PARÇALI ARİTMETİK DEĞİŞİMLİ GERİ ÖDEMELERE SAHİP ORTAKLIĞA DAYALI KONUT FİNANSMAN MODELİ

Transkript

1 Süleya Deirel Üiversitesi İtisadi ve İdari Bililer Faültesi Dergisi Y.0, C.6, S., s.-7. Suleya Deirel Uiversity The Joural of Faculty of Ecooics ad Adiistrative Scieces Y.0, Vol.6, No., pp.-7. PARÇALI ARİTETİK DEĞİŞİLİ GERİ ÖDEELERE SAHİP ORTAKLIĞA DAYALI KONUT FİNANSAN ODELİ A HOE FINANCING ODEL BASED ON PARTNERSHIP WITH PIECEWISE ARITHETIC GRADIENT SERIES REPAYENTS Prof.Dr.Abdullah EROĞLU * Yrd.Doç.Dr.Gültei ÖZDEİR ** ÖZET Bir fias uruluşuda redi alara ev sahibi ola isteesi duruuda, yapıla alaşaya bağlı olara, alıa redii belirlee bir faiz oraı üzeride belirli bir sürede fias uruua geri ödeesi gereir. Ortalığa dayalı out fiasaı odelleride ise ilgili outu, taraflar belirli oralarda fiase ederler. üşteri, ilgili fias uruua belirli periyotlarla geri ödeeler yapara, out üzeridei hissesii artırata ve souda outu taaıa sahip olatadır. Koutta alaşa süresice elde edile ira geliri, taraflar arasıda out üzeridei payları oraıda paylaşılır. Bu çalışada; geri ödeeleri parçalı ariteti değişili seri olası duruuda, ortalığa dayalı out fiasa odelii geel forülleri türetiliş ve bir öre ile uygulaa gösteriliştir. ABSTRACT To becoe a hoe ower by usig fiacial credit fro a fiacial istitutio, it is ecessary to ae repayets with a predeteried iterest rate over a specified tie period depedig o the agreeet betwee parties. The parties fiace the hoe with predeteried ratios i a hoe fiacig odel based o partership. The shares of the custoer icreases steadily with periodic repayets to the fiacial istitutio ad evetually the custoer becoes the sole ower of the etire hoe. The parties share the retal icoe accordig to their shares o the agreeet durig the period of cotract. I this study, geeral forulae are derived for a hoe fiacig odel based o partership with piecewise arithetic gradiet series repayets. * Süleya Deirel Üiversitesi, İtisadi ve İdari Bililer Faültesi, İşlete Bölüü, abdullaheroglu@ sdu.edu.tr ** Süleya Deirel Üiversitesi, ühedisli - iarlı Faültesi, Edüstri üh. Bölüü, gulteiozdeir@sdu.edu.tr

2 EROĞLU - ÖZDEİR 0 Kout Fiasaı, Parçalı Ariteti Değişili Seriler, Ortalı Hoe Fiacig, Piecewise Arithetic Gradiet Series, usharaah utaaqisah Partership. GİRİŞ Bir fias uruluşuda redi alara ev sahibi olua isteesi duruuda, yapıla alaşaya bağlı olara, alıa redii belirlee bir faiz oraı üzeride belirli bir sürede fias uruua geri ödeesi gereir. Ortalığa dayalı out fiasaı odelleride ise ilgili outu, taraflar belirli oralarda fiase ederler. üşteri, ilgili fias uruua belirli periyotlarla geri ödeeler yapara, out üzeridei hissesii artırata ve souda outu taaıa sahip olatadır. Koutta alaşa süresice elde edile ira geliri, taraflar arasıda out üzeridei payları oraıda paylaşılır. Bu odel; azala ortalığa dayalı odel (usharaah utaaqisah Partership odel) olara literatürde yer alatadır. odeli geel forülleri, odeldei geri ödeeleri oluşturduğu serii farlılaşasıyla değişili gösteretedir. Geri ödeeleri sabit olduğu odel içi geel forüller eera ve Razza (005) tarafıda türetildi. odeli uygulaası ile ilgili öreler eera ve Razza (009), Abidi vd. (008), Hiazi ve Haif (00), Raal (004) ve Siswatoro ve Qoyyiah (005) tarafıda veriletedir. Eroğlu vd. (00), geri ödeeleri geoetri seri oluşturduğu duru içi, ortalığa dayalı out fiasa odelii geel forüllerii türettiler. Herhagi bir fiasa odelide geri ödee seçeelerii çoğalası, daha fazla üşteriye ulaşa açısıda öelidir. Bu çalışada; geri ödeeleri döeler içide sabit, bir döede diğerie geoetri değişi gösterdiği duru (geri ödeeleri parçalı geoetri seri oluştura duruu) içi ortalığa dayalı out fiasa odelii geel forülleri türetilete ve bir örele odel açılaatadır. Bu çalışada ullaıla sigeler aşağıdai veriliştir: A : Kout satı alıdığıda üşterii hissesi, B : Kout satı alıdığıda baaı hissesi, C : Koutu alış fiyatı, C=AB, D :. döei. ayı souda üşterii geri ödeesi,, E : Koutu aylı ira geliri, E :. döei. ayı souda outu ira gelirii üşteriye ait, hissesi, :. döei. ayı souda üşterii hissesi,, : Ay olara döe uzuluğu, s : Döe sayısı, : Geri ödee sayısı veya ay olara geri ödee süresi, yai = s, v : Bir döede diğerie ödeelerdei değişi itarı.

3 C.6, S. Parçalı Ariteti Değişili Geri Ödeelere Sahip Ortalığa Dayalı. PARÇALI ARİTETİK DEĞİŞİLİ GERİ ÖDEELER İÇİN ORTAKLIĞA DAYALI KONUT FİNANSAN ODELİ üşteri baa ile alaşara, belli bir ısıı üşteri, geri alaıı baa ödee aydı ile bir out satı alıır. üşteri outa yerleşir. üşteri her ayı souda out irasıı baaya öder. Her ayı soudai ira gelirii üşteriye ait ısıa ilave olara üşteri baaya belli bir itar geri ödeede buluur. Bu şeildei geri ödeelerle, üşteri outu %00 üe sahip oluca out fiasaı süreci soa eriş olur. Geri ödee süresi, herbir döede adet ödeeyi içere s adet döede oluşatadır. Geri ödeeler aylı olursa, s adet geri ödee yapılış olur. Bu odeldei geri ödeeler döe içide sabit olup, bir döede diğerie ariteti değişi gösteretedir. Dolayısıyla,. döei. ayı souda üşterii geri ödeesi, D ( - ) v, =, L,, =, s, = D L, () forülü ile elde edilir. Her ayı souda, ira geliri, taraflar arasıda hissesi oraıda paylaşılacağıda,. döei. ayı souda üşteriye ait ira geliri, æ -, E E C ö = ç, () è ø olara yazılabilir. Diğer yada,. döei. ayı souda üşteriye ait out hissesi; bir öcei aya ait out hissesi, bu aya ait ira geliri hissesi ve bu aya ait geri ödee toplaıa eşit olacağıda,, = -, E, D, ( ) = P D - v, =, L,, =, L, s () -, eşitliği ile ifade edilir. Burada P = E / C ve ise dir. = -, =, - = içi 0, = A Eşitli () diate alıara aşağıdai ifadeler yazılabilir. D, [ P] = A P D, [ P ], = A P D P, = A P DF

4 EROĞLU - ÖZDEİR 0 Burada; F = P P L = = içi,, P ( / E) ( P -) - C dir. DFP DFP ( D v) ( D v) ( P) ( D v) ( P ), DFP P, = A P DFP = içi ( ) = AP DFP D v F DFP - ( D v) ( P L P ) ( D v) FP ( D v),, DFP ( D v) FP ( D v) ( P) ( D v) FP ( D v) ( P P ), DFP - ( D v) FP ( D v) ( P L P ), DFP ( ) ( ) = AP DFP D v FP D v F Burada aşağıdai geel forül elde edilir: é ù DF å P, ( êvf å å P ú éëd - ) vùû å P t= 0 ë t= 0 y= 0 û t= t - ( - ) t y t ( ) ( - ) ( - ) DC/ E é ë P -ù û ( - ) æp -P ö ( vc/ E) ç P -,,,,,, s = L = L (4) è P - ø s. döei. ayı souda üşteri outu %00 üe sahip olacağıda = C ), Eşitli (4) te; ( s, 4

5 C.6, S. Parçalı Ariteti Değişili Geri Ödeelere Sahip Ortalığa Dayalı æp -P ö = C = A P, ( DC/ E) ép ( vc/ E) s s ë - ùû ç - (5) è P - ø elde edilir. Eşitli (5) te aşağıdai ifadelere ulaşılır: ( - AP ) æ P - P ö E C - vc ç - s è P - ø D =, (6) C E v = ( P -) ( C - AP )- DC( P - ) æ P - P C ç è P - é CêE - D P A = ë ( -) ö - s ø æ P - P - v ç è P - EP, (7) öù - s ú øû. (8).. Öre Bir aile TL değeridei bir evi 0000 TL sii edi TL sii baa ödee aydıyla satı alır ve eve yerleşir. Bu duruda evi %0 si ailei, %80 i baaı ola üzere taraflar evi orta sahibidir. Evi aylı ira geliri 800 TL olup bir ay sora ödeeye başlaatadır. Taraflar her ayı ira gelirii ilgili aydai hisseleri oraıda paylaşatadırlar. Aile ira gelirii taaıı baaya yatırata ve iraı edie ait ısı geri ödee olara baa tarafıda abul ediletedir. Aile evi taaıa sahip olabile içi, her ay ira geliri geri ödeesie ilave olara belli bir itar geri ödee daha yapatadır. Her ay soudai geri ödeelerle ailei hissesi artata ve belirli bir süre souda aile evi taaıa sahip olata ve baa ile ola sözleşe soa eretedir. Aile her dört ayda bir geri ödeei 400 TL artacağı ve ay sora evi taaıa sahip olacağı varsayıı ile sözleşe yaparsa, geri ödeeleri aç TL olacağıı bulalı. Bu duruda proble sigelerle aşağıdai gibi ifade edilebilir: A = 0000 TL, B = 80000, C = TL, = ay, E = 800 TL, = 4, s =, v = 400, D =? Eşitli (6) da il geri ödee D = 586,895 TL olara buluur. İlgili diğer hesaplaalar, Tablo de veriletedir. 5

6 EROĞLU - ÖZDEİR 0 Geri Ödee Nuarası ( ) - Tablo : Ödee Tablosu Hisse, Aile Kira Hissesi E, Geri Ödee D, Hisse Baa C -, Kira Hissesi - E E, ,895 0, ,75 446, , , , , , 85,576 96, ,895 56,7 04,88 5,89 406,58 459,606 5, ,08 64,569 68,58 74, , , , ,895 66,895 66,895 66,895 66, , , , , , ,5 6895, ,54 498, ,94 586,79 9,80 98, ,44 767, ,05 54,87 495,6 446,08 9,46 40,94 86,90,98 75,4 7,49 58,944. SONUÇ Ortalığa dayalı out fiasaı odelleride geri ödeeler geellile sabit ödeeler şelide olatadır. Geri ödeeleri oluşturduğu seri farlılaştıça, üşterileri farlılaşa olasılığı artatadır. Bu edele yei fias odelleri türetilesi öe he üşteriler açısıda he de fias uruları açısıda olduça öe arzetetedir. Bu çalışada geri ödeeleri döe (, 4, 6, aylı zaa aralıları gibi) içide sabit, bir döede diğerie ariteti değişi (itarsal değişi) gösteresi duruuda ortalığa dayalı out fiasa odelii geel forülleri türetiliş ve bir örele odeli işleyişi gösteriliştir. KAYNAKÇA. ABİDİN, S. Z., A. d. Nassir ve P. F. F. Khoderu, (008), usharaah utaaqisah: A Solutio To Differet Iterpretatios By alaysia ad iddle East Scholars i Islaic Fiacig, The 008 Iteratioal Coferece o Busiess ad Iforatio (BAI008), Seoul, South Korea, July /Papers/C8/ RV.doc, EROĞLU, Abdullah, Şeref Kalaycı, Gültei Özdeir ve A. Cüeyt Çeti, Geeralized Forulae for the Shared Equity Hoe Fiacig 6

7 C.6, S. Parçalı Ariteti Değişili Geri Ödeelere Sahip Ortalığa Dayalı odel, Süleya Deirel Üiversitesi İtisadi ve İdari Bililer Faültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı, Isparta, s.-0.. HIJAZI, S. T. ve. Haif, (00), Islaic Housig Fiace: A Critical Aalysis ad Copariso with Covetioal ortgage. iddle Easter Ecooics ad Fiace, 6, abstract_id=4854, EERA, A. K.. ve D. A. Raza, Islaic Hoe Fiacig through usharaah utaaqisah ad al-bay Bithaa Ail Cotracts: A Coparative Aalysis, Review of Islaic Ecooics, 9(), pp. 5-0, EERA, A. K.. ve D. A. Raza, Islaic Hoe Fiacig through the usharaah utaaqisah Cotracts: Soe Practical Issues, JKAU: Islaic Eco., (), pp.-4, RAAL, H. G. (004), Fiacig Through usharaa: Priciples ad Applicatio, Busiess Quest SISWANTORO, D. ve H. Qoyyiah, (005). Aalysis o the Feasibility Study of usharaah utaaqisah Ipleetatio i Idoesia Islaic Bas, 6th Iteratioal Coferece o Islaic Ecooics ad Fiace, Islaic Ecooics ad Baig i the st Cetury, : 87-04, Noveber -4. Jaarta, Idoesia. % 0 Dodi%0Siswatoro%0-%0Haidah%0Aalysis.pdf,