Geleneksel toplumdan modern topluma yaşlı: Yaşlının statüsü ve geleceği 1

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Geleneksel toplumdan modern topluma yaşlı: Yaşlının statüsü ve geleceği 1"

Transkript

1 Geleneksel toplumdan modern topluma yaşlı: Yaşlının statüsü ve geleceği 1 Prof.Dr.Velittin KALINKARA Yaşlılar deneyimleri nedeni ile eski Yunanda her zaman saygı görmüştür. Ünlü tarihçi Homeros, eserlerinde özellikle yaşlıların yetenek ve deneyimlerinden gençlerin yararlanmaya hazır olduklarını ifade etmiştir. Öte yandan Eflatun da (MÖ ), Politeia isimli eserinde, yaşlılık döneminin bireysel yönüne vurgu yapmış ve bu dönemdeki yaşam biçiminin gençlik ve yetişkinlik döneminde biçimlenip belirlendiğini ileri sürmüştür. Aristoteles (MÖ ), Rhetorik isimli yapıtında, daha olumsuz bir durumun varlığından söz ederek yaşlıların kavgacılığından söz etmiş ve merhameti, zayıflık olarak anlatmıştır. Aristoteles, De Generatione Animaliom isimli yazısında, hastalığı zamansız gelen yaşlılık, yaşlılığı ise doğal bir hastalık olarak tanımlamıştır. Galen ( ) ise yaşlılığın hastalık olamayacağını, zira herkeste görülen bir olgu olduğunu vurguluyordu. Romalılarca yaşlılık başlangıcının 61 yaş olarak kabul edildiği dönemde yaşayan ünlü düşünür Çiçero (MÖ ), Cato Major de Senectute isimli yazısında, yaşlıların ileriki yaşlarda zihinsel kapasitelerinde ortaya çıkan değişimlere ilişkin bilgiler vermiş, yaşlıların devlet yönetimi ile sanat ve bilim dallarındaki başarılı performanslarına değinmiştir (Lehr 1994). Antikçağdan kalan bu eserlerde yaşlılıktan övgüyle söz edilmesi, yanlış anlaşılarak yaşlıların altın çağı olarak ilan edildi (Tews 1971). Dini kitaplarda yaşlılara saygı gösterilmesi gerektiği belirtilse de çoğu toplumda yaşlılara iyi davranılmadığını gösteren uygulamalara sıklıkla rastlanmaktadır. Toplumlar geleneksel ya da çağdaş olsun yaşlılara bakış biçimi çok fazla değişmemiş, üretim ve tüketim ekonomisinde çok fazla yer almayan bu kimseler tarihin her döneminde yük olarak görülmüştür. Özellikle ilkel topluluklarda ve kabilelerde yaşlıyı ölüme gönderme - öldürme toplum tarafından kabul edilen törensel bir hal almıştır. Çeşitli kitaplarda ve yayınlarda verilen olumlu yaşlı örnekleri toplumun tümüne mal edilmemelidir. Az sayıdaki örneğe bakarak geçmişte yaşlılar daha uygun koşullarda yaşıyordu, aile ve toplum tarafından saygı görüyordu, yaratıcıydı demek sorunun çözümü ile ilgili yanlış yönlendirmelere neden olacaktır. Bu nedenle geçmişe övgüler düzmek yerine sorunu tüm gerçekliği ile kavramak ve ele almak uygun çözümler için gereklidir. Zira AB ülkelerinde 65+ yaş ve 80+ yaş nüfus arasındaki 100 yıllık süreçte 10 ar yıllık aralarla incelendiğinde (Çizelge 1.1 ve Çizelge 1.2) yaşlı nüfusun sürekli olarak artış gösterdiği anlaşılacaktır yılında AB ülkelerinden Bulgaristan (% 25.2), Polonya (% 28.7), Slovakya (% 26.6) ve Romanya da (% 26.2) yaşayan her dört kişiden biri 65 yaşından daha büyük olacaktır (Çizelge 1.1). Aynı ülkelerde 1960 yılında toplam nüfus içinde 65+ yaş oranının Bulgaristan da % 2.0, Polonya da % 2.4, Slovakya da ise % 2.3 olduğu göz önüne alındığında 90 yıllık süreçte yaşlı nüfusun 8-10 kat artacağı söylenebilir yılında aynı ülkelerde nüfusun Bulgaristan da % 12.8 i, Polonya da % 12.3 ü, Slovakya % 12,1 i ve Romanya da % 13.1 i biri de 80 yaşından daha büyük olacaktır (Çizelge 1.2). Çizelge 1.1. AB ülkelerinde 65 yaş ve üzeri nüfusun 10 yıllık aralarla artışı (http 2011). Ülke Toplam BE BG CZ DK DE EE Proje Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma projesi (BAP) tarafından desteklenmiştir. Sunulmuştur: International Symposium on Relations of Turkey-Belgium and Co-Exhibition of Turkish Arts. June Brussell, Belgium.

2 IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK IS LI NO CH Ort Not: tahmini değerler; projeksiyon değerleri; koyu renkler her ülke için maksimum değeri gösterir. Çizelge 1.2. AB ülkelerinde 80 yaş ve üzeri nüfusun 10 yıllık aralarla değişimi (http 2011) Ülke BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT

3 NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK IS LI NO CH Ort Not: tahmini değerler; projeksiyon değerleri; koyu renkler her 10 yıl için maksimum değeri gösterir. Endüstriyel topluma kadar genel nüfus içinde yaşlı nüfusun oranı çok düşüktür (% 3) yılları arasında İngiltere de doğumda yaşam beklentisi ortalama 35 yaş civarında; 17 ve 18. yüzyıllarda yaşlı nüfusun oranı % 6-8 arasında değişmektedir. 19.yüzyılda yüksek doğum hızı nedeniyle genç nüfusun artmasıyla bu oran % 6 ya gerilemiştir. Fransa da 18.yüzyıl ortalarında 60+ yaş grubu % 7-8 oranında iken, 1860 larda bu oran % 10 a yükselmiştir (Thane 2002). İsveç te ise 1750 yılında nüfusun % 6 sı, 1900 de % 8 i 65+ yaş grubundadır (Bengtsson and Scott 2010). Bu değerlerin değişiminde yaşam beklentisi, doğum hızı ve savaşların önemli etkileri bulunmaktadır. Buna karşılık 20. yy ın ikinci yarısından itibaren özellikle endüstrileşmiş Batı ülkelerinde ve Japonya da yaşlı nüfusun oranı giderek artmıştır (Çizelge 1.1. ve 1.2). Doğal olarak hem ekonomi, hem de aile ve toplum üzerinde ciddi baskı oluşturmaya başlamıştır. Aşağıda geleneksel ve modern toplumların yaşlıya bakışına ilişkin değerlendirmeler bulunmaktadır. Geleneksel ve modern toplum Sosyal bir varlık olan insanoğlu tarihöncesi çağlardan bu yana gruplar halinde yaşamaktadır. Zamanla bu gruplar organize ve medeni toplumlar haline dönüşmüş, farklı normlar ve toplumları birbirinden ayıran eğilimleri benimsemiştir. Bu değişim süreci insanoğlu varlığını sürdürdüğü sürece devam edecektir. Burada geleneksel ve modern toplumun bir diğerine göre üstünlüğünü ortaya koymak gibi bir amaç güdülmemektedir. Bilindiği gibi geleneksel toplumlarda gelenekler uzun süreçte elde edilen kültür ve normlara dayalı iken, modern toplum inanılmaz derecede teknolojiktir, seçme özgürlüğüne sahiptir ve bununla da gurur duyar. Geleneksel toplum lüksü olmayan, mantıksal ve bilimsel destek bulmayan batıl inançlarla; modern toplum ise bilimsel gelişmelerin ön planda olduğu, topluma lüks bir yaşam sunan, ancak ahlak, etik ve sevgi duygularının kaybedildiği bir toplum özelliği ile kendini göstermektedir (Sohail 2010). Toplumları geleneksel ve modern diye ayıran sosyologlar, bu iki toplum arasında belirgin farklar ortaya koymuşlardır. Bu iki toplum tipi arasında ortaya çıkan temel farklılıklar ise bilimsel ve teknolojik bilginin gelişmesine bağlı olarak insanın doğal ve sosyal çevresi üzerinde kurduğu egemenlikle görülmektedir. Bu anlamda modern ve geleneksel insan arasında ortaya çıkan farklılık, modern ve geleneksel toplum arasındaki farklılığın da kaynağını oluşturur. Modernleşme literatüründe geleneksel ve modern toplum arasındaki farklılıklar üzerinde geniş olarak durulur. Getirilen açıklamalara göre geleneksel toplum bünyesinde şu özellikleri taşımaktadır; durağan toplumsal yapı; tarıma dayalı ekonomi, düşük okuma yazma oranı; yaş ve cinsiyete dayalı iş bölümü; üretim geçimlik düzeyinde (yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılamaya dönük); aile, klan ve köy düzeyinde üretim; temel ihtiyaçları ve ritüelleri karşılamak için tüketim; teknolojik düzey geriliği; düşük

4 yaşam standardı; fonksiyonel belirliliği olan durumlar mevcut değil; yatay ve dikey hareketsizlik; sosyal yaşamda yüz yüze ilişkiler yoğun; yönetimde kanun ve kurallardan çok gelenekler hakim; inanç ve düşünüş biçimlerinde kaderci zihniyet ve uygulamalar egemendir. Geleneksel toplumun bu özelliklerine karşılık modern toplum; dinamik, kentli yaşamın egemen olduğu, endüstrileşmiş, iş bölümü ve uzmanlaşmanın arttığı, metalaşmanın yüksek, başkalarının bilgi ve becerilerine aşırı bağlı, büyüme ve kar için üretim yapılan, siyasi ve sosyal yapıda kurumsallaşmaların artmış, okuma yazma oranının yüksek ve yüksek öğrenimin yaygın olduğu, yönetimde görevlerin fonksiyonel olarak farklılaştığı, kitlelerin giderek artan bir oranda siyasete katıldığı, siyasi gücün daha geniş gruplara dağıldığı, demokratikleşmenin yanı sıra laik düşünüş biçimlerinin siyasi ve sosyal yapıda hakim olduğu bir toplum tipi olarak tanımlanmaktadır ( csupomona.edu 2012; Akdoğan 2010). Modernizasyon sürecinde insanların yaşamını geleneksel dini inançlardan çok toplumsal bağlar biçimlendirmektedir. Her iki toplum tipini tehdit eden etmenler farklıdır. Geleneksel toplumu tehdit eden kıtlık tehlikesi olurken, modern toplumu da aşırı üretim tehdit altında tutmaktadır. Öte yandan geleneksel toplumda aile kendi ürettiğini tüketir ve böylece hem üretici hem de tüketici olurken, modern sanayi toplumunda aile yalnızca bir tüketim ünitesi durumundadır. Geleneksel toplumda bireyin biyolojik temele dayalı olarak doğuştan kazandığı statüden farklı olarak, modern sanayi toplumlarında bireyler birçok kazanılmış statülere ve mevkilere erişebilmektedir (Akdoğan 2010). Bu bağlamda endüstri toplumları (modern toplum) insan yaşamını çalışma öncesi dönem (çocukluk, ergenlik, eğitim), çalışma yaşamı dönemi ve çalışma yaşamı sonrası dönem (emeklilik, işsizlik veya sakatlık) olarak üç safhada incelemektedir. Buna karşılık geleneksel tarım toplumlarında çocuk stajyer yetişkin, yaşlı ise kültür aktarımını sağlayan ve sosyal hizmet fonksiyonunu üstlenen birey olarak görülür. Modern toplumda yaşlı genellikle üretimin dışında-tüketici konumundadır, önceki rollerini daha uzman kurumlar üstlenmiştir. Geleneksel toplumlarda yaşlılık miras, deneyim deposu ve bilgelikle ilişkilendirilmekte, toplumda önemli bir yaşlının ölümü bir kütüphane ve üniversite ile eşdeğer bir kayıp olarak nitelenmektedir. Modern toplumda durum oldukça farklıdır, teknolojik yenilikler ve kaynaklara hızlı erişim yaşlının statüsünü giderek düşürmektedir (Helman 2005). Belki burada sorulması gereken yaşlı nüfus artışının sosyal ve kültürel etkileri nin ne kadar olacağıdır. Bu nesiller arasında keskin çatışmalara neden olacak mı, sosyal muhafazakarlık ile sonuçlanacak mı? Yaşlılar ailenin ve toplumun saygın büyükleri olarak mı görülecek yoksa üretken olmayan parazitler olarak mı algılanacak? Ömrün uzaması nedeniyle ortaya çıkan kronik hastalıklar ve demans artışı, ekonomik ve tıbbi kaynaklar üzerinde altından kalkılamayacak sorunlara neden olabilir mi? Toplumlar arasında yaşlanmanın anlamı ve yaşlıya karşı tutum ve davranışlar konusunda da farklılıklar görülmektedir. Geleneksel toplumlarda yaşlılar ikinci kuşağın yetiştirilmesinde ve kültürün korunmasında ciddi toplumsal roller üstlenen, görmüş geçirmiş ya da birikmiş görgülere sahip kültür bekçileri bireyler olarak konumlandırılırken; modern toplumlarda üretkenliği bitmiş, aileye ve topluma yük olan, bir an önce ölmesi gereken bireyler olarak değerlendirilmektedir. Buna karşılık geleneksel toplumlar çevre üzerinde daha az baskı oluşturmakta, daha az doğal kaynak kullanmakta, sınırlı medikal teknoloji ile doğum ve ölüm hızını dengeleyerek daha kararlı bir nüfus oluşturmaktadır. Doğal olarak modern toplumların aksine nüfus artışı ve yaşlı nüfusla ilgili sorunları da minimumdur. Yaşlılığa ve yaşlı insanlara karşı geliştirdikleri tutum ve davranışlar bakımından geleneksel toplumlarla modern toplumlar arasında görülen bu farklılıkta, endüstrileşme ve kentleşmenin önemli faktörler olduğu göz ardı edilemez. Endüstrileşme ve bu sürecin bir parçası olan kentleşme, yaşlıların statüsünü ve prestijini aşındırmıştır. Çalışma koşulları ve yaşam biçiminin değişmesi ile birlikte yaşlı ve aile arasındaki ilişki biçimi, yaşlının aile içindeki konumu ve rolü de değişmiştir. Toplumun temeli, ailenin vazgeçilmez unsuru olarak görülen ve çocuklarının toplumsal yatırım ve vefa borcu diye nitelenebilecek bir görev bilinci ile bakımını üstlendiği, ailede belli bir otoriteye sahip yaşlı birey, endüstrileşme süreci ve modern yaşama biçimine geçişle birlikte çocukları ve torunlarıyla kuşak farklılığı yaşayan, otorite sahibi olarak son mercii olmaktan çıkmış, tüketici konumu ile aileye yük olan bireyler olarak görülmüş ve toplumda yalnızlığa itilmiştir (Er 2009). Dünya her zamankinden daha fazla yaşlı olarak nitelenen nüfusa sahiptir. Bu

5 her ne kadar endüstrileşmiş ülkelerde daha fazla yaşanıyorsa da her toplum artan yaşlı nüfusun sorunlarına eğilmek zorundadır. Artan yaşlı nüfusun kaynak kullanımı bakımından olumsuz sonuçlar doğurduğu ve toplum kaynakları üzerinde drenaj yarattığı açıktır. Bu endüstrileşmiş ülkeler için olduğu kadar Amazon ormanlarında yaşayan avcı toplayıcı toplumlar için de geçerlidir. Endüstri öncesi dönem Tarımın makineleşmesi ve kentleşme Endüstriyel olgunlaşma dönemi Post endüstriyel dönem Nüfus N ü f u s Doğum hızı Ölüm hızı Büyük tarım aileleri, ölüm ve hastalık yaygın Bol gıda, sağlıklı insanlar Bebeklerin yaşama şansı yüksek, kadın için daha fazla iş fırsatı İnsanlar uzun yaşıyor, daha az bebek doğuyor Zaman Şekil 1.1. Demografik geçiş modeli (Warren Thompson 1929 ve Keith Montgomery 2010 dan uyarlanmıştır). Kültürel figür olarak yaşlı Günümüzün gelişmiş ülkelerinde yaşlılar geleneksel toplumlarda olduğu gibi saygı ve hürmetle tedavi edilmezler. Geçmiş kaynaklar daha çok yaşlılara saygıyı vurgulamaktadır. Oxford İngilizce Sözlükte yaşlı derin saygı ve hürmet duygusu nu ifade eden dini huşu ve saygıyla kabul etmek anlamına gelen Latince veneror kelimesinden türetilmiştir. Günümüzde yaşlı daha çok dini korku veya saygı nedeniyle kabul görmektedir. Daha çok huzurevlerinde veya emekli evlerinde yaşamakta, genellikle toplumsal yaşamın kenarında yer almaktadırlar. Modern kültürlerde yaşlının toplumsal yaşamdan soyutlanmasıyla, yaşlı ölümle karşı karşıya bırakılmaktadır. Gencin daha çekici ve reklama dönük olması nedeniyle önem ve değer gençliğe yöneliktir. Reklam ya yaşlı bireyi hiç onaylamaz, ya da genç yapmaya çalışır. Yaşlı yanlış inanç ve büyük ölçüde kitle iletişim araçları yoluyla toplum tarafından ortaya konan irrasyonel tutumların kurbanıdır. Atchley toplumun yaşlanmayı veya yaş ayrımcılığını en hafif ifadeyle toplumsal inanışların etkisiyle ve hoşlanılmayan bireyler olarak antipatik, akılsız, cinsiyetsiz, işsiz ve senil-bunak insanlar olarak nitelendirdiğini ifade etmiştir. İnsanların yaş ayrımcılığını saklama yollarından biri, yaşlı bireyi toplumdan ayrıştırma ve hayırsever bir tutuma girerek yaşlıları desteklemektir. Örneğin emeklilik yaşının kurumsallaşması bu bağlamda önemli bir veridir. Birçok kişi emekliliği heyecanla beklenen olumlu bir şey olarak farklı bir yere koymaktadır. Emeklinin kelime anlamı dinlenme veya inzivaya çekilme dir. Emekliliğin ikinci anlamı da sirkülasyon dışına çıkmak tır. Yaş ayrımcılığı (ageism) yaşlıyı kültürel bir figür olarak somutlaştırır ve yaşlı bireylerin olumsuz yanlarını yansıtır. Yaşlı insanlar hala saygı ve hürmet ile tedavi edildiğinde, kültür figürü olarak somutlaşır olmuş, nispeten ileri yaşlarda bu saygı bir anlamda korunmuştur. Bununla birlikte, modern bakış açısı bu grubun üyelerinin doğal olarak etkisiz ve istenmeyen olduğu fikrini üstü örtülü teşvik eden, saygıyı ortadan

6 kaldırıcı ve tek tipleştirici bir anlayışı savunmaktadır. Öyle ki keyfi bir sınıflandırma ile yaşlılığı sözde yücelten, örtülü olarak yaşlıların bakımına karşı duran bir soyutlamayla karşı karşıyayız. Yaşlanma bizim için yalnızca bir yaşlılık değil, endişe konusu haline gelir. Büyükler (elders) ifadesi yaşlı (elderly) ifadesi ile değiştirildiğinde birey dünyada saygı kaybeder. Ekonomik, teknolojik ve toplumsal güçler tarafından bakım evleri sayısının artırılması, yaşlıya karşı duruş biçimi ve yaşlıya hürmet etme biçiminin bir yolu olarak görülmektedir. Bir figür olarak yaşlı kültürel bir buluş ve değişken bir gerçektir. Japonya, her şeye karşın toplum yaşamına ve anne-babaya saygıyı ve yaşlıyı toplumsal yaşama entegre etmede güçlü bir geleneği sürdürmektedir (Pope 2012). Yine bir Asya ülkesi olan İran da ise son yıllarda coğrafik ve sosyal hareketlilik, çekirdek aile sayısında artış, çocuk sayısında azalma ve kadının çalışma yaşamına girmesi gibi faktörler nedeniyle özellikle kentsel kesimde yaşlı bireyler yalnız yaşamaya başlamışlardır. Halbuki daha çeyrek yüzyıl önce özellikle alt, alt-orta, kırsal ve hatta üst-orta sınıftaki aileler bir veya iki oğlu ile birlikte oturuyordu. Sosyal, kültürel, dinsel ve ekonomik durum ile eğitim, yaşam standardındaki yükselmeler ve modernizasyon aile yapısında radikal değişimlere neden olmuş, bu durum yaşlıyı yalnız bırakmıştır (Hegland et al 2007). Bu süreç Türkiye de 1950 li yıllarda başlamıştır. Yüksek doğurganlık hızına karşın toplum giderek yaşlanmaktadır (65+ yaş nüfusu % yılı verileri). Yaşlılığın tarihsel gelişimi Geleneksel tarih literatüründe büyükler den yaşlı terimine geçişle ilgili iki temel kuram vardır. Modernizasyon kuramı, endüstri devrimini teknolojik bir topluma dönüşüme neden olan değişimin sorumlusu olduğunu savunuyor. Modernizasyon, çağdaş sosyolojide yaygın bir şekilde geleneksel yapılar ve kültürler üzerindeki ekonomik gelişmenin etkilerinin sonuçları, kanıtları; sanayileşme üzerinde yükselen sosyal gelişmelerin belirtileri olarak kullanılmaktadır. Cowgill e göre, en önemlisi, teknolojik yeniliklerin yüksek doğum ve ölüm oranlarından düşük doğum ve ölüm oranlarına doğru demografik geçişe neden olması ve böylece yaşlı insanların sayısında büyük artışlar olmasıdır. Bu durum artan yaşlı nüfusun payını düzenlemek amacıyla ekonomide revizyonu gerektiriyordu. Yaşlanan nüfusun ekonomiden pay almasını sağlayan sosyal güvenlik sisteminin 1930 larda devreye girmesiyle birlikte daha fazla çalışan emekliliğe teşvik edildi. Emeklilik sistemi aile içinde ekonomik olarak karşılıklı bağımlılığı azalttı ve aile yapısının değişmesine neden oldu. Ve günümüz toplumunda yaşlı giderek artan oranda ailenin baş belası olarak kabul edilmeye başlandı. Ancak nakit paranın çoğunun yaşlıların elinde bulunması, pazarlamacıların ürünlerde ve reklamlarda yaşlı insanları hedef almalarına neden oldu. Özellikle ağrı kesiciler, protezler, sigorta sistemleri vb. pek çok ürün ve hizmet yaşlılara dönük olarak üretildi. Bu tarihi süreçte, yaşlı bireyler üzerinde en önemli etki yaşlı bireyleri genç gösterecek giysilerdeki moda değişiklikleridir. Benzer şekilde kozmetikler, peruklar vb. pek çok gelişme oldu. Tüm bunlara karşın yaşlılığa ilişkin tutumlar değişmedi, "moruk", "geri kafalı", bunak, "garip", gençlik budalası, dinozor ve yaşlı keçi gibi aşağılayıcı kelimeler daha fazla kullanılır oldu ve 1818 yılları arasında yürürlüğe giren zorunlu emeklilik yasaları da onların durumunun iyice bozulmasına yol açtı. Zorunlu emeklilik doğal olarak yaş eşitliğini ortadan kaldırdı ve yaştan kaynaklanan saygı kaybolmaya başladı. Hem modernleşme hem de eşitlikçi kuramlar ikisi de "yaşlı" kültürel figürünün 18.YY sonları ve 19.YY başlarında ABD de gelişmeye başladığını göstermektedir. Bu bakış açısına göre, yaşlı bireylere karşı olumsuz tavırlar ekonomik ve/veya siyasal etkilerin sonucu gelişti. Modernleşme kuramı sanayileşme ve modernizasyon etkisiyle yaşlının gücünün ve etkisinin önemli ölçüde azaldığını ortaya koyar. Liderlik rolleri, güç ve etki bakımından yaşlıların statüsünün azaldığını ve toplumsal yaşamın dışında tutulmaları çok olası görülüyor. Değişim kuramı nda ise temel olarak ekonomik rasyonel-seçim davranışı modeli onların başkalarına bağımlılığını artırır, yaşlandıkça pazarlık gücü azalır. Bu bağlamda yaşlı sosyal yaşamdan çekilir (Çekilme kuramı-1961). Artık yaşlı ekonomik ve sosyal gücünü yitirmeye başlamış, merkezi rolleri azalmıştır. Ölüm beklentisi yüksektir, toplumla ilişkiler karşılıklı olarak kesilir. Erkeklerin toplumsal yaşamdan geri çekilmeleri kadınlara göre daha yüksektir. Kısaca yaşlılık nitelik ve nicelik olarak farklı bir yaşam evresidir (Pope 2012).

7 Yaşlının aile üzerindeki etkisi Toplumsal normlardaki ve aile içinde etkili olan değişiklikler nedeniyle yaşlı bireylerin bakımında da değişiklikler yaşanmaktadır. Anne-babalara hak ettikleri sevgi ve özeni göstermek ve geleneksel yükümlülükleri yerine getirmek gittikçe zorlaşmaktadır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde istihdam olanakları için evlerinden çok uzaklarda çalışmak zorunda kalma, çocukların anne-babaları ile birlikte yaşamalarını zorlaştırmaktadır. Yaşlanma süreci formal katılımı güçleştirmekte, çoğu durumda gelirde azalmaya neden olmakta ve yaşlı ekonomik sorunlarla yüz yüze gelmektedir. Ekonomik bağımsızlık ve kendine yeterlik azalmakta, yaşam standardı da düşmektedir (Kalınkara 2011; http 2012). Endüstrileşmiş Batı ülkelerinin aksine Asya ülkelerinde yaşlılar ve diğer aile üyeleri arasındaki karşılıklı uzun soluklu destek geleneği vardır. Yaşlı birey aktif olduğu sürece aile bütçesi de dahil olmak üzere demografik, sosyal ve ekonomik destek verme konusunda önemli rol oynar. Yaşlı tarafından verilen böyle bir destek yalnızca aile refahı üzerinde etkili olmaz, üstelik onların yeteneklerine de katkı sağlar. Çoğu Asya ülkesinde geçmiş deneyimler, yaşlı bireylerin tasarrufla aile bütçesine para yardımı sağladığını gösterir. Bu gibi durumlarda, yaşlı kimselerin ekonomik statüsü temel ihtiyaçlarını kendi başına yerine getirebilme yeteneği ile ilintilidir. Bu ülkelerde aile bütçesine yaşlı bireyin katkısı yaş, öğrenim düzeyi, emeklilikte çalışmayı sürdürme yeteneği ve emeklilik yaşına geldiğinde ekonomik durumuna bağlıdır. Güvenliği sağlamada, yaşlı kimselerin iş yaşamları boyunca biriken tasarruflarını minimum harcadıkları varsayılır. Ancak emeklilik maaşları çok düşük olduğundan da bir süre sonra ekonomik güçsüzlük içine düştükleri görülür (http 2012). Bu süreçte tasarruflarını harcamaktan yerine ekonomik zorluklar ve yoksulluk içinde yaşamayı tercih ederler. Modernleşme, Sanayileşme ve Batılılaşma Özellikle daha geleneksel olan Asya toplumlarında yaşlının bakımı büyük ölçüde aile tarafından sağlanmaktadır. Ancak son yıllarda geleneksel toplumdan modern topluma doğru geçiş nedeniyle kısmen değişmeye başlamıştır. Bu durum uyum sorunları, güvensizlik ve yabancılaşma duygularını da beraberinde getirmektedir. Kırsal kesimde geniş ailelerde yaşlı ve hastaların bakımı çocuklar tarafından sağlanırken, kentsel kesimde fiziksel, sosyal ve ekonomik nedenlerle yaşlılar bir sorundur. Bu durum konut sorunu, sağlık ve suç gibi sosyal sorunları artırmaktadır. Aile değerlerinin çöküşü ve uyum sorunları yaşanmaktadır. Modernleşme, endüstrileşme ve kentleşme süreçleri doğurganlık oranında da azalmalara neden olmaktadır (http 2012). Endüstrileşmiş Batı ülkelerinde demografik projeksiyonlar artan yaşlı nüfusu desteklemek için nasıl bir destek sisteminin geliştirilmesi gerektiği sorusu üzerine odaklanmaktadır. Özellikle AB ülkeleri nüfusunun yaklaşık % 3 ünü bağımlı nüfus oluşturmaktadır. Emeklilik ve sağlık sistemlerinin finansal sürdürülebilirliklerinin zayıflaması yanında, buna birde bağımlı yaşlılar için bakım finansmanı sorunu eklenmiştir. Kamu sektörü açısından AB ülkeleri bağımlı yaşlıların bakım sorununa farklı cevaplar aramaktadır. Avrupa ülkeleri bu soruna üç farklı yaklaşım sunmaktadır. Bunlardan ilki Beveridge modeli dir ve bu modeli uygulayan ülkelerde toplumsal bakım modellerinin gelişmiş olması nedeniyle bakım hizmeti toplumdan sağlanan vergilerle sağlanır. Devletin bütün yurttaşlarına sağlanacak önleyici ve tedavi edici hizmeti genel vergi gelirlerinden finanse etmesi ilkesinden hareket eder (İngiltere). Bir diğer yaklaşım Bismark modeli dir ve bu ülkelerde, bireyin bağımlılığa karşı devlet tarafından sigortalanması sosyal risk olarak kabul edilir. Sosyal sigorta temelde prime dayalı sigorta anlayışı ile işçileri kazalara, hastalıklara, yaşlılığa ve malullüğe karşı korumayı amaçlamaktadır (Almanya). Üçüncü yaklaşımı benimseyen Güney Avrupa ülkeleri modeli nde ise bağımlı yaşlılara sosyal yardımda aile hala öncelikli rol üstlenmektedir. Kapsama sistemleri farklı olmasına karşın tüm sistemler yaşlıların bağımsızlıklarının ve onurlarının korunmasına izin verilmesi zorunluluğu fikri üzerinde birleşiyor. Baskın yaklaşım yaşlıların kendi evlerinde bağımsız olarak yaşamalarını sağlayacak araçların ve tasarımların sağlanması yönündedir (Cichon and Normand 1994; Mette 2005). Bağımlılık düzeyi düşük olanlar için kurumsallaşma daha pahalı olduğu için evde kalmak tercih edilmektedir. Bu durumun yaşlılar tarafından da tercih edildiği belirtilmektedir. Zira kurumun hareket özgürlüğünü, tanıdıklarla iletişimi azalttığı ve hatta ölümün beklendiği yer olarak ifade

8 edildiği görülmektedir. Diğer taraftan evde yaşama kurulu bir çevre ve koruma sağlayan sosyal ağlar nedeniyle yaşlılar tarafından çok istenen bir seçimdir. Ancak evde kalmanın izolasyon gibi sosyal sorunlara yol açabileceği de unutulmamalıdır. Sanıldığının aksine tüm yaşlıların izole olduğunu söylemek mümkün değildir. İzole olanlar genellikle eşlerini kaybetmiş yaşlı erkeklerdir. Yaşlandıkça arkadaşları ziyaret ve sosyal faaliyetleri sürdürmek zorlaşır. Zira sosyal aktivitelere katılmak, aktif ve meşgul olmak, diğer insanlarla tanışmak ve yaşamda ilgiyi sürdürmek yaşlılar için önemlidir, depresyonu engelleyerek yaşam kalitesini artırır (http 2012). Sonuç Sonuç olarak, endüstrileşmiş toplumlarda yaşlı bireylere saygı ve hürmetin tarihsel süreçte dramatik biçimde azaldığı doğru bir yaklaşım değildir, ancak azalmaktadır. Bu bağlamda kültürel psikolojik faktörler dikkate alınarak durumun yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu faktörler dünyada temel akrabalık ilişkilerinin değiştiğini göstermektedir. Yaşlılara dönük olumsuz tutumların yalnızca siyasi ve ekonomik yönleriyle değil, tüm boyutlarıyla ele alınması gerekmektedir (Pope 2012). Günümüzde insanlık birbiriyle ilişkili pek çok problemle yüz yüzedir: Kalkınmanın hızı ve eşitsizliği, "yeni bir dünya ekonomik düzeni"ne duyulan ihtiyaç, açlık ve aşırı nüfus (1900'de 1.5 milyar kişinin yaşadığı dünyanın 2012'deki nüfusu 6 milyar 946 milyondur) ve yaşlanan dünya nüfusu. Daha yakın tarihli bir gelişme ise "yaşam düzeyi" ve "yaşam biçimi" gibi geleneksel kavramlara, "yaşam kalitesi"ne yönelik bir özlemin eklenmesi, bireyin ve kitlelerin yabancılaşmasının nasıl anlaşılacağından söz edilmektedir. Yüzyılımızın tartışması bu gelişmeyle birlikte yavaş yavaş maddi eksenden entelektüel eksene kaymaktadır (Dollot 1991). Geleneksel toplumlarda fazla görülen yaşlıların daha iyi bakılması ve saygı görmesi günümüz modern endüstriyel toplumu için çok geçerli değildir. Bunun temel nedenlerinden biri geleneksel toplumlarda bireyin ömür uzunluğunun düşük, dolayısıyla ekonomik ve toplumsal bakımla ilgili gereksiniminin az olması ile ilintilidir. Geleneksel toplumlarda ömür uzunluğunun çok kısa olması (yaklaşık 50 yaş; gelişmiş ülkelerde 80 yaş civarı) nedeniyle birey fiziksel ve algısal (cognitive) yeteneklerini çok fazla yitirmez, bu nedenle de toplumsal bakım gereksinimi minimum düzeydedir. Yaşlının yüklendiği rol ve sorumlulukları nedeniyle çevre ve toplumla ilişkileri modern toplumlara göre daha samimidir, herkes tarafından saygı görür. Benlik saygısı daha yüksektir, amaç eksikliğinden kaynaklanan sosyal hastalıklar minimum düzeydedir, genellikle tüm insanlara katkı sağlama ve kendini önemli hissetme davranışı ön plandadır. İhtiyaçları basit ve sayıca azdır; tüketim toplumunun yarattığı mal ve hizmet beklentileri düşüktür. Ancak günümüz modern endüstriyel toplumundaki insan ömür uzunluğu, entelektüel ve siyasal birikimi, tüketim düzeyi ve yaşam kalitesi bakımından çok farklıdır ve beklentileri daha yüksektir. Toplumsal ve siyasal yaşamda daha fazla rol almak, daha iyi yaşamak ve bakılmak ister. İşte bu noktada beklentiler ile sağlananlar arasındaki dengesizlik nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Yaşlı bir yandan sosyal ve ekonomik olarak topluma önemli yük getirirken, bir taraftan da genç nüfusun önemli bir bölümünün katma değer yaratmayan yaşlı bakımında istihdam edilmesi zorunluluğunu gerektirmektedir. Aynı zamanda gençlerin yaşlı bakımı ve tedavisi ile ilgili harcamaları karşılamak için daha fazla çalışmaları ve daha fazla vergi ödemeleri anlamına gelmektedir. Durum böyle olunca bireyleri yaşama bağlayacak, yalnızca tüketici olarak değil aynı zamanda üretici olarak da roller üstlenebilecekleri toplumsal ve gönüllü kuruluşları harekete geçirerek amaçlı yaşama yı sağlayacak yeteneklerin kazandırılması gerekmektedir. Batı toplum biçimini benimseyen gelişmekte olan ülkelerin yaşlı nüfus sorunu ile karşılaşmadan acil çözüm üretme konusunda çaba göstermeleri önemlidir. Yararlanılan Kaynaklar Akdoğan, V. (2010). Geleneksel toplum ve modern toplum dikotomisi bağlamında modernliğin eleştirisi. Bengtsson, T. and and Scott, K. (2010). Population Ageing - A Threat to the Welfare State? Demographic Research Monographs. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg. Cichon, M. and Normand, C. (1994). Between Beveridge and Bismarck-options for health care financing in Central and Eastern Europe. World Health Forum, 15(4): Dollot, L. (1991). Kitle Kültürü ve Bireysel Kültür. (1. Basım). İletişim Yayınları, İstanbul. Er, D. (2009). Psikososyal açıdan yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(11): s.141.

9 Hegland, M.E., Sarraf, Z. and Shahbazi, M. (2007). Modernisation and social change: The impact on Iranian elderly social Networks and care systems. Anthropology of the Middle East, 2(2): p.55 Helman, C.G. (2005). Cultural aspects of time and ageing. EMBO Rep. 6(S1): S54 S58. /family/publications/ mtdesilva.pdf, 2012:16 (2011). Population Projections. htm Kalınkara, V. (2011). Temel Gerontoloji: Yaşlılık Bilimi. Nobel Yayınevi, Ankara. Lehr, U. (1994). Yaşlanmanın Psikolojisi. (Çev: N.Eryar). Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı, İstanbul. Mette, C. (2005). Wellbeing and Dependency Among the European Elderly: The Role of Social Integration. ENEPRI Research Report No:12. Brussels. p.1 Pope, A. (2012). The Elderly in Modern Society: A Cultural Psychological Reading. janushead.org/jhspg99/pope.cfm Sohail, R. (2010). Traditional society v/s modern society: Which would you prefer? Thane, P.M. (2002). Status of older people: Preindustrial West. Encyclopedia of Aging.

AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma

AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma AB Eşleştirme Projesi, Ankara Kursun 6. Haftası Carin Lindqvist-Virtanen Genel Müdür Yardımcısı Sigorta Bölümü AB Sosyal Politikası Sınırlı Yetkinlik Serbest

Detaylı

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım YAŞLILIK KURAMLARI Yaşlılık Kuramları Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Aktivite Kuramı Rol Bırakma Kuramı Sosyal-Çevresel Kuram Süreklilik Kuramı Değiş-Tokuş Kuramı başlıkları altında incelenebilir Yaşamdan

Detaylı

Avrupa: bir ve bölünmemiş? Avrupa da Ekonomik Modeller

Avrupa: bir ve bölünmemiş? Avrupa da Ekonomik Modeller Avrupa: bir ve bölünmemiş? Avrupa da Ekonomik Modeller Konular Avrupa daki sosyoekonomik modeller: Rhineland Anglo-Saxon Akdeniz İskandinav Uygulama Modellerin performansı Türkiye nerede duruyor? 2 Avrupa

Detaylı

İçindekiler. Değişim. Toplumsal Değişim. Değişim Eğitim ilişkisi. Çok kültürlülük. Çok kültürlü eğitim. Çok kültürlü eğitim ilkeleri

İçindekiler. Değişim. Toplumsal Değişim. Değişim Eğitim ilişkisi. Çok kültürlülük. Çok kültürlü eğitim. Çok kültürlü eğitim ilkeleri İçindekiler Değişim Toplumsal Değişim Değişim Eğitim ilişkisi Çok kültürlülük Çok kültürlü eğitim Çok kültürlü eğitim ilkeleri Değişim Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde; bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin

Detaylı

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri

Detaylı

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-V Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Yaşlılık Kavramı

Detaylı

Türkiye Nüfusunun Yapısal Özellikleri Nüfus; 1- Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Genç (Çocuk) Nüfus ( 0-14 yaş )

Türkiye Nüfusunun Yapısal Özellikleri Nüfus; 1- Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Genç (Çocuk) Nüfus ( 0-14 yaş ) Türkiye Nüfusunun Yapısal Özellikleri Nüfus; ülkelerin kalkınmasında, ülkenin dünyadaki etki alanını genişletmesinde potansiyel bir güç olarak önemli bir faktördür. Nüfusun potansiyel gücü, nüfus miktarı

Detaylı

SOSYAL POLİTİKA II KISA ÖZET KOLAYAOF

SOSYAL POLİTİKA II KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. SOSYAL POLİTİKA II KISA ÖZET KOLAYAOF

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25).

Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25). Günümüzdeki ilke ve kuralları belirlenmiş evlilik temeline dayanan aile kurumu yaklaşık 4000 yıllık bir geçmişe sahiptir. (Özgüven, 2009, s.25). Tarihsel süreç içinde aile kavramının tanımı, yapısı, türleri

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

Kuşaklararası Öğrenme

Kuşaklararası Öğrenme Kuşaklararası Öğrenme Meltem TÜRKER Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Ekim 2017 1 Sunum İçeriği Kuşak Kavramı Kuşak Sınıflamaları Bebek Patlaması Kuşağı (Baby Boomers) X kuşağı Y Kuşağı Z Kuşağı Kuşaklararası

Detaylı

TOPLUM TANILAMA SÜRECİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL

TOPLUM TANILAMA SÜRECİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL TOPLUM TANILAMA SÜRECİ Prof. Dr. Ayfer TEZEL TOPLUMUN TANIMI A.Ü.AHE 402 Halk Sağlığı Hemşireliği Aynı toprak parçası üzerinde bir arada yaşayan ve temel çıkarlarını sağlamak için iş birliği yapan insanların

Detaylı

ÜNİTE:1. Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2. Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3. Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2. Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3. Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2 Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3 Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4 Aile ve Toplumsal Gruplar ÜNİTE:5 1 Küreselleşme ve Ekonomi

Detaylı

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR?

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR? Yaşlılık YAŞ NEDİR? Yaş;Kronolojik ve Biyolojik yaş olarak iki biçimde açıklanmaktadır. İnsan yaşamının, doğumdan içinde bulunulan ana kadar olan bütün dönemlerini kapsayan süreci kronolojik yaş ; içinde

Detaylı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Değerlendirme Notu Temmuz 1 19 191 19 193 19 195 19 197 19 199 199 1991 199 1993 199 1995 199 1997

Detaylı

TÜRKİYE DE DEMOGRAFİK DEĞİŞİM. Lütfi Sunar

TÜRKİYE DE DEMOGRAFİK DEĞİŞİM. Lütfi Sunar TÜRKİYE DE DEMOGRAFİK DEĞİŞİM Lütfi Sunar Nüfus Sorunu Son zamanlarda aile ve doğurganlık konuları artarak ülkedeki siyasi tartışmaların merkezini oluşturmakta. Çocuk sayısı sorunu ve tartışması? Demografik

Detaylı

Nüfus ve Kalkınma İlişkisi: Türkiye (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında)

Nüfus ve Kalkınma İlişkisi: Türkiye (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında) (TÜİK'in Yeni Nüfus Projeksiyonları Işığında) ESAGEV - Ekonomik ve Sosyal Düşünce Araştırma Geliştirme Vakfı www.esagev.org iletisim@esagev.org +90 (312) 750 00 00 Oğuzlar Mh. 1397. Sokak No: 11/1 Balgat,

Detaylı

Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı

Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı Ülkemizde Yaşlılık ve Yaşlıya Yönelik Tutumlar Yaşlı Ayrımcılığı Firdevs ERDEMİR Geriatri Hemşireliği Derneği Nüfus yaşlanması demografik dönüşüm Nüfustaki yaş yapısının değişmesi, nüfustaki çocukların

Detaylı

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre,

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, GERİATRİ 1 Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde, zamanın

Detaylı

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi Doç.Dr.Tufan BAL Dersin İçeriği Kırsal Kalkınma Kavramının Tarihçesi Kırsal Kalkınmada Temel Amaç Kırsal Alan Kalkınma Politikaları Kırsal

Detaylı

Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı

Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı Prof. Dr. Serdar SAYAN TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi 4. Türkiye Nüfusbilim Kongresi Ankara 6 Kasım 2015 Yaşlılık (Emeklilik) Sigortası Türkiye de çalışanların

Detaylı

EĞİTİMİN EKONOMİKTEMELLERİ. 6. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL

EĞİTİMİN EKONOMİKTEMELLERİ. 6. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL EĞİTİMİN EKONOMİKTEMELLERİ 6. Bölüm Eğitim Bilimine Giriş GÜLENAZ SELÇUK- CİHAN ÇAKMAK-GÜRSEL AKYEL EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ EĞİTİM VE EKONOMİ İNSAN SERMAYESİ KURAMI EĞİTİM VE EKONOMİK BÜYÜME EĞİTİM

Detaylı

Prof. Dr. Yeşim GÖKÇE - KUTSAL

Prof. Dr. Yeşim GÖKÇE - KUTSAL Yazar Ad 11 Prof. Dr. Yeşim GÖKÇE - KUTSAL 2050 yılında dünya nüfusunun 8.909 milyara ulaşacağı hesaplanmaktadır. Yine projeksiyonlara dayanarak, 2050 yılında nüfusun %59.1 inin Asya kıtasında, %19.8

Detaylı

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,

Detaylı

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2009 yılını % 7,2 oranında düşüşle kapanmış ve 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk iki ayının

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ UFUK 2020 PROGRAMI SOSYO-EKONOMİK VE BEŞERİ BİLİMLER ALANI. Burcu B. GÖĞÜŞ DOĞAN

AVRUPA BİRLİĞİ UFUK 2020 PROGRAMI SOSYO-EKONOMİK VE BEŞERİ BİLİMLER ALANI. Burcu B. GÖĞÜŞ DOĞAN AVRUPA BİRLİĞİ UFUK 2020 PROGRAMI SOSYO-EKONOMİK VE BEŞERİ BİLİMLER ALANI Burcu B. GÖĞÜŞ DOĞAN Ulusal İrtibat Noktası 30 Mayıs 2016, Kırıkkale Üniversitesi UFUK 2020 Programı 2 Ufuk 2020 Programı Ufuk

Detaylı

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-VI Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Engellilere

Detaylı

Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar

Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar Kadınların Ġstihdama Katılımı ve YaĢanan Sorunlar Lütfi ĠNCĠROĞLU Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdür Yardımcısı GiriĢ Nüfusunun yarısı kadın olan ülkemizde, kadınların işgücü piyasasına

Detaylı

2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması

2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması İleri Analiz Çalışması Sonuçları Toplantısı Türkiye de Aile Yapısının Değişimi: 1968-2013 İsmet Koç, HÜNEE Tuğba Adalı, HÜNEE Serdar Polat, Kalkınma Bakanlığı Hande

Detaylı

2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2009 yılını % 7,2 oranında düşüşle kapanmış ve 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk ayında ise halı

Detaylı

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ Kodu: KİT201 Adı: Kişilerarası İletişim Teorik + Uygulama: 2+0 AKTS:

Detaylı

İşgücü Piyasasında Gelişmeler: Döneminde Kadınlar ve Erkeklerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? 1

İşgücü Piyasasında Gelişmeler: Döneminde Kadınlar ve Erkeklerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? 1 İşgücü Piyasasında Gelişmeler: 04-06 Döneminde lar ve lerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? KEİG Platformu Türkiye de kadınların işgücüne ve istihdama katılım oranları benzer gelişmişlik seviyesindeki

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI 3-4 Aile bireyleri birbirlerine yardımcı olurlar. Anahtar kavramlar: şekil, işlev, roller, haklar, Aileyi aile yapan unsurlar Aileler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar Aile üyelerinin farklı rolleri

Detaylı

TÜRKİYE VE İZMİR İLİNDE, İLERİ YAŞ NÜFUSU VE ÖZELLİKLERİ

TÜRKİYE VE İZMİR İLİNDE, İLERİ YAŞ NÜFUSU VE ÖZELLİKLERİ TÜRKİYE VE İZMİR İLİNDE, İLERİ YAŞ NÜFUSU VE ÖZELLİKLERİ Rıdvan YAKA* Burcu ELLİDÖRT** GİRİŞ Yaşlılık, insanın doğumu ile başlayan yaşam sürecinde, ölümden önce yaşanan ve kişinin gerek fiziksel, gerekse

Detaylı

Sentez Araştırma Verileri

Sentez Araştırma Verileri Eğitim, Görsel-İşitsel & Kültür Yürütme Ajansı Eğitim ve Kültür Genel Müdürlüğü Yaşam Boyu Öğrenim Programı İnternet Üzerinden Kişisel İşgücünü Geliştirin Leonardo da Vinci LLP (Yaşamboyu Öğrenim Programı)

Detaylı

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Recep Kapar Muğla Üniversitesi recepkapar@sosyalkoruma.net www.sosyalkoruma.net Sosyal Güvenlik Harcamaları Yüksek Değildir Ülke İsveç Fransa Danimarka Belçika

Detaylı

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2009 yılında ülkemiz halı ihracatı % 7,2 oranında düşüşle 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinin sonunda

Detaylı

5. MESLEKİ REHBERLİK. Abdullah ATLİ

5. MESLEKİ REHBERLİK. Abdullah ATLİ 5. MESLEKİ REHBERLİK Abdullah ATLİ Meslek seçimi neden önemlidir? İnsan, yaşamı boyunca çeşitli seçimler yapar. Mesleğini, yiyeceğini, giyeceğini, evini, eşini, arkadaşlarını vb. seçer. Meslek seçimi,

Detaylı

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yaşlı nüfusa ilişkin en önemli sorunlardan biri bakım sorunudur. Yaşlı bakımı çok kapsamlı ve pahalı bir hizmettir. Özellikle 75 yaşın

Detaylı

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4.

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. Ülkelerin Büyüme Oranı 5. Ülkelerin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi

Detaylı

Finlandiya da Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma

Finlandiya da Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma Finlandiya da Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma AB Eşleştirme Projesi, Ankara Kursun 6. Haftası Carin Lindqvist-Virtanen Genel Müdür Yardımcısı Sigorta Bölümü Sosyal refah ve sağlık bakım alanında idari

Detaylı

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002.

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI NIN GELİR DAĞILIMINDA ADALETSİZLİK VE YOKSULLUK SORUNUNA YAKLAŞIMI (SEKİZİNCİ

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar

SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Talep ve talep fonksiyonunu etkileyen etmenler Talep: Satın alma gücü ile desteklenen istektir. Bireysel talep fonksiyonunu etkileyen etmenler: 1. Fiyat

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİ ARZI. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar

SAĞLIK HİZMETLERİ ARZI. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar SAĞLIK HİZMETLERİ ARZI Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Sağlık Hizmetleri Arzı Her düzeyde sağlık hizmeti sunan kişi ve kurumların toplamıdır. I, II, III. Basamakta yer alan sağlık ocağı, sağlık evi, dispanser,

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ AYAŞ MESLEK YÜKSEKOKULU ASG 109 SOSYAL GÜVENLİĞE GİRİŞ DERSİ. Öğretim Görevlisi Yusuf Can ÇALIŞIR

ANKARA ÜNİVERSİTESİ AYAŞ MESLEK YÜKSEKOKULU ASG 109 SOSYAL GÜVENLİĞE GİRİŞ DERSİ. Öğretim Görevlisi Yusuf Can ÇALIŞIR ANKARA ÜNİVERSİTESİ AYAŞ MESLEK YÜKSEKOKULU ASG 109 SOSYAL GÜVENLİĞE GİRİŞ DERSİ Öğretim Görevlisi Yusuf Can ÇALIŞIR DERS PLANI SOSYAL GÜVENLİK TEKNİĞİ KAVRAMI SOSYAL GÜVENLİK TEKNİKLERİNİN ÇEŞİTLERİ GELENEKSEL

Detaylı

İNSANİ GELİŞMEYİ SÜRDÜRMEK:! EĞİTİM VE İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ!

İNSANİ GELİŞMEYİ SÜRDÜRMEK:! EĞİTİM VE İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ! İNSANİ GELİŞMEYİ SÜRDÜRMEK:! EĞİTİM VE İŞGÜCÜ PİYASASI GÖSTERGELERİ İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ!! IŞIL KURNAZ" GAZİ ÜNİVERSİTESİ UNDP 2014 İNSANİ GELİŞME RAPORU# TÜRKİYE TANITIM

Detaylı

SOSYOLOJİ DERSİ 2.ÜNİTE TOPLUMSAL YAPI

SOSYOLOJİ DERSİ 2.ÜNİTE TOPLUMSAL YAPI SOSYOLOJİ DERSİ 2.ÜNİTE TOPLUMSAL YAPI YAPI TOPLUM KURUMLAR TOPLUMSAL GRUPLAR BİREYLER İLİŞKİLER TOPLUMSAL YAPI VE UNSURLARI T E M E L KÖY K A METROPOL TOPLUMSAL YAPI KENTLEŞME V R A KENT M L A MİLLET

Detaylı

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları PA 101 Kamu Yönetimine Giriş (3,0,0,3,5) Kamu yönetimine ilişkin kavramsal altyapı, yönetim alanında geliştirilmiş teori ve uygulamaların analiz edilmesi, yönetim biliminin

Detaylı

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ Eğitimin Ekonomik Temelleri Ekonomi kökeni Yunanca da ki oikia (ev) ve nomos (kural) kelimelerine dayanır. Ev yönetimi anlamına gelir. Ekonomi yerine, Arapça dan gelen iktisat

Detaylı

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015 Sağlıkta Maliyet B.Burcu TANER Mayıs.2015 14 Mayıs 2015 tarihinde Acıbadem Üniversitesi nde yapılan ASG XV. Hemşirelik Haftası Etkinliklerinde sunulmuştur. Hedef Daha geniş kitleler için daha iyi sağlık

Detaylı

Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! NEDEN?

Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! NEDEN? Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! NEDEN? -Nereden?- Sosyal Sorunlar? İşsizlik, yoksulluk, ayırımcılık. Sosyal sınıflar, tabakalar, gruplar? İşsiz, yaşlı, çocuk, engelli. Yasalar, kurumlar, araçlar? -Anayasa,

Detaylı

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz.

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz. 2018-2019 Eğitim- Öğretim Yılı Özel Ümraniye Gökkuşağı İlkokulu Sorgulama Programı Kim Olduğumuz Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal

Detaylı

İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER

İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER Fowler ın kuramını oluşturma sürecinde, 300 kişinin yaşam hikayelerini dinlerken iki şey dikkatini çekmiştir: 1. İlk çocukluğun gücü. 2. İman ile kişisel

Detaylı

Agrega (Beton, Asfalt), Çimento Hammaddeleri Madenciliği

Agrega (Beton, Asfalt), Çimento Hammaddeleri Madenciliği 7. ULUSAL KIRMATAŞ SEMPOZYUMU Agrega (Beton, Asfalt), Çimento Hammaddeleri Madenciliği Ergin ARIOĞLU Onursal Başkan 5-6 MART 2015 Sheraton Hotel Maslak / İstanbul 1 1996 yılında TMMOB Maden Mühendisleri

Detaylı

Bu sayıda: 2017 Aralık ayı İşgücü, İstihdam ve Sigortalı İstatistikleri ile Birleşmiş Milletler in 2018 Dünya Mutluluk Raporu sonuçları

Bu sayıda: 2017 Aralık ayı İşgücü, İstihdam ve Sigortalı İstatistikleri ile Birleşmiş Milletler in 2018 Dünya Mutluluk Raporu sonuçları Bu sayıda: 2017 Aralık ayı İşgücü, İstihdam ve Sigortalı İstatistikleri ile Birleşmiş Milletler in 2018 Dünya Mutluluk Raporu sonuçları değerlendirilmiştir. ii 2017 Aralık Dönemi İşgücü Göstergeleri: TÜİK,

Detaylı

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 YILI DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, Türkiye deri ve deri ürünleri ihracatı % 13,7 artışla 247,8 milyon dolara yükselmiştir. Aynı dönemde

Detaylı

Yeniden Yapılanma Süreci Dönüşüm Süreci

Yeniden Yapılanma Süreci Dönüşüm Süreci Yeniden Yapılanma Süreci 2010-2025 Dönüşüm Süreci 2025-2050 2025'te olmazsa olmazlar Geçiş dönemi kilit meseleleri Dönüşüm zamanının Başarı Dönüşüm ölçütleri zamanının Vizyon Herkese fırsat eşitliği sağlanarak

Detaylı

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni

Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek in Konuşma Metni GSO-TOBB-TEPAV Girişimcilik Merkezinin Açılışı Kredi Garanti Fonu Gaziantep Şubesi nin Açılışı Proje Değerlendirme ve Eğitim Merkezi nin Açılışı Dünya Bankası Gaziantep Bilgi Merkezi Açılışı 23 Temmuz

Detaylı

Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin toplam nüfusunun sadece

Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin toplam nüfusunun sadece SİLİVRİ 2014 DÜNYA VE AVRUPA KENTİ Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte rekabetçi bir sanayi ekonomisi haline gelmiştir. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin

Detaylı

ÇOCUK HAKLARI HAFTA 2

ÇOCUK HAKLARI HAFTA 2 HAFTA 2 Bu haftaki ders önü sorularımız: 1. Size göre hak kavramı nedir? Çocukluğunuzu da göz önünde tutarak sahip olduğunuz/olmadığınız veya kullanabildiğiniz haklarınızı tartışınız. 2 Geçmişte çocuklar

Detaylı

2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış

2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış 2050 ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim Sistemine Bakış Prof. Dr. Yüksel KAVAK Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi TÜSİAD / UNFPA İstanbul, 5 Kasım 2010 1 Ana tema: Nüfusbilim ve Yönetim Çalışmanın

Detaylı

2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU TARTIŞMA METNİ 2003/6 http://www.tek.org.tr 2002 HANEHALKI BÜTÇE ANKETİ: GELİR DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARINA İLİŞKİN SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Zafer Yükseler Aralık, 2003

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü. Kadına Şiddet Raporu

Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü. Kadına Şiddet Raporu Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü Kadına Şiddet Raporu 1 MİRBAD KENT TOPLUM BİLİM VE TARİH ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ KADINA ŞİDDET RAPORU BASIN BİLDİRİSİ KADIN SORUNU TÜM TOPLUMUN

Detaylı

GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit)

GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit) GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit) GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN Girişimcinin finansman ihtiyacı: Finansman ihtiyacının karşılanmasında

Detaylı

BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM

BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM Prof. Dr. Yusuf ALPER 1. GENEL OLARAK İSTİHDAM Ekonomik faaliyetin toplumsal açıdan en önemli ve anlamlı sonuçlarından birini, yarattığı istihdam kapasitesi oluşturur.

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

BACIM - Ağırlıklı olarak Türkiye kökenli göçmen kadınlar için buluşma ve danışmanlık merkezi

BACIM - Ağırlıklı olarak Türkiye kökenli göçmen kadınlar için buluşma ve danışmanlık merkezi Deutsches Rotes Kreuz Kreisverband Berlin-City e. V. BACIM - Ağırlıklı olarak Türkiye kökenli göçmen kadınlar için buluşma ve danışmanlık merkezi BACIM projesinin tanıtımı BACIM Berlin-City ev Alman Kızıl

Detaylı

Erasmus Programı Genel Değerlendirme

Erasmus Programı Genel Değerlendirme Erasmus Programı Genel Değerlendirme İlyas Ülgür Erasmus Program Koordinatörü 6 Mayıs 2013 Ege Üniversitesi Türkiye de Erasmus Öğrenci Hareketliliği 18000 16000 17000 14000 12000 11998 10000 10095 8000

Detaylı

Sosyal Güvenlik (Emeklilik) Sistemine Bakış

Sosyal Güvenlik (Emeklilik) Sistemine Bakış 2050'ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Sosyal Güvenlik (Emeklilik) Sistemine Bakış Prof. Dr. Yusuf Alper (Uludağ Üniversitesi) Yard. Doç. Dr. Çağaçan Değer (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Serdar Sayan (TOBB

Detaylı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI FATİH ACAR: -EMEKLİLERİMİZİN, EMEKLİLİK HAKLARINI EN İYİ ŞEKİLDE KULLANABİLMELERİ DEVLETİN ÖNDE GELEN GÖREVLERİ ARASINDADIR -EMEKLİLERİMİZ

Detaylı

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 14. Hafta

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 14. Hafta SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ 14. Hafta 1 Hindistan Sağlık Sistemi Genel bilgi Hindistan Güney Asya'da bulunan bir ülkedir. Dünyanın en büyük yedinci coğrafi alanı ve en büyük ikinci nüfusuna

Detaylı

Bölüm 3. Dış Çevre Analizi

Bölüm 3. Dış Çevre Analizi Bölüm 3 Dış Çevre Analizi 1 2 Çevre Analizi Ç E V R E A N A L İ Z İ D I Ş Ç E V R E İ Ç Ç E V R E Genel / Uzak Dış Çevre Analizi Sektör / Yakın Dış Çevre Analizi İşletme İçi Çevre Analizi Politik Uluslararası

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN KİLİT YETKİNLİKLER

AVRUPA BİRLİĞİ HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN KİLİT YETKİNLİKLER AVRUPA BİRLİĞİ HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN KİLİT YETKİNLİKLER Özgül ÜNLÜ HBÖ- HAREKETE GEÇME ZAMANI BU KONU NİÇİN ÇOK ACİLDİR? Bilgi tabanlı toplumlar ve ekonomiler bireylerin hızla yeni beceriler edinmelerini

Detaylı

YAŞAM BOYU GELİŞİM Ergenlik-Yetişkinlik

YAŞAM BOYU GELİŞİM Ergenlik-Yetişkinlik YAŞAM BOYU GELİŞİM Ergenlik-Yetişkinlik ERGENLİK ERGENLİK Çocukluk ile yetişkinlik arasındaki geçiş dönemidir. Bu geçiş dönemi cinsel olgunlaşmaya yönelik fiziksel değişimlerle başlar, bağımsız yetişkin

Detaylı

ŞEHİR YÖNETİMİ Şubat 2018

ŞEHİR YÖNETİMİ Şubat 2018 ŞEHİR YÖNETİMİ Şubat 2018 nin hizmet ve sorumluluk alanları nelerdir? Küresel ve teknolojik değişimlerle birlikte Şehir Yönetimleri nasıl değişmektedir? İdeal nasıl sağlanmalıdır? Ajanda 1. Mevcut Durum

Detaylı

AİLE YAPILARI. Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK

AİLE YAPILARI. Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK AİLE YAPILARI Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK AİLE VE TOPLUM Aile toplumun en küçük yapı taşını oluşturur. Toplumlar ailelerin bir araya gelmesiyle oluşur. İnsanlar tarih öncesi

Detaylı

IFLA/UNESCO Çok Kültürlü Kütüphane Bildirisi

IFLA/UNESCO Çok Kültürlü Kütüphane Bildirisi Bu bildiri UNESCO Genel Konferansı nın 35. oturumunda onaylanmıştır. IFLA/UNESCO Çok Kültürlü Kütüphane Bildirisi Çok Kültürlü Kütüphane Hizmetleri: Kültürler Arasında İletişime Açılan Kapı İçinde yaşadığımız

Detaylı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin

Detaylı

EĞİTSEL VE DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME ASSESSMENT Ders 1: Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları. Prof. Dr. Tevhide Kargın

EĞİTSEL VE DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME ASSESSMENT Ders 1: Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları. Prof. Dr. Tevhide Kargın EĞİTSEL VE DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME ASSESSMENT Ders 1: Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları Prof. Dr. Tevhide Kargın Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları Tanım: Kabaca değerlendirme bir birey hakkında

Detaylı

TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ

TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ 1-) Türkiye de cumhuriyetin ilanından hemen sonra eğitimde, dinde, yönetimde, hukukta, ekonomide, sanatta, aile yapısında

Detaylı

ÇALIŞMA EKONOMİSİ II

ÇALIŞMA EKONOMİSİ II ÇALIŞMA EKONOMİSİ II KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ.

Detaylı

NÜFUS POLİTİKALARI. Taylan BATMAN Yeşilpınar Mirioğlu ÇPL

NÜFUS POLİTİKALARI. Taylan BATMAN Yeşilpınar Mirioğlu ÇPL NÜFUS POLİTİKALARI Taylan BATMAN Yeşilpınar Mirioğlu ÇPL NÜFUS POLİTİKALARI Ülkelerin veya hükümetlerin,bilinçli olarak, Nüfusun niceliği ( sağlık ve doğurganlık), Niteliği ( eğitim) ve Dağılımını(kır

Detaylı

DTO TURİZM VE ÇEVRE DERS NOTLARI ÖĞR.GÖR. ŞULE KIYCI

DTO TURİZM VE ÇEVRE DERS NOTLARI ÖĞR.GÖR. ŞULE KIYCI DTO TURİZM VE ÇEVRE DERS NOTLARI ÖĞR.GÖR. ŞULE KIYCI BİRİNCİ HAFTA 2 TURİZM OLAYI VE GELİŞİMİ Turizm kelimesinin Latincede dönmek, etrafını dolaşmak, geri dönmek anlamına gelen tornus kökünden türetildiği

Detaylı

EKONOMİ DEKİ SON GELİŞMELER Y M M O D A S I P R O F. D R. M U S T A F A A. A Y S A N

EKONOMİ DEKİ SON GELİŞMELER Y M M O D A S I P R O F. D R. M U S T A F A A. A Y S A N 1 EKONOMİ DEKİ SON GELİŞMELER 1 3 M A R T 2 0 1 4, P E R Ş E M B E Y M M O D A S I P R O F. D R. M U S T A F A A. A Y S A N 1948 DEKİ EKONOMİK DURUM 2 TABLO I Ülke ABD Doları Danimarka 689 Fransa 482 İtalya

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı

TOPLUMU TANIMA TOPLUMUN TANIMI TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ

TOPLUMU TANIMA TOPLUMUN TANIMI TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMUN ÖZELLİKLERİ TOPLUMU TANIMA TOPLUMUN TANIMI Toplum; sosyal gereksinimlerini karşılamak için etkileşen ve ortak bir kültürü paylaşan çok sayıdaki insanın oluşturduğu bir birlikteliktir. 1. Toplumdaki kişiler demografik

Detaylı

KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ

KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ KADIN DOSTU AKDENİZ PROJESİ CİNSİYET TEMELLİ AYRIMCILIK VE TOPLUMDA KADININ YERİ ONLİNE KİTAPÇIĞI Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Gençlik Topluluğu 2015-2016 İÇİNDEKİLER 1. Giriş 2. Kadın Dostu Akdeniz

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ İNSAN İLİŞKİLERİ... 1 İNSAN İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN KAVRAM VE İLKELER... 4 Temel Kavramlar... 5 Karşılıklı İlgi... 5 Kendine Özgü Olma... 6 Eyleme İsteklilik... 7 Onur... 7 İnsan

Detaylı

TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER

TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER Onur BAKIR MSG Dergisi Yayın Kurulu Üyesi Giriş Bu çalışmanın amacı, Türkiye de tarımsal istihdam alanında 1980 den bugüne yaşanan dönüşümü temel

Detaylı

Eğitimin Ekonomik Temelleri

Eğitimin Ekonomik Temelleri Eğitimin Ekonomik Temelleri Ekonomi, doğadaki kıt kaynakların en verimli biçimde kullanılması artırılması inceleyen bir bilim dalıdır. İnsanlar var oluşlarının itibaren doğadaki kaynakları kullanarak yaşamlarını

Detaylı

1. Gün: Finlandiya Hükümetinin Strateji Araçları

1. Gün: Finlandiya Hükümetinin Strateji Araçları 1. Gün: Finlandiya Hükümetinin Strateji Araçları Virpi Einola-Pekkinen 10.1.2011 1 Finlandiya Hükümetinin Yapısı Finlandiya da 12 Bakanlık vardır. Her Bakanlık kendi yetkisi çerçevesinde yönetim kapsamına

Detaylı

SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSĐZ. Prof. Dr. Erdal ZORBA

SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSĐZ. Prof. Dr. Erdal ZORBA SAĞLIKLI YAŞAM VE EGZERSĐZ Prof. Dr. Erdal ZORBA GEÇMĐŞTEN GÜNÜMÜZE SAĞLIK Geçmişte sağlığın tanımı; hastalıklardan uzak olma diye ifade edilirdi. 1900 lerin başında ölümlerin büyük bir kısmı bakteri ve

Detaylı

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ DOÇ.DR. ZEHRA ALTINAY SINIF YONETIMI Bu derste, Sınıf ortamı ve grup etkileşimi Grup türleri Grup ve lider Liderlik türleri Grup içi etkileşimin hedefleri

Detaylı

7.ÇP Sosyo-ekonomik ve Beşeri Bilimler(SSH) Araştırmaları

7.ÇP Sosyo-ekonomik ve Beşeri Bilimler(SSH) Araştırmaları 7.ÇP Sosyo-ekonomik ve Beşeri Bilimler(SSH) Araştırmaları Seda GÖKSU AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi Sunum Planı 7.ÇP SSH Araştırma Alanı 7.ÇP SSH alanı projelerine nasıl ortak olabilirim?

Detaylı

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI Bugün şehirlerimizdeki problemlerin çoğu fakirlik, eşitsizlik, işsizlik, işe ve mal ve hizmetlere erişim zorlukları, düşük düzeyde sosyal ilişkiler ve kentsel alanlardaki düşük

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİNE UYUM DANIŞMA VE YÖNLENDİRME KURULU 2015 YILI 1. TOPLANTISI 11 MART 2015

AVRUPA BİRLİĞİNE UYUM DANIŞMA VE YÖNLENDİRME KURULU 2015 YILI 1. TOPLANTISI 11 MART 2015 AVRUPA BİRLİĞİNE UYUM DANIŞMA VE YÖNLENDİRME KURULU 2015 YILI 1. TOPLANTISI 11 MART 2015 ANA EYLEM 2: YENİLİK ve İYİ UYGULAMALARIN DEĞİŞİMİ İÇİN İŞBİRLİĞİ Yenilik ve İyi Uygulamaların Değişimi için İşbirliği;

Detaylı

DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMLE YAŞLANAN NÜFUS TÜRKİYE. Prof. Dr. Nükhet HOTAR AK PARTİ Genel Başkan Yardımcısı

DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMLE YAŞLANAN NÜFUS TÜRKİYE. Prof. Dr. Nükhet HOTAR AK PARTİ Genel Başkan Yardımcısı DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMLE YAŞLANAN NÜFUS TÜRKİYE Prof. Dr. Nükhet HOTAR AK PARTİ Genel Başkan Yardımcısı 30.09.2013 İçinde bulunduğumuz dönemde Türkiye orta yaş ve yaşlanmakta olan bir nüfus yapısına sahiptir.

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı