ERĠġĠMĠN ENGELLENMESĠ KARARI. Av. Mert ÇUBUKTAR ERYĠĞĠT HUKUK BÜROSU / ANKARA

Transkript

1 ERĠġĠMĠN ENGELLENMESĠ KARARI Av. Mert ÇUBUKTAR ERYĠĞĠT HUKUK BÜROSU / ANKARA mert@eryigithukuk.com

2 Sosyal paylaşım siteleri, online alışveriş siteleri, kariyer siteleri, akıllı telefonlar derken internet hayatın pek çok alanına müdahil oldu. Bu sayede insanlar, günlük işlerin büyük bir kısmını çok kısa sürede yapılabilmekte ve sosyal medya uygulamaları nedeniyle çok rahat sosyal etkileşim içerisinde bulunabilmektedir. Bu durumun olumlu yanlarının yanı sıra olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Bu olumsuz yönlerin başında internet aracılığıyla yapılan kişilik hakları ihlalleri gibi internet yoluyla işlenen suçlar gelmektedir. İnternet yoluyla yapılan ihlallerin büyük bir kısmı haber şeklinde ortaya çıkmaktadır. İnternet yoluyla işlenen suçların faillerinin cezai sorumluluğu elbette vardır. Ancak failin bulunması internet yayınının ortadan kaybolması anlamına gelmediğinden veya fail bulunana kadar suç içeren yayının devam etmesi düşünülemeyeceğinden erişimin engellenmesi kavramı doğmuştur. İnternet üzerinden erişimin engellenmesi, hukuka aykırı bir içerik bulunduran bir internet sayfasına giriş yapılmasının engellenmesidir. Hukuki niteliği itibariyle ise, erişimin engellenmesi kararı bir tedbir kararı niteliğindedir. Hukuka aykırı bir içeriğin internet ortamında bulunması durumunda bu içeriğe erişimin engellenmesi açısından üç temel kavramdan söz edilebilir. İlk kavram içerik sağlayıcıdır ki bu internet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. İkinci kavram olan yer sağlayıcı ise hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri tanımlamak için kullanılır. Son olarak erişim sağlayıcı da kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. 1 Mevzuatta hukuka aykırı içeriği hazırlayan içerik sağlayıcı ve bu içeriği barındıran yer sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesine, erişim sağlayıcının sorumsuzluğunu esas alan düzenlemeler mevcuttur. İnternet üzerindeki hukuki sorunları çözmeye yönelik olarak atılan adımlardan en önemlisi tarihinde yürürlüğe giren 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun dur. İşbu kanun üzerinde çeşitli değişiklikler de yapılarak günümüz gelişimlerine uyarlanmıştır. Koruma Tedbiri Olarak Verilen EriĢimin Engellenmesi Kararı 5651 Sayılı Kanunun 8. maddesinde 2 düzenlenen ve koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi kararı soruşturma aşamasında hakim (Sulh Ceza Hakimi), kovuşturma aşamasında ise mahkeme tarafından verilir. Bu kararın verilebileceği suçlar sınırlı sayıda olmak üzere sayılmıştır. 1 Denetim ve Özgürlük İkileminde İnternet Erişimi Murat Tumay Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 2007 : Madde 8

3 MADDE 8- (1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verilir: a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; 1) İntihara yönlendirme (madde 84), 2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), 3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), 4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), 5) Müstehcenlik (madde 226), 6) Fuhuş (madde 227), 7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları. b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar. Koruma tedbiri vasfı nedeniyle erişimin engellenmesi kararına karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 3 hükümlerine göre itiraz edilebilir. Suç tiplerine bakıldığında, erişim engelleme kararı verilebilecek suçlar belirlenirken herhangi bir ölçütün göz önüne alınmadığı anlaşılmaktadır. Kaldı ki sayılan suçlar dışında pek çok suç internet üzerinden işlenebilmektedir. Erişim engelleme kararı verilebilecek suçların sınırlı sayıda belirlenmesi yerine, örnekleme yoluyla, belirli kanunlarda yer alan suçların işlendiğine dair yeterli şüphe olması durumunda erişim engelleme kararı verilebileceği öngörülebilirdi. Hakim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu na gönderilir. Erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi halinde, Başkan tarafından, Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Soruşturma sonucunda, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde veya kovuşturma evresinde beraat kararı verilmesi halinde erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Nitekim suç teşkil etmeyen bir eylem kapsamında alınan güvenlik tedbirinin ayakta kalması düşünülemez. KiĢilik Haklarının Ġhlali Nedeniyle EriĢimin Engellenmesi Kararı Kanunun 9. maddesi 4 kapsamında internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişiler, yukarıda tanımlanan içerik sağlayıcısına veya buna ulaşamaması halinde yine yukarıda tanımlanan yer 3 Ceza Muhakemesi Kanunu [CMK], Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 2007 : Madde 9

4 sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan Sulh Ceza hakimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebileceklerdir. Bu başvuru gerçek kişiler tarafından yapılabileceği gibi, tüzel kişiler tarafından da yapılabilmektedir. Kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişinin talebi, içerik veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılmak zorundadır. Bu düzenlemede, yalnızca kişilik haklarını ihlal eden yayının erişime engellenebileceği düzenlenmiştir. Ancak gerek görüldüğünde, gerekçesi belirtilmek şartıyla internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu nedenle yapılan başvurular URL 5 adresi belirtilerek yapılmalı ve erişimin engellenmesi kararında da bu URL adreslerinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Yazımızın sonunda kişilik haklarına saldırı nedeniyle erişimin engellenmesi talepli örnek dilekçe mevcuttur. Şikayete konu URL adreslerinin dilekçede açıkça yazılması gerektiğinden bahsetmiştik. Ancak URL adreslerinin alan adından sonraki kısmı genellikle çok karışık olduğundan (Örn: erişimin engellenmesi kararı yazılırken bir karakterin yanlış veya eksik olması yüksek ihtimallidir. Bu karışıklık, dilekçe ile birlikte bir USB bellek içerisinde URL adreslerinin yazıldığı bir dosyanın mahkemeye verilmesi ile önlenebilir. Aksi halde yanlış veya hiç bulunmayan URL adreslerinin erişime engellenmesi söz konusu olabilecektir. Sulh Ceza Hakimi bu madde kapsamında yapılan başvuruyu en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlamak zorundadır. Bu madde kapsamında verilen erişimin engellenmesi kararları doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilir. Hakimin vereceği olumsuz karara karşı kişiler 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidebilir. Hakim tarafından Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilen kararlar birlik tarafından erişim sağlayıcıya gönderilir ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcı tarafından bu kararların gereği yerine getirilmek zorundadır. Bununla birlikte bu madde kapsamında hakimin verdiği erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının veya aynı mahiyetteki yayınların başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi halinde mevcut karar bu adresler için de uygulanacaktır. Sulh ceza hakiminin kararını bu maddede belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen sorumlu kişilere beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası verilecektir. 5 URL, (Uniform Resource Locator) Tekdüzen Kaynak Konumlayıcı anlamına gelmektedir. Bir internet sitesine ulaşmak için girilmesi gerek adresi ifade eder. Alan adı (domain name) ise, bir internet sitesinin internetteki adını ve kimliğini ifade eder. Alan adı ile internet adresi kavramları karıştırılmamalıdır.

5 Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle Ġçeriğe EriĢimin Engellenmesi Kararı Yine aynı Kanun un 9/A maddesine 6 dayanarak Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini talep hakkı da mevcuttur. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden tüm kişiler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu na 7 (BTK) doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilirler. Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının URL adresi, hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilmelidir. Bu bilgilerde eksiklik olması halinde taleplerin işleme konulmaması durumu söz konusu olacaktır. BTK, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhal Erişim Sağlayıcıları Birliği ne bildirir ve erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhal, en geç dört saat içinde yerine getirmekle yükümlüdürler. Yukarıda bahsedildiği şekilde erişimin engellenmesini talep eden bu kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi nedeniyle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde Sulh Ceza Hakiminin kararına sunmak zorundadırlar. Hakim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan BTK ya gönderir; aksi durumda, yani mahkeme kararının alınamaması yada mahkemeye hiç başvurulmaması halinde erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkacaktır. İstisnai olarak özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde doğrudan BTK Başkanının emri üzerine erişimin engellenmesi mahkeme kararı olmaksızın BTK tarafından yapılır. Lakin Başkan tarafından verilen erişimin engellenmesi kararı, BTK tarafından, yirmi dört saat içinde sulh ceza hakiminin onayına sunulur. Hakim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar. KAYNAKÇA 5651 Sayılı Kanun İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, Denetim ve Özgürlük İkileminde İnternet Erişimi Murat Tumay Temmuz 2015 Bilişim ve Hukuk Dergisi Sayı: / Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 2007 : Madde 9/A 7 15/8/2016 tarihli ve 671 sayılı KHK nin 21 inci maddesiyle, Telekominikasyon İletişim Başkanlığığı (TİB) kapatılarak bu konudaki yetkiler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu na devredilmiştir.

6 NÖBETÇĠ SULH CEZA HAKĠMLĠĞĠ NE ERĠġĠMĠN ENGELLENMESĠNĠ TALEP EDEN MAĞDUR : VEKĠLĠ : D.KONUSU : Erişimin engellenmesi talebimizdir. AÇIKLAMALAR : Müvekkil, evli ve 3 çocuk babası olmakla birlikte ayrıca özel sektörde faaliyet gösteren birden fazla şirketin hissedarıdır... tarihinde başına talihsiz bir olay yaşamış ve kendisine cinsel taciz suçu isnat edilmiştir. Suç isnadından akabinde mağdur sıfatını haiz... Cumhuriyet Başsavcılığı na bizzat giderek, müvekkilim ile aralarında böyle bir olayın yaşanmadığını, bir yanlış anlaşılma olduğunu ve bu kapsamda şikayetçi olmadığını beyan etmiştir. Kaldı ki ekte sunduğumuz Cumhuriyet Başsavcılığı nın. Sayılı kovuşturmaya yer olmadığına dair kararında görüleceğiz üzere müvekkilimiz hakkında takipsizlik kararı verilmiştir. Gerek soruşturma süresince gerekse sonrasında internet üzerinden GOOGLE adlı arama motoruna müvekkilin adı ve soyadı yazıldığında aşağıdaki linkler üzerinden müvekkile ilişkin çirkin ve dayanaksız haberlerin yer aldığı görülmüştür. Müvekkilin aile hayatı ve iş hayatı gözetildiğinde aşağıda bağlantıları belirtilen haberlerin müvekkil ve ailesi açısından kaldırılamayacak nitelikte ağır ve uzak olduğu görülecektir. Mahiyet itibariyle yeterince hassas olan asılsız haberlerin erişime açık olması hem yargılamanın hem de müvekkilin hayatının olumsuz etkilenmesine sebebiyet vermiştir Sayılı Kanun MADDE 9- (Değişik: 6/2/ /93 md.) (1) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir.

7 Oluşan manevi zarar nedeniyle tazminat hakkımızı saklı tutarak, açıklanan sebeplerle aşağıda verilen internet bağlantılarının erişiminin engellenmesini talep etme gereği haiz olmuştur. HUKUKĠ NEDENLER hükümler : 5651 Sayılı Kanun, Türk Ceza Kanunu, CMK ve ilgili SONUÇ VE ĠSTEM : Yukarda açıklanan ve re sen gözetilecek sebeplerle, verilen linkler hakkında erişimin engellenmesine karar verilmesini talep ederiz. Av.