OKUL ÖNCES ÖRETMENLERNN ETM PROGRAMLARINI PLANLANMA VE UYGULAMADA KARILATIKLARI GÜÇLÜKLERN NCELENMES

Transkript

1 OKUL ÖNCES ÖRETMENLERNN ETM PROGRAMLARINI PLANLANMA VE UYGULAMADA KARILATIKLARI GÜÇLÜKLERN NCELENMES A STUDY ON THE DIFFICULTIES FACED BY PRESCHOOL TEACHERS IN THE PLANNING AND IMPLEMENTATION Doç. Dr. Adalet KANDIR * Dr. Saide ÖZBEY** Ar.Gör. Gözde NAL*** Özet Okul öncesi dönemde öretmenin nitelikli bir eitim verebilmesi için kiilik özelliklerinin yanı sıra mesleki bilgi ve becerisi de önem taımaktadır. Öretmenler eitim durumları planlarken dikkat edilmesi gereken noktaları bilseler de farklı nedenlerle planlama ve uygulamada bazı güçlüklerle karılaabilmektedirler. Söz konusu güçlük durumlarında ise öretmenlerin zorlandıkları noktalarda ilgili destein salanmasını gerektirmektedir. Bu nedenle bu aratırma, okul öncesi öretmenlerinin eitim programlarını planlaması sırasında karılatıkları güçlükleri ortaya koyarak çözüm önerileri sunmak amacıyla yapılmıtır. Aratırmanın örneklemini Ankara ve Afyon illerinde özel ve resmi okul öncesi eitim kurumlarında görev yapan toplam 154 öretmen oluturmaktadır. Aratırmada veri toplama aracı olarak, aratırmacılar tarafından gelitirilen Genel Bilgi Formu ve öretmenlerin eitim durumları planlamalarına ilikin görülerini belirlemeye yönelik yarı yapılandırılmı Anket Formu kullanılmıtır. Genel Bilgi Formundan elde edilen verilerin analizinde frekans ve yüzdelik daılımlar hesaplanmıtır. Okul öncesi öretmenlerinin eitim durumlarını planlamalarına ilikin görülerinin; öretmenlerin mesleki kıdem, çalıtıkları kurum ve mezun oldukları okul türü gibi deikenlere balı olarak deiip deimediini belirlemek amacıyla ki-kare testi yapılmıtır. Aratırmanın sonuçlarına göre; öretmenler yıllık plan hazırlarken en fazla amaç ve kazanımlarının yıl içindeki daılımının belirlenmesinde ve deerlendirmenin yapılıında zorluk yaamaktadırlar. Günlük planın hazırlanmasında, deerlendirmenin yapılıı konusunda güçlük çekmektedirler. Öretmenlerin eitim durumlarını planlarken karılatıkları güçlüklerin ise, birinci sırada çocuk sayısının çokluu daha sonra sırasıyla materyal seçim ve hazırlıı, eitim ortamlarının düzenlenmesi, fiziksel koulların yetersizlii, ailelerin tutumu ve eitim ortamlarının düzenlenmesi, yöntem ve tekniklerin seçimi konusunda olduu belirlenmitir. Ayrıca öretmelerin çalıtıkları kurum türü ile eitim durumlarını planlamaları sırasında karılatıkları güçlükler arasında anlamlı fark bulunmutur (p<0,05). Öretmenlerin büyük bir kısmı deerlendirme yapmakta güçlük çekmektedirler. Bu sonuçlar ııında; eitimin kalitesinin arttırılabilmesi için, anasınıflarındaki çocuk sayısının düürülmesi buna balı olarak da okul öncesi eitim kurumlarının sayılarının arttırılması, öretmenlerin eitim durumlarını planlarken ve uygularken güçlük çektikleri konuların baında gelen, sınıfların genilik, materyal, ısı, ıık vb. özelliklerle ilgili olumsuz fiziksel koulların mümkün olduunca iyiletirilmesi için yöneticilerin bilgilendirilerek gerekli önlemlerin alınması, mesleki kıdemi az olan öretmenlerin fiziki koullara ilikin daha fazla güçlük yaamaları nedeniyle, öretmen adaylarının eitimleri sırasında, çok farklı koullardaki ve özelliklerdeki okul * Gazi Üniversitesi Mesleki Eitim Fakültesi Çocuk Geliimi ve Eitimi Bölümü Okul Öncesi Öretmenlii Anabilim Dalı ** Gazi Üniversitesi Eitim Fakültesi Okul Öncesi Öretmenlii ***Afyon Kocatepe Üniversitesi Eitim Fakültesi lköretim Bölümü Okul Öncesi Öretmenlii Anabilimdalı

2 374 öncesi kurumlarda uygulama yapmalarının salanması böylelikle deneyim zenginlii sunulması önerilebilir. Anahtar Kelime: Okul öncesi eitim, program, öretmen Abstract Both teacher characteristics and professional knowledge and skills are required for teachers to offer quality preschool education. Even though teachers may know the basics of planning educational contexts, various reasons may bring them face to face with difficulties in planning and implementation. When such diffculties arise, support should be provided to teachers according to their needs so that quality preschool curricula emerge. Starting from this need, the present study aims to reveal the difficulties faced by preschool teachers in the planning and implementation of curricula and to offer suggestions accordingly. The study sample consisted of a total of 154 teachers working at private and official preschool education institutions in Ankara and Afyon. Data was collected by using a questionnaire with two sections. It included questions about teachers personal information and their views on planning educational contexts. The general data pertaining to teachers was analyzed with percentile and frequency values while Chi-Square test was used to analyze whether the teachers views on planning educational contexts varied with respect to variables such as their professional seniority, the institution they are working for and the type of school they graduated from. The results showed that the biggest difficulties teachers faced in preparing annual plans were distributing objectives and achievements over the year and evaluating the annual plan. At the same time, teachers were also found to experience difficulties with planning and evaluating the educational context in their daily plans. The first and foremost difficulty in connection with planning educational contexts seemed to be big class size, followed by materials selection and design, arranging the educational context, lack of physical facilities, attitude of families, selecting methods and techniques, respectively. A meaningful difference was also found between the type of institution that teachers were working for and the difficulties that arose when planning educational contexts (p<0,05). In light of these results, it may be suggested that the quality of education will be maximized if the size of preschool classes is reduced and the number of preschools increased; if school administrators are informed and appropriate measures are taken to improve the physical condition of classrooms such as space, materials, temperature and lighting, the lack of which may pose major problems in planning and implementing curricula; if preservice teachers, who initially experience more difficulties than senior teachers with regard to physical conditions, are taken to preschools with a diversity of conditions for their practice teaching during their university education so that they gain a multitude of rich experiences. Key Words: Preschool education, curriculum, teacher GR Okul öncesi dönemde verilecek nitelikli bir eitimin çocuun yaamını ekillendirmek açısından önem taıdıı bilinmektedir. Çocuun ileriki yaamını ekillendirecek bir eitimin ise farklı faktörlerin dikkate alınarak planlanması gerekmektedir. Öretmenin planlama becerisi, program uygulamalarında öretmenin daha sistemli çalımasına ve kendine güven duymasına fırsat verecektir (Eliason ve Jenkins,2003:81-82). Hazırlanan eitim programlarında çocukların gereksinimleri dikkate alınarak hazırlanmı günlük ve yıllık planlar, eitim durumları, eitim materyalleri, fiziksel koulların düzenlenmesi, öretmenin rehberlii ve programın deerlendirilmesi eitim sürecini oluturmaktadır (Bredeamp,1992:54). Söz konusu eitim sürecinin gerçekletirilmesinde öretmen nitelii öne çıkmakla birlikte öretmene salanan olanakların nitelii de önem taımaktadır. Zira öretmene salanan olanaklar öretmenin performansını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilmektedir (Aktan Kerem ve Cömert, 2007:104). Öretmenin eitim programını planlama ve uygulama becerisi üzerinde aileler, okul yönetiminin tutumu, fiziksel koullar, çocuk sayısı gibi öretmenin dıında birçok faktör etken olabilmektedir.

3 375 Öretmenler eitim durumları planlarken dikkat edilmesi gereken noktaları bilseler de farklı nedenlerle planlama ve uygulamada bazı güçlüklerle karılaabilmektedirler. Söz konusu güçlük durumlarında ise öretmenlerin zorlandıkları noktalarla ilgili destein salanmasını gerektirmektedir. Bu nedenle bu aratırma okul öncesi öretmenlerinin eitim programları planlama, uygulama ve deerlendirme sırasında karılatıkları güçlükleri ortaya koyarak çözüm önerileri sunmak amacıyla yapılmıtır. Problem Cümlesi Okul öncesi eitim kurumlarında görev yapan öretmenlerinin eitim programlarının planlanması ve uygulanmasında karılatıkları güçlükler nelerdir? Alt Problemler 1. Okul öncesi öretmenlerinin yıllık plan hazırlarken yaadıkları güçlükleri, öretmenin kıdem durumu ve görev yaptıı okul türü etkilemekte midir? 2. Okul öncesi öretmenlerinin yıllık planın deerlendirmesini yaparken karılatıkları güçlükleri, öretmenin kıdem durumu ve görev yaptıı okul türü etkilemekte midir? 3. Okul öncesi öretmenlerinin günlük plan hazırlarken yaadıkları güçlükleri, öretmenin kıdem durumu ve görev yaptıı okul türü etkilemekte midir? 4. Okul öncesi öretmenlerinin eitim durumları hazırlarken yaadıkları güçlükleri, öretmenin kıdem durumu ve görev yaptıı okul türü etkilemekte midir? 5. Okul öncesi öretmenlerinin deerlendirme yaparken karılatıkları güçlükleri, öretmenin kıdem durumu ve görev yaptıı okul türü etkilemekte midir? YÖNTEM Aratırma okul öncesi öretmelerinin eitim programlarında karılatıkları güçlükleri belirlemeye yönelik olduu için genel tarama modelindedir. Öretmenlerin karılatıkları güçlükler okul türü ve kıdem durumu deikenlerine göre deiip deimediine göre incelendiinden aynı zamanda ilikisel tarama modelindedir (Büyüköztürk,2007). Evren ve Örneklem Aratırmanın evrenini Ankara ve Afyon il merkezinde eitim öretim yılında Milli Eitim Bakanlıına balı resmi ve özel anaokulu ve anasınıflarında görev yapan öretmenler oluturmaktadır. Evrenden ulaılabilen tesadüfî yöntemle seçilmi toplam 154 gönüllü öretmen örneklemi oluturmaktadır. Veri a Araçları Aratırmada öretmenlere ait kiisel bilgileri içeren Genel Bilgi Formu ve aratırmacılar tarafından gelitirilen ve öretmenlerinin eitim programları planlarken ve uygularken dikkate aldıkları noktaları ve eitim durumlarının planlaması sırasında karılatıkları güçlükleri belirlemeye yönelik, yarı yapılandırılmı sorularından oluan Anket Formu kullanılmıtır. Verilerin Analizi Anket formundan elde edilen verilerde, öretmenlerin belirttikleri görülerin sıklıının betimlenmesinde frekans ve yüzde deerleri kullanılmıtır. Öretmenlerin eitim programlarını planlama ve uygulamada karılatıkları güçlüklerle, görev yaptıkları okul türü ve kıdem durumları arasındaki iliki ki-kare testi ile analiz edilmitir. Ki-kare testinin yapılamadıı durumlarda en yüksek yüzde deeri üzerinden yorum yapılmıtır.

4 376 BULGULAR VE YORUM Aratırmaya katılan okul öncesi öretmelere ilikin genel bilgiler incelendiinde; öretmenlerin % 33,8 inin resmi anaokullarında, % 30,5 inin özel anaokullarında, %35,7 sinin ise remi anasınıflarında görev yaptıı; %59,1 inin(n=91) ya arası, %25,3 ü (n= 39) ya, %15,6 sının (n=24) ise ya arası olduu; Öretmenlerin %42,9 unun (n=66) çocuk geliimi ve eitimi mezunu, %53,9 unun (n=83) okul öncesi öretmenlii, %3,2 sinin (n=5) ise ev ekonomisi mezunu olduu tespit edilmitir. Öretmenlerin kıdem durumlarına bakıldıında; %39 unun (n=60) 5 yıldan az, %28,6 sının (n=44), 6 10 yıl, %13 ünün (n=20) yıl, %19;5 inin ise (n= 30) 16 yıl ve üzeri kıdem durumuna sahip oldukları belirlenmitir. Öretmenlerin %55 i 6 yata, %17,5 i 5 yata,%11,7 si 4 yata, %4,5 i 3 yata,%11 i ise 3-6 ya arası karıık gruplarda görev yapmaktadır. 1.Alt Problem Öretmenlerin yıllık plan hazırlarken en çok zorlandıkları öelerin öretmenlerin kıdem durumuna göre daılımı Tablo 1 de verilmitir. Tablo 1.Öretmenlerin Yıllık Plan Hazırlarken En Çok Zorlandıkları Öelerin Öretmenlerin Kıdem Durumuna Göre Daılımı Okul öncesi öretmeni olarak çalıma süresi 5 yıldan az yıl 16 yıl ve üzeri 6 10 yıl Yıllık plan hazırlamada en çok sıkıntı yaanan öeler f % n % f % f % f % Amaç ve kazanımların yıl içindeki daılımının belirlenmesi 30 30, , , , ,0 Sürenin belirlenmesi 11 11,1 4 6,1 4 12,1 2 5,4 21 8,9 Kavramların belirlenmesi 5 5,1 2 3,0 2 6,1 2 5,4 11 4,7 Özel gün ve haftaların belirlenmesi 6 6,1 0 0,0 0 0,0 3 8,1 9 3,8 Aile katılımı etkinliklerinin planlanması 11 11,1 8 12,1 3 9,1 3 8, ,6 Planlanan aile katılımı etkinliklerinin uygulanması 10 10,1 8 12,1 5 15,2 1 2, ,2 Gezi-gözlem-deney etkinliklerinin belirlenmesi 12 12,1 4 6,1 2 6,1 2 5,4 20 8,5 Deerlendirmenin yapılması 14 14, ,7 7 21, , ,

5 377 Tablo 1 incelendiinde öretmenlerin amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve deerlendirmenin yapılması olmak üzere iki noktada en fazla güçlük yaadıkları görülmektedir. Buna göre; 5 yıldan az kıdeme sahip öretmenlerin % 30,3 ü yıllık plan hazırlarken amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede; %14,1 i deerlendirmenin yapılmasında 6 10 yıl arası kıdeme sahip öretmenlerin %40,9 u yıllık plan hazırlarken amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve %19,7 sinin deerlendirmenin yapılmasında yıl arası kıdeme sahip öretmenlerin 30,3 ü yıllık plan hazırlarken amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve 21,2 sinin deerlendirmenin yapılmasında 16 yıl üzeri kıdeme sahip öretmenlerin 35,1 nin yıllık plan hazırlarken amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve 29,7 sinin deerlendirmenin yapılması deerlendirmenin yapılmasında en fazla güçlük yaamaktadırlar. Öretmenlerin mesleki kıdemleri arttıkça yıllık planı deerlendirme konusunda güçlük yaama oranlarının da artması düündürücü bir sonuçtur. Bu durum öretmenlerin deerlendirme konusundaki bilgi eksikliinden kaynaklanmı olabilir. Zira okul öncesi eitim programında deerlendirme, çocukları tanıma, çocukların bireysel gereksinimlerini belirleyerek uygun materyalleri seçme, etkinlikleri nasıl uygulanacaını belirleme amacıyla yapılmaktadır (Morrison,2003:135). Her bir deerlendirme, programın güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmak açısından önem taımaktadır. Öretmen yaptıı deerlendirmeler ııında amaç ve kazanımlara ne kadar ulaıldıı ve seçilen amaç ve kazanımların çocuun ilgi ve geliim düzeyi ile ne kadar uygunluk gösterdii konusunda kesin bilgilere ulaır (Eliason ve Jenkins,2003:111).Öretmenin deerlendirme konusunda bilgi eksikliinin bulunması eitim programının etkililiinin ölçülmesine paralel olarak etkin program hazırlanmasında güçlüklere neden olabilecek bir sonuç olarak yorumlanabilir. Öretmenlerin yıllık plan hazırlarken en çok zorlandıkları öelerin öretmenlerin görev yaptıı okul türüne göre daılımı Tablo 2 de verilmitir. Tablo 2.Öretmenlerin Yıllık Plan Hazırlarken En Çok Zorlandıkları Öelerin Öretmenlerin Görev Yaptıı Okul Türüne Göre Daılımı Yıllık plan hazırlamada Anaokulu resmi Öretmenlerin çalıtıı kurum türü Anasınıfı resmi Anaokulu özel en çok sıkıntı yaanan öeler f % f % f % f % Amaç ve kazanımların yıl içindeki daılımının belirlenmesi 20 29, , , ,0 Sürenin belirlenmesi 7 10,1 6 9,0 8 8,1 21 8,9 Kavramların belirlenmesi 4 5,8 2 3,0 5 5,1 11 4,7 Özel gün ve haftaların belirlenmesi 1 1,4 5 7,5 3 3,0 9 3,8

6 378 Aile katılımı etkinliklerinin planlanması 7 10,1 7 10, , ,6 Planlanan aile katılımı etkinliklerinin uygulanması 6 8,7 8 11, , ,2 Gezi-gözlem-deney etkinliklerinin belirlenmesi 7 10,1 5 7,5 8 8,1 20 8,5 Deerlendirmenin yapılması 17 24,6 8 11, , , Tablo 2 incelendiinde, Resmi anaokulundaki öretmelerin %29 u amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve %24,6 sı deerlendirmenin yapılması konusunda olmak üzere iki noktada en fazla güçlük yaamaktadırlar. Özel anaokulunda görev yapan öretmenlerin %38,8 i yıllık plan hazırlarken amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede en fazla güçlük yaadıkları görülmektedir. Resmi anasınıfında çalıan öretmenlerin ise %34,3 ü amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede ve 20,2 si deerlendirmenin yapılması konusunda olmak üzere iki noktada en fazla güçlük yaamaktadırlar. Öretmenlerin yıllık plan hazırlarken yaadıkları güçlük derecelerinin toplamına bakıldıında öretmenlerin yıllık plan hazırlamada ilk sırada % 34 oranla amaç ve kazanımların yıl içerisindeki daılımını belirlemede; ikinci sırada ise %19,1 oranla deerlendirmenin yapılmasına ilikin güçlük yaadıkları görülmektedir. Çaltık (2004) okul öncesi öretmenlerinin okul öncesi eitimi programına ilikin görülerini inceleyen aratırmasında, öretmenlerin yıllık plan hazırlarken en çok amaç ve kazanımların yıl içindeki daılımının belirlenmesinde güçlük yaadıklarını saptamıtır. Bu sonuçlar aratırma bulguları ile paralellik göstermektedir. Tablo 2 de öretmenlerin yıl içerisindeki amaç ve kazanımların daılımını belirlemede güçlük yaamaları dikkat çekicidir. Bu durum öretmenlerin eitim yılı baında çocuklar okula balamadan yıllık plan hazırlamalarının bir sonucu olabilir. Çocukların geliim özelliklerinin bilinmeden amaç ve kazanımların aylara göre daılımının yapılması öretmenler için güçlük oluturabilir. Bu koullarda öretmenin esneklik becerisi önem taımaktadır. Kullanılan planların günlük ve aylık deerlendirilmesi düzenli yapıldıında, planların çocuklar açısından ilemeyen yönleri ortaya çıkabilecektir. Zira deerlendirme program, öretmen ve çocuk açısından olma üzere üç boyutlu olarak yapılmaktadır. Öretmen kendini deerlendirirken programda istedii amaca ulama durumu, ulaamadı ise bunun nedenlerini irdeleyerek spesifik saptamalarda bulunmaktadır. Çocuk açısından programın deerlendirilmesinde, etkinliklerin çocuun ilgisine ve geliim özelliklerine uygun olup olmadıı irdelenmektedir. Program açısından deerlendirmede ise, amaç ve kazanımlara ulaılma durumu, kullanılan yöntem ve teknikler ve materyaller gözden geçirilmektedir. Deerlendirmenin zamanında ve gerei gibi yapılamaması durumunda yıllık planın çocuklara uygun olmayan yönlerinin deitirilmesi, güçlendirilmesi ve bireysel farklılıkların gözetilmesi de mümkün olamayabilir. Tablo 2 de okul türüne bakılmaksızın öretmenlerin çounluunun 2.sırada deerlendirmenin yapılması konusunda güçlük çekmelerinin nedeni öretmenlerin deerlendirmeye ilikin bilgi eksikliklerinin bulunması olabilir.

7 379 2.Alt Problem Öretmenlerin yıllık planın deerlendirmesinde karılatıkları güçlüklerin öretmenlerin kıdem durumuna göre daılımı Tablo 3 de verilmitir. Tablo 3.Öretmenlerin Yıllık Planın Deerlendirmesinde Karılatıkları Yıllık Planın deerlendirmesinde Güçlüklerin Öretmenlerin Kıdem Durumuna Göre Daılımı Okul öncesi öretmeni olarak çalıma süresi 5 yıldan az 6-10 yıl yıl 16 yıl ve üzeri karılaılan güçlükler f % f % f % f % f % Deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda endie 12 24, ,5 6 28,6 2 10, ,8 Çocukların geliimsel özelliklerini deerlendirmede zorluk 10 20,0 4 10,0 3 14,3 1 5, ,8 Deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama 18 36, ,5 9 42, , ,8 Bu konuda güçlük yaamıyorum 10 20,0 8 20,0 3 14,3 3 15, , Tablo 3 incelendiinde, 5 yıldan az kıdeme sahip olan öretmenlerin % 36 sı deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamamaktadırlar. Bununla birlikte %24 ü deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda da güçlük çekmektedirler yıl arası kıdeme sahip olan öretmenlerin % 42,5 i deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama ve %27,5 i deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda en fazla güçlük çekmektedirler yıl arası kıdeme sahip olan öretmenlerin % 42,9 u deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamamakta; % 28,6 sı ise deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konularında güçlük yaamaktadırlar. 16 yıl ve üzeri kıdeme sahip olan öretmenlerin % 68,4 ü deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama durumunu en fazla güçlük nedeni olarak belirtmilerdir. Yıllık planın deerlendirilmesinde kıdem durumu dikkate alınmaksızın öretmenler % 43, 8 oranla deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama konusunda en fazla zorluk yaamaktadırlar. kinci sırada ise % 23,8 oranla deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda zorluk yaamaktadırlar. Öretmenlerin tümünün verdii cevaplar incelendiinde

8 380 öretmenlerin %81,4 ünün çeitli nedenlere dayalı olarak deerlendirme konusunda güçlük yaadıklarını söyleyebilmek mümkündür. Öretmenlerin yıllık planın deerlendirmesinde karılatıkları güçlüklerin öretmenlerin çalıtıı kurum türüne göre daılımı Tablo 4 de verilmitir. Tablo 4. Öretmenlerin Yıllık Planın Deerlendirmesinde Karılatıkları Güçlüklerin Öretmenlerin Çalıtıı Kurum Türüne Göre Daılımı Yıllık Planın deerlendirmesinde Anaokulu resmi Öretmenlerin çalıtıı kurum türü Anaokulu özel Anasınıfı resmi karılaılan güçlükler f % f % f % f % Deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda endie 15 29,4 8 27,6 8 16, ,8 Çocukların geliimsel özelliklerini deerlendirmede zorluk 14 27,5 1 3,4 3 6, ,8 Deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama 19 37,3 9 31, , ,8 Bu konuda güçlük yaamıyorum 3 5, , , , Ki-Kare= 27,693 ; Sd=6 ; p=0,000<0,05 Tablo 4 incelendiinde, resmi anaokulundaki öretmenlerin % 37,3 ü deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama; %29,4 ü ise deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda en fazla güçlük yaadıkları görülmektedir. Özel anaokulundaki öretmenlerin % 37,9 u deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama; % 31 i ise deerlendirmenin ne kadar sıklıkla yapılacaı konusunda en fazla güçlük yaamaktadırlar. Resmi anasınıfındaki öretmenlerin % 58 i deerlendirmenin nasıl yapılacaı konusundaki bilgilerden emin olamama konusunda en fazla güçlük yaamaktadırlar. Öretmenlerin yıllık planı deerlendirmede yaadıkları güçlükler çalıtıkları okul türüne göre farklılık göstermektedir (p<0.05). Tablo 4 incelendiinde, resmi anaokullarında görev yapan öretmenlerin % 94,2 sinin; resmi anasınıfında görev yapan öretmenlerin %80 inin; özel anaokullarında görev yapan öretmenlerin %70 inin çeitli nedenlere dayalı olarak deerlendirme yaparken güçlük yaadıkları söylenebilir. Deerlendirme, çocukları tanıyarak çocukların bireysel farklılıklarına göre program hazırlama, eitim materyallerini seçme, etkinliklerdeki yöntemi belirleme açısından önem taımaktadır (Morrison,2003:135). Bu noktada Tablo 4 e göre, öretmenlerin deerlendirmenin nasıl yapılacaına ilikin bilgi eksikliklerinin bulunması dikkat çekici olarak yorumlanabilir. Zira eitim deerlendirmeyi eitim programından baımsız düünebilmek mümkün deildir. Programı niçin hazırladıının bilincinde olan ve program hazırlamada çocuu merkeze alan öretmen hazırladıı programın hangi noktalarda iledii hangi noktalarda ise ilemedii ve bunun nedenlerini saptamak konusunda da zorluk yaamayacaktır.

9 381 3.Alt Problem Öretmenlerin günlük plan hazırlarken en çok zorlandıkları öelerin frekans ve yüzde deerlerinin öretmenlerin kıdem durumuna göre daılımı Tablo 5 de verilmitir. Tablo 5.Öretmenlerin Günlük Plan Hazırlarken En Çok Zorlandıkları Öelerin Öretmenlerin Kıdem Durumuna Göre Daılımı Okul öncesi öretmeni olarak çalıma süresi Günlük plan hazırlamada en çok sıkıntı yaanan öeler 5 yıldan az 6-10 yıl yıl 16 yıl ve üzeri f % f % f % f % f % Amaçların ve kazanımların belirlenmesi 16 15,4 9 12,0 4 12,5 9 20, ,9 Konunun belirlenmesi 15 14,4 7 9,3 4 12,5 7 16, ,0 Sürenin belirlenmesi 10 9,6 7 9,3 2 6,3 1 2,3 20 7,9 Etkinlik ve eitim durumlarının belirlenmesi 10 9,6 3 4,0 0 0,0 2 4,7 15 5,9 Deerlendirmenin yapılması 19 18, ,3 9 28, , ,7 Amaçlar ve kazanımlarla konular arasında balantı kurmada güçlük 19 18, ,7 7 21,9 7 16, ,9 Amaçlar ve kazanımlarla eitim.durumları arasında balantı kurmada güçlük 15 14, ,3 6 18,8 6 14, , Tablo 5 incelendiinde günlük plan hazırlarken, 5 yıldan az kıdeme sahip olan öretmenlerin % 18,3 ü amaçlar ve kazanımlarla konular arasında balantı kurma; % 18,3 ü deerlendirmenin yapılması ve % 15,4 ü ise amaç ve kazanımların belirlenmesi olmak üzere üç noktada en fazla güçlük yaadıkları görülmektedir yıl arası kıdeme sahip olan öretmenlerin % 26,7 si amaçlar ve kazanımlarla konular arasında balantı kurma; % 21,3 ü deerlendirmenin yapılması konularında en fazla güçlük yaamaktadırlar yıl arası kıdeme sahip olan öretmenlerin % 28 1 i deerlendirmenin yapılması; % 21,9 u amaçlar ve kazanımlarla konular arasında balantı kurma konusunda en fazla güçlük yaamaktadırlar.16 yıl ve üzeri kıdeme sahip olan öretmenlerin % 25,6 sı deerlendirmenin yapılması; % 20,9 u amaçların ve kazanımların belirlenmesi konularında en fazla güçlük yaamaktadırlar.

10 382 Öretmenlerin günlük plan hazırlarken en çok zorlandıkları öelerin frekans ve yüzde deerlerinin okul türüne göre daılımı Tablo 6 da verilmitir. Tablo 6.Öretmenlerin Günlük Plan Hazırlarken En Çok Zorlandıkları Öelerin Okul Türüne Göre Daılımı Öretmenlerin çalıtıı kurum türü Günlük plan hazırlamada en çok sıkıntı yaanan öeler Anaokulu resmi Anaokulu özel Anasınıfı resmi f % f % f % f % Amaçların ve kazanımların belirlenmesi 10 12, , , ,0 Konunun belirlenmesi 7 8, , , ,0 Sürenin belirlenmesi 7 8,8 7 8,6 6 6,5 20 7,9 Etkinlik ve eitim durumlarının belirlenmesi 5 6,3 7 8,6 3 3,2 15 5,9 Deerlendirmenin yapılması 22 27, , , ,7 Amaçlar ve kazanımlarla konular arasında balantı kurmada güçlük 17 21, , , ,9 Amaçlar ve kazanımlarla et.durumları arasında balantı kurmada güçlük 12 15, , , , Ki-Kare= 8,25 ; Sd=12 ; p=0,764>0,05 Tablo 6 incelendiinde, %27,5 oranla resmi anaokullarında ve %20,4 oranla resmi anasınıflarında görev yapan öretmenler günlük planın hazırlanmasına ilikin en fazla deerlendirmenin yapılmasına yönelik güçlük çektikleri görülmektedir. Özel anaokulunda görev yapan öretmenlerin ise %22,2 si amaç ve kazanımlarla konular arasında balantı kurmayı en fazla güçlük nedeni olarak belirtmilerdir. Öretmenlerin günlük plan hazırlarken karılatıkları güçlüklerle görev yaptıkları okul arasında anlamlı bir farklılık bulunmadıı saptanmıtır (p>0,05). puanlara bakıldıında öretmenler günlük plan hazırlarken % 21,7 oranla deerlendirmenin yapılması ve %20,9 oranla amaç ve kazanımlarla konular arasında balantı kurmayı en fazla güçlük nedeni olarak belirtmektedirler. Kandır (1991), okul öncesi öretmenlerinin eitim programlarını hazırlama ve uygulamadaki güçlüklerini belirlemek amacıyla yaptıı aratırmada, öretmenler günlük ve yıllık plan hazırlamada birinci sırada genel hedeflerin belirlenmesinde güçlük yaadıklarını belirtmilerdir. Öretmenler amaç ve kazanımları belirlemede yaadıkları güçlüe paralel olarak eitim durumlarını planlamada zorlandıklarını belirtmilerdir.

11 383 Deerlendirmenin düzenli olarak yapılması gereklilii eitim programının etkililiini saptamak açısından önemlidir. Tablo 6 da okul türüne göre farklılık göstermeksizin öretmenlerin deerlendirmenin yapılmasında güçlük yaamalarında, son yıllarda öretmelerin hazır plan kullanmaya aırlık vermeleri ve kullandıkları plan ile çocukların eitim öncelikleri arasında farklılık olması etkili olmu olabilir. Zira öretmen kendi hazırladıı ve uyguladıı planı daha rahatlıkla deerlendirebilir. Öretmenin hazırlayacaı geliim odaklı olmak yerine etkinlik odaklı hazır günlük planların uygulanması programın deerlendirme basamaında güçlük yaamalarının nedenlerinden birisi olabilir. 4.Alt Problem Öretmenlerin eitim durumu planlaması sırasında karılatıkları güçlüklerin kıdem durumlarına göre daılımı Tablo 7 de verilmitir. Tablo 7. Öretmenlerin Eitim Durumu Planlaması Sırasında Karılatıkları Güçlüklerin Kıdem Durumlarına Göre Daılımı Okul öncesi öretmeni olarak çalıma süresi Eitim durumu planlanması sırasında karılaılan güçlükler 5 yıldan az 6 10 yıl yıl 16 yıl ve üzeri f % f % f % f % f % Eitim ortamlarının düzenlenmesi 14 13,6 6 8,6 5 12,2 5 9, ,3 Materyal seçimi ve hazırlıı 25 24, ,9 9 22,0 8 15, ,9 Fiziksel koulların yetersizlii 18 17, ,0 7 17, , ,2 Yöntem ve tekniklerin seçimi 7 6,8 4 5,7 5 12,2 6 11,8 22 8,3 Çocuk sayısının fazlalıı 23 22, ,3 9 22, , ,3 Okul yöneticilerinin ve Müfettilerin tutumu 2 1,9 6 8,6 2 4,9 5 9,8 15 5,7 Ailelerin tutumu 14 13,6 7 10,0 4 9,8 5 9, , Tablo 7 incelendiinde, 5 yıldan az kıdeme sahip olan öretmenlerin % 24,3 ü materyal seçimi ve hazırlıı; %22,3 ünün çocuk sayısının fazlalıı; %17,5 i fiziksel koulların yetersizlii konularında en fazla güçlük yaamaktadırlar yıl arası kıdeme sahip olan öretmenlerin %24,3 ü çocuk sayısının fazlalıı ve % 22,9 u materyal seçimi; hazırlıı; %20 si fiziksel koulların yetersizlii ve %17,1 i fiziksel koulların yetersizlii konularında en fazla güçlük yaamaktadırlar yıl kıdeme sahip olan

12 384 öretmenlerin % 22 si materyal seçimi ve hazırlıı ve % 22 si çocuk sayısının fazlalıı konularında en fazla güçlük yaamaktadır.16 yıl ve üzeri kıdeme sahip olan öretmenlerin ise % 23,5 i fiziksel koulların yetersizlii; %19,6 sı çocuk sayısının fazlalıı ve %15,7 si materyal seçimi ve hazırlıı konularında en fazla güçlük yaamaktadırlar. Ünal (2006) ın okul öncesi öretmenlerinin karılatıkları güçlükleri belirlemek amacıyla yaptıı aratırmada mesleki kıdem yükseldikçe öretmenlerin sanat etkinliklerini planlamada daha az zorluk yaadıı belirlenmitir. Öretmenlerin % 77,5 i okulda aldıkları eitimin okul öncesi eitim programı gelitirmede yeterli olmadıını belirtmilerdir. Aratırmada öretmenlerin mesleki kıdemleri artıkça yeni yöntem ve teknikleri uygulama konusunda daha çok zorlandıkları ifade edilmektedir. Gündoan (2002), okul öncesi öretmenlerinin yaadıkları sorunların tespitine yönelik yaptıı aratırmada; anasınıfında çalıan öretmenlerin baımsız anaokulu ve özel anaokullarına göre okul yönetimi ile iletiimde güçlük yaamalarını, amaç ve kazanımlara uyun etkinlik hazırlamakta zorlanmalarını ve sınıfın fiziksel artlarındaki olumsuzlukları güçlük nedeni olarak belirtmilerdir. Baımsız anaokullarında çalıan öretmenler ise müfettilerin rehberlik hizmetlerinin yetersizlii ve kurum çalıanları arasındaki iletiim güçlüünün bulunmasını en fazla sorun olarak ifade etmilerdir. Çaltık (2004) yaptıı aratırmada, 5 yıldan az kıdeme sahip öretmenlerin fiziksel koulları en az güçlük nedeni olarak gösterdikleri sonucuna ulamıtır. Bu sonuç aratırma bulgularıyla paralellik göstermektedir. Tablo 7 de öretmenlerin çocuk sayısının fazlalıı, ardından materyal seçimi ve hazırlıı ve fiziksel koulların yetersizlii konusunda, en çok güçlük yaadıkları görülmektedir. Eitim ortamlarının hazırlanması, materyal seçimi - hazırlıı ve ailelerin tutumu konusunda en fazla güçlük çeken öretmenler 5 yıldan az kıdeme sahip olan öretmenlerdir. Söz konusu durum öretmenlerin meslee yeni balamasının getirdii bir zorluk derecesi olarak nitelendirilebilir. Öretmenlerin eitim durumları planlarken karılatıkları güçlüklerin görev yaptıkları okullara göre daılımı Tablo 8 de verilmitir. Tablo 8. Öretmenlerin Eitim Durumu Planlaması Sırasında Karılatıkları Güçlüklerin Öretmenlerin Çalıtıı Kuruma Göre Daılımı Eitim durumu planlanması Anaokulu resmi Öretmenlerin çalıtıı kurum türü Anaokulu özel Anasınıfı resmi sırasında karılaılan güçlükler f % f % f % f % Eitim ortamlarının düzenlenmesi 7 9, ,2 13 9, ,3 Materyal seçimi ve hazırlıı 13 17, , , ,9 Fiziksel koulların yetersizlii 10 13,7 6 10, , ,2 Yöntem ve tekniklerin seçimi 5 6,8 5 8,6 12 9,0 22 8,3 Çocuk sayısının fazlalıı 27 37,0 9 15, , ,3 Okul yöneticilerinin ve Müfettilerin tutumu 4 5,5 0 0,0 11 8,2 15 5,7 Ailelerin tutumu 7 9,6 8 13, , ,3

13 ,0 Ki-Kare= 29,9947 ; Sd=12 ; p=0,003<0,05 Tablo 8 incelendiinde eitim durumlarını planlamada; resmi anaokulundaki öretmenlerin % 37 si çocuk sayısının fazlalıı konusunda en fazla güçlük çektikleri görülmektedir. Özel anaokulunda görev yapan öretmenlerin %34,5 i materyal seçimi ve hazırlıında en fazla güçlük yaamaktadırlar. Resmi anasınıfında görev yapan öretmenlerin ise % 26,1 i fiziksel koulların yetersizlii konusunda en fazla güçlük yaamaktadırlar. Öretmenlerin eitim durumlarını planlarken yaadıkları güçlükler öretmenlerin görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı ölçüde farklılık göstermektedir (p<0,05). Biçer (1994), okul öncesi eitim kurumlarının fiziksel özelliklerini inceleme amacıyla yaptıı aratırmada resmi anasınıflarının kendilerine ait bir bahçesinin olmadıını ve %95,5 inin bahçeyi bulunduu okulla ortak kullandıı sonucuna ulamıtır. Kasalı (2002) aratırmasında anaokulları ve anasınıflarının teknolojik araçlarında da içinde bulunduu materyal çeidi, ilgi köelerinin düzenlenmesi, bahçe araç ve gereçlerini de kapsayan fiziksel koullar açısından yetersiz olduunu belirleyerek söz konusu özellikler açısından mevcut durumun iyiletirilmesi gerektii yönünde görü bildirmitir. Bu sonuç aratırma bulgularını destekler niteliktedir. Kandır ve Çaltık (2006), okul öncesi eitim kurumlarında görev yapan öretmenlerin okulların fiziksel koullarına ve sınıflarındaki ilgi köelerinin özelliklerine ilikin görülerini inceleyen aratırmada; okul öncesi eitim kurumlarının büyük bölümünde fiziksel koulların verilen eitimin özelliklerine uygun olmadıının görüldüü ve bu durumun eitim programlarının uygulanmasını zorlatırdıını ifade etmektedirler. Aynı aratırmada resmi anasınıflarında görev yapan öretmenlerin çounluu ( %71) dier okul öncesi eitim kurumlarında görev yapan öretmenlere göre fiziksel koullardan memnuniyetsizliklerini ifade etmilerdir. Bu aratırmada da anasınıfı öretmenleri eitim durumu planlarken en çok güçlük çektikleri faktörlerde ilk sırada fiziksel koulların yetersizliini göstermilerdir. Ayvacı vd.(2002) yapmı olduu aratırmada okul öncesi öretmenleri okulun fiziksel koullarındaki olumlusuzluklarının fen etkinliklerini uygulama düzeylerini olumsuz etkiledii görüünü ifade etmilerdir. Özbey (2006) yaptıı aratırmasında okul öncesi öretmenlerinin materyal hazırlama konusundaki yetersizlikleri ve okulun fiziksel artlarındaki olumsuzluu fen etkinliklerini planlama ve uygulamada zorlanma nedeni olarak gösterdikleri sonucuna ulamıtır. Aktan ve Cömert (2007), okulöncesi eitimin sorunlarının tespitine yönelik yapmı oldukları aratırmada öretmenler %74,1 oranla birinci sırada fiziksel çevreyi göstermilerdir. Tablo 6 ya göre, okul türü dikkate alınmaksızın öretmenler en fazla materyal seçimi ve hazırlıı, çocuk sayısının fazlalıı ve fiziksel koulların yetersizlii konularında güçlük çekmektedirler. Yukarıdaki aratırma sonuçları da bu bulguyu desteklemektedir. SONUÇ VE ÖNERLER Aratırma sonucunda; öretmenlerin yıllık plan hazırlamada en fazla amaç ve kazanımların yıl içindeki daılımını belirlemede; günlük plan hazırlarken ise deerlendirmenin yapılıı konusunda en fazla güçlük çektikleri saptanmıtır. öretmenlerin %81,4 ü yıllık planın deerlendirmesinin yapılıı konusunda çeitli nedenlere dayalı olarak güçlük çekmektedirler.

14 386 Öretmenlerin eitim durumlarını planlarken karılatıkları güçlüklere bakıldıında ise sırasıyla, çocuk sayısının çokluu, materyal seçim ve hazırlıı, eitim ortamlarının düzenlenmesi, fiziksel koulların yetersizlii, dördüncü sırada ailelerin tutumu ve eitim ortamlarının düzenlenmesi, yöntem ve tekniklerin seçimi gibi konularda güçlük çektikleri belirlenmitir. Çocuk sayısının çokluu konusunda en çok güçlük çeken okul türü resmi anaokullarıdır. Özel anaokullarında çalıan öretmenler materyal hazırlamada daha çok güçlük çekerken; resmi anasınıfları fiziksel koullar nedeniyle en çok güçlük yaamaktadırlar. Öretmenlerin çalıtıkları kurum türü ile eitim durumlarını planlamaları sırasında karılatıkları güçlükler arasında anlamlı fark bulunmutur (p<0,05). Eitim ortamlarının hazırlanması, materyal seçimi ve hazırlama konusunda 5 yıldan az kıdeme sahip olan öretmenler daha fazla güçlük çekmektedirler. Bu sonuçlar ııında aaıdaki öneriler verilebilir; Resmi anaokullarında sınıftaki fazla çocuk sayısının eitimin kalitesini düüreceini söyleyebilmek mümkündür. Günümüzde okul öncesi eitimin deerinin gittikçe daha çok anlaılması daha fazla çocuun resmi okul öncesi eitim kurumlarına bavurması sonucunu meydana getirecektir. Bu nedenle resmi anaokullarında ya da ilköretimlerde anasınıfı sayısının arttırılması zorunluluunu ortaya çıkarmaktadır. Resmi anasınıflarında tüm etkinlikler için tek bir sınıfın kullanılması öretmenlerin eitim durumlarını planlarken zorlanmalarına neden olduu düünülmektedir. Zira sınıfların genilik, materyal, ısı, ıık vb. özelliklerle ilgili olumsuz fiziksel koulları farklı etkinliklerin uygulanmasını mümkün kılmamaktadır. lköretim bünyesindeki anasınıfları için en azından farklı etkinlikleri gerçekletirmeye imkân verebilecek spor salonları, tiyatro salonu, bahçe mekânı vb. mekânlar okul yönetimi tarafından düzenlenebilir.söz konusu ihtiyaçların karılanabilmesi için Milli Eitim Bakanlıı ndan daha fazla ödenek ayrılabilir. Materyal seçimi ve hazırlanması ve eitim ortamlarının düzenlenmesinde 5 yıldan az kıdeme sahip örencilerin en çok güçlük çekmesi, öretmen adaylarının eitimleri sırasında öretmenlik uygulamalarına daha fazla yer verilmesi gereini düündürebilmektedir. Bununla birlikte öretmenlerin zamanlarını daha verimli kullanabilmeleri için destek materyal salanabilir. Aratırmada öretmenlerin büyük bir kısmının deerlendirme yapmada çeitli nedenlerle güçlük yaadıkları saptanmıtır. Deerlendirme eitim programının etkililiini arttırmak açısından önem taımaktadır. Nitelikli deerlendirmenin yapılamadıı durumlarda çocuk merkezli eitim programlarının hazırlanabilmesi mümkün olamamaktadır. Bu balamda uygulanan eitim politikası çerçevesinde alanında uzman akademik personelin bulunmadıı üniversitelerde aday öretmenlerin öretmenlik uygulamalarındaki eksiklikler de kaçınılmaz olacaktır. Yerli akademik personelin bulunmadıı üniversitelerde ise bölüm açılması konusunda ısrarcı olunmaması gerekmektedir. Görev yapan öretmenlerin ise hizmet içi eitim kursları ve destekleyici eitim materyalleri ile deerlendirme konusunda kendilerin gelitirmelerinin desteklenmesinin yararlı olacaı düünülmektedir. KAYNAKÇA Aktan Kerem, E. ve Cömert, D.(2007). Okul Öncesi Eitimi Sorunların Tespitine Yönelik Öretmen Görülerinin ncelenmesi.:eskiehir li Örnei.Mesleki Eitim Dergisi.Cilt.9.Sayı: Ayvacı, H..; Deveciolu, Y.; Yiit, N.. (2002). Okulöncesi Öretmenlerinin Fen ve Doa Etkinliklerindeki Yeterliliklerinin Belirlenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eitimi Kongresi.(Bildiriler),Eylül, Ankara, ( )Barnett, D. W. Bell, S.H. and Carey, Karen T. (1999). Designing Preschool Interventions A Practitioner's Guide New York: Guilford Press, 2 Edition.

15 387 Biçer, M. (1994). Ankara l Merkezindeki Anasınıfları ve Uygulama Anaokullarının Fiziki Özellikler Açısından Kıyaslanarak Deerlendirilmesi. Yayımlanmamı Yüksek Lisan Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara. Bredekamp,Sue.(1992).Developmentally Appropriate Practice in Early Childhood Children from Birth Through Age 8.Sf:54-57 Washington. Programs Serving Büyüköztürk,. (2007). Sosyal Bilimler çin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık. Çaltık,. (2004). Milli Eitim Bakanlıına Balı Anaokulu ve Anasınıflarında Görev Yapan Öretmenlerin Uygulanan Okul Öncesi Eitim Programına ve Programın Kullanımına likin Görülerinin ncelenmesi. Yayımlanmamı Yüksek Lisan Tezi. Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Geliimi ve Eitimi Bilim Dalı: Ankara. Eliason, C. ve Jenkins, L.(2003).A Practical Guide to Early Childhood Curriculum. 3 5.Merrill Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey, Colombs, Ohio. Gündoan, A.(2002). Okul Öncesi Eitim Kurumlarında Çalıan Öretmenlerin Karılatıkları Sorunlar. (Denizli li Örnei). Yayımlanmamı Yüksek Lisan Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Denizli. Kandır, A. (1991). Okul Öncesi Eitim Kurumlarında 4-6 Ya Grubu Eitim Programlarının Hazırlanmasında Öretmenlerin Karılatıkları Güçlükler. Yayımlanmamı Yüksek Lisan Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara. Kandır, A. ve Çatlık,. (2006). Okul Öncesi Eitim Kurumlarında Görevli Öretmenlerin Okullarının Fiziksel Koullarına ve Sınıflarındaki ilgi Köelerinin Özelliklerine likin Görülerinin ncelenmesi. Mesleki Eitim Dergisi. Cilt:8.Sayı: Kasalı,. (2002).Anaokulları ve Anasınıflarındaki 4 6 Ya Çocukların eitimlerinde Kullanılan Araç Gereçlerin Mevcut Durumu ve Niteliklerinin Belirlenmesi (Diyarbakır Örnei).Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Diyarbakır. Morrison, G.S. (2003).Fundamentels of Early Childhood Education. Third Edition. Merrill Prentice Hall. New Jersey. Özbey, S. (2006) Okul Öncesi Eitim Kurumlarında Görev Yapan Öretmenlerin Fen Etkinliklerine likin Yeterliliklerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Okul Öncesi Eitimi Bilim Dalı: Ankara. Ünal, N.(2006). Okul Öncesi Eitimi Kurumlarında Görev Yapan Öretmenlerin Karılatıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eitim Yüksek Lisans Programı Resim- Öretmenlii Ana Bilim Dalı: Ankara.