Tunceli İlinden Elde Edilen İnek Sütlerinde Protein Depresyonunun Analizi

Transkript

1 Cilt 1, Sayı 1, 2013 / Vol. 1, Issue 1, 2013 Tunceli İlinden Elde Edilen İnek Sütlerinde Protein Depresyonunun Analizi Metin ERYILMAZ*, Murat ÇİMEN**, Haydar ERYILMAZ*, Sadiye KARATAŞ***, Ahmet ÖZER*** Özet Araştırmada Tunceli ili Pertek ilçesinden toplanan inek sütlerinde protein depresyonu olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Toplanan veriler Çağdaş Pertek Tarım ve Hayvancılık Turizm İnşaat Gıda Üretim Pazarlama Sanayi Ticaret Ltd. Şirketi bünyesindeki 2012 yılı Yaz mevsimine ait kayıtlardan elde edilmiştir. Temmuz ayı 3.haftası hariç diğer tüm ay ve haftalarda protein depresyonuna rastlanılmıştır. Protein oranları bakımından aylar arasında ve haftalar arasında istatistikî farklılığa rastlanılmamıştır. Protein depresyonu üzerine farklı çevre şartlarında farklı ırklarla daha geniş çapta araştırmalar yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Anahtar kelimeler: Süt, İnek, Protein Depresyonu, Yaz The Analysis of Protein Depression in Cow Milk from Tunceli Province Abstract In this study, it is aimed to determine whether or not to protein depression in cow's milk from Tunceli Province. The data was obtained from Çağdaş Pertek Tarım ve Hayvancılık Turizm İnşaat Gıda Üretim Pazarlama Sanayi Ticaret Company in summer season of We found protein depression in milk for all weeks (except third week of July) and all months. There were no statistically significant differences in protein rates between weeks and between months. Further researches are needed to collect information about protein depression on milk from different environmental conditions and animal breeds in Turkey. Keywords: Milk, Cow, Protein Depression, summer * Lisans öğrencisi, Tunceli Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü ** Prof. Dr., Sorumlu yazar, Tunceli Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, mcimen@tunceli.edu.tr *** Lisans öğrencisi, Tunceli Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü

2 32 Metin ERYILMAZ, Murat ÇİMEN, Haydar ERYILMAZ, Sadiye KARATAŞ, Ahmet ÖZER Giriş Süt biyokimyasal parametreleri Avrupa ülkeleri ve Batı ülkelerinde fiyatlandırma politikası üzerinde büyük paya sahiptir (Anonim, 2007). Sütte protein depresyonu sütün ekonomikliği üzerine negatif etkiye sahiptir (Kim ve ark, 1991). Protein depresyonu aynı zamanda süt biyokimyasal parametrelerinden biri olan süt yağı oranının proteinle optimum ilişki içinde olması gerektiğinin göstergesidir. Protein yağdan sonra sütte ekonomik öneme sahip parametreler arasında 2. sırada yer alır. Erken laktasyon döneminde yağ içeriği yüksek rasyonlarla beslenen sığırlarda süt protein depresyonu süt endüstrisinin karşılaştığı büyük bir problemdir (Casper and Schingoethe, 1993). Bu oluşumdan dolayı protein ve yağ seviyelerinin belli bir dengede olması (protein/yağ = 0.8) ekonomik açıdan öneme sahip bir gösterge niteliğindedir (Grant, 2007). Bu optimum ilişkinin belirlenmesinde süt proteininin ve süt yağının birbirlerine oranlarını ifade eden protein depresyonu eşiği (0.8) Grant (2007) isimli araştırmacı tarafından belirlenmiştir. Yağ depresyonu üzerine bir çok çalışmanın mevcut olmasına karşın (Calus ve ark., 2005; Cimen ve ark.,2012; Cimen ve ark.,2008; Tekelioğlu ve Çimen 2011; Martel ve ark.,2011) protein depresyonu üzerinde yapılan çalışmalar yetersizdir. Süt proteininin ekonomik öneme sahip olması nedeniyle protein depresyonu üzerine yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla bu çalışmada Çağdaş Pertek Tarım ve Hayvancılık Turizm İnşaat Gıda Üretim Pazarlama Sanayi Ticaret Ltd. Şti. bünyesindeki 2012 yılı yaz mevsimine ait kayıtlardan elde edilen veriler ışığında protein depresyonu haftalar ve aylar bazında belirlenmeye çalışılmıştır. Materyal ve Yöntem Araştırmada süt parametreleri kapsamında protein ve yağ ele alınmıştır. Protein oranlarının yağ oranlarına bölünmesi ile elde edilen oranlara bakılarak 0.8 in altında istatistiki farklılık gösteren seviyeler protein depresyonu olarak belirlenmiştir (Grant, 2007). Çağdaş Pertek Tarım ve Hayvancılık Turizm İnşaat Gıda Üretim Pazarlama Sanayi Ticaret Ltd. Şti 2012 yılının yaz aylarında (Haziran, Temmuz, Ağustos) günlük olarak topladığı sütlerin işletme bünyesinde yapılan günlük rutin analizleri sonucunda işletme tarafından kayıt edilen biyokimyasal parametrelere ait veriler kullanılmıştır. Protein ve süt yağı oranı Milkana Superior Milk Analyzer (with data memory) cihazı ile ölçülmüştür. Numune kabına konulan

3 Tunceli İlinden Elde Edilen İnek Sütlerinde Protein Depresyonunun Analizi ml süt örneği konulmuş ve 90 saniye sonunda cihaz ilgili sonuçları vermiştir. Bu şekilde günlük protein/yağ oranları belirlenerek aylık bazda veriler elde edilmiştir. Yaz aylarında süt protein depresyonunun belirlenmesinde 0,8 depresyon eşik değeri standart referans olarak dikkate alınmıştır (Grant, 2007). Yaz mevsiminde haftalık bazda protein depresyonunun belirlenmesi amacıyla yukarıda bildirilen standart referans değere göre tek örnek t testi uygulanarak karşılaştırma yapılmıştır (Norusis, 1993). Süt yağı bakımından aylar ve haftalar arasında yapılan karşılaştırmalarda varyans analizi (Tek yönlü Anova) uygulanmış ve bulunan farklılıkların hangi gruplar arasında kaynaklandığının belirlenmesinde ise Duncan çoklu karşılaştırma testinden faydalanılmıştır. İstatistikî analizlerin yapılmasında SPSS paket programı kullanılmıştır (Norusis, 1993). Araştırma Bulguları ve Tartışma Yapılan çalışmada sütün biyokimyasal parametreleri incelenmiş protein/yağ oranlarının haftalık değerleri Tablo 1 de, aylık değerleri ise Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 1. Yaz Mevsimi Boyunca Haftalık Protein Depresyonu (<0.8) Seviyeleri Protein/Yağ Hafta Haziran Temmuz Ağustos 1. 0,73±0,01** 0,75±0,01** 0,73±0,02** 2. 0,71±0,01** 0,72±0,02** 0,71±0,02** 3. 0,74±0,01** 0,77±0,02Ö.S 0,73±0,02* 4. 0,73±0,01** 0,72±0,02** 0,73±0,02* P<0,05 *, P<0,01 **, Ö.S: Önemsiz Seviye (p>0.05) Tablo 2. Yaz Mevsimi Boyunca Aylık Protein Depresyonu (<0.8) Seviyeleri Protein/Yağ Haziran 0,73±0,01** Temmuz 0,74±0,01** Ağustos 0,72±0,01** P<0,01 ** Tunceli ili Pertek ilçesinden yaz sezonunda elde edilen sütlerde günlük olarak belirlenen protein/yağ oranlarının haftalık ve aylık bazda ortalamaları referans eşiği

4 34 Metin ERYILMAZ, Murat ÇİMEN, Haydar ERYILMAZ, Sadiye KARATAŞ, Ahmet ÖZER olan 0.80 değeri ile kıyaslanarak bulunan sonuçlar Tablo 1 ve Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 1 e bakıldığında Temmuz ayı 3. haftası için protein depresyonu önemsiz seviyede bulunurken diğer tüm hafta ve aylar için ise bulunan protein/yağ oranının depresyon eşiği olarak bildirilen seviyenin (0.80) istatistikî olarak altında olduğu görülmüştür. Bizim araştırmamızdaki Yerli x Holstein melezi sığırlarda bulunan değerlerden sadece Temmuz ayı 3. haftası için bulunan protein/yağ oranları depresyon eşiğiyle kıyaslandığında istatistikî açıdan önemsizlik bulunmuştur (p>0,05). Dolayısıyla Temmuz ayının 3. haftası haricindeki tüm haftalarda süt protein depresyonuna rastlanılmıştır denebilir. Aylara göre depresyon eşiklerine bakıldığında Tablo 1 den de görüldüğü gibi yaz ayının tüm haftalarında bulunan değerler test value değeri olan 0.80 lik değerin istatistikî olarak altında bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Tunceli ili Pertek ilçesinde yaz aylarında protein depresyon seviyelerinin görülmesi konu ile ilgili önlemler alınması gerektiğini göstermektedir. Bu amaçla bu aylarda sütte protein oranını artırıcı çalışmalara ağırlık verilmelidir. Tablo 3. Aylık Protein Depresyonu (<0,8) Seviyelerinin Karşılaştırması Haziran Temmuz Ağustos Protein/yağ 0,73±0,01 a 0,74±0,01 a 0,72±0,01 a Aynı harfleri taşıyan ortalamalar arasındaki fark istatistikî olarak önemli değildir. Tablo 3 ve 4 e bakıldığında yaz aylarına ait haftalık değerler ve aylık değerler arasında istatistikî farklılıklara rastlanılmadığı görülmektedir. Tablo 4. Yaz aylarının haftaları arasında protein depresyon seviyelerinin karşılaştırılması Hafta Haziran Temmuz Ağustos 1. 0,73±0,01 a 0,75±0,01 a 0,73±0,02 a 2. 0,71±0,01 a 0,72±0,02 a 0,71±0,02 a 3. 0,74±0,01 a 0,77±0,02 a 0,73±0,02 a 4. 0,73±0,01 a 0,72±0,02 a 0,73±0,02 a Aynı harfleri taşıyan ortalamalar arasındaki fark istatistikî olarak önemli değildir.

5 Tunceli İlinden Elde Edilen İnek Sütlerinde Protein Depresyonunun Analizi 35 0,745 0,74 0,735 0,73 0,725 0,72 0,715 0,71 0,705 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS Şekil 1. Yaz Mevsimi Aylarına Ait Süt Protein Depresyon Ortalamaları Yaz mevsimi aylarına ait süt protein depresyon grafiği (Şekil 1) incelendiğinde protein depresyon oranı istatistikî olmamakla birlikte düzensiz bir değişim göstermektedir. 0,745 0,74 0,735 0,73 0,725 0,72 0,715 0,71 0,705 0,7 0,695 0, HAFTALAR Şekil 2. Haziran Ayına Ait Süt Protein Depresyon Ortalamaları Şekil 2 ye bakıldığında görülen grafik düzensiz bir yapı göstermektedir. 2. haftada en alt seviyeyi gören süt protein depresyonu 3. haftada maksimum seviyeyi görmesine rağmen 4.haftada tekrar kısmi bir düşüş görülmüştür. Bu değişim

6 36 Metin ERYILMAZ, Murat ÇİMEN, Haydar ERYILMAZ, Sadiye KARATAŞ, Ahmet ÖZER düzeylerini ifade eden ortalamalar kendi aralarında istatistikî farklılıklar oluşturmamaktadır. 0,78 0,77 0,76 0,75 0,74 0,73 0,72 0,71 0,7 0, HAFTALAR Şekil 3. Temmuz Ayına Ait Süt Protein Depresyon Ortalamaları Temmuz ayı içersinde görülen süt protein depresyon seviyeleri 2. hafta içerisinde minimum düzeye inerken 3. haftada en yüksek noktayı yakalamıştır. 4. haftada ise süt protein depresyonunda yaşanan düşüş ile 2.hafta ile benzer seviyeye indiği görülmüştür. 2. ve 4. haftalarda daha şiddetli bir depresyon eşiği görüldüğü dikkati çekmektedir. Ancak bu farklılıkların istatistikî yönden önemli olmadığını belirtmek gerekmektedir. 0,735 0,73 0,725 0,72 0,715 HAFTALAR 0,71 0,705 0, Şekil 4. Ağustos Ayına Ait Süt Protein Depresyon Ortalamaları

7 Tunceli İlinden Elde Edilen İnek Sütlerinde Protein Depresyonunun Analizi 37 Şekil 4 incelemeye alındığında Ağustos ayına ait süt protein depresyonu seviyeleri ilk hafta yüksek görülürken 2. haftada en düşük çizgiye inmiştir. 3.hafta ve 4.hafta içerisinde ise protein depresyon oranlarını ifade eden sütunlar maksimum seviyeyi yakalamıştır. Daha önceki şekillerde de ifade edildiği gibi haftalar arasında düzensiz değişimin görülmesine neden olan ortalama değerler birbirleri arasında istatistikî farklılıklara neden olmamaktadırlar. Süt protein depresyonu ekonomik olarak istenmeyen bir olgudur (Kim ve ark., 1991). Araştırmalara göre protein depresyonu ile doğrudan ilişki içinde bulunan süt yağı ve proteinin optimum seviyede olması istenilmektedir. Bu nedenden dolayı yağ içeriği yüksek yemlerle beslenen ineklerin sütlerinde protein depresyonunun görüldüğü bildirilmiştir (Kim ve ark., 1991). Süt yağ sendromu da süt protein sendromuna benzer şekilde ekonomik olarak üretici bazında arzu edilmeyen bir durumdur (Martel ve ark., 2011). Bu doğrultuda süt yağ depresyonu üzerine son yıllarda yoğun çalışmalar yapılmış olmakla birlikte (Calus ve ark., 2005; Tekelioğlu ve Çimen 2011; Cimen ve ark.,2008; Cimen ve ark.,2012; Martel ve ark., 2011) süt protein depresyonu üzerinde çalışmalar çok yeni ve yetersiz düzeydedir ve ilk kez Grant, R. (2007) tarafından depresyon eşik değeri zikredilmiştir. Yakın döneme kadar Türkiye nin hayvancılığa ve süt üretimine yapılacak teşviklerle üretimin artacağı ve bu teşvikleri sütün yağ ve protein gibi parametrelerine verileceği açıktır (Anonim, 2007). Bölgesel olarak ekonomik öneme sahip süt parametrelerine ait haritaların çıkarılması ile AB üyesi olma yolundaki Türkiye nin süt parametrelerinin referans değerlerinin bilinmesi sağlanarak ürün pazarında ihtiyacı duyulan bilgilere de ulaşılmış olacaktır (Çimen ve Tekelioğlu, 2011; Eryılmaz ve ark., 2012). Bu çalışmalar aynı zamanda işletmelerin kendi bünyelerinden elde ettikleri sütlerin kaliteleri konusunda fikir sahibi olmaları ve olumsuzluk görülmesi halinde bu parametrelerin optimum seviyeye ulaştırılması için gerekli düzenlemelerin yapılması açısından da önem arz etmektedir. Bölgesel bazda parametre değerleri belirlenerek referans değerlerin oluşturulması için gerekli araştırmalara ağırlık verilmelidir. Kaynaklar Anonim, (2007). AB Giriş Süreci Çerçevesinde Türkiye de Süt Ve Süt Ürünleri Sektörüne Genel Bakış. 105 sayfa. FAO Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi

8 38 Metin ERYILMAZ, Murat ÇİMEN, Haydar ERYILMAZ, Sadiye KARATAŞ, Ahmet ÖZER Politika Yardımları Şubesi. Birleşmiş Milletler Gıda Ve Tarım Örgütü. Roma, Temmuz Casper, D. P., and Schingoethe, D.J., (1989). Model to describe and alleviate milk protein depression in early lactation cows fed a higt fat diet. J.Dairy Sci. 72:3327 Cimen, M., Karaalp, M. and Elmastas, M., (2008). The Effect of Breed and Live Weight on Milk Fat Depression in Sheep Asian Journal of Chemistry, 20(5): Çimen, M. ve Tekelioğlu, O., (2011). Tokat İlinde Makineli Sağımla Elde Edilen İnek Sütlerinde Total Yağın Türk ve Avrupa Birliği Standartlarına Uygunluğunun Belirlenmesi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 1 (2): Eryılmaz, H., Çimen, M., Eryılmaz, M., Özer, A., Karataş, S., (2012). Elazığ İlinde Mart Ayında Elde Edilen İnek Sütlerinde Ekonomik Öneme Sahip Biyokimyasal Parametrelerin AB ve Türk Standartlarına Uygunluğunun Belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2012, 7(2) Grant, R., (2007). Feeding to Maximize milk Protein and fat Yields. Neb Guide. G1358. pp 1 3. University of nobreska Lincoln. Tekelioğlu, O. ve Çimen, M., (2011). Temmuz Ayında Makineli Sağımla Elde Edilen Sütlerde Yağ Depresyonunun Haftalık Analizi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 6(2): Norusis, M.J., (1993). SPSS for Windows: Base System User's Guide, SPSS, Chicago. Martel, C.A., Titgemeyer, E.C., Mamedova, L.K, and Bradford, B.J., (2011). Dietary Molasses Increases Ruminal ph and Enhances Ruminal Biohydrogenation During Milk Fat Depression. J. Dairy Sci. 94(8) : Cimen, M., Yildirim, S. Cetin, M. and Tekelioglu, O., (2012). Determınatıon of Fat Depressıon In Mılk From Mechanıcal Mılkıng In Winter and Summer Seaso. Indian Journal of Animal Research. (in pres No. ARCC/B 101) Calus, M.P.L., Carrick, M. J., Veerkamp, R. F. and Goddard, M. E., (2005). Estimation of Genetic Parameters for Milk Fat Depression in Dairy Cattle J. Dairy Sci. 88: Kim, Y. K. Schingoethe, D. J. Casper, D. P. and Ludens, F.C., (1991). Lactational response dairy cows to increased dietary crude protein with added fat. J. Dairy Sci. 74: