GAZ ÜNVERSTES GAZ ETM FAKÜLTES MÜZK ÖRETMENL ANABLM DALI SON SINIF ÖRENCLERNN ÖRETMENLK UYGULAMASINDA SINIF ORTAMINDA SESLERN KULLANMA BECERLER *

Transkript

1 GAZ ÜNVERSTES GAZ ETM FAKÜLTES MÜZK ÖRETMENL ANABLM DALI SON SINIF ÖRENCLERNN ÖRETMENLK UYGULAMASINDA SINIF ORTAMINDA SESLERN KULLANMA BECERLER * Yrd. Doç. Dr. Serap YÜKRÜK * Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta 1.GR Eitimin farklı bakı açılarıyla ifade edilen farklı yaklaım ve üslup taıyan ama gerçekte birbirine yakın birçok tanımı yapılmıtır. Bir tanımda bireyin davranılarında kendi yaantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik deime meydana getirme süreci iken (Ertürk, 1972:12) Sönmez e (1994:2) göre eitim fiziksel uyarımlar sonucu beyinde istendik biyo- kimyasal deiiklikler oluturma süreci, Demirel e (1999:5) göre ise bireyde kendi yaantısı ve kasıtlı kültürleme yoluyla istenilen davranı deiikliini meydana getirme süreci olarak tanımlanmaktadır. Demirel e göre (1999:7) okullarda yapılan her türlü eitim kasıtlı kültürleme için birer örnektir. Bu kasıtlı kültürlemeyi gerçekletiren, eitim- öretim ortamının en önemli deikeni öretmenin tanımı tarih ve 1739 sayılı Türk Milli Eitim Kanunu nda devletin eitim-öretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan ihtisas mesleinin bir mensubu olarak ifade edilmitir (Küçükahmet, 1999:222). Bilindii gibi bir ülkenin sosyal deime ve iktisadi kalkınmasını baarabilmesi için yüksek düzeyde, nitelikli insan gücüne ve çeitli meslek elemanlarına ihtiyaç vardır (Akyüz,1978:6). Bu balamda öretmenlik bireylerin ve toplumların yaam ve geliim biçimini ekillendiren önemli bir meslektir (Sönmez, 2000:202). Bugün sürekli olarak deien dünya düzeninde teknoloji ve bilim dünyasındaki sürekli yenilenme ve ba döndürücü deiimlere belli kategori ve sınıflamalar içinde düünerek uyum salamanın mümkün olmadıı bir gerçektir. Sayısız bilgilerin üstesinden gelebilmek için bireyin bu çeitli bilgiler arasındaki etkileimi görebilecek, kimi kalıpların geçici olduunu fark edecek biçimde, baımsız düünebilen, doru sorular soran, disiplinler arası yanıtlara ve ıraksak düünmeye yönelen bireyler yetitirilmesi (San,1985:13) 21. yüzyılın gereklerinden biri olarak karımıza çıkmaktadır. Böyle bir perspektifin gerçekleebilmesi, etkili ve verimli bir ilerleme kaydedebilmesi ise temel unsurlardan biri olan i görenlere yani öretmenlere ve dolayısıyla öretmenlik mesleinde yetitirme süreçlerine önem vermeyi gündeme getirmektedir.(sönmez,2000:218). Van Yüzüncü Yıl Ünv. GSEB MÖABD, Öretim Üyesi

2 Öretmenlik bir kavram olarak belirli bir bütünlüü ifade etmekle birlikte, deiik alan ve düzeylerde, deiik programlar çerçevesinde örenilip yürütülen bir program olarak kendi içinde çeitlilik gösterir. Buna göre hizmetin temel niteliine göre öretmenlik dal (bran) öretmenlii, sınıf (ilköretim-anaokulu) öretmenlii ve rehber öretmenlii olarak üçe ayrılır (Uçan,1999:60). Bir dal öretmenlii olan müzik öretmenlii eitiminde amaç bireye kendi yaantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranılar kazandırma, bireyin müziksel davranıında kendi yaantısı yoluyla amaçlı olarak belirli deiikler oluturma yada bireyin müziksel davranıını kendi yaantısı yoluyla amaçlı olarak deitirme ve gelitirme sürecidir (Uçan,1999:30). Uçan a göre (1999:176) müzik eitimi yoluyla, birey ile çevresi, özellikle müziksel çevresi arasındaki etkileimin daha düzenli, daha salıklı, daha etkili ve verimli olması beklenir. Bilen e göre ise (1997:2) eitimin her kademesindeki genel müzik eitiminin amacı, öncelikle bireylerin müzik beenilerini sanatsal yönden gelitirmek ve onları yaratıcılıa yönlendirmek olmalıdır. Örencilerin seslerini, müziksel iitme yetilerini gelitirmek, olanaklar ölçüsünde onlara çalgı eitimi vermekte müzik eitiminin önemli amaçları arasındadır. Bilen, bu amaçlar gerçekletirilebildii ölçüde ilgi ve yetenekleri dorultusunda, ya güzel arkı söyleyebilen ya da tüm bu etkinliklerin ötesinde yaratıcı müzik etkinliklerinde bulunan, özgüvenli, toplumsal duygularını kontrol edebilen, iyiye ve güzele daha yakın bireyler yetitirilebileceini ifade etmektedir. Genel anlamda eitimin, özelde ise müzik eitiminin amaçlarının gerçeklemesi öretimöretme süreçlerinin etkililiine, bu etkilik ise büyük ölçüde öretmenin, öretim ortamındaki etkinliklerine balıdır. Senemolu na göre (2000:86) öretim içsel bir süreç olan örenmeyi destekleyen ve salayan dısal olayların planlanması, uygulanması ve deerlendirilmesi sürecidir. Etkili öretim, örenme olayının doasını ve deiik geliim aamalarındaki örencilerin özelliklerini anlamayı gerektirir. Uçan a göre (1999:62) müzik öretimi, örenciyi kendisi için hazırlanmı çevrenin öeleriyle etkiletirerek, davranıında müzikle ilgili istendik deimeyi gerçekletirmeye yönelik örenme yaantısı oluturma sürecidir. Bu yaklaımlardan hareketle müzik öretim programı, öretimin önceden tasarlanan ayrıntılı planı ve bu planın uygulamadaki görünümüdür. Mesleki müzik eitiminde kazandırılması öngörülen davranılar (arkı söyleme, çalgı çalma, müziksel iitme-okuma, müzik topluluklarını yönetme, eitim müzii besteleme, elik yapma) kendi içinde çeitlilik göstermekle birlikte bilisel (zihinsel), duyusal (duygusal), devinisel (devinimsel) olmak üzere üç ana kümede toplanabilmektedir. Bilisel davranılar daha çok zihne ve onun biyolojik temeli olan beyin ve sinir sistemini, duyusal davranılar daha çok hisse ve onun biyolojik temelini oluturan belirli iç salgı bezleri (endokrin) sistemine, devinisel (psiko-

3 motor) davranılar ise daha çok harekete ve onun biyolojik ve fizyolojik temeli olan kas ve iskelet sistemine dayanmaktadır (Uçan,1999:94). Bütün bu çerçevede müzik eitiminde, müziin kuramsal yönünden daha çok, bizzat müziin çalarak, söyleyerek yada yöneterek müziin bizzat icrası söz konusudur. Bunun kısaca ifadesi ise müziksel performanstır. Eitim Fakültelerinde mesleki müzik eitimi alanında örenim görmekte olan müzik öretmeni adaylarına kazandırılmak istenen bilgi, beceri, tutum ve davranılar, öretim programlarında yer alan alan dersleri ile genel kültür derslerinde alınan bilgi ve beceriler yanında alan eitim dersleri ve etkinlikleri ile salanmaktadır. Bu üç grupta toplanan dersleri alan adaylar programın dördüncü yılında bulunan öretmenlik uygulaması (staj) dersini de alarak orta öretim kurumlarında en az 21 i günü ( öretim yılında bu süre sekizinci yarıyılda haftada bir gün olarak programlanmıtır) olmak kouluyla öretmenlik uygulamalarını yapmaktadırlar. Bu anlamda, müzik öretmeni adaylarına kazandırılan bilgi ve beceriler, onların çalıma sahalarını oluturan temel ve orta öretimle balantılı olduu ölçüde anlam kazanacaktır. Bireyin etkili ve verimli bir müzik ortamı yaratabilmesi, eitim sürecinde kazanılan davranılar dorultusunda sesini kullanma, çalgı çalma, elik yapma vb. gibi becerilerin eitim müziklerine aktarılabilmesine ve müzik öretimi ile ilgili düzenlemeleri yapabilmesine balıdır. Bu durum günümüzde Müzik öretmenlii Anabilim Dallarındaki ses eitimi programlarında varılan sonucun temel ve ortaöretime yönelik olarak nasıl gerçekletii sorusunu akla getirmektedir. Buradan yola çıkarak aratırmanın problemi u soru cümlesi ile oluturulmutur: Gazi Üniversitesi Gazi Eitim Fakültesi Müzik öretmenlii Anabilim Dalı Son Sınıf Örencilerinin, Müzik Öretmenliinin Gerekleri Dorultusunda Ses Eitimi Programlarında Kazandırılması Hedeflenen Becerileri Öretmenlik Uygulamasında Sınıf Ortamına Yansıtma Durumları Nasıldır? 2. YÖNTEM Bu bölümde aratırmanın nitelii, evren ve örneklemi, veri toplama araçları, verilerin çözümlenmesinde yer alan istatistiksel ilemler yer almaktadır. 2.1 Aratırmanın Nitelii Bu aratırma, kullanılan tarama modeli çerçevesinde gerçekletirilen amaç, yöntem, zaman ve kontrol olanakları bakımından genelde durum tespitine yönelik bir nitelik taımaktadır. 2.2 Aratırmanın Evreni Aratırmanın çalıma evreni, G.Ü.G.E.F Müzik Öretmenlii Ana Bilim Dalı Öretim Yılında Öretmenlik Uygulamasına çıkan son sınıf örencileri olmutur

4 2.3 Aratırmanın Örneklemi Aratırmanın örneklemi, çalıma evreninde yer alan, öretim yılında M.E.B balı deiik orta örenim yada ilköretim kurumlarında öretmenlik uygulaması yapan 53 örenciden, tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 25 örenci olmutur. Çizelge Örneklem Grubundaki Müzik Öretmeni Adaylarının Cinsiyet ve Ya Ortalamaları Cinsiyet Sayı Frekans Ya ortalaması Kız 17 68% 22,2 Erkek 8 32% 24 Toplam % Çizelge de örneklem grubundaki müzik öretmeni adaylarının cinsiyet ve ya ortalamaları görülmektedir. Buna göre adayların büyük çounluunu (%68) kız örenciler oluturmaktadır. Kızlar da ya ortalaması 22.2, erkeklerde ise 24 dür. Bu ortalamalardan kız ve erkek seslerinde sesin fizyolojik geliimini tamamladıı görülmektedir. 2.4 Verilerin Toplanması Aratırmada verilerin bir bölümü uzman ne bavurularak hazırlanan gözlem formu ile elde edilmitir. Öretmenlik uygulaması dersi için M.E.B balı deiik kurumlarda öretmenlik uygulaması yapan 53 müzik öretmeni adayından 25 i gözlem formunda yer alan 7 parametrede gözlenmitir. Ayrıca örneklem grubunda yer alan örencilere bir anket uygulanarak performansları hakkında kendi görü ve düüncelerine ulaılmıtır Gözlem Son yıllarda müzik eitimi bölümlerinde yapılan lisans üstü tezlerde çalgı çalmada psiko-motor (devinisel) becerilerinin ölçülmesine (Uçan, 1982; Saraç, 1996; Akbulut, 1996) ve çalgılarını müzik öretmenliinin gerekleri dorultusunda kullanma (Özen, 1998) becerilerine yönelik aratırmaların gerçekletirildii görülmektedir. Bu aratırma temelde müzik öretmeni adaylarının seslerini genel müzik eitimine yönelik olarak hangi düzeyde kullanabildiklerini belirlemeyi amaçlamıtır. Bunun için, önce müzik öretmeni adaylarının genel müzik eitiminde seslerini kullanabilme becerilerini gerçekletirebilme hedeflerine taban olan kritik davranıların adaylarda hangi düzeyde bulunduu gözlenmitir. Bunun için uzman ile hazırlanan gözlem formu örneklemi oluturan her bir aday için ayrı ayrı deerlendirilmitir

5 Gözlem yapılmadan önce adaylara genel bir açıklama yapılmı, gözlem sırasında mümkün olduunca objektif olmaya çalıılmı, hiçbir yönlendirme yapılmamıtır. Gözlem formunda deerlendirme dört dereceli ölçek ile yapılandırılmı ve gözlem aratırmacı ve bir uzman tarafından 7 boyutta izlenerek gerçekletirilmitir. Bu gözlem sonuçlarıyla anket sonuçları karılatırılmı, böylece bulgular ve yorumu bölümünde açıklanan verilere ilikin gerekli çözüm önerileri getirilmeye çalıılmıtır. Çizelge Müzik Öretmeni Adayı Olan Örencilerin Uygulamaya Gittikleri Okul ve Bu Okullarda Gözlenen Örenci Sayısı. Okulun Adı Müzik Öretmeni Adayı Sayısı Gazi Anadolu lisesi 2 Atatürk Anadolu Lisesi 4 Mimar Kemal Lisesi 4 Cumhuriyet Lisesi 3 Ulubatlı Hasan lköretim Okulu 3 Alpaslan lköretim Okulu 3 Mimar Kemal lköretim Okulu 3 Toplam 25 Çizelge de müzik öretmenlii uygulamalarının yapıldıı okullar ve uygulama derslerinde gözlenen örenci sayısı görülmektedir. Buna göre toplam 8 ilköretim ve ortaöretim kurumunda 25 müzik öretmeni adayı gözlenmi olup, gidilen okullarda en az 2, en çok 4 öretmen adayının gözlendii görülmektedir Anketlerin Gelitirilmesi ve Uygulanması Aratırmacının kendi mesleki deneyimi sonucunda oluan birikimleriyle uzman görüünün birletirilmesi sonucunda gelitirilen gözlem formunda yer alan kritik becerilerin kazanılmılık düzeyinin derecelendirilmesi konusunda adayların kendilerini deerlendirme durumlarının ortaya konması açısından bir anket formu gelitirilmi ve uygulanmıtır. Hazırlanan taslak anketler önce 5 kiilik örenci grubuna uygulanmı alınan sonuçlar uzman yle pekitirilerek son ekli verilmitir. Böylece gelitirilen anketlerde, son sınıf örencilerinin ses eitimi derslerini süre ve içerik bakımından deerlendirmelerine olanak salayan sorulara da yer verilmitir Anketler örencilere öretmenlik uygulamaları sürecinde ( 8.yarıyıl) okullarda iledikleri müzik derslerinin ses eitimciler tarafından izlenmesinden ve deerlendirilmesinden sonra uygulanmıtır.

6 3.BULGULAR VE YORUM Bu bölümde aratırma probleminin ortaya konmasına yönelik elde edilen bulgular yer almaktadır. Çizelge 3.1. Ses Üretiminde Bedensel ve Zihinsel Hazırlanma Durumunda (rahatlamageveme-uyanık olma) Solunumu Doru Kullanma Durumları Uzman ses eitimcilerinin f % f % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam Çizelge 3.1 de görüldüü gibi ses üretiminde bedensel ve zihinsel hazırlanmılık durumunda (rahatlama-geveme-uyanık olma) solunumu doru kullanma durumları ile ilgili gözlem sonuçlarına göre adayların %4 ü tamamen, %48 büyük ölçüde, %44 ü kısmen yeterli, %4 ü ise yetersiz olarak bulunmulardır. Bu konuda müzik öretmeni adaylarının kendi deerlendirmesine göre ise, %4 ü tamamen, %48 büyük ölçüde, %48 kısmen yeterli, %4 ü ise yetersizdir. Bu bulgulara göre, bu konuda gözlem formu ile elde edilen bulguların müzik öretmeni adaylarının kendi deerlendirmeleriyle de büyük ölçüde desteklendii görülmektedir. Çizelge 3.2 Müzik Öretmeni Adaylarının Uygulama Okullarında ledikleri Müzik Dersinde Sesi Doru Yerde Temiz Olarak Üretme, Rezonans Bölgelerini Kullanarak Büyütme Zenginletirme Durumları Uzman ses eitimcilerinin f % f % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam uygulama okullarında iledikleri müzik dersinde sesi doru yerde, temiz olarak üretme, rezonans bölgelerini kullanarak büyütme ve zenginletirme durumları ile ilgili olarak çizelge 3.2 de görüldüü gibi, gözlem formuna göre %12 si tamamen, %40 ı büyük ölçüde, %44 ü kısmen yeterli, %4 ü yetersiz bulunmulardır.

7 bu konudaki ne göre ise %4 ü tamamen, %32 si büyük ölçüde, %52 si kısmen, %12 si yetersiz oldukları yönünde görü bildirmilerdir. Buna göre gözlem formu ile elde edilen bulgular, müzik öretmeni adaylarınca da büyük oranda desteklenmi olup, müzik öretmeni adaylarının sesi doru yerde, temiz olarak üretme, rezonans bölgelerini kullanarak büyütme ve zenginletirme becerisini ses eitimi ile ilgili derslerde yeterince kazanamadıkları ve uygulayamadıkları düünülmektedir. Çizelge 3.3 Konuma Dilinde Açık Seçiklik ve Anlaırlık Niteliklerini Gelitirme ve Doru Artikülasyon ve Söyleyi Becerisini Kullanma Durumları Uzman ses eitimcilerinin f % F % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam Çizelge 3.3 incelendiinde görülecei gibi konuma dilinde açık-seçiklik ve anlaırlık niteliklerini gelitirme ve doru artikülasyon ve söyleyi becerisini kullanmayla ilgili olarak uzman ne göre adayların %4 ü tamamen, %80 i büyük ölçüde, %16 kısmen yeterli bulunmulardır. Bu konuda hiçbir aday yetersiz bulunmamıtır. Müzik öretmeni adaylarına göre ise %16 tamamen, %60 ı büyük ölçüde, %24 kısmen yeterli olduklarını ifade etmiler ve bu konuda hiçbir aday kendini yetersiz derecesinde görmemitir. Bu bulgulara göre, müzik öretmeni adaylarının gelmi oldukları sosyo- kültürel çevrenin etkisiyle de ana dillerini kullanmada gerekli davranıları kazanmı oldukları ve bu durumun sesin kullanımına olumlu ekilde yansıdıı düünülmektedir. Çizelge 3.4Kazandırılan Temel Davranıların Destei ile Entonasyonu Denetleme Durumu Uzman ses eitimcilerinin f % f % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam Çizelge 3.4 de görüldüü gibi kazandırılan temel davranıların destei ile entonasyonu denetleme becerisi uzman ne göre %12 tamamen, %80 büyük ölçüde, %4 ü kısmen

8 yeterli, %4 ü yetersizdir.bu konuda müzik öretmeni adaylarının ise %12 tamamen, %60 büyük ölçüde, %24 kısmen, %4 ise yetersiz yönündedir. Bu bulgulara göre ise ses eitimcilerinin yle, müzik öretmeni adaylarının arasında büyük oranda benzerlik söz konusudur. Çizelge 3.5 arkı Öretimi Sürecinde, Doru Ses Üretimine Yönelik Örnekleri Yeterli Zaman Dilimi çinde Kullanma Durumu Uzman ses eitimcilerinin F % F % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam Çizelge 3.5 incelendiinde görülecei gibi arkı öretimi sürecinde, doru ses üretimine yönelik örnekleri yeterli zaman dilimi içinde kullanmaya ilikin olarak uzman ses eitimcilerinin ne göre müzik öretmeni adaylarının %8 i tamamen, %16 sı büyük ölçüde, %44 ü kısmen yeterli, %32 si ise yetersizdir. Bu konuda müzik öretmeni adayları ise kendilerini %8 tamamen, %40 büyük ölçüde, %32 kısmen yeterli, %20 ise yetersiz olarak görmülerdir. Bu bulgulara göre uzman ses eitimcileri ile müzik öretmeni adaylarının bu konudaki deerlendirmeleri arasında büyük ölçüde tutarlılık söz konusu olmakla birlikte her iki kesimin deerlendirmesinde görüldüü gibi müzik öretmeni adaylarının büyük çounluunun kısmen yeterli ve yetersiz derecelerinde younlamı olmaları dikkate deerdir. Çizelge 3.6 arkı Öretimi Sürecinde Doru Zamanda, Doru Önermeler Yaparak Sınıftaki Bireyleri Yönlendirme Durumları Uzman ses eitimcilerinin f % f % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam

9 Çizelge 3.6 da görüldüü gibi arkı öretimi sürecinde doru zamanda, doru önermeler yaparak bireyleri yönlendirmeye ilikin olarak uzman ses eitimcilerinin ne göre, müzik öretmeni adaylarının %12 si tamamen, %12 si büyük ölçüde, %48 i kısmen yeterli, %28 i yetersizdir. Aynı konuda müzik öretmeni adaylarının ne göre ise %4 ü tamamen, %52 si büyük ölçüde, %40 ı kısmen yeterli, %4 ü ise yetersiz olarak belirtilmitir. Bu bulgulara göre ise, bu konudaki uzman ses eitimciler ile müzik öretmeni adaylarının arasında büyük ölçüde farklılık olduu görülmektedir. Bunun ise özel öretim metotları derslerinde konunun yeterince vurgulanmamasından, ayrıca, ses eitimi ilke ve yöntemleri dersinin programdaki tüm örenciler tarafından alınmamasından kaynaklanmı olabilecei düünülmektedir. Çizelge 3.7 Belli Bir Müzik Kültürü Oluturabilmeye Yönelik Olarak Dersin lenii Sürecinde Zevk Eitimi Amacıyla Sesini Etkin Kullanma Durumu Uzman ses eitimcilerinin f % F % Tamamen Büyük ölçüde Kısmen Yetersiz Toplam Çizelge 3.7 de görüldüü gibi belki bir müzik kültürü oluturabilmeye yönelik olarak dersin ilenii sürecinde zevk eitimi amacıyla sesini etkin kullanma durumunda müzik öretmeni adaylarının %8 i tamamen, %8 i büyük ölçüde, %76 sı kısmen etkin olarak kullanırken %8 i ise hiç kullanmamaktadır. Aynı konuda müzik öretmeni adaylarının deerlendirmesi ise %4 tamamen, %52 si büyük ölçüde, %40 ı kısmen, %4 ünün ise hiç kullanmadıkları yönündedir. Bu bulgulara göre bu konuda uzman ses eitimcileri ile müzik öretmeni adaylarının farklı yöndedir. Bu farklılıın uygulama öretim elemanlarının konuyu yeterince vurgulamamasından ya da öretmen adayının bu konudaki güven eksikliinden kaynaklandıı düünülmektedir.

10 Çizelge 3.8 G.Ü.G.E.F Müzik Öretmenlii Ana Bilim Dalında Alınan Bireysel Ses Eitimi Derslerinin Süre Bakımından Müzik Öretmenliinin Gerekleri Dorultusunda Yeterlilik Durumu F % Tamamen 2 8 Büyük ölçüde 4 16 Kısmen Yetersiz 5 20 Toplam Çizelge 3.8 de görüldüü gibi müzik öretmenlii ana bilim dalında almı olduunuz bireysel ses eitimi derslerini süre bakımından müzik öretmenliinin gerekleri dorultusunda yeterli buluyor musunuz sorusuna, müzik öretmeni adaylarının %8 i tamamen, %16 sı büyük ölçüde, %56 sı kısmen yeterli, %20 si yeterli olarak görü bildirmilerdir. Bu bulgulara göre ise, müzik öretmeni adaylarının büyük bir bölümü müzik öretmenliinin gerekleri açısından bu dersi, süre bakımından kısmen yeterli ya da yetersiz bulduklarını ifade etmilerdir. Çizelge 3.9 Bireysel Ses Eitimi Derslerinde Oluturulan Repertuarın Müzik Öretmenliinin Gerekleri Dorultusunda Yeterlilik Durumu f % Tamamen 1 4 Büyük ölçüde 5 20 Kısmen 6 24 Yetersiz Toplam Çizelge 3.9 da görüldüü gibi almı olduunuz bireysel ses eitimi derslerinde oluturduunuz repertuarı müzik öretmenliinin gerekleri açısından yeterli buluyor musunuz sorusuna, müzik öretmeni adaylarının %4 ü tamamen, %20 si büyük ölçüde, %24 ü kısmen yeterli, %52 si ise yetersiz olarak cevap vermilerdir. Bu bulgulara göre ise müzik öretmeni adaylarının büyük bir bölümünün bu derste oluturdukları repertuarı müzik öretmenliinin gerekleri açısından kısmen yeterli ya da yetersiz buldukları yönündedir.

11 Çizelge 3.10 Müzik Öretmeni Adaylarının Ses Materyallerinin, Gürlük, Genilik, Tını Bakımından Müzik Öretmenliinin Gerekleri ve Sınıf Koulları Bakımından Yeterlilik Durumu F % Tamamen 9 36 Büyük ölçüde 9 36 Kısmen 6 24 Yetersiz 1 1 Toplam Çizelge 3.10 a bakıldıında ses materyalinizi, gürlük, genilik, tını bakımından müzik öretmenliinin gerekleri ve sınıf koulları bakımından yeterli buluyor musunuz sorusuna müzik öretmeni adaylarının %36 sı tamamen, %36 sı büyük ölçüde, %24 ü kısmen yeterli, %4 ü ise yetersiz olarak cevap vermilerdir. Bu bulgulara göre ise, müzik öretmeni adaylarının büyük bölümünün görüü, ses materyallerinin, müzik öretmenliinin gerekleri ve sınıf koulları bakımından tamamen ya da büyük ölçüde yeterli olduu yönündedir. 4. TARTIMA, SONUÇ VE ÖNERLER Bu bölümde aratırma bulguları ııında elde edilen sonuçlar ve bunlara ilikin çözüm önerileri belirtilmektedir. 4.1 Tartıma, Sonuçlar 1) ses üretiminde bedensel ve zihinsel hazırlanmılık durumunda solunumu doru kullanma durumları (çizelge3.1.1), uzman ses eitimcilerinin ve müzik öretmeni adaylarının yle büyük ölçüde doru kullanıldıı yönündeyse de grup içinde ortalama %45 oranında yeterli bir düzeyde kullanılmadıı tespit edilmitir. Bu da dikkate deer bir oranı ifade etmektedir. Ses eitiminde ana kompenent solunumdur. Yapılan çalıma ve gözlemlere göre, doru soluk alıp vermekle, doru, temiz ve kaliteli bir ses üretiminin temelini oluturmaktadır. Bu hedefe ulaabilmek ise uzun bir süreç gerektirmektedir Yapılan aratırmalarda düzenli olarak uygulanan ses alıtırmalarının, sesin kalitesini, verimini ve dayanıklılıını dereceli olarak artırdıı ifade edilmektedir (Miller, 1986:385). Bu anlamda, aratırma grubunda örencilerin takip ettikleri örenim programında yer alan ve dört yarıyılla sınırlı olan bireysel ses eitimi dersinin süreç olarak bu gereklilie cevap veremedii düünülmektedir.

12 Miller a göre (1986:22), fonasyon sırasındaki soluk kontrolü hiçbir zorlanma olmadan larenks ve dier ses üretimine katılan organlarda hiçbir gerilime yol açmadan gerçeklemelidir. Solunum çabuk ve hızlı soluk almayı takiben, uzun soluk vermeyi içermelidir. Soluk verirken ses telleri addüksiyon (yaklama) halindedir, kasların etkisi ile birlikte hareket ettirilirler.bu olay kabaca subglottik basıncın onları itmesi ve elastikiyete balı geri çekilme sırasında kinetik basıncın artmasına yarayan, lateral basıncın düürülüp geri kapanmalarından ibarettir (Bernoulli Prensibi). Bu reaksiyonların hepsi, sesin temel tonunun frekansı için glottis altındaki havanın uzun titreimler oluturmasını salar. arkı söylemeye hazırlık için alınan derin bir soluk diyafram, göüs ve karın kasları aktivitelerini artırır. Bu nedenle arkı söylerken solunum kontrolünü baarabilmek için bu kas grupları arasındaki koordinasyonun önemini bilmek gerekmektedir. Gregg arkı söyleme ve konumada nasıl nefes alırız? isimli makalesinde, arkı söylerken ihtiyacımız olan eyin ses tellerini harekete geçiren yukarı yönlü bir hava akımı olduunu ve bu akımın kendi istemli kontrolümüz altında olması gerektiini ifade etmektedir. Miller a göre ise (1986:22), arkı söylemek için gerekli olan derin soluu takiben, soluu verme aaması gövde ve larenks kaslarının koordinasyonuna balı olarak geciktirilerek oluturulmaktadır. Bu nedenle ses eitimi çalımalarında bu koordinasyonu gelitirmeye yönelik düzenli ve sistemli bir çalıma süreci gözetilmelidir. 2) uygulama okullarında iledikleri müzik dersinde sesi doru yerde, temiz olarak üretme, rezonans bölgelerini kullanarak büyütme, zenginletirme becerisinde, gözlem ile elde edilen sonuçlarla anket sonuçları arasında büyük bir benzerlik olduu ve ders programlarında önceden belirlenen hedefe yönelik olarak hedef davranıların yeterli düzeyde kazanılmadıı ortaya çıkmaktadır. (Çizelge 3.2) Bunun yukarıda ifade edilen süre yetersizlii yanında, giri yetenek sınavlarında müzikal söyleme becerisinin ölçme deerlendirme puanının düük tutulmasından, ilgili derslerde ses ve eitiminin taıdıı önemin yeterince vurgulanmamasından ve bireysel ses eitimi sürecinde etkili öretme ve örenme stratejilerinin amaca yönelik biçimde belirlenmemi olmasından kaynaklandıı düünülmektedir. 3) Konuma dilinde açık seçiklik ve anlaılırlık niteliklerini gelitirmek ve doru artikülasyon ve söyleyi becerisini kullanmada, müzik öretmeni adaylarının hem gözlem formu hem de kendi algısal deerlendirmeleri ile % 76 oranında tamamen ya da büyük ölçüde yeterli oldukları tespit edilmitir (Çizelge 3.3). Bunda ise, ses ve koro eitiminin, ayrıca seçkin iitsel algılamaya sahip olmanın etkili olduu düünülmektedir. 4) Kazandırılan temel davranıların destei ile entonasyonu denetleme becerisinde (Çizelge 3.4) gözlem formu ve anket sonuçlarına göre adayların büyük bir bölümü yeterli görülmütür.uzaman ses eitimciler ile müzik öretmeni adayları arasındaki kısmen

13 derecisindeki farklı deerlendirmenin ise öretmen adaylarının sınıf ortamında aırı heyecanlanma ile birlikte oluan iç güven eksikliinden kaynaklandıı düünülmektedir. 5) arkı öretimi sürecinde doru ses üretimine yönelik örnekleri yeterli zaman dilimi içinde kullanma ve doru zamanda, doru önermeler yaparak sınıftaki bireyleri yönlendirme becerilerinin her ikisinde de (Çizelge 3.5) uzman ve müzik öretmeni adayları arasındaki farklı deerlendirmelerin, ölçüt konusunda farklı düüncelerin ortaya koyduu bir sonuç olduu düünülmektedir.bunun yanında ise, ilgili derslerde bu konulara yönelik gerekli bilinç ortamı yaratılamadıı ve bunun ses eitimi ile özel öretim metotları dersi öretim elamanları arasında koordinasyon yapılarak yeni bir program anlayıı ile çözümlenebilecei düünülmektedir. Ayrıca bu konuda, ilgili derslerde bireylerin örendii bilgi ve becerileri nerede ve nasıl kullanabileceine dair bir bilinç ortamı yaratılmalıdır.böylece örenci eitim durumuna etkin katılarak örenme düzeyini yükseltecektir (Senemolu, 1988:384). 6) Belli bir müzik kültürü oluturabilmeye yönelik olarak dersin ilenii sürecinde zevk eitim amacı ile sesini etkin kullanma durumlarında (çizelge 3.7) uzman ses eitimcilerin ve müzik öretmeni adaylarının deerlendirmeleri arasında görülen büyük farklılıın, yukarıda bahsedildii gibi ölçüt ve algılama farklılıının yanı sıra, ilgili derslerde konunun yeterince vurgulanmamasından kaynaklandıı düünülmektedir. Okullarda yapılan müzik derslerinde gerçekletirilecek küçük dinletiler yolu ile bireylerin hem beenilerinin seçkinlemesi hem de müzik sanatına dair bir kültür tabanı oluturulabilmesi, müzik eitiminin temel hedeflerinden biridir.bu anlamda gerek ses ve çalgı eitiminde gerekse özel eitim metotları derslerinde konunun önemi ve gereklilikleri vurgulanarak yapılması gerekenler dorultusunda müzik öretmeni adaylarının yönlendirilmeleri üzerinde önemle durulmalıdır. 7) G.Ü.G. E.F. Müzik Öretmenlii Anabilim Dalında almı olduunuz bireysel ses eitimini süre bakımından müzik öretmenliinin gerekleri dorultusunda yeterli buluyor musunuz? sorusuna müzik öretmeni adaylarının % 56 sı kısmen % 20 si yetersiz olarak cevap vermilerdir (Çizelge 3.8). Ses bir üründür ve bu ürün soyut durumlara balı somut yaratılar gerektirmektedir. Wurglar a göre (1997:1) ses eitimi geliigüzel bir yol deil, belirli teknik, müzikal ve sanatsal amaçlara ulaabilmek için sistematik programlı ve sahip olunan fizyolojik materyale göre bireyselletirilmi bir süreç olmalıdır.bunun yanında, müzik eitimcisinin bir meslek yaamı boyunca salıklı bir ekilde sesiyle hizmet üretebilmesi, hem kendi ses salıı hem de yetitirdii bireylerin ses salıı açısından sistematik, programlı,disiplinli ve uzun bir süreç gerektirmektedir.

14 8) Almı olduunuz bireysel ses eitimi derslerinde oluturduunuz repertuarı müzik öretmenliinin gerekleri açısından yeterli buluyor musunuz? sorusuna adayların % 52 si yetersiz olduu yönünde cevap vermilerdir. Öretimin içerii örencilerin beklentilerine amaçlarına uygun ise örencinin etkin katılımı dolayısıyla da örenme düzeyi yükselir. Öretimin içerii, örencinin beklentilerine cevap vermiyor ve örencinin amaçlarını gerçekletirmiyor ise örenme düzeyi düer (Senemolu,1998:385). Buna göre ses eitimi çalımalarında oluturulan repertuar, teknik kaygının yanı sıra, örencilerin ileriki yaantılarında dönüt yapabilecekleri, kullanabilecekleri materyaller olarak düünülüp oluturulmalıdır. 9) Ses materyalinizi, gürlük, genilik, tını bakımından müzik öretmenliinin gerekleri ve sınıf koulları bakımından yeterli buluyor musunuz? sorusuna müzik öretmeni adaylarının % 36 sı tamamen, %36 sı büyük ölçüde yeterli gördükleri yönünde görü bildirmilerdir.müzik öretmeni adaylarının bu konudaki deerlendirmeleri, uzman ile yapılan ses ve konuma özellikleri deerlendirme sonuçları ile büyük ölçüde paralellik göstermektedir. Bu durumda,müzik öretmeni adaylarının bu konuda sahip oldukları güven duygusunun ders ileniinde ve sınıf hakimiyetinde son derece önemli olduu düünülmektedir. 4.2 Öneriler Aratırma sonuçlarına göre belirlenen öneriler aaıda sıralanmıtır: 1. u andaki görünümü ile müzik öretmenlii eitiminde takip edilen programda yer alan Bireysel Ses Eitimi dersi süre olarak müzik öretmenliinin gereklerine cevap vermekten uzaktır. Bu anlamda takip edilen program yeniden gözden geçirilerek düzenlenmelidir. 2. arkı solunumu ses eitiminin temelini tekil etmekte, kazanılması gereken dier temel davranılara alt yapı salamaktadır. Bu nedenle bireysel ses eitimi ve koro derslerinde soluk çalımalarına daha fazla yer verilmeli bu konuda eitimciler, aratırmalara dayalı ve bilinçli bir yaklaımla soluk denetimini güçlendiren çalımaları dikkatle sürdürmelidir. 3. Ses eitimi ders içeriklerinin ve çalıma süreçlerinin, oluturulan repertuarlar bakımından eitimin niteliini artırma amacına yönelik olarak yeniden düzenlenmesinde yarar görülmektedir. 4. Müzik öretmenlii mesleine, hazırlık sürecinde ses eitimi ve özel öretim metotları dersi öretim elemanları arasında konuya ilikin olarak ortak yaklaımların salanmasında yarar görülmektedir. 5. Müzik eitimcilii açısından kazandırılmak istenen bilgi, beceri ve tutumlar ilgili derslerde ilerdeki yaantılar hedeflenerek organize edilmeli, gerekli balantıların kurulabilmesi konusunda müzik öretmeni adaylarına rehberlik edilmelidir.

15 6. Özel öretim metotları derslerinde müzik öretmeni adaylarına,genel müzik eitimi kapsamında müzik derslerinin ileniinde dersin son bölümünde yer alan, beenilerin seçkinlemesi ve belli bir müzik kültürü oluturmaya yönelik olarak yapılan zevk eitiminin önemi konusunda gerekli yönlendirmenin yararlı olacaı düünülmektedir. 7. Ses eitiminde oluturulan repertuarlar sanatsal yaklaımların yanında müzik öretmeni adaylarının ilerdeki meslek yaantılarında bavurabilecekleri eitsel nitelikli materyalleri de kapsamalıdır. 8. Her öretim yılı sonunda gerçekletirilen öretmenlik uygulamaları derslerinin genel bir deerlendirmesi yapılarak sonucun bir seminer ortamında öretim elemanlarına sunulmasıyla beklentilerin ve gerçekletirilenlerin somut bir ekilde ortaya konulması öngörülmektedir. KAYNAKÇA AKYÜZ, Yahya. (1978). Öretmenlerin Toplumsal Deimedeki Etkileri. Ankara: Doan Basımevi. BLEN, Sermin. (1997). Müzik Öretmeni Adaylarının Müzik Eitimi Programı le Edindikleri Bilgi ve Becerileri Uygulamalara Yansıtabilmelerinin Deerlendirilmesi. Müzik Eitimi Sempozyumu 97. Bolu: s.1 BLOOM, S.Benjamin. (1979). nsan Nitelikleri ve Okulda Örenme. (çev. Dr. D. Ali Özçelik). Ankara: Milli Eitim Basımevi. ÇEVK, Suna. (1996). Son Sınıf Örencilerinin, Seslerini Müzik Öretmenliinin Gerekleri Dorultusunda Kullanabilme Becerileri. I. Ulusal Eitim Sempozyumu Marmara Üniversitesi. ÇEVK, Suna. (1999). Koro Eitimi Yönetimi ve Teknikleri. Ankara: Yurt Renkleri Yayınevi. DEMREL, Özcan. (1999). Öretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. ERTÜRK, Selahattin. (1972). Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Yelkentepe Yayın. GREGG, J. Westerman (1998). How Do We Breath For Speech and Song? The Journal of Singging 55(2). GREGG, J. Westerman (2001). Resonation And Articulation-New Consept. The Journal of Singging 58(2). MLLER, Richard. (1986). The Structure of Singing. Shirmer Boks. A Division of Macmillan Inc, New York. SAN, nci. (1985). Sanat ve Eitim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Fakültesi Yayınları. SENEMOLU, Nuray. (1998). Geliim Örenme ve Öretim. Ankara: Özsen Matbaası. SENEMOLU, Nuray. (2000). Eitimin Psikolojik Temelleri. Öretmenlik Mesleine Giri. Ankara: Anı Yayıncılık. SÖNMEZ, Veysel. (1994). Program Gelitirmede Öretmen El Kitabı. Ankara: afak Matbaacılık. SÖNMEZ, Veysel. (2000). Öretmenlik Mesleine Giri. Ankara: Anı Yayıncılık. WURGLER, S. Pamela. (1997). The Procsess of Teaching The Art of Singing. Journal of Singing. 50 (1). YÜKRÜK, Serap. (1997). Gazi Üniversitesi Gazi Eitim Fakültesi 1. Sınıf Örencileri Ses ve Konuma Özellikleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi). YÜKRÜK, Serap. (2001). Ses Eitimi Sürecinin Eitim Programı Açısından Deerlendirilmesi. 1. Ulusal Koro Eitimi Sempozyumu. Ankara: s.1.