KIDEM TAZMİNATI HAKKIMIZA SAHİP ÇIKIYORUZ

Transkript

1 KIDEM TAZMİNATI HAKKIMIZA SAHİP ÇIKIYORUZ NEDEN KALDIRMAK İSTİYORLAR, BİZ NE İSTİYORUZ? TÜRKİYE KOMÜNİST PARTİSİ İŞÇİ DAYANIŞMA MERKEZİ, EYLÜL 2011

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1- KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASININ GEÇMİŞİ VE MEVCUT DURUM 2- KIDEM TAZMİNATINDA PATRONLAR VE AKP NİN HEDEFİ NEDİR? A- Hükümetin ajandasında neler var? 3- KIDEM TAZMİNATI HAKKINA NEDEN SALDIRIYORLAR? A-Tazminat miktarı çok yüksek bulunuyor B- Patronlar Türkiye de emek piyasasının katı olduğunu hangi verilere dayandırıyor? C- Emek piyasası katı olduğundan mı kayıtdışı çalışma artar? 4- ÖRNEK GÖSTERİLEN ÜLKE ABD DEN İŞÇİLERE AİT VERİLER 5- BAZI AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİ DE GÖZETİLEREK KIDEM TAZMİNATI KARŞILAŞTIRMASI a) Avusturya b) Belçika c) Danimarka d) Finlandiya e) Fransa f) Almanya g) Yunanistan h)hollanda ı) Portekiz k) İsviçre 6- KIDEM TAZMİNATI FONU NEDİR? A- Dünyada kıdem tazminatı fonu uygulamaları a) İtalya b) Avusturya c) Japonya d) Brezilya 7- SONUÇ OLARAK 8- İŞÇİLERİN TALEPLERİ Ek1- Seçilmiş bazı OECD ülkelerinde, OECD istihdam koruma endeksi (katıdan esnek ülkeye) kıdem tazminatına esas alınacak süre, ihbar süresi, işsizlik sigortası, aile yardımı, işverenin haksız nedenle feshi durumunda işçinin alacakları karşılaştırılmıştır.

3 GİRİŞ Kıdem tazminatı, ister bankada çalışan bir mühendis ister metal fabrikasında çalışan bir çelikhane işçisi olsun bir yıldan uzun çalışmasının karşılığı olan bir haktır. Ancak bugün bu hak tehdit edilmekte, 61. hükümet tarafından yok edilmek istenmektedir. Yok etme işini kolaylaştırmak için ise, bugün çalışanlara uygulanmayacağı, yeni çalışmaya başlayanlara uygulanacağı ifade edilmektedir. Bu söylem, geçmişte yeni uygulamaların neredeyse tamamı için kullanıldı. İşçi ve emekçilerin mücadelesini zayıflatmaktan başka hiçbir işe de yaramadı. Kıdem tazminatı hakkımıza sahip çıkmalıyız. Biz sahip çıkmazsak, sermaye iktidarı bizim haklarımıza neden sahip çıksın? Kıdem tazminatı hakkının gasp edilmesine karşı yürütülecek mücadele, patronların ve onların temsilcilerinden siyasi ve ideolojik olarak bağımsız olmak zorundadır. Bugün, kıdem tazminatının gasp edilerek piyasalaştırılması düşünülmektedir. Kıdem tazminatının fona devredilmesi ile başka ülke örneklerinde de görüldüğü gibi, primler yalnızca devletin belirlediği fonda değil, piyasadaki herhangi bir fonda birikmesi mümkün hale gelecek, fonda biriken işçilerin parası iktidar ve sermayenin istekleri doğrultusunda kullanılacaktır. Nihai olarak kapitalizm, işçilerin kendi alınterinden alacağı küçücük bir miktarı da piyasa tanrısının ellerine vermeyi istemektedir. Ülkemizde son çıkan fon tasarılarında henüz bu aşamadan söz edilmese bile, fon yönetiminin bu ilişkiyi belirleyeceği açıktır. Kıdem tazminatı fonu patronlar ve hükümet için yeni bir kaynak ve olanak anlamına gelecektir. Tüm işçi ve emekçiler kıdem tazminatı hakkına sahip çıkmalıdır. Kıdem tazminatı hakkının genişletilmesi ve daha fazlası için mücadele etmedikçe elimizdekini de koruyamayacağımız ortadadır. Biz, sözümüzü söylemezsek, patronlar ve siyasi iktidarın açık yalanları ile tüm toplumu etkileme gücü katlanarak artmaktadır. Elinizdeki rapor, kıdem tazminatına yapılan saldırıyı değerlendirmekte, patron cephesindeki saldırının görünen ve görünmeyen nedenlerini ortaya koymakta ve diğer ülke uygulamaları hakkında bilgi vermektedir. Kıdem tazminatı hakkı, sosyal korumalar güçlendirilmeden, işsizlik ödeneğinden ve aile yardımından ayrı ele alınamaz. Bu ilişki kurulmalı ve mutlaka işçinin korunması temel alınmalıdır. Kıdem tazminatı patronların sözde mağduriyeti üzerinden değerlendirilemez. Bu raporda da yer verdiğimiz gibi, söz konusu olan yalnızca kıdem tazminatı hakkının kaybı olmayacak, yapılacak düzenleme ile İş Yasası daha da esnekleştirilecek ve işçiler bugün olduğundan daha fazla sömürülecektir. TKP, tüm işçileri, emekçileri ve işçiden yana olan kurum ve kuruluşları işçilerin hakkına yapılan saldırıya karşı mücadele etmeye çağırmaktadır. Türkiye Komünist Partisi İşçi Dayanışma Merkezi Eylül 2011

4 1- KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASININ GEÇMİŞİ VE MEVCUT DURUM Kıdem Tazminatı Türkiye de 1937 yılından bu yana uygulanmaktadır. 12 Eylül e kadar, 1950, 1952, 1967, 1971, 1975 yıllarında kimi değişikliklere tabi tutulmuş ve bu değişiklikler genelde kıdem tazminatı hakkının kapsam ve düzeyini geliştiren düzenlemeler olmuştur. Kıdem tazminatı fonu konusu ise ilk kez 1954 yılında, 2. Çalışma Meclisi nde gündeme gelmiştir yılından sonra kıdem tazminatına üst sınır getirilmiştir yılında 1475 sayılı İş Kanunu önemli ölçüde değiştirilmiş, yeni 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiştir. Yeni iş kanununda kıdem tazminatı için fon kavramı tanımlanmıştır. Kıdem tazminatını belirleyen maddeye Kıdem Tazminatı için bir Kıdem tazminatı fonu kurulur ifadesi eklenmiş; ancak geçici bir madde ile fonun kuruluş ve işleyişini belirleyecek bir yasal düzenleme gerçekleşinceye kadar kıdem tazminatının yasadaki mevcut haliyle devam edeceği belirtilmiştir. Mevcut haliyle kıdem tazminatı hakkının kullanımı şu şekildedir: 1- Kıdem tazminatı hakkı 4857 sayılı İş Kanunu na tabi olarak sigortalı çalışanları (özel sektörde ya da kamuda işçi olarak), 854 sayılı Deniz İş Kanunu ile 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun a göre hizmet akdine dayalı olarak çalışan işçileri kapsamaktadır. 2- Kıdem tazminatını hak edebilmek için aynı işyerinde bir yılı doldurmak gereklidir. 3- Kıdem tazminatı, a. İşçinin iş sözleşmesinin feshinin, İş Kanunu nun 25.maddesine göre (işçinin kusurlu davranışlarını düzenleyen madde) olmadığı durumda, b. İşçi emekliliği hak ettiği durumda, c. Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması durumunda, d. Kadın işçinin evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılması durumunda, e. İşçinin çalışma koşullarında patrondan kaynaklı esaslı değişiklik meydana geldiğinde, kendi isteği ile işten ayrılması durumunda, f. 15 yıl sigortalılık süresini dolduran ve 3600 gün prim ödeyenler, g. İş akdi devam ederken işçinin vefatı durumunda alınabilmektedir. 4- Kıdem tazminatı her yıl için 30 günlük brüt giydirilmiş ücret tutarında net olarak ödenir. Bir yılın üzerinde tam yılı tamamlamayan süreler oransal olarak eklenir. İşçinin brüt (sigorta primi, işsizlik sigortası primi vb. tüm kesintiler dahil) ve giydirilmiş (yol parası, yemek parası, ikramiye, yakacak yardımı, giyim yardımı vb.parasal karşılığı olan her türlü düzenli ek ödemelerin oransal olarak eklenmesi ile) ücreti üzerinden ödeme yapılır. 5- Kıdem tazminatı üzerinden binde 6,6 damga vergisi kesintisi dışında başka bir kesinti yapılmamaktadır. 2- KIDEM TAZMİNATINDA PATRONLAR VE AKP NİN HEDEFİ NEDİR? Patronlara ve siyasi iktidara göre, emek piyasasındaki katılık emek maliyetini yükseltmekte ve işçilerin işine son vermeyi güçleştirmektedir. Bu durumda da; patronların yatırım ve iş yaratma hevesinin kırıldığı ifade edilmektedir. Emekçilerin işinin korunması, çalışma süresi, ücret gibi konularda patronlara göre emekçilerin sahip olduğu yüksek standartlar dan vazgeçilmesi gerekmektedir. Emekçilerin haklarını koruyan katılıkların esnekleştirilerek yasalaştırılmasıyla ortadan kaldırılması hedeflenmekte, bu yolla da işletmelerin güvenle yatırım yapabileceği, istihdamla birlikte verimliliğin de yükseleceği sonucuna ulaşılmaktadır. Esnekleştirme ile işsizliğin azalacağı iddia edilmektedir. OECD verilerine göre, çalışma kuralları esnek düzenlenmiş ekonomilerde işsiz kalan bireylerin iş bulma süreleri kısalmaktadır. ABD de işsiz kalanların yüzde 44 ü bir aydan kısa sürede iş bulurken, Türkiye de ise bir aydan önce iş bulanların oranı sıfıra yakındır. Patronlar ve AKP bu verilere bakarak işsiz kalma süresinin azalmasını işçilerin ellerindeki haklarından alınması konusuna bağlamaktadır. İşsizlik esnek mevzuata sahip ABD de de katı olduğu iddia edilen Türkiye de de yüksektir. İşsizliğin nedeni esneklik değil, iş alanları yaratılmamasıdır. Türkiye ekonomisinin, uluslararası piyasalarda rekabet ettiği ülkeler esneklik süreçleri ile uyum sağlarken, katı, ayrıntılı ve standart düzenlemelerle dolu bir çalışma mevzuatı ile arzu edilen başarıyı elde etmesinin olanaksızlığına işaret edilmekte, buradan çıkışın tek koşulunun işçilerin daha fazla sömürülmesi, başka bir deyişle çalışma yaşamının esnekleştirilmesi olduğu sermaye örgütleri tarafından ifade edilmektedir.

5 Kıdem tazminatına saldırının temel hedefi, kıdem tazminatının büyük ölçüde tasfiye edilmesidir. Çıkarmayı düşündükleri yeni yasa ile kurulacak bir fona devredilmesi öngörülmektedir. Fon ile hem tazminat miktarı düşürülecek, hem yararlanma koşulları zorlaştırılacak, hem de kıdem tazminatının iş güvencesi anlamında üstlendiği rol ortadan kaldırılacaktır. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin son tasarı, istihdam paketinin 2008 yılı başlarında gündeme gelen ilk hali içinde yer aldı. Daha sonra istihdam paketi kapsamından çıkartılan tasarı, önceki yıllarda çıkan tasarılara göre işçiler açısından daha dezavantajlı hükümler içeriyor. Önceki yıllarda gündeme gelen tasarılarda, fonun yönetiminin bir emeklilik şirketine devri öngörülmemekte; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın önerisi üzerine atanacak bir temsilcilinin başkanlığında, en fazla işvereni temsil eden işveren konfederasyonundan 2 ve en fazla işçiyi temsil eden işçi konfedarasyonundan 1 üyeden oluşan 4 kişilik bir Fon Yönetim Kurulu nun oluşturulacağı düzenlemesine yer verilmekteydi. Yönetimde işçilerin azınlıkta olması ve alınacak kararların yanlı olacağı gerekçesi ile eleştiri konusu yapılmıştı yılı tasarısında ise çok daha geri bir düzenleme karşımıza çıkmakta, fon yönetimi özel sektörün denetimine bırakılmaktadır. Son tasarıda ise kesintilerin oranın yüzde kaç olacağı belirtilmemiştir. Daha öncesi tasarılarda yüzde 3 oranında kesinti öngörülmekteydi. Bu orana göre, patronun her bir işçi için bir yılda yatıracağı toplam prim miktarı, işçinin aylık ücretinin yüzde 36 sına denk gelmektedir. Mevcut duruma göre işçinin yıllık kaybı üçte iki oranında olacaktır. Bugünkü uygulamada patronlar kıdem tazminatı için aylık yüzde 7 ile 8 arasındaki bir primi yatırmaları koşulunda tazminat miktarında bir değişiklik olmayacaktır. A- Hükümetin ajandasında neler var? İşçilerin haklarına saldırı niteliği taşıyan hükümet programında AKP, ayrıntılı bir biçimde istihdam alanında yapacağı düzenlemelere yer verdi. 61. hükümet programında kıdem tazminatı, hak değil sorun olarak belirlenmiş ve aşağıdaki maddelerde belirtildiği şekliyle programda yer almıştır. İstihdamın artırılması ve kayıt dışılığın azaltılması amacıyla güvenceli esneklik anlayışı ve işi değil insanı koruma ilkesi çerçevesinde işgücü piyasasının katılıklarının giderilerek başta genç, kadın ve vasıfsız işgücü olmak üzere işsizlere nitelik kazandırarak işe giriş kolaylaştırılacaktır. Kıdem tazminatı sorunu kazanılmış hakları koruyan ve bütün işçilerin kıdem tazminatlarını garanti altına alan bir fon teşkil etmek suretiyle, sosyal taraflarla istişare içinde çözülecektir. Kıdem tazminatı hakkındaki bu iki maddeye ek olarak, 61. hükümet programında Ulusal İstihdam Stratejisi nin kararlıkla uygulanacağı ifade edilmektedir. Ulusal İstihdam Stratejisinde ise kıdem tazminatı konusunda yapılacak düzenlemeye ayrıntılı bir biçimde yer verilmiştir. Belgedeki haliyle düzenlemenin şu şekilde yapılacağı ifade edilmiştir: İstihdam üzerindeki mali yükleri azaltacak, işletmelerdeki finansal öngörülebilirliği artıracak ve işgücü hareketliliğini hızlandıracak kıdem tazminatı reformu yapılacaktır. Tüm işçilerin erişebileceği, bireysel hesaba dayalı, mali açıdan sürdürülebilir bir Kıdem tazminatı fonu kurulacaktır. Kıdem tazminatı uygulaması kazanılmış hak kaybına neden olmayacaktır. Kıdem tazminatı fonu gelirleri işveren tarafından yatırılacak olan primlerden oluşacaktır. Prim oranları belirlenirken işverenin mevcut kıdem tazminatı yükü artırılmayacaktır. Kıdem tazminatı fonuna işverenin ödeyeceği prime geçici olarak İşsizlik Sigorta Fonu ndan katkı yapılacaktır. En az 10 yıl kıdemi olan işçilere, işsiz kaldıkları dönemde kıdem tazminatı hesabından kısmen para çekme hakkı verilecek, hesapta kalan bakiye ise emeklilikte ödenecektir. Bir yıllık çalışma karşılığında verilen kıdem tazminatı miktarı, uzun vadede OECD ortalamasına çekilecektir. Bu maddeler, 20 yıllık kıdeme sahip işçinin altı aylık tazminat alacağı iddiasını yanlışlayan ve bu ifadeye hiçbir taslakta/çalışmada yer vermediklerini söyleyen 61. hükümetin bakanlarını yalanlamaktadır. Bakanların iddia ettiklerinin aksine, maddede yer alan OECD ortalaması, 20 yıl çalışan bir işçi için 6.2 aydır. 3- KIDEM TAZMİNATI HAKKINA NEDEN SALDIRIYORLAR? Kıdem tazminatı, ülkemizde işçilerin elinde kalan birkaç haktan biridir. Sermaye ve sözcüsü AKP hükümeti kıdem tazminatını ortadan kaldırmak istiyor. Patronlar, ceplerinden işçi için para çıkmamasını ya da en az ne kadar çıkacağının hesabını yaparken, hükümet ise kıdem tazminatını piyasalaştırmak istiyor. Bir anlamda piyasa tanrısı kıdem tazminatına da elini atıyor. Sosyal korumaların yasalarda dahi silikleştiği ülkemizde, işçiler için önemli olan kıdem tazminatı hakkının piyasalaştırılması için diğer ülkelerdeki uygulamalar örnek veriliyor. Kıdem tazminatı hakkı üzerinde yapılacak değişiklikler işçilerin talepleri sonucunda değildir. Patronların talepleri doğrultusunda tazminat konusunda değişiklik yapmak istiyorlar. Kıdem tazminatı,

6 patronlara işçiye karşı ek sorumluluk yüklediği için istenmemektedir. Aşağıda, patronların kıdem tazminatı hakkına saldırısının gerekçeleri sıralanmıştır. A- Tazminat miktarı çok yüksek bulunuyor Patronlar, kıdem tazminatını kaldırmaya yönelik saldırıyı iş imkanı yaratma iddiası ile gerekçelendiriyor. İş imkanları yaratabilmenin ön koşulu olarak da işçilerin hemen hemen hiçbir hakkının yer almadığı esnekleştirme politikaları öne sürülüyor. Kıdem tazminatına saldırı aynı zamanda esnekleştirme politikaları ile paralel yürütülüyor. Bir yandan iş bulma, işini koruma, insanca yaşama yetecek ücretle çalışma olanakları azaldıkça diğer yandan işsizlik, emeklik gibi aktif çalışma hayatında olunmayan dönemde insanca yaşamı temin etmeye yönelik işsizlik ödenekleri, emeklilik maaşı ve kıdem tazminatı hakları tırpanlanıyor. Kıdem tazminatı miktarını sınırlayan en önemli etmenlerden biri, baz alınan ücrete uygulanan tavan uygulaması. Tavan 2011 ikinci yarı için 2.731,85 TL olarak belirlendi. Bu ücretin üzerinde de ücret alınsa kıdem tazminatı için geçerli ücret, belirlenen tavan ücret oluyor. ILO nun kıdem tazminatına ilişkin verileri ülkeleri yıl başına baz alınan ücret-gün sayısı ile karşılaştırmakta buna göre Türkiye yıl başına 30 gün ücretle oldukça iyi bir kıdem tazminatı uygulamasına sahip gibi görünse de, hem gerekli kıdeme sahip işçi sayısı kayıt dışılık, sendikasızlaştırma ve esnekleştirme politikalarına paralel olarak daralmakta hem de kıdem koşulunu hak edenlerin elde edeceği gelir tavan uygulaması ile sınırlandırılmaktadır. 20 yıllık hizmet süresine sahip bir işçi için OECD ortalaması, maaşın 6,2 katı ve üst orta gelir grubu ülkeleri ortalaması 9,8 katıdır. Türkiye de ise bu süre 20 ay gibi görünmekte, ancak tavan nedeniyle belirtilen sınırlara dahi yaklaşılamamaktadır. Aşağıdaki karşılaştırma kıdem tazminatı tutarının büyüklüğünü karşılaştırmak için daha elverişli bir değerlendirme sunmaktadır. 1 Yukarıdaki grafiğe göre, 40 yaşında, 10 yıl çalışmış euro maaşlı bir işçinin olası en yüksek kıdem tazminatı İspanya da 37,500 Euro civarındayken Türkiye de Euro olarak hesaplanmaktadır. Hali hazırda kıdem tazminatı almaya hak kazananların sayısı istihdam uygulamaları ile daralırken kıdem için baz alınan tutar da düşürülerek işçilerin kazanılmış haklarına yapılacak önemli bir saldırı söz konusudur. Saldırının işsizliği azaltma iddiası ile yapılması ise arsızlıktır. Çünkü amaçlanan birim iş gücü maliyetinin düşürülmesidir. Bu kâr hanesi büyürken işsizlerin/emeklilerin yoksullaşması anlamına gelecektir. 1 Yrd. Doç Dr. ALP Limoncuoğlu, Karşılaştırmalı Hukukta Kıdem Tazminatı Uygulamaları raporu

7 B- Patronlar Türkiye de emek piyasasının katı olduğunu hangi verilere dayandırıyor? Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), OECD nin İstihdam Koruma Endeksi (Employment Protection Index) verilerini baz alarak, Türkiye nin emek piyasası katılığı konusunda OECD ülkeleri arasında ilk sırada olduğunu savunuyor. Başka bir deyişle, istihdamın korunmasının istihdam yaratılmasının önünde engel olarak görüldüğünü ifade ediyor. Emekçilerin iş güvencesine sahip olması, patronların işçileri kafalarına göre işten çıkarmalarını engelleyen yasal düzenlemeler anlamına geliyor ve bu durum da patronların hiç hoşuna gitmiyor. Bunu da katılık unsuru olarak ifade ediyorlar. OECD nin bu endeksinin hesaplanmasında kullanılan yöntem şöyle: Araştırmanın yapıldığı ülkelerde sırasıyla, Kalıcı işçilerin bireysel işten çıkarılmalarına yönelik kısıtlamalar, Geçici istihdam biçimlerine yönelik düzenlemeler, Toplu işten çıkarmaları mümkün kılan koşullar için ayrı ayrı endekslemeler yapılıyor. Bahsedilen konularda kısıtlama düzeyini ölçmek için 0 ile 6 arası birer endeks puanı veriliyor. Başka bir deyişle, bu konulardan birinde tam bir kısıtlama varsa o konunun endeksi 6, tam bir serbestlik söz konusuysa 0 olarak belirleniyor. Bunların ağırlıklı ortalaması alınarak OECD İstihdam Koruma Endeksi hesaplanıyor. Kaynak: OECD Indicators of Employment Protection, İşte bu hesaplamaya göre, Türkiye, geçici istihdam biçimlerine yönelik yasal düzenlemelerin eksikliği konusunda birinci, bireysel işten çıkarılmalara yönelik kısıtlamalar konusunda 40 ülke arasında on dördüncü, toplu işten çıkarmalar için gerekli koşullar ın eksikliği konusunda ise yirmi sekizinci sırada yer alıyor. Bu başlıklar arasında en yüksek ağırlığa sahip olanı geçici istihdam biçimlerine yönelik düzenlemelerin eksikliği olduğu için OECD ye göre, Türkiye genel anlamıyla İstihdam Koruma Endeksi nde 3,46 puanla birinci sıraya yerleşiyor. Başka bir deyişle, Türkiye de işgücü piyasası esas itibariyle geçici istihdam biçimleri nin yeterince uygulanamaması nedeniyle katı sayılıyor. Kısaca patronlar, işçileri zaten istedikleri gibi işten çıkarıp, işe alırken daha fazlasını istiyor. Geçici istihdam

8 biçimlerinin yaygınlık kazanması istemek yasal mevzuatta işçilerin haklarının taşeron işçiler ile eşitlenmesidir. Patron örgütlerinin ve AKP nin öne çıkardığı, katılık uygulamasında yanıltıcı olan çok önemli bir nokta var: Bu endeksin uygulamayı, yani pratikte var olanı değil, yalnızca o ülkelerin yasal mevzuat ında yer alan düzenlemeleri esas alması. Dolayısıyla TİSK in ve genel olarak patronların emek piyasasının katılığına kanıt olarak gösterdikleri tablo, gerçekte var olmayan bir tablodur. Patronlar ve AKP hükümeti, kıdem tazminatının fona devredilmesini savunurken en fazla zaten işçilerin ancak yüzde 13 ü işten çıkarılınca kıdem tazminatı alıyor, biz tamamının kıdem tazminatı hakkından yararlanmasını sağlayacağız diyor. Bunu utanmadan söyleyenler, yani işçilerin i hakkının göz göre göre ihlal edilmesinin hesabını sormak yerine yasaları patronların yarattığı hukuk dışı fiili duruma uyarlamaya çalışanlar, yasal düzenlemelerin katılığından şikayet ediyorlar. Hükümet ise patronların gerekçelerinin tamamını doğru kabul ediyor. Kaldı ki, bugün Türkiye de yasal düzenlemelerde yeri tam olarak oturtulmuş olmasa bile, geçici istihdam biçimleri fazlasıyla uygulanıyor. Bunlara örnek olarak mevsimlik tarım işçileri, inşaat işçileri, çağrı merkezi çalışanları, taşeron şirketlere bağlı olarak istihdam edilen özel güvenlik, temizlik elemanları, hatta sağlık personeli bile sayılabilir. Türkiye İstatistik Kurumu Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçları da yasal düzenlemeleri eksik olan geçici istihdamın hızla yaygınlaşmaya devam ettiğini gösteriyor döneminde işsizlerin işsiz kalma nedenlerine göre dağılımına bakıldığında, geçici işte çalışıp işin bitmesi nedeniyle işsiz kalanların oranının yüzde 24,3 ten yüzde 29,6 ya yükseldiği görülüyor. Benzer şekilde, ülkemizde özellikle kriz dönemlerinde sıklıkla görülen toplu işten çıkarmalara direnç, sözde çok katı olan yasal düzenlemeler nedeniyle değil, ancak işçilerin örgütlü mücadelesinden gelmektedir. Emek piyasasının katılığında söz eden patronlar, işletmenin veriminin düşmesi ve rekabet edebilirliğinin azalmasını da yasal düzenlemelerin katılığına bağlıyor yılında yaşanan ekonomik krizin etkilerini bahane ederek binlerce işçinin işine son veren, ücretleri düşüren, işçileri esnek çalışma saatlerine razı eden patronlar, verimlilik artırıcı olduğunu ifade ettikleri bu saldırı politikaları sayesinde krize rağmen kâr patlaması yaşadı. Katı mevzuat nedeniyle kriz dönemlerinde büyük zarara uğradığını iddia eden bazı büyük şirketlerin kriz yılı olan 2009 da elde ettikleri kârlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Şirket Sektör 2009 yılı kârı (Milyon TL) Garanti Bankası Bankacılık Akbank Bankacılık Turkcell Telekomünikasyon Yapı Kredi Bankacılık Tüpraş Petrokimya 811 Phillip Morris - Sabancı Tütün Ürünleri 674 Finansbank Bankacılık 554 Ford Otosan Otomotiv 456 Tofaş Otomotiv 360 Aygaz Petrokimya 315 Arçelik Beyaz Eşya - Elektronik 258 BSH Ev Aletleri Beyaz Eşya - Elektronik 233 Coca-Cola Cola Gıda 210 Koza Altın Madencilik 156 Aselsan Elektronik 185 Oyak Renault Otomotiv 185 Ülker Gıda 137 Kaynak: İstanbul Sanayi Odası, Türkiye nin En Büyük 500 Sanayi Kuruluşu verileri ve şirketlerin açıkladıkları finansal tablolardan derlenmiştir. Aynı zamanda Türkiye 2010 yılında dünyada en hızlı büyüyen altıncı büyük ekonomisi oldu ve AKP, 2023 yılında Türkiye nin 500 milyar dolar ihracatla dünyanın en büyük ekonomileri arasına gireceğini iddia ediyor. Bu olası büyümenin daha fazla emek sömürüsüyle sağlanacağı açıktır. Türkiye, AKP politikaları ile 2023 yılı hedeflerine patronların servetlerinin güvence altına alınmasını önceleyerek ve buna bağlı olarak işçilerin köleleştirilmesi ve geleceksizleştirilmesi ile ilerliyor.

9 C- Emek piyasası katı olduğu için mi kayıtdışı çalışma artar? Dünya Bankası ve OECD tarafından hazırlanan istihdama ilişkin raporlarda, istihdam koruma mevzuatının katı olduğu ülkelerde esnekliğin arttırılması, vergi, sosyal sigorta ve çalışma mevzuatında patronlara yönelik yaptırımların esnekleştirilmesi gerektiğine yer verilmektedir. Bu yönelimden hareket eden patronlar ve hükümet, bazı işletmelerin kıdem tazminatı konusundaki yasa maddelerini uygulamamasının işçiler arasında adaletsizlik yarattığını ifade ederken, patronların ödemesi gereken ve açıkça yük olduğu ifade edilen kıdem tazminatının işsizlik sigortası ile birlikte ele alınmasını talep etmektedir. Ancak, açık ki en başta işçilerin kıdem tazminatına hak kazanmak için sosyal güvenlik sistemine dahil olması gerekmektedir. Türkiye de çalışanların ise yaklaşık yarısı Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre (Tüik: %42) kayıt dışı çalışmaktadır. İş yasasına tabi olmayan ve sosyal güvenlik sisteminin dışında çalışan işçiler için kıdem tazminatı almak mümkün değildir. Patronların kayıt dışı işçi çalıştırmaya ilişkin nedenleri arasında; istihdamı koruma mevzuatı, izin verilen sözleşme türleri, çalışanların ekonomik nedenlerle hangi koşullarda işten çıkarılabileceği, kıdem tazminatı ve işten çıkarma ön bildirimi şartları, toplu işten çıkarma kuralları ve fazlalık nedeniyle işten çıkarma prosedürleri sayılmaktadır. Bu düzenlemelerin işe alma ve işten çıkarma süreçlerini karmaşıklaştırdığı, söz konusu süreçlerin maliyetleri yükselttiği ifade edilmektedir. İstihdam esnekliğinin, iktisadi dalgalanmalara karşı, işletmeleri zayıflatması halinde, patronlar istihdam koruma mevzuatından kaçınmak amacıyla kayıt dışı istihdam yoluna başvurabileceklerini ifade etmekte 2 ve bu tarz çalışmaya hükümetler tarafından göz yumulmaktadır. Bir yandan da,oecd 2010 raporunda kayıtlı sektörün geliştirilmesinin katılığı daha da artıracağını iddia etmekte, hükümete kayıt dışı ile mücadele etmenin çalışanların kayıt altına alınması olmadığını raporlamaktadır. 3 Kayıt dışı çalışmadan en büyük zararı şüphesiz işçiler görmektedir. Kayıtdışı istihdamın köyden kente göç olgusu, yüksek işsizlik oranı, gizli işsizlik, işgücüne katılma oranı, reel ücretler, gelir dağılımdaki adaletsizlik ve yoksulluk, yasal düzenlemelerin caydırıcı olmaması ve denetimsizlik, örgütlenme özgürlüğünün önündeki engeller gibi pek çok nedenle birlikte ele alınmadan çözümlenmesi mümkün değildir. Üstelik kayıtdışılık kapitalizmin yarattığı bir durumdur ve kapitalist üretim biçimi bundan da beslenmektedir. Dolayısıyla tüm bu olguları görmezden gelenler, emeğini sömürdüğü işçiyi çalıştırdığını ilgili kurumlara bildirmeyerek kendi sebebiyet verdiği durumdan ekonomik kriz fırsatçılığı ile birlikte şimdi de kıdem tazminatının sınırlanması ve mümkünse ortadan kaldırılması doğrultusunda çaba göstermektedir. Bürokratik prosedürlerin kayıtdışı istihdamla ilgisi bulunmamaktadır. Kaldı ki; iddia edildiği gibi uzun süren ve kağıt yükü gerektiren prosedürler söz konusu değildir. İşe alırken internet üzerinden yapılan bildirimle işe giriş bildirgesi gönderilebilmekte ve sigorta prim ödemeleri gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca ekonomik kriz nedeniyle devletten yardım almak için kayıtlı çalıştırdığı işçiyi bu dönemde kayıt dışına çıkarıp fazla saatlerle çalıştırmaya devam eden, trilyonluk villada otururken işçisinin kıdem tazminatını vermemek için şirketin içini boşaltıp ortadan kaybolan patronların durumunun izah edilmesi gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki, patronların kıdem tazminatını yük olarak görmesinin sorumlusu işçi sınıfı değildir. Patron kârlılığını korumak ve arttırmak istediğinden kayıt dışı istihdam dahil bir çok yasaya aykırı uygulamaya yönelmektedir. Patrondan kaynaklanan ve onun yarattığı sorunlar için işçiye ait haklardan kesintiye gidilmesinin tek açıklaması, işçi haklarına yönelik düşmanlık olmaktadır. Dünya Bankası ve OECD gibi kuruluşlar tarafından hazırlanan raporlarla ve son dönem yoğunlaşarak TÜSİAD, TOBB gibi patron örgütlerince dillendirilen kıdem tazminatının patronu kayıtdışı istihdama yönelttiği, istihdamın üzerinde yük oluşturduğu yönündeki görüşler patron cephesinden işçi sınıfına yöneltilmiş, güncelliğini hiç yitirmemiş saldırıdır. 4- ÖRNEK GÖSTERİLEN ÜLKE ABD DE İŞÇİLERİN ÇALIŞMA YAŞAMI Esneklik işçilerin haklarında çok önemli kayıplar ve yoksulluk anlamına geliyor. Esnekliğin işçileri kurtaracak önemli bir uygulama olarak sunulması ise burjuvazinin ideolojik saldırısını süsleme gayretinden başka bir anlam taşımıyor. Tüm dünyada esneklik konusunda örnek gösterilen ülke olan ABD de işçilerin çalışma koşulları ve emek piyasasına ait veriler, esnekliğin hiç de işçilerin yararına olmadığını ifade ederken, bütün düğümleri çözdüğü iddia edilen esnekliğin işçiler için dertlere çare olmadığı anlaşılıyor. Esneklik, kriz dönemlerinde işçilerin iş kaybetmemesi anlamına geleceğini iddia edenleri aşağıdaki tablodaki veriler 2 Dünya Bankası-Türkiye Ülke Ekonomik Raporu Kayıt Dışılık: Nedenler, Sonuçlar, Politikalar 2 Mart 2010 Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomik Yönetim Birimi Avrupa ve Orta Asya Bölgesi 3 sayfa 6

10 yalanlıyor. Örnek gösterilen, yapılan çalışmalarda en katı ülke Türkiye iken en esnek mevzuata sahip ülke ABD de işsizlik oranı kriz döneminde yüzde 10 lara çıkıyor. Türkiye de ise aynı dönemde işsizlik yüzde 14 lere yükseliyor. ABD de mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı, 2001 Temmuz 2011 Temmuz Kaynak: Ayrıca esneklik uygulamaları ABD de işçi sınıfını her konuda bölen özellikler getiriyor. Irk, etnisite ve cinsiyete göre işsizlik oranları da değişiyor. Bugün katı olduğu iddia edilen ülkemizde olduğu gibi kadınlar ABD de de işsiz nüfusun çoğunluğunu oluşturuyor. İşsizlik, siyah ve Afro-Amerikan işçiler ile hispanik veya Latin Amerikalı işçiler arasında diğer kategorilerin neredeyse iki katı. Tablo: Irk, etnisite ve cinsiyete göre işsizlik (16 yaş ve üzeri) Temmuz 2011 Kadın Erkek İşsiz sayısı (Bin) İşsizlik Oranı (%) İşsiz sayısı (Bin) İşsizlik Oranı (%) Toplam , ,2 Beyaz , ,1 Siyah veya Afro-Ameri Amerikan , ,8 Asyalı 258 7, ,8 Hispanik veya Latin Amerikalı , ,4 Kaynak: İşçiler arasındaki bölünme ücretlerini de belirliyor. En düşük ücretleri, işsizlik oranının en yüksek olduğu etnik kökenli işçiler alıyor.

11 Tablo: Irk, etnisite ve cinsiyete göre tam-zamanlı, ücretli ve maaşı işçiler arasında medyan haftalık kazanç farklılıkları, 2011 Irk, Hispanik ya da Latin Aylık medyan İşçi sayısı (Bin) etnik köken ve cinsiyet kazanç (Dolar) Beyaz Erkek Kadın Siyah veya Afro-Amerikan Amerikan Erkek Kadın Asyalı Erkek Kadın Hispanik ve Latin Amerikalı Erkek Kadın Kaynak: ftp://ftp.bls.gov/pub/special.requests/lf/aat37.txt ABD işçi sınıfı esneklik uygulamaları nedeniyle, eyaletlere göre değişen ücretler alıyor. Elbette, bu eyaletlerde de ücretler cinsiyete, etnik kökene vb kriterlerle belirleniyor. Örneğin, kadın işçilerin aylık kazancının erkeklerin aylık kazancına oranı yüzde 69 ile 91 arasında değişiyor 4. Ülkemizde de tartışılan bölgesel asgari ücret uygulanırsa, ABD deki durum dikkate alınırsa, mücadele edilmediği koşullarda benzer bir tablo ortaya çıkacaktır. 4- BAZI AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE İŞSİZLİK SİGORTASI VE İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİ DE GÖZETİLEREK KIDEM TAZMİNATI KARŞILAŞTIRMASI RMASI Kıdem tazminatı fonu yeniden gündeme getirilirken, gerek hükümet, gerekse sermaye, Türkiye de kıdem tazminatlarının diğer ülkelere oranla çok yüksek olduğunu vurgulamaktadır. Oysa pek çok Avrupa Birliği ülkesinde ülkemizdekine yakın oranlarda kıdem tazminatı ödemesi yapılmasının yanı sıra, kıdem tazminatının tek başına karşılaştırılması, bu tazminatın iş güvencesi ve işsizlik sigortası anlamında taşıdığı rolü görmezden gelmek olacaktır. Pek çok ülkede kıdem tazminatı ödenmemekte, ancak sosyal güvenlik sisteminde yapılmış olan düzenlemelerle, kapsamlı işsizlik sigortası ve işsizlik yardımı uygulamaları ile iş güvencesine ilişkin yapılmış işçi lehine düzenlemelerle birlikte değerlendirildiğinde, bu durum aleyhte bir sonuç yaratmamaktadır. Ek 1 de verilen tablo, OECD nin katılık sıralamasına göre bazı ülkeler seçilerek kıdem tazminatı, sosyal yardımlar, işsizlik sigortası vb verileri derlenerek hazırlanmıştır. Aşağıda seçilmiş bazı ülkeler, kıdem tazminatı, işsizlik sigortası ve işe iade koşulları açısından incelenmektedir. İş güvencesine ilişkin kapsamlı ve toplu veriler 1999 yılına ait olduğu ve konuya ilişkin tüm mevzuatın incelenmesi bu çalışmanın kapsamını aşacağı için, iş güvencesine ilişkin olarak yalnızca işe iade ve tazminat koşulları ele alınmıştır. Tek tek ülke değerlendirmesine geçmeden önce, aşağıdaki ülkeleri genel olarak kesen birkaç ortak değerlendirmeye yer vermekte yarar var: Ele alınan ülkelerin tamamında mevzuata ek olarak toplu sözleşmelerle ve mahkeme kararları ile yerleşiklik kazanmış işçi lehine çeşitli uygulamalar olduğu unutulmamalıdır. Raporda yer alan ülke verilerine bakıldığında, genel bir değerlendirme olarak, kıdem tazminatının Türkiye de pek çok ülkeye oranla yüksek olduğu söylenebilir. Ancak ülkelerin genel durumu incelendiğinde, kıdem tazminatının olmadığı ya da çok düşük olduğu ülkelerde, işsizlik sigortası, işsizlik yardımı, iş güvencesi gibi başlıklarda yapılan düzenlemeler sonucunda, Türkiye dekinden çok daha kurallı ve işçi lehine bir çalışma yaşamı düzenlemesi olduğu da görülmektedir. Dolayısıyla bugün sermaye ve AKP nin iddia ettiğinin aksi bir tablo ortaya çıkmakta; iş güvencesinin ve işsizlik fonu uygulamalarının işçiyi korumaktan çok uzak olduğu olduğu ülkemizde, yüksek denilen mevcut kıdem tazminatı düzeyi ile dahi bahsedilen ülkelerin seviyesinin çok altında kalınmaktadır. 4

12 a) AVUSTURYA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 2 Hafta 2 Hafta 2 Hafta BEYAZ YAKA 6 Hafta 2 Ay 4 Ay İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe iade ya da tazminat arasında seçim yapılabiliyor. İşçi haksız işten çıkartıldığında tazminat hakkı var. Bu tazminat işten çıkartıldığı tarih ile mahkemenin karar verdiği süre arasındaki zamanın tamamına eşit bir miktar. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) AVUSTURYA 6 3 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: Ücretli çalışanlar. Finansman: İşçi ve patron prim öder, devlet açıkları kapatır. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Son 12 ay içinde en az 28 hafta prim ödemiş olmak, iş bulma bürosuna kayıtlı olmak, çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak. İşsizlik sigortasından yararlanmak için, işçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmiş olması gerekiyor. İşsizlik sigortasından alınacak ödenek, net kazancın yüzde 55 i olarak belirlenmiş durumda ve 20 haftaya kadar yararlanılabiliyor. Bu süre belirli koşulların sağlanması (yaşa ve sigortalılık süresine bağlı olarak) durumunda 52 haftaya kadar uzatılabiliyor. Aile bakmakla yükümlü olunan her bağımlı kişiye ilişkin ek ödeme de yapılıyor. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi prim ödemiyor, patron ve devlet finanse ediyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Belirli gelir düzeyinin altında ücret alanlar yararlanıyor. Ödemeler çocuk sayısına ve çocukların yaşına göre değişmekle birlikte, önemli miktarda ödeme yapılıyor. Örneğin, yaş arası 3 çocuğu olan bir aile, birinci çocuk için ayda 152 Euro, ikinci çocuk için ayda 165 Euro ve üçüncü çocuk için ayda 178 Euro olmak üzere ayda toplam 500 Euro gibi bir ek ödemeden yararlanabiliyor. Çocuğun engelli olması durumunda ödemeler artıyor. Yararlanılabilen bir başka sosyal hak da çocuk bakım ödeneği. 30 aylığa kadarki çocuklar için günde 14,53 Euro olan çocuk bakım ödeneği, belirli koşullarda oldukça artıyor. b) BELÇİKA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 35 Gün 35 Gün 112 Gün BEYAZ YAKA 3 Ay 3 Ay 15 Ay 0 0 0

13 İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe iade yok. İşten çıkartmada asgari tazminat ihbar süresinin ücretine eşit. Beyaz yakalı işçilerde ek tazminat hakimin takdirinde, mavi yakalılarda ise 6 aylık ücret tutarında ek tazminat belirlenmiş durumda. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) BELÇİKA 14 0 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: İstihdam edilenler ve ilk kez iş arayanların da yararlanması mümkün. Burs alan öğrenciler, ev çalışanları, engelliler ve bazı başka gruplar da belirli koşullarda yararlanabiliyor. Finansman: İşçi ve patron prim ödüyor, devlet açıkları kapatıyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: 36 yaşından gençler için, en az 312 gün kapsamda olmak veya başvuru öncesinde 18 ay içinde çalışmış olmak gerekiyor yaş arası için, son 27 ayın 468 gününde ve 50 yaşın üzerindekiler için son 36 ayın 624 gününde kapsam içinde bulunmak gerekiyor. Ayrıca iş bulma bürosuna kayıtlı olmak, çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak ve kendi isteği dışında işsiz kalmış olmak da yararlanma şartları arasında yer alıyor. Alınacak ödenek, günlük kazanca göre hesaplanıyor ve aile durumuna ve işsizlik süresine göre değişiyor. Brüt ücretin yüzde 60 ı civarında bir ödeme yapılıyor. İş Arama Yardımı: 30 yaşından gençler ve işsizlik ödeneği almayı sağlayacak koşullara sahip olmayanların yararlandığı iş arama yardımı için, iş bulma bürosuna kayıtlı olma şartı da aranıyor. Yaşa ve bakmakla yükümlü olunan kişi sayısına bağlı olarak değişim göstermekle birlikte, örneğin yaş arasındakiler ortalama 438 Euro alırken, 21 yaş üzerindekiler için 726 Euro olarak belirlenen bir ödeme söz konusu. Bakmakla yükümlü olunan kişi sayısına göre bu miktar artış gösteriyor. Emeklilik Öncesi Katkı: 60 yaş üzerindekilerden, kadınlarda 26 yıl, erkeklerde 30 yıl kıdemli olanlara emekli aylığı öncesinde çeşitli ödemeler yapılıyor. Son brüt ücretin yüzde 60 ı düzeyindeki işsizlik ödeneği ile, net kazancı arasındaki farkın yüzde 50 si tutarındaki bu ödeme, emeklilik yaşına kadar devam ediyor. Yaşlı İşsizler Katkısı: 50 yaş üzerinde en az 20 yıl kıdemli ve son 12 aydır işsiz olanlara, aile durumuna göre son kazancının yüzde 60 ı düzeyinde bir ödeme yapılmaktadır. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi prim ödememekte, tüm finansman patron tarafından sağlanmaktadır. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Aylıklıların çocuklarını kapsayan bu uygulama normalde 18 yaş altı çocuklar için geçerli olmakla birlikte, öğrenci, çırak veya iş arayan çocuklar için 25 yaşına kadar uzatılmaktadır. Ödemeler birinci çocuk için 83 Euro, ikinci çocuk için 154 Euro, üçüncü ve sonraki her çocuk için 230 Euro olarak belirlenmiştir. Bazı koşullarda ek ödemeler de vardır. c) DANİMARKA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 3 Hafta 8 Hafta 10 Hafta BEYAZ YAKA 3 Ay 4 Ay 6 Ay Ay

14 İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ 1981 yılında ana sözleşme ile işe iade kararı mavi yakalı işçiler için mümkün hale geldi; ancak mahkemeler nadir olarak bu kararı veriyor. Mavi yakalı işçiler için tazminat uzun süreli hizmetlerde 52 hafta ile sınırlı, ortalama tazminat ise 10,5 hafta. Danimarka İşçi Sendikaları Konfederasyonu nun verilerine göre, beyaz yakalı işçiler için tazminat, yaşa ve kıdeme göre değişiyor; ancak hem mavi yakada, hem de beyaz yakada artış gösterme eğiliminde. Beyaz yakalılarda en üst düzey ödeme 15 yıldan kıdemli ve 30 yaşından büyükler için 6 aylık ücret tutarında. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) DANİMARKA 9 1 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: yaş arası istihdam edilenler, 18 aylık mesleki eğitimi tamamlayanlar ve bazı ek çalışma biçimlerine göre çalışanlar kapsam içinde. Yararlanmak için sendikaların gönüllü olarak kurduğu onaylı işsizlik fonlarının üyesi olmak gerekiyor. Finansman: Fona göre değişmekle birlikte, işçi, bazı fonlarda patron prim ödüyor, devlet sübvanse ediyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Son üç yıl içinde 52 hafta çalışmış olanlardan, işten çıkartılmadan önceki son 12 ay fona üye olanlar yararlanabiliyor. Çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak ve işçinin haklı nedenle feshi de yararlanma şartları arasında yer alıyor. Uygun iş teklifini reddedince ödenek kesiliyor. Son 12 haftanın ortalama kazancının yüzde 90 ı oranında bir ödeme yapılıyor; ancak tavan uygulaması mevcut. 4 yıla kadar, haftanın 5 günü üzerinden ödeme yapılıyor. Kısmi Süreli İşsizlik Yardımı: Son üç yıl içinde 34 hafta sigortalı çalışanlardan, işten çıkartılmadan önceki son 12 ay fona üye olanların yararlanabildiği bu düzenlemede, işsizlik ödeneğinin en fazla yüzde 66,7 si oranında ödeme yapılıyor. Ayrıca sistemde isteğe bağlı erken emeklilik uygulaması vardır ve bu durumda sendikaların fonlarından katkı sağlanır. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödemiyor, tamamı devlet tarafından finanse ediliyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Danimarka vatandaşları, ülkede 1 yıl ya da daha uzun süre yaşayan yabancılar (karşılıklı sosyal güvenlik anlaşması varsa) ve mültecileri kapsayan bu uygulamada, 18 yaşından küçük çocuklar için ödeme yapılıyor. Yıllık temel yardım miktarı, çocuk sayısına göre değişiyor. d) FİNLANDİYA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 14 Gün 1 Ay 6 Ay BEYAZ YAKA 14 Gün 1 Ay 6 Ay İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe iade yok. Tazminat 3 ile 24 ay arası olarak belirlenmiş. İşsiz kalınacak sürenin tahmini, yaşanacak ücret kaybı, çalışılan süre ve patronun kusurlu olma derecesi tazminatın miktarının belirlenmesinde önem taşıyor. En yüksek tazminat büyük adaletsizlik durumlarında ödeniyor.

15 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) FİNLANDİYA 14 0 İŞSİZLİK Temel İşsizlik Ödeneği: Kapsam: yaş arası, gelir getirici bir işte çalışanlar kapsam içinde. Finansman: İşçi ve patron prim ödemez, tüm finansman devlet tarafından karşılanır. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Son 28 ayın en az 43 haftası çalışmış olmak gerekiyor. Çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak ve işçinin haklı nedenle feshi de yararlanma şartları arasında yer alıyor. Uygun işi reddettiği durumda ödenek kesilmektedir. Günlük 25,63 Euro ödeme yapılmakta ve bu miktar çocuk sayısına göre değişerek artmaktadır. Yeniden İşe Başlatma Programı: Üretime bağlı veya ekonomik sebeplerle işten ayrılmadan önceki en az 3 yıl boyunca çalışmış olmak, iş bulma bürosunda kayıtlı ve en az 10 ay işsizlik fonuna üye olmak gerekiyor. Günlük ücretle, günlük temel işsizlik ödeneği arasındaki farkın yüzde 65 i oranında bir ödeme yapılmaktadır. Kazançla Bağlantılı İşsizlik Ödeneği: Bu fonlara üyelik gönüllülük esasına bağlı ve en az 10 ay fona üyelik gerekiyor. Ücrete göre değişen miktarda ödeme yapılmaktadır. Ödemeler, çalışma ve fonda geçirdiği zamana göre de değişim göstermektedir. İşsizlik Yardımı: İlk kez iş arayanlar ve işsizlik ödeneği alma süresini doldurmuş olanlara yönelik bir ödenek olan işsizlik yardımından, 24 veya daha küçük yaşta olanlardan mesleki eğitimini tamamlamış, uygun bir iş teklifini geri çevirmemiş, aktif olarak iş arayan gençler de yararlanabiliyor. Aile büyüklüğü ve ailenin toplam gelirine göre değişen oranda bir ödeme yapılan işsizlik yardımında süre sınırlaması yok. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödemiyor, tamamı devlet tarafından finanse ediliyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Çocuklu tüm ailelerin yararlanabildiği aile yardımında, 17 yaş altı çocuklar için ödeme yapılıyor. Tek çocuk için 1200 Euro ödeniyor. Çocuk sayısına göre artan ödemelere göre örneğin 3 çocuk için Euro ödeme yapılıyor. Ayrıca küçük çocuklar için evde bakım yardımından da yararlanılabiliyor. e) FRANSA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 1 Ay 2 Ay 2 Ay 0 0,8 Ay 6,7 Ay BEYAZ YAKA 1 Ay 2 Ay 2 Ay 0 0,8 Ay 6,7 Ay İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe iade yalnızca ayrımcılığa uğramış işçiler için geçerli. 11 den fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde en az iki yıl kıdemli işçiler, altı aylık asgari kıdem tazminatına ek bir tazminattan da yararlanmaktadır. Bu koşulların sağlanmaması durumunda ise, hakim, işçinin uğradığı kayba göre bir tazminata hükmeder. Bu tazminatın asgari bir düzeyi yoktur. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) FRANSA 16 0

16 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: İstihdam edilenler, çıraklar, ev işçileri, çocuk bakıcıları ve devlet memurları dışındaki bazı kamu görevlilerini kapsıyor. Finansman: İşçi ve patronun ödediği primlerden oluşmaktadır. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: 60 yaşından gençler ya da yaş arası olanlardan tam emeklilik aylığına hak kazanamamış olanlar işsizlik ödeneğinden yararlanabilmektedir. Çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak, bir iş bulma bürosuna kayıtlı olmak ve işsizliğin sigortalının kendinden kaynaklanmayan sebeplerle gerçekleşmiş olması da yararlanma şartları arasında yer alıyor. İşsizlik ödeneği, işçinin son 12 aylık kazancının günlük ortalamasının yüzde 57,4 ü ile yüzde 75 i arasında, tavanı aşmamak koşuluyla, değişen bir miktar olarak belirleniyor. Prim ödeme süresine bağlı olarak 24 aya kadar işsizlik ödeneğinden yararlanılabiliyor. Bu süre 50 yaş üzerindeki işçiler için 36 aya kadar uzatılabiliyor. Emeklilik Öncesi Katkı: 55 yaş üstündekiler belirli koşulları yerine getirebildikleri takdirde yararlanabildikleri bu ödenek, son 12 aylık ücretin yüzde 65 i olarak belirleniyor. Ayrıca ölüm yardımı, taşınanlara yönelik ek ödemeler ve bazı başka başlıklarda ek ödemeler de mevzuatta yer alıyor. İşsizlik Yardımı: Finansmanının tamamen devlet tarafından sağlandığı işsizlik yardımından, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi dolan; ancak uzun süre işsiz kalanlar yararlanmaktadır. Pek çok farklı işsizlik yardımı türünün olduğu Fransa da temel işsizlik yardımı Dayanışma Ödeneği dir. Son 10 yılın en az 5 yılında çalışmış olanlardan, artık işsizlik ödeneği alabilir durumda olmayan ve iş bulma bürosuna kayıtlı olanların yararlanabildiği bu ödenek, aylık gelire göre değişiyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanamayan yabancıların yararlanabildiği bir ödenek, asgari gelire sahip olan ve sosyal sigortalar ve diğer sosyal yardımlardan da yararlanamayanlara yönelik ödenek ve bazı başka ödemeler de mevzuatta yer alıyor. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi prim ödemiyor, patron ve hükümet finanse ediyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: 20 yaşın altında en az iki çocuğu olanların yararlanabildiği aile ödeneğinde, pek çok farklı başlıkta ödeme yapılmaktadır. Temel aile yardımı, iki çocuk için aylık 123,92 Euro, üç çocuk için aylık 282,70 Euro, 4 çocuk için aylık 441,486 Euro olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak, genç çocuk yardımı, hasta çocuk yardımı, engelli çocuk yardımı, tek ebeveynli çocuk yardımı, yeni okul yılı yardımı, taşınma yardımı gibi pek çok başlıkta ek ödemeler söz konusudur. f) ALMANYA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 4 Hafta 1 Ay 7 Ay BEYAZ YAKA 4 Hafta 1 Ay 7 Ay 0,4 Ay 2 Ay 10 Ay İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe iade mümkün olmakla birlikte, ilgili işçi bunu nadiren seçmektedir. Kıdeme bağlı olarak 12 aya kadar (50 yaşın altındaysa ve kıdemi 15 yıldan fazlaysa 15 ay; 55 yaşından büyükse ve kıdemi 20 yıldan fazlaysa 18 ay) tazminat alınabilmektedir. Tazminatı mahkeme sürecinde işçi ya da patron istemelidir; istihdamın devamının taraflardan biri için mantıksız olması gerekmektedir. Bazı durumlarda, bildirim süresinin sona erdiği tarih ile mahkemenin sonuçlandığı tarih arasında hak edilen ücretlerin de karşılanması gerekmektedir.

17 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) ALMANYA 18 1,5 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği (Sosyal Sigorta): Kapsam: İstihdam edilenler, çıraklar, ev işçilerin ve stajyerler kapsam içindedir. Finansman: İşçi, patron ve devlet tarafından finanse edilmektedir. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için, son 2 yılda en az 12 ay çalışmış olmak, iş bulma bürosuna kayıtlı olmak ve aktif olarak iş arıyor olmak gerekmektedir. Net kazancın yüzde 67 si düzeyinde belirlenen ödenekten, 6 ayla 24 ay arası bir süre boyunca yararlanılabiliyor. Bu süre, yaşa ve çalışma süresine bağlı olarak değişiyor. Kısa Süreli İş Ödeneği: Kısa süreli çalışanlar için olan bu düzenlemeden, işyerindeki ekonomik yeniden yapılanma nedeniyle çalışma saatlerini kaybedenler yararlanmaktadır. Ödenek miktarı, işçinin mevcut ücreti ile eski ücreti arasındaki farkın yüzde 67 si olarak belirlenmiştir ve 12 aya kadar ödeme yapılmaktadır. İşsizlik Ödeneği (Sosyal Yardım): Finansmanı tamamen devlet tarafından sağlanan bu düzenlemeden, 15 yaşından emekliliğe kadar, çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olan tüm iş arayanlar yararlanabiliyor; ancak başka bir sosyal yardımdan yararlanılmıyor olması gerekiyor. Çalışmaya devam ederken, daha uygun bir iş arayanlar da kapsama girmektedir. İşsizlik yardımının miktarı aile durumuna göre, ayda 287 Euro, 323 Euro veya 359 Euro olarak belirlenmektedir. Süre kısıtlaması yoktur. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödemiyor, devlet finanse ediyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Çocuklu aileler ve yetimlerin yararlandığı aile yardımında, 18 yaş altı (öğrenci ise 25 yaş altı) çocuklar için ödeme yapılıyor. Ödemeler, birinci ve ikinci çocuk için ayda 184 Euro, üçüncü çocuk için ayda 190 Euro, sonraki her çocuk için ise ayda 215 Euro olarak belirlenmiştir. Belirli gelir grubunun altında olan ve 25 yaş altı çocuk sahibi olan ailelere ayrıca çocuk yardımı da vardır. Ayrıca pek çok ek ödeme de mevcuttur. g) YUNANİSTAN İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA gün 15 gün 4 ay BEYAZ YAKA 30 gün 3 ay 16 ay 15 gün 1,5 ay 8 ay İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşe son verme bildirimi ile mahkeme kararı arasındaki süreye ilişkin tazminat ile birlikte işe iade kararlarına sıkça rastlanmaktadır. Kıdem tazminatının istendiği durumlarda işe iade uygulanmaz. Tazminat, normal kıdem tazminatı ve ayrıca işten çıkartılma ile davanın sonuçlanması arasındaki kazançlara eşit bir tutardır. İçtihat hukukuna göre, patronun meşru çıkarlarının haklı kılmadığı herhangi bir işe son verme durumu, haksız fesih kabul edilmektedir ve hükümsüzdür. Haksız fesih hükümsüz kabul edildiğinde, iş sözleşmesi kesintisiz devam etmiş sayılmaktadır (dolayısıyla, yargının işe iade kararı vermesine gerek yoktur) ve patron aradaki dönemin (yani iş sözleşmesinin feshinin hükümsüz kılındığı tarihten sonraki dönemin) tamamı için hak edilen ücreti işçiye ödemekle yükümlüdür.

18 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) YUNANİSTAN 16 0 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: Sanayi, ticaret ve benzeri sektörlerde istihdam edilenler ve yaş arası hiç çalışmamış olan gençler. Bazı sektörler için farklı düzenlemeler mevcuttur. Finansman: İşçi ve patron prim ödüyor, devlet sübvanse ediyor. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için son 14 ay içinde, son 2 ay hariç, 125 gün prim ödemiş; son 2 yıl içinde, son 2 ay hariç 200 gün prim ödemiş olmak gerekmektedir. Çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak, bir iş bulma bürosuna kayıtlı olmak da yararlanma koşulları arasındadır yaş arası hiç çalışmamış gençler de ödenekten yararlanmaktadır. Mavi yakalılar için günlük ücretin yüzde 40 ı ve beyaz yakalılar için aylık ücretin yüzde 50 si düzeyinde belirlenen işsizlik ödeneğinin süresi yaşa ve prim ödeme gün sayısına göre değişmekle birlikte, en fazla 12 ay süresince ödenmektedir. Günlük ödemenin asgari tutarı 12,45 Euro dur yaş arası gençlere 5 ay süresince ödenir. Çocuk sayısına göre ek ödemeler mümkündür. Özel İşsizlik Ödeneği: İşsizlik ödeneği almak için gerekli koşulları sağlamayan ya da artık işsizlik ödeneğinden yararlanamayan, belirli bir gelir düzeyinin altındakileri kapsamaktadır. Günlük 16,72 Euro olarak belirlenen ödenek, en az 13 gün süresince ödenir ve sigortalının bakmakla yükümlü olduğu her bağımlı kişi için yüzde 10 oranında ilave yapılmaktadır. Özel Mevsimlik Yardım: Mevsimlik işlerde çalışan işçilere yıllık olarak ödenmekte ve işin cinsine göre değişmektedir. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödemekte, hükümet sübvanse etmektedir. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Sanayi, ticaret ve benzeri sektörlerde istihdam edilenler kapsam içindedir. 18 yaşından küçük (öğrenci ise 22, engelliyse yaş sınırı yok), evli olmayan çocuğu olan ailelerin yararlandığı aile yardımında, belirli koşulların sağlanması durumunda bir çocuk için ayda 8,22 Euro, iki çocuk için 24,65 Euro ödenmekte, çocuk sayısına göre ödeme miktarı artmaktadır. h) HOLLANDA İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI PES YOLUYLA SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ (*) MAHKEME YOLUYLA SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ (**) İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 1 AY 1 Ay 3 AY AY 18 AY (*) PES Yoluyla Sözleşmenin Sona Ermesi Termination via PES: Özel sektör patronu, iş sözleşmesini bitirmek istediğinde ve işçi ile patron sözleşmenin bitişi konusunda anlaşma sağlayamadığında, patronun Çalışma ve Gelir Merkezi nden, işçiyi işten çıkartabilmek için izin istemesi gerekiyor. Eğer işten çıkartma için yeterince güçlü nedenler bulunmuyorsa, işten çıkartmaya izin verilmiyor. Buna rağmen patronun işten çıkartması durumunda, işçi, yasal yollardan işten çıkartılmanın geçerliliğine itiraz edebiliyor. (**) Mahkeme Yoluyla Sözleşmenin Sona Ermesi Termination via Court: İşçi ve patronun iş sözleşmesini önemli nedenle sonlandırmak istemesi üzerine, doğrudan mahkemeye de başvurmak mümkün. Bu yöntem, ilkine göre daha kısa sürmekle birlikte, daha pahalı. Vakaların yarısında mahkemeler kullanılıyor. Mahkeme sürecinin daha pahalı olmasının en önemli nedeni, kıdem tazminatı ve haksız fesih durumundaki tazminatların, birinci alternative göre çok yüksek oluşu.

19 İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ İşçiler için işe iade nadir olarak mümkündür. PES Yoluyla Sözleşmenin Sona Erdirilmesi durumunda, işçi haksız yere işten çıkartmaya ilişkin dava açabilir. Eğer mahkeme, feshin haksız nedenle olduğuna karar verirse, genellikle kıdem tazminatından Çalışma ve Gelir Merkezi ndeki işlemler sürerken ödenen ücreti ve ihbar süresinin ücretini keserek bir maddi tazminata hükmeder. Mahkeme Yoluyla Sözleşmenin Sona Ermesi durumunda ise, son araştırmalara göre ortalama 7 aylık tazminata hükmedilmektedir. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) HOLLANDA 7 1 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: Tüm istihdam edilenler. Finansman: İşçi ve patron prim ödüyor, devlet katkısı yok. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Mevcut ücrette azalma ve haftalık çalışma saatlerinde en az 5 saatlik bir azalma olanlar yararlanabiliyor. Çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak, bir iş bulma bürosuna kayıtlı olmak da yararlanma koşulları yer alıyor. Ayrıca sigortalının, uygun işi reddetmemesi gerekiyor. Mevzuatta farklı ödenek biçimleri tanımlanmış: Ücrete Bağlı Ödeme: İşçinin, ilk üç aylık ödemeyi hak edebilmesi için son 36 haftanın en az 26 haftasında prim ödemiş olması gerekiyor. Prim ödeme gün sayısı, çalışılan süre ve sigortalı olarak geçirdiği süreye bağlı olarak, 38 aya kadar devam eden bir ödeme söz konusu. İlk iki ay, son 12 aylık ücretin ortalamasının yüzde 75 i, üçüncü ay yüzde 70 i oranında belirlenen ödemeler, üçüncü aydan sonra çalışmış olduğu her yıl için bir aylık ücret tutarında 38 aya kadar devam edebiliyor. Takip Eden Ödemeler: İşten çıkartıldığında 57 yaş 6 aydan daha ileri yaşta olanların yararlanabildiği bu düzenlemede, yasal asgari ücretin yüzde 70 i düzeyinde bir ödeme yapılır ve işçi 65 yaşına gelene dek bu uygulamadan yararlanabilir. İlave Yardım: Asgari düzeyin altında bir meblağ alanlara yönelik ilave yardım yapılması söz konusudur. Ailenin durumuna göre değişen miktarda ödeme yapılır. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödememekte, hükümet tamamını karşılamaktadır. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Bir veya daha fazla çocuğu olanlar yararlanmaktadır. Ödemeler yılın her bir çeyreği için ve her çocuk için ayrı ayrı yapılmaktadır. Yaşa göre değişmekle birlikte her çocuk için bir çeyrekte ortalama 260 Euro civarında ödeme yapılmaktadır. Engelli Çocuk Bakım Yardımı: Engelli çocuğu olanlara ayda 211,45 Euro destek verilmektedir. Çocuk Bütçesi Yardımı: 18 yaş altı çocuğu olanlara, ailenin gelirine ve aile yapısına göre değişen miktarda aylık ödeme yapılmaktadır. I) PORTEKİZ İHBAR SÜRESİ VE KIDEM TAZMİNATI İHBAR SÜRESİ KIDEM TAZMİNATI 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl 9 Ay 4 Yıl 20 Yıl MAVİ YAKA 15 gün 30 gün 75 gün 3 ay 4 ay 20 ay BEYAZ YAKA 15 gün 30 gün 75 gün 3 ay 4 ay 20 ay

20 İŞVERENİN HAKSIZ NEDENLE FESHİ Kuralsız işten çıkartmada işe iade mümkün değildir. İşçi yalnızca çalıştığı her yıl için 7,5 ile 22,5 gün arasında bir tazminat alır. Uygulamada genellikle her yıl için 15 günlük tazminata hükmedilmektedir. Kanunsuz işten çıkartmada ise işe iade mümkündür; ancak 9 ve daha az işçi çalıştıran işletmelerde ya da yönetim düzeyinde çalışan işçiler için, patron, mahkemeye, işe iadeyi reddetme yönünde bir talep sunabilir. 20 yıllık kıdem durumunda ortalama tazminat (ay) İşe iadenin boyutu (0-3 arası derecelendirme) PORTEKİZ 15 2 İŞSİZLİK İşsizlik Ödeneği: Kapsam: Tüm istihdam edilenler. Finansman: İşçi ve patron prim öder, devlet katkısı yoktur. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Son 24 ay içinde en az 365 gün prim ödemiş olanlardan, çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olan ve bir iş bulma bürosuna kayıtlı olanlar ödenekten yararlanabiliyor. Ayrıca işsizliğin işçinin kendi isteği dışında sebeplerle gerçekleşmiş olması gerekiyor. İşsizlik ödeneği işçinin işsiz kalmadan iki ay önceden itibaren geriye dönük 12 aylık ücretinin ortalamasının yüzde 65 i olarak belirlenmiş. Ödenekler için taban ve tavan uygulaması bulunmaktadır. İşçinin yaşına ve prim ödeme gün sayısına göre, ödenekten yararlanma süresi hesaplanmaktadır. 30 yaşından genç işçiler 24 ay yararlanmakta, yaşla birlikte yararlanma süresi artmaktadır. Örneğin 45 yaşından büyük işçiler 72 ay artı son 20 yıl içinde prim ödemiş olduğu her 5 yıl için 1 ay süresince ödenekten yararlanmaktadır. 57 ve daha ileri yaştakiler için ise, emeklilik aylığı almaya hak kazanılan 62 yaşına kadar ödemeler sürmektedir. Ayrıca 57 yaş ve sonrasında işsiz kalanlar, 22 yıl prim ödemeleri olduğu takdirde, belirli koşullarda emekliliklerini de talep edebilirler. Sosyal İşsizlik Ödeneği: Son 12 ayda en az 180 gün prim ödemiş, belirli bir gelir düzeyinin altında olan, işsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarını yerine getiremeyen ya da ödenekten yararlanma süresini doldurmuş olanlara yönelik olan sosyal işsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için, yine çalışmaya istekli ve çalışma kapasitesine sahip olmak, bir iş bulma bürosuna kayıtlı olmak ve işsizliğin işçinin kendi isteği dışında sebeplerle gerçekleşmiş olması gerekiyor. Bekarlar için ödenek sosyal yardım oranı nın (social benefit rate) yüzde 80 i; sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişiler varsa yüzde 100 üdür. Sosyal Yardım Oranı ise ayda 419,22 Eurodur. Ödeme süresi sigortalının yaşına göre belirlenir. 30 yaşından genç işçiler için 270 gün (24 aya kadar prim ödeyenler) veya 360 gün (24 aydan fazla prim ödeyenler); yaş arası işçiler için 360 gün (48 aya kadar prim ödeyenler) veya 540 gün (48 aydan fazla prim ödeyenler) artı artı son 20 yıl içinde prim ödemiş olduğu her 5 yıl için 1 ay olarak hesaplanan ödenekten yararlanma süreleri yaşla birlikte artmaktadır. Kısmi Süreli İşsizlik Ödeneği: Bu düzenlemeden, işsizlik ödeneği alırken kısmi süreli (haftalık normal çalışma süresinin yüzde 20 si ile yüzde 75 i arasında çalışanlar) bir işe girip, bu işten işsizlik ödeneğinin altında bir ücret alanlar yararlanmaktadır. Ödeneğin miktarı işsizlik ödeneğinin yüzde 35 i ile, kısmi süreli işten kazanılan ücret arasındaki farka eşittir. AİLE YARDIMI Finansman: İşçi ve patron prim ödemekte, hükümet sübvanse etmektedir. Hak Kazanma Koşulları ve Ödemeler: Tüm çocuğu olanlara yönelik olan aile yardımından yararlanabilmek için, hanenin toplam gelirinin sosyal yardım oranının 5 katından fazla olmaması ve çocuğun zorunlu sosyal güvenlik programından kendi hakkı olarak yararlanmıyor olması gerekmektedir. Ödenek miktarı ailenin aylık gelirine ve çocuğun yaşına bağlı olmakla birlikte, çocuk başına aylık 174,72 Euroya kadar çıkabilmektedir. Engelli Çocuk Yardımı, Sabit Bakım Yardımı, Doğum Öncesi Aile Yardımı, Artırılmış Aile Yardımı, Ömür Boyu Yardım, Eğitim Yardımı gibi çok sayıda farklı başlıkta da gerekli koşulların sağlanmasına bağlı olarak ek ödemeler söz konusudur.