Transkript

1

2

3 HKMO Ýstanbul Þubesi Adýna Sahibi M. Tevfik Özlüdemir Yazý Ýþleri Sorumlusu M. Uður Giriþken Yayýn Editörü Kerem Halýcýoðlu Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýnýdýr. Ýki Ayda bir yayýnlanýr. Süreli Yayýndýr. Ücretsizdir. Marmara Bölgesi / Mart 2011 Adres 19 Mayýs Mahallesi Samanyolu Sok. Onur Apt. No:106 Kat: Þiþli - Ýstanbul Tel: / Faks: e-posta:istanbul@hkmo.org.tr web: Tasarým Yayýn Kurulu Basým Ezgi Matbaacýlýk Sanayi Cad. Altay Sok. No:10 Çobançeþme/Ýstanbul Tlf: Bültene Yazý Gönderenlerin Dikkatine Yayýn Kuruluna göndermek istediðiniz yazýlarýnýzý Ýstanbul@hkmo.org.tr adresine gönderebilirsiniz. Gönderilen yazýlarýn hukuki sorumluluðu yazarýna aittir. Gönderilen yazýlar baský tekniðine uygun olmalý, resimler net olmalýdýr. Yayýnlanan yazýlar kaynak gösterilmek koþuluyla baþka yayýn organlarýnda yayýnlanabilir. Yazýlar yayýnlansýn ya da yayýnlanmasýn yazarýna iade edilmez. Kapak Fotoðrafý: Joseph Meert; Surveyors, 1934, Smithsonian American Art Museum editörden editörden Geçtiðimiz yýl eylül ayýnda yayýnladýðýmýz bültenimizin son sayýsýndan günümüze kadar geçen sürede gerek mesleðimiz açýsýndan gerekse ülke ve dünya gündemi açýsýndan oldukça yoðun günleri geride býraktýk. Bültenimizin bu sayýsýnda, dosya konumuz dýþýnda kalan görüþler ve gündem sayfalarýnda üyelerimizin geliþen süreçlere dair katkýlarýna mümkün olduðunca yer vermeye çalýþýyoruz. Ayrýca, bu dönemde Japonya depremi ve sonrasýnda bu depremin etkileri hala kamuoyunda tartýþýlmakta. Japonya Depreminin ardýndan tüm dünyanýn tekrar üzerine düþünmesine yol açan nükleer santraller, ülkemizde bizlerin ve gelecek nesillerin yaþamlarýný tehdit etmesi umursanmadan bir devlet politikasý olarak dayatýlýyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarýna yönelik çalýþmalarýn desteklenmesi ve ülke politikasý olarak benimsenmesi gerekirken nükleer enerji için ýsrarcý olunmasý kabul edilemez. Bu nedenle Çernobil i unutma, geleceðine sahip çýk diyoruz. Yine bu dönemde Hrant Dink in katledilmesinin üzerinden dört yýl geçti. Hrant ý katleden güçleri tanýyor ve adalet istiyoruz. Ýstanbul Þubemiz tarafýndan 2008 yýlýnýn ekim ayýnda geçekleþtirilen LÝHKAB forumunun üzerinden iki yýldan fazla bir zaman geçmiþ ve LÝHKAB lar günümüzde faaliyetlerine baþlamýþtýr. Ocak ayýnda, yine þubemizce gerçekleþtirilen "LÝHKAB larýn Meslek Alanlarýmýza Etkileri" baþlýklý bir forum düzenlenmiþtir. Gündemdeki yerini sürekli koruyan LÝHKAB lar ile ilgili sürece bültenimizle birlikte katkýda bulunmayý amaçladýk. Bu nedenle bu sayýmýzýn dosya konusunu Lisanslý Harita ve Kadastro Bürolarý (LÝHKAB) olarak belirledik. Dosya konumuz kapsamýnda, mesleðimiz açýsýndan oldukça büyük önem taþýyan ve genellikle üzerinde çokça tartýþýlan bir konu olan LÝHKAB larý tarihsel süreci içinde, ilgili kanuna iliþkin çalýþmalarýn geliþimi, yasalaþma süreci ve bu süreç içerisinde Odamýzýn gerçekleþtirdiði çalýþmalarý içeren görüþleri yayýnlýyoruz. LÝHKAB larýn faaliyete geçmesinin ardýndan sektörümüzdeki bazý çalýþma alanlarýnýn yeniden düzenlenmesi, ücretli çalýþan genç meslektaþlarýmýzýn lisanslý bürolar sonrasý durumlarý, yetkinlik ve uzmanlýk tartýþmalarýnda lisanslý bürolarýn konumu ve lisans sýnavýnýn eleþtirisi, dosya konumuz kapsamýnda deðinilen baþlýklardan bazýlarý. Bunlarýn yaný sýra yasalaþma süreci içerisinde meclis bünyesinde çalýþmalar yürüten 22. Dönem milletvekillerinden meslektaþýmýz Sayýn Erdal Karademir ile LÝHKAB lar üzerine gerçekleþtirdiðimiz bir söyleþiyi dosya konumuz içerinde bulabilirsiniz. Oda örgütlülüðümüzün geçmiþi ve yakýn tarihindeki emekleri ile HKMO Tarihine Iþýk Tutan meslektaþlarýmýz ile gerçekleþtirdiðimiz söyleþi dizilerimiz Sayýn Sýtký Gökþin Seylam ve Prof. Dr. Ahmet Aksoy ile devam ediyor. Bültenimizde bu söyleþileri de takip edebilirsiniz. Üniversitelerimizin gündemini öðrenci üyelerimiz aracýlýðýyla dergimize taþýmaya devam ediyoruz. Özellikle son dönemde öðrenciler üzerinde artan baskýlarýn ve devlet kanalýyla uygulanan þiddetin üniversitelerimizdeki yansýmalarýný, öðrenci üyelerimizin baþta parasýz eðitim, özerk üniversite ve anadilde eðitim gibi demokratik taleplerini içeren görüþlerini dergimizin bu sayýsýnda bulabilirsiniz. Kentlerimizi dönüþüm projeleri ile yaþanamaz hale getiren anlayýþ, þimdi de ulaþým politikalarý aracýlýðýyla, Yok arkeolojik þey, yok çömlek çýktý söylemleriyle kültürel mirasýmýz, su havzalarýmýz ve ormanlarýmýz her geçen gün yok ediliyor. Enerji gereksinimi öne sürülerek doðal kaynaklarýmýz ve yaþam alanlarýmýz, nükleer enerjinin riskleri küçümsenerek gelecek nesiller tehdit altýnda býrakýlýyor. Bu nedenle bültenimizin bir sonraki sayýsýnda dosya konusunu ulaþým olarak belirledik. Dosya konumuz kapsamýnda 3. Köprü, Ýzmit Körfez Otoyolu projesi, enerjinin ulaþýmý, deniz ulaþýmý, ulaþým ve orman kadastrosu gibi baþlýklara deðinmeyi planladýk. Dosya konumuz ile ilgili olarak tartýþmaya açmak istediðiniz konularý þubemize e-posta aracýlýðýyla bildirebilirsiniz. Beraber üretmek ve paylaþmak dileðiyle. Kerem Halýcýoðlu

4 içindekiler 3 Baþyazý 4 Deniz Baþ Paylaþmanýn Beþ Þartý. Ya da Paylaþamamanýn Dayanýlmaz Kýskançlýðý. 6 Taylan Öcalan&Metin Soycan Ulusal ve Yerel GNSS/CORS Aðlarý ve Türkiye deki Yasal Durum 11 TMMOB Ýstanbul ÝKK 12 Doða Demirtaþ Zorbalýk 14 Umut Koca HES ler Yenilenebilir Enerji Kaynaðý mý? Yoksa Bir Özelleþtirme Politikasý mý? 16 Asistan Forumu Sonuç Bildirgesi 18 Egemen Kurtdere Yýldýz Teknik te Boykot 20 HKMO Tarihine Iþýk Tutanlar Sýtký Gökþin Seylam ile Söyleþi (19 Ekim 2010) 32 M. Uður Giriþken Gelecek Ellerimizde... Dosya: LÝHKAB 36 M. Tevfik Özlüdemir Lisanslý Harita ve Kadastro Bürolarý Süreci 42 LÝHKAB Sürecini Erdal Karademir ile Görüþtük 44 Cengiz Daðdelen Ah Þu LÝHKAB lar! 46 Nevzat Ýhsan Sarý Hukuki ve Teknik Yönüyle Taþýnmaz Sýnýrlarýnýn Aplikasyonu 78 F. Ýrem Tomurcuk!f 10 Yaþýnda 79 F. Ýrem Tomurcuk Dik Kadraj [ ] Allianoi yi Kültür ve Tabiat Varlýklarý Koruma Kurulu Koru(ya)madý! 82 M. Onur Giriþken Yalan Dolan ve Soðan 84 Basýn Açýklamalarý 89 Þube Güncesi 91 Deðerli Hocalarýmýz Emekli Oldular 92 Yalova Bölgesi Üye Toplantýsý ve Ýmar Uygulamalarý Paneli Yapýldý Silivri Bölgesi Üye Toplantýsý Yapýldý Edirne Bölgesi Üye Toplantýsý ve Ýmar Uygulamalarý Eðitim Semineri Gerçekleþtirildi Tekirdað Bölgesi Üye Toplantýsý Yapýldý Basýnda Þubemiz 52 HKMO Tarihine Iþýk Tutanlar Prof. Dr. Ahmet Aksoy ile Söyleþi (7 Aralýk 2010) 70 Tevfik Ayan Kültür Kuramý Açýsýndan Jeodezi 76 Taylan Öcalan GPS/GNSS Konum Belirlemede Yeni Bir Yöntem Precise Point Positioning - PPP(Duyarlý Nokta Konumlama Tekniði) ve Web Tabanlý(Online) Servisler

5 Baþyazý Bir yýllýk çalýþma dönemini geride býraktýðýmýz þu günlerde bültenimizin yeni sayýsýyla sizlerle birlikteyiz. Geçtiðimiz sayýmýzýn dosya konusunu salt çalýþma dönemimiz özelinde deðil, mesleki ve toplumsal ölçekte de en önemli baþlýk olduðunu düþündüðümüz örgütlenme olarak belirlemiþtik. Örgütlülüðün ne denli önemli olduðu ya da bir baþka ifadeyle örgütsüzlüðün toplumu nerelere sürükleyebileceðinin sonuçlarýný günümüzde somut olarak görebiliyoruz. Demokratik haklarýný kullanan öðrencilerin can güvenliðini saðlamakla yükümlü kolluk güçlerinin orantýsýz güç kullanýmý, aðýrlýklý olarak kamu kaynaklarýyla yapýlan bir stadyumun açýlýþý sonrasýnda yürütülen polisiye çalýþmalar, siyasi iktidar mensuplarý tarafýndan farklý baþlýklarda yapýlan birbirinden niteliksiz ve düzeysiz açýklamalarýn temel varlýk nedeni toplumumuzun örgütsüzlüðüdür. Günümüzde yaþadýðýmýz faþizme özgü süreçleri yaratanlar, örgütlü bir toplumda buna asla cesaret edemezler. Ýþte bu nedenle, iþbirlikçilik, gericilik ve piyasacýlýkta sýnýr tanýmayan, sermayenin bütününün desteðini alan AKP iktidarýnýn faþist uygulamalarýna karþý insanlýðý savunanlarýn örgütlenmesi ve bu örgütlülüðün toplumsallaþmasý bugün büyük önem taþýmaktadýr. Toprak ve insan iliþkisini kuran bir mesleði temsil eden Þubemiz piyasacýlýða karþý yaþamý savunmaya, toplum ve kamu yararýný gözetmeye, doðal ve kültürel deðerlerimize sahip çýkmaya, sözünü ettiðimiz örgütlenme sürecinin bir öznesi olmaya devam edecektir. Bu bültenimizin dosya konusunu faaliyetlerine baþlayan Lisanslý Harita ve Kadastro Bürolarý (LÝHKAB) olarak belirledik. LÝHKAB lar, 1990 larýn ilk yarýsýndan baþlayarak mesleki kamuoyu gündemine girmiþ ve uzunca süren bir tartýþma sürecinin sonunda, çýkan yasa ve uygulama yönetmeliðine baðlý olarak faaliyetlerine baþlamýþtý. LÝHKAB lara iliþkin yasal süreç yürürlüðe girmeden önce Odamýzýn farklý organlarý tarafýndan çeþitli etkinlikler düzenlenmiþ ve konu ele alýnmýþtý. Odamýzýn 41. Olaðan Genel Kurulu nda da, tüzük ve yönetmeliklerin LÝHKAB larý da kapsayacak þekilde deðiþtirilmesi konusu tartýþýlmýþ ve konunun düzenlenecek bir olaðanüstü genel kurulda ele alýnmasý kararý alýnmýþtý. Bu karar gereði düzenlenmesi gereken olaðanüstü genel kurul henüz yapýlmadý. LÝHKAB larýn görev tanýmlarý yönetmelikte tanýmlanmýþ olmasýna karþýn bu konuda yaþanan belirsizlikler ve sorunlar Þubemizce düzenlenen bir forum etkinliðinde tartýþýldý. Odamýzýn diðer þubelerinde de benzer toplantýlar düzenlendi. Ýlgili bu süreç ve yaþanan geliþmeler ýþýðýnda mesleki kamuoyunun önemli bir gündem baþlýðý olan LÝHKAB lara, LÝHKAB sürecinin geliþimini de kapsayan deðerlendirme yazýlarýyla dosya konumuz olarak bültenimizde yer veriliyor. Yazýmýzýn baþlangýcýnda ülkemizde yaþanan faþizme özgü geliþmelerden söz etmiþtik. Referanduma konu olan anayasa deðiþiklikleri ile daha demokratik bir yapýya kavuþulacaðý, 12 Eylül rejimiyle hesaplaþýlacaðý söylenmiþti. Kamuoyuna yansýyan bilgilere göre, darbeci generaller için yapýlan suç duyurularýnýn hiçbiri dikkate alýnmadý. HSYK seçimlerinde ise bakanlýk listesi olarak basýna yansýyan, ancak Adalet Bakanlýðý nca yalanlanan listedekilerin tamamý HSYK ya seçildi. Yaþananlar demokratikleþmenin kaðýt üzerinde kaldýðýnýn göstergeleri konumundadýr. Bu süreçte Ergenekon soruþturmasý ise yeni dalgalarla devam ediyor. Son olarak gazeteciler Nedim Þener ve Ahmet Þýk ýn tutuklanmalarý, eleþtirel bir tutum takýnan bütün muhaliflerin Ergenekon davasýna dahil edilebileceðinin örnekleri olarak kamuoyunda tepkiyle karþýlandý. Siyasal iktidarýn kültüre, sanata ve toplumsal yaþama bakýþýna iliþkin tartýþmalar da geçtiðimiz aylarda kamuoyunun gündemindeydi. Baþbakan Erdoðan ýn Kars ta yapýmý devam eden bir heykele yönelik olarak ucube nitelemesi, alkollü içecek satýþýna ve tüketimine yönelik düzenlemeler ve Baþbakan ýn bu sürece iliþkin Ýsteyen istediði kadar içiyor. Aksýrýncaya, týksýrýncaya kadar içiyorlar. ifadeleri iktidarýn gerici yüzünü dýþavuran örnekler durumunda. Son olarak çýkartýlan ve çok sayýda yasal düzenlemeden oluþan torba yasa kapsamýndaki çalýþma yaþamýna yönelik düzenlemeler ise emek düþmaný ve piyasacý anlayýþýn uzantýsý konumunda. Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði konusunda ne kadar yol almamýz gerektiðini Ankara OSTÝM deki patlamalar ve çok sayýda yurttaþýmýzýn ölümüyle bir kez daha hissettik. Bu konudaki bir diðer acý örnek ise geçtiðimiz yýl onarým ve bakým çalýþmasý yapýlan bir yolda geçirdiði trafik kazasý sonucu yaþamýný yitiren YTÜ Harita Mühendisliði Bölümü öðrencisi Dilara Sarýkaya. Bu ölüm kayýtlara trafik kazasý olarak geçse de gerçekte yeterli uyarý ve güvenlik önlemlerinin alýnmamasý sonucunda gerçekleþmiþtir. Dilara Sarýkaya nýn ailesi, devam eden mahkeme sürecinde bu konuda hukuk mücadelesi veriyor. Bu mücadeleye ortak olmamýz, sahip olduðumuz deðerlerimiz ve üstlendiðimiz sorumluluklarýmýzýn bir gereðidir. Ülkemiz bu baþlýca gündem baþlýklarý ekseninde, 12 Haziran da yapýlacak genel seçime hazýrlanýyor. Dileðimiz aklý ve bilimi temel alan politikalarýn yaþamýn her alanýnda boy vermesidir. Mühendisliði toplumla buluþturmayý amaçlayan, emekten yana olan, kamu ve toplum yararýný temel ilke olarak benimseyen bizler kendi alanlarýmýza iliþkin bu temelde geliþtirilen politikalarýn arkasýnda duracaðýmýzýn, tersine yapýlan uýygulamalara karþý ise mücadele edeceðimizin altýný çiziyoruz. Geçtiðimiz aylarda uluslararasý ölçekte gündeme gelen iki önemli geliþme yaþandý. Bu geliþmelerden ilki, Tunus ta baþlayan ve diðer Kuzey Afrika ve Ortadoðu ülkelerine de yayýlan toplumsal kalkýþmalardý. Yýllardýr demokratiklikten uzak bir toplumsal dokuda tek adam yönetiminin vücut bulduðu ülkelerdeki bu toplumsal hareketlilik tüm dünyada heyecan yarattý. Ancak sonraki evrede bu heyecan yerini daha temkinli bir havaya býraktý. Önderlikten yoksun bir biçimde geliþtikleri izlenimi yaratan bu kalkýþmalar, her þeye karþýn,insanlýða verdiði umut ile belleklerimize kazýndý. baþyazý Bültenimizin yayýnýnýn hemen öncesinde Japonya, tarihin en þiddetli depremlerinden birini yaþadý ve depremin ardýndan gerçekleþen tsunami sonucunda onbinlerce insan yaþamýný yitirdi. Ancak felaket yaþanan bu acýlarla sýnýrlý kalmadý. Deprem bölgesinde bulunan nükleer enerji santrallerindeki reaktörlerin patlamasý sonucu açýða çýkan radyasyon, Japonya yý, Hiroþima ve Nagazaki den sonra yeni bir nükleer felaketle yüz yüze getirdi. Japonya halkýnýn acýlarýný paylaþýyor, dayanýþma duygularýmýzla geçmiþ olsun diyoruz. Baþta Japonya olmak üzere tüm dünya, nükleer enerjinin yol açtýðý tehlikeler karþýsýnda bir özeleþtiri-hesaplaþma içerisine girmiþken AKP iktidarý (tüpgaz ile nükleer santrali kýyaslamak suretiyle) adeta ülkemiz insaný ile dalga geçercesine alelacele nükleer santral temelleri atmak üzere harekete geçmiþtir. Ülkemizin alternatif enerji kaynaklarýnýn yeterliliði araþtýrýlmadan, deprem ülkesi olduðumuz gerçeði göz ardý edilerek, yalnýzca tüketim toplumunun öncelikleri esas alýnarak yürütülen bu politika gelecek kuþaklarýn yaþam hakkýný tehdit etmektedir. Ülkemizde ve dünyada hayli yoðun geliþmeler yaþanýyorken Odamýzýn ve Þubemizin çalýþmalarý da hýz kesmeden devam ediyor. Nisan ayýnda gerçekleþtirilecek 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayý bilimsel ve teknik geliþmelerin ve yeniliklerin meslektaþlarýmýzla paylaþýlacaðý önemli bir platform olacak. Önümüzdeki aylarda Odamýz yürütücülüðünde gerçekleþtirilecek TMMOB Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Kongresi ise bir diðer önemli etkinliðimiz. HKMO Tarihine Iþýk Tutanlar baþlýðý ile düzenlediðimiz ve Odamýzýn geçmiþinde emek harcamýþ deðerli büyüklerimizin deneyimlerini genç kuþaklarla paylaþmalarýný hedeflediðimiz söyleþilerimiz devam ediyor. Sýrasýyla Sýtký Gökþin Seylam, Prof. Dr. Ahmet Aksoy, Prof. Hüseyin Erkan ve Mehmet Turcan söyleþilerimize konuþmacý olarak katýldýlar ve ýþýk saçmaya devam ettiklerini bizlere bir kez daha gösterdiler. Þubemizin Kurucu Baþkaný Mehmet Turcan ýn katýldýðý etkinliðimizi, Þubemizin ilk Yönetim Kurulu toplantýsýnýn yapýlmasýnýn 35 inci yýldönümünde gerçekleþtirdik. Bu etkinliðimiz bizim için bir kutlama vesilesi oldu. Þubemizi bugünlere taþýyan bütün meslektaþlarýmýza içtenlikle teþekkür ediyoruz. Çalýþma dönemimizdeki önemli hedeflerimizden birisi etkinliklerimizi Ýstanbul kenti ile sýnýrlý tutmamak ve etkinlik alanýmýzdaki farklý kentlerdeki meslektaþlarýmýzla daha sýk bir araya gelmek idi. Bu kentlerdeki meslektaþlarýmýza da her türlü öneri ve isteklerini paylaþabileceklerini duyurmuþtuk. Bu hedef doðrultusundaki buluþmalarýmýz devam ediyor. Yalova ve Edirne de meslektaþlarýmýzla kahvaltýlý toplantýlarýmýzda bir araya geldik. Her iki toplantýnýn ardýndan deðerli meslektaþýmýz Dr. Erdal Köktürk, imar uygulamalarý konusunda verdiði konferanslarla bu alandaki deðerli deneyim ve birikimlerini meslektaþlarýmýzla paylaþtý. Bu toplantýlarýn yaný sýra Silivri ve Tekirdað da gerçekleþtirdiðimiz kahvaltýlý üye toplantýlarýmýzla bölgelerdeki üyelerimizle bir araya gelip Odamýzýn çalýþmalarýnýn nasýl daha ileriye taþýnabileceðini, örgütlülük ve dayanýþmamýzýn nasýl güçlendirilebileceðini paylaþtýk. Geçtiðimiz aylarda temsilcilerimizle bir araya geldiðimiz toplantýmýzda temsilcilik bölgelerindeki sorunlarý ve bu sorunlarýn nasýl aþýlabileceðini tartýþarak Odamýzýn politikalarýnýn belirlenmesine yönelik görüþ alýþveriþinde bulunduk. Ýkincisini düzenlediðimiz Danýþma Kurulu toplantýmýzda ise geride býraktýðýmýz bir yýllýk zaman diliminde yaptýklarýmýzý ve yapamadýklarýmýzý nesnel bir biçimde katýlýmcýlarla paylaþtýk. Dile getirilen eleþtiri, deðerlendirme ve öneriler çalýþmalarýmýza ýþýk tutuyor. Üyelerimizden gelen talepler ve var olan olanaklarýmýz ölçüsünde gerçekleþtirdiðimiz yazýlým eðitimlerimiz, iþsiz ve ücretli çalýþan meslektaþlarýmýzýn sorunlarýnýn saptanmasý ve çözüme yönelik politikalarýn geliþtirilmesi için çalýþmalarýmýz devam ediyor. Meslektaþlarmýzla bir araya gelmeyi, olabildiðince bu konuda yürütülecek çalýþmalarý kolektif bir zemine taþýmayý hedefliyoruz. Hedeflerimizden birisi de bu çalýþmalar sonucunda üretilen politikalarý TMMOB tarafýndan ikincisi düzenlenecek kurultaya taþýmak olacak. Benzer þekilde TMMOB tarafýndan önümüzdeki aylarda düzenlenecek Demokrasi ve Kadýn Kurultaylarýna yönelik olarak da benzer bir süreci örgütlemek kararlýlýðýndayýz. Nitelikli sunumlarýn yapýldýðý Dünya CBS Günü etkinliði, LÝHKAB Forumu, Üniversitelerimizde öðrenci kardeþlerimizle birlikte düzenlediðimiz tanýþma çaylarý, film gösterimlerimiz ve söyleþilerimiz gerçekleþtirdiðimiz etkinliklerden bazýlarý. Bu etkinliklerin yaný sýra iki deðerli hocamýzýn emeklilikleri nedeniyle çalýþma arkadaþlarý tarafýndan düzenlenen etkinliklere katýldýk. Bunlardan ilki Þube eski Baþkanlarýmýzdan ÝTÜ Öðretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Ayan adýna düzenlenen Jeoodezi Kolokyumu, ikincisi ise YTÜ Öðretim Üyelerinden Prof. Dr. Mehmet Selçuk için yapýlan emeklilik yemeði idi. Deðerli Hocalarýmýza emeklilik sonrasý yaþamlarýnda mutluluklar diliyoruz. Bu sayýmýzda Prof. Dr. Tevfik Ayan ýn kendisi için düzenlenen kolokyumda sunduðu "Kültür Kuramý Açýsýndan Jeodezi" baþlýklý yazýsýný sizlerle paylaþýyoruz. Saydýðýmýz etkinliklerin yaný sýra liselerde yapýlan meslek tanýtýmý söyleþilerine katýldýk. TMMOB Ýstanbul Ýl Koordinasyon Kurulu bünyesindeki yoðun çalýþmalara katký sunduk. Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði, 2B arazileri vb. baþlýklardaki görüþlerimizi basýn açýklamalarý yoluyla kamuoyuyla paylaþtýk; farklý kanallardaki televizyon programlarý ile halkýmýza seslenme ve görüþlerimizi paylaþma olanaðý bulduk. Özetle yoðun bir çalýþma döneminin içerisindeyiz. Çalýþma dönemimizin kalan bir yýldan daha az sürelik bölümünü olabildiðince verimli kýlmayý hedefliyoruz. Bu verimlilik kuþkusuz sizlerin katkýlarý ve destekleriyle mümkün olacaktýr. Katký ve destek çaðrýmýzla sizlere içten saygý ve sevgilerimizi sunuyor, umutlu yarýnlar diliyoruz. HKMO Ýstanbul Þubesi 21.Dönem Þube Yönetim Kurulu 3

6 gündem Paylaþmanýn Beþ Þartý. Ya da Paylaþamamanýn Dayanýlmaz Kýskançlýðý. Deniz Baþ Hayatýmýzýn belli baþlý dönemleri var. Bebekliðimiz, çocukluðumuz, ilk gençliðimiz, yaþlý gençliðimiz, orta yaþýmýz Böyle böyle ölüme yaklaþýyoruz iþte. Her canlýnýn bir gün ölümü tadacaðýný hatýrlatmak istememiþtim ama böyle oldu bu paragraf. Ölümü bile paylaþtýðýmýzda acýlarýmýzýn yükünün hafiflediðine inanýrým. Çünkü her ölüm erken ölümdür. Yukarýdaki sýralamanýn aralarýna kim bilir sizler neleri neleri sýðdýrýrsýnýz, çoðaltýrsýnýz yazýyý. Ýþte bu katkýnýzý bile paylaþmanýn bir parçasý olarak deðerlendirmek gerekiyor bence. Paylaþmanýn öneminin farkýnda olmasanýz, bebekliði çýkartýrsýnýz, gençliðimizi çýkartýrsýnýz, parçalarsýnýz hayatýmýzý. Oysa çoðaltmaktýr paylaþmanýn tek þartý. Beþ þart dedim diye sizi beþe þartlandýrdýðýmýn farkýndayým. Ama ondan önce anlatmak istediðim kendime özel bir konu var izninizle. Kendinize pay çýkartmayýn lütfen. Bizim sokaðýmýzýn yollarý iki yýl önce topraktý. Haritacýlar bilir, kesikli çizgi ile çizerdik yolumuzu. Üç beþ ay içerisinde asfaltlandý bu yollar. Aradan bir buçuk yýl geçti geçmedi, yollarýmýza yeniden kaldýrýmlar, oluklu taþlar döþendi ve geçen gün yeniden asfaltlandý o yollarýmýz. Artýk kesikli çizgilerden düz çizgilere geçmiþti haritamýz. Paylaþmanýn bu yazý ile ne iliþkisi var demeyin. Bence hemen kurmuþsunuzdur bu iliþkiyi. Paramýzýn çokluðundan dolayý asfaltý bizim döktüðümüzü düþünüyorsanýz, büyük bir gaflet hatta hýyanet içerisindesinizdir derim, baþka bir þey demem. Baþkaca diyeceklerim olsaydý paylaþmanýn kötü þartlarý olarak anlatýrdým. Memleketin parasýnýn nerelere nasýl harcandýðýnýn görülmesini, çok olan paralarýn nasýl paylaþýldýðýný anlatmak istemiyorum ben. O asfalt dökülmese, o eski kaldýrýmlar kaldýrýlmasa, belediyemizin kasasýndaki paralarýn nasýl biteceðini sanýyorsunuz. Bitmeyecek para, yastýk altýndaki paradýr ki, o parayý ekonomiye kazandýrmak gerekmektedir. Ýþte o para benim gözümde helal deðildir. O eski asfaltýmýz daha yeniydi desem, çok mu duygusal olur bu cümle. Kaldýrýmlarýmýz gýpgýcýrdý desem, aðlatýr mýyým sizi. Yok yok aðlamayýn sakýn, bu konular basit konular. Eve giren hýrsýz resmi hýrsýzdýr, sýk sýk dökülen asfaltýn paralarý resmi ihaledendir. Uzatmak yersizdir. Bu memleketi, parayý en çok harcayan, benden daha çok sevmektedir. Memleketi sevme hallerine dönmeyelim. Ýþte böyleyim ben ne yapayým, baþladýðým yazýda paylaþmaktan söz edecekken, kendi sokaðýmdan söz ettim. Asýl konumuz paylaþmaktý evet. Eðer okumaya cesaret ederseniz paylaþmanýn beþ þartýný pata küt aþaðýda anlatacaðým. Siz de ekler ve çoðaltýrsanýz, bu yazý anonim olacaktýr. Büyük bir zevkle kabul ederim bu durumu. Bu bilinçle okursanýz anonim olur bu yazý, anonim þirket kurarýz hep beraber. Asfalt yollar yaparýz. 4

7 gündem Bir, cebin delik olacak. Cebinde olaný cebinde olmayanla paylaþacaksýn. Cebinin yýrtýðýný dikmeyeceksin. Mümkünse sivri anahtarlýk alarak cebinde taþýyacaksýn. Cebinden dökülenleri bulanlarýn mutlu olduðuna emin olacaksýn. Ýki, zorluklarý paylaþacaksýn. Paylaþtýkça zoru kolay yapabileceksin. Üç, tarihi paylaþacaksýn. Geçmiþi bilerek geleceði kuracaksýn. Dört, korkuyu paylaþacaksýn. Korkunun ecele faydasý var mýdýr bilinmez, ama ecelin erken gelmesi korkudansa faydasý yok da denemez. Köpekten korkuyorsan eðer, köpeðin yanýndan, hiç tanýmadýðýn bir erkeðin, sýrf köpekten korkmadýðýný düþünerek, usulca sokulup arkasýna, çaktýrmadan geçeceksin. Beþ, bilgiyi paylaþacaksýn. Yanýndaki de biliyorsa, güçlü olduðunu hissedeceksin. Yanýndaki cahilse senin bilgini eksilteceðinden emin olabilirsin. O öðrendikçe sen öðreneceksin. Sen öðrendikçe hep o öðrenirse, tersliði erkenden fark edeceksin. Yoksa düz yolda sarhoþ gibi yürürsün. (Sarhoþluðu kötülemiyorum yanlýþ anlaþýlmasýn.) Altý, paylaþtýðýný bileceksin. Paylaþmanýn üstünlük yaratmayacaðýný, senin ve onun ve onlarýn arasýnda bir tür denge unsuru olduðunu düþüneceksin. Ne sen ondan ne de onlar senden paylaþtýklarýný geri istemeyecek ömrün boyunca. Yedi, yediðini paylaþacaksýn. Dayak yiyorsa arkadaþýn sen de yiyeceksin. Karnýndaki hamile bebeði tekmeleniyorsa, kendinin, eþinin annenin bebeðinin tekmelendiðini düþüneceksin. Kafanda cop izi varsa, copa kafa atýlmadýðýný bileceksin. Sekiz, yediðini yine paylaþacaksýn. Komþun açsa açlýðý bileceksin. Dokuz, hayatý paylaþacaksýn. Susmayacaksýn. Durmayacaksýn. On, (boþluðu sizin için býraktým). Yani, beþ dedim diye beþe takýlýp kalmayacaksýn. Çoðaltmak paylaþmanýn tek þartýdýr demiþtim ama! Pata küt olunca paragraf, daðýnýklýðý kabul ediyorum. Aklýma ne geldiyse þu kýsa sürede, sizlerle onlarý paylaþtým. Paylaþmadýðým baþkaca konular da oldu. Kartopu savaþlarýnda içinde taþ olan kartoplarýndan hep korkmuþumdur. Ýnsanýn hayatý paylaþtýðý muzip arkadaþlarýnýn olmasý ne korkunç Elektrik borularýnýn içinde fiþek savaþlarý yapardýk eskiden. Gözümüze girerse diye ne korkardýk. Þimdi gündem yumurta savaþlarý ama. Öðrenciler yumurta yeseler, atmazlarmýþmýþ da mýþmýþ. Ya o yumurtalar, içindeki sarýsýný taþ yapan tavuklarýn olsaydý, ya da o yumurtalar çok piþmiþ olsaydý? Bir de o yumurtalar size denk gelseydi Hep halimize þükretmek gerekiyor denir ya, ya o yumurtalar altýn yumurtlayan tavuðun olsaydý...yarabbi þükür mü derdik, Hakan Þükür mü? Ýþte o zaman o yumurtalarla, harçlarýmýzý öderdik, benzinliklerden benzini yumurtalarla alýrdýk. Nerden alacaktýk deðil mi? Belki de bütün o öðrenci arkadaþlarýmýz, yumurtayý o kadar çok yedi ki menemene katarak, sizlerle de paylaþmak istemiþtir kim bilir? Jeodezi ve Fotogrametri Yüksek Mühendisi 5

8 teknik görüþ Ulusal ve Yerel GNSS/CORS Aðlarý ve Türkiye deki Yasal Durum Taylan ÖCALAN (1) & Metin SOYCAN (2) Günümüzde, konuma ve mekâna baðlý bilgilerin temini, elektronik, bilgisayar, yazýlým ve uydu sistemleri gibi teknolojik unsurlar ile dinamik bir geliþim süreci sergilemektedir. Bu süreç, hayal edilemeyecek boyutlarda olup, Harita Mühendisliði disiplinini kendisine adaptasyona zorlamaktadýr. Kuþkusuz, bu durum Harita Mühendisliði disiplini için büyük bir fýrsat olmakla birlikte, teknolojiyi en fazla ve etkin kullanan meslekler arasýnda yer almasýný saðlamakta ve kamuoyunda ön plana çýkarmaktadýr. Yer e (geo) iliþkin bilgilerin, istenilen standartlarda, güvenli, ekonomik ve yaygýn bir þekilde iþlenerek sunulmasý, artan mali deðeriyle Harita Mühendisliðinin güçlü kaynaklarý ve uygulama alanlarý arasýnda yerini almýþtýr. Özellikle konuma iliþkin veri niteliðindeki bilgilerin, büyük bir kýsmý uydu bazlý, global ölçme ve konumlama sistemleri ile elde edilmektedir. Bu sistemlerin baþýnda gelen global navigasyon uydu sistemleri (GNSS) nin kullanýmýndan azami düzeyde yararlanan disiplinlerden birisi de haritacýlýk bilimi ve mesleðidir. Bugün GPS ve GLONASS sistemlerinin faal kullanýmýnýn yaný sýra yakýn bir gelecekte Galileo ve COMPASS gibi diðer global sistemlerin devreye girmesi, bölgesel ve çoðaltýcý/geniþletici (augmentation) diðer sistemleri de içeren GNSS konsepti, günümüzde geniþ bir kavramý ifade eden bir terim olmuþtur. Ülke temel jeodezik aðlarýnýn oluþumu, yerkabuðu hareketlerinin belirlenmesi, kadastral çalýþmalar, deformasyonlarýn izlenmesi, hidrografik (batimetrik) ölçmeler, özel amaçlý mühendislik ölçmeleri, coðrafi bilgi sistemleri, kinematik GPS/GNSS destekli fotogrametrik çalýþmalar, araç navigasyonu, hassas tarým, ormancýlýk faaliyetleri, meteorolojik çalýþmalar, askeri ve savunma amaçlý çalýþmalar, deprem, volkanik hareketler, tsunami vb. gibi doðal afetler için erken uyarý sistemleri gibi birçok alanda kullanýlan bu sistemlerin uygulama alanlarý giderek yaygýnlaþmakta ve çeþitlenmektedir. Coðrafi/mekânsal bilginin öneminin her geçen gün arttýðý, ülke, orman, çevre-þehir planlamasý ve yönetimi, arazi kullanýmý ve tarým politikalarýnýn belirlenmesi, mühendislik yapýlarý, altyapý ile doðal kaynaklarýn deðerlendirilmesi, çok amaçlý kadastro, e-devlet, e-belediye, e-ticaret ve diðer mekânsal bilgiye dayalý tüm çalýþmalar düþünüldüðünde, GNSS uygulamalarýna yeni bir anlayýþ getiren sürekli gözlem yapan sabit referans istasyonlarý ve bu istasyonlarýn oluþturduðu GNSS/CORS aðlarýnýn önemi artýk tartýþýlmaz hale gelmiþtir. Sabit GPS/GNSS Ýstasyonlarý ve Aðlarý GPS/GNSS nin birçok farklý alan ve disipline yönelik uygulamalarý, bununla birlikte saðladýðý diðer getiriler, tüm dünyada bu tekniðin etkin kullanýmýný arttýrmak amacýyla sabit GPS/GNSS istasyonlarýnýn ve bu istasyonlardan oluþan aðlarýn oluþumunu saðlamýþtýr. GPS/GNSS nin sürekli, güncel ve dinamik bir sistem içerisinde kullanýmýný saðlamak için 1990 lý yýllarýn baþýndan itibaren global, bölgesel ve yerel ölçekteki að yapýlarýyla dünyadaki birçok ülkede, çok sayýda sabit GPS/GNSS istasyonu ve aðlarý kurulmuþtur. 6 Þekil 1. GNSS Konsepti

9 teknik görüþ Baþta temel jeodezik ve jeodinamik çalýþmalar olmak üzere, deprem ve yerkabuðu hareketlerinin belirlenmesi faaliyetlerinde etkin bir þekilde kullanýlan bu aðlar, saðladýðý veri ve ürünlerle farklý nitelikteki konum belirleme ve navigasyon uygulamalarý için de önemli katkýlar saðlamaktadýr. Bu noktada 365 gün x 24 saat sürekli veri saðlayan sabit GPS/GNSS istasyonlarý, genel anlamda saðladýklarý hizmet (uygulamanýn niteliði, zaman, maliyet, doðruluk vb.) ve ürünler ile çalýþma þekilleri açýsýndan iki þekilde yapýlandýrýlýr. Bunlar; (1) Pasif Kontrol Aðlarý (2) Aktif Kontrol Aðlarý Þekil 2. Günümüz ve yakýn gelecekteki GNSS kullanýmý Pasif Kontrol Aðlarý; Sabit istasyon verilerinin veya ürünlerinin kullanýmý saatlik verilerin sunumu hariç, yakýn gerçek zamanlý veya gözlem sonrasý zaman dilimleri içerisinde gerçekleþtirilerek kullanýcýlara sunulur. Bu istasyonlardan saðlanan veri ve ürünler özellikle baðýl (göreli/rölatif) konum belirleme de ölçü sonrasý deðerlendirme (post-processing) çalýþmalarýnda kullanýlmaktadýr. Global anlamda Uluslararasý GNSS Servisi tarafýndan kurulan ve iþletilen IGS aðý, bu yapýda ön plana çýkan ve en çok bilinen aðdýr. 3 Ocak 2011 tarihi itibariyle aðdaki 418 istasyonun 351 i faal durumdadýr. Bu aðdaki 5 istasyonda (ista, tubi, ankr, trab, dyr2) ülkemizde bulunmaktadýr. Ayný zamanda GPS/GNSS standartlarý ve kullanýmý açýsýndan 1994 yýlýndan bu yana kullanýcýlara yüksek doðruluklu çeþitli ürünler sunan bu að ve iþletiminden sorumlu kuruluþ, global düzeyde yürütülen çalýþmalara da öncülük etmektedir. Bölgesel düzeyde bilinen ve tanýnan bir diðer aðda Avrupa Sabit GPS Referans Ýstasyonlarý Aðý EPN dir. Ülkemizde ise bu baðlamdaki ilk çalýþma Harita Genel Komutanlýðý (HGK) tarafýndan Türkiye Ulusal Sabit GPS Aðý-Pasif (TUSAGA- Pasif) ile gerçekleþtirilmiþtir. Bunun yanýnda deprem ve yerkabuðu hareketlerinin belirlenmesi çalýþmalarý için TÜBÝTAK-MAM tarafýndan Marmara Bölgesi nde kurulan ve iþletilen MAGNET isimli bir að bulunmaktadýr. Bu aðlarýn dýþýnda süreç içerisinde özellikle deprem ve yerkabuðu hareketi çalýþmalarý için kurulmuþ yerel pasif aðlarda mevcuttur. Aktif Kontrol Aðlarý; Veri aktarým ve iletiþim donanýmlarýnýn tümüyle gerçek zamanda, anlýk ya da tanýmlý küçük gecikme zaman dilimlerinde tüm kullanýcýlara hizmet verecek þekilde düzeltme verilerini yayýnladýðý sistemlerdir. Özellikle DGPS ve RTK uygulamalarý baþta olmak üzere, coðrafi bilgi sistemleri uygulamalarý içinde etkin olarak kullanýlan bu aðlar, að-rtk (network RTK) yapýsýndaki aðlar ya da GNSS/CORS aðlarý olarak da adlandýrýlmaktadýr. DGPS kapsamýnda ABD deki WADGPS ve LADGPS uygulamalarý, RTK kapsamýnda Kanada nýn CACS, Almanya nýn SAPOS, ABD nin NGS-CORS, Japonya nýn GEONET vb. sistemler dünyadaki ilk uygulamalar arasýndadýr. Günümüz itibariyle ülkemizde TUSAGA-Aktif (CORS-TR) ve ÝSKÝ-UKBS adýnda biri ulusal diðeri yerel ölçekte faaliyet gösteren 2 aktif kontrol aðý bulunmaktadýr. GNSS/CORS Geleneksel standart/klasik RTK (single-base RTK) uygulamalarýnýn mesafe baðýmlý etkilerinin olmasý, bugün birçok ülke, kurum ve kuruluþ tarafýndan ulusal ve yerel ölçekte kurulan ve iþletilen að RTK yapýsýndaki CORS sistemlerini etkin hale getirmiþtir. Temel anlamda aktif yapýda çalýþan CORS sistemleri ve halen GPS sisteminin baskýn olduðu GNSS e dayalý konum belirleme uygulamalarý GNSS/CORS kavramýný ortaya çýkarmýþtýr. Kullanýcýlar açýsýndan farklý nitelikteki birçok çalýþma için zaman, maliyet, doðruluk, harcanan iþgücü gibi ölçütler dikkate alýndýðýnda önemli katkýlar saðlayan bu sistemler birçok farklý uygulama alanýna sahip olmasýna karþýn, yaygýn olarak dünya üzerindeki sabit ya da hareketli objelerin gerçek zamanda (real-time) konumlarýnýn belirlenmesi ve navigasyon hizmetlerinin saðlanmasý amacýyla kullanýlmaktadýr. Günümüzde bilimsel ve mesleki çalýþmalar baþta olmak üzere, günlük yaþantýmýzdaki uygulamalar için dahi etkin bir þekilde kullanýlan bu sistemler, geliþen ve deðiþen teknolojiye paralel olarak her geçen gün kullanýcýya daha üstün hizmetler sunmaktadýrlar. Gerçek zamanlý diferansiyel düzeltme hesap teknikleri (VRS, FKP, MAC vb.), veri formatlarý (RTCM, NMEA, CMR/CMR+), veri protokolleri (NTRIP, RTIGS), GPS/GNSS kullanýcý ekipman, donaným ve yazýlýmlarý ile telekomünikasyon teknolojileri (VHF/UHF-radyo modem, GSM/GPRS/EDGE yada UMTS, kablosuz/wireless aðlar ve internet-ntrip, beyond 3G sistemler, uydu haberleþmesi vs.) gibi unsurlarý birleþtiren, geliþim ve deðiþimi her an içinde barýndýran GNSS/CORS aðlarý, modern insan yaþamýnýn bir parçasý haline gelmiþ etkin sistemlerdir. Sistemin gerçek zamanlý uygulamalarýnýn yaný sýra, ölçü sonrasý deðerlendirme çalýþmalarýna da hizmet etmesi, pasif kontrol að yapýsýnýn sunmuþ olduðu veri ve ürünleri saðlamasý açýsýndan da oldukça önemlidir. Dünyada Durum 1990 lý yýllarýn baþýndan itibaren kurulan ve iþletilen pasif yapýdaki kontrol aðlarýnýn zaman içerisinde gerçek zamanlý uygulamalarý için geliþtirilen aktif yapýdaki GNSS/CORS aðlarý bugün birçok geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkede hizmet vermektedir. Aðýrlýklý olarak devlet tarafýndan kamu bütçesi kullanýlarak ulusal düzeyde kurulan bu sistemler, baþta e-devlet projeleri olmak üzere coðrafi/mekânsal bilgi sistemlerine altlýk olacak uygulamalar için önemli bir iþleve sahiptir. Bunun yaný sýra çeþitli kurumlar ve þirketler tarafýndan ticari olarak hizmet veren GNSS/CORS aðlarý da mevcuttur. Bu aðlarýn sayýsý dünyada her geçen gün artmakla birlikte, saðladýðý veri ve ürünler ile uygulama alanlarý da çeþitlenmektedir. Bu sistemler teknolojideki baþ döndürücü geliþmelerle her geçen gün GPS/GNSS kullanýcýlarý için üstünlükler sunarken, ayný zamanda uluslararasý düzeyde belli standartlarýn oluþumunu ve kullanýmýný saðlamýþtýr. Özellikle GPS/GNSS verisinin gerçek zamanlý gönderimi için NTRIP, RTIGS gibi veri iletim protokolleri, RTCM ve NMEA gibi veri formatlarý ile kablosuz veri iletiþim aðlarý (GSM/GPRS/EDGE yada UMTS, internet) GNSS/CORS sistemlerinin kullanýmýnda vazgeçilmez unsurlar olmuþtur. 7

10 teknik görüþ 8 Tablo 1. Çeþitli ülkelerdeki GNSS/CORS aðlarý GNSS/CORS sistemlerinin sürdürülebilir ve etkin kullanýmý, profesyonel yönetimi için belli standartlarýn yaný sýra farklý ülkeler tarafýndan pasif ve aktif yapýdaki aðlarýn fonksiyonel kullanýmý için çeþitli oluþumlarla entegrasyon çalýþmalarý yürütülmektedir. Bu oluþumlardan biri de EUPOS olarak adlandýrýlan Avrupa Konum Belirleme Sistemi dir. Orta ve Doðu Avrupa daki 18 ülkenin üyesi olduðu uluslararasý bu kamusal oluþum, yaklaþýk 900 istasyondan oluþan bir aða sahiptir. Temel amacý üye ülkelerin pasif ve aktif yapýdaki referans istasyonu aðlarý arasýnda bir entegrasyon saðlanarak, bu ülkelerin mekansal referans altyapýlarýnýn uyumlu çalýþmasýný saðlamaktýr. Ayný zamanda jeodezi, jeoinformasyon ve uydu sistemlerinin geliþimi ve kullanýmý noktasýnda iþbirliði yaparak, kullanýcýlar için yüksek doðruluk ve güvenirlikte gerçek zamanlý uygulamalar için konumlama ve navigasyon hizmetini geniþ bir alanda saðlamayý hedeflemektedir. Bu çalýþmalarýn dýþýnda IGS ve EUREF gibi üst derecede GNSS standartlarýný belirleyen kuruluþlar, yürüttükleri çeþitli projelerle pasif yapýdaki istasyonlarýnýn veri ve ürünlerini, yeni konum belirleme tekniklerinin geliþimi (GPS Precise Point Positioning gibi) ile beraber gerçek zamanlý sunumu için çeþitli çalýþmalar yürütmektedir. IGS Gerçek Zaman Çalýþma Grubu (IGS Real Time Working Group) bu kapsamda 2001 yýlýndan bu yana yürüttüðü çalýþmalarla gerçek zamanlý bir pilot proje geliþtirmiþtir. Özellikle GNSS verisi, saat ve uydu yörünge bilgilerinin gerçek zamanlý sunumu için IGS in bir test aðýnda çalýþmalarýný sürdürerek, bu ürünleri yüksek doðrulukta kullanýcýlara sunmayý amaçlamaktadýr. Böylece gerçek zamanlý olarak uydu yörünge (efemeris) ve saat düzeltmelerini RTCM ve RTIGS/SOC formatlarýnda NTRIP Streams aracýlýðýyla yayýnlayarak gerçek zamanlý hassas mutlak konum belirlemeye (Real-Time Precise Point Positioning) olanak saðlamaktadýr. Dünya üzerinde GNSS standartlarýnýn oluþturulmasý ve geliþtirilmesi yönünde etkin katkýlar sunan IGS, yüksek doðruluklu GPS uydu yörünge bilgileri, yeryuvarý dönme parametreleri, IGS istasyonlarýna iliþkin koordinat ve hýz bilgileri, GPS uydularý ile IGS istasyonlarýna ait saat bilgileri, iyonosferik ve troposferik bilgileri toplayan, arþivleyen ve kullanýcýlara sunan yapýsýyla bu alandaki önemli misyonunu sürdürmektedir. Kurumsal düzeyde yürütülen uluslararasý bu çalýþmalarýn yaný sýra farklý ülkelerin geliþtirdiði projelerle giderek artan ve çeþitlenen uydu sistemleri, GPS/GNSS kullanýcý ekipman ve donanýmlarý için global anlamda büyük bir pazar oluþturmuþtur. Mikro ölçekten makro ölçeðe kadar farklý ürünlerle büyüyen GNSS pazarý, tüm dünyada bilimsel ve mesleki kullanýmýn dýþýnda, günlük yaþamda dahi bireysel kullanýcýlar için büyük bir market yaratmýþtýr. Bu noktada GNSS/CORS sistemlerinin de önemli bir payý bulunmaktadýr. Türkiye de Durum Ülkemizde yýllarý arasýnda faaliyete geçen, biri ulusal ölçekteki Türkiye Ulusal Sabit GPS Aðý-Aktif (TUSAGA-Aktif/CORS-TR), diðeri yerel ölçekteki ÝSKÝ Uydudan Konum Belirleme Sistemi (ÝSKÝ-UKBS) olmak üzere að-rtk yapýsýnda çalýþan iki farklý GNSS/CORS sistemi bulunmaktadýr. Bunlardan TUSAGA-Aktif sistemi, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü (TKGM) ile Harita Genel Komutanlýðý (HGK) nýn müþterek müþterisi olduðu ve þu an sistemin iþletiminden sorumlu olduklarý bir TÜBÝTAK projesi olarak Ýstanbul Kültür Üniversitesi (ÝKÜ) yürütücülüðünde geliþtirilmiþtir. Yerel olarak faaliyet gösteren bir diðer GNSS/CORS sistemi de ÝSKÝ tarafýndan kurulan ve iþletilen, temel amacý Ýdare bünyesinde yapýlan çalýþmalara hizmet etmek olan ÝSKÝ-UKBS dir. Bu sistemlerin dýþýnda farklý kurum ve kuruluþlar, yerel yönetimler (belediyeler) ve özel firmalar tarafýndan standart/klasik RTK uygulamalarý için kurulmuþ, að yapýsýnda çalýþmayan onlarca sabit GPS/GNSS istasyonu (Ankara Büyükþehir Belediyesi, Ýzmir Su ve Kanalizasyon Ýdaresi, Denizli Belediyesi, Bursa Su ve Kanalizasyon Ýdaresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Konya Büyükþehir Belediyesi vb. RTK istasyonlarý) bulunmaktadýr. Ancak kullaným alanlarýnýn geniþliði, sistemlerin saðladýðý diðer üstünlükler ve kullaným kolaylýðý dikkate alýndýðýnda að yapýsýnda çalýþan GNSS/CORS sistemleri tüm dünyada olduðu gibi ülkemizde de öncelikli tercih edilen sistemler haline gelmiþtir. Mevzuata Ýliþkin GNSS/CORS sistemlerinin kurulumu kadar iþletiminin sürdürülebilirliði, teknik ve idari yönetimi, bakým ve kontrolü ile her türlü arýza karþýsýnda anýnda müdahale olanaðýnýn saðlanmasý kullanýcýlar açýsýndan oldukça önemlidir. Aksi takdirde kullanýcýlar açýsýndan telafisi güç zaman, maliyet ve iþgücü kayýplarý oluþabilir. Bunun yanýnda sistemlerin baþta büyük ölçekli harita üretimi olmak üzere, kamu kurum ve kuruluþlarý ile özel sektörün farklý nitelikteki diðer uygulamalarýnda belli standartlarýn oluþmasý için kapsamlý bir yasal mevzuat deðiþimine ihtiyaç duyulmaktadýr. Burada en önemli rol, T.C. Bakanlar Kurulu nun tarih ve 2005/9070 sayýlý kararýyla, 15 Temmuz 2005 tarih ve sayýlý Resmi Gazete de yayýmlanarak yürürlüðe giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliði (BÖHHBÜY) nde yapýlacak ivedi deðiþikliklerdir. Yönetmeliðin Sabit (sürekli) GPS istasyonlarý ve kullanýlmasý baþlýklý 43. maddesi, GNSS/CORS aðlarýnýn günümüzdeki etkin kullanýmýyla, beklenen ihtiyaçlara cevap vermemektedir. Mesleki ve teknolojik geliþmeler yalnýzca bu maddenin deðil, farklý baþlýklardaki diðer maddelerin de gözden geçirilerek, yeni geliþmeler ýþýðýnda Yönetmelik de kapsamlý bir revizyonu zorunlu kýlmýþtýr. Bu zorunlu deðiþikliklerin yerine getirilmesi amacýyla, ülkemizdeki ilgili kamu kurum ve kuruluþlarýnýn üyesi olduðu ve her yýl belirli aralýklarla toplanan BakanlýklararasýHaritaÝþlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu (BHÝKPK) bünyesindeki Yönetmelikler Komisyonu çeþitli deðiþiklik teklifleri hazýrlamýþtýr. Meslek odamýzýn (HKMO) temsilcilerinin de olduðu bu komisyon tarafýndan çalýþma dönemi içerisinde aþaðýdaki baþlýklarýn bir kýsmý için deðiþiklik teklifleri hazýrlanmýþ, diðerleri için ise çalýþmalarýn devam ettirilmesi kararý alýnmýþtýr. Deðiþiklik çalýþmalarý döneminde tamamlanmýþ konular;

11 teknik görüþ Tablo 2. Türkiye de bulunan ulusal ve yerel GNSS/CORS aðlarý TUSAGA-Aktif (deðiþtirilmesi, düzeltilmesi ve geniþletilmesine ihtiyaç duyulan konular) Diðer Jeodezik Uygulamalar (TUSAGA-Aktif hariç) Fotogrametri Bölümü Deðiþiklik çalýþmalarý döneminde yarým kalan çalýþmalar; Ulusal Veri Deðiþim Formatý (UVDF) ekinin geliþtirilmesi, Hidrografik Ölçmeler baþlýðý altýnda bölüm eklenmesi, Araç Yöngüdüm (Navigasyon) Haritasý üretim kriterlerinin belirlenmesi, LiDAR teknolojisi ile harita verisi üretimi için kriter belirleme çalýþmalarý, Bakanlýklararasý Harita Ýþlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu (BHÝKPK) nun yukarýdaki baþlýklar özelinde yürüttüðü çalýþmalarýn Mart 2011 tarihinde yapýlacak olaðan toplantýda nihai halini alarak, en kýsa sürede yasallaþmasý beklenmektedir. Zira bu noktada geç kalýndýðýnda, uygulamada standartlaþmamýþ, farklý nitelikte çalýþmalarýn yapýlmasý, farklý kurum kuruluþlar tarafýndan deðiþik yasal mevzuatlarýn oluþturulmasý söz konusu olacaktýr. Günümüz itibariyle ülkemizde ulusal ve yerel düzeyde faaliyet gösteren TUSAGA-Aktif ve ÝSKÝ-UKBS aðlarýyla ilgili her türlü haritacýlýk hizmeti, sistemin iþletiminden sorumlu TKGM ve ÝSKÝ nin ihaleli iþlerinde kullanýlmak üzere hazýrlamýþ olduðu, her iki kurumun kendi iç mevzuatlarýyla saðlanmaktadýr. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü, tarihli TUSAGA-Aktif Sistemi Ýle Koordinat Belirleme, Ölçüm, Hesap ve Kontrol Yönergesi ni oluþturmuþ, ardýndan tarih ve 2010/ sayýlý Kadastral Harita Üretimi ve Kontrolü Genelgesi ile ilgili Yönergeyi yürürlükten kaldýrmýþtýr. Ancak 2010/11 sayýlý yürürlükteki Genelge nin TUSAGA-Aktif sistemi ile statik koordinat belirleme yöntemi baþlýklý 14. maddesi þuan itibariyle BÖHHBÜY kapsamýndaki C dereceli (C1,C2,C3,C4) yer kontrol noktalarýnýn üretimi konusunda TUSAGA-Aktif istasyonlarýnýn statik verilerinin kullanýmýný olanaklý kýlmaktadýr. Özellikle ölçü sonrasý deðerlendirme çalýþmalarý için oldukça önemli olan bu deðiþiklik, uygulayýcýlar için olumlu katkýlar saðlamaktadýr. Ancak istasyonlara iliþkin ilgili datumda koordinat ve hýz bilgilerine eriþimin kýsýtlý olmasý, uygulamada çeþitli sýkýntýlar yaþanmasýna neden olmaktadýr. ÝBB-ÝSKÝ Genel Müdürlüðü ve ilgili birimleri de kurum bünyesindeki haritacýlýk faaliyetleri için ÝSKÝ-UKBS nin kullanýmýna yönelik Harita Yapýmý Teknik Þartnamesi oluþturmuþ ve uygulamaya koymuþtur. Her iki sistemin gerçek zamanlý uygulamalarý özellikle C4 dereceli poligon noktalarýnýn üretiminde, çeþitli mühendislik projelerindeki detay alýmýnda ve aplikasyon iþlerinde, statik verileri ise ölçü sonrasý deðerlendirme çalýþmalarýnda yoðun olarak meslektaþlarýmýz tarafýndan kullanýlmaktadýr. Sonuç olarak; Gerek TUSAGA-Aktif ve ÝSKÝ-UKBS sistemlerinin, gerekse önümüzdeki süreçte bu aðlarýn sýklaþtýrýlmasý ve yeni yerel aðlarýn kurulumu ile oluþacak diðer GNSS/CORS sistemlerinin, BÖHHBÜY nde yapýlacak kapsamlý deðiþikliklerle standartlaþtýrýlmasý gerekmektedir. Bunun ötesinde öncelikle ülke genelinde, ardýndan EUPOS vb. uluslararasý inisiyatiflerle iþbirliði yapýlarak, bölgesel anlamda bu sistemler arasýnda bir entegrasyon saðlanmalý ve kullanýcýlar açýsýndan verimlilik arttýrýlmalýdýr. Gerçek zamanlý (RTK) çalýþmalar için 7 Ekim 2010 tarihi itibariyle 2613 kayýtlý kullanýcýsý olan TUSAGA-Aktif ile 28 Ekim 2010 tarihi itibariyle 141 kayýtlý kullanýcýsý olan ÝSKÝ-UKBS nin kullanýcý sayýsý giderek artmaktadýr. Bu sistemlerin statik verilerinden ölçü sonrasý deðerlendirme çalýþmalarý için de binlerce kiþi yararlanmaktadýr. Bu artýþ beraberinde sistemlerin iþleyiþi, kullanýmý, yönetimi ve sürdürülebilirliðini saðlamak adýna çeþitli beklentiler ve gereksinimler oluþturmuþtur. Bu gereksinim ve öneriler ise; Var olan sistemler arasýnda entegrasyonun ivedilikle saðlanmasý, Var olan ve ileride kurulmasý olasý yeni GNSS/CORS sistemleri (devlet ya da özel) ile að yapýsýnda çalýþmayan sabit istasyonlar için öncelikle ulusal, ardýndan bölgesel/global iþbirliði çalýþmalarýyla entegrasyonu saðlayacak yasal bir oluþumun saðlanmasý, Geometrik özellikler, bölgesel geliþim ve ihtiyaçlar, istasyonlar arasý mesafeler dikkate alýnarak að sýklaþtýrmasýnýn yapýlmasý, Özellikle ölçü sonrasý deðerlendirme (postprocessing) çalýþmalarý için istasyon konum (koordinat) ve hýz bilgileri ile GNSS/CORS aðlarý ve ürünleri hakkýnda kapsamlý bilgiler sunan web ortamýnýn en kýsa sürede oluþturulmasý, Sistemler arasýnda datum birliðinin saðlanmasý, Önümüzdeki süreçte web tabanlý online konum belirleme sistemlerinin (OPUS, AUSPOS, CSRS-PPP, SOPAC- SCOUT vb.) oluþumuna altlýk saðlayacak nitelikte altyapý hizmetlerin geliþtirilmesi, Her türlü teknik arýza, sistemle ilgili sorunlar ve bilgilendirmeler konusunda kullanýcýlar için bir çaðrý merkezinin kurulmasý, ITRFyy ED50 datum parametrelerinin yüksek doðrulukta belirlenerek, ülkemizin her bölgesi için yapýlan gerçek zamanlý çalýþmalarda kullanýcýlara sunulmasý, Ortometrik yüksekliklerin (H) yüksek doðrulukta elde edilebilmesi için HGK tarafýndan ulusal düzeyde 9

12 teknik görüþ 10 yürütülen jeoit belirleme çalýþmalarý ile çeþitli büyük illerimizde yürütülen yerel jeoit çalýþmalarý modellerinin entegrasyonu saðlanarak ve gerekli sýklaþtýrmalar yapýlarak, mutlak anlamda cm doðruluðundaki jeoit modelinin kullanýcýlara sunulmasý, BÖHHBÜY kapsamýnda yapýlan deðiþikliklerin yalnýzca GNSS/CORS sistemlerinin geliþimiyle sýnýrlý kalmayýp, özellikle gerçek zamanlý veri ve ürünler, projeler (RT-IGS vb.) ile yeni konum belirleme teknikleri de (GPS PPP vb.) dikkate alýnarak, orta ve uzun vadede yapýlmasý, yapýlacak deðiþiklik çalýþmalarýnda kamu, özel sektör, meslek odasý ve uygulayýcýlarý kapsayan bir model oluþumunun saðlanmasý, þeklinde sýralanabilir. Kýsaltmalar AUSPOS: Australian Online GPS Processing Service CACS: Canadian Active Control System CORS: Continuously Operating Reference Station CSRS-PPP: Canadian Spatial Reference System- Precise Point Positioning Service ED-50: European Datum 1950 EDGE: Enhanced Data rates for GSM Evolution EGNOS: European Geostationary Navigation Overlay Service EPN: Europen Reference Frame (EUREF) Permanent GPS Network EUPOS: European Position Determination System EUREF: Europen Reference Frame FKP: Area Corrections Parameters GAGAN: GPS Aided Geo Augmented Navigation GBAS: Ground Based Augmentation System GNSS: Global Navigation Satellite Systems GPRS: General Packet Radio Service GPS: Global Positioning System GRAS: Ground-Based Regional Augmentation System GSM: Global System for Mobile Communications HGK: Harita Genel Komutanlýðý IGS: International GNSS Service IRNSS: Indian Regional Navigational Satellite System ITRF-yy: International Terrestrial Reference Frame ÝBB: Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi ÝSKÝ-UKBS: Ýstanbul Su ve Kanalizasyon Ýdaresi Uydudan Konum Belirleme Sistemi LiDAR: Light Detection And Ranging MAC: Master Auxiliary Concept MAGNET: Marmara Permanent GPS Network MSAS: Multi-Functional Satellite Augmentation System NDGPS: Nationwide Differential Global Positioning System NMEA: The National Marine Electronics Association NTRIP: Networked Transport of RTCM via Internet Protocol OPUS: Online Positioning User Service PPP: Precise Point Positioning QZSS: Quasi-Zenith Satellite System RTCM: The Radio Technical Commission for Maritime Services RTIGS: Real Tme IGS RTK: Real Time Kinematic SAPOS: Satellite Positioning Service of the German State Survey SBAS: Satellite Based Augmentation System SOC: So-called SOPAC-SCOUT: Scripps Orbit and Permanent Array Center - Scripps Coordinate Update Tool TKGM: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü TUSAGA-Aktif: Türkiye Ulusal Sabit GPS Ýstasyonlarý Aðý- Aktif TÜBÝTAK-MAM: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araþtýrma Kurumu Marmara Araþtýrma Merkezi UVDF: Ulusal Veri Deðiþim Formatý VRS: Virtual Reference Station WAAS: Wide Area Augmentation System 3G: 3rd Generation Kaynaklar 1.) Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliði 2.) Erdoðan, A.O. ve Bakýcý, S., (2010), TUSAGA-Aktif, 5.Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, Ekim 2010, ZKÜ, Zonguldak 3.) Hofmann-Wellenhof, B., Lichtenegger, H. and Collins, J., (2001), Global Positioning System: Theory and Practice, Fifth revised edition, Springer-Verlag/Wien, New York. 4.) Öcalan, T., (2005), Sabit GPS Ýstasyonlarýna Dayalý Baðýl Nokta Konum Doðruluklarýnýn Araþtýrýlmasý, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. 5.) Öcalan, T. and Tunalýoðlu, N., (2010), Data communication for real-time positioning and navigation in global navigation satellite systems (GNSS)/continuously operating reference stations (CORS) networks, Scientific Research and Essays, Vol:5, Number:18, 18 September ) Sadoun, B. and Al-Bayari, O., (2007), On the inclusion of geographic information systems (GIS) in global navigation satellite systems (GNSS), International Journal of Communication Systems, 20: ) Wanninger, L., (2008), High-Precision GNSS Positioning, International SatNav User Congress POSITIONs 2008, , Dresden. GZVB (Hrsg.), Braunschweig 8.) Yomralýoðlu, T., (2010), Coðrafi Bilgi Teknolojileri TÜBÝTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Sayý: 514, s.48-51, Eylül 2010 Ýnternet Kaynaklarý URL-1 URL-2 URL-3 URL-4 URL-5 URL-6 (1) Uzman & (2) Doç.Dr. YTÜ Harita Mühendisliði Bölümü Ölçme Tekniði Anabilim Dalý tocalan@yildiz.edu.tr soycan@yildiz.edu.tr Ocak 2011

13 ÝKK Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði Ýstanbul Ýl Koordinasyon Kurulu Dünya Barýþ Günü, 1 Eylül EMO Türkiye-Rusya Nükleer Transfer Anlaþmasý ve Akkuyu Santralý Projesi Paneli, 4 Eylül 3.Ölüm Yýldönümde Gülseren Yurttaþ Cinayeti ve Yaþanmaya Devam Eden Ýþ Cinayetleri Hakkýnda Basýn Açýklamasý, 27 Eylül 3.Köprü Plan Ýtirazý Hakkýnda 3.Köprü Yerine Yaþam Platformu Basýn Açýklamasý, 1 Ekim Yýldýz Teknik Üniversitesi Basýn Açýklamasý, 26 Ekim ÝKK Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Yasa Tasarýsý Paneli, 6 Kasým STHP-Ön Ödemeli Sayaçlarla Ýlgili Basýn Açýklamasý, 22 Kasým ÝKK - Öðrencilere Yapýlan Ýnsanlýk Dýþý Basýn Açýklamasý, 9 Aralýk ÝMOK - Öðrencilere Yapýlan Saldýrýlarla Ýlgili Basýn Açýklamasý, 16 Aralýk ÝMOK - Ýþçi Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Çalýþma Grubu Basýn Açýklamasý, 18 Aralýk 3. Köprü Yerine Yaþam Platformu - Kadýköy Mitingi Basýn Açýklamasý, 20 Aralýk 3.Köprü'ye ve Tabiat ve Biyolojik Çeþitliliði Koruma Kanunu Tasarýsý'na Hayýr Mitingi, 26 Aralýk Enerji Tasarrufu ve Verimliliði 'Özelleþtirmeci', 'Piyasacý' Yaklaþýmlarla Sürdürülemez Basýn Açýklamasý, 13 Ocak Hrant Ýçin Adalet Ýçin, 19 Ocak Torba Yasaya Karþý Genel Direniþ, 20 Ocak Odalarýn 3.Köprü'ye Karþý Açtýklarý Davalarla Ýlgili Basýn Açýklamasý, 25 Ocak Torba Yasaya Karþý Meþaleli Yürüyüþ, 26 Ocak Okuluma Dokunma Ýnsiyatifi Basýn Açýklamasý, 27 Ocak DÝSK,KESK,TMMOB,TTB Torba Yasa'ya Karþý Ankara Yürüyüþü ve Basýn Açýklamasý, 31 Ocak OSTÝM ve Ývedik te Yaþanan Ýþ Cinayetleri ile Ýlgili Basýn Açýklamasý, 9 Þubat ÝGDAÞ ýn Özelleþtirilmesi Sürecinde Doðalgaz Çalýþaný Mühendisler Buluþuyor Forumu, 11 Þubat TOKÝ 2011 Konut Kurultayý Ýle Ýlgili Basýn Açýklamasý, 3 Mart NKP nin Japonya da Meydana Gelen Deprem Sonrasý Nükleer Tehlike ile Ýlgili Basýn Açýklamasý, 13 Mart AKP nin Baskýcý Politikalrýna Karþý SUSMAYACAÐIZ!, 18 Mart 11

14 gündem Zorbalýk Doða Demirtaþ 12 Uzunca bir süredir öðrenci eylemliliklerinin ivme kazandýðý bir sürecin içerisindeyiz. Fakat bu eylemlerin gündeme geliþi bir garip. Kabataþ taki öðrenci eylemine yapýlan aþýrý þiddetli müdahale, üniversitelere gelen iktidarýn kimi bürokratlarýna yapýlan yumurtalý protestolara verilen, yumurta attýðýnýza göre baya zenginsiniz! e kadar varan abes tepkiler, yine ODTÜ de yalnýzca 500 kiþinin katýldýðý eyleme 2200 kiþilik polis ordusuyla yapýlan tazyikli müdahale bunlarýn sadece ön plana çýkanlarýydý. Ýlginçtir, bu haberleri ileten medyanýn neredeyse hiçbiri yapýlan mitinglerin ve protestolarýn nedenlerinden akýlda kalacak þekilde bahsetmedi. Ön plana çýkarýlan hep olaylarýn nedeni deðil, sonucuydu! Aslýnda bu garipsenmemesi gereken bir konu, çünkü medya bir þekilde bu olaylarý da sansasyonel bir biçimde ele alýp öðrencilerin neden orada olduðunu, korumasý gereken kimi baðlarý olduðundan, açýklama gereði duymadý. Biraz bu olaylarýn üzerinde durursak aslýnda uzunca bir süredir yapýlan protestolarýn kaynaðýna rahatça ulaþabiliriz. Hepimiz üniversite öðrencileriyiz ve karþýlaþtýðýmýz sorunlar hemen hemen ayný. Yurt-ev giderleri, ulaþým giderleri, fiyatlarý neredeyse dýþarýda hizmet veren mekanlardan bile pahalý olan kantin ve yemekhaneler, okullarýn aþýrý kalabalýk olmasý, derslik ve ekipman yetersizlikleri vb. Bu listeyi siz istediðiniz kadar uzatýn. Kýsacasý üniversitede yaþadýðýmýz sorunlar dayanýlmayacak bir safhaya ulaþtýðýnda artýk protesto etmemek yetenek isteyen bir iþ. Ne yani, artýk iktidar tarafýndan da içine girdiðimiz bir aþama olan Ýleri Demokrasi aþamasýnda da olduðumuzdan herkes dilediði tepkiyi demokratik bir biçimde verebilir, taleplerini dillendirebilir mi diyorsunuz? Maalesef yanýldýnýz dostlar, çünkü ilan edilen demokrasiden faydalanabilmek için öncelikle otoritenin saflarýnda yer almanýz gereklidir. Biat ettiðiniz sürece Ýleri Demokrasi den nasibinizi alabilirsiniz. Tabi ki büyüklerinizi kýzdýrmamak için öyle eylemdir, protestodur, hele hele yumurtayý falan aklýnýzýn ucundan bile geçirmeyin. Kendinizi Ýleri Demokrasi nin rahat ve babacan kollarý arasýna býrakýn, o size en layýk olaný bulur ve uygular. Elbette ki istekleriniz olacaktýr. Onlarý da fýsýltýyý geçmeyen bir ses tonu ile dillendirebilirsiniz, fakat bu demokrasinin upgradeleri çýktýkça onlarý söylemenize bile gerek kalmayacak. En Ýleri Demokrasi niz sizin yerinize düþünüp sizin yerinize uygulayacaktýr. Üstelik çok uslu durursanýz ve iyi bir öðrenci olursanýz birtakým vaatler de elde edebilirsiniz. Belki þirinleri göremeyeceksiniz fakat aranýzdan bazýlarýnýn Jaguarlarý, Ferrarileri bile olabilir. Otoritenin Ýleri Demokrasi sini reddedip yerine þirinleri görmeye çalýþan gruptansanýz eðer yolunuz biraz

15 gündem çetrefillidir. Sesinizi çýkardýðýnýz her ortamda sayýsý sizlerden fazla olacak olan kolluk kuvvetleri, protesto etmekten çýldýrmýþ bünyelerinizi sakinleþtirmek için oranýza buranýza biber gazý sýkabilir, kemerlerinde sallanan coplarýn kalite kontrolünü sizinle birlikte test etmek isteyebilir. Üstelik siz sesinizi çýkarmadýðýnýzda ve paþa paþa dersinize gitmeye çalýþtýðýnýzda bile kampüsünüzde volta atan bazý kiþiler sizin yolunuzu kesip kimliðinizi isteyebilir, tipinizi beðenmemiþse kendi çabalarýyla düzeltmek için en yakýn karakola sizi davet edebilir. Üniversite kantinindeki fahiþ fiyatlarý protesto etmek için kendi aranýzda zar zor topladýðýnýz paralarla koyduðunuz çaydanlýk, kantin iþletmecilerinin güvenliðini tehdit ettiðini düþünen bir güvenlik görevlisi tarafýndan imha edilebilir. Bu örnekler yýðýnla çoðaltýlabilir. Peki, bu iþin asýl meselesi, yani kaynaðý nerededir? Üniversitelerdeki bu durum her daim mevcut muydu? 80 lerden önce üniversite kapýlarýndan geçmiþ büyüklerimize sorduðumuz zaman tamamen farklý cevaplar arýyoruz. Üniversitelerin harçsýz olduðu, bir sorun vuku bulduðu vakit öðrencilerin dayanýþma içerisinde sorunlarýna çözüm arayabildiklerini anlatýyorlar bize. altýnda okul içinde verilen hizmetleri özelleþtirip gözünü öðrencinin cebindeki son kuruþa dikiyor. Son 30 yýldýr, üniversitelerimiz artýk bu sistemin bir parçasý haline getirildi. Süreç o kadar hýzlý iþliyor ki bir bakýyorsunuz çaya kahveye gelen 100% zam sonrasý, paranýz yoksa içmeyin kardeþim diyen, ayný sýrayý paylaþtýðýnýz arkadaþýnýzmýþ. 30 yýldýr iþletilen sistem ürünlerini en mükemmel þekilde vermeye devam ediyor artýk ve ayný sýrayý paylaþtýðýnýz arkadaþýnýz aslýnda sizin deðil sistemin bir arkadaþý olmuþ. Nasýl olmasýn, sizin yerinize çaya gelen zamma arka çýkýyor çünkü. Ama onu da doðrudan suçlamamak gerek. Eðitim sürecine baþladýðý andan itibaren diðer arkadaþlarý kendisine rakip olarak gösterilen, önüne konulan ve kendisine ona eriþtiðinde baþarýyý yakalayacaðý müjdesi verilen çocuk, herkesin ayný hedefe koþtuðu fakat orada sadece belli sayýda kiþinin olabileceði kendisine anlatýlýp, ayný sýnýfý, ayný sýrayý paylaþtýðý arkadaþýný egale etmesi gerektiði kendisine sýký sýký tembihleniyor. Sonuç ise her daim ayný. Her biri diðerinden ayrýþtýrýlmýþ ve ötekileþtirilmiþ fakat ayný ortamý paylaþan insanlar topluluðu! Bunu kýrmak kolay deðil, fakat imkânsýz da deðil. Sen sana gösterilen yola inat içinde hiçbir fesat bulundurmadan diðer arkadaþlarýnla dayanýþma içerisinde bulunup, karþýlaþtýðýn sorunlara karþý sesini yükseltirsen, bu üniversitede, bu ülkede ve hatta bu dünyada bir þeyler deðiþebilir. Sayýnýn azlýðý sizi umutsuz kýlmasýn. Sadece 500 öðrencinin protestosu koca ülkede bu kadar ses getirdiyse, tüm öðrencilerin seslerini duyurmak için sokaklara çýktýðýnda olacaklarý artýk siz düþünün. Doðaldýr ki siz sesinizi çýkardýðýnýzda doðru orantýlý olarak öðrencilere uygulanan zorbalýklar artacak. Finali Marx ýn bir sözü ile yaparsak sanýrým ne demek istediðimizi en doðru biçimde anlatmýþ olacaðýz. Zor, yeni bir topluma gebe her eski toplumun ebesidir. Ýstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik Mühendisliði Bölümü Üniversitelerin Türkiye deki geliþimini ve tarihsel sürecini kýsaca araþtýrdýktan sonra artýk gerçek olanca gücüyle karþýmýzda duruyor. 24 Ocak kararlarýyla baþlatýlan ve siyasal zemini 12 Eylül ile þekillendirilen süreç, 6 Kasým da üniversitelerin özerk ve demokratik yapýsýna müdahalesi ile devam ediyor. O yapýnýn adý olan YÖK, 24 Ocak tan bu yana tüm ülkede iþletilen neoliberal politikalarýn, ülkenin geleceðini en çok etkileyen yapýlarý olan üniversitelerin þekillendirilmesi için kullanýlan bir araç haline getiriliyor. Üniversitenin kendi içerisindeki özerk yönetimi kendi kontrolüne alýp tüm üniversiteleri bir emir komuta zincirinin bir parçasýymýþ gibi astýna alýp hepsini tek tipleþtiriyor, mevcut üniversiteleri bölüp yeni üniversiteler üretiyor. Niceliði arttýrarak nitelikli bilimsel çalýþmalarýn yerini birçoðu iþe yaramayan bilgi çöplüðü ne dönüþtürüyor. Anayasada geçen parasýz eðitime inat, harcýný yatýrmayan öðrenciyi okuldan uzaklaþtýrýp atmakta beis görmüyor. Kalite adý 13

16 gündem HES Yenilenebilir Enerji Kaynaðý Mý? Yoksa Bir Özelleþtirme Politikasý Mý? Umut Koca 14 Öncelikle HES(Hidroelektrik santral)in tanýmlamasýný yapalým. Barajda biriken su, bulunduðu konumdan ötürü yerçekimi kuvvetinin etkisi altýnda kalýr. Bu etki nedeniyle suda yerçekimi potansiyel enerjisi denilen bir enerji depolandýðý kabul edilir. Hidroelektrik santral yerçekimi potansiyel enerjisini önce kinetik(hareket) enerjiye ve daha sonra da türbin(1) çarkýna baðlý jeneratör (Elektrik üreteci) motorunun dönmesiyle elektrik enerjisine çeviren sistemler bütünüdür. Yazýya hidroleketrik santralin tanýmýyla baþladým ancak bu yazýnýn bütününde ele almak istediðim konu hidroelektrik santrallerin çalýþma ilkelerinden ziyade ülkemizdeki HES politikalarýdýr. Ülkemizdeki HES projelerine deðinmeden önce su, suyun önemi, suyun geleceði ve suyun kime ait olduðu gibi kavramlarý açýklýða kavuþturmamýz gerekir Ṡu nedir? Bu soruya bilimsel olarak iki hidrojenle bir oksijenin bileþimi, kohezyon(2) kuvvetine sahip, tatsýz, renksiz, kokusuz sývý bir maddedir yanýtý verilir. Elbette bu taným eldeki bilimsel veriler ýþýðýnda tartýþýlmaz gerçekliliktir. Ancak bilimin bu derece geliþmediði tarih öncesindeki insanlara da, Amerika keþfedilip yaðmalanmadan önce orada doðaya saygý duyarak yaþadýðý anlatýla gelen insanlara da, günümüzde yaþayan herhangi bir insana da doðada kendi halinde yaþayan hayvanlara, böceklere aðaçlara hatta canlý sýnýfýna dâhil etmediðimiz topraða, taþa da sorsanýz alacaðýnýz cevap farklý dillerde ama aynýdýr. Su yaþamdýr. Evet su yaþamýn ta kendisidir. Ancak ne yazýk ki sularýmýz gittikçe kirlenmekte, artan nüfusla birlikte temiz, içilebilir su kaynaðý ihtiyacý yýldan yýla artmaktadýr. Su insan yaþamýnýn en önemli ihtiyaçlarýnda biridir. Su, insan vücudunun ihtiyacýnýn yanýnda uzun yýllar tarým, endüstri ve teknoloji gibi alanlarda büyük ölçüde kullanýlmaktadýr. Dünyada bulunan toplam su miktarýnýn yaklaþýk %3 ü tatlý sudur ve bu miktar dünya üzerinde dengeli bir þekilde daðýlmamýþtýr. Su daðýlýmda dengesizliðin yanýnda nüfusun artmasý, ülkelerin geliþmiþlikleri ile doðru orantýlý olarak suyun diðer alanlarda da kullanýlmaya baþlanmasý, geliþen teknoloji ve sanayinin su kaynaklarýný kirletmesi ve deðiþen iklim koþullarýnýn su kaynaklarý varlýðýný olumsuz bir þekilde etkilemesi dünya üzerinden çeþitli bölgelerde su kaynaklarýnýn yetersizliði nedeniyle su sorunu yaþanmasýna neden olmuþtur. Su sorunu yalnýz bir ülkenin sosyal yapýsýný ve ekonomisini etkileyen bir sorun olmaktan çýkmýþ artýk ayný havza içinde yer alan ülkelerinde dýþ politikalarýný etkileyen önemli bir unsur haline gelmiþtir [1]. Ýþte bu noktada kapitalist ülkeler arasýnda su rekabeti baþlamýþ ve temiz su kaynaklarýný özelleþtirmenin yollarýný aramaya koyulmuþlardýr. Su sonsuz bir kaynak gibi görülse de Türkiye de kiþi baþýna düþen su miktarý 1000 metreküpün çok altýndadýr. Önlemler alýnmadýðý takdirde Türkiye nin su ihtiyacý giderek fazlalaþacak ve 2025 yýlýnda kiþi baþýna düþen su miktarý kritik sýnýrýn altýnda olacaktýr [2]. Su kime aittir? Bu da cevaplanmasý gereken sorular arasýnda. Suyun sadece insana deðil içinde bulunduðumuz ekosisteme(3), doðaya, dünyaya ait bir madde olduðu gerçeðini vurgulamak gerekir bu soruya cevap verirken. Herhangi bir dereden o sadece o yöredeki insanlar deðil, o bölgedeki bitkiler, arýlar, inekler, böcekler, tüm hayvanlar faydalanýr. Hatta su kaynaklarý bulunduklarý bölgelerin iklim yapýsý ve toprak yapýsýný da etkiler. Yani su aslýnda cansýz varlýklarýndýr da Evet! Þimdi gelelim asýl konumuz olan ülkemizde sayýlarý hýzla artmakta olan HES projelerine. DSÝ (Devlet Su Ýþleri), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðý ve EPDK (Enerji Piyasasý Düzenleme Kurulu) verilerine göre þu anda yurt genelindeki dere ve vadilerimiz üzerinde kamu ve özel sektöre ait 187 adet HES iþletme halinde bulunuyor. Bunlarýn dýþýnda inþa çalýþmasý devam eden 145, proje aþamasýnda olan 1576 civarýnda HES var. Planlanlama aþamasýnda olan 325 HES ile birlikte bu sayý 2 bini geçecek. Bakanlýklarýn verilerine göre ileride yapýlmasý planlanan HES'lerle birlikte sayýnýn 2 bin 300'lere ulaþmasý bekleniyor.

17 gündem Bu projelerin yanýnda ayrýca Doðu Karadeniz'de 2 bin adet mikro (küçük ölçekli) HES kurulmasý için Doðu Karadeniz Küçük HES Kalkýnma Projesi adýyla yeni bir proje baþlatýldý Ülke genelinde inþa aþamasýnda olan 145 HES için baþta Rize ve Artvin olmak üzere Giresun, Muðla ve diðer illerde çeþitli davalar açýldý. Açýlan 65 davadan 34'ü sonuçlandý. Sonuçlananlarýn 33'ünde karar çevrecilerin lehine çýktý. Þu ana kadar sonuçlanan davalardan sadece birinde, þirketin mevcut can suyu miktarýný artýracaðýný taahhüt etmesi üzerine aleyhimize karar verildi. Diðer davalarda da lehimize karar çýkacaðýna inanýyoruz. Açýlan davalarýn 59'u Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin'de yapýlan HES'lere ilgili. Diðerleri ise Antalya, Muðla ve Kastamonu'daki HES'leri ilgilendiriyor. Bu davalarýn dýþýnda 2'si Muðla'da, diðerleri ise Rize ve Artvin'de olmak üzere 16 davanýn daha açýlmasý için hazýrlýklar sürdürülüyor. Ancak Derelerin Kardeþliði Platformu dönem sözcüsü Ömer Þan 6 Temmuz 2010 tarihinde Cumhuriyet gazetesine verdiði röportajda, en önemli sorunun, firmalarýn verilen hukuki kararlara raðmen çeþitli yollarla çalýþmalarýna devam etmesi olduðunu belirtiyor. Özellikle Doðu Karadeniz'in uluslararasý öneme sahip doða koruma alanlarýný barýndýrdýðýný ifade ederek devam ediyor sözlerine; Bölge, doðal yaþlý ormanlar, orman gülü çalýlýklarý, sarp kayalýklar ile göl ve akarsu kenarlarýnda sayýsýz ekosisteme sahiptir. Bölge pek çok endemik bitkiye ev sahipliði yapmaktadýr. HES'lerin planlanma aþamasýnda en önemli sorun bütüncül havza planlamasý yapýlmamasýdýr. Ayný vadi üzerinde 1, 2 HES için verilen izin, kýsa sürede onlarla ifade edilebilecek sayýya ulaþabiliyor. Türkiye nin enerji ihtiyacý her yýl yüzde 6-7 artarken, HES'lerden elde edilecek enerji Türkiye'nin enerji ihtiyacýnýn ancak yüzde 3'üne karþýlýk geliyor. Ayrýca, kayýp veya kaçak kullaným oraný 15 civarýnda. Sadece kayýp kaçak elektrik oraný yüzde birkaç indirildiðinde ülke genelindeki HES'lerden elde edilecek enerji fazlasýyla elde edilmiþ olur. Peki, bu yörenin insanlarý HES lere neden karþýlar? Cevap net; çünkü bölgede inþa edilen HES ler yörenin doðal dengesini bozuyor, derelerimizi kurutuyor sularýmýzý 3,5 metre çaplý ve yüzlerce kilometrelik tünellere hapsediyor, doðal yaþam alanlarýmýza, tarihi, sosyal ve kültürel deðerlerimize geri dönüþümsüz zararlar veriyor.bölgedeki tüm canlý ve cansýz varlýklarýn ortak kullanýmýna sunulan suyun kullaným hakký bu projelerle birlikte özel þirketlere 49 yýllýðýna kiralanýyor. Doðal bir varlýk olan su ticarileþtiriliyor. Suyun temel bir insan hakký olarak deðil bir ihtiyaç maddesi olarak görülmesi ve bunun uluslar arasý bazý platformlarda kabul edilmesiyle suyun ticarileþtirilmesinin önü açýlmýþtýr. Bu politikalar karþýsýnda tüm dünyada suyun bir insan hakký olduðu görüþünü savunan mücadeleler yaygýnlaþmýþ ve bu mücadeleler sonucunda 2010 yýlýnýn Temmuz ayýnda Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu nda, su, bir insan hakký olarak kabul edilmiþtir. Gelelim gündemde olan Tabiatý ve Biyoçeþitliliði Koruma Yasa Tasarýsý na. Trabzon Tabiatý Koruma Kurulu nun Ýkizdere Vadisini doðal sit alaný ilan etmesiyle birlikte ýþýk hýzýyla bu yasa tasarýsýnýn meclise sunulmasý manidar bir durumdur. Yasanýn ayrýntýlý incelemesini baþka bir yazýnýn konusudur. Ancak denebilir ki bu yasa doðal sit alaný kavramýný ortadan kaldýrýp doðal yaþamýn özel sermayenin, piyasanýn eline býrakýlmasý için tüm koþullarý saðlarken, asýl karar alýcý mercilerin bürokrat aðýrlýklý kimselerden oluþmasýný saðlamaktadýr. Yani böylece doðal sit alaný olan bir yere HES, termik santral, nükleer enerji santralý gibi yapýlarýn inþasýna hükümet görevlileri karar vermektedir. Taslaktaki tabiatý koruma alanlarý, yaban hayatý koruma sahalarý, gen koruma alanlarýnda ve korunan alanlarýn mutlak koruma bölgelerinde hiçbir kullanýma izin verilemez, intifa ve irtifak hakký tesis edilemez. dendikten sonra ancak, bu alanlarda ülke düzeyinde, üstün kamu yararý ve stratejik kullanýmý gerektiren kullanma izni, intifa ve irtifak hakký Bakanlar Kurulu Kararý na baðlanmýþtýr. (15. madde) denmesi bunun açýk göstergesidir Doðal yaþamýn piyasa koþullarýný insafýna býrakýlmasýna göz yummak doðaya karþý iþlenen ve sonuçlarý aðýr olacak bir suça ortak olmaktýr. Bu noktada ekosistemin birer parçasý olarak suyu ve tüm doðal varlýklarý ticarileþtirmeye çalýþanlara karþý mücadele etmek doðaya karþý sorumluluðumuzdur. KAYNAKLAR [1] Maden T Avrupa Birliði Çevre Politikalarý Y.Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara [2] Turan T., Eren Z., Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliði, Erzurum TMMOB 2. Su Politikalarý Kongresi DÝPNOTLAR (1)Türbin: Bir akýþkanýn enerjisini iþe çevirmek için kullanýlan alettir (2)Kohezyon: Molekül çekim kuvveti demektir. Ayný cins moleküllerin arasýndaki çekim kuvvetine denir (3)Ekosistem: Belirli bir alanda bulunan canlýlar ile bunlarý saran cansýz çevrelerinin karþýlýklý iliþkileri ile meydana gelen ve süreklilik arz eden çevreyle ilgili sistemlere denir. Yýldýz Teknik Üniversitesi Harita Mühendisliði Bölümü 15

18 gündem Asistan Forumu Sonuç Bildirgesi "Üniversite öðretim üyelerinin; bilimsel çalýþma ve araþtýrmalarý, öðrenim ve eðitimi, yan tutmadan, hiç bir endiþeye kapýlmadan özgürce yapabilmeleri için her þeyden önce kendilerinin mesleki güvenceye sahip kýlýnmalarý þarttýr. Mesleðini kaybetme kuþkusu içinde olan ve kendini güvencede görmeyen bir öðretim üyesinden bilimin gerekleri beklenemez. Oysa üniversiteler, sadece günlük teknik gereksinmeleri karþýlayan bir yüksek okul durumunda da deðildirler; ülkenin içindeki ve dýþýndaki bilimsel hareketleri ve geliþmeleri izlemek ve incelemek kurumlar hakkýnda bilimsel araþtýrmalar, deðerlendirmeler ve eleþtiriler yapmak, böylece ülkenin bilimsel, teknik, ekonomik, sosyal, kültürel ve hukuki geliþmesine katkýda bulunmak zorundadýrlar. Bu günün üstüne çýkamayan, yurttaki hareketleri izleyip eleþtirmeyen bilimsel verileri yayýnlama gücünden yoksun ve sadece olaný öðretmekle yetinen, yaratýcýlýk gücü olmayan kuruluþlar, adý ne olursa olsun, gerçek anlamda üniversite sayýlamazlar. Anayasa'nýn 130. maddesinde belirtilen vakýf yükseköðretim kurumlarýnýn mali ve idari konular yönünden devlet eliyle kurulan yükseköðretim kurumlarýndan farklý olmasý, vakýf yükseköðretim kurumlarýnda istihdam edilen akademik personelin mesleki güvenceden yoksun kýlýnmasý sonucuna yol açamaz. Anayasa koyucunun böyle bir amacýnýn bulunduðu kabul edilemeyeceði gibi, bilimsel özerklik ilkesinin gereði hiçbir ayýrým yapýlmadan bütün yükseköðretim kurumlarýnda bilimsel özgürlük, serbestçe araþtýrma ve yayýn yapabilme, eðitim ve öðretimi özgürlük ve güvence içinde sürdürebilme hak ve yetkileri bütün üniversitelerdeki akademik personele tanýnmýþtýr. (25/5/1976 tarih ve 1976/28 karar sayýlý Anayasa Mahkemesi Kararýna atýfla, 12/03/2010 tarih ve 2010/5 itiraz numaralý Danýþtay Dava Daireleri Genel Kurul Kararý) Haklar ve özgürlükler bahþedilmez, mücadele ile kazanýlýr. Bugün de üniversite asistanlarý olarak bizler hak mücadelesi verirken, geçmiþten bugüne üniversitede mücadele eden herkesin yarattýðý deðerlere ve býraktýklarý mirasa dayanýyoruz. Üniversitelerde mücadele sürüyor ve bu mücadelede asistanlar her geçen gün daha fazla yer alýyorlar. Türkiye nin farklý üniversitelerinden gelen asistanlarýn katýlýmýyla Kasým tarihinde Eðitim-Sen 6 no.lu Üniversiteler Þubesi nin çaðrýsýyla gerçekleþtirdiðimiz Asistan Forumu nda üniversitenin sorunlarý, asistanlar olarak bizim sorunlarýmýz ve çözüm önerileri tartýþýlmýþtýr. Asistan Forumu nda Görev Tanýmý ve Özlük Haklarý, Bologna Süreci, Ýþ Güvencesi ve Mobbing olmak üzere 4 baþlýk altýnda tartýþmalar yürütülmüþtür. Bu tartýþmalarda ayrýca asistanlarýn karþýlaþtýðý çeþitli sorunlar ve deneyimler paylaþýlmýþtýr. Asistan Forumu nda gerek asistanlarýn sorunlarý gerekse de genel olarak üniversitenin yaþadýðý sorunlar karþýsýnda birlik ve dayanýþma içerisinde olmanýn, kamu ve özel üniversite ya da 50d, 33a, 35 vb. ayrýmlar gözetilmeksizin örgütlenmenin önemi ve gerekliliði vurgulanmýþtýr. Asistan Forumu nda baþta asistanlar olmak üzere, Eðitim, Bilim ve Sanat emekçilerinin mücadelesine ýþýk tutmak üzere aþaðýda dört baþlýk altýnda topladýðýmýz talep ve ilkeleri benimsiyoruz. Lizbon Sözleþmesiyle baþlayan Bologna Süreci çerçevesinde üniversitelerde piyasalaþma ve ticarileþmeyi arttýran bir deðiþim ve dönüþüm süreci yaþanmýþtýr. Bundan sonraki süreçte de ayný doðrultudaki deðiþim ve dönüþümün devam edeceði görülmektedir. Avrupa ve ABD üniversiteleri arasýndaki kârlýlýk temelindeki rekabetin ve neo-liberal politikalarýn bir ürünü olan Bologna Süreci nin asistanlara yansýmasý, iþ güvencesinin giderek daha fazla ortadan kaldýrýlmasý þeklinde olmuþtur. Ýþ güvencesinden yoksun býrakýlan asistanlar böylece sermayenin talepleri doðrultusunda kâr getiren projelere yönelmek zorunda býrakýlmaktadýr. Bizler bu tespitlerden hareketle Bologna Süreci ne bir bütün olarak karþý çýkýyoruz. Bologna Süreci nin gerçek özünü gizlemek üzere özerklik, katýlým ve reform gibi kavramlarýn suiistimal edilmesini ve üniversitelerin mevcut durumu karþýsýnda tek deðiþim alternatifinin Bologna Süreci olarak sunulmasýný reddediyoruz. Üniversite ve yükseköðrenimin piyasalaþmasýna karþý eþit, parasýz ve kamusal bir yükseköðretimi savunuyoruz. Üniversitede paranýn deðil bilim ve sanatýn hâkim olabilmesi için sermayenin her düzeyde üniversiteden dýþlanmasýný istiyoruz. Üniversitelerin kendi mali kaynaklarýný yaratmasý ve bunun sonucunda sermayenin mütevelli heyetleri ya da benzeri þekillerde üniversite yönetiminde yer almasý anlamýnda bir özerkliðe ; öðrencilerin sadece müþteri ve ürün olarak üniversiteye katýlýmýnýn öngörülmesine karþý, tam anlamýyla bir akademik özgürlük, öðrencilerin ve emekçilerin kendi öz örgütleri aracýlýðýyla gerçek bir katýlýmý talep ediyoruz. Türkiye de kurulduðu günden baþlayarak piyasalaþmanýn yürütücülüðünü yapan YÖK bugün de Bologna sürecinden ayrý olarak düþünülemez. YÖK ün varlýðý hala akademik özgürlüðün ve kamusal eðitimin önünde engel olmayý sürdürmektedir. Asistanlar olarak Biz kalýyoruz YÖK gitsin! diyoruz ve bunu demeye devam edeceðiz. Ancak YÖK ün yerine ayný hedefleri ve iþlevleri paylaþan yeni mekanizmalar yaratýlmasýna da kesin biçimde karþýyýz. Bizler, sahip olduðumuz bilimsel özgürlüðün gereði olan ve bu bildirinin giriþinde yer alan kararla bir kez daha hukuken açýkça tanýnmýþ mesleki güvencelerimizin fiili ve keyfi uygulamalarla ortadan kaldýrýlmasýný kesinlikle kabul etmiyoruz. Tüm çalýþanlar için savunduðumuz iþ güvencesini ayrýca akademik özgürlüðün vazgeçilmez bir parçasý olarak görüyoruz. Ýþ güvencesiz çalýþma, akademik niteliðin yükseltilmesine gerekçe yapýlamaz. Tam tersine güvencesiz çalýþma, bilimsel verimlilik ve akademik niteliði düþürmektedir. Akademik niteliðin arttýrýlmasý için, asistanlarýn ve tüm bilim emekçilerinin çalýþma koþullarý, ücretleri iyileþtirilmeli, bilimsel çalýþmalar için ayrýlan ödenekler arttýrýlmalý ve altyapý geliþtirilmelidir. Bu temelde 50d li asistan alýnmasýna son verilmesini; iþ güvencesiz çalýþtýrmanýn biçimleri olan öðrenci asistanlýðý ya da proje asistanlýðý gibi uygulamalarýn kaldýrýlmasýný; bu biçimde istihdam edilen asistanlarýn güvenceli kadrolara geçirilmesini, 33a ya geçiþlerde farklý üniversitelerde görülen keyfi kriter uygulamasýna son verilmesini; 50d, 33a, 35 vb. tüm ayrýmlar kaldýrýlarak tüm asistanlara, hak ettikleri yaþam ve çalýþma koþullarý ile iþ güvencesi saðlanmasýný istiyoruz. 35. Madde ve ÖYP programlarý öðretim üyesi yetiþtirmekten ziyade büyük üniversitelerin asistan açýðýný giderecek bir istihdam politikasý þeklinde uygulanmaktadýr. Ayný þekilde esas kadronun bulunduðu üniversiteler de lisansüstü eðitimin gereklerini gözetmeksizin 35 li ve ÖYP li asistanlarý eðitimleri sýrasýnda da çalýþtýrmak istemektedirler. 50d, 33a, 35 gibi maddeleri ile istihdam edilen asistanlar arasýndan görev ve haklar açýsýndan yapýlan her türlü ayrýmcýlýða son verilmelidir. Asistanlarýn görev tanýmýnýn kasýtlý olarak muðlâk býrakýlmasý dolayýsýyla angarya olaðan bir olgu haline gelmiþtir. Bu muðlâklýktan kaynaklanan sorunlarýn ortadan kaldýrýlmasýna yönelik kapsamlý bir çalýþma örgütlenmelidir. Ýdari 16

19 gündem personellerin veya öðretim üyelerinin/görevlilerinin yapmasý gereken iþler asistanlar tarafýndan yapýlmamalýdýr. Buna göre, mevcut sistem içerisinde asistanlar öðretim üyeleri yerine ders vermeye zorlanamaz. Ders veren tüm doktor asistanlara gerekli kadrolar tahsis edilmeli, norm kadro uygulamasý kaldýrýlmalýdýr. Yardýmcý doçentliðe geçiþte doktorayý bitirmiþ olmak dýþýnda bir ölçüt aranmamalýdýr. Asistanlar Vakýf üniversitelerinde iþ güvencesi ve çalýþma ortamý açýsýndan adeta kölelik koþullarýna mahkum edilmektedir. Vakýf Üniversitesi asistanlarý mesleki güvenceler bakýmýndan hiçbir ayrýma tabi tutulamaz. Vakýf üniversitesi asistanlarý haklarýný elde edebilmek için örgütlenebilmelidir. Vakýf üniversitelerindeki eðitim ve bilim emekçilerinin örgütlü mücadelesi desteklenmeli ve birlikte hareket edilmelidir. Kapitalizm ve erkek egemenliðinden kaynaklanan her türlü ayrýmcýlýk ve iktidar iliþkilerinin bir ürünü olan mobbing (sistematik psikolojik þiddet ve yýldýrma) akademik hayatýn günlük parçasý haline gelmiþtir. Bu sebeple mobbinge karþý öncelikle ve özel olarak mücadele edilmesi gerekmektedir. Bu mücadele; iþ güvencesi, görev tanýmý ve bu sorunlarý katmerlendiren Bologna sürecinden ayrý olarak deðerlendirilemez. Mobbing çalýþanlarýn yalnýz ve örgütsüz olmalarýndan beslenmektedir. Bu yüzden baþta sendikalar olmak üzere mobbinge karþý örgütlü bir karþý duruþ þarttýr. Çalýþanlarýn öz örgütlenmeleri temelinde mobbing vakalarýnýn çözüme kavuþturulmasýnda baðlayýcý ve etkili kurumsal yapýlarýn oluþturulmasý ve en çok sorun yaþayan asistanlarýn bu kurullarda aðýrlýklý olarak temsil edilmesi gerekmektedir. Asistan Forumu nda kararlaþtýrdýðýmýz bu ilke ve talepler doðrultusunda tüm asistanlarýn birliðini ve ortak hareketini gerçekleþtirmeyi hedefliyoruz. Tüm üniversite bileþenlerini hep birlikte mücadele etmeye çaðýrýyoruz. Asistan Forumu Kasým 2010, Ýstanbul Eðitim-Sen Ýstanbul Üniversiteleri Þubesi 17

20 gündem Yýldýz Teknik te Boykot! Egemen Kurtdere 18 Bu yazýyý yazmadan (29 Aralýk tan) 2 hafta önce Yýldýz Teknik Üniversitesi Ýnþaat Fakültesi Kantini nde boykot vardý. Fahiþ fiyatlar yüzünden uzun süredir rahatsýz olan Ýnþaat Fakültesi öðrencileri olarak bizler bu açýk soyguna dur demek için konuþmaya, tartýþmaya ve düþünmeye baþladýk. Bazýlarýmýz sadece aldýðý burs ve kredilerle geçinmeye çalýþýrken, belki de bir taraftan çalýþýyorken, kantindeki zamlarla bir anda ellerinde alýnan paralar, artýk bir þeyler söylememizi farz kýldý bize. Ýnþaat ve harita mühendisliði bölümleri öðrenci temsilcileri olan arkadaþlarla oda öðrenci komisyonlarý da dahil bir çok fakülte öðrencisi arkadaþýmýzla bir þeyler yapma konusunda anlaþtýk. Genel görüþ olarak boykot kararý aðýrlýk kazandý. Ancak boykotun nasýl yapýlacaðý konusunda bir uzlaþma saðlanamadan inþaat mühendisliði öðrenci temsilcisi tarafýndan boykot baþlatýldý. Bir hafta boyunca bölümün büyük çoðunluðu, hazýrlýk olmamasýna ve neredeyse sadece facebook üzerinden yapýlan çaðrýlarla boykota katýlým gösterdi. Boykot yapýlýyordu fakat ihtiyaçlarýmýzý karþýlamak için alternatif bir boykot kantini oluþturulmamýþtý. Böyle bir sorun daha önceden düþünüldüðü halde sýnavlarýn yakýn olmasý ve zamanýmýzýn az olmasý nedeniyle böyle bir hazýrlýk yapýlmamýþtý. Bu yüzden ilk hafta bazý sorunlar yaþadýk. Ancak ikinci hafta bu boykotun böyle ilerleyemeyeceði görüldü ve bir küçük bir masa üzerinde meslek odalarýmýzca saðlanan çay semaveriyle bir alternatif boykot kantini oluþturuldu. Evet, belki bizim büyük bir kantinimiz masalarýmýz yoktu ama güzel bir afiþimiz, küçük bir masamýz, sazýmýz gitarýmýz vardý ve içerden söylediklerimizin dile gelmesi, öðrenci olmamýzdan dolayý yaþadýðýmýz sorunlar her zamanki gibi bizi yan yana getirmeye yetti. Sonra da hepimizin tüm fakülte öðrencilerinin katký saðladýðý dayanýþma kutumuzda biriken parayla simit, kahve, su gibi diðer ihtiyaçlarýmýzý da karþýlamaya baþladýk. Masada her þey ücretsizdi ve boykot baðýþlarla dönüyordu. Bu kadar çok insanýn gelip de masayý ziyaret etmesi, çay içmesi, kahvaltý etmesi, sohbet etmesi ve yardýma gelmesi boykotun meþruluðunu ve isteklerimizin haklýlýðýný bir kez daha ortaya koydu. Belki biraz sayýlarla anlatýrsak; masanýn açýldýðý ilk günden itibaren 1600e yakýn çay, 200 su 250 kadar da simit daðýtýldý. Her þey beklenildiði gibiydi. Tabii ki bu arada duruma sinirlenen kantin sahipleri de boþ durmuyordu. Dekanlýða þikâyet ediyorlar, gerekirse dava bile açacaklarýný söylüyorlardý. Ancak söyledikleri kimseyi yýldýramadý. Çünkü kantinin içler acýsý hali ve fahiþ fiyatlarý yönetimin, hocalarýn, çalýþanlarýn da sorunuydu. Böyle bir katýlým ve kararlýlýkla bir hafta geçildi ve 1 haftalýk tecrübemizden anladýðýmýz kadarýyla çok da uçuk olmayan fiyatlar kantine sunuldu. Bir þeyler oldu! Evet, gerçekten anlayamadýðýmýz bir þeyler oldu ve hafta sonunda, inþaat mühendisliði bölümü öðrenci temsilcisi arkadaþýmýz, bu kararýn doðru olmadýðýnýn konuþulmasýna raðmen, tüm katýlýmcýlara boykotun bittiðini ve kazanýlanlarý içeren bir mesaj gönderdi. Ýnþaat mühendisliði bölümü öðrenci temsilcisi tarafýndan birden baþlatýlan boykot, yine ayný kiþi tarafýndan birden bitirilmiþti.