YETİŞKİN DEHB NİN TOPLUMDAKİ YAYGINLIĞI. Dr. Hasan Herken Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YETİŞKİN DEHB NİN TOPLUMDAKİ YAYGINLIĞI. Dr. Hasan Herken Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği"

Erdem Serkan Kızılkaya
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 YETİŞKİN DEHB NİN TOPLUMDAKİ YAYGINLIĞI Dr. Hasan Herken Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği

2 Açıklama Araştırmacı: Lundbeck (Sertindol Çalışması Türkiye Koordinatörü ) Danışman: Konuşmacı:

8 Tedavi edilmeyen DEHB ile ilişkili sosyal riskler (İş, Aile, vs)

9 DEHB Yaygınlığı Okul yaşı çocukları %3 5 Erişkin dönemde %1 6 (Jensen ve ark. 2001, Wender 2001) Ülkemizde; ilkokul çocuk klarında kentsel kesimde DEHB sıklığı %5 (Motavallı, 1994), Trabzon da %2.81 (Yıldırım 1 Erkek/kız oranı 3 5/1 1998) 5/1 (Zimm merman 2003)

10 Komorbid en az bir bozukluk bulunması oran %66 80

11 DEHB Eştanı DEHB psikiyatrikk eştanı çok sık, Eştanılar; tedaviye daha dirençli DEHB de %87 sinde bir ve %67 sinde birden fazla eştanı (Jensen ve ark. 1997, Kessler 2006) Pamukkale Üniversitesi Psikiyatri AD Çalışmada; %43.7 si bir tanı, %41.2 si iki tanı, %2.5 i üç tanı (En az bir eştanı alanlar % 87. 5). Yücel ve ark (3 4 eş tanının varlığı ÖNEMLİ)

12 Eştanılar Duygudurum bozuklukları (% 9 23) Anksiyete Bozukluğu (%6 19) Alkol kötüye kullanımı (%9 14) Madde kötüye kullanım (%7 26) Kişilik bozukluğu (%18 28) (Biederman ve ark. 1993, Weiss ve ark. 2004, Secnik ve ark. 2005)

13 DEHB de Komorbidite oranları Antisocia al Disorder (10%) Major De epressive Disorder (35%) Bipolar Disorder (15%) Anxiety Disorders (40%) Substanc ce Abuse Disorders (50%) Shekim WO et al. Compr Psychiatry. 1990;31: Biederman J et al. Am J Psychiatry. 1993;150:

14 Diğer bozuklukardaki DEHB oranları Disorde er ADHD Rate Major Depress sion 1 20% Bipolar Disord der 2 15% Generalized An nxiety Disorders 3 20% Substance Abu use 4 25% Tedaviye dirençli hastaları tekrar değerlendirin 1. Alpert et al. Psychiatry Res Nierenberg et al. APA Presentation Fones et al., J Affective Dis; Wilens. Psych Clin N Am; 2003.

15 Eşlik eden boz. Duygudurum bozuklukları %45 Anksiyete bozuklukları %59 Madde Kullanım %35 Impulse kontrol boz. %69 Her hangi bir psikiyatrik boz. Yetişkin DEHBlerde yüzde %88 ABD ulusal komorbite araşt rm mas nda; 3199 erişkin DEHB (Kessler 2006, Am J Psychiatry)

16 Eksen I eştanı dağılımı Eksen I Tanılar DEHB Birey sayısı (%) Kontrol Birey sayısı (%) p değeri *Major depresyon 37 (%46. 3) 13 (%16. 3) 0.000** *Yaygın anksiyete bzk 37 (%46. 3) 7 (%8. 8) 0.000** *Panik Bzk 4 (%5. 0) *OKB 1 (%1. 3) 1 (%1. 3) (%2. 5) *Distimik bzk 8 (%10. 0) 0 (%0. 0) 0.016** *Somatoform bzk 9 (%11. 3) 1 (%1. 3) 0.009** *Yeme bzk 1 (%1. 3) 2 (%2. 5) *Uyum bzk 8 (%10. 0) 10 (%12. 5) *Bipolar bzk 1 (%1. 3) *Sosyal fobi 1 (%1. 3) 0 (%0. 0) (%1. 3) 1.000

17 Duygudurum Bozuklukları DEHB tanısı olan çocuk ve ergenlerde duygudurum bozukluğu sıklığı yaşla birlikte artış göstermektedir (Erman ve ark. 1999) Depresyon; Aile, genetik ve uzun süreli izlem çalışmalarında DEHB ve depresif bozukluğun ortak ailesel risk taşıdığı sonucuna varılmış. (Faraone ve ark. 1997) Takip çalışmalarında depresyonun DEHB nin bir sonucu olduğu öne sürülmektedir.

18 Distimi Distimik bzk da DEHB ile birlikte sık görülmektedir (%67 %81) (Biederman ve ark. 2004, Kessler 2006) Çocukluk çağından itibaren var olan; başarısızlık ve sosyal ilişki güçlükleri benlik değerinde azalmaya genel mutsuzluk haline neden olarak bireyleri depresyon ve distimiye yatkınlaştırabildiği söylenmekte ve sık intihar girişiminde bulundukları belirtilmektedir. (Cantwell 1996, Weiss ve ark. 1985)

19 Bipolar bozukluk Bipolar ve DEHB hastalarında; aşırı konuşma dikkatsizlik yerinde duramama dürtüsellik bu iki hastalık arasındaki örtüşen belirtilerdir. (Sachs ve ark. 2000, Geller ve ark. 1998).

20 DEHB li çocukların % sının aynı zamanda mani tanısı aldıkları saptanmıştır. (Weiss 2002, Biederman ve ark. 1996) Bipolar bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde %57 gibi yüksek oranlarda DEHB eştanısı bildirilmiştir. (Kent 2003, J Affect Disord )

21 Erişkin bipolar hastalarda DEHB eştanısı %9 35 gibi yüksek oranlarda bildirilmesine karşın, çocukluk ve ergenlik dönemine göre daha düşük bulunmaktadır (Sachs 2000, Am J psychiatry, Nierenberg 2005, Biol Psychiatry) Ülkemizde Tamam ve arkadaşları tarafından yapılan iki farklı çalışmada, erişkin bipolar hastalarda DEHB eştanıları %16.3 ile %15.7 olarak bulunmuştur. (Tamam 2006 Psychiatry Clin Neurosci, 2008 Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci) Duvar ve ark. Pamukkale Üniversitesinde yaptıkları çalışmada ise %21.7 buldular. *** (Duvar ve ark Klinik Psikofarmakoloji Bulteni)

22 Anksiyete Bozuklukları %15 59 arasında değişen oranlar Anksiyete bozukluklarındaki huzursuzluk, dikkati toplayamama DEHB ile karışabilir ve yanlış tanı riski var. OKB nin (%7 13) Panik bozukluk (Kessler 2006, Shekim ve ark. 1990, Goldstein 2002)

23 DEHB ve Anksiyetee Bozuklukları DEHB hastalarındaa anksiyete bozukluğu ve (Mancini, Van Ameringen, Oakman & Figueiredo, 1999) panik bozukluk (lomas s & Gartside,1999) prevalansı yüksek Fark bulamayan çalışmalarda mevcut (Roy Byrne, 1997, Murphy ve Barkley, 1996). (Barkley 1998)

24 DEHB ve Anksiyetee Bozuklukları Anksiyete eş tanısının varlığı, stimülanlara olan cevabı azalttığı için, tedavi seçiminde anksiyete bozukluğu açısından hastanın değerlendirilmesi önemlidir (Dupaul 1998). Obsesif kompulsif bozukluk ile yüksek eş tanı oranı (Shekim 1990) DEHB ve tik bozukluğu tanısı olanlarda, tik bozukluğu olmayanlara göre OKB anlamlı olarak daha yüksek (Spencer, 1997)

25 Madde ve Alkol Kullanımı DEHB tanısı; alkol ve madde kullanım riskini arttırdığı, erken yaşta alkol ve maddeyle tanışmaya neden olduğu ve dipsomani tarzında içme davranışının daha çok olduğu öne sürülüyor. DEHB olan ergenlerin yaşam boyu psikoaktif madde kullanma riski %52 oranındaa olduğu bildirilmiştir. (Wood ve ark 1983 Biederman ve ark 1995) Erişkinlerde %36 38 alkoll bağımlılığı ya da kötüye kullanımı, %11 kokain, %5 çoklu ilaç bağımlılığı bildirilmiştir. (Schubiner ve ark. 2000, Shekim ve ark. 1990)

26 DEHB ve Madde Kullanımı II Madde tercihleri: Alkoll ve karışık madde kullananlara göre, kokain kullananlarda DEHB daha sık görülmektedir (Coure ve ark, 1999). DEHB, hem madde kullanımına erken başlama için bir risk hem de daha uzun süre kullanım ve tedaviye direnç açısından da bir prediktör (Biederman, 1998)

27 Alkolle daha erken tanışıyorlar Probability ADHD Control *p<.05 vs control * Age of Onset Wilens TE, et al. J Nerv Ment Dis. 1997;185(8):

28 Total ADHD N=845, to otal Control N=1085 Yaşam boyu madde ku llanım oranları yüksek 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% ADHD Control ( from Wilens et al., Psych Clin N Am: 2004)

29 DEHB ve sigara kullanımı DEHB tanısı alanlardaa sigara bağımlılığı genel populasyondan yüksek (Pomerleau, Downey, 1995). Sigara içen DEHB li erişkinler, içmeyenlere göre daha fazla DEHB semptomuna sahipler ve daha fazla psikiyatrik eş tanı alıyorlar

30 Nikotin bağımlılığı daha fazla *p= % *p=0.039 vs. ADHD Control (Wilens et al., APA 2004)

31 Ağır içicilerde DEHB daha yüksek ADHD Control % Moderate Use (1 10x/yr) Heavy Use (>11x/yr)

32 DEHB liler daha çok marihuanaa kullanıyor p=0.04 % ADHD Controls (Wilens et al., APA 2004)

33 Kişilik Bozuklukları DEHB de B kümesi kişilik bozukluğu sık DEHB ve B kümesi kişilik bozukluğunda davranış ve duygusal alanda kontrolsüzlük, sosyal ve kişiler arası ilişkilerde bozulma bulunmaktadır. (Miller 2007, J Abnorm Psychol, Torgersen 2006, Nord J Psychiatry)

34 Eksen-II eştanı dağılımı(scid-ii ye göre) Kişilik Bozuklukları (KB) DEHB Birey sayısı (%) Kontrol Birey sayısı(%) p değeri *Antisosyal KB 9 (%11,3) 1 (%1. 3) ** *Sınır KB 15 (%18. 8) 1 (%1. 3) ** *Narsistik KB 3 (%3. 8) 2 (%2. 5) *Histrionik KB 3 (%3. 8) 1 (%1. 3) *Obsesif KB 5 (%6. 3) 3 (%3. 8) *Kaçıngan KB 1 (%1. 3) 5 (%6. 3) *Kendini yeren KB 5 (%6. 3) 2 (%2. 5) 0.246

35 Sınır Kişilik Bozukluğu Dürtüsellik duygudurumda oynaklık madde alkol kullanımı intihar ve kendine zarar verici davranışların bulunması bakımındann benzerdir.

36 Sınır Kişilik Bozukluğu Farklı olarak borderline kişilik bozukluğu; yaptıklarından dolayı pişmanlık yaşamaz davranışlarından kendini sorumlu hissetmez empati yapmakta güçlük çeker duygulanımları sığdır.

37 Sınırda Kişilik Bozukluğu DEHB Sınırda Kişilik B *Kişilerarası ilişkilerde tutarsızlık *Kimlik karmaşası *Dürtüsellik *Afektif instabilite *Sürekli boşlukta hissetme ve sıkıntı *Öfke patlamaları DEHB *İlişkilerde süreklilik olmaması * İşleri yarım bırakma *Dürtüsellik *Afektif instabilite *Çabuk sıkılma *Çabuk sinirlenme

38 Sınır Kişilik Bozukluğu DEHB li çocukların; fiziksel ve/veya seksüel travmaya maruz kalmaları, ihmal edilmeleri borderline kişilik bozukluğunun gelişmesinde etkili (Fossati 2002, Compr Psychiatry, Zanarini 1989, Compr Psychiatry)

39 Antisosyal KB ile DEHB farkı Antisosyal KB *Benmerkezci (Vicdan azabı duymaz) *Dış tepkilerden etkilenmez. *Adli öykü kabarık ve içerik ağır *Değerlendiriciye sempatik gelmez, *Korku kızgınlık hissi uyandırır. DEHB *davranışlarından dolayı suçluluk duymalarıdır. (Vicdan azabı duyar) *Dış tepkilerden etkilenir. *Adli olayların içeriği farklı *Değerlendiriciye sempatik gelir. *Yardım etme duygusu uyandırır.

41 Sonuç olarak; DEHB erişkin yaş grubunda da oldukça sık bulunmakta ve eşlik eden psikiyatrik bozukluklar nedeniyle alışık olduğumuz tanılar öncelenmekte DEHB genellikle gözden kaçabilmektedir. Özellikle dipsomani tarzı alkol madde bağımlılığı, depresif bozukluk, anksiyete bozukluğu ve sınır kişilik bozukluğu düşünülen bireylerde DEHB tanısı dikkatle araştırılmalıdır. Bu hastalarda uygun tedavi ile hem bireylerin işlevselliği artacak hem de tedavi maliyetleri azalacaktır.

42 Sabrınıza teşekkür ederim.

Benzer belgeler

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı Doç. Dr. Cengiz TUĞLU 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 08 Ekim 2010, İzmir Açıklama Konuşmacı Araştırma Danışma Kurulu Janssen Cilag X X Eli Lilly X X X BMS X AstraZeneca