,132 30,188 4, Agri ,808 10,161 2, Tokat 1, ,897 28,942 5, Osmaniye ,350 12,431 1, K.maras 1, ,080 30,457 4, Bitlis ,755 8,321 1, Kırıkkale 1, ,174 33,237 4, Bayburt ,945 8,636 1, Kütahya 1, ,480 50,177 8, Kilis ,700 7,978 2, Balikesir 1, ,775 43,840 7, Hakkari , Düzce 1, ,370 24,841 2, Ardahan ,539 4, Sanliurfa 1, ,659 20,434 3, Igdir ,609 5, Tekirdağ 1, ,894 30,479 3, Şırnak , Kaynak: TÜİK, Sıralama Toplam Öğretim elemanı sayısına göre yapılmıştır. öğretim dönemi, ilgili dönemin ilk yılı olarak gösterilmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 312

319 SAĞLIK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 313

320 SAĞLIK SAĞLIK PERSONELİ 2015 yılında Samsun ilinde Bin 435 uzman hekim, 634 pratisyen hekim, 480 asistan hekim olmak üzere toplam 2 Bin 649 hekim, 368 diş hekimi, 472 eczacı, 3 Bin 123 sağlık memuru, 3 Bin 73 hemşire ve Bin 41 ebe hizmet yapmıştır. Samsun da 2002 yılında %1.62 olan Uzman hekim sayısı payı 2015 yılında %1.85 olarak, 2002 yılında %1.78 olan toplam hekim sayısı payı 2015 yılında %1.88 olarak, 2002 yılında %1.64 olan diş hekimi sayısı payı 2015 yılında %1.48 olarak, 2002 yılında %1.73 olan eczacı sayısı payı 2015 yılında %1.71 olarak, 2002 yılında %2.31 olan sağlık memuru sayısı payı 2015 yılında %2.14 olarak, 2002 yılında %2.17 olan hemşire sayısı payı 2015 yılında %2.01 olarak gerçekleşmiştir döneminde uzman hekim sayısı Türkiye de %70.8 artarken Samsun da %94.7 artmış, toplam hekim sayısı Türkiye de %53.6 artarken Samsun da %62.0 artmış, diş hekimi sayısı Türkiye de %51.7 artarken, Samsun da %37.3 artmış, eczacı sayısı Türkiye de %23.5 artarken Samsun da %22.3 artmış, sağlık memuru sayısı Türkiye de %191.3 artarken Samsun da %169.9 artmış, hemşire sayısı Türkiye de %111.1 artarken Samsun da %95.5 artmıştır. Yıl Bölge Adı Uzman H. Pratisyen H. Asistan H. Toplam Hekim Diş Hekimi Eczacı Sağlık Memuru Hemşire Ebe ,457 30,900 15,592 91,949 16,371 22,289 50,106 72,393 41, ,108 32,019 15,339 94,466 17,744 22,371 57,416 74,483 41, ,687 32,579 15,844 97,110 17,893 22,608 60,959 75,753 43, ,477 34,886 16, ,853 18,149 22,756 62,035 78,182 43, ,868 33,383 18, ,475 18,332 23,140 67,514 82,626 44, ,439 34,559 19, ,402 19,278 23,977 79,441 94,661 47, ,973 35,763 20, ,151 19,959 24,778 89,540 99,910 47,673 Türkiye ,655 35,911 22, ,641 20,589 25,201 93, ,176 49, ,563 38,818 21, ,447 21,432 26,506 99, ,772 50, ,064 39,712 20, ,029 21,099 26, , ,982 51, ,103 38,877 20, ,772 21,404 26, , ,906 53, ,886 38,572 21, ,775 22,295 27, , ,544 53, ,251 39,045 21, ,616 22,996 27, , ,432 52, ,622 41,794 21, ,259 24,834 27, , ,803 53, /2014 Değişim 3.2% 7.0% 2.5% 4.2% 8.0% 1.2% -2.5% 7.3% 0.5% 2015/2002 Değişim 70.8% 35.3% 40.1% 53.6% 51.7% 23.5% 191.3% 111.1% 28.0% , ,157 1, , ,337 1, , ,353 1, , ,361 1, , ,426 1, , ,571 1, , ,853 2, Samsun , ,865 2, , , ,993 2, , , ,329 2, , , ,636 2,746 1, , , ,822 2,815 1, , , ,068 2,969 1, , , ,123 3,073 1, /2014 Değişim 1.7% 8.3% -1.4% 2.8% 13.9% 3.1% 1.8% 3.5% 1.8% 2015/2002 Değişim 94.7% 2.5% 163.7% 62.0% 37.3% 22.3% 169.9% 95.4% 17.8% % 2.32% 1.17% 1.78% 1.64% 1.73% 2.31% 2.17% 2.13% Samsun % 1.74% 2.28% 1.90% 1.40% 1.68% 2.05% 2.08% 1.94% Pay % % 1.76% 2.20% 1.88% 1.48% 1.71% 2.14% 2.01% 1.96% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 314

321 Samsun ilinin 2002 yılında %1.62 olan uzman hekim sayısı payı 2015 yılında %1.85 e yükselmiştir. Samsun ilinde 2002 yılında %1.78 olan toplam hekim sayısı payı 2015 yılında %1.88 e yükselmiştir. Samsun ilinin 2002 yılında %1.64 olan Diş hekimi sayısı payı 2015 yılında %1.48 e gerilemiştir. Samsun ilinin 2002 yılında %2.31 olan sağlık memuru sayısı payı 2015 yılında %2.14 e gerilemiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 315

322 İLLER İTİBARİYLE SAĞLIK PERSONELİ (2015) Samsun ili 2015 yılı itibariyle Bin 435 uzman hekim ile 9 uncu sırada, 2 Bin 649 toplam hekim sayısı ile 10 uncu sırada, 368 diş hekimi ile 11 inci sırada, 472 eczacı ile 14 üncü sırada, 3 Bin 123 sağlık memuru ile 9 uncu sırada, 3 Bin 73 hemşire ile 11 inci sırada, Bin 41 ebe ile 14 üncü sırada yer almaktadır. Sn İller Uzman Pratisyen Asistan Toplam Diş Hekimi Eczacı Sağlık Hemşire Ebe Hekim Hekim Hekim Hekim Memuru Türkiye 77,622 41,794 21, ,259 24,834 27, , ,803 53,086 1 İstanbul 17,288 5,918 5,591 28,797 6,497 5,312 18,416 24,720 5,755 2 Ankara 10,117 2,328 4,150 16,595 2,971 2,300 12,818 13,746 3,258 3 Izmir 5,872 2,294 1,830 9,996 1,759 1,891 7,717 9,017 2,876 4 Antalya 2,650 1, ,572 1,021 1,107 4,481 4,268 1,706 5 Bursa 2,593 1, , ,530 5,355 1,760 6 Adana 2,287 1, , ,807 4,059 1,398 7 Konya 1,931 1, , ,428 4,455 1,381 8 Kocaeli 1, , ,873 3,275 1,143 9 Gaziantep 1,432 1, , ,666 3, Samsun 1, , ,123 3,073 1,041 Samsun Sıra Diyarbakır 1, , ,500 3, Sanliurfa 1,012 1, , ,029 2, Kayseri 1, , ,272 2,910 1, Mersin 1, , ,003 2,876 1, Manisa 1, , ,515 2,734 1, Hatay 1, , ,614 2, Aydin 1, , ,001 2,090 1, Denizli 1, , ,995 2,124 1, Trabzon , ,554 2, Eskişehir , ,141 2, Erzurum , ,620 1, Balikesir , ,201 2,200 1, Malatya , ,913 1, Mugla , ,907 1, Van , ,372 1, Sakarya , ,563 1, Kahramanmaraş , ,033 2, Tekirdağ , ,473 1, Sivas , ,481 1, Elazığ , ,320 1, Zonguldak , ,138 1, Afyonkarahisar , ,508 1, Isparta , ,285 1, Edirne , , Ordu ,601 1, Çanakkale ,127 1, Tokat ,597 1, Mardin , Kütahya ,216 1, Adıyaman ,081 1, Batman Bolu Çorum ,300 1, Kırıkkale , Düzce Kaynak: TÜİK, sıralama toplam hekim sayısına göre yapılmıştır. İlk 50 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 316

323 HASTANE YATAK SAYILARI 2002 yılında 3 Bin 658 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.46 paya sahip olan Samsun ili 2015 yılında 4 Bin 364 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.08 paya sahip olmuştur. Samsun ilinde 2002 yılında 18 adet olan toplam sağlık kurumu sayısı 2015 yılında 28 adede ulaşmıştır. Samsun ilinin yüzbin kişi başına hastane yatak sayısı Türkiye ortalamasının üzerindedir yılında yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 319 adet iken Türkiye de 230 adet, 2015 yılında ise yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 341 adet iken Türkiye de 266 adet olarak gerçekleşmiştir döneminde Türkiye de toplam hastane yatak sayısı %41.1 oranında artarken Samsun da %19.3 oranında artmış, özel hastane yatak sayısı Türkiye de %252.3 oranında artarken Samsun ilinde % oranında artmıştır döneminde yüzbin kişi başına toplam hastane yatak sayısı Türkiye de %15.7 oranında artarken Samsun ilinde %6.9 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Toplam Sağlık Bakanlığı Üniversite Özel Diğer Kamu Yüzbin kişi Başına Kurum Sayısı Yatak Sayısı Kurum Sayısı Yatak Sayısı Kurum Sayısı Yatak Sayısı Kurum Sayısı Yatak Sayısı Kurum Sayısı Yatak Sayısı Toplam Hastane Yatak Sayısı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Türkiye , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , /2014 Değişim 0.3% 1.4% -0.1% -1.1% 1.4% 4.6% 1.1% 7.7% -2.7% -11.0% 0.0% 2015/2002 Değişim 37.6% 41.1% 11.8% 13.9% 40.0% 45.6% 107.4% 252.3% 89.5% 116.9% 15.7% , , , , , , , , , , , , , , Samsun , , , , , , , , , , , , , , /2014 Değişim 0.0% 0.6% 0.0% -0.3% 0.0% -2.0% 0.0% 7.1% % 2015/2002 Değişim 55.6% 19.3% 20.0% -8.0% 0.0% 21.2% 350.0% % % % 2.46% 1.94% 2.63% 2.00% 3.00% 0.74% 0.40% Samsun % 2.10% 2.08% 2.10% 1.45% 2.66% 1.62% 1.88% Pay % % 2.08% 2.08% 2.12% 1.43% 2.49% 1.60% 1.87% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 317

324 Samsun ilinin 2002 yılında %2.46 olan toplam hastane yatak sayısı payı 2015 yılında %2.08 e gerilemiştir. İlin payında düşüş eğilimi görülmektedir. Samsun ilinin 2002 yılında %2.63 olan Sağlık Bakanlığı hastane yatak sayısı payı 2015 yılında %2.12 ye gerilemiştir. İlin payında gerileme eğilimi mevcuttur. Samsun ilinin 2002 yılında %3.00 olan üniversite hastane yatak sayısı payı 2015 yılında %2.49 a gerilemiştir. Samsun ilinin 2002 yılında %0.40 olan özel hastane yatak sayısı payı 2015 yılında %1.87 ye yükselmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 318

325 İLLERE GÖRE HASTANE YATAK SAYISI (2015) 2015 yılı itibariyle toplam hastane yatak sayısı bakımından 28 adet kurumda bulunan 4 Bin 364 adet yatak sayısı ile 11 inci sırada bulunan Samsun ili, Türkiye ortalamasının 266 adet yatak olduğu yüz bin kişi başına toplam hastane yatak sayısı bakımından da 341 adet yatak ile 13 üncü sırada yer almaktadır. Sn Bölge Adı Toplam Sağlık Bakanlığı Üniversite Özel Diğer Kamu Yüzbin Kişi Başına Toplam Kurum Yatak Kurum Yatak Kurum Yatak Kurum Yatak Kurum Yatak Hastane Yatak Sayısı Türkiye 1, , , , , , İstanbul , , , , , Ankara 88 18, , , , , Izmir 57 11, , , , Bursa 39 6, , , Adana 29 6, , , , Konya 42 6, , , Antalya 43 5, , , , Gaziantep 28 4, , , Diyarbakır 24 4, , , Kocaeli 29 4, , , Samsun 28 4, , Samsun Pay % Manisa 28 4, , Kayseri 29 4, , , , Mersin 26 3, , Erzurum 24 3, , , Eskişehir 16 3, , , Trabzon 22 3, , Sanliurfa 22 3, , Hatay 24 3, , Balikesir 29 3, , Denizli 21 2, , Elazığ 11 2, , , Aydin 23 2, , Malatya 19 2, , , Kahramanmaraş 20 2, , Sivas 19 2, , , Van 16 2, , Zonguldak 12 2, , Tekirdağ 20 2, , Mugla 24 2, , Isparta 17 2, , Afyonkarahisar 22 1, , Bolu 11 1, , Edirne 10 1, Ordu 17 1, , Tokat 15 1, , Sakarya 18 1, , Kütahya 12 1, , Çorum 16 1, , Giresun 18 1, , Çanakkale 16 1, Batman 11 1, Usak 8 1, Adıyaman 12 1, Osmaniye 9 1, Kaynak: TÜİK, sıralama Toplam Hastane Yatak Sayısına göre yapılmıştır. İlk 45 il listelenmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 319

326 ÖLÜM NEDENLERİNİN DAĞILIMI 2016 yılı daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenleri dağılımına bakıldığında; Dolaşım Sistemi Hastalıklarının payı Türkiye de %39.8 oranında iken Samsun ilinde %46.4 oranında, İyi ve kötü huylu tümörlerin payı Türkiye de %19.7 oranında iken Samsun ilinde %18.7 oranında, Solunum Sistemi Hastalıklarının payı Türkiye de %11.9 oranında iken Samsun ilinde %12.0 oranında, Endokrin (iç salgı bezi, beslenme ve metabolizmayla ilgili hastalıklar) Türkiye de %5.0 oranında iken Samsun ilinde %1.6 oranındadır. Yıllar Bölge Toplam Dolaşım Sistemi Hastalıkları İyi ve kötü huylu tümörler (malign ve Benign neoplazmlar) Solunum Sistemi Hastalıkları Endokrin (iç salgı bezi, beslenme ve metabolizmayla ilgili hastalıklar) Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları Dışsal Yaralanma nedenleri ve zehirlenmeler , ,158 59,386 24,996 17,931 8,284 11,289 47, , ,712 63,930 24,418 18,993 10,807 12,981 46, , ,143 67,450 31,384 19,634 11,621 12,690 48, , ,740 69,270 31,024 19,255 13,775 13,173 52,730 Türkiye , ,071 76,534 35,331 20,092 14,710 20,409 50, , ,649 78,074 40,593 19,430 16,617 20,155 55, , ,194 79,160 43,821 19,803 19,114 18,936 57, , ,876 80,577 48,532 20,330 19,923 18,136 58, /2015 (%) 2.96% 2.31% 1.79% 10.75% 2.66% 4.23% -4.22% 2.45% 2016/2009 (%) 45.2% 45.2% 35.7% 94.2% 13.4% 140.5% 60.7% 23.1% ,199 2,193 1, ,174 2,168 1, ,454 2,165 1, ,647 2,224 1, Samsun ,241 3,201 1, ,782 3,684 1, ,039 3,723 1, ,227 3,819 1, , /2015 (%) 2.34% 2.58% -2.28% 15.75% % -8.94% % 14.32% 2016/2009 (%) 58.2% 74.1% 29.9% 148.1% -66.1% 95.2% 93.1% 54.4% % 1.96% 2.00% 1.59% 2.11% 2.02% 1.67% 1.45% % 1.86% 1.84% 1.40% 1.97% 1.78% 2.03% 1.40% % 1.79% 1.88% 1.56% 1.93% 1.55% 1.99% 1.48% 2012 Samsun 1.76% 1.83% 1.95% 1.62% 1.86% 1.69% 1.59% 1.45% 2013 Pay % 2.01% 2.24% 2.09% 1.90% 1.36% 1.73% 1.68% 1.77% % 2.40% 1.94% 1.80% 0.96% 1.87% 1.91% 1.76% % 2.34% 1.99% 1.94% 0.93% 1.87% 2.19% 1.63% % 2.34% 1.91% 2.03% 0.63% 1.64% 2.01% 1.82% Dağılım 2016 Türkiye 100.0% 39.8% 19.7% 11.9% 5.0% 4.9% 4.4% 14.3% Samsun 100.0% 46.4% 18.7% 12.0% 1.6% 4.0% 4.4% 12.9% Kaynak: TÜİK, Daimi İkametgaha Göre Seçilmiş Ölüm Nedenlerinin Dağılımı Diğer İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 320

327 KÜLTÜR İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 321

328 KÜLTÜR İSTATİSTİKLER TİYATRO Türkiye de toplam 721 tiyatro salonunda 26 Bin 816 adet gösterinin yapılmış olduğu 2016 yılında Samsun ilinde toplam 7 tiyatro salonunda 266 gösteri yapılmıştır yılında tiyatro sayısı payı 2 adet tiyatro salonu ile %1.96 olan Samsun, 2016 yılında 7 adet tiyatro salonu ile %0.97 paya sahiptir yılında 465 adet tiyatro koltuk sayısı ile %1.15 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 2 Bin 727 adet koltuk ile %1.04 paya sahiptir yılında 267 adet tiyatro gösteri sayısı ile %2.60 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 266 adet gösteri ile %0.99 paya sahiptir yılında 53,400 adet tiyatro seyircisi ile %2.03 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 65 Bin 832 adet seyirci ile %1.09 paya sahiptir döneminde tiyatro salonu sayısı Türkiye de %606.9 artarken Samsun da %250.0 oranında artmış, tiyatro koltuk sayısı Türkiye de %548.2 oranında artarken Samsun da %486.5 oranında artmış, tiyatro gösteri sayısı Türkiye de %161.1 oranında artarken Samsun da %0.4 azalmış, tiyatro seyirci sayısı Türkiye de %128.4 oranında artarken Samsun da %23.3 oranında artmıştır. YIL TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Tiyatro salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Tiyatro salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Tiyatro salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı ,403 10,271 2,634, , % 1.15% 2.60% 2.03% ,253 13,305 2,758, , % 2.59% 1.91% 1.78% ,756 12,587 2,567, , , % 3.27% 1.37% 1.12% ,438 11,453 2,716, , , % 2.82% 1.25% 1.00% ,175 9,510 2,161, , % 1.92% 3.65% 2.00% ,502 10,289 2,419, , % 2.19% 1.66% 1.47% ,924 17,410 3,380, , , % 2.11% 2.15% 3.65% ,099 18,803 4,320, ,414 1,079 92, % 1.77% 5.74% 2.13% ,161 25,378 5,248, , , % 0.97% 3.17% 1.83% ,020 23,361 5,385, , , % 0.74% 2.70% 1.75% ,435 25,043 5,621, , , % 1.36% 2.39% 2.37% ,811 28,359 6,244, , , % 1.06% 1.54% 1.34% ,577 28,877 6,076, , , % 0.71% 1.16% 0.77% ,932 28,257 5,853, , , % 1.09% 0.93% 1.04% ,885 26,816 6,016, , , % 1.04% 0.99% 1.09% 2016/2015 (%) 0.3% 1.1% -5.1% 2.8% -22.2% -3.5% 1.1% 8.3% 2016/2002 (%) 606.9% 548.2% 161.1% 128.4% 250.0% 486.5% -0.4% 23.3% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 322

329 İLLER İTİBARİYLE TİYATRO İSTATİSTİKLERİ (2016) 2016 yılında Türkiye de toplam 721 adet tiyatro salonunda 26 Bin 816 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 6 Milyon 16 Bin 762 kişi izlemiştir. Aynı yıl Samsun ilinde 7 adet tiyatro salonunda toplam 266 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 65 Bin 832 kişi izlemiştir yılında Samsun tiyatro salonu sayısına göre 21 inci sırada, tiyatro koltuk sayısına göre 24 üncü sırada, tiyatro gösteri sayısına göre 14 üncü sırada, tiyatro seyirci sayısına göre de 14 üncü sırada yeralmıştır. Sn İller Tiyatro Salonu sayısı Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Türkiye ,885 26,816 6,016,762 Sn İller Tiyatro Salonu sayısı Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı 1 İstanbul ,493 11,279 2,257, Giresun 5 1, ,977 2 Ankara 58 14,857 4, , Usak ,505 3 Izmir 62 21,977 1, , Kütahya 3 1, ,463 4 Bursa 15 4, , Düzce ,800 5 Antalya 12 5, , Burdur 4 2, ,600 6 Adana 15 4,615 1, , Artvin ,003 7 Trabzon 16 4, , Bingöl 4 2, ,596 8 Kocaeli 14 5, , Bolu 4 2, ,010 9 Kayseri 11 5, , Kırıkkale , Denizli 7 3, , Agri 3 1, , Eskişehir 12 4, , Kastamonu 5 1, , Konya 13 6, , Osmaniye 4 1, , Aydin 13 4, , Bartin , Samsun 7 2, , Adıyaman ,526 Samsun Pay % 0.97% 1.04% 0.99% 1.09% 55 Niğde , Batman 5 1, , Kırşehir , Malatya 11 3, , Çankırı , Mersin 14 6, , Yozgat 4 1, , Sivas 3 1, , Bitlis , Gaziantep 12 7, , Kars , Zonguldak 11 3, , Kilis , Hatay 11 3, , Tokat 2 1, , Sakarya 7 2, , Nevşehir 4 1, , Mugla 11 6, , Sinop 5 1, , Çanakkale 4 2, , Amasya , Kırklareli 4 1, , Igdir , Ordu 9 2, , Hakkari , Erzurum , Isparta , Diyarbakır 6 3, , Yalova , Elazığ 6 2, , Mus , Çorum , Tunceli , Rize 5 2, , Karaman , Balikesir 7 3, , Mardin , Manisa 7 2, , Bayburt , Karabük 4 1, , Gümüşhane , Tekirdağ 8 2, , Siirt Kahramanmaraş 4 2, , Van Sanliurfa 3 1, , Bilecik Edirne 4 2, , Erzincan Aksaray 3 1, , Ardahan Afyonkarahisar , Şırnak Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 323

330 SİNEMA Türkiye de toplam 2 Bin 483 sinema salonunda 53 Bin 443 gösterinin yapıldığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 25 adet sinema salonunda 487 gösteri yapılmıştır yılında sinema sayısı payı 5 adet sinema salonu ile %0.94 olan Samsun, 2016 yılında 25 adet sinema salonu ile %1.01 paya sahiptir yılında 1,625 adet sinema koltuk sayısı ile %1.21 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 3 Bin 300 koltuk ile %1.07 paya sahiptir yılında 558 adet sinema gösteri sayısı ile %2.48 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 487 adet gösteri ile %0.91 paya sahiptir yılında 254 Bin 541 sinema seyircisi ile %1.65 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 682 Bin 529 adet seyirci ile %1.24 paya sahiptir döneminde sinema salonu sayısı Türkiye de %366.7 oranında artarken Samsun da %400.0 oranında artmış, sinema koltuk sayısı Türkiye de %129.4 oranında artarken Samsun da %103.1 oranında artmış, sinema gösteri sayısı Türkiye de %137.2 oranında artarken Samsun da %12.7 oranında azalmış, sinema seyirci sayısı Türkiye de %258.7 oranında artarken Samsun da %168.1 oranında artmıştır. YIL TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Sinema salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Sinema salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Sinema salonu Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı ,045 22,529 15,406, , , % 1.21% 2.48% 1.65% ,839 21,254 14,503, , , % 1.49% 1.86% 1.41% ,298 26,398 18,670, , , % 1.72% 2.38% 1.79% ,234 25,076 18,001, , , % 1.59% 2.99% 1.50% , ,736 25,297 23,512, , , % 1.56% 3.06% 1.36% , ,923 28,733 20,659, , , % 1.14% 1.70% 1.17% , ,155 32,003 31,132, , , % 1.60% 1.95% 1.35% , ,822 34,947 31,334, , , % 1.52% 1.69% 1.46% , ,297 35,999 35,787, , , % 1.41% 1.88% 1.34% , ,604 37,892 37,439, , , % 1.36% 1.89% 1.28% , ,301 37,546 39,002, , , % 1.27% 1.40% 1.22% , ,025 40,406 45,077, , , % 1.44% 1.68% 1.24% , ,318 41,517 55,378, , , % 1.18% 1.10% 1.40% , ,610 49,151 57,148, , , % 1.01% 1.20% 1.34% , ,456 53,443 55,260, , , % 1.07% 0.91% 1.24% 2016/2015 (%) 5.4% 3.3% 8.7% -3.3% 4.2% 9.4% -17.5% -11.1% 2016/2002 (%) 366.7% 129.4% 137.2% 258.7% 400.0% 103.1% -12.7% 168.1% Kaynak: Tüik İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 324

331 İLLER İTİBARİYLE SİNEMA İSTATİSTİKLERİ (2016) 2016 yılında Türkiye de toplam 2 Bin 483 adet sinema salonunda 53 Bin 443 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 55 Milyon 260 Bin 300 kişi izlemiştir. Aynı yıl Samsun ilinde 25 adet sinema salonunda 487 adet gösteri yapılmış ve bu gösterileri toplam 682 Bin 529 kişi izlemiştir yılında Samsun, sinema salonu sayısına göre 22 nci sırada, sinema koltuk sayısına göre 17 nci sırada, sinema gösteri sayısına göre 25 inci sırada, sinema seyirci sayısına göre de 17 nci sırada yeralmıştır. Sn İller Sinema Salonu sayısı Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı Türkiye 2, ,456 53,443 55,260,600 Sn İller Sinema Salonu sayısı Koltuk sayısı Gösteri sayısı Seyirci sayısı 1 İstanbul ,793 16,806 18,795, Osmaniye ,396 2 Ankara ,462 6,073 5,463, Mardin 12 1, ,791 3 Izmir ,239 2,823 3,621, Ordu 16 1, ,672 4 Bursa 63 7, ,250, Sivas ,635 5 Antalya 86 9,480 1,964 1,840, Çorum 11 1, ,000 6 Kocaeli 66 7,869 1,294 1,397, Kırıkkale ,105 7 Adana 38 9, ,330, Çankırı ,410 8 Konya 49 7,374 1,013 1,208, Kırklareli 12 1, ,166 9 Gaziantep 38 4, ,074, Rize , Sakarya 34 4, , Karabük , Denizli 27 3, , Kars , Kayseri 35 4, , Kastamonu , Mersin 30 3, , Bartin , Eskişehir 29 3,236 1, , Erzincan , Hatay 33 3, , Aksaray , Trabzon 29 3, , Giresun , Samsun 25 3, , Yozgat ,200 Samsun Pay % 1.01% 1.07% 0.91% 1.24% 58 Amasya , Diyarbakır 42 5, , Kırşehir , Mugla 45 4, , Batman , Aydin 37 3, , Nevşehir 6 1, , Balikesir 25 2, , Niğde , Van 15 1, , Karaman , Tekirdağ 30 2, , Bingöl , Manisa 29 3, , Artvin , Malatya 18 2, , Burdur , Kahramanmaraş 19 2, , Adıyaman , Kütahya 14 1, , Agri , Zonguldak 14 2, , Siirt , Erzurum 23 2, , Bilecik , Afyonkarahisar 17 1, , Mus , Elazığ , Kilis , Çanakkale 19 1, , Bitlis , Edirne 22 1, , Igdir , Tokat 24 1, , Sinop Sanliurfa 23 2, , Gümüşhane Yalova 19 1, , Bayburt Isparta 15 1, , Ardahan Bolu 15 1, , Tunceli Düzce , Hakkari Usak 17 1, , Şırnak Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 325

332 HALK KÜTÜPHANESİ 2002 yılında 21 adet halk kütüphanesi ile %1.65 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 15 adet halk kütüphanesi ile %1.32 paya sahiptir yılında 190 Bin 58 adet kitap sayısı ile %1.53 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 275 Bin 171 adet kitap ile %1.46 paya sahiptir yılında 419 Bin 776 adet yararlanma sayısı ile %2.08 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 525 Bin 881 adet yararlanma sayısı ile %2.26 paya sahiptir. Samsun da bin kişi başına yararlanma sayısı 2007 yılında 422 iken 2016 yılında bu rakam 406 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de bin kişi başına yararlanma sayısı 2007 yılında 287 iken 2016 yılında bu rakam 292 olarak gerçekleşmiştir döneminde halk kütüphanesi sayısı Türkiye de %10.8 oranında azalırken Samsun da %28.6 azalmış, yararlanma sayısı Türkiye de %15.3 oranında artarken Samsun da %25.3 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre halk kütüphanesi sayısı Türkiye de %0.6 oranında artarken Samsun da değişmemiş, yararlanma sayısı Türkiye de %1.1oranında azalırken Samsun da %2.9 oranında artmıştır yılında Samsun ili, halk kütüphanesi sayısına göre 31 inci sırada, kitap sayısına göre 20 nci sırada, yararlanma sayısına göre 11 inci sırada, bin kişi başına yararlanma sayısına göre 37 nci sırada yer almıştır. Yıllar TÜRKİYE SAMSUN SAMSUN PAY % Kütüphane sayısı Kitap sayısı Yararlanma sayısı Kütüphane sayısı Kitap sayısı Yarar lanma sayısı Kütüphane sayısı Kitap sayısı Yararlanma sayısı Bin kişi Başına Yararlanma sayısı Ödünç Verilen Materyal sayısı Bin kişi başına yararlanma sayısı Ödünç verilen materyal sayısı Ödünç verilen materyal sayısı ,275 12,433,310 20,179,482 4,469, , , , % 1.53% 2.08% 2.24% ,350 12,684,084 17,827,177 4,335, , ,760 86, % 1.54% 2.14% 1.99% ,367 12,984,801 20,516,562 4,261, , , , % 1.49% 2.76% 2.70% ,144 12,948,460 20,706,526 4,385, , , , % 1.50% 3.43% 3.57% ,178 12,958,376 21,138,821 4,493, , , , % 1.52% 2.95% 2.63% ,162 13,198,814 20,228, ,401, , , , % 1.50% 2.57% 2.39% ,156 13,662,483 19,034, ,578, , , , % 1.38% 2.17% 1.76% ,149 14,093,896 19,929, ,390, , , , % 1.38% 1.94% 1.53% ,136 14,528,550 19,280, ,877, , , , % 1.41% 2.13% 1.83% ,118 15,621,478 18,826, ,215, , , , % 1.36% 2.22% 1.86% ,112 15,785,280 19,545, ,790, , , , % 1.42% 2.09% 1.93% ,118 16,099,993 20,232, ,465, , , , % 1.40% 2.44% 2.56% ,121 17,111,825 20,787, ,600, , , , % 1.37% 2.02% 2.25% ,130 18,097,101 23,529, ,840, , , , % 1.44% 2.17% 2.06% ,137 18,828,188 23,266, ,012, , , , % 1.46% 2.26% 2.06% 2016/2015 (%) 0.6% 4.0% -1.1% -2.3% 1.9% 0.0% 5.5% 2.9% 1.8% 1.7% 2016/2002 (%) -10.8% 51.4% 15.3% 1.7% 101.6% -28.6% 44.8% 25.3% -3.8% 85.0% Kaynak: Tüik İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 326

333 TURİZM İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 327

334 KONAKLAMA TESİSLERİ 2004 yılında 6 adet turizm yatırımı belgeli konaklama tesisinde 815 adet yatak kapasitesine sahip olan Samsun 2016 yılında 5 adet turizm yatırımı belgeli konaklama tesisinde 842 adet yatak kapasitesine sahiptir yılında 6 adet turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde 711 adet yatak kapasitesine sahip olan Samsun 2016 yılında 26 adet turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde 3 Bin 407 adet yatak kapasitesine sahiptir döneminde turizm yatırımı belgeli konaklama tesisi yatak sayısı Türkiye de %20.6 oranında artarken Samsun da %3.3 oranında artmış, turizm işletmesi belgeli konaklama tesisi yatak sayısı Türkiye de %98.1 oranında artarken Samsun da %379.2 oranında artmıştır. Yıllar Bölge TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı , , ,424 2, , , , , ,255 2, , , , ,687 2, , , , ,191 2, , , , ,287 2, , , , ,456 2, , , Türkiye , ,984 2, , , , ,900 2, , , , ,877 2, , , , , ,862 2, , , , , ,556 3, , , , , ,194 3, , , , , ,912 3, , , /2015 Değişim (%) 0.9% -1.1% -0.4% 10.0% 5.6% 5.9% 2016/2004 Değişim (%) -1.4% 21.6% 20.6% 54.5% 96.2% 98.1% , , Samsun , , , , , , ,000 2, ,031 2, , ,326 2, , ,700 3, ,694 3, /2014 Değişim (%) -28.6% -29.9% -29.7% 4.0% -0.4% -0.6% 2015/2004 Değişim (%) -16.7% 4.0% 3.3% 333.3% 373.2% 379.2% 2004 Samsun 0.52% 0.34% 0.31% 0.25% 0.16% 0.16% 2016 Pay % 0.44% 0.29% 0.27% 0.71% 0.40% 0.38% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 328

335 İLLER İTİBARİYLE KONAKLAMA TESİSLERİ (2016) Türkiye de 2016 yılında toplam Bin 135 adet Turizm Yatırımı Belgeli konaklama tesisinde toplam 312 Bin 912 adet yatak, toplam 3 Bin 641 adet Turizm İşletmesi Belgeli konaklama tesisinde toplam 899 Bin 881 adet yatak bulunmaktadır. Samsun ili toplam 5 adet Turizm Yatırımı Belgeli konaklama tesisinde 842 adet yatak sayısına, toplam 26 adet Turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde 3 Bin 407 adet yatak sayısına sahiptir. En fazla yatak sayısı Antalya ilinde bulunmaktadır yılında Samsun ilinin turizm yatırımı belgeli konaklama tesisi yatak sayısı payı %0.27 oranında, turizm işletmesi belgeli konaklama tesisi yatak sayısı payı ise %0.38 oranındadır. Sn İller Turizm Yatırımı Belgeli Turizm İşletmesi Belgeli Sn İller Turizm Yatırımı Belgeli Turizm İşletmesi Belgeli Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Tesis Sayısı Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Sayısı Türkiye 1, , ,912 3, , ,881 1 Antalya ,020 89, , , Ağrı ,432 2 Muğla ,547 30, , , Aksaray ,416 3 İstanbul ,832 45, , , Yozgat ,332 4 İzmir 83 6,278 14, ,291 35, Düzce ,308 5 Ankara 26 2,375 4, ,318 26, Kütahya ,249 6 Aydın 25 5,891 12, ,728 26, Artvin ,199 7 Bursa 29 3,200 6, ,095 10, Amasya ,178 8 Gaziantep 22 2,184 4, ,232 9, Yalova 6 1,220 3, ,168 9 Balıkesir 25 1,935 4, ,620 9, Rize , Nevşehir 17 1,934 3, ,012 8, Batman , Mersin 42 5,885 12, ,043 8, Adıyaman , , Adana , ,598 7, Uşak , , Kocaeli 14 1,455 2, ,574 7, Kastamonu Denizli 19 1,451 2, ,366 6, Çorum Afyonkarahisar 14 6,215 14, ,147 6, Erzincan Çanakkale 25 1,158 2, ,059 6, Kırşehir Trabzon 22 1,552 3, ,011 6, Karabük Konya 11 2,464 5, ,818 5, Bitlis Hatay 14 2,004 4, ,251 4, Kırklareli , Eskişehir , ,138 4, Sivas , Bolu 8 1,089 2, ,651 3, Tokat Samsun ,694 3, Karaman Samsun Pay % 0.44% 0.29% 0.27% 0.71% 0.40% 0.38% 63 Bartın Kayseri , ,640 3, Şırnak Kahramanmaraş , ,625 3, Sinop Diyarbakır 13 1,390 2, ,604 3, Bilecik Tekirdağ ,480 2, Muş Ordu , ,285 2, Ardahan Erzurum , ,289 2, Bingöl Manisa ,267 2, Çankırı Malatya ,171 2, Burdur Şanlıurfa ,156 2, Osmaniye Edirne ,142 2, Niğde , Kars , Siirt Mardin 16 1,107 2, , Gümüşhane Van , , Hakkari Elazığ , Iğdır Sakarya 15 2,107 4, , Tunceli Isparta , Bayburt Giresun , Kilis Zonguldak , Kırıkkale Kaynak: Sıralama Turizm İşletmesi Belgeli Yatak sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 329

336 TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GELİŞ VE GECELEME Turizm İşletme Belgeli konaklama tesislerde 2002 yılında 83 Bin 452 adet toplam geceleme sayısı ile %0.14 paya sahip olan Samsun, 2016 yılında 410 Bin 390 adet toplam geceleme sayısı ile %0.36 paya sahiptir döneminde turizm işletmesi belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısı Türkiye de %92.3 oranında artarken Samsun da %391.8 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam geceleme sayısı Türkiye de %15.9 oranında azalırken Samsun da %28.3 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yabancı Vatandaş ,788,300 9,871,594 7,916,706 58,514,943 43,312,498 15,202, ,421,324 8,991,456 8,429,868 57,099,904 40,866,002 16,233, ,706,676 10,981,763 9,724,913 68,084,502 49,727,905 18,356, ,411,002 12,952,616 10,458,386 74,927,084 56,108,453 18,818, ,466,672 11,896,571 11,570,101 68,143,098 46,640,460 21,502, ,832,851 14,794,270 12,038,581 78,788,057 56,539,898 22,248, ,934,002 13,647,606 11,286,396 77,750,742 56,918,298 20,832, Türkiye 26,526,820 14,388,998 12,137,822 82,916,475 59,986,967 22,929, ,753,966 17,415,364 12,338,602 98,158,007 74,325,670 23,832, ,614,187 19,264,058 14,350, ,505,481 78,888,865 27,616, ,183,239 20,481,308 15,701, ,154,177 90,822,045 30,332, ,282,433 21,181,668 17,100, ,685,184 89,594,261 33,090, ,901,438 23,609,016 17,292, ,029,917 97,581,075 32,448, ,359,970 23,138,428 20,221, ,881,306 96,400,316 37,480, ,945,642 14,269,381 22,676, ,545,487 65,793,316 46,752, /2015 Değişim (%) -14.8% -38.3% 12.1% -15.9% -31.7% 24.7% 2016/2002 Değişim (%) 107.7% 44.5% 186.4% 92.3% 51.9% 207.5% ,699 3,753 46,946 83,452 11,053 72, ,652 1,266 59, ,139 3, , ,891 1,657 55,234 81,495 3,114 78, ,240 4,503 51,737 75,908 7,536 68, ,980 5,804 67, ,308 10,057 93, ,199 6,323 65,876 98,610 11,019 87, ,741 3,057 70,684 96,912 7,194 89, Samsun 67,372 4,912 62,460 96,524 10,294 86, ,862 5,919 81, ,861 15, , ,148 7, , ,236 18, , ,922 5, , ,607 14, , ,430 6, , ,432 16, , ,019 17, , ,227 26, , ,541 16, , ,978 26, , ,142 14, , ,390 36, , /2015 Değişim (%) 22.7% -14.2% 25.5% 28.3% 35.5% 27.6% 2016/2002 Değişim (%) 450.6% 273.5% 464.7% 391.8% 229.2% 416.6% 2002 Samsun 0.29% 0.04% 0.59% 0.14% 0.03% 0.48% 2016 Pay % 0.76% 0.10% 1.17% 0.36% 0.06% 0.80% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 330

337 İLLERDE TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GELİŞ VE GECELEME (2016) SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Türkiye de toplam 112 Milyon 545 Bin 487 kişinin gecelediği 2016 yılında, Samsun ilinde, turizm işletme belgeli konaklama tesislerinde, 36 Bin 390 kişisi yabancı olmak üzere toplam 410 Bin 390 kişi gecelemiştir. Samsun ilinin turizm işletme belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısı payı %0.36 oranında, yabancı geceleme sayısı %0.06 oranında, vatandaş geceleme sayısı payı %0.80 oranındadır. Samsun ili turizm işletme belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısına göre 23 üncü sıradadır. Sn İller Tesise geliş sayısı Geceleme sayısı Sn İller Tesise geliş sayısı Geceleme sayısı Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yab. Vatan. Toplam Yab. Vatan. Türkiye 36,945,642 14,269,381 22,676, ,545,487 65,793,316 46,752,171 1 Antalya 11,328,410 6,440,920 4,887,490 56,600,604 41,621,666 14,978, Düzce 87,154 7,568 79, ,881 15, ,333 2 Istanbul 7,015,399 4,493,602 2,521,797 15,356,017 11,253,206 4,102, Sivas 121,092 1, , ,194 2, ,867 3 Mugla 2,488, ,496 1,578,391 11,518,236 6,666,101 4,852, Elazig 98,289 2,102 96, ,295 5, ,483 4 Izmir 1,899, ,647 1,494,629 4,256,175 1,572,257 2,683, Kütahya 82,414 3,374 79, ,123 6, ,542 5 Aydin 1,223, , ,009 3,094,939 1,379,570 1,715, Artvin 73,971 7,476 66, ,647 15, ,291 6 Ankara 1,614, ,562 1,331,381 2,863, ,572 2,198, Giresun 82,979 1,855 81, ,876 2, ,082 7 Bursa 738, , ,837 1,310, , , Amasya 83,561 3,449 80, ,669 6, ,250 8 Afyonkarahisar 468,741 11, ,125 1,102,923 29,628 1,073, Yozgat 71, , ,220 1, ,846 9 Adana 576,863 40, , , , , Agri 29,062 5,214 23, ,601 8, , Balikesir 413,082 51, , ,481 99, , Batman 79,620 1,285 78, ,142 2, , Mersin 454,509 41, , ,842 93, , Kirsehir 79,246 1,059 78, ,639 8,547 99, Nevsehir 389,229 91, , , , , Kirklareli 60,650 2,725 57, ,817 7,746 97, Konya 466,092 54, , , , , Kastamonu 61, ,277 98,367 1,845 96, Denizli 477, , , , , , Tokat 70, ,609 95, , Kocaeli 370,043 71, , , , , Çorum 56,725 1,094 55,631 92,603 1,868 90, Çanakkale 415,805 71, , ,932 90, , Kars 55,457 2,783 52,674 82,508 4,491 78, Gaziantep 380,861 68, , , , , Rize 54,077 3,252 50,825 82,180 6,637 75, Trabzon 285,003 80, , , , , Sirnak 57,192 2,367 54,825 78,073 3,286 74, Eskisehir 322,553 18, , ,682 46, , Bilecik 43,026 2,252 40,774 77,901 7,878 70, Bolu 262,195 29, , ,457 46, , Erzincan 64,591 2,059 62,532 77,260 3,134 74, Hatay 285,653 29, , ,161 62, , Karaman 45,993 2,260 43,733 74,494 5,734 68, Kayseri 233,848 22, , ,863 51, , Adiyaman 53,827 1,307 52,520 70,879 1,886 68, Samsun 279,142 14, , ,390 36, , Usak 46,338 2,008 44,330 70,243 5,223 65,020 Samsun Pay % 0.76% 0.10% 1.17% 0.36% 0.06% 0.80% 64 Sinop 47,993 1,418 46,575 67,943 3,352 64, Sakarya 208,016 33, , ,903 66, , Mus 19, ,745 67, , Manisa 206,963 15, , ,077 40, , Burdur 47,787 3,381 44,406 61,480 5,012 56, Erzurum 174,089 11, , ,809 26, , Çankiri 40, ,350 57,847 2,875 54, Tekirdag 162,846 17, , ,914 47, , Osmaniye 30,100 1,728 28,372 55,761 9,652 46, Sanliurfa 163,924 9, , ,819 22, , Bingöl 36, ,208 44, , Diyarbakir 163,403 4, , ,773 10, , Bartin 27, ,622 41, , Kahramanmaras 147,798 3, , ,709 9, , Igdir 29,587 5,409 24,178 36,179 6,647 29, Ordu 188,481 4, , ,338 6, , Gümüshane 21, ,841 33, , Malatya 156,420 3, , ,767 11, , Nigde 25, ,762 32, , Isparta 136,222 5, , ,354 8, , Ardahan 26,173 1,085 25,088 32,034 1,631 30, Yalova 106,452 20,090 86, ,844 53, , Bitlis 22, ,665 30, , Van 165,048 32, , ,348 50, , Hakkari 14, ,821 29,314 1,022 28, Edirne 137,381 19, , ,637 28, , Tunceli 16, ,120 23, , Karabük 134,594 35,812 98, ,511 48, , Siirt 16, ,876 22, , Aksaray 105,506 5, , ,882 12, , Kirikkale 6, ,121 14,863 1,957 12, Zonguldak 101,896 4,691 97, ,615 7, , Bayburt 10, ,242 13, , Mardin 93,087 4,042 89, ,181 8, , Kilis 5, ,707 8,942 1,161 7,781 Kaynak: TÜİK, Sıralama toplam geceleme sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 331

338 BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GELİŞ VE GECELEME Belediye belgeli konaklama tesislerinde 2002 yılında 270 Bin 59 adet toplam geceleme sayısı ile %1.18 paya sahip olan Samsun 2016 yılında 343 Bin 964 adet toplam geceleme sayısı ile %0.82 paya sahiptir döneminde belediye belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısı Türkiye de %82.1 oranında artarken Samsun da %27.4 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam geceleme sayısı Türkiye de %4.2 oranında azalırken, Samsun da %18.2 oranında artmıştır. Yıl Bölge Adı Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yabancı Vatandaş ,706,269 3,249,837 8,456,432 22,929,843 9,901,035 13,028, ,966,563 2,356,304 7,610,259 22,833,315 10,252,308 12,581, ,769,439 3,095,238 7,674,201 25,217,400 12,343,869 12,873, ,158,166 3,257,825 7,900,265 28,080,619 15,032,937 13,047, ,289,532 2,260,485 8,029,047 22,909,679 10,254,891 12,654, ,942,511 4,802,653 12,139,858 37,179,253 17,651,942 19,527, ,584,016 4,115,212 11,468,804 36,167,014 16,672,587 19,494, Türkiye 18,538,341 4,915,424 13,622,917 41,472,742 19,683,973 21,788, ,499,891 7,834,701 15,665,190 51,028,935 25,814,082 25,214, ,411,589 6,846,474 15,565,115 49,729,234 22,662,247 27,066, ,638,281 6,388,684 16,249,597 51,164,535 22,508,367 28,656, ,219,062 5,630,534 15,588,528 47,027,016 20,354,369 26,672, ,152,128 6,736,387 18,415,741 51,563,573 21,358,066 30,205, ,568,586 4,475,993 20,092,593 43,613,386 12,855,383 30,758, ,438,225 3,778,493 18,659,732 41,766,450 11,667,057 30,099, /2015 Değişim (%) -8.7% -15.6% -7.1% -4.2% -9.2% -2.1% 2016/2002 Değişim (%) 91.7% 16.3% 120.7% 82.1% 17.8% 131.0% ,096 12, , ,059 15, , ,084 2, , ,231 4, , ,171 1, , ,120 3, , ,437 2, , ,577 4, , ,548 1, , ,608 1, , ,412 2, , ,715 7, , ,511 6,022 63, ,202 10, , Samsun 135,382 14, , ,669 21, , ,798 4, , ,245 5, , ,184 2,086 93, ,468 3, , ,196 1, , ,283 1, , ,353 1, , ,879 3, , , , , , ,759 7, , ,083 11, , ,737 14, , ,964 18, , /2015 Değişim (%) 8.8% 92.5% 5.7% 18.2% 54.5% 16.6% 2016/2002 Değişim (%) -1.4% 21.6% -2.7% 27.4% 17.1% 28.0% 2002 Samsun 2.03% 0.38% 2.66% 1.18% 0.16% 1.95% 2016 Pay % 1.04% 0.39% 1.17% 0.82% 0.16% 1.08% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 332

339 İLLERDE BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE GELİŞ VE GECELEME Türkiye de toplam 41 Milyon 766 Bin 450 kişinin gecelediği 2016 yılında, Samsun ilinde, belediye belgeli konaklama tesislerinde, 18 Bin 441 kişisi yabancı olmak üzere toplam 343 Bin 964 kişi gecelemiştir. Samsun ilinin belediye belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısı payı %0.82 oranında, yabancı geceleme sayısı %0.16 oranında, vatandaş geceleme sayısı payı %1.08 oranındadır. Samsun ili belediye belgeli konaklama tesislerinde toplam geceleme sayısına göre 23 üncü sıradadır. Sn İller Tesise geliş sayısı Geceleme sayısı Sn İller Tesise geliş sayısı Geceleme sayısı Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yabancı Vatandaş Toplam Yab. Vatan. Toplam Yab. Vatan. Türkiye 22,438,225 3,778,493 18,659,732 41,766,450 11,667,057 30,099,393 1 Antalya 2,432, ,594 1,859,058 5,940,556 2,381,501 3,559, Diyarbakir 125,032 15, , ,630 21, ,075 2 Mugla 2,147, ,681 1,337,958 5,573,482 3,319,466 2,254, Yozgat 128,772 1, , ,331 1, ,737 3 Istanbul 2,218,343 1,068,793 1,149,550 5,220,593 3,155,982 2,064, Agri 116,204 2, , ,841 6, ,485 4 Izmir 2,260, ,540 2,123,398 3,094, ,312 2,807, Edirne 139,850 10, , ,673 12, ,526 5 Balikesir 1,129,127 12,993 1,116,134 2,173,492 46,178 2,127, Malatya 100,860 2,112 98, ,129 3, ,801 6 Aydin 853, , ,629 1,858, ,375 1,066, Kayseri 80,982 2,362 78, ,130 3, ,733 7 Bursa 613,228 53, ,152 1,094, , , Amasya 97,129 4,271 92, ,893 7, ,800 8 Mersin 709,393 56, ,850 1,005,272 91, , Tokat 108, , , ,847 9 Afyonkarahisar 580,620 4, , ,144 7, , Usak 86,870 3,672 83, ,082 8, , Nevsehir 565, , , , , , Erzincan 104,867 1, , ,734 1, , Denizli 504,424 88, , , , , Elazig 110, , , , Çanakkale 396,146 15, , ,796 43, , Kars 82,326 3,946 78, ,529 10, , Kütahya 317,276 2, , ,231 8, , Zonguldak 94,135 1,577 92, ,767 2, , Sivas 429,555 13, , ,791 23, , Gaziantep 40,871 8,454 32, ,842 21,590 93, Ankara 352,375 42, , ,662 67, , Mardin 74,275 4,261 70,014 97,180 8,305 88, Tekirdag 208,810 4, , ,763 8, , Aksaray 54, ,845 64,012 1,006 63, Trabzon 294, , , , , , Eskisehir 34, ,674 60, , Sakarya 250,956 20, , ,182 44, , Giresun 25, ,482 55, , Manisa 247,628 2, , ,627 5, , Rize 46,161 22,293 23,868 53,610 29,254 24, Bolu 258,122 4, , ,438 10, , Ardahan 39,594 1,987 37,607 42,661 2,618 40, Konya 263,132 6, , ,187 11, , Kirikkale 27, ,122 40, , Çorum 152,550 3, , ,784 6, , Kilis 27,432 10,758 16,674 40,473 15,944 24, Samsun 233,737 14, , ,964 18, , Bilecik 20,435 1,013 19,422 38,988 2,055 36,933 Samsun Pay % 1.04% 0.39% 1.17% 0.82% 0.16% 1.08% 64 Adiyaman 33, ,694 38, , Kirklareli 293,041 15, , ,165 20, , Çankiri 26, ,538 38,583 1,311 37, Yalova 227,092 39, , ,564 59, , Van 26, ,714 38, , Kahramanmaras 174, , , , Sirnak 29,346 2,217 27,129 37,647 6,734 30, Karabük 255,795 17, , ,415 22, , Nigde 23, ,017 37, , Hatay 142,628 21, , ,117 60, , Gümüshane 19, ,373 34, , Erzurum 225,957 12, , ,448 14, , Bayburt 28, ,234 31, , Ordu 190,396 6, , ,200 9, , Mus 21, ,726 29, , Düzce 134,951 3, , ,207 8, , Osmaniye 20, ,753 27, , Burdur 135,826 5, , ,827 10, , Bitlis 22, ,125 26, , Artvin 174,477 28, , ,639 36, , Karaman 20, ,889 25, , Kastamonu 142,655 1, , ,023 3, , Igdir 19,521 4,057 15,464 22,528 4,824 17, Bartin 132,127 2, , ,267 3, , Batman 13,201 2,052 11,149 20,649 4,558 16, Sinop 145,646 8, , ,097 13, , Bingöl 19, ,184 19, , Adana 115,856 3, , ,359 6, , Tunceli 17,780 3,246 14,534 18,963 3,369 15, Kocaeli 147,489 8, , ,063 15, , Hakkari 18,072 1,226 16,846 18,176 1,268 16, Isparta 132,565 6, , ,106 7, , Kirsehir 12,318 1,244 11,074 17,672 1,693 15, Sanliurfa 98,119 7,972 90, ,507 12, , Siirt 11, ,622 16, ,995 Kaynak: TÜİK, sıralama toplam geceleme sayısına göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 333

340 ULAŞIM YOLUNA GÖRE GİRİŞ VE ÇIKIŞ YAPAN VATANDAŞ VE YABANCILAR 2016 yılında Samsun a havayolu ile giriş yapan yabancı sayısı 13 Bin 522 kişi, denizyolu ile giriş yapan yabancı sayısı, Bin 3 kişi, günübirlik giriş yapan yabancı sayısı 17 Bin 327 kişi, havayolu ile giriş yapan vatandaş sayısı 27 Bin 683 kişi, denizyolu ile giriş yapan vatandaş sayısı 7 Bin 617 kişidir döneminde havayolu ile giriş yapan yabancı sayısı Türkiye de %78.12 oranında artarken Samsun da %69.60 oranında artmış, havayolu ile giriş yapan vatandaş sayısı Türkiye de % oranında artarken, Samsun da %0.70 oranında azalmıştır. Yıl Bölge GİRİŞ YAPAN ÇIKIŞ YAPAN YABANCILAR VATANDAŞLAR YABANCILAR VATANDAŞLAR Havayolu Denizyolu Günübirlik Havayolu Denizyolu Havayolu Denizyolu Günübirlik Havayolu Denizyolu ,983, , ,195 3,068, ,308 9,787, , ,195 3,107, , ,012, , ,114 3,345, ,611 9,912, , ,114 3,404, , ,574, , ,085 3,829, ,631 12,516, , ,085 3,994, , ,981, , ,009 4,700, ,456 14,820, , ,009 4,901, , ,084, , ,397 5,598, ,757 13,790, , ,397 5,726, , ,807, ,323 1,092,583 6,160, ,577 16,681, ,333 1,092,583 6,250, , ,838, ,644 1,342,670 6,529, ,254 18,921, ,517 1,342,670 6,713, , Türkiye 18,959, ,327 1,571,330 6,451, ,693 19,130, ,406 1,571,330 6,642, , ,555, ,893 1,632,395 5,987, ,219 19,493, ,553 1,632,395 6,023, , ,788, ,546 2,112,880 6,697, ,796 21,735, ,989 2,112,880 6,726, , ,920, ,827 2,013,446 7,258, ,361 22,889, ,104 2,013,446 7,342, , ,871, ,871 2,063,538 7,744, ,026 24,807, ,616 2,063,538 7,773, , ,794, ,115 1,813,308 7,972, ,705 26,734, ,170 1,813,308 8,029, , ,807, ,892 1,632,445 8,731, ,907 26,574, ,263 1,632,445 8,787, , ,783, , ,477 9,112, ,260 17,884, , ,477 9,174, , /2015 (%) % % % 4.37% -4.42% % % % 4.41% -3.98% 2016/2002 (%) 78.12% 5.73% 32.02% % 63.57% 82.72% 6.17% 32.02% % 73.20% ,973 3,554 13,314 27,879 13,739 11,574 3,521 13,314 38,520 15, , ,865 23,343 16,912 11,493 1,077 5,865 43,368 18, ,475 1,545 5,819 45,018 20,208 14,185 1,750 5,819 51,886 21, ,172 2,212 9,241 30,006 22,347 8,136 2,428 9,241 29,586 23, ,612 2,002 12,034 27,809 22,783 8,553 2,397 12,034 27,108 23, ,822 2,194 11,281 32,037 20,750 10,112 2,599 11,281 28,116 21, ,252 1,831 12,082 30,078 17,405 13,907 2,267 12,082 25,573 18, Samsun 8,639 1,329 15,007 25,825 12,504 9,101 1,666 15,007 24,930 12, ,950 2,022 15,080 26,758 18,235 11,499 2,323 15,080 26,021 18, ,748 1,675 15,678 35,984 20,108 16,086 1,860 15,678 36,202 19, ,089 1,273 16,678 32,670 16,820 15,251 1,275 16,678 32,021 16, ,114 1,057 17,310 26,986 13,511 12,014 1,100 17,310 26,245 13, ,601 1,663 19,057 27,665 14,898 12,182 1,823 19,057 27,022 13, ,962 1,897 19,088 26,716 15,284 12,522 1,951 19,088 25,666 14, ,522 1,003 17,327 27,683 7,617 13,143 1,193 17,327 27,521 7, /2015 (%) 4.32% % -9.23% 3.62% % 4.96% % -9.23% 7.23% % 2016/2002 (%) 69.60% % 30.14% -0.70% % 13.56% % 30.14% % % 2002 Samsun 0.08% 1.28% 2.86% 0.91% 3.90% 0.12% 1.24% 2.86% 1.24% 4.54% 2016 Pay % 0.08% 0.34% 2.82% 0.30% 1.32% 0.07% 0.40% 2.82% 0.30% 1.28% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 334

341 SPOR İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 335

342 SPORCU SAYILARI Samsun ilinde lisanslı sporcu sayısı 2015 yılında 64 Bin 811 kişi iken 2016 yılında 71 Bin 592 kişi olarak olmuş, Türkiye de lisanslı sporcu sayısı 2015 yılında 3 Milyon 479 Bin 502 kişi iken 2016 yılında 3 Milyon 826 Bin 414 kişi olmuştur döneminde lisanslı sporcu sayısı Türkiye de %81.9 oranında artarken Samsun ilinde %85.0 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre lisanslı sporcu sayısı Türkiye de %10.0 oranında artarken Samsun ilinde %10.5 oranında artmıştır. Samsun ilinin lisanslı sporcu sayısı payı 2012 yılında %1.84 iken 2016 yılında %1.87 olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinde faal sporcu sayısı 2015 yılında 7 Bin 257 kişi iken 2016 yılında 9 Bin 573 kişi olmuş, Türkiye de faal sporcu sayısı 2015 yılında 500 Bin 171 kişi iken 2016 yılında 479 Bin 131 kişi olmuştur döneminde faal sporcu sayısı Türkiye de %46.0 oranında artarken Samsun ilinde %7.1 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre faal sporcu sayısı Türkiye de %4.2 oranında azalırken Samsun ilinde %31.9 oranında artmıştır. Samsun ilinin faal sporcu sayısı payı 2012 yılında %3.14 iken 2016 yılında %2.00 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge LİSANSLI FAAL ERKEK KIZ TOPLAM ERKEK KIZ TOPLAM ,495, ,024 2,103, ,282 94, , ,805, ,805 2,595, , , , TÜRKİYE 2,090, ,666 3,038, , , , ,364,072 1,115,430 3,479, , , , ,580,434 1,245,980 3,826, , , , /2015 Değişimi (%) 9.2% 11.7% 10.0% -5.2% -2.4% -4.2% 2016/2012 Değişimi (%) 72.6% 104.9% 81.9% 32.0% 80.4% 46.0% ,402 11,301 38,703 7,156 3,150 10, ,816 14,432 48,248 5,564 2,130 7, SAMSUN 40,105 17,735 57,840 7,001 2,970 9, ,755 20,056 64,811 5,008 2,249 7, ,055 22,537 71,592 6,200 3,373 9, /2015 Değişimi (%) 9.6% 12.4% 10.5% 23.8% 50.0% 31.9% 2016/2012 Değişimi (%) 79.0% 99.4% 85.0% -13.4% 7.1% -7.1% % 1.86% 1.84% 3.07% 3.32% 3.14% % 1.82% 1.86% 1.80% 1.34% 1.64% 2014 SAMSUN PAY % 1.92% 1.87% 1.90% 2.01% 1.80% 1.94% % 1.80% 1.86% 1.54% 1.28% 1.45% % 1.81% 1.87% 2.01% 1.97% 2.00% Kaynak: Samsun Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Yılsonu rakamları İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 336

343 İLLER İTİBARİYLE SPORCU SAYILARI (2016) 2016 yılında Samsun ilinde 71 Bin 592 adet lisanslı sporcu, 9 Bin 573 adet faal sprocu bulunmaktadır. Aynı yıl Türkiye de toplam lisanslı sporcu sayısı 3 Milyon 826 Bin 414 kişi, faal sporcu sayısı ise 479 Bin 131 kişidir. Samsun ili 2016 yılsonu itibariyle lisanslı sporcu sayısına göre 13 üncü sırada faal sporcu sayısına göre de 11 inci sırada yer almaktadır. LİSANSLI FAAL LİSANSLI FAAL Sn İller Erkek Kız Toplam Erkek Kız Toplam Sn İller Erkek Kız Toplam Erkek Kız Toplam Türkiye 2,580,434 1,245,980 3,826, , , ,131 1 İstanbul 334, , ,392 48,827 28,190 77, Tokat 18,441 8,111 26,552 2,480 1,273 3,753 2 Ankara 164,237 71, ,146 26,457 14,445 40, Amasya 17,363 9,011 26,374 1, ,395 3 Bursa 122,350 57, ,540 13,376 6,739 20, Elazığ 19,317 6,476 25,793 1, ,712 4 İzmir 107,323 55, ,603 12,654 8,415 21, Rize 16,879 8,846 25,725 2,852 1,778 4,630 5 Kocaeli 93,559 60, ,705 8,294 4,783 13, Kırıkkale 17,630 7,925 25,555 1, ,068 6 Antalya 76,082 41, ,526 8,369 4,996 13, Edirne 15,515 9,604 25,119 1,828 1,081 2,909 7 Gaziantep 63,998 38, ,296 4,818 2,415 7, Sinop 16,358 8,448 24,806 2,105 1,411 3,516 8 Konya 62,429 31,979 94,408 8,413 5,079 13, Nevşehir 15,554 8,683 24,237 1,395 1,039 2,434 9 Adana 64,242 29,357 93,599 7,856 4,367 12, Kütahya 15,979 7,908 23,887 1,717 1,046 2, Kayseri 59,457 29,125 88,582 8,386 4,308 12, Isparta 15,146 8,351 23,497 1, , Mersin 54,225 26,907 81,132 5,169 3,499 8, Ağrı 16,098 6,799 22,897 1, , Hatay 49,364 25,212 74,576 4,257 1,851 6, Burdur 14,755 7,746 22,501 1,485 1,195 2, Samsun 49,055 22,537 71,592 6,200 3,373 9, Yozgat 15,215 7,151 22,366 1, ,451 Samsun % 1.90% 1.81% 1.87% 2.01% 1.97% 2.00% 54 Bolu 14,429 7,300 21,729 1,878 1,238 3, Manisa 43,812 23,704 67,516 7,326 4,558 11, Kastamonu 13,922 7,102 21, , Eskişehir 39,891 23,683 63,574 4,765 3,196 7, Giresun 14,112 6,367 20,479 1, , Denizli 37,790 23,618 61,408 2,776 1,896 4, Düzce 13,081 6,348 19,429 1, , Muğla 35,394 18,622 54,016 4,597 2,623 7, Şırnak 13,329 6,045 19,374 1, , K.maraş 38,119 12,372 50,491 4,898 2,269 7, Aksaray 12,974 6,391 19,365 1, , Diyarbakır 33,270 16,534 49,804 3,550 1,673 5, Karabük 12,129 7,117 19,246 1, , Aydın 31,652 17,710 49,362 3,635 2,827 6, Niğde 13,048 6,183 19,231 1, , Malatya 33,412 15,236 48,648 3,884 1,595 5, Siirt 14,437 4,658 19,095 2, , Erzurum 35,684 12,483 48,167 3,738 1,195 4, Karaman 11,533 7,550 19,083 1, , Balıkesir 30,351 14,516 44,867 3,922 2,329 6, Erzincan 13,070 4,996 18,066 1, , Ordu 29,260 14,504 43,764 3,534 1,768 5, Yalova 12,328 5,700 18,028 1, , Osmaniye 29,406 12,002 41,408 2,945 1,469 4, Artvin 11,765 6,200 17,965 1, , Sakarya 27,640 12,833 40,473 4,116 1,932 6, Bartın 12,864 4,400 17,264 1, , Adıyaman 29,531 9,881 39,412 3,673 1,411 5, Kırklareli 9,890 6,474 16,364 1,269 1,110 2, Trabzon 26,508 12,195 38,703 3,702 1,738 5, Uşak 10,916 5,155 16,071 1, , Tekirdağ 24,502 12,704 37,206 2,783 1,705 4, Muş 10,903 3,813 14,716 1, , Sivas 25,277 10,940 36,217 2, , Iğdır 10,312 4,373 14,685 1, , Afyonk. 23,028 12,244 35,272 1, , Bilecik 8,659 5,309 13,968 1, , Bitlis 22,817 11,110 33, , Çankırı 8,983 4,627 13,610 1, , Van 25,298 7,423 32,721 4,382 1,119 5, Kilis 8,366 5,197 13, Çorum 23,058 9,034 32,092 2,798 1,632 4, Bingöl 9,797 3,414 13,211 1, , Mardin 21,665 9,239 30,904 1, , Hakkari 8,732 3,625 12, Şanlıurfa 21,912 8,583 30,495 2, , Gümüşhane 8,506 3,611 12,117 1, , Batman 20,017 9,218 29,235 2, , Kars 8,181 3,208 11, , Zonguldak 18,120 10,063 28,183 2,319 1,526 3, Tunceli 6,828 3,999 10, Kırşehir 16,458 10,665 27,123 2,808 2,173 4, Ardahan 6,060 2,912 8, , Çanakkale 16,598 10,443 27,041 1, , Bayburt 5,732 1,019 6, ,036 Kaynak: Samsun Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Yılsonu rakamları İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 337

344 SPOR KULÜBÜ Türkiye de 2016 yılı itibariyle 5 adedi askeri, 485 adedi ihtisas, Bin 61 adedi müessese, 917 adedi okul, 10 Bin 973 adedi spor olmak üzere toplam 13 Bin 441 adet spor kulübünün bulunmaktadır yılında Samsun ilinde 15 adedi ihtisas, 26 adedi müessese, 37 adedi okul, 200 adedi spor olmak üzere toplam 278 adet spor kulübü bulunmaktadır yılında %1.89 pay ile toplam 114 adet spor kulübüne sahip olan Samsun 2016 yılında toplam 278 adet spor kulübü ile %2.07 paya sahip olmuştur döneminde toplam spor kulübü sayısı Türkiye de %122.7 oranında artarken Samsun da %143.9 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam spor kulübü sayısı Türkiye de %1.9 oranında azalırken Samsun da %21.7 oranında azalmıştır. Yıl Bölge Askeri S.K. İhtisas S.K. Müessese S.K. Okul Spor Kulübü Toplam ,238-4,323 6, ,229-4,380 6, , ,519 6, , ,728 6, , ,120 7, ,181 1,148 5,636 8, ,221 1,502 6,053 9, TÜRKİYE ,207 1,593 6,549 9, ,214 1,456 7,214 10, ,194 1,400 7,877 11, ,174 1,383 8,559 11, ,179 1,354 9,305 12, ,172 1,293 10,194 13, ,157 1,219 10,808 13, , ,973 13, /2015 Değişim (%) -16.7% -6.0% -8.3% -24.8% 1.5% -1.9% 2016/2002 Değişim (%) -61.5% 5.2% -14.3% 757.0% 153.8% 122.7% SAMSUN /2015 Değişim (%) -25.0% -23.5% -54.9% -8.7% -21.7% 2016/2002 Değişim (%) -11.8% -18.8% 311.1% 207.7% 143.9% 2002 SAMSUN 3.69% 2.58% % 1.89% 2016 PAY % 3.09% 2.45% 4.03% 1.82% 2.07% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 338

345 KONUT&YAPI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 339

346 KONUT SATIŞLARI Türkiye de toplam 1 Milyon 341 Bin 453 konutun satıldığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 22 Bin 225 konut satılmıştır. Samsun un konut satış adedi payı 2013 yılında %1.60 iken 2016 yılında %1.66 olarak gerçekleşmiştir döneminde toplam konut satışları Samsun da %19.89 oranında artarken Türkiye de %15.92 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre toplam konut satışları Samsun da %15.56 oranında artarken Türkiye de %4.04 oranında artmıştır yılında Samsun da konut satışlarının %38.8 i ipotekli iken 2016 yılında bu rakam %31.9 olarak gerçekleşmiştir yılında Türkiye de konut satışlarının %39.8 i ipotekli iken bu rakam 2016 yılında bu rakan %33.5 olarak gerçekleşmiştir. Yıl Bölge Adı Konut Satışları (Toplam) İpotekli Satışlar Diğer Satışlar İpotekli Satışlar Payı(%) Diğer Satışlar Payı(%) ,157, , , % 60.2% ,165, , , % 66.6% Türkiye ,289, , , % 66.3% ,341, , , % 66.5% 2016/2015 Değişim 4.04% 3.48% 4.33% 2016/2013 Değişim 15.92% -2.30% 27.95% ,538 7,188 11, % 61.2% ,141 5,686 12, % 68.7% Samsun ,233 6,137 13, % 68.1% ,225 7,089 15, % 68.1% 2016/2015 Değişim 15.56% 15.51% 15.58% 2016/2013 Değişim 19.89% -1.38% 33.36% % 1.56% 1.63% 2014 Samsun 1.56% 1.46% 1.61% 2015 Pay % 1.49% 1.41% 1.53% % 1.58% 1.70% Kaynak: TÜİK, Tüm yerleşim yerlerini kapsamaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 340

347 İLLER İTİBARİYLE KONUT SATIŞLARI (2016) 2016 yılında Türkiye de 449 Bin 508 adedi ipotekli olmak üzere toplam 1 Milyon 341 Bin 453 adet konu satışı gerçekleşmiştir yılında Samsun da 7 Bin 89 adedi ipotekli satış olmak üzere toplam 22 Bin 225 konut satılmıştır yılında en fazla konut satışı İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa, Kocaeli, Mersin, Tekirdağ illerinde en az konut satışı da Hakkari, Ardahan, Şırnak, Bayburt illerinden gerçekleşmiştir. Samsun 2016 yılında toplam konut satış adedine ve ipotekli konut satış adedine göre 17 nci sırada yer almıştır yılında ipotekli konut satışlarının oranı Samsun ilinde %31.9 iken Türkiye de bu oran %33.5 olarak gerçekleşmiştir. Sn İller Konut Satışları (Toplam) İpotekli Satışlar Diğer Satışlar İpotekli Satış payı Sn İller Konut Satışları (Toplam) İpotekli Satışlar Diğer Satışlar İpotekli Satış payı 2016 Türkiye 1,341, , , % 1 İstanbul 232,428 87, , % 41 Bolu 6,272 2,065 4, % 2 Ankara 144,570 57,073 87, % 42 Düzce 6,230 2,138 4, % 3 Izmir 81,316 30,358 50, % 43 Osmaniye 6,079 2,053 4, % 4 Antalya 60,608 18,112 42, % 44 Kırıkkale 5,972 1,710 4, % 5 Bursa 52,436 19,477 32, % 45 Adıyaman 5,919 1,933 3, % 6 Kocaeli 35,257 12,961 22, % 46 Giresun 5,782 1,821 3, % 7 Mersin 34,904 11,918 22, % 47 Usak 5,492 1,641 3, % 8 Tekirdağ 34,126 13,160 20, % 48 Kastamonu 5,477 1,780 3, % 9 Aydin 32,290 9,586 22, % 49 Tokat 5,334 2,127 3, % 10 Konya 31,822 8,699 23, % 50 Isparta 5,329 1,373 3, % 11 Kayseri 30,675 8,742 21, % 51 Niğde 5,275 1,556 3, % 12 Adana 27,723 10,099 17, % 52 Aksaray 5,182 1,458 3, % 13 Balikesir 27,666 8,082 19, % 53 Amasya 5,110 1,936 3, % 14 Gaziantep 26,730 8,276 18, % 54 Karabük 5,041 1,632 3, % 15 Sakarya 23,152 6,444 16, % 55 Yozgat 4,711 1,341 3, % 16 Eskişehir 22,951 7,794 15, % 56 Batman 4, , % 17 Samsun 22,225 7,089 15, % 57 Kırşehir 4,169 1,140 3, % Samsun Sıra Bilecik 4,052 1,538 2, % 18 Manisa 21,960 8,937 13, % 59 Sinop 3,443 1,156 2, % 19 Hatay 20,197 5,972 14, % 60 Rize 3,434 1,185 2, % 20 Sanliurfa 17,849 4,027 13, % 61 Burdur 3, , % 21 Mugla 17,486 5,380 12, % 62 Karaman 3,317 1,054 2, % 22 Diyarbakır 17,108 5,381 11, % 63 Bartin 3,186 1,187 1, % 23 Denizli 14,977 6,115 8, % 64 Çankırı 2, , % 24 Kahramanmaraş 14,684 4,333 10, % 65 Nevşehir 2, , % 25 Van 14,281 1,009 13, % 66 Bingöl 2, , % 26 Trabzon 13,523 3,084 10, % 67 Kilis 2, , % 27 Çanakkale 13,189 3,975 9, % 68 Erzincan 2, , % 28 Malatya 12,398 3,834 8, % 69 Kars 2, , % 29 Elazığ 10,134 2,196 7, % 70 Agri 2, , % 30 Sivas 9,807 2,857 6, % 71 Siirt 2, , % 31 Ordu 9,436 3,293 6, % 72 Artvin 1, % 32 Yalova 9,115 1,434 7, % 73 Bitlis 1, , % 33 Çorum 8,607 2,934 5, % 74 Igdir 1, % 34 Kütahya 8,578 2,486 6, % 75 Mus 1, , % 35 Afyonkarahisar 8,297 2,314 5, % 76 Tunceli 1, % 36 Kırklareli 8,005 2,770 5, % 77 Gümüşhane 1, % 37 Edirne 7,949 2,640 5, % 78 Bayburt % 38 Erzurum 7,299 2,191 5, % 79 Şırnak % 39 Mardin 6,874 1,489 5, % 80 Ardahan % 40 Zonguldak 6,703 2,388 4, % 81 Hakkari % Kaynak: TÜİK, Sıralama toplam konut satış rakamına göredir. Veriler tüm yerleşim yerlerini kapsamaktadır. İpotekli satış, borçlanarak satın alınan konutun kredi teminatını oluşturmak için, yine aynı konutun teminat olarak gösterilmesidir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 341

348 YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ Samsun da 2014 yılında yapı kullanma izni alınan bina sayısı 2 Bin 158 iken bu rakam 2016 yılında Bin 714 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı kullanma izni alınan daire sayısı 14 Bin 715 iken bu rakam 2016 yılında 13 Bin 697 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun ilinin yapı kullanma izni alınan bina sayısı payı 2014 yılında %1.75 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.55 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un yapı kullanma izni alınan daire sayısı payı 2014 yılında %1.92 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.83 olarak gerçekleşmiştir döneminde yapı kullanma izni alınan bina sayısı Samsun ilinde %20.6 oranında azalırken, Türkiye de %10.5 oranında azalmıştır yılında bir önceki yıla göre yapı kullanma izni alınan bina sayısı Samsun ilinde %3.87 oranında azalırken, Türkiye de %1.38 oranında artmıştır. Yıllar İl Adı Bina Sayısı Yüzölçümü (m²) Değer (TL) Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı(m²) Konut Dışı Kullanım Alanı(m²) Ortak Kullanım Alanı(m²) , ,823, ,031,454, ,527 91,137,073 38,011,330 21,675, , ,441, ,183,103, ,331 83,577,057 34,205,810 23,658, Türkiye 110, ,263, ,429,134, ,336 86,076,822 36,008,207 28,178, /2015 Değişim 1.38% 6.24% 15.44% 3.59% 2.99% 5.27% 19.10% 2016/2014 Değişim -10.5% -0.4% 15.6% -2.1% -5.6% -5.3% 30.0% ,158 3,246,066 2,690,780,572 14,715 1,910, , , ,783 2,663,980 2,309,527,731 11,708 1,552, , , Samsun 1,714 2,759,720 2,597,550,964 13,697 1,693, , , /2015 Değişim -3.87% 3.59% 12.47% 16.99% 9.12% % 14.89% 2016/2014 Değişim -20.6% -15.0% -3.5% -6.9% -11.3% -37.5% 11.4% % 2.15% 2.28% 1.92% 2.10% 2.27% 2.18% Samsun % 1.88% 1.95% 1.62% 1.86% 1.91% 1.94% Pay % % 1.84% 1.90% 1.83% 1.97% 1.50% 1.87% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 342

349 İLLER İTİBARİYLE YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ (2016) Türkiye de toplam 110 Bin 401 adet binaya yapı kullanma izin belgesinin alındığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam Bin 714 adet binaya yapı kullanma izin belgesi alınmıştır. Türkiye de toplam 750 Bin 336 adet daire için yapı kullanma izin belgesinin alındığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 13 Bin 697 adet daire için yapı kullanma izin belgesi alınmıştır yılında Samsun, yapı kullanma izin belgesi konusunda bina sayısına göre 19 uncu, yüzölçümüne göre 12 nci, değere göre 12'nci, daire sayısına göre 14 üncü, konut kullanım alanına göre 11 inci, konut dışı kullanım alanına göre 19 uncu, ortak kullanım alanına göre 8 inci sırada yer almıştır. Sn İller Bina Sayısı Yüzölçümü (m²) Değer Milyar TL Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı (m²) Konut Dışı Kullanım Alanı(m²) Ortak Sn İller Kullanım Alanı (m²) Türkiye 110, ,263, ,336 86,076,822 36,008,207 28,178,419 Bina Yüzölçümü Değer Sayısı (m²) Milyar TL Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı (m²) Konut Dışı Kullanım Alanı(m²) Ortak Kullanım Alanı (m²) 1 İstanbul 15,940 28,128, ,709 15,265,404 5,422,266 7,441, Kastamonu , , , , ,444 2 Ankara 6,215 13,443, ,352 8,532,566 2,626,410 2,284, Nevşehir , , , , ,965 3 İzmir 9,583 8,661, ,035 4,793,853 1,946,801 1,920, Tokat , , , , ,429 4 Konya 3,701 6,354, ,390 3,472,783 1,780,934 1,100, Isparta , , , , ,980 5 Antalya 5,094 6,345, ,777 3,290,347 2,280, , Düzce , , , ,199 85,337 6 Bursa 4,815 6,111, ,057 3,192,008 1,647,773 1,271, Adıyaman , , , ,196 86,721 7 Kocaeli 3,768 3,885, ,524 2,089,962 1,289, , Niğde , , , , ,143 8 Mersin 2,440 3,242, ,318 2,185, , , Yozgat , , , ,692 92,571 9 Gaziantep 1,247 3,208, ,705 1,903, , , Kırşehir , , , , , Tekirdağ 2,452 2,934, ,580 1,809, , , Kırıkkale , , , , , Hatay 1,949 2,845, ,233 1,601, , , Edirne , , , , , Samsun 1,714 2,759, ,697 1,693, , , Osmaniye , , , , ,682 Sıra Giresun , , , ,761 59, Manisa 2,797 2,563, ,089 1,622, , , Zonguldak , , , , , Kayseri 1,242 2,561, ,271 1,544, , , Karabük , , , ,968 91, Balıkesir 2,972 2,498, ,114 1,494, , , Karaman , , , ,560 97, Denizli 2,701 2,494, ,853 1,354, , , Burdur , , , ,336 73, Adana 1,909 2,356, ,518 1,210, , , Çankırı , , , ,554 83, Sakarya 3,034 2,330, ,942 1,474, , , Amasya , , ,988 77,834 52, Diyarbakır 559 2,235, ,536 1,138, , , Van , , , ,453 61, Aydın 2,938 2,189, ,874 1,221, , , Bilecik , , ,416 90,571 54, Eskişehir 2,077 2,089, ,709 1,368, , , Batman , , ,706 41, , Malatya 706 2,050, ,400 1,230, , , Sinop , , ,250 66,289 49, Şanlıurfa 869 1,715, , , , , Ağrı , , , ,434 51, Muğla 3,740 1,681, ,446 1,027, , , Erzincan , , ,012 80,912 77, Trabzon 770 1,595, ,981 1,002, , , Bartın , , ,228 47,461 45, Çanakkale 1,497 1,463, , , , , Kars , , , ,306 34, Mardin 418 1,377, , , , , Rize , , ,216 91,634 49, K.maraş 813 1,321, , , ,368 93, Siirt , , ,944 47,805 59, Sivas 766 1,270, , , , , Bitlis , , ,583 16, Afyonk. 1,605 1,248, , , , , Artvin , , ,463 76,456 41, Kütahya 1,144 1,035, , , , , Bingöl , , ,971 92,328 18, Aksaray 735 1,001, , , , , Kilis , , ,481 49,484 42, Çorum , , , , , Muş , ,415 62,559 9, Yalova , , , , , Iğdır , ,014 50,521 27, Ordu , , , ,242 92, Gümüşhane , ,918 51,706 25, Kırklareli , , , ,000 85, Tunceli , ,431 15,850 19, Elazığ , , , , , Şırnak , , ,747 3, Erzurum , , , , , Bayburt , ,036 65,276 11, Bolu , , , , , Hakkari 45 57, ,289 22,328 4,833 Kaynak: TÜİK, Sıralama yüzölçümüne göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 343

350 YAPI RUHSATI Samsun da 2014 yılında yapı ruhsatı alınan bina sayısı Bin 712 adet iken bu rakam 2016 yılında %26.05 oranında artarak 2 Bin 158 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun da 2014 yılında yapı ruhsatı alınan daire sayısı 10 Bin 490 iken bu rakam 2016 yılında %74.72 oranında artarak 18 Bin 328 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun un yapı ruhsatı alınan bina sayısı payı 2014 yılında %1.24 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.64 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un yapı ruhsatı alınan daire sayısı payı 2014 yılında %1.03 oranında iken 2016 yılında bu oran %1.86 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar İl adı Bina sayısı Yüzölçümü (m 2 ) Değer(TL) Daire sayısı Konut kullanım alanı(m 2 ) Konut dışı kullanım alanı(m 2 ) Ortak kullanım alanı(m 2 ) , ,664, ,429,278,082 1,014, ,374,421 58,658,591 36,631, , ,050, ,712,678, , ,385,933 48,806,213 34,858, Türkiye 131, ,321, ,172,950, , ,766,794 48,232,510 41,322, /2015 Değişim 7.86% 9.93% 18.28% 13.28% 12.33% -1.18% 18.54% 2016/2014 Değişim -4.20% -7.05% 6.19% -2.81% -7.85% % 12.80% ,712 2,460,798 2,043,200,239 10,490 1,341, , , ,561 2,377,897 2,068,785,216 11,505 1,337, , , Samsun 2,158 3,674,895 3,424,046,115 18,328 2,101, , , /2015 Değişim 38.24% 54.54% 65.51% 59.30% 57.14% 40.89% 67.57% 2016/2014 Değişim 26.05% 49.34% 67.58% 74.72% 56.67% 17.28% 91.11% % 1.13% 1.18% 1.03% 1.10% 1.31% 0.96% Samsun % 1.29% 1.33% 1.32% 1.33% 1.31% 1.15% Pay % % 1.82% 1.86% 1.86% 1.86% 1.86% 1.63% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 344

351 İLLER İTİBARİYLE YAPI RUHSATI (2016) Türkiye de toplam 131 Bin 848 adet binaya yapı ruhsatı alındığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 2 Bin 158 adet binaya yapı ruhsatı alınmıştır. Türkiye de toplam 986 Bin 119 adet daire için yapı ruhsatı alındığı 2016 yılında Samsun ilinde toplam 18 Bin 328 adet daire için yapı ruhsatı alınmıştır yılında Samsun yapı ruhsatı konusunda bina sayısına göre 18 inci sırada, yüzölçümüne göre 11 inci sırada, değere göre 12'nci sırada, daire sayısına göre 13 üncü sırada, konut kullanım alanına göre 11 inci sırada, konut dışı kullanım alanına göre 13 üncü sırada, ortak kullanım alanına göre de 13 üncü sırada yer almıştır. Sn İller Bina Sayısı Yüzölçümü (m²) Değer Milyar TL Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı (m²) Konut Dışı Kullanım Alanı(m²) Ortak Sn İller Kullanım Alanı (m²) Bina Yüzölçümü Değer Sayısı (m²) Milyar TL Daire Sayısı Konut Kullanım Alanı (m²) Konut Dışı Kullanım Alanı(m²) Ortak Kullanım Alanı (m²) 131, ,321, , ,766,794 48,232,510 41,322,037 1 İstanbul 18,998 38,890, ,526 19,985,529 6,858,974 12,046, Aksaray 882 1,142, , , , ,836 2 Ankara 5,656 17,728, ,514 10,059,532 3,858,764 3,810, Kırklareli 830 1,123, , , , ,773 3 İzmir 9,890 9,155, ,367 5,128,603 2,239,190 1,787, Yalova 945 1,084, , , , ,702 4 Bursa 6,363 8,810, ,967 4,971,207 2,199,658 1,639, Çorum 770 1,071, , , , ,262 5 Konya 5,273 7,974, ,414 3,734,663 2,669,365 1,570, Kırıkkale 459 1,069, , , , ,762 6 Antalya 5,695 6,664, ,712 3,638,342 1,983,241 1,042, Tokat 785 1,067, , , , ,201 7 Kocaeli 5,309 6,034, ,533 3,829,922 1,185,632 1,019, Niğde 857 1,057, , , , ,400 8 Mersin 3,308 5,300, ,946 3,404, , , Bolu , , , , ,436 9 Adana 2,649 4,697, ,238 2,640, ,288 1,194, Isparta , , , , , Tekirdağ 3,281 4,255, ,892 2,514, , , Zonguldak , , , , , Samsun 2,158 3,674, ,328 2,101, , , Uşak , , , , ,115 Sıra No Yozgat , , , , , Gaziantep 1,968 3,579, ,500 1,922, , , Kastamonu , , , , , K.maraş 1,872 3,495, ,632 1,797,622 1,068, , Nevşehir , , , , , Manisa 3,254 3,467, ,638 1,941,930 1,005, , Amasya , , , , , Şanlıurfa 1,542 3,283, ,705 1,759, , , Karaman , , , , , Aydın 3,040 3,155, ,420 1,921, , , Kırşehir , , , , , Sakarya 3,782 3,073, ,389 1,982, , , Burdur , , , , , Denizli 2,792 3,060, ,932 1,596, , , Batman , , ,399 91, , Hatay 1,709 3,031, ,051 1,890, , , Çankırı , , ,496 86, , Balıkesir 3,313 2,832, ,055 1,560, , , Kars , , , ,577 81, Eskişehir 2,639 2,735, ,985 1,492, , , Rize , , , , , Kayseri 1,557 2,730, ,289 1,593, , , Erzincan , , , ,212 87, Sivas 1,127 2,316, ,306 1,450, , , Karabük , , , ,099 82, Diyarbakır 584 2,314, ,585 1,348, , , Edirne , , , ,202 78, Trabzon 1,095 2,248, ,544 1,336, , , Siirt , , , ,461 72, Erzurum 802 2,085, ,465 1,046, , , Bilecik , , , ,897 62, Muğla 4,170 1,976, ,873 1,177, , , Bitlis , , , ,098 32, Malatya 1,028 1,818, , , , , Sinop , , , ,616 41, Afyonk. 1,751 1,788, , , , , Ağrı , , , ,660 64, Kütahya 1,257 1,602, , , , , Kilis , , ,749 29, Çanakkale 1,554 1,527, , , , , Iğdır , , , ,630 49, Van 494 1,396, , , , , Bartın , , ,462 51,784 38, Mardin 444 1,362, , , , , Muş , , ,587 3, Ordu 1,052 1,338, , , , , Bayburt , , ,976 12, Giresun 511 1,270, , , , , Artvin , , ,364 37,550 41, Bingöl 431 1,258, , , , , Gümüşhane , ,786 89,596 37, Adıyaman 670 1,251, , , , , Tunceli , , ,635 37,350 37, Düzce 935 1,198, , , , , Şırnak , , ,127 9, Osmaniye 661 1,190, , , , , Ardahan , ,688 77,036 13, Elazığ 592 1,183, , , , , Hakkari 71 81, ,559 53,680 7,632 Kaynak: TÜİK, sıralama yüzölçüme göre yapılmıştır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 345

352 TAMAMEN VEYA KISMEN BİTEN YENİ VE İLAVE YAPILARIN YÜZÖLÇÜMÜ Kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapıların yüzölçümü bakımından 2002 yılında toplam 411 Bin 677 m² alana sahip olan Samsun 2016 yılında toplam 2 Milyon 759 Bin 720 m² alana sahiptir döneminde kullanma amacına göre tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapıların yüzölçümü toplamı Türkiye de %376.6 oranında artarken Samsun da %570.4 oranında artmış, ikamet amaçlı binaların yüzölçümü toplamı Türkiye de %415.3 oranında artarken Samsun da %791.3 oranında artmış, ikamet amaçlı olmayan binalar yüzölçümü toplamı Türkiye de %280.9 artarken Samsun da %191.5 oranında artmıştır yılında Samsun, toplam bina yüzölçümüne göre 13 üncü sırada, toplam ikamet amaçlı bina yüzölçümüne göre 11 inci sırada, toplam ikamet amaçlı olmayan bina yüzölçümüne göre de 21 inci sırada yer almıştır. Yıl Bölge TOPLAM BİNA (m²) İkamet Amaçlı Binalar (m²) TOPLAM Bir Daireli Binalar İki Ve Daha Fazla Daireli Binalar Halka Açık İkamet Yerleri TOPLAM Otel Binaları İkamet Amaçlı Olmayan Binalar (m²) Ofis (İşyeri) Binaları Toptan Ve Perakende Ticaret Binaları Trafik Ve İletişim Binaları Sanayi Binaları Ve Depolar Kamu Eğlence Eğitim, Hastane veya Bakım Kuruluşları Binaları İkamet Amaçlı Olmayan Diğer Binalar ,676,425 22,545,078 2,748,234 19,686, ,511 9,131, , ,669 2,503, ,111 3,919, , , ,936,681 23,583,034 2,929,984 20,543, ,622 7,353, , ,290 2,201,468 20,706 2,560,808 1,082, , ,028,172 23,433,186 2,467,773 20,827, ,215 7,594, , ,860 1,826,962 20,947 3,387, , , ,324,600 36,616,627 3,886,755 32,478, ,104 13,707, ,862 1,374,206 4,247,349 64,120 5,807, , , ,207,320 42,808,464 3,721,305 38,776, ,497 14,398, ,768 2,219,454 3,582,127 50,278 5,440,646 1,462, , ,403,212 47,552,786 2,987,410 44,080, ,940 15,850,426 1,115,863 2,171,081 3,931, ,025 5,640,863 1,807, , ,957,036 52,461,398 3,235,585 48,695, ,584 18,495,638 1,686,684 2,087,271 5,750, ,769 5,211,994 2,332,842 1,194, Türkiye 94,567,729 70,051,087 4,407,107 65,020, ,514 24,516,642 2,202,883 2,653,647 8,696, ,195 5,955,735 3,178,586 1,458, ,281,468 63,679,179 4,024,993 58,933, ,798 21,602,289 1,670,489 2,512,220 6,420, ,134 5,675,847 3,827,682 1,270, ,650,512 81,479,145 4,467,508 75,988,929 1,022,708 24,171,367 2,578,713 3,181,956 6,866, ,799 5,919,230 3,438,409 1,703, ,950,602 80,720,618 4,101,335 75,570,761 1,048,522 26,229,984 2,193,638 3,852,077 6,925, ,220 6,436,585 3,645,152 2,717, ,495, ,554,210 4,837,086 99,547,642 1,169,482 32,940,850 3,637,452 2,855,632 9,581, ,032 7,826,901 5,332,319 2,970, ,465, ,368,254 4,753, ,097,995 1,516,584 36,097,008 4,504,521 4,009,078 9,922, ,637 7,038,556 6,134,232 3,826, ,441, ,383,935 3,599, ,311,953 1,472,974 32,057,822 2,324,530 7,504,600 9,186, ,924 4,013,825 5,328,432 3,301, ,957, ,180,306 3,998, ,763,079 1,419,112 34,777,590 3,055,378 6,009,640 8,672, ,057 6,258,413 6,635,282 3,677, /2015 % 6.7% 6.2% 11.1% 6.2% -3.7% 8.5% 31.4% -19.9% -5.6% 17.6% 55.9% 24.5% 11.4% 2016/2002 % 376.6% 415.3% 45.5% 462.6% % 280.9% 455.5% 528.2% 246.4% 277.9% 59.7% 642.6% % , ,044 27, ,370 2, ,633 1,286 10,670 69,112-64,357 6, , ,069 25, ,863 4,146 68,787 1,972 1,022 15,132-22,640 28, , ,744 45, ,291 12,100 75,037 4,665 3,260 33,181-26,091 6,160 1, , ,928 37, ,071 1,333 83, ,283 43,323-24,927 5,272 2, ,092, ,164 45, ,241 5, ,628 6,529 10,002 80,515-92,231 13,648 8, ,471,201 1,214,338 35,805 1,159,818 18, ,863 8,940 52,491 86,928 1,642 53,913 44,347 8, ,743, ,066 35, ,502 6, ,737 3,099 53, ,530 8,463 50,766 34, Samsun 1,847,528 1,222,226 47,880 1,149,731 24, ,302 2,228 19, ,857 27,262 89,860 58,980 10, ,829,222 1,320,746 43,438 1,269,429 7, ,476 21,828 12, , , ,439 69, ,040,467 1,674,538 64,463 1,598,712 11, ,929 15,255 30,855 78,749 1, ,431 71,211 26, ,242,161 1,777,350 49,712 1,701,685 25, ,811 20,811 52, ,360 2, ,898 59,972 23, ,869,921 2,307,869 68,392 2,222,010 17, ,052 20,248 17, ,380 28, , , , ,244,646 2,569,678 56,318 2,446,549 66, ,968 43,795 39, ,283 10, , ,458 86, ,663,980 2,127,704 52,085 2,012,003 63, ,276 50, , ,904 5,099 37,578 84,470 58, ,759,720 2,317,670 47,522 2,265,909 4, ,050 12,657 72, ,957-60, ,320 76, /2015 % 3.6% 8.9% -8.8% 12.6% -93.3% -17.6% -75.1% -55.1% -25.3% % 38.9% 29.6% 2016/2002 % 570.4% 791.3% 75.8% 883.6% 60.6% 191.5% 884.2% 580.9% 49.0% % % % 2002 Samsun 1.30% 1.15% 0.98% 1.17% 2.39% 1.66% 0.23% 1.12% 2.76% 1.64% 0.69% 2016 Pay(%) 1.83% 1.99% 1.19% 2.05% 0.30% 1.27% 0.41% 1.21% 1.19% % 1.77% 2.07% Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 346

353 YAŞAM ENDEKSLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 347

354 YAŞAM ENDEKSLERİ (2015) Samsun 2015 yılı yaşam endeksleri incelendiğinde Genel endeks değeri ile 33 üncü sırada, Konut endeks değeri ile 31 inci sırada, Çalışma Hayatı endeks değeri ile 41 inci sırada, Gelir ve servet endeks değeri ile 40 ıncı sırada, Sağlık endeks değeri ile 18 inci sırada, Eğitim endeks değeri ile 22 nci sırada, Çevre endeks değeri ile 38 inci sırada, Güvenlik endeks değeri ile 40 ıncı sırada, Sivil katılım endeks değeri ile 26 ncı sırada, Altyapı hizmetlerine erişim endeks değeri ile 30 uncu sırada, Sosyal yaşam endeks değeri ile 29 uncu sırada, Yaşam memnuniyeti endeks değeri ile 37 nci sırada bulunduğu görülmektedir. Endeksler SAMSUN Sırası Endeks Genel endeks Konut Çalışma hayatı Gelir ve servet Sağlık Eğitim Çevre Güvenlik Sivil katılım Altyapı hizmetlerine erişim Sosyal yaşam Yaşam memnuniyeti Kaynak: TÜİK İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 348

355 SAMSUN KOSGEB İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 349

356 SAMSUN KOSGEB DESTEKLERİ Samsun Kosgeb tarafından destek verilen firma sayısı 2015 yılında 487 adet iken 2016 yılında %19.9 artışla 584 adet olmuştur. Samsun Kosgeb tarafından verilen toplam destek miktarı 2015 yılında 4 milyon 354 bin 787 TL iken 2016 yılında %98.7 artışla 8 milyon 655 bin 97 TL olarak gerçekleşmiştir. Firma başına ortalama destek miktarı 2015 yılında 8 Bin 942 TL iken 2016 yılında bu rakam %65.7 artışla 14 Bin 820 TL olarak gerçekleşmiştir döneminde Samsun Kosgeb tarafından desteklenen firma sayısı %461.5 oranında artmış, destek miktarı % oranında artmış, firma başına destek miktarı %242.2 oranında artmıştır. Samsun Kosgeb tarafından 2016 Aralık-2017 Şubat döneminde başvuruları alınan krediler kapsamında 5 Bin 566 işletmeye 135 Milyon 222 Bin 275 Türk Lirası faizsiz kredi kullandırılmıştır. Yıllar Firma Sayısı Destek (TL) Firma Başına Destek (TL) , , ,451 4, ,460 4, ,057,580 10, ,064,326 10, ,648 8, ,388 7, ,551 5, ,455 3, ,919 4, ,562,854 9, ,755,736 14, ,780,692 11, ,337,876 7, ,354,787 8, ,655,097 14, /2015 Değişim 19.9% 98.7% 65.7% 2016/2002 Değişim 461.5% % 242.2% Kaynak: Kosgeb Samsun Hizmet Müdürlüğü İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 350

357 İŞKUR İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 351

358 İŞKUR İŞE YERLEŞTİRME İşkur, Samsun da 2004 yılında toplam Bin 613 kişiyi açık işe yerleştirmişken 2016 yılında bu rakam 9 Bin 731 kişi olarak gerçekleşmiştir. İşkur, Türkiye de 2004 yılında 76 Bin 257 kişiyi açık işe yerleştirmişken 2016 yılında bu rakam 789 Bin 133 kişi olarak gerçekleşmiştir yılında bir önceki yıla göre İşkur tarafından açık işe yerleştirme sayısı Türkiye de %11.3 oranında azalırken Samsun ilinde %20.4 oranında azalmıştır. Yıllar Bölge Kamu Özel Toplam Dağılım (%) Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Kamu Özel ,754 5,999 42,753 27,358 6,146 33,504 64,112 12,145 76, % 43.94% ,474 4,279 32,753 40,468 8,464 48,932 68,942 12,743 81, % 59.90% ,416 4,763 24,179 50,042 11,661 61,703 69,458 16,424 85, % 71.85% ,321 3,946 17,267 74,654 19,454 94,108 87,975 23, , % 84.50% ,129 1,625 9,754 76,455 23,386 99,841 84,584 25, , % 91.10% ,383 7,053 28,436 67,442 22,400 89,842 88,825 29, , % 75.96% ,957 9,224 46, ,577 40, , ,534 49, , % 77.50% Türkiye ,421 13,064 59, ,543 88, , , , , % 83.64% ,519 32, , , , , , , , % 75.27% ,925 15,017 61, , , , , , , % 90.78% ,322 1,098 10, , , , , , , % 98.51% ,290 1,156 9, , , , , , , % 98.94% , , , , , , , , % 99.42% 2016/2015 % -53.5% -38.3% -51.7% -13.2% -5.2% -10.9% -13.8% -5.3% -11.3% , , , % 36.70% , % 66.73% , , , , % 34.86% , ,149 1,599 1,364 2, % 38.78% , , % 90.20% , , % 88.95% 2010 Samsun ,086 1, ,113 2, % 93.77% ,077 2,226 4,303 2,478 2,489 4, % 86.63% ,190 5,490 4,235 9,725 6,411 4,504 10, % 89.10% ,649 3,574 8,223 4,819 3,594 8, % 97.74% ,719 3,301 8,020 4,797 3,326 8, % 98.73% ,981 5,168 12,149 7,036 5,183 12, % 99.43% ,362 4,307 9,669 5,400 4,331 9, % 99.36% 2016/2015 % -30.9% 60.0% -11.4% -23.2% -16.7% -20.4% -23.3% -16.4% -20.4% % 3.83% 2.39% 1.50% 2.95% 1.77% 1.87% 3.38% 2.12% % 1.75% 1.09% 1.31% 2.19% 1.46% 1.18% 2.04% 1.31% % 5.48% 5.63% 1.18% 1.19% 1.18% 2.43% 2.44% 2.43% % 21.90% 10.51% 0.87% 2.57% 1.22% 1.82% 5.83% 2.66% % 1.29% 1.22% 1.06% 1.22% 1.10% 1.07% 1.23% 1.11% 2009 Samsun 0.57% 0.31% 0.50% 1.09% 1.84% 1.28% 0.97% 1.48% 1.09% 2010 Pay 0.27% 0.29% 0.28% 0.69% 2.68% 1.20% 0.59% 2.24% 0.99% 2011 % 0.86% 2.01% 1.12% 0.96% 2.51% 1.41% 0.95% 2.45% 1.37% % 0.84% 0.86% 1.92% 3.17% 2.32% 1.64% 2.72% 1.96% % 0.13% 0.31% 1.11% 1.88% 1.35% 1.03% 1.75% 1.25% % 2.28% 0.99% 1.01% 1.49% 1.16% 1.00% 1.49% 1.16% % 1.30% 0.74% 1.13% 1.99% 1.38% 1.12% 1.99% 1.37% % 3.37% 1.36% 1.00% 1.75% 1.23% 1.00% 1.75% 1.23% Kaynak: Yıl İçinde Yapılan Yerleştirme İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 352

359 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI (OKA) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 353

360 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI MALİ DESTEK PROGRAMLARI (2017 Yılı Temmuz Ayı İtibariyle) DAHA ÖNCE BAŞVURUSU YAPILIP UYGULAMA SÜRECİ DEVAM EDEN PROGRAMLAR 2016 Yılı Turizmin Geliştirilmesine Yönelik Küçük Ölçekli Altyapı Yatırımlarına Mali Destek Programı : Programın amacı; TR83 Bölgesinin kalkınma potansiyelini harekete geçirerek yerel yönetimlerin güçlendirilmesine, kentsel dokuların korunması, geliştirilmesi ve restorasyonu ile turizme yönelik kentsel altyapının iyileştirilmesine katkı sağlamaktır. 27 proje ile sözleşme imzalanmış ve toplam 18 Milyon TL destek tahsis edilmiştir. 21 projede yüklenici ile sözleşme imzalanarak yapım aşamasına geçilmiştir. Bu döneme kadar sunulan 13 hakediş dosyası kapsamında 4,621, TL ödeme yapılmıştır. 6 projede ihale dosyası hazırlıkları devam etmektedir Yılı Yenilenebilir Enerji Mali Destek Programı: 2015 yılında uygulaması başlanan program ile bölgemizin yenilenebilir enerji üretim kapasitesinin arttırılması hedeflenmektedir. Program kapsamında toplam 16 proje ile sözleşme imzalanarak ,10 TL tahsis edilmiştir. 11 proje tamamlanmış olup toplam ,21 TL ödeme yapılmıştır. 3 projede nihai ödeme için geçici kabul işlemlerinin tamamlanması beklenmektedir. 1 projede ise geçici kabul henüz yapılmış olup nihai rapor süreci devam etmektedir Yılı KOBİ Programı: Bölgemizdeki KOBİ lerin rekabet güçlerinin ve yenilikçi üretim kapasitelerinin arttırılması amacıyla 2015 yılında uygulamasına başlanan program kapsamında toplam 74 proje ile sözleşme imzalanmış ve ,31 TL destek tahsis edilmiştir. Tamamlanan 60 proje için yararlanıcılara ,74 TL ödeme yapılmıştır. Nihai rapor onay süreci devam eden 2 projeye ,30 TL ödeme yapılacaktır Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı: 12 yararlanıcı ile sözleşme imzalanmıştır. Toplam TL tahsis edilmiş olup, bu döneme kadar TL ödeme yapılmıştır. 3 proje tamamlanmış olup, 9 projede faaliyetler ve nihai ödeme süreci devam etmektedir. GÜNCEL PROGRAMLAR Teknik Destek: Bölgedeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma açısından önem arz eden ancak kurumsal kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında bir takım sorunlarla karşılaşılan çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla verilen destek türüdür. Teknik destek kapsamında; yerel yönetimlerin bölge plan ve programlarını uygulayıcı veya yerel kalkınma kapasitesini artırıcı faaliyetlerinin desteklenmesi, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmalarına destek sağlanması gibi amaçlar güdülmektedir. Azami destek TL olup toplam kaynak TL dir Yılı Teknik Destek Programı: 2017 Yılı Teknik Destek Programı Mayıs ayında açılmıştır. Mayıs-Haziran dönemi içerisinde 10 proje başvurusu olmuştur. Program, yıl boyu açık kalacaktır. Güdümlü Proje Desteği: Güdümlü projeler, doğrudan destek sağlamaya yönelik olarak; bölge planında öngörülen öncelikler doğrultusunda, konusu ve koşulları ajans öncülüğünde ve yönlendirmesinde belirlenen özel nitelikli model projelerdir. Genel olarak özel sektör işletmeciliğini güçlendirecek şekilde, üretim ve ihracat kapasitesinin geliştirilmesi, iyi uygulama örneklerinin oluşturulması, sektörel çeşitlenmenin ve ihtisaslaşmanın desteklenmesi, özel bilgi, beceri ve teknolojilerin geliştirilmesi, transferi veya yaygınlaştırılması, yeni finansman modellerinin geliştirilmesi, üniversite sanayi işbirliğinin desteklenmesi, yeni hizmet ve üretim organizasyonlarının geliştirilmesi, işbirliği ağları ve değer zinciri oluşturulması, kümelenmelerin desteklenmesi, yeni sanayi altyapısı ve organizasyon modellerinin geliştirilmesi ve bölgedeki sektörlerin ihtiyaç duyacağı alanlarda insan kaynaklarının geliştirilmesi hedeflenmektedir yılı Mayıs ayında Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından sunulan, Ajans katkısı 4,9 milyon TL ve toplam proje bütçesi 7 milyon TL olan Kızılırmak Deltası Doğal Yaşam Eksenli Kalkınma Projesi, 2017 yılı ilk yarısının sonunda imzalanmış ve uygulanmaya başlamıştır. Kızılırmak Deltası nın koruma ve kullanma dengesi dikkate alınarak; doğal yapısının, ekolojik özelliklerinin ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve geliştirilmesi için gerekli tedbirlerin alınması, geliştirilmesine katkı sağlayacak faaliyetlerin yapılması ve desteklenmesi, su kuşları ile alandaki diğer canlıların ve doğal yaşam unsurlarının korunmasına ve sürekliliğinin sağlanmasına yönelik altyapı ve üstyapı çalışmaları yapılacaktır. Ayrıca, Kızılırmak Deltası Sulak Alanı ve Kuş Cennetinin UNESCO Dünya Miras Listesine girmesi için gerekli hazırlık faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. BÜYÜK AB PROJE BİLGİLERİ TR83 Bölgesi nin Rekabet Edebilirliğinin Artırılması Projesi-OKAREKAP: OKA nın başvuru sahibi olduğu, Orta Karadeniz Bölgesinin (TR83) Rekabet Edebilirliğinin Artırılması Proje bütçesi 8 milyon Euro olup toplam 4 adet ana bileşenden oluşmaktadır. İnşaat bileşeni yaklaşık m² kapalı alan ve m² çevre düzenlemesi olan 3 katlı Ajans hizmet binasının yapımını kapsamaktadır. Binanın geçici kabulü 15 Haziran 2017 tarihinde gerçekleştirilmiştir yılı Şubat ayı içerisinde Teknik Yardım Bileşeni kapsamında Samsun da Uluslararası Akıllı Uzmanlaşma Stratejisi Konferansı gerçekleştirilmiştir yılı sonunda tamamlanması hedeflenen teknik yardım faaliyetleri kapsamında Orta Karadeniz Bölgesi nin öncelikli sektörlerinde planlama, strateji oluşturma ve yatırım-tanıtım konularında etkinlikler gerçekleştirilmiş olacaktır. Samsun Lojistik Merkezi Projesi: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın Program Otoritesi olduğu Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı nda (BROP) sağlanan yeni bütçe imkânlarını etkili bir şekilde Samsun için kullanabilmek amacıyla 2011 yılında proje sunulmuş ve bu programda Türkiye nin en yüksek bütçeli tek majör(bütçesi 10 milyon Avro üstünde olan) projesi olarak başarılı olmuştur. Müzakereler sonunda bütçesi 43 milyon Avroya kadar çıkmıştır. Samsun Büyükşehir Belediyesi, Tekkeköy Belediyesi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Ticaret Borsası, Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesi ve Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı birlikte bu projeyi geliştirmiştir yılı sonunda projenin tamamlanması hedeflenmektedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 354

361 TKDK TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 355

362 TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU Kırsal kalkınma; tarım sektörünün sürdürülebilir gelişmesi ile kırsal kesimdeki insanımızın refah düzeyinin yükseltilmesine ve ülkemizin kalkınmasına büyük katkılar sağlayan önemli bir yapı taşıdır. TKDK, Avrupa Birliği (AB) kriterlerine uygun tarımsal üretimin yaygınlaşmasında kritik bir rol üstlenerek Türkiye nin birliğe üyelik sürecine katkı sunmaktadır. Kırsal dinamikleri hayata geçiren TKDK, bu alanda olumlu dönüşümün öncü aktörlerinden biri olmayı ve ülkemizin kırsal potansiyelini geliştirmeyi istikrarlı bir şekilde sürdürmektedir. TKDK, Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma bileşeni IPARD ın Türkiye elçisi olmuştur. AB den 2011 yılında alınan mali yetki ile fonlar küçük ve orta ölçekli işletmelerle buluşturulmuş, dört yıllık süreçte yaklaşık proje desteklenerek ülke ekonomisine 6,1 Milyar TL yatırım kazandırılmış; Türkiye de 2000 li yıllarda başlatılan kırsal kalkınma hamlesi, AB ile entegrasyon süreciyle bir adım daha ileriye taşınmıştır. IPARD-I ve II Programları TKDK, Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasında yürütülen katılım müzakerelerinin, Tarım ve Kırsal Kalkınma başlıklı 11. faslı kapsamında, kırsal kalkınma için katılım öncesi süreçte tahsis edilen Kırsal Kalkınma - IPARD Programları fonlarını kullandırmaktadır. IPARD Programları, tarım sektörünün ve kırsal alanların sürdürülebilir adaptasyonuna katkıda bulunmayı amaçlamakta olup Avrupa Birliği nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması için uyum hazırlıklarını ve politika geliştirilmesini desteklemektedir. TKDK, dönemini kapsayan IPARD-I Programını 42 ilde başarılı bir şekilde uygulamıştır dönemini kapsayan IPARD-II Programı 27 Ocak 2015 tarihinde AB Komisyonu tarafından onaylanmıştır. Yeni program kapsamında destek oranları yükseltilmiş ve yeni yatırım alanları destek kapsamına alınmıştır. Et ve süt üretimine verilen hibe desteği üst sınırı %65 ten %70 e çıkarılmıştır. Arıcılık, bitkisel üretim, yöresel ürünlerin işlenmesi, kırsal turizm ve kültür balıkçılığına verilen destek oranı %50 den %65 e çıkarılmıştır. Et, süt, meyve-sebze ile su ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik tesislerde ise hibe desteği %50 olarak devam etmektedir. Samsun İl Koordinatörlüğü Samsun İl Koordinatörlüğü Kurumun ilk kuruluşundan itibaren faaliyetine başlamış ve halen devam etmektedir. İl Koordinatörlüğü olarak IPARD-I Programı uygulama dönemi boyunca desteklenen tüm sektörlerde 1094 proje değerlendirilmiş ve 740 proje hibe almaya hak kazanmıştır. IPARD-II Programı uygulama dönemi ilk başvuru çağrısında 706 adet proje başvurusu alınmış ve bunların 104 tanesi ile sözleşme imzalanarak yatırımlarını tamamladıkları takdirde hibe desteği almaya hak kazanmışlardır. IPARD Programı Birinci Uygulama Dönemi Sektörler Desteklenen Proje Yatırım Tutarı Hibe Tutarı Süt Üreten Tarımsal İşletmeler , ,91 Et Üreten Tarımsal İşletmeler , ,62 Süt ve Süt Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması , ,92 Et ve Et Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması , ,99 Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Pazarlanması , ,28 Su Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması , ,13 Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi , ,25 Yerel Ürünler ve Mikro İşletmelerin Geliştirilmesi , ,56 Kırsal Turizm , ,08 Kültür Balıkçılığının Geliştirilmesi , ,93 TOPLAM , ,67 IPARD Programı İkinci Uygulama Dönemi Sektörler Başvuru Sayısı Yatırım Tutarı Hibe Tutarı Süt Üreten Tarımsal İşletmeler , ,01 Kırmızı Et Üreten Tarımsal İşletmeler , ,98 Bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması , ,25 Mantar Üretimi , ,68 Fide ve Fidan Üretimi , ,21 Bal ve Diğer Arıcılık Ürünleri Üretimi , ,30 Katma Değerli Ürünler (Çeltik Kurutma Tesisleri) , ,18 Kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri , ,20 Yenilenebilir enerji yatırımları , ,71 TOPLAM , ,52 Kaynak:TKDK Samsun İl Koordinatörlüğü Samsun İl Koordinatörlüğü, Güzelyalı Mah Sok. No: 7 Atakum - SAMSUN adresinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Koordinatörlüğümüz bünyesinde 1 Koordinatör, 50 Uzman ve 6 destek personeli görev yapmaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 356

363 AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 357

364 AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ tarihi itibariyle Türkiye de 59 program başlığı altında toplam 3 Bin 484 hibe projesine 423 Milyon 885 Bin 506 Avro hibe verilmiştir. Samsun ili Avrupa Birliği hibe programları çerçevesinde gerçekleştirilen projeler bakımından hem proje sayısı bakımından hem de hibe tutarı bakımından önemli bir paya sahiptir. Samsun ili itibariyle 18 program başlığı altında toplam 138 adet hibe projesi hazırlayıp 15 Milyon 867 Bin 605 Avroluk hibe sözleşmesine imza atmıştır. AVRUPA BİRLİĞİ HİBE PROJE DESTEKLERİ (TÜRKİYE) HİBE PROJE Adet AB Katkısı( ) TR Katkısı( ) Hibe Tutarı( ) AKKM ,294, ,620, ,915, SKE (Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim) ,205, ,068, ,274, Doğu Anadolu Kalkınma ,047, ,047, ISKUR_ ,967, ,989, ,956, Doğu Karadeniz Kalkınma ,000, ,000, ,000, Kadın İstihdamının Desteklenmesi ,829, ,675, ,505, Genç İstihdamının Desteklenmesi ,662, ,646, ,308, Sivil Toplum Diyaloğu ,294, ,294, ISKUR_ ,996, ,998, ,994, STK_ ,277, ,277, Özellikle Kız Çocuklarının Okullaşmasının Arttırılması 89 8,348, ,473, ,822, Van İlinde Yerinden Edilmiş Kişilerin Ekonomik ve Sosyal Entegrasyonu Hibe Programı 82 1,016, , ,128, Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi Hibe Programı 75 4,971, , ,233, Sivil Toplum Diyaloğu-II-Mikro Hibe , , Sivil Toplumun Desteklenmesi , , Hayat Boyu Öğrenmenin Desteklenmesi 45 4,247, , ,996, Kayıtlı İstihdamın Teşviki 42 7,920, ,397, ,317, Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı ( ) 39 6,158, , ,843, Sivil Toplum Diyaloğu III - Siyasi Kriterler Hibe Programı 39 4,419, , ,911, GAP SEL 37 11,799, ,199, ,999, Türkiye'nin Az Gelişmiş Bölgelerindeki Kadınların ve Kadın STK'larının Güçlendirilmesi. 36 2,951, ,951, Sivil Toplumun Güçlendirilmesi , , Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Hibe Programı 31 2,343, , ,603, Sivil Toplum Örgütleri Arasında Diyaloğun Geliştirilmesi-II Hibe Programı 29 1,132, , ,258, Bilgi Köprüleri 28 2,061, ,061, Sosyal Diyalog 26 1,672, ,672, VOC-Test Merkezleri Hibe Programı 26 6,618, ,618, Kültürel Haklar 25 1,462, ,462, Sürdürülebilir Kalkınma , , Sivil Toplum Diyaloğu II-Balıkçılık ve Tarım Hibe Programı 23 2,796, ,796, Yerel Düzeyde Sivil Katılımın Güçlendirilmesi , , , Sivil Toplum Örgütleri Arasında Diyaloğun Geliştirilmesi , , , Özürlülerin Toplumsal Entegrasyonunun Geliştirilmesi Hibe Programı 23 1,704, , ,931, Sivil Toplum Diyaloğu-Odalar 22 2,248, ,248, Sivil Toplumun Güçlendirilmesi , , AB-Türkiye Kültürlerarası Diyalog-Müzeler Hibe Programı 21 1,928, , ,030, Sivil Toplum Diyaloğu- AB Türk Odaları Forumu-II: AB-Türkiye Odaları Ortaklık 21 2,520, ,520, Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Yerel ve Ulusal STK'ların Kapasitesinin Güçlendirilmesi 20 2,969, ,969, Sivil Toplum Diyaloğu II-Kültür ve Sanat Hibe Programı 19 2,221, ,221, Sınır Ötesi İşbirliği Ortak Küçük Projeler_ , , AB-Türkiye Kültürlerarası Diyalog: Kültür ve Sanat 17 1,712, , ,802, Sivil Toplum Diyaloğu III - Medya Hibe Programı 16 1,903, , ,115, AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV - Çevre Hibe Programı 15 1,799, , ,999, Sınır Ötesi İşbirliği Ortak Küçük Projeler_ , , Sınır Ötesi İşbirliği Ortak Küçük Projeler_ , , STK_ , , İstanbul ,443, , ,519, Euro-Med Youth III Programme , , AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV- Eğitim Hibe Programı 10 1,125, , ,250, AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu - IV - Tarım ve Balıkçılık Hibe Programı 10 1,184, , ,316, Sınır Ötesi İşbirliği Ortak Küçük Projeler_ , , AB ve Türkiye arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV - İşletme ve Sanayi Politikası Hibe Programı 9 1,094, , ,215, AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV- Adalet Özgürlük ve Güvenlik 9 1,149, , ,277, AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diy.-IV -Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koord. 9 1,138, , ,264, AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV- Enerji Hibe Programı 8 983, , ,093, AB ve Türkiye arasında Sivil Toplum Diyaloğu-IV - Tüketicinin ve Sağlığın Korunması 8 965, , ,073, Yolsuzluğun Önlenmesi ve Etiğin Teşviki Hibe Programı 7 448, , , Çalışma Hayatında Sosyal Diyaloğun Artırılması Hibe Programı 5 394, , , AB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diy.-IV-İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 2 255, , , TOPLAM 3, ,200, ,685, ,885, Kaynak: Hibe veritabanı, ( ) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 358

365 SAMSUN İLİ AVRUPA BİRLİĞİ HİBE PROJE DESTEKLERİ Samsun ili tarihi itibariyle 18 başlıkta 138 adet proje hazırlamış ve 15 Milyon 867 Bin 605 Avro hibe almıştır. Türkiye deki AB hibelerinin adet olarak %3.96 sını, tutar olarak da %3.74 ünü Samsun ili almıştır. Samsun da hazırlanan AB projelerinin hibe tutar payı incelendiğinde; 1 Milyon 774 Bin 729 Avroluk Kayıtlı İstihdamın Teşviki projesi ile %19.05 paya, 7 Milyon 796 Bin 559 Avroluk Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim (SKE) projesi ile %16.15 paya, 53 Bin 987 Avroluk Sivil toplumun güçlendirilmesi-2006 projesi ile %10.80 paya sahip olduğu görülecektir. Samsun da hazırlanan AB projelerinin adet payı incelendiğinde; 82 adet Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim (SKE) projesi ile %20.71 paya, 7 adet Kayıtlı İstihdamın Teşviki projesi ile %16.67 paya, 4 adet Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı ( ) projesi ile %10.26 paya, 2 adet Sivil Toplumun Güçlendirilmesi-2006 projesi ile %9.52 sahip olduğu görülecektir. Proje başına hibe tutarı Samsun da 114,982 Avro iken Türkiye ortalaması 121,666 Avro olarak gerçekleşmiştir. Hibe Programı Proje AB Katkısı TR Katkısı Hibe TR Proje Samsun TR Proje Samsun Sayı ( ) ( ) Tutarı ( ) Sayısı Pay Tutarı ( ) Pay Kayıtlı İstihdamın Teşviki 7 1,508, , ,774, % 9,317, % SKE (Sürdürülebilir Kalkınma İçin Eğitim) 82 5,847, ,949, ,796, % 48,274, % Sivil Toplumun Güçlendirilmesi , , % 499, % Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı ( ) 4 540, , , % 6,843, % Genç İstihdamının Desteklenmesi 11 1,715, , ,018, % 24,308, % Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi Hibe Programı 5 344, , , % 5,233, % Kadın İstihdamının Desteklenmesi 10 1,346, , ,583, % 24,505, % Sürdürülebilir Kalkınma 1 56, , % 912, % Hayat Boyu Öğrenmenin Desteklenmesi 2 210, , , % 4,996, % Özellikle Kız Çocuklarının Okullaşmasının Arttırılması 4 341, , , % 9,822, % Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Yerel ve Ulusal STK'ların Kapasitesinin Güçlendirilmesi 1 112, , % 2,969, % Sivil Toplum Örgütleri Arasında Diyaloğun Geliştirilmesi-II Hibe Programı 1 38, , , % 1,258, % Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Hibe Programı 1 75, , , % 2,603, % ISKUR_ , , , % 15,994, % Sivil Toplum Diyaloğu-II-Mikro Hibe 1 4, , % 276, % STK_ , , % 5,277, % Sivil Toplum Diyaloğu 1 91, , % 19,294, % ISKUR_ , , , % 31,956, % TOPLAM ,781, ,086, ,867, , % 423,885, % Kaynak: Hibe veritabanı, ( ) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 359

366 İLLER İTİBARİYLE AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ Samsun tarihi itibariyle 15 milyon 867 bin ( ) avro tutarlı 138 adet AB Hibe proje sözleşmesi ile adet bazında %4.07 paya tutar bazında %3.85 paya sahip olup hem tutar hem de adet bazında 6 ncı sırada yer almaktadır. Adet bazında en fazla hibe Van da en az hibe Bartın da, tutar olarak en fazla hibe İstanbul da en az hibe Kilis te alınmıştır. Sn İller Sözleşme Hibe Sn İller Sözleşme Hibe Adedi Pay Tutarı ( ) Pay Adedi Pay Tutarı ( ) Pay Türkiye 3, ,168, Van % 21,285, % 41 Gaziantep % 2,985, % 2 İstanbul % 28,862, % 42 Kocaeli % 2,973, % 3 Ankara % 25,238, % 43 Kars % 4,954, % 4 Konya % 17,769, % 44 Ağrı % 4,943, % 5 Kayseri % 20,562, % 45 Artvin % 2,609, % 6 Samsun % 15,867, % 46 Batman % 3,892, % 7 Trabzon % 14,398, % 47 Ardahan % 3,962, % 8 Sivas % 12,456, % 48 Adıyaman % 1,842, % 9 Erzurum % 6,268, % 49 Kahramanmaraş % 2,431, % 10 Tokat % 10,153, % 50 Tunceli % 3,998, % 11 Bitlis % 5,531, % 51 Eskişehir % 1,122, % 12 Muş % 6,799, % 52 Denizli % 1,480, % 13 Kastamonu % 8,410, % 53 Iğdır % 5,408, % 14 Çorum % 8,138, % 54 Balıkesir % 965, % 15 Adana % 3,951, % 55 Manisa % 1,408, % 16 Rize % 6,469, % 56 Aydın % 1,236, % 17 Amasya % 6,532, % 57 Tekirdağ % 1,737, % 18 Elazığ % 10,329, % 58 Uşak % 774, % 19 Diyarbakır % 8,834, % 59 Siirt % 3,178, % 20 Hakkari % 5,110, % 60 Muğla % 642, % 21 Malatya % 8,672, % 61 Zonguldak % 1,076, % 22 Bursa % 4,531, % 62 Sakarya % 1,138, % 23 İzmir % 4,897, % 63 Nevşehir % 671, % 24 Ordu % 5,314, % 64 Burdur % 1,086, % 25 Karaman % 7,941, % 65 Isparta % 724, % 26 Bingöl % 7,677, % 66 Yalova % 553, % 27 Giresun % 4,176, % 67 Kırşehir % 552, % 28 Hatay % 7,563, % 68 Düzce % 735, % 29 Erzincan % 4,714, % 69 Şırnak % 2,129, % 30 Antalya % 3,997, % 70 Niğde % 318, % 31 Gümüşhane % 4,272, % 71 Kütahya % 627, % 32 Kırklareli % 1,484, % 72 Çanakkale % 558, % 33 Bayburt % 5,082, % 73 Osmaniye % 578, % 34 Yozgat % 5,905, % 74 Bolu % 226, % 35 Edirne % 1,748, % 75 Aksaray % 202, % 36 Şanlıurfa % 6,721, % 76 Kırıkkale % 518, % 37 Çankırı % 5,765, % 77 Afyon % 239, % 38 Sinop % 3,094, % 78 Karabük % 180, % 39 Mardin % 3,515, % 79 Kilis % 41, % 40 Mersin % 3,256, % 80 Bartın % 118, % Kaynak: Hibe veritabanı, ( ) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 360

367 İCRA İFLAS İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 361

368 İCRA İFLAS İSTATİSTİKLERİ Türkiye de 2016 yılı içinde İcra ve İflas Dairelerinde 1 Milyon 163 Bin 680 adet ilamlı, 7 Milyon 206 Bin 839 adet ilamsız, 603 adet iflas, 492 Bin 739 adet talimat dosyası açılmıştır. Aynı yıl Samsun ilinde 23 Bin 585 adet ilamlı, 206 Bin 277 adet ilamsız, 8 adet iflas, 10 Bin 179 adet talimat dosyası açılmıştır. Samsun ilinin 2016 yılı içinde açılan dosya bakımından; ilamlı dosya sayısı payı %2.03 oranında, ilamsız dosya sayısı payı %2.86 oranında, iflas dosyası sayısı payı %1.33 oranında, talimat dosya sayısı payı %2.07 oranında gerçekleşmiştir döneminde yıl içinde açılan ilamlı icra dosyası sayısı Türkiye de %99.2 oranında artarken Samsun ilinde %101.2 oranında artmış, yıl içinde açılan ilamsız icra dosyası sayısı Türkiye de %23.4 oranında artarken Samsun ilinde %121.8 oranında artmış, yıl içinde açılan iflas dosyası sayısı Türkiye de %35.5 oranında artarken Samsun ilinde %60.0 oranında artmıştır yılında bir önceki yıla göre yıl içinde açılan ilamlı icra dosyası sayısı Türkiye de %29.67 oranında azalırken Samsun ilinde %43.05 oranında azalmış, yıl içinde açılan ilamsız icra dosyası sayısı Türkiye de %2.68 oranında artarken Samsun ilinde %21.83 oranında artmış, yıl içinde açılan iflas dosyası sayısı Türkiye de %5.60 oranında artarken Samsun ilinde değişmemiştir. Yıllar Bölge Yıl İçinde Açılan İlamlı İlamsız İflas Talimat ,208 5,840, , ,866 5,727, , ,129,415 6,574, , Türkiye 1,654,632 7,018, , ,163,680 7,206, , /2015 Değişim (%) % 2.68% 5.60% 0.13% 2016/2012 Değişim (%) 99.2% 23.4% 35.5% -15.1% ,725 92, , ,888 84, , ,601 84, , Samsun 41, , , , , , /2015 Değişim (%) % 21.83% 0.00% 38.19% 2016/2012 Değişim (%) 101.2% 121.8% 60.0% -25.6% % 1.59% 1.12% 2.36% % 1.48% 0.84% 1.89% Samsun % 1.29% 1.50% 1.56% Pay (%) % 2.41% 1.40% 1.50% % 2.86% 1.33% 2.07% Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 362

369 İLLER İTİBARİYLE İLAMLI İCRA DOSYASI (2016) 2016 yılı içinde Türkiye de toplam 1 Milyon 163 Bin 680 adet ilamlı icra dosyası açılmıştır. Samsun ili 2016 yılında açılan 23 Bin 585 adet ilamlı icra dosyası ile 13 üncü sırada yer almıştır. İlk sırada 228 Bin 752 adet dosya ile İstanbul son sırada ise 134 dosya ile Bayburt ili yer almaktadır. Sn İller İlamlı Pay Sn İller İlamlı Pay Türkiye 1,163,680 1 İstanbul 228, % 42 Kütahya 4, % 2 Ankara 159, % 43 Karaman 4, % 3 İzmir 69, % 44 Ordu 4, % 4 Adana 68, % 45 Ardahan 3, % 5 Bursa 40, % 46 Sinop 3, % 6 Hatay 36, % 47 Batman 3, % 7 Kayseri 35, % 48 Bolu 3, % 8 Diyarbakır 28, % 49 Yozgat 2, % 9 Antalya 28, % 50 Amasya 2, % 10 Çorum 24, % 51 Çanakkale 2, % 11 Eskişehir 23, % 52 Kırıkkale 2, % 12 Konya 23, % 53 Mardin 2, % 13 Samsun 23, % 54 Ağrı 2, % 14 Mersin 23, % 55 İsparta 2, % 15 Aydın 21, % 56 Aksaray 2, % 16 Gaziantep 20, % 57 Giresun 2, % 17 Kocaeli 20, % 58 Burdur 2, % 18 Manisa 16, % 59 Nevşehir 2, % 19 Malatya 15, % 60 Kastamonu 2, % 20 Muğla 14, % 61 Siirt 2, % 21 Kars 14, % 62 Kırklareli 2, % 22 K.Maraş 9, % 63 Bingöl 2, % 23 Zonguldak 9, % 64 Rize 1, % 24 Denizli 9, % 65 Niğde 1, % 25 Tekirdağ 8, % 66 Yalova 1, % 26 Şanlıurfa 8, % 67 Karabük 1, % 27 Edirne 8, % 68 Muş 1, % 28 Balıkesir 8, % 69 Kırşehir 1, % 29 Adıyaman 7, % 70 Hakkari 1, % 30 Osmaniye 7, % 71 Erzincan 1, % 31 Sakarya 7, % 72 Artvin 1, % 32 Tokat 6, % 73 Kilis 1, % 33 Van 6, % 74 Bitlis 1, % 34 Trabzon 6, % 75 Şırnak 1, % 35 Uşak 5, % 76 Çankırı % 36 Bilecik 5, % 77 İğdır % 37 Erzurum 5, % 78 Bartın % 38 Düzce 5, % 79 Gümüşhane % 39 Elazığ 5, % 80 Tunceli % 40 Sivas 4, % 81 Bayburt % 41 Afyonkarahisar 4, % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 363

370 İLLER İTİBARİYLE İLAMSIZ İCRA DOSYASI (2016) 2016 yılı içinde Türkiye de toplam 7 Milyon 206 Bin 839 adet ilamsız icra dosyası açılmıştır. Samsun ili 2016 yılında açılan 206 Bin 277 adet ilamsız icra dosyası ile 7 nci sırada yer almıştır. İlk sırada 2 Milyon 303 Bin 41 adet dosya ile İstanbul son sırada ise 918 dosya ile Tunceli ili yer almaktadır. Sn İller İlamsız Pay Sn İller İlamsız Pay Türkiye 7,206,839 1 İstanbul 2,303, % 42 Bolu 25, % 2 Ankara 650, % 43 Ordu 24, % 3 İzmir 511, % 44 Adıyaman 23, % 4 Bursa 261, % 45 Batman 22, % 5 Antalya 248, % 46 Karaman 21, % 6 Gaziantep 219, % 47 İsparta 19, % 7 Samsun 206, % 48 Amasya 18, % 8 Adana 184, % 49 Yozgat 17, % 9 Konya 163, % 50 Elazığ 17, % 10 Hatay 136, % 51 Osmaniye 17, % 11 Mersin 130, % 52 Uşak 16, % 12 Kocaeli 121, % 53 Nevşehir 16, % 13 Aydın 117, % 54 Kars 16, % 14 Eskişehir 106, % 55 Niğde 14, % 15 Kayseri 96, % 56 Siirt 14, % 16 Manisa 86, % 57 Aksaray 13, % 17 Diyarbakır 79, % 58 Muş 12, % 18 Malatya 79, % 59 Erzincan 12, % 19 Muğla 78, % 60 Kırıkkale 11, % 20 Erzurum 72, % 61 Bilecik 11, % 21 Tekirdağ 72, % 62 Rize 10, % 22 Şanlıurfa 71, % 63 Yalova 9, % 23 Balıkesir 67, % 64 Burdur 8, % 24 Denizli 61, % 65 Giresun 8, % 25 Edirne 57, % 66 Karabük 8, % 26 Sakarya 48, % 67 Bitlis 7, % 27 Trabzon 48, % 68 Bingöl 6, % 28 Van 45, % 69 Bartın 5, % 29 Sivas 44, % 70 İğdır 5, % 30 Kastamonu 44, % 71 Kırşehir 5, % 31 Afyonkarahisar 37, % 72 Hakkari 5, % 32 Çorum 36, % 73 Sinop 4, % 33 Zonguldak 35, % 74 Çankırı 4, % 34 K.Maraş 34, % 75 Şımak 3, % 35 Ağrı 29, % 76 Artvin 3, % 36 Kırklareli 28, % 77 Ardahan 2, % 37 Kütahya 28, % 78 Kilis 1, % 38 Düzce 27, % 79 Bayburt 1, % 39 Tokat 27, % 80 Gümüşhane 1, % 40 Çanakkale 26, % 81 Tunceli % 41 Mardin 25, % Kaynak: İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 364

371 SUÇ İSTATİSTİKLERİ İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 365

372 SUÇ İSTATİSTİKLERİ (2015) Suç işlendiği il ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlü sayılarına göre 2015 yılında Türkiye de toplam rakam 168 Bin 726 adet olup Samsun ilinde bu sayı 2 Bin 999 adet ve payı da %1.78 oranındadır. Samsun ilinde en fazla payı olan suç türleri sırasıyla, %4.42 oranı ile Orman suçları, %3.17 oranı ile Trafik suçları, %3.03 oranı ile Ateşli silahlar ve bıçaklar ile ilgili suçlar, %2.73 oranı ile Mala zarar verme, %2.65 oranı ile Tehdit, %2.55 oranı ile Hakaret, %2.51 oranı ile Cinsel suçlar, %2.38 oranı ile Görevi yaptırmamak için direnme, %2.33 oranı ile Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, %2.24 oranı ile Yaralama, %2.23 oranı ile Öldürme, %1.75 oranı ile İcra İflas Kanunu'na muhalefet suçlarıdır. Suç Türü Türkiye Samsun Samsun Pay (%) Toplam 168,726 2, % Orman suçları % Trafik suçları 2, % Ateşli silahlar ve bıçaklar ile ilgili suçlar 4, % Mala zarar verme 2, % Tehdit 7, % Hakaret 3, % Cinsel suçlar 5, % Görevi yaptırmamak için direnme 1, % Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma 2, % Yaralama 23, % Öldürme 8, % İcra İflas Kanunu'na muhalefet 13, % Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanma, satın alma 3, % Ailenin korunması tedbirine aykırılık 5, % Hırsızlık 30, % Diğer suçlar 18, % Yağma (Gasp) 10, % Sahtecilik 6, % Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti 12, % Kaçakçılık 3, % Dolandırıcılık 3, % Kaynak: TÜİK, Suç işlendiği il ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2015 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 366

373 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 367

374 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Samsun Ticaret ve Sanayi Odası 1901 Yılında kurulmuş Kamu Kurumu Niteliğinde Bir Meslek Kuruluşudur. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun un eski isimlerinden Canik Ticaret ve Sanayi Odası adıyla Mutasarrıf Hamdi Bey tarafından 1901 yılında kurulmuştur yılında İskele Caddesi 13/15 numarada bulunan 2 katlı bir bina satın alınarak Üst Katı Ticaret ve Sanayi Odası olarak kullanılmıştır yılında aynı binanın alt katında Ticaret ve Zahire Borsası kurulmuştur tarihine kadar başkanlık yapan Nemli Zade Hamdi Bey ve Yelkenci Zade Şükrü Bey in hizmet sürelerini kesin olarak bilemiyoruz yılında başkan olan Şahinzade Nuri Bey bu vazifeyi yılına kadar sürdürmüştür yılında yaşanan zelzeleden sonra Başkan olan Süleyman Balkan tarafından zamanın Karadeniz Oteli olan 3 katlı ahşap bina satın alınarak Odamız oraya nakledilmiştir yılında halen kullanılmakta olan Hançerli Mahallesi ndeki 8.5 katlı hizmet binamız ve iş hanımız yaptırılmıştır. Anayasamızın 135. Maddesine göre; Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir Sayılı Yasa ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektedir. Odaların Görevleri 5174 Sayılı Yasanın 12. Maddesinde sıralanmıştır. Ayrıca Odaların düzenlemiş olduğu belgeler 26. Maddede belirtilmiştir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu (5174 Sayılı Yasa) 1.Maddesi Bu Kanunun amacı; ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir. demektedir sayılı yasanın 9 uncu maddesine göre; Ticaret siciline kayıtlı tacirler ve Kanunun 5 inci maddesine göre sanayici ve deniz taciri sıfatını haiz tüm gerçek ve tüzel kişiler ile bunların şube ve fabrikaları bulundukları yerdeki odaya kayıt olmak zorundadır. ODAMIZIN İŞTİRAKLERİ Samsun Lojistik Merkez A.Ş. Samsun İhtisas Ve Fuar Kongre Merkezi A.Ş. Samsun Teknopark A.Ş. Samsun Bölgesel Ekonomik Kalkınma A.Ş. (SABEK A.Ş.) Samsun Ticaret Ve Sanayi Odası Eğitim Vakfı Gümrük Ve Turizm İşletmeleri A.Ş. Kobi Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş. (KOBİ A.Ş.) Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM) BALO - Büyük Anadolu Lojistik Organizasyonlar ODAMIZIN TEMSİLCİLİKLERİ Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği (TOBB) Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA) MEYBEM - Mesleki Yeterlilik Ve Belgelendirme Merkezleri TOBB ETÜ- TOBB Ekonomi Ve Teknoloji Üniversitesi TEPAV- Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu (İBP) Türk Standartları Enstitüsü (TSE) Ulusal Fındık Konseyi Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği Kadın Girişimciler Kurulu Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği Genç Girişimciler Kurulu Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Türk-Alman Ticaret Ve Sanayi Odası KGF (Kredi Garanti Fonu) İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 368

375 ODAMIZ VE BAZI KATKILARIMIZ 1.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesi Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesi; Bakanlar Kurulu'nun tarih ve 7/12207 sayılı kararına istinaden kurulmuştur. İlk Müteşebbis Teşekkül; tarihinde, Samsun Valisi nin Başkanlığında, Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Belediyesi kuruluşlarının iştiraki ile oluşmuştur. Daha sonra tarihinde Tekkeköy Belediyesi de Müteşebbis Teşekküle iştirak etmiştir. Organize Sanayi Bölgesi arsasının bulunduğu beldede Kutlukent Belediyesinin ayrı bir belediye olarak kurulması ve Fonlar Yönetmeliği'nin 31. maddesinin tarihinde değiştirilmesi sonucu tarihinde Müteşebbis Teşekkül yeniden oluşturularak; İl Vali'sinin başkanlığında, Samsun İl Özel İdaresi % 33, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası %34, Kutlukent Belediyesi nin %33 katılım payı oranlarındaki iştirakleri ile teşkil edilmiştir. 15 Nisan 2000 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak, Bakanlığın OSB Sicil Defterine 26 sicil numarasıyla kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun- Merkez Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti İl Valisi nin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kutlukent Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5747 sayılı kanuna göre Kutlukent Belediyesi tüzel kişiliği, 29 Mart 2009 tarihinde yapılan Mahalli seçimler ile sona erdiğinden Müteşebbis Heyete Tekkeköy Belediyesi dahil olarak yeni Müteşebbis Heyet İl Valisi nin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Tekkeköy Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Kavak Organize Sanayi Bölgesi Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'nın tarih ve 1620 sayılı yazısı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın 1993 yılı yatırım programına dâhil edilmiştir. Müteşebbis Teşekkül tarihinde İl Vali'sinin Başkanlığında Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kavak Belediyesi kuruluşlarının iştiraki ile oluşmuştur. 15 Nisan 2000 tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu nun gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak Bakanlığın OSB Sicil Defterine 27 sicil numarası ile kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti ; İl Valisinin Başkanlığında Samsun Yatarım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Samsun Ticaret Ve Sanayi Odası, Kavak Belediyesi Kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Samsun Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Samsun-Gıda Organize Sanayi Bölgesi, kuruluş protokolü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tarihinde onaylanmış ve Müteşebbis Heyet kurularak tüzel kişilik Bakanlık sicil defterine 252 no ile işlenerek tescil edilmiştir. Müteşebbis Heyet İl Valisi nin Başkanlığında, Samsun Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı %30, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası %21, Samsun Büyükşehir Belediyesi %21, Samsun Ticaret Borsası %21, Tekkeköy Belediyesi %7 katılım payı ile kurulmuştur. 2.SAMSUN FUAR VE KONGRE MERKEZİ Geçmişinde fuarcılık geleneği olan Samsun için Odamızca hazırlanan Samsun Fuar ve Kongre Merkezi Projesi, Samsun İli Tekkeköy İlçesinde m2 lik bir alanda 2014 yılında faaliyete geçmiştir. Etaplar halinde ihtiyaca göre büyüyebilecek nitelikte tasarlanan projenin 1.Etap kapsamında her biri 4040 m2 lik 2 adet fuar salonu ile içerisinde idari birimlerin ve toplantı salonların bulunduğu 2 katlı ana bina olmak üzere toplam m2 lik Samsun Fuar ve Kongre Merkezinin inşatı 2013 yılında tamamlanmıştır. Projenin toplam maliyeti TL dir. 7 Milyon TL Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından hibe alarak Türkiye nin ilk Güdümlü projesi olmuştur. Proje Ortakları; %30 pay ile Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, %63 pay ile Samsun Büyükşehir Belediyesi, %5 pay ile Samsun Ticaret Borsası ve %2 pay ile Ondokuz Mayıs Üniversitesi Vakfıdır. Samsun Fuar ve Kongre Merkezi 2014 yılında yapılan ihale ile TÜYAP Fuarcılığa 10 yıllığına işletilmesi için kiralanmıştır. İlk fuar organizasyonu Samsun Oto Show Fuarı ile 18 Kasım 2014 tarihinde gerçekleştirildi. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 369

376 3.SAMSUN TEKNOPARK A.Ş. Odamızın öncülüğünde Samsun Valiliği, Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi işbirliği ile geliştirilen Samsun Teknopark projesi ar-ge çalışmalarına hız vererek inovasyon çalışmalarının artırılmasını amaçlamaktadır. Samsun a Teknopark kazandırma süreci 4 Eylül 2009 tarihinde Resmi Gazete de ilan edilmesiyle başladı. 2 Mart 2010 Teknopark A.Ş. Kuruluş Protokolü imzalandı. Kuruluşu resmi olarak 1 Nisan 2009 da gerçekleşen Samsun Teknopark için kurucu şirket oluşturma süreci Samsun Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici A.Ş. 10 Haziran 2010 tarihinde tamamlanmıştır. 4 Mayıs 2012 tarihinde Samsun Teknopark A.Ş. nin Temel Atma Töreni gerçekleştirilmiştir m2 arazi üzerinde kurulan Samsun Teknoparkın yaklaşık m2 lik inşaatı 2014 yılı ikinci çeyreğinde tamamlanmıştır m2 lik kiralanabilir alanda halen 37 firma faaliyet göstermekte olup 103 kişi istihdam edilmektedir Samsun Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici A.Ş. Kamu kurumları, odalar ve özel şirketlerin ortak olduğu çok ortaklı bir yapıdadır. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın hisse oranı %10 olup en büyük pay Ondokuz Mayıs Üniversitesine aittir. Odamız Samsun Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici A.Ş. Yönetim Kurulu nda temsil edilmektedir. 4.SAMSUN LOJİSTİK MERKEZ A.Ş. Türkiye de yalnızca dört ilde Karadeniz de ise sadece Samsun da dört ulaşım aksı bulunmaktadır. Kentimizin lojistik imkânlarının değeri göz önüne alınarak Odamız tarafından 27 Mayıs 2010 tarihinde uluslararası düzeyde bir Lojistik Kongresi gerçekleştirilmiş ve bunun sonucunda Samsun Lojistik Kongresi ve Sonuç Bildirgesi hazırlanmıştır. Sonuç Bildirgesinde Samsun ve TR83 Bölgesini kapsayacak şekilde Lojistik Master Planın hazırlanması gerekliliği vurgulanmıştır. Lojistik Kongresi Sonuç Bildirgesine istinaden Samsun un lojistik üs olması hedefi ile bölge hedeflerine yönelik çalışmalarla uyum içinde Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı ndan Doğrudan Finansman Desteği kapsamında alınan TL fonla Odamızca TR 83 Bölgesi Lojistik Master Plan hazırlanmıştır. Lojistik Master Plan tarihinde tamamlanmıştır. Odamız tarafından hazırlatılan TR-83 Lojistik Master Plan doğrultusunda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın Program Otoritesi olduğu Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı nda (BROP) kapsamında Samsun Valiliği koordinasyonunda, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Büyükşehir Belediyesi, Samsun Ticaret Borsası, Merkez Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü ve Tekkeköy Belediyesinin katılımıyla Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından, Samsun Lojistik Köy Projesi hazırlanmıştır. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın Program Otoritesi olduğu Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında yürütülen yaklaşık 45 milyon Euro bütçeli Türkiye nin en önemli projelerinden birisi olan Samsun Lojistik Köy Proje nin başvurusu 6 Ekim 2011 tarihinde yapılmış, sözleşmesi 11 Mart 2015 tarihinde imzalanmıştır. Samsun un Türkiye nin ithalat ve ihracat trafiğini büyük ölçüde üstlenebilmesi ve potansiyelini açığa çıkarabilmesi ana hedefiyle geliştirilen Samsun Lojistik Köy Projesiyle; TR 83 Bölgesinde yer alan firmalara lojistik depo imkânlarını sağlayarak, bölgesel rekabet edilebilirliği geliştirmeyi amaçlamaktadır. Samsun şehir merkezinin yaklaşık 15 km doğusunda, Tekkeköy ilçesi yakınında kurulacak olan Lojistik Köy Samsunport Limanı na (ana giriş) 20 km, Çarşamba Havaalanı na ise 10 km uzaklıktadır. Samsun - Ordu karayolu, Lojistik Köy ün 1.8 km kuzeyinden geçmektedir. Samsun-Ordu Karayolu doğu-batı yönünde ana bağlantı yolu olup, aynı zamanda Samsun u Ankara ya bağlayan anayoldur. Samsun - Çarşamba demiryolu hattı Lojistik Köy ün tam olarak yanından geçmektedir. Türkiye nin önemli ticaret üslerinden birine dönüştürülecek bu lojistik merkezde; kapalı depolama alanları, idari bina ve sosyal tesisler, gümrük müdürlüğü, konteyner stok alanı, tır ve kamyon park alanı, demiryolu tesisi, acente ofisleri, servis ve bakım istasyonları, nakliye komisyoncuları için ofis alanları, akaryakıt ve itfaiye istasyonları kurulacak. Bunun yanı sıra merkez içinde banka şubeleri, restoran, kafe, market, telefon merkezi, PTT, büfe, sigorta ofisi, berber, kargo ofisi ve kırtasiye gibi sosyal tesisler inşa edilecek. Merkez bu yapısıyla adeta küçük bir yerleşim birimi haline getirilecek. Lojistik Merkezin içine Demiryolu bağlanıtısı sağlanacak. Kurulacak depoların yükleme yapabilmesini kolaylaştırmak üzere rampa ve manevra alanları tasarlanacaktır. Samsun Lojistik Köy Projesi başvuru sürecinde lojistik köyün yönetiminin proje ortakları tarafından kurulacak bir şirket tarafından yönetileceği Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na ve AB Delegasyonuna taahhüt edildiğinden, 30 Ekim 2015 tarihinde Samsun Ulusal ve Uluslararası Lojistik Merkezi İşletmeciliği Anonim Şirketi kurulmuştur. Samsun Ulusal ve Uluslararası Lojistik Merkezi İşletmeciliği Anonim Şirketi ortakları ve hisse payları; Samsun Büyükşehir Belediyesi %40, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası %25, Samsun Ticaret Borsası %15, Tekkeköy Belediyesi %10, Samsun Merkez Organize Sanayi Bölgesi hisse oranı %10 dur. Samsun Lojistik Merkezin 2017 yılında tamamlanması planlanmaktadır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 370

377 5.AVRUPA İŞLETMELER AĞI (ENTERPRISE EUROPE NETWORK) Avrupa İşletmeler Ağı Karadeniz-Türkiye (B-SEEN) projesi Samsun TSO koordinatörlüğünde 25 Kasım 2008 tarihinde TBMM tarafından onaylanmış Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı kapsamında yılları arasında yürütülmüş, dönemi için de İşletmelerin ve KOBİ lerin Rekabet Edebilirliği Programı (COSME) ( ) kapsamında yürütülmektedir. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın koordinatörlüğünde 4 ortak (KOSGEB Samsun Müdürlüğü, KOSGEB Trabzon Müdürlüğü, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası) ile faaliyet gösteren konsorsiyum, network amaçları dahilinde hedefler belirlemiş olup bu hedefler doğrultusunda faaliyet göstermektedir. Networkün amaçları doğrultusunda Samsun TSO nun işlevi işletmelere iş ve ihracatlarını, teknoloji ve bilgi düzeylerini geliştirmeleri için kendi ülkeleri dışında ortaklar bulmaları temel hedef olarak belirlenmiştir. Faaliyet alanına giren konularda eğitim, seminer, konferans, kongre, ülke günleri, ikili iş görüşmeleri, yurtiçi ve yurtdışı fuar gezileri düzenleyen Avrupa İşletmeler Ağı Karadeniz Konsorsiyumu yıl içinde gerçekleştirdiği etkinlikler ile pek çok KOBİ ye ulaşmaktadır. Ayrıca tüm üyelerimizin ve işadamlarının uluslararası arenada iş yapmalarını ve mevcut fırsat ve tehditlerden haberdar olmalarını sağlamak amacıyla iş dünyasını ilgilendiren pek çok konuda basılı yayınlar yapılmıştır. Ayrıca, KOBİ lerin 7. Çerçeve Programına katılımlarını teşvik eden hizmetler sunmak, Networkün tanınmasını ve yerel farkındalığını artırmak, AB politikalarını tanıtarak KOBİ lerin AB programlarına katılımını sağlamak, hizmetleri dengeli bir biçimde entegre bir halde sunmak, müşterileri en uygun hizmet sağlayıcıya yönlendirmek, hizmet kalitesinin sürekli artırılmasını sağlamak ve KOBİ lerden geribildirim alarak topluluk politikasına katılımlarını sağlamak konusunda da önemli faaliyetler gerçekleştirmiştir. 6.UR-GE PROJELERİ Samsun Gıda Sektörünün İhracat Kapasitesinin Artırılması Projesi T.C. Ekonomi Bakanlığı nın 2010/8 sayılı Tebliği ile hazırlanan proje ve kümelenme yaklaşımını esas alan yerel dinamiklerin harekete geçirilmesine olanak sağlayarak, işbirliği kuruluşlarının önderliğinde ihracat seferberliğini öngören Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi (UR-GE) Programı kapsamında Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Gıda Sektörünün İhracat Kapasitesinin Artırılması Projesi ni hazırlamıştır. Projenin amacı proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetlere katılacak Samsun gıda sektöründe faaliyet gösteren firmaların çeşitli analizlerle tespit edilen eğitim ve danışmanlık ihtiyaçlarının karşılanmasına katkıda bulunmak, bu firmaların uluslararası potansiyel pazarlarla gerçekleştirecekleri yurtdışı pazarlama ve alım heyetleri programlarına katılmalarını sağlayarak ihracat ve uluslararası rekabet kapasitelerinin artırılmasına destek olmaktır. İnşaat Ve Yapı Malzemeleri Sektörünün İhracat Kapasitesinin Artırılması Projesi 2010/8 sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında yürütülen Samsun İnşaat ve Yapı Malzemeleri Sektörünün İhracat Kapasitesinin Arttırılması Projesi, 15 Temmuz 2015 tarihinde destek kapsamına alınarak başlatılmıştır. Projeye 23 firma katılım göstermiştir. Yaklaşık 3 yıl sürmesi planlanan projenin bütçesi USD tutarında olup %75 devlet desteği ile gerçekleştirilmektedir. Projenin genel amacı, inşaat ve yapı malzemeleri sektöründe faaliyet gösteren firmaların, STSO önderliğinde ortak vizyon anlayışı ile yurtdışı pazarlara açılmalarını sağlamak, dış pazarlarda rekabet etme güçlerini arttırmak ve ihracat odaklı büyümelerine yardım sağlamaktır. 7.KAYITLI İSTİHDAM İÇİN ORTAK FAYDA; DİYALOG VE İŞBİRLİĞİ PROJESİ Kayıtlı İstihdam İçin Ortak Fayda; Diyalog ve İşbirliği Projesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB ve Mali Yardımlar Dairesinin sözleşme makamı olduğu, Kayıtlı İstihdam İçin Ortak Fayda Diyalog ve İşbirliği Projesi Kayıtlı İstihdamın Teşviki II Hibe Programı kapsamında Samsun Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yürütülmektedir. Proje kapsamında Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Proje Ortağı, Samsun İŞKUR iştirakçidir. Proje Bütçesi Euro olup proje uygulama süresi 12 aydır. Projenin genel amacı; sosyal paydaşlar arasında sağlıklı diyalog ve işbirliği mekanizmalarını geliştirerek, kalkınmanın birincil şartı olan ekonominin ve istihdamın kayıtlı olan kesimini güçlendirmek, kayıt dışı kesimi küçültmektir. Proje TR83 Bölgesi illerini kapsamaktadır. Faaliyetler ağırlıklı olarak Samsun ve Çorum illerinde gerçekleştirilecektir. Masa başı ve Saha Araştırmaları, Farkındalık Artırma Faaliyetleri, Eğitim ve Bilinçlendirme Faaliyetleri, Kayıtlı istihdamla ilgili çalıştaylar, istihdam buluşmaları organizasyonları gibi temel faaliyetler uygulanacaktır. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 371

378 8.AVRUPA BİRLİĞİ BİLGİ MERKEZİ (SAMSUN EU INFO CENTER) 1997 den bu yana Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu ve Samsun Ticaret ve Sanayi Odası arasında imzalanan işbirliği protokolü ile faaliyetlerine devam eden Samsun AB Bilgi Merkezi (2010 yılına kadar AB Bilgi Bürosu) Türkiye de bulunan ve 20 merkezden oluşan AB Bilgi Merkezleri Ağı nın bir parçasıdır. 16 yılı aşkın süredir kamuoyunun ve üyelerin AB ile ilgili konulardaki bilgi ihtiyacını karşılamak ve Avrupa Birliği konusunda objektif bilgiyi halka ulaştırmak amacı ile konferans, seminer, panel gibi etkinliklerin yanı sıra kültürel ve sosyal aktiviteler, bilgi ve öykü yarışmaları, sergiler düzenlemekte, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından basılan yayınları çeşitli etkinlik platformlarında, fuarlarda ve bilgi talepleri doğrultusunda kamuoyuyla paylaşmakta ve ağ kapsamında ya da dışında düzenlenen toplantı ve benzeri etkinliklere katılmaktadır. Her yıl yapılan operasyonel plan kapsamında bu faaliyetler öngörülen bütçe kapsamında belirlenmekte ve yıllık kontrat süresince gerçekleştirilmektedir. 9.SAMSUN AKREDİTE METAL METROLOJİ VE KALİBRASYON LABORATUVARI Samsun Metal Metroloji ve Kalibrasyon Laboratuvarı Projesi Operasyonel Anlaşması, Proje Sahibi Kuruluş olan Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın ev sahipliğinde 1 Şubat 2012 tarihinde imzalanmıştır. Yaklaşık 7.5 Milyon Euro luk bütçeye sahip bu dev proje, program otoritesinin Avrupa Birliği/Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olduğu IPA Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı çerçevesinde sıralanan tedbirlerden Ar-Ge, İnovasyon, Teknoloji ve Bilgi-iletişim Teknolojileri Ortamı Altyapısının Geliştirilmesi başlığını baz alarak hazırlanmış bir proje olup ilgili sektörlerde her türlü ölçüm, ayar ve kalibrasyon ile periyodik kontrol ihtiyacını karşılamaya yönelik oluşturulmuştur. Samsun Merkez OSB Sosyal Tesisler Alanı nda 4600 m2 lik bir arazi üzerine kurulması planlanan laboratuvar ile bölgede, araştırma kurum ve kuruluşları ile metal üretimi yapan KOBİ lerin işbirliği sağlanarak, metal sanayinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması maksadıyla bilgi üretilecektir. Üründe ve üretim yöntemlerindeki yenilikler takip edilerek ürün kalitesi ve standardı yükseltilecek, verimlilik arttırılacak, üretim maliyetleri düşürülecek, KOBİ lerin yeni ve ileri teknolojilerle üretim yapması sağlanarak, bu ürünün kalitesinin AB ve Dünya standartlarında olduğu belgelenecektir. Bu kapsamda bölgede metal sektöründe faaliyet gösteren çok sayıda üretici ve ihracatçı KOBİ ye 1000 e yakın analiz ve ar-ge destek hizmeti ve/veya eğitim verilerek, firmalarımız ve ilgili kuruluşlar, yüksek kaliteli ürün üretmelerini daha az maliyetle, daha kısa bir sürede sağlayacak özellikle ihracat odaklı olmak üzere çeşitli laboratuvar test, analiz ve arge hizmetlerini temin edebileceklerdir. Böylelikle bölgenin ekonomik gücünün AB standartlarına ulaştırılması ve sosyoekonomik gelişme farkının azaltılmasına imkan sağlanmış olacak ve üretim, ihracat operasyonlarının kolaylaşması ile satış, istihdam ve ar-ge olanaklarının artması sonucu firmalarımızın rekabet edebilirlik düzeyleri yükselecektir. 10.SAMSUN TSO ELEKTRONİK ARŞİV PROJESİ Samsun TSO üye firmalarının tüm kayıtlarının elektronik ortama aktarılması ve hizmetlerin elektronik ortamdan sağlanması amacıyla yıllarında Euro bütçe ile Samsun, Kastamonu ve Erzurum Düzey II Bölgeleri Kalkınma Programı Yerel Kalkınma Girişimleri Hibe Programı için hazırlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Proje ile Samsun TSO üye firmalara ait dosyalardaki tüm belgelerin elektronik ortama aktarılıp arşivlenmesi ve odanın hizmet kapasitesinin arttırılması hedeflenmiştir. 11.7X24 GÜVENLİ ELEKTRONİK İMZALI BELGE HİZMETİ PROJESİ Teknolojik imkânlar çerçevesinde üyelerimize daha verimli bir hizmet vermek için, geliştirilen 7x24 Güvenli Elektronik İmzalı Belge Hizmeti Projesi Türkiye de elektronik uygulama bağlamda bir ilktir. Yazılım 2-8 Şubat 2015 tarihleri arasında Odamız Bilgi İşlem Müdürlüğü ve MEDOC Yazılım ortak çalışmasıyla tamamlandı ve 11 Şubat 2015 tarihinde kullanıma açıldı. Elektronik belge hizmeti Türkiye de birkaç Oda tarafından sadece mesai saatleri içerisinde verilebilmektedir. Uygulamayı farklı ve benzersiz kılan geliştirilen yazılım ile mesai saatleri dışında da yani 7 gün 24 saat elektronik belge hizmeti verilebilmesidir. Üyelerimizin çeşitli kurumlarda kullanmak zorunda olduğu belgelere ilişkin olarak ilk etapta Oda Sicil Müdürlüğü ndeki hizmetlerimizi bu kapsama alınmıştır. Oda Sicil Kayıt Sureti, İhale, Ortaklık, Ticari İkametgah gibi üyelerimizin ihtiyacı olduğu anda mesai saatleri dışında da elektronik ortamda ve en önemlisi belgenin orijinalliğini internet bağlantısıyla rahatlıkla sorgulayabilecekleri şekilde temin edilebilmektedir. İşlemlerin anında muhasebeleştirilebilmesi, 7x24 olması, kendi otomatik imza kodunu içermesi, sistemin mevcut yazılımlarla entegrasyonu, karekod uygulaması içermesi, belgenin doğruluğunun internet üzerinden sorgulanabilmesi bakımından örnek bir projedir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 372

379 SAMSUN KAÇINCI SIRADA? İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 373

380 SAMSUN KAÇINCI SIRADA? Aşağıdaki tabloda Samsun ilinin seçilmiş 75 adet sosyoekonomik göstergede kaçıncı sırada olduğu listelenmiştir. Sn Kriter Değer Birim Yıl Sırası Grup 1 Takipteki Alacakların toplam nakdi krediye oranı 5.74 Yüzde Takipteki Alacaklar 831 Milyon TL Tüketici Kredisi 4.47 Milyar TL Nakdi Krediler Milyar TL Bankacılık 5 Toplam Mevduat 8.99 Milyar TL Toplam Nakdi Kredilerin Tasarruf Mevduatına Oranı Yüzde Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Adedi 11,797 Adet Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Tutarı Milyon TL Çek 9 Ölüm 8,427 Kişi Evlilik 9,430 Çift İntihar 54 Kişi Demografi 12 Doğum 16,921 Kişi Boşanma 1,794 Çift İthalat 581 Milyon $ İhracat 359 Milyon $ Dış Ticaret 16 Ortaokul Derslik Sayısı 3,392 Adet Okul Öncesi Eğitim 1,210 Adet Genel Ortaöğretim Derslik Sayısı 1,504 Adet Eğitim 19 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Derslik Sayısı 1,622 Adet İlkokul Derslik Sayısı 3,838 Adet Ticarethane Elektrik Tüketimi 595,676 MWh Sanayi Elektrik Tüketimi 1,177,464 MWh Enerji 23 Toplam Elektrik Tüketimi 2,767,184 MWh Kapanan Şirket Sayısı 85 Adet Açılan Şirket Sayısı 490 Adet Firma 26 İş Kayıtlarına Göre Toplam Girişim Sayısı 54,609 Adet Girişim 27 Net Göç Hızı 0.39 Binde Göç 28 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Hizmetler Milyar TL Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Tarım 2.98 Milyar TL Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Milyar TL GSYH 31 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Sanayi 5.16 Milyar TL İşsizlik Oranı 6.60 Yüzde İşsizlik 33 Kamu Yatırımı Milyon TL Kamu Yatırımı 34 Toplam Konut Satış Adedi 22,225 Adet Konut 35 Tiyatro Gösterisi Sayısı 266 Adet Kültür 36 Nüfus 1,295,927 Kişi Yıllık nüfus artış hızı ( ) Binde Nüfus 38 Genç Nüfusu (15-24 yaş) 15.9% Yüzde Uzman Hekim 1,435 Adet Toplam Hastane Yatak Sayısı 4,364 Adet Sağlık 41 Kapasite Raporu 578 Adet Sanayi 42 Protestolu Senet Sayısı 14,657 Adet Protestolu Senet Tutarı Milyon TL Senet 44 Faydalı Model Başvurusu 31 Adet Marka Başvurusu 611 Adet Patent Başvurusu 22 Adet Sınai Mülkiyet 47 Endüstriyel Tasarım 61 Adet Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus 46,062 Kişi /b Aktif Tarım Sigortalısı 20,290 Kişi Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısı 234,424 Kişi /c Kapsamı Aktif Sigortalı (Memur) 53,012 Kişi Sosyal Güvenlik 52 Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan kişi sayısı 294,744 Kişi /b Aktif Esnaf Sigortalı sayısı 30,972 Adet /A Kapsamı Sigortalı Sayısı 160,683 Kişi Faal Sporcu Sayısı 9,573 Kişi Lisanslı Sporcu Sayısı 71,592 Kişi Spor 57 Toplam örtü altı sebze ve meyve üretimi 130,868 Ton İşlenen Tarım Alanı Sebze 28,908 Hektar Bitkisel Üretim Değeri 2.87 Milyar TL Canlı Hayvanlar Değeri 1.34 Milyar TL Tarım ve Hayvancılık 61 Hayvansal Ürünler Değeri 0.39 Milyar TL Toplam İşlenen Tarım Alanı 280,788 Hektar Minibüs Sayısı 12,925 Adet Traktör Sayısı 49,520 Adet Trafik Kazası 3,668 Adet Ulaştırma 66 Otomobil Sayısı 151,282 Adet Brüt Vergi Tahsilatı 2.92 Milyar TL Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayısı 25,796 Adet Brüt Vergi Tahakkuku 3.77 Milyar TL Vergi 70 Kurumlar Vergisi Faal Mükellef Sayısı 6,060 Adet Yatırım Teşvik Belgesi Sabit Yatırım Tutarı Milyon TL Yatırım Teşvik Belgesi Sayısı 41 Adet Yatırım Teşvik 73 Profesör Sayısı 387 Adet Toplam Öğretim Elemanı 2,190 Adet Yüksek Öğretim 75 Yükseköğretim kurumlarında okuyan öğrenci sayısı 45,928 Kişi Kaynak: Samsun İktisadi Rapor 2017 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 374

381 Aşağıdaki grafikte Samsun ilinin seçilmiş 75 adet sosyoekonomik göstergede kaçıncı sırada olduğu gösterilmiştir. İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 375

382 SAMSUN KİŞİ BAŞINA KAÇINCI SIRADA? Aşağıdaki tabloda seçilmiş 38 farklı gösterge ile Samsun ilinin kişi başına kaçıncı sırada olduğu listelenmiştir. Sn Kriter Değer Birim Yıl Sırası Grup 1 Kişi Başına Takipteki Alacak 641 TL Kişi Başına Gayri Nakdi Kredi 1,904 TL Kişi Başına Tüketici Kredisi 3,449 TL Kişi Başına Toplam Nakdi Krediler 11,166 TL Bankacılık 5 Kişi Başına Tasarruf Mevduatı 5,404 TL Kişi Başına Nakdi Kredi 10,525 TL Kişi Başına Toplam Mevduat 6,937 TL Karşılıksız Çek adedi başına düşen nüfus 110 Kişi Kişi Başına Karşılıksız Çek Tutarı 237 TL Çek 10 Kişi Başına İthalat 448 $ Kişi Başına ihracat 277 $ Dış Ticaret 14 Kişi Başına Mesken Elektrik Tüketimi 594 KWh Kişi Başına Sanayi Elektrik Tüketimi 920 KWh Enerji 13 Kişi Başına Toplam Elektrik Tüketimi 2,162 KWh Esnaf Sayısının Nüfusa Oranı 2.73 Yüzde Esnaf 16 Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Gelişmişlik 17 Girişim Sayısının Nüfusa Oranı 4.21 Yüzde Girişim 18 Kişi Başına Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla 8,790 $ GSYH 19 Kişi Başına Kamu Yatırımı 315 TL Kamu Yatırımı 20 Bin Kişi Başına Halk Kütüphanesi Yararlanma Sayısı 399 Adet Kültür 21 Nüfus Yoğunluğu 143 Kişi/Km² Nüfus 22 Yüzbin Kişi Başına Hastane Yatak Sayısı 341 Adet Sağlık 23 Protesto Edilen Senet Adedi Başına Düşen Nüfus 88 Kişi Nüfus Başına Düşen Protesto Edilen Senet Tutarı 131 TL Senet 25 Sosyal Güvenlik Kapsamı Emeklilerin İl Nüfusuna Oranı Yüzde Sosyal Güvenlik Kapsamı Bakmakla Yükümlü Tutulanların Oranı Yüzde Sosyal Güvenlik Kapsamının İl Nüfusuna Oranı Yüzde Sosyal Güvenlik 28 Sosyal Güvenlik Kapsamı Aktif Çalışanların İl Nüfusuna Oranı Yüzde Kişi Başı Bitkisel Üretim Değeri 2,216 TL Kişi Başı Canlı Hayvanlar Değeri 1,031 TL Tarım 31 Kişi Başı Hayvansal Ürünler Değeri 299 TL Bir Milyon Nüfusta Trafik Kaza Sayısı 2,830 Adet Bir Milyon Nüfusta Trafik Kazalarında Ölü Sayısı 117 Kişi Bir Milyon Araç Başına Ölü Sayısı 474 Kişi Ulaştırma 32 Bin Kişi Başına özel otomobil sayısı 117 Adet Kişi Başına Brüt Vergi Tahsilatı 2,255 TL Kişi Başına Brüt Vergi Tahakkuku 2,912 TL Vergi 38 Kişi Başına Yatırım Teşvik Belgesi Sabit Yatırım Tutarı 263 TL Yatırım Teşvik Kaynak: Samsun İktisadi Rapor 2017 İKTİSADİ RAPOR 2017, SAMSUN 376