TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

Transkript

1 ISSN: Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 2007 (1) TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Derleme Enoant Ve Sağlık Üzerine Etkileri S. Dilek DOYURAN YILDIZ Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, 17100, Çanakkale ÖZET Son yıllarda yapılan çalışmalarda özellikle çok yağlı gıdalarla beslenmelerine karşın kırmızı şarap tüketmeleri nedeniyle kalp-damar hastalıklarının en az görüldüğü ülke Fransa olarak bulunmuş ve bu olay Fransız Paradoksu olarak adlandırılmıştır. Çalışmalar sonucunda Fransız Paradoksu na açıklama olarak kırmızı şarap ve şarap bileşenlerinden polifenollerin antioksidan özelliği gösterilmiştir. Bu nedenle de çalışmalar bu polifenoller üzerinde yoğunlaştırılmış; sonunda bu polifenollerin oldukça yoğun miktarlarda bulunduğu bir besin takviyesi olan enoantın varlığı saptanmıştır. Enoant fazla miktarda polifenol, özellikle de çok miktarda resveratrol (23 µg/ml) ve quersetin (130 µg/ml) içermesinden dolayı astım ve kronik bronşit, kardiovasküler rahatsızlıklar, diabetik katarak gibi birçok hastalığın özellikle de kanser hastalığının (meme, kolon, ovaryum, mide, akciğer, kemik, prostat kanserleri gibi) tedavisinde ve beyin hücrelerinin korunmasında yararlı bir besin takviyesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenledir ki derlememizde son yıllarda karşımıza çıkan ve özellikle kanser hastaları tarafından gittikçe kullanım miktarı artan enoantın bileşimi, bu bileşimi meydana getiren maddelerin sağlık üzerine etkileri ve enoantın günlük kullanım miktarı hakkında bilgiler verilmiştir. Anahtar kelimeler: Enoant, resveratrol, sağlık. 1. Giriş Uzun yıllar yapılan çalışmalar sonucunda Fransız paradoksuna açıklama olarak gösterilen kırmızı şarap %9-14 alkol içerir ve dolayısı ile hasta kişilere ve çocuklara önerilmez. Ayrıca her sağlıklı insan kırmızı şarap içmeyi sevmeyebilir veya günde 1-2 kadeh kırmızı şarap içemeyebilir. Aynı zamanda, her sağlıklı insan kırmızı şarabın organoleptik yapısını sevmeyebilir. Ama muhtemelen herkes sağlıklı olmak ister. Kırmızı şaraptan hoşlanmayan kişiler için şarap yapımında ileri ülkelerde yapılan çalışmalar sonucunda üzüm polifenollerinin oldukça yoğun miktarlarda bulunduğu, alkol içermeyen ve genç, yaşlı, sağlıklı ya da hasta her türlü insanın -yan etkisi ve zehir etkisi olmaması nedeniyle- kolaylıkla tüketebileceği bir besin takviyesi olan enoant vb ürünler ortaya çıkmıştır. Yurtdışındaki marketlerde bu sektörde yapılan, enoant harici diğer üretimlere örnek verecek olursak, The Sixth Element (Altıncı Madde), Mega-Pro (USA), Piknogenol ve Antioks (Fransa), Kholikan dan (Çin) bahsedebiliriz. Bunlar içerdikleri üzüm polifenollerinin güçlü antioksidan faaliyetleri sayesinde koruyucu ve şifa verici etkileri olan biyolojik bakımdan aktif besin takviyeleridir. Bunlar bileşim itibariyle şarabın yerini tutar ve ağızdan alınırlar. Đşte bunlardan biri olan Enoant da içerdiği birçok bileşen sayesinde insan sağlığı üzerine kompleks bir biyolojik etki yaratmaktadır.

2 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2007 (1) Enoant ve Sağlık Üzerine Etkileri 2. Enoant ENOANT yaklaşık 26 kilogram üzüme eşdeğer, Ukrayna nın Kırım Bölgesinde özel olarak yetiştirilen Cabernet sauvignon cinsi siyah üzümlerin sapı, kabuğu ve çekirdeğinden elde edilen konsantre bir gıda takviyesidir. Hiçbir katkı maddesi ve alkol içermemektedir [7,12] Cabarnet Sauvignon Üzüm Çeşidinin Özelliği Cabarnet sauvignon üzüm çeşidi Fransa orijinli olup, geç olgunlaşan ve dünyanın en tanınmış üzüm çeşitidir. Nereye dikilirse dikilsin, değişik iklim ve yer şartlarına uyum gösterir. Üzümünün tanesi küçük, koyu renkli ve kabuğu kalındır. Cabarnet sauvignon cinsi siyah üzümler ılıman iklim üzümü olmasına karşın Kırım gibi soğuk hava koşulunda yetiştiğinde kendini soğuk hava koşulundan korumak amacıyla resveratrolü oluşturmaktadır. Đşte bu özelliğinden dolayı Cabarnet sauvignon üzüm çeşidi enoant üretiminde tercih edilmektedir [5,8] Enoant ın Bileşimi Enoant; üzüm polifenolleri, iz elementler (demir, potasyum, magnezyum), organik asitler ve B vitaminlerini içermektedir. Bu bileşenlerden üzüm polifenolleri; bioflavanoidler ve non-flavanoidler olarak ikiye ayrılırlar. Bioflavanoidler grubunda quersetin, kateşin, epikateşin, tanen, antosiyanidinler, proantosiyanidinler; non-flavanoidler grubunda ise resveratrol ve asit türevleri (oxycinnamic asit, oleik asit, benzoik asitler ve stilben türevleri) yer almaktadır. Üzüm polifenollerinin oranı kırmızı şarapta 1-2 g/l iken Enoant siyah üzüm konsantresinin ĐTÜ de yapılan analizlerinde bu orana 71,1 g/l olarak belirlenmiştir. Ayrıca Anadolu Üniversitesi Bitki, Đlaç ve Bilimsel Araştırmalar Merkezi nde (BĐBAM) yapılan HPLC analiz sonuçlarına göre de Enoant bu polifenollerden resveratrol (23µg/ml), quersetin (130µg/ml), kateşin (1,47mg/ml) ve epikateşini (0,88 mg/ml) bol miktarlarda içermektedir [2,5,7,12] Enoant Bileşiminde Bulunan Maddelerin Ve Enoantt ın Sağlık Üzerine Etkileri Resveratrol: Siyah üzümün soğuk hava koşulları, mantar enfeksiyonları gibi etkenlere bağlı olarak kendini korumak için ürettiği bir maddedir. Yapılan çalışmalardan elde edilen bulgulara göre üzümde yüksek konsantrasyonlarda tespit edilen resveratrolün vücuttaki absorpsiyonu sonucu insan sağlığı üzerine olumlu etkileri olduğu bulunmuştur [17,19]. Bu etkileri şöyle sıralamak mümkündür: 1. Koroner kalp rahatsızlığı riskini düşürmektedir, 2.Sinir dokularını korur ve Alzheimer a karşı iyi bir koruyucudur, 3.Hücre membranı için koruyucudur, 4.Sinir hücrelerinin olgunlaşmasına yardımcı olmaktadır, 5.Kanserin başlangıç, gelişme ve ilerleme olarak bilinen 3 aşamasında da etki göstererek insanda görülebilecek ağız, deri, kolon, böbrek, karaciğer, prostat ve meme kanseri gibi tüm kanser çeşitlerinde azalma sağlanmaktadır, 6.Güçlü bir anti-enflamatuardır, 7.LDL (düşük yoğunluktaki lipoprotein-kötü kolesterol) birikimini engellemekte ve kolesterolü düşürmektedir, 8. Trombosit egregasyonunu (çökmesini) engellemektedir, 9.Yaşlanmayı düzenleyen genleri aktive etmektedir, 10.Damarlardaki nitrik oksit sentezini arttırarak damarların genişlemesine yardımcı olup kan akımının rahatlamasını sağlamaktadır Quersetin: Üzümün çekirdeğinde bulunan diğer bir madde olan Quersetin de [3,10,11,12,15,20,21,22,25, 26,27,28,29] ; 1.Kan yapım mekanizmasında yeri olan eritroprotein üretimini arttırarak kan yapımına katkıda bulunmaktadır, 66

3 Doyuran Yıldız, S. D. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2007 (1) Tıpkı resveratrol gibi güçlü bir antioksidandır, 3.Kolesterolü düşürmektedir 4.Kalp hastalıkları riskini azaltmaktadır, 5.Yaşlanmayı düzenleyen genlerdeki enzimleri harekete geçirerek hücre bozulmalarını yavaşlatmakta ve hücrelere kendilerini toparlamaları için zaman kazandırmaktadır, 6.Serbest oksijen radikallerini temizlemektedir, 7.Ksantin oksidazı ve invitro koşullarda lipit peroksidasyonunu inhibe etmektedir, 8.Güçlü bir anti-enflamatuardır, 9.Quersetin aldoz redüktaz enziminin (diabetik katarakt oluşumuna sebep verir) güçlü bir inhibitörüdür, 10.Đdrar kesesi tümörlerini azaltmaktadır, 11.Meme, lösemi, kolon, ovaryum, mide, akciğer, andometrial kanserlerine karşı anti-kanserojen özelliğe sahiptir Kateşin: Kanserli dokuların gelişiminde ve büyümesinde etkin işlevi olan ürokinaz enzimini tutarak anti-kanserojenik bir etki göstererek kanseri önlemekte, kolesterolü düşürmektedir. Ayrıca antimikrobiyal bir madde olduğundan vücuda giren mikropları öldürme özelliğine de sahiptir [1,12,13,14,18] Antosiyanidinler: Kılcal damarları, serbest radikal saldırısından koruyarak onların kuvvetlenmesine hizmet ederken aynı zamanda sağlıklı bağ dokusu ve yeni kılcal damar oluşumuna da katkıda bulunmaktadır. Antosiyanidinler; platelet egregasyonu ve arteroskleroz (damar sertliği) riskini azaltmakta, bioflavanoidler gibi tüm vücutta normal bağ dokusu oluşumunu arttırmakta, retinadaki rodopsin (gözde bulunan reseptörlerdeki bir mor pigment (renk maddesi) olup, beyne ışık sinyallerinin iletilmesi ve retinanın aydınlık ve karanlığa adapte olması için gereklidir) üretimini hızlandırmakta ve genel olarak tüm vücuttaki kapiler olarak da bilinen kılcal damarlarını güçlendirmektedir [12,13,16,18] Proantosiyanidinler: Damarları korumakta, cildi genç ve sağlıklı tutmakta; eklem, kas ve damar duvarları için çok önemli olan destek bağ dokusunun iki krtik proteini kollojen ve elastinin güçlenmesine destek sağlamaktadır [4,12,23,24]. Kısacası; Enoant ın içinde bulunan polifenoller, flavonoidler ve mikro-elementler anti-bakteriyel, antivirütik, anti-kanserojen, P vitaminli ve antioksidan olmak üzere pek çok özellik sağlayarak stomatitis, paradonthosis, rhinits, sinüzit, pharyngitis, adenoidits, bronşit, emphysema, karaciğer hastalığı, bronşal astım, romatizma, hiper tansiyon, kronik kalp yetersizliği, arteriosclerosis, damar hastalıkları, eklem hastalıkları, şeker hastalığı, retinopathy, metabolizma bozukluğu, MELAS sendromu, kronik colitis, mide ve duodenum ülseri, avitaminosis ve oksidasyon azalması ve bağışıklık sistemi bozukluğuyla ilgili diğer patolojik hastalıkların tedavisinde ve engellenmesinde, beyin hücrelerinin korunmasında, yaşlanma prosedürünün yavaşlatılmasında, yorgunluğun azaltılmasında, uykuların iyileştirilmesinde sinir sistemi ve böbreklerin işlevlerinin pekiştirilmesinde, eklem yerlerinin kuvvetlenmesinde, fiziksel dayanıklılığın arttırılmasında ve özellikle kemoterapi sırasında kan değerlerinin arttırılmasında direk olarak kullanılmaktadır. 3. Enoant Ve Kemoterapi Kemoterapi ve Radyoterapi kanser tedavisinde kullanılan vücuda ciddi zarar veren ancak kanserde alternatifi olmayan tedavi şeklidir Kemoterapi ilaçları kanser hücrelerini hedef alırken normal hücrelere de zarar vermektedir. Kemoterapi tedavisi sırasında zarar gören hücrelerin başında; 1. Kemik iliği (Bu nedenle kan değerleri düşer) 2. Saç hücreleri (Saçlar dökülür) 3. Sindirim sitemi hücreleri gelmektedir. 67

4 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2007 (1) Enoant ve Sağlık Üzerine Etkileri Doktorların kemoterapi sırasında özellikle bitkisel ürün kullanmamalarının nedeni ise; Kullanılan ürünün (Isırgan, Aloe Vera...) kanser önleyici olurken karaciğer enzimlerini bozması, Normal hücreleri koruyan bir bitkisel tedavi iken kanserli hücreleri de koruması, Özellikle kemik iliğinin baskılanarak çalışmasının engellemesi vb gibi yan etkiler nedeniyle zaten zor olan kemoterapinin daha da içinden çıkılmaz bir hal almasını engellemek amacıyladır. Üzüm bu açıdan mükemmel bir meyvedir ve bu nedenledir ki hiçbir katkı maddesi bulunmayan, üzüm bileşenlerini içerisinde yoğun bir biçimde bulunduran ve alkol içermeyen siyah üzüm konsantresi olarak bilinen enoant kemoterapi sırasında tercih edilmektedir. Kemoterapi sırasında enoant kullanmanın avantajları; 1.Resveratrolü yoğun olarak içeren bir maddedir, 2.Siyah üzüm halk arasında kan yapıcı ve antioksidan aktivitesiyle karaciğeri koruyucu olarak bilinmektedir, 3.Siyah üzümün içeriğindeki etken maddeler vücutta birikmemekte, suyla parçalanıp atılmakta ve zehir (toksik) etkisi göstermemektedir. Bu nedenledir ki kanser hastalarının kemoterapisi sırasında, özellikle düşen kan değerlerini yükseltmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla ENOANT kullanılmaktadır [7,12,17]. 4. Üzüm Polifenolleri Đçeren Enoant Besin Konsantrasyonu Đle Benzerleri Arasındaki Fark Yabancı konsantrasyonlarda üzüm polifenollerinin sadece belirli bölümlerinin bulunması kuralı vardır. Mesela, Mega-pro ve Piknogenol de proanthocyanidlar, Enobagrin de anthocyanlar, veya Kholican da sadece resveratrol bulunmaktadır. Enoant besin konsantrasyonu ise Cabarnet-Sauvinion üzüm polifenollerinin flavonoid ve non-flavonoid olmak üzere tüm tayfını ve aynı zamanda Zn, Cu, Mn, Fe vb gibi mikro-elementler içermektedir. Ayrıca bahsedilmeye değer diğer bir nokta ise: diğer yabancı benzerleri toz halinde üzüm polifenolleri içeren kapsüller halinde kullanıcıya sunulmaktadır. Flavonoidler mide salgılarında zor eridikleri için, bu kapsüllerin yutulması polifenollerin insan organizması içerisindeki asimilasyonunu yavaşlatmaktadır. Đnsan vücudu üzümlerin kendisi yenmediği sürece tüm polifenolleri ememez (sadece üzüm çekirdeğinin ve zarının ufak bir parçası mide tarafından çözülebilir); enoant ise üzüm çekirdeği ve zarından elde edilmiş polifenolleri biyolojik olarak vücudun kabul edeceği formda içermektedir. Likit olarak bu konsantrasyonun ağızdan alıması polifenollerin üç saat içerisinde kana karışmasını garanti etmektedir [12]. 5. Enoantun Kullanım Miktarı Tavsiye edilen günlük kullanım dozu, kullanacak kişinin her 1 kilo ağırlığı için ml dir. Günlük doz günlük öğünlere göre eşit olarak bölünmelidir. Enoant 1:5 veya 1:10 oranında suyla karıştırılmalı ve yemekten hemen önce alınmalıdır [2, 9, 12]. Bir tatlı kaşığı ml Enoant içerebilir. Bir şişe Enoant (0.25 litre) günlük kullanım için yeterli olmaktadır. Genelde Enoant kullanımı (tedavi süresi) gün sürmektedir. Enoant ın başka ilaçlarla beraber kullanılması durumu mutlaka doktor ile paylaşılmalı ve sakıncalı olup olmadığı sorulmalıdır [2, 9, 12]. 6. Kaynaklar 1. Anonymous, Kansere Çare: Yeşil Çay. /kanser.html 68

5 Doyuran Yıldız, S. D. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2007 (1) Anonymous, 2003 a. Siyah Üzüm Mucizesi. &cid=23?p=dct1&catid=3&cid=23&month=7&year= Anonymous, 2003 b.uzun Ömrün Sırrı Zeytinyağı ve Şarapta. /aksam/2003/08/26/ saglik/saglikprn.2.html 4. Anonymous, 2003 c. Yaşlanmanın Etkileri Azaltılabilir. asp 5. Anonymous, 2004 a. Enoant Bileşimi Sonuç Raporu. Ankara Üniversitesi Bitki, Đlaç ve Bilimsel Araştırmalar Merkezi, Eskişehir. 6. Anonymous, 2004 b. Şarap Hakkında Bilmeniz Gereken Herşey yeme icme/haber/63/3773.php 7. Anonymous, 2005 a. Enoant. com/php/urun.php?id= Anonymous, 2005 b. Đthal Şaraplarımızda Kullanılan Üzüm Çeşitleri. default.asp?lng =0&id=66&page=news 9. Anonymous, 2005 c. Sağlık Üzümde Gizlidir. Sa%C4%9Fl%C4%B1k+%C3%BCz%C3%BCmde+gizlidir&func=makaleoku&mid= Anonymous, 2005 d. Siyah Üzüm Kan Yapar. http :// 11. Anonymous, 2005 e. Soframızdaki Đlaçlar. =detay &id= Anonymous, 2006 a. Enoant Anonymous, 2006 b. Fonksiyonel Gıda Katkı Maddelerine Örnekler. table.htm 14. Anonymous, 2006 c. Günde 4 Bardak Çay Kanseri Önlüyor Anonymous, 2006 d. Siyah Üzüm. news.org/tr/news/1655/siyah.uzum.html 16. Anonymous, 2006 e. Yaban Mersini Ekstresi Baş, M., Siyah Üzüm Kanser Dahil Her Derde Deva. com/modules.php?name=news&file=article&sid= Başer, K.H.C., Fonksiyonel Gıdalar ve Nutrasötikler. 14. Bitkisel Đlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler Mayıs, Eskişehir. 19. Doyuran, S.D., Karasakız ve Karalahna Üzüm Çeşitlerinden Elde Edilen Şaraplarda Resveratrol Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. 20. Hertog, M.G.L., Hollman, P.C.H., Potential Health Effects of the Dietary Flavonol Quercetin. Eur. J. Clin. Nutr., 50:

6 Teknolojik Araştırmalar : GTED 2007 (1) Enoant ve Sağlık Üzerine Etkileri 21. Larocca, L.M., Teofili, L., Leone G., et al., Antiproliferative Activity of Quercetin on Normal Bone Marrow and Leukaemic Progenitors. Br. J. Haematol; 79; Larocca, L.M., Teofili, L., Sica, S., et al., Quercetin Đnhibits the Growth of Leukemic Progenitors and Đnduces the Expression of Transforming Growth Factor-B1 in the Cells. Blood; 85; Müftüoğlu, O., Akıllı Besinler Cildi Gençleştiriyor Müftüoğlu, O., Sağlık Sörfü. =6&totalpows_dergigoster=15&sayi= Pereria, M.A., Grubbs, C.J., Barnes, L.H., et al., Effects of the Phytochemicals, Curcumin and Quercetin, Uponazoxymethane-induced Colon Cancer and 7,12-dimethylbenzy[a]anthraceneinduced Mammary Cancer in Rats. Carcinogenesis; 17; Scambia, G., Ranelleti, F.O., Panici, P.B., et al., Quercetin inhibits the Growth of a Multidrug-resistant Estrogenreceptor-negative MCF-7 Human Breast-cancer Cell Line Expressing Type II Estrogen-binding Sites. Cancer Chemother Pharmacol; 28; Scambia, G., Ranelleti, F.O., Panici, P.B., et al.,1992. Inhibitory Effect of Quercetin on Primary Ovarian and Endometrial Cancers and Synergistic Activity With Cisdiamminedichloroplatinum(II). Gynecol Oncology; 45; Singhal, R.L., Yeh, Y.A., Prajda, N., et al., Quercetin Down-regulates Signal Transduction in Human Breast Carcinoma Cells. Biochem Biophys REs Comm; 208; Yoldaş, F., Az Bilinen Bir Şifa Kaynağı Brokoli. &id=21 70