ÖN SÖZ...vii YAZAR NOTU... ix BÖLÜM 1 FELSEFEYE GİRİŞ...1

Transkript

1 İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...vii YAZAR NOTU.... ix BÖLÜM 1 FELSEFEYE GİRİŞ...1 FELSEFE, FİLOZOF VE BİLGİ Felsefe/Hikmet Nedir? Felsefe: Hikmet Sevgisi... 3 Felsefe-Hikmet İlişkisi Hikmetin Anlam Zenginliği Kadîm Kelam da ve Peygamber Dilinde Hikmet Hikmete Ermek, Temiz Akıl ve Kalp... 7 Hikmet Sahibi İnsan: Hakîm/Filozof BİLGİ TÜRLERİ Gündelik Bilgi: Dinsel Bilgi: Teknik Bilgi: Sanat Bilgisi: Bilimsel Bilgi: Okült Bilgi: Felsefî Bilgi:

2 FELSEFÎ DÜŞÜNCE VE ÖZELLİKLERİ Felsefî Düşüncenin Özellikleri Felsefî Bakış Tarzının Nitelikleri Felsefenin Ana Disiplinleri FELSEFENİN KAYNAĞI, MAHİYETİ VE YARARI Felsefenin Kaynağı Felsefenin Mahiyeti Felsefe Öğrenmenin Amacı Felsefe Bilmenin Yararları FELSEFENİN DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ Felsefe-Din İlişkisi Felsefeyle İlgilenmek/Uğraşmak Mubah mı? Haram mı? Önceki Milletlerin Düşüncelerini Değerlendirmek Eskilerin Kitaplarındaki Amaçla Dinin Amaç ve Maksadı Aynı Felsefe İle Uğraşan Dinden Çıkar mı? Din İle Felsefenin/Hikmetin Arkadaşlığı, Dostluğu ve Süt Kardeşliği Felsefe Karşıtlığı Felsefenin/Hikmetin İslâm Dünyasını Terk Edişinin Sonuçları Felsefe Bilim İlişkisi Felsefe Sanat İlişkisi BÖLÜM 2 ANTİK YUNAN DÜNYASI VE FELSEFESİ ANTİK YUNAN DÜNYASI VE FELSEFESİ Felsefenin Çıkış Yeri: Antik Doğu Felsefesi Hint Felsefesi - Vedalar ın Ruhu Çin Felsefesi - Üç Din, Bir Aile İran Felsefesi Ehrimen den (Karanlıktan) Hürmüz e (Aydınlığa) İbranî Felsefesi Monoteistik (Tevhidî) Geleneğin Aşkın Düşüncesi ANTİK YUNAN DÜNYASI Batı Felsefesinin Kaynağı Olarak Antik Yunan Dünyası Yunan Felsefesinin Doğuşu ve İnşa Süreci Antik Yunan Felsefesinin Kaynakları

3 İÇİNDEKİLER vii BÖLÜM 3 SOKRAT ÖNCESİ YUNAN (DOĞA) FELSEFESİ SOKRAT ÖNCESİ YUNAN (DOĞA) FELSEFESİ MİLET (İYONYA) OKULU Batı Bilim ve Felsefesinin Doğduğu Kent Thales Her Şey Su dan Türer Anaksimandros Apeiron un (Sonsuzluğun) Gücü Sokrat Öncesi Yunan Filozofları Tanrıtanımaz (Ateist) Değildir Anaksimenes Solunan Hava: Ruh Herakleitos -Evren Ateş ten Oluşmuştur- Aynı Irmaktan İki Kez Yıkanılmaz ELEA OKULU Batı Rasyonalist Geleneğinin Öncüsü Parmenides Var Olan Vardır; Var Olmayan Var Değildir Ksenofanes Monoteist (Tek Tanrıcı) Öğretinin Savunucusu Elealı Zenon Diyalektiğin Öncüsü PYTHAGORAS OKULU Kroton da Ayaklanan Mistik Matematikçi ABDERA OKULU (ATOMCULAR, PLÜRALİSTLER) Maddeyi Harekete Geçiren Aşkın ve Ruhsal Güç Arayışı Empedokles Dört Unsuru Birleştiren Aşk Anaksagoras Eşyanın Tohumları (Spermata) Çok ve Sonsuzdur Demokritos Gerçek, Atomlar ve Atomların Hareketleridir BÖLÜM 4 KLASİK VE SİSTEMATİK YUNAN (İNSAN) FELSEFESİ...95 KLASİK VE SİSTEMATİK YUNAN (İNSAN) FELSEFESİ Klasik Yunan Felsefesi Sofistler-Bilgelik Öğreten Gezgin Öğretmenler Protagoras - İnsan her şeyin ölçüsüdür Gorgias Hiçbir Şey Var Değildir Sokrat-Savunan Filozof Sokrat ın Takipçileri/Sokratçı Okullar Megara Okulu Sokrat ın İlk Öğrencisi Eukleides in Kurduğu Okul Elis-Eletria Okulu Elisli Phaidon un Okulu

4 viii FELSEFE TARIHI Kynikler Okulu Erdemli Kişi: Kendi Kendine Yetendir- Haz İnsanı Köle Yapar Kyrene Okulu Bilgelik; Amaç Değildir, Haz İçin Vasıtadır Sistematik Yunan Felsefesi: Platon PLATON- İdeal lerin Filozofu İdeler Nazariyesi Fizik Psikoloji Ahlâk Ruhun Ölmezliği Siyaset Platon un Devlet Anlayışının Eleştirisi Din Anlayışı BÖLÜM 5 SİSTEMATİK YUNAN FELSEFESİ: ARİSTO SİSTEMATİK YUNAN FELSEFESİ: ARİSTO ARİSTO-İlk Felsefe ve Bilim Tarihçisi Platon ve Aristo nun Karşılaştırılması Aristo nun Bilim Tarihi Açısından Önemi Aristo Felsefesinin Değeri Aristo nun Dini Mantık Bilgi Nazariyesi Metafizik Fizik Âlem Düşüncesi İnsan Anlayışı Psikoloji Ahlâk Siyaset Peripatos Okulu (Peripatetikler, Meşşâîler)

5 İÇİNDEKİLER ix BÖLÜM 6 HELENİSTİK FELSEFE VE ROMA (AHLÂK) FELSEFESİ HELLENİSTİK FELSEFE VE ROMA FELSEFESİ (AHLÂK) FELSEFESİ Dönemin Ayırt Edici Özellikleri Teorik Felsefeden Pratik Felsefeye/Ahlâk ve Dine Yöneliş A. ŞÜPHECİLİK B. STOACILIK Üstü Kemerli (Revaklı) Felsefe Okulu Eski (Erken) Stoa Kıbrıslı Zenon Mantık Metafizik Psikoloji Ahlâk Kleanthes Orta Stoa Panaitios Poseidonios Yeni (Geç) Stoa/Felsefenin Roma ya Geçişi Cicero Latince Felsefe Terimleri Sözlüğü Seneca - Neron un Özel Hocası Epiktetos Köle Filozof Marcus Aurelius Bilge Kral C. EPİKÜROSÇULUK Bahçe Filozofları Epiküros Felsefe, Ruh İçin Bir İlaçtır Ahlak, Toplum ve Siyaset BÖLÜM 7 DİNSEL DÖNEM / FELSESE: PHİLON VE YENİ PLATONCULUK DİNSEL DÖNEM/FELSEFE: PHİLON VE YENİ PLATONCULUK A. PHİLON (M.Ö. 25-M.S. 50) B. YENİ PLATONCULUK İskenderiye-Roma Okulu Plotinos Mutlak Varlık Bir dir

6 x FELSEFE TARIHI Porphyrios Suriye Okulu Atina Okulu Antik Felsefenin Sonu- Boethius BÖLÜM 8 ORTAÇAĞ FELSEFESİ VE PATRİSTİK FELSEFE ORTAÇAĞ FELSEFESİ VE PATRİSTİK FELSEFE Felsefe ve Teoloji-Logos BATI (HRİSTİYAN) ORTAÇAĞ FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Ortaçağ kültürü: Helen+Latin+Doğu+Hristiyan PATRİSTİK FELSEFE Geç Septik Felsefe Gnosistler Apologyacılar Yeni-Platoncu Felsefe KİLİSE BABALARI APOLOJİSTLER Tertullianus Clemens Origenes AUGUSTİNUS CİNSEL HAZLARIN ESARETİNDEN BİLGELİĞE YÜKSELİŞ BOETHİUS FELSEFENİN TESELLİSİ BÖLÜM 9 ÜNİTE: İSLÂM FELSEFESİ İSLÂM FELSEFESİ İslâm Felsefesi: Hikmetin İslâm Coğrafyasındaki Yolculuğu Hikmetli ve Esrarlı Cevherler: Kur ân ve Hadis Hikmetin Dilden Dile Dillenmesi Müslümanların İnşâ Ettiği Düşünce: İslâm Felsefesi Müslüman Hakîmler/Filozoflar Kutsal İnek Bilim ve Dinî Düşünce Erdem Medeniyeti ve Sömürü Medeniyeti DOĞU İSLAM DÜNYASINDA FELSEFE

7 İÇİNDEKİLER xi Kindî İnsanlığın On iki Harikasından Biri Fârâbî Siyaset Ve Metafiziğin Kuramcısı İhvân-I Safâ Gizemli Felsefe Topluluğu İbn Sinâ Filozofların Prensi Gazâlî Bilimlerin Ve Krizlerin Düşünürü Sühreverdî İşrakî Felsefe BATI İSLÂM DÜNYASINDA FELSEFE İbn Bacce Yalnız Adamın Düşünme Tarzı İbn Tufeyl Ruhun Dirilişi İbn Rüşd Batı Ve Doğu nun Bilgesi İbn Haldun- İlm-İ Umran BÖLÜM 10 SKOLASTİK FELSEFE VE RÖNESANS SKOLASTİK FELSEFE VE RÖNESANS FELSEFESİ SKOLASTİK FELSEFE Skolastik Felsefenin Özellikleri Anselmus Ontolojik Delil (Kendisinden Daha Mükemmeli Düşünülemeyen Varlık) Abelardus Evet ve Hayır Albert Magnus Evrensel Âlim Thomas Aquinas Şatoya Kapatılan Dominiken Duns Scotus Sebepsiz İlk Sebep: Tanrı Ockhamlı William Ockham ın Usturası Ockham ın Usturası RÖNESANS FELSEFESİ Rönesans Felsefesinin Özellikleri RÖNESANS FELSEFESİNİN AKIMLARI Hümanizm Platonculuk Aristoculuk Atomculuk Şüphecilik RÖNESANS IN DİN ANLAYIŞI Doğal Din Akımı Siyaset Felsefesi Franciscok de Vitoria Dünya Vatandaşlığı

8 xii FELSEFE TARIHI Niccolo Machiavelli Siyaset Düşüncesinin Prensi Thomas More Hiçbir Yer (Ütopya) Doğa Felsefesi Giordano Bruno Engizisyon Mazlumu Thomas Campanella Güneş Ülkesi DOĞA BİLİMLERİNDE PARADİGMANIN DEĞİŞMESİ Leonardo da Vinci Matematik: Bilimlerin Cenneti Kopernik Gökbilimci Kilise Adamı Kepler Kadim Kuramları Yıkan Bilim İnsanı Galileo Teleskopla Evreni Keşfeden Bilim Filozofu Isaac Newton Felsefe ile Bilimin Ayrılması BÖLÜM 11 ONYEDİNCİ YÜZYIL FELSEFESİ ONYEDİNCİ YÜZYIL FELSEFESİ Modern Felsefenin Özellikleri Modern Felsefenin Özellikleri Francis Bacon Yeni Atlantis teki Tanrılar Tapınağındaki Mucitler ve Kâşifler Descartes Matematiği Metafiziğe Uygulamak Blaise Pascal Aklın Bilgisi Gönlün Bilgisine Ulaşamaz Thomas Hobbes - Leviathan Nicole Malebrance Bilgi Tanrı dan Kaynaklanır Baruch Spinoza (Bendictus de Spinoza) Her Şey Tanrı dadır Gottfried Wilhelm Leibniz Monadlar Öğretisi BÖLÜM ONSEKİZİNCİ YÜZYIL FELSEFESİ/ AYDINLANMA FELSEFESİ ONSEKİZİNCİ YÜZYIL FELSEFESİ/AYDINLANMA FELSEFESİ AYDINLANMA FELSEFESİ John Locke Tabula Rasa George Berkeley Var Olmak Algılanmaktır David Hume Aziz David Voltaire Zorunlu Varlık: Tanrı

9 İÇİNDEKİLER xiii BÖLÜM KANT VE ALMAN İDEALİZMİ KANT VE ALMAN İDEALİZMİ İMMANUEL KANT İmmanuel Kant Saf Aklın Eleştirisi ALMAN İDEALİZMİ Fichte Karakter Sahibi Olmak ve Alman Olmak Schelling Neden Bir Şey Var da Hiçlik Yok? Schleiermacher Düşünce ve Varlığın Özdeşliği Hegel Efendi ve Köle Schopenhauer - Kötümser Kurtuluş Öğretisi BÖLÜM İNGİLİZ FAYDACILIĞI VE YAŞAMA FELSEFESİ İNGİLİZ FAYDACILIĞI VE YAŞAMA FELSEFESİ İNGİLİZ FAYDACILIĞI Jeremy Bentham En Fazla Sayıda İnsanın Mutluluğu John Stuart Mill Liberalizmin Azizi YAŞAMA FELSEFESİ Friedrich Nietzsche Yoldan Çıkarıcı Entelektüel SONUÇ VE DEĞERLENDİRME KAYNAKÇA DİZİN