ULUSLARARASI BİRİMLER SİSTEMİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ULUSLARARASI BİRİMLER SİSTEMİ"

Ayla Ayhan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ULUSLARARASI BİRİMLER SİSTEMİ Uluslararası Birimler Sistemi (SI),başta endüstride gelişmiş ülkeler olmak üzere hemen hemen bütün dünya ülkelerince kabul edilmiş ya da kabul edilmek üzeredir. Bu birim değişikliğinin nedeni,si birimlerinin kullanımında getirdiği kolaylık ve yararları göz önüne alındığında kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.

2 Herhangi bir fiziksel büyüklük boyutları ile nitelenir. Boyutlara atanan büyüklükler birimlerle ifade edilir. Kütle m, uzunluk L, zaman t ve sıcaklık T gibi bazı temel boyutlar birincil veya esas boyutlar olarak seçilmişlerdir. Hız V, enerji E ve hacim V gibi bazı boyutlar ise ana boyutlar kullanılarak ifade edilir ve ikincil boyutlar veya türetilmiş boyutlar diye adlandırılır. Metrik SI sistemi: Değişik birimlerin kendi aralarında onlu sisteme göre düzenlendiği, basit ve mantıklı bir sistemdir. İngiliz sistemi: Birimler arasındaki ilişkiler düzenli bir yapıda değildir ve sistemdeki birimler birbirleri ile biraz keyfi olarak ilişkilendirilmiştir.

4 İş = Kuvvet Yol 1 J = 1 N m 1 cal = J 1 Btu = kj SI birim sistemindeki önekler bütün mühendislik dallarında kullanılır.

5 Dünyada 750 N ağırlığa sahip olan bir kişi ayda sadece 125 N gelir. Göreceli kuvvetin büyüklükleri (N) newtonun olduğu birimler, kilogramkuvvet (Kgf), ve (Lbf) librekuvvet. Bir birim kütlenin deniz seviyesindeki ağırlığı. W Ağırlık m kütle g Yerçekimi ivmesi

6 Bu sistem ile metrik sistemin kullanılmasında görülen sorunlar ve zorluklar giderilmiştir. Zira bu sistemin en büyük özelliği her fiziksel büyüklük için bir tek birimin tanımlanmış olmasıdır. Diğer önemli bir özelliği ise her fiziksel değer için tek ve iyi tanımlanmış simgelerin kullanılmasıdır. Bu şekilde farklı disiplinlerde aynı simgelerin farklı değerler için kullanılması sonucu görülen karışıklıklar giderilmiş olacaktır.

7 Örneğin, bu sistemde: Birim küvet, birim kütlenin birim ivme ile çarpımıdır. 1 Kg x 1m/s2 = 1N (Newton) Birim iş : birim kuvvetin, birim uzaklık ile çarpımına eşittir. 1N x 1m = 1J (Joule) Örneğin, kimi zaman, metrik sistemin bir türü olan cgs (centimeter-gram-second), kimi zaman da mks (metre - kilogram- second) kullanılmaktadır. Bazı konularda ise imperial (inch, pound vb.) birimleri kullanılmaktadır. Bu karmaşıklık kendi içerisinde çok değişik şekillerde gösterilebilmektedir. Örneğin : Kg/m2, gr/cm2, ton/m2, libre/ft2, ton/ft2, libre/inç2, vb. basınç birimleri olup değişik simgelerle gösterilebilmektedir.

8 SI birimlerinde ise basınç birimi paskal(newton/m2) olup Pa simgesi ile gösterilmektedir. Basınç kelimesi, SI birimleri kullanıldığında tüm kargaşalık ortadan kalkacak ve aklımıza tek birim, Paskal(Pa) gelecektir. SI Birimleri «Temel» ve «Türetilmiş» olmak üzere ikiye ayrılır.

9 TEMEL BİRİMLER Çizelge 1 Temel Birimler Büyüklük Adı Simgesi Uzunluk Metre m Kütle Kilogram Kg Zaman Saniye s Elektrik akımı Amper A Termodinamik sıcaklık Kelvin K Madde birimi Mole mol Işık şiddeti Kandela cd

10 TÜRETİLMİŞ BİRİMLER Temel Birimlerden yararlanılarak, sayısal çarpan kullanılmadan, matematiksel işlemlerle birleştirilerek «Türetilmiş SI Birimleri» elde edilmiştir

12 SI birimleri dışında kalan ancak önemli ve yaygın kullanımı olan bazı birimlerin SI birimleri ile birlikte kullanılabileceği kabul edilmiştir. SI Birimleri ile Kullanılabileceği Kabul Edilmiş Olan Birimler

13 DEĞİŞİK BİRİMLER İÇİN ÇEVİRİ FAKTÖRLERİ SI birimlerinin kullanımını ve diğer birimlerden SI ye geçişi kolaylaştırmak amacıyla belirli birimler için çevirme faktörleri vardır. Uzunluk SI birimlerinde «m» ile gösterilir

14 Değişik Uzunluk Birimlerinin SI Eşdeğerleri SI dışı birimler Inç Ayak Yarda Mil (Kara) Mil (Deniz) Angstrom Mil (10-3 inç) Mikron Simge in ft yo mi na-mi SI Eşdeğeri 25,4 mm = 0,0254 m 0,3048 m 0,9144 m 1,609 x103 m = 1,609 km 1,852x103 m = 1,852 km 1.0 x 10"l 0m = 0,1 n m 2.54x10"5 m = 25,4 u,m 1,0x10-«m

15 Kütle, SI birimlerinde kg ile ifade edilmektedir Kütle Birimleri Çeviri Faktörleri SI dışı birimler Libre kütle British Short ton (2000 Ibm) Ton (metrik) Gram Slug Kırat Greyn (grain) Ons (ounce) Simge Ibm t g gr Oz SI Eşdeğeri(kg) 0, , ,59 2x10" x ,83495x10-

16 Zaman Zaman, SI Birimlerinde saniye (s) olarak gösterilmesine karşın uygun olduğu durumlarda dakika, saat, gün (desimal ilişkiler olmamasına karşın) kullanılabilmektedir.

17 Kuvvet Kuvvet, SI birimlerinde F = m. A formülünden türetilmekte ve Newton (N) olarak isimlendirilmektedir. (1 Newton = 1 kgm/s2).

18 Kuvvet Birimleri Çeviri Faktörleri SI dışı birimler Libre kuvvet British ton-kuv. (2000 Ibf) Ton (metrik) (100 kg-f) Kilogram-kuvvet Din Simge Ib-f Kp g cm/s2 SI Eşdeğeri 4,448 Newton 9,807x103-9,807 kn N 105 N

19 Bazı durumlarda kuvvetin Newton ile ifadesi, küçük olması nedeniyle, zor olabilmektedir. Bu nedenle büyük kuvvetlerin ifadesi ön takılar ile yapılmaktadır. En çok kullanılan ön takılar kilo, mega ve giga olmaktadır..böylece kuvvet birimi kilonewton, kn, meganewton MN, ve giganewton, GN, olarak kullanılmaktadır. 1 kilonewton (kn) = 103 newton 1 meganewton (MN) = 106 newton = 103kN 1 figanewton (FN) = 108 newton = 10s kn = 102 MN 1 giganewton (GN) = 109 newton =10e kn = 103 MN

20 SI Birimleri Öntakıları Çarpan Öntakı Simge Çarpan Ontakı Simge exa peta tera giga mega kilo hekto deka E P T G M k h da ,0-ıs desi santi mili mikro nano piko femto atto d c m t* n P f a

21 Basınç Basınç, SI Birimlerinde Paskal ile tanımlanmış olup 1 (N/m2) ye eşittir. Paskal değerinin çok küçük olması nedeniyle kimi zaman paskal yerine bar (= 105 paskal) kullanılmaktadır. Ancak paskal bir SI birimi olarak daha önce anlatılan avantajları nedeniyle öntakılar ile kullanılmaktadır

22 Basınç Birimleri Çeviri Faktörleri SI dışı birimler Simge SI Eşdeğeri (Pa = N/m2) Atmosfer (standard) Atmosfer (kg/cm 2 ) Bar Milibar (10" 3 bar) Din/cm 2 Ayak su sütunu Inç su sütunu Inç cıva sütunu Metre su sütunu Milimetre su sütunu Metrik ton-f/m 2 Libre/inç 2 (ib-f/inç 2 ) Kip/inç 2 Libre-f/ft 2 atm at bar mbar dyn/cm 2 ft. H 2 0 in. H 2 0 in. Hg m, H 2 0 mm. H 2 0 t/m 2 psi ksi lbf/ft 2 1,0133x10 5 Pa ( kpa) x10 4 Pa (98,067 kpa) 1x105 Pa (100 kpa) 1x102 Pa 1x1O" 1 Pa x10 s Pa 2,4908x10 2 Pa 3,3864x10 3 Pa 9,8064x1O 3 Pa 9,8064 Pa 9,8064x1O 3 Pa 6,8950x10 3 Pa 6,8950x10 6 Pa 47,88 Pa

23 Alan Alan SI birimlerinde metrekare (m 2 ) ile gösterilir Alan birimleri için çeviri faktörleri SI dışı birimler Eykır (acre) Ar (dam 2 ) Barn Dönüm Ayak kare Hektar İnç kare Yarda kare Simge a b ft 2 ha in 2 yd 2 SI Eşdeğeri (ırv) 4,0469x1O 3 1,00x10 2 1,00x10" 28 9,21x1ü 2 9,2903x1O" 2 1,0x10* 6,4516x10" 4 8,3613x10" 1

24 Hacim Hacım, SI birimlerinde (m 3 ) olup değişik birimler için çeviri faktörleri SI dışı birimler Simge SI Eşdeğeri (ırv) Ayak küb İnç küb Galon (ABD sıvı) İng. galonu Litre Varil (42 gal) Yarda küb ft 3 in 3 gal gal, UK l bbl yd 3 2,8317x10~ 2 1,6387x10~ 5 3,7854x1O" 3 4,5461x10" 3 1.0x10" X X10 "1

Benzer belgeler

BÖLÜM 7. BİRİM SİSTEMLERİ VE BİRİM DÖNÜŞÜMLERİ

BÖLÜM 7. BİRİM SİSTEMLERİ VE BİRİM DÖNÜŞÜMLERİ 7.1. Birim Sistemleri Genel Kimya, Akışkanlar Mekaniği, Termodinamik, Reaksiyon Mühendisliği gibi birçok temel ve mühendislik derslerinde karşılaşılan problemlerde,