ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi

Transkript

1 ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek Anlam...15 Mecaz Anlam...15 Yan Anlam...15 Deyimler...16 CÜMLE ANLAMI...16 Nesnel Yargýlar...16 Öznel Yargýlar...16 Koþula Baðlý Yargýlar...16 Karþýlaþtýrma Bildiren Yargýlar...16 Gerekçeli Yargý (Neden - Sonuç Ýliþkisi)...16 Amaç - Sonuç Ýliþkisi...16 Atasözleri...17 PARÇADA ANLAM...17 Paragrafýn Konusu...17 Paragrafýn Ana Düþüncesi (Ana Fikir)...17 Anahtar Kelime...18 Paragrafýn Yardýmcý Düþünceleri...18 Paragrafýn Baþlýðý...18 Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...19 Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ...33 Harfler...33 Sesli (Ünlü) Harfler...33 Büyük Ünlü Uyumu...33 Ünlü Düþmesi...33 Ünlü Türemesi...33 Ünlü Daralmasý...33 YAZIM KURALLARI...34 Büyük Harflerin Yazýmý...34 Sayýlarýn Yazýmý...34

2 NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ...34 Nokta (.)...34 Virgül (,)...34 Noktalý Virgül (;)...34 Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...35 Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi...37 Dil Bilgisi FÝÝLLER (EYLEMLER)...40 Kýlýþ Fiilleri...40 Durum Fiilleri...40 Oluþ Fiilleri...40 Ýsim Ýle Fiil Farký...40 Fiil Çekimi...41 Fiillerde Kip Haber (Bildirme) Kipleri...41 a. Bilinen (-di li) geçmiþ zaman...41 b. Öðrenilen (-miþ li) geçmiþ zaman...41 c. Þimdiki zaman (-yor)...41 d. Gelecek zaman (-ecek)...42 e. Geniþ zaman (-ar, -r) Dilek (Ýsteme) Kipleri...42 a. Gereklilik kipi (-malý)...42 b. Þart (koþul) kipi (-sa)...42 c. Ýstek kipi (-a)...42 d. Emir kipi (Eki yok)...42 Fiillerde Olumsuzluk...43 Fiillerde Soru...43 Fiillerde Anlam Kaymasý...43 Dil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...44 Dil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi...46 Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi TEMA 2 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI...57 Eþ Anlamlýlýk (Anlamdaþlýk)...57 Karþýt (Zýt) Anlamlýlýk...57 Sesteþ (Eþ Sesli) Sözcükler...57 CÜMLE ANLAMI...58 Cümlenin Konusu...58 Cümlenin Ana Düþüncesi...58 Benzer, Eþ veya Yakýn Anlamlý Cümleler...58

3 PARÇADA ANLAM...59 Anlatým Teknikleri...59 Açýklama...59 Tartýþma...59 Öyküleme...59 Anlatýcýlar...59 a. Birinci kiþi anlatým...59 b. Üçüncü kiþi anlatým...59 Bakýþ Açýlarý...59 a. Ýlahî (Tanrýsal) bakýþ açýsý...59 b. Kahraman bakýþ açýsý...60 c. Gözlemci bakýþ açýsý...60 Betimleme...60 Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...61 Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ...75 Sessiz (Ünsüz) Harfler...75 Sessiz (Ünsüz) Yumuþamasý...75 Sessiz (Ünsüz) Benzeþmesi...75 Sessiz (Ünsüz) Düþmesi...75 Ünsüz Türemesi...75 YAZIM KURALLARI...76 De lerin Yazýmý...76 Ki lerin Yazýmý...76 Mi Soru Ekinin Yazýmý...76 NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ...76 Ýki Nokta (:)...76 Üç Nokta (...)...76 Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...77 Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi...79 Dil Bilgisi ZARF (BELÝRTEÇ)...82 Durum (Hâl) Zarfý...82 Zaman Zarfý...83 Yer Yön Zarfý...83 Miktar (Ölçü) Zarfý...83 Soru Zarfý...84 Zarflarda Pekiþtirme...85 Dil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme...86 Dil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi...88 Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi

4 TEMA 3 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI...99 Somut Anlam...99 Soyut Anlam...99 CÜMLE ANLAMI Cümle Oluþturma Cümle Tamamlama PARÇADA ANLAM Düþünceyi Geliþtirme Yollarý Tanýmlama Karþýlaþtýrma Örneklendirme Benzetme Tanýk Gösterme Sayýsal Verilerden Yararlanma Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ Ulama YAZIM KURALLARI Kýsaltmalarýn Yazýmý NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ Týrnak Ýþareti ( ) Kesme Ýþareti ( ) Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Dil Bilgisi EK FÝÝL (EK EYLEM) a. Görülen geçmiþ zaman (-di) b. Duyulan (öðrenilen) geçmiþ zaman (-imiþ) c. Þart kipi (-ise) d. Geçmiþ zaman (-r) Ek Fiilin Olumsuz Çekimi Ek Fiilin Soru Þekli Dil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Dil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi

5 TEMA 4 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI Yansýma Ýkileme CÜMLE ANLAMI Taným Bildiren Cümleler Eleþtiri Bildiren Yargýlar Üslup Bildiren Yargýlar Ýçerik Bildiren Yargýlar Yorum Bildiren Cümleler Tahmin Bildiren Cümleler Kesinlik Bildiren Cümleler PARÇADA ANLAM Paragrafýn Bölümleri Paragrafýn Giriþ Bölümü Paragrafýn Geliþme Bölümü Paragrafýn Sonuç Bölümü Paragrafýn Ýkiye Bölünmesi Paragraf Tamamlama Anlatýmýn Akýþýný Bozan Cümle Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ Kaynaþma YAZIM KURALLARI Tarihlerin Yazýmý Yön Ýsimlerinin Yazýmý Ýkilemelerin Yazýmý NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ Kýsa Çizgi (-) Uzun Çizgi ( ) Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Dil Bilgisi BÝRLEÞÝK ZAMANLI FÝÝLLER a. Hikâye birleþik zamaný b. Rivayet birleþik zamaný...166

6 c. Þart bileþik çekimi Dil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Dil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi TEMA 5 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI Terim Anlam Genel ve Özel Anlam CÜMLE ANLAMI Yakýnma (Sitem) Bildiren Cümleler Merak Bildiren Cümleler Endiþe (Kaygý) Bildiren Cümleler Öneri Bildiren Cümleler Uyarý Bildiren Cümleler Eleþtiri Bildiren Cümleler Varsayým Bildiren Cümleler PARÇADA ANLAM Parçaya Hâkim Olan Duygu Sanatçýnýn Kiþiliði, Karakter Özelliði Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ Türkçe Sözcüklerin Özellikleri YAZIM KURALLARI Ýkilemelerin Yazýmý Pekiþtirmelerin Yazýmý NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ Ünlem Ýþareti (!) Yay Parantez (Ayraç) Ýþareti (( )) Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi...205

7 Dil Bilgisi YAPILARINA GÖRE FÝÝLLER BASÝT FÝÝLLER TÜREMÝÞ FÝÝLLER BÝRLEÞÝK FÝÝLLER Kurallý Birleþik Fiiller a. Yeterlik fiili b. Tezlik fiili c. Sürerlik fiili d. Yaklaþma fiili Yardýmcý Eylemle Kurulan Birleþik Fiiller a. Etmek yardýmcý eylemi b. Olmak yardýmcý eylemi Anlamca Kaynaþmýþ Birleþik Fiiller Dil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Dil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi TEMA 6 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI Sözcük Ýliþkileri Kelimelerin Sözlükteki Sýralanýþý CÜMLE ANLAMI Gözlem Bildiren Cümleler Þaþýrma Bildiren Cümleler Beðeni Bildiren Cümleler Alay Bildiren Cümleler Övünme Bildiren Cümleler Karamsarlýk Bildiren Cümleler Ýyimserlik Bildiren Cümleler Onaylama Bildiren Cümleler PARÇADA ANLAM Duyulardan Yararlanma Grafik Okuma Anlam Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Anlam Bilgisi (Sözcük Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Cümle Anlamý) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Anlam Bilgisi (Parçada Anlam) Kazaným Deðerlendirme Testi Yazým Bilgisi SES BÝLGÝSÝ Sözcükte Vurgu...243

8 YAZIM KURALLARI Bitiþik ve Ayrý Yazýlan Sözcükler NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ Soru Ýþareti (?) Yazým Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Yazým Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Tür ve Þekil Bilgisi DÜZ YAZI TÜRLERÝ Masal Tiyatro Öykü (Hikâye) Roman Fýkra Söyleþi (Sohbet) Deneme Aný (Hatýra) Gezi Yazýsý Yaþam Öyküsü (Biyografi) Dilekçe Mektup Makale Günlük (Günce) ÞÝÝR BÝLGÝSÝ ÞÝÝR TÜRLERÝ Lirik Þiir Epik Þiir Didaktik Þiir Fabl Pastoral Þiir Satirik Þiir SÖZ SANATLARI Kiþileþtirme Konuþturma Benzetme Abartma ÞÝÝRDE AHENK UNSURLARI Tür ve Þekil Bilgisi Ölçme ve Deðerlendirme Tür ve Þekil Bilgisi Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Cevap Anahtarý

9

10 1. TEMA ÝÞLENEN KONULAR ANLAM BÝLGÝSÝ SÖZCÜK ANLAMI Gerçek Anlam Mecaz Anlam Yan Anlam Deyimler CÜMLE ANLAMI Nesnel Yargýlar Öznel Yargýlar Koþula Baðlý Yargýlar Karþýlaþtýrma Bildiren Yargýlar Gerekçeli Yargý (Neden - Sonuç Ýliþkisi) Amaç - Sonuç Ýliþkisi Atasözleri PARÇADA ANLAM Paragrafýn Konusu Paragrafýn Ana Düþüncesi (Ana Fikir) Paragrafýn Yardýmcý Düþünceleri Paragrafýn Baþlýðý YAZIM BÝLGÝSÝ SES BÝLGÝSÝ Harfler Sesli (Ünlü) Harfler Büyük Ünlü Uyumu Ünlü Düþmesi Ünlü Türemesi Ünlü Daralmasý YAZIM KURALLARI Büyük Harflerin Yazýmý Sayýlarýn Yazýmý NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ Nokta (.) Virgül (,) Noktalý Virgül (;) DÝL BÝLGÝSÝ FÝÝLLER (EYLEMLER) Kýlýþ Fiilleri Durum Fiilleri Oluþ Fiilleri Ýsim Ýle Fiil Farký Fiil Çekimi Fiillerde Kip 1. Haber (Bildirme) Kipleri a. Bilinen (-di li) geçmiþ zaman b. Öðrenilen (-miþ li) geçmiþ zaman c. Þimdiki zaman (-yor) d. Gelecek zaman (-ecek) e. Geniþ zaman (-ar, -r) 2. Dilek (Ýsteme) Kipleri a. Gereklilik kipi (-malý) b. Þart (koþul) kipi (-sa) c. Ýstek kipi (-a) d. Emir kipi (Eki yok) Fiillerde Olumsuzluk Fiillerde Soru Fiillerde Anlam Kaymasý

11 1. TEMA: ANLAM BÝLGÝSÝ Kazanýmlar Bu bölümü bitirdiðimde; Dinleme, izleme, konuþma, okuma, yazma baðlamýndan hareketle kelime ve kelime gruplarýnýn anlamlarýný çýkarmayý Dinlediklerimde, izlediklerimde, okuduklarýmda, yazýlanlarda, konuþulanlarda geçen kelime, deyim ve atasözlerini cümle içinde kullanmayý Dinlediklerimde, izlediklerimde, konuþmalarda, okuduklarýmda, yazýlanlarda yer alan öznel ve nesnel yargýlarý ayýrt etmeyi Dinlediklerimdeki, izlediklerimdeki, konuþmalardaki, okuduklarýmdaki, yazýlanlardaki sebep-sonuç iliþkilerini belirlemeyi Dinlediklerimde, izlediklerimde, konuþmalarda, okuduklarýmda, yazýlanlarda amaç-sonuç iliþkilerini belirlemeyi Dinlediklerime, izlediklerime, konuþmalara, okuduklarýma, yazýlanlara iliþkin karþýlaþtýrmalar yapmayý Dinlediklerimin, izlediklerimin, konuþmalarýn, okuduklarýmýn, yazýlanlarýn konusunu belirlemeyi Dinlediklerimin, izlediklerimin, konuþmalarýn, okuduklarýmýn, yazýlanlarýn ana fikrini/ana duygusunu belirlemeyi Dinlediklerimdeki, izlediklerimdeki, konuþmalardaki, okuduklarýmdaki, yazýlanlardaki yardýmcý fikirleri / duygularý belirlemeyi Dinlediklerimin, izlediklerimin, konuþmalarýn, okuduklarýmýn, yazýlanlarýn baþlýðý/adý ile içeriði arasýndaki iliþkiyi ortaya koymayý öðreneceðim. SÖZCÜK ANLAMI Mecaz Anlam Sözcük, dilin anlamlý en küçük ses birliðidir. Hemen hemen her sözcük, belli bir anlamý ya da anlamlarý karþýlar. Sözcükler söylendiðinde zihinde belirli anlamlar canlanýr. Ancak ayný sözcükler farklý cümlelerde deðiþik anlamlar kazanabilir. Gerçek Anlam Sözcüklerin yalýn olarak söylendiklerinde akla ilk gelen anlamýna gerçek (temel) anlam denir. Yanmak sözcüðü, tek baþýna söylendiðinde zihnimizde bir varlýðýn ýsý ve ýþýk yayarak kül durumuna geçip yok olmasý anlamýný çaðrýþtýrýr. Ocaktaki bütün odunlar yanmýþ. cümlesinde yanmak sözcüðü bu anlamýyla kullanýlmýþtýr. Öyleyse yanmak sözcüðü bu cümlede gerçek anlamdadýr. Coþku Yayýnlarý Sözcükerin gerçek anlamýndan tamamen uzaklaþarak kazanmýþ olduðu yeni anlamlara mecaz anlam denir Otobüse yetiþemeyince biletimiz yandý. cümlesindeki yanmak sözcüðü, hükümsüz kalmak, deðerini yitirmek anlamýnda kullanýlmýþtýr. Bu anlam, yanmak sözcüðünün ilk anlamý olan bir varlýðýn ýsý ve ýþýk yayarak kül durumuna geçip yok olmasý ndan oldukça farklýdýr. Öyleyse yanmak sözcüðü bu cümlede mecaz anlamdadýr. Yan Anlam Sözcüðün gerçek anlamda karþýladýðý varlýk ya da kavrama benzerliðinden dolayý baþka bir varlýk ya da kavramý karþýlayacak þekilde kullanmasýdýr. Örneðin burun sözcüðü, Çocuðun burnu kanadý. 15

12 1. Tema: Anlam Bilgisi cümlesinde gerçek Ayakkabýnýn burnu aþýnmýþ. cümlesinde yan Onun burnu havada bugünlerde. cümlesinde mecaz anlamlýdýr. Deyimler Birden fazla sözcükten meydana gelen, sözcüklerden en az birisinin mecaz anlamýyla kullanýldýðý söz öbeklerine deyim denir. Deyimlerin en önemli özelliklerinden biri, en az iki sözcükten oluþmalarýdýr. Göze gelmek, aðzý açýk kalmak... Deyimi oluþturan sözcüklerden en az biri kendi anlamýndan uzaklaþmýþtýr. cümlesindeki sürükleyici sözü kiþiden kiþiye deðiþebilen bir niteliktir. Söz konusu kitabý okuyan kiþiye göre bu durum deðiþebilir. Öyleyse bu cümle öznel bir yargýdýr. Koþula Baðlý Yargýlar Bir eylemin ya da durumun gerçekleþebilmesini, önceden olmasý gereken duruma baðlayan yargýlara koþula baðlý yargýlar denir. Bu yargýlarda bir sonuç, bir koþula baðlý olarak verilir. Ödevlerini yaparsan televizyon izleyebilirsin. cümlesinde televizyon izleme sonucunun gerçekleþmesi, ödevlerini yapma koþulunun gerçekleþmesine baðlanmýþtýr. Öyleyse bu cümle koþula baðlý bir yargýdýr. Ýnsanoðlu istedi mi hayatta her türlü zorluðu aþar. Sinemaya gelirim; ama biletleri sen alacaksýn. Cömert anlamýndaki eli açýk deyiminde yer alan açýk sözcüðü gerçek anlamýný yitimiþtir. Çok sinirlenmek anlamýndaki küplere binmek deyimindeki sözcüklerden ikisi de gerçek anlamýndan uzaklaþmýþtýr. CÜMLE ANLAMI Dilin anlamlý en küçük parçasý sözcüktür. Sözcükler bir araya gelerek cümleleri oluþturur. Cümlenin en önemli özelliði yargý bildirmesidir. Yargýnýn niteliðine göre cümleler deðiþik þekillerde adlandýrýlýr. Coþku Yayýnlarý Kiþinin mutluluða ulaþmasý, elindekilerin deðerini bilmesine baðlýdýr. cümlelerinde eylemlerin gerçekleþmesi, belirli koþullarýn varlýðýna baðlanmýþtýr. Dolayýsýyla bu cümleler koþula baðlý yargýlardýr. Karþýlaþtýrma Bildiren Yargýlar Bir düþünceyi ya da kavramý daha anlaþýlýr hâle getirmek için onu baþka bir düþünce ya da kavramla herhangi bir yönden kýyaslayan yargýlara karþýlaþtýrma bildiren yargýlar denir. Karþýlaþtýrma, ortak veya farklý yönlerden yapýlabilir. Nesnel Yargýlar Kiþiden kiþiye deðiþmeyen yargýlara nesnel yargý denir. Bu yargýlar kanýtlanabilir niteliktedir ve kiþisel görüþleri, duygularý, yorumlarý içermez. Yazar, bu eserinde, çocukluk anýlarýný anlatmýþ. cümlesinde eserle ilgili bir özellik, hiçbir kiþisel görüþ, yorum, duygu katýlmaksýzýn aktarýlmýþtýr. Öyleyse bu cümle nesnel bir yargýdýr. Öznel Yargýlar Kiþiden kiþiye deðiþen, kanýtlanamayan yargýlara öznel yargý denir. Bu yargýlar kiþisel görüþleri, duygularý, yorumlarý içerir. Bu tür cümlelerde bana göre, bence anlamý vardýr. Yazar, bu sürükleyici eserinde, çocukluk anýlarýný anlatmýþ. Ýstanbul, Ankara dan büyüktür. cümlesinde Ýstanbul ve Ankara illeri büyüklükleri bakýmýndan karþýlaþtýrýlmýþtýr. Gerekçeli Yargý (Neden - Sonuç Ýliþkisi) Herhangi bir davranýþýn, eylemin, isteðin gerçekleþmesini bir nedene baðlý olarak bildiren yargýlara gerekçeli yargýlar denir. Bu tür yargýlarda eyleme sorulan neden, niçin sorularýna cevap alýnýr. Çok çalýþtýðý için sýnavý kazandý. Neden Sonuç cümlesinde neden-sonuç iliþkisi vardýr. Amaç - Sonuç Ýliþkisi Bir yargýnýn hangi amaçla yapýldýðýný bildiren yargýlardýr. Eyleme sorulan hangi amaçla sorusuna cevap verir. 16

13 1. Tema: Anlam Bilgisi Biraz çalýþabilmek için kütüphaneye gittiler. cümlesinde kütüphaneye hangi amaçla gidildiði açýklanmýþtýr. Örnek - 1 Atasözleri Çok önceden söylenen, dilden dile aktarýlarak günümüze kadar gelen ve genel kural niteliði taþýyan kalýplaþmýþ özlü sözlere atasözü denir. Atasözleri genellikle yargý bildirir. Bütün atasözleri halkýn ortak ürünüdür, toplumsal tecrübeyi yansýtýr, öðüt bildirir. Atasözlerinin belirleyici özellikleri vardýr. Þimdi bu özellikleri örnekleriyle görelim. Atasözleri genelde mecaz anlamlýdýr. Minareyi çalan kýlýfýný hazýrlar. Bazý atasözleri gerçek anlamlýdýr. Son piþmanlýk fayda vermez. Atasözleri sosyal yaþamý yansýtabilir. Davetsiz gelen, döþeksiz oturur. Atasözleri gelenekleri bildirebilir. Bir fincan kahvenin kýrk yýl hatýrý vardýr. Atasözleri doða olaylarýndan söz edebilir. Mart kapýdan baktýrýr, kazma kürek yaktýrýr. PARÇADA ANLAM Bir duygu veya düþünce etrafýnda örgülenen cümle topluluðuna paragraf denir. Her paragrafýn konusu, ana düþüncesi ve yardýmcý düþünceleri vardýr. Ayrýca her paragrafa konuyu genel olarak karþýlayacak bir ya da daha çok sözcükten oluþan bir baþlýk da konabilir. Kýsacasý her paragraf kendi içinde bir bütündür ve bu yönüyle mutlaka küçük bir metin olarak deðerlendirilmelidir. Coþku Yayýnlarý Hüseyin, Emre nin hangi sorusuna cevap vermiþtir? A) Bilgisayar oyunlarýna neden bu kadar az vakit ayýrýyorsun? B) Bilgisayar oyunlarýnýn zararlarýný bana anlatýr mýsýn? C) Bilgisayar oyunlarý biz çocuklarý nasýl etkiler, biliyor musun? D) Bilgisayarda oyun oynamaný ailen nasýl karþýlýyor? Çözüm ( SBS /7) Bu soruda Hüseyin in, Emre nin hangi sorusuna cevap verdiðini, belirlememiz istenmiþ. Hasan, Emre ye cevap verirken ona her konuda olduðu gibi bilgisayarla oyun oynamanýn belirli kurallarý ve sýnýrý olmasý gerektiðini anlatmýþtýr. Öyleyse Hüseyin Bilgisayar oyunlarýna neden bu kadar az vakit ayýrýyorsun?" sorusuna cevap vermiþtir. Cevap A Paragrafýn Konusu Her yazý belli bir duygu, düþünce veya isteði dile getirir. Bunu da bir konu aracýlýðýyla yapar. Öyleyse her yazýnýn mutlaka bir konusu vardýr. Dolayýsýyla yazýlarý oluþturan paragraflarýn da konusu vardýr. Paragrafta üzerinde durulan, hakkýnda söz söylenen olay ya da kavram konuyu oluþturur. Paragraflarýn konusu, paragrafa yöneltilen Yazar, parçada neyden söz ediyor, ne hakkýnda konuþuyor? sorusuyla bulunur. Kimi zaman da parçanýn konusu, bir soruya karþýlýk olarak sorulur. Parçada neyden söz ediliyorsa, konu da elbette ondan söz edecektir. Paragrafýn Ana Düþüncesi (Ana Fikir) Yazýlar bir duygu, istek veya düþünceyi ortaya koymak için kaleme alýnýr. Yazar bir konudan hareketle amacýný ortaya koyar. Ýþte, yazarýn yazýda vermek istediði asýl mesaja ana düþünce denir. Yazýlarý oluþturan paragraflarýn da ana düþüncesi vardýr. Ana düþünceler paragrafýn bütününü kapsayýcý niteliktedir. Paragrafta anlatýlmak istenen düþünce bir cümleyle özetlenmek istense o cümle, söz konusu paragrafýn ana düþüncesi olur. Paragrafýn ana düþüncesi paragrafa yöneltilen Yazar bu parçayý niçin yazmýþ, yazarýn bu parçada asýl anlatmak istediði düþünce nedir? sorusuna cevap olur. 17