Tarih İnkılap Tarihi

Transkript

1 11. S n f Tarih İnkılap Tarihi Bu kitap, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı nca kabul edilen 11. Sınıf Tarih / İnkılap Tarihi dersi öğretim programları esas alınarak hazırlanmıştır. KD CB S n f Tarih / İnkılap Tarihi

2 ürün adı ürün no isbn yazarlar redakte dizgi-mizanpaj grafik tasarım editörler yayın yönetmeni baskı basım tarihi iletişim Copyright 11. Sınıf Çöz Bitir Soru Kitabı / Tarih / İnkılap Tarihi KD CB Uğurhan KARAARSLAN Ayşe Sibel ATA eksendizgi grafikeksen İsmail BURHAN / Sümeyra EKİZ Zekâi ŞEKERCİ Aykut Basım Yayın Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Firuzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No. 24/26 A Blok AVCILAR/STANBUL tlf: Temmuz info@eksenyayinlari.com Gülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST. Fikir ve sanat eserleri kanununa göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. A.Ş. ye aittir. Eksen Yayıncılık ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı halinde gerekli yasal mevzuat uygulanır. 2

3 MERHABA Değerli Eğitimciler, Sevgili Öğrenciler, Yepyeni bir 11. Sınıf Tarih ve İnkılâp Tarihi kitabıyla sizlerin karşısına çıkmaktan kıvanç duyuyoruz. İstiyoruz ki tüm kitaplarımız, tüm ürünlerimiz güleryüzlü ve aydınlık bakışlı olsun; genç insanımıza bu şekliyle yardımcı olsun. Aynı zamanda bilimsel arka planıyla, müfredata, Bakanlığın geliştirdiği yeni yaklaşıma (yapılandırıcı eğitim) uygun olsun. O ortamda gelişsin. Kitaplarımız, böylece öğrencilerimizin eğitiminde ve gelişiminde vazgeçilmez bir konuma yükselsin. Bu yaklaşımlarımızın, tüm ürünlerde aynen gerçekleştiğini görmek kimi mutlu etmez ki! Çöz-Bitir Soru Kitabı hem görsellik hem de soru tekniği açısından özel bir formatta hazırlandı. Bu kitapla öğrencinin test mantığının daha ötesinde, bir genel tekrar havasında, bir deneme tarzında soru çözmesi istendi. Böylece ilgili konunun her yönüyle öğrenilip öğrenilmediğini test etme imkanı bulunmuş olacak. Tüm bunlar, eğitimi önemseyen, insanı önemseyen ve dolayısıyla insanımıza ulaşacak her nesnenin nitelikli olmasını prensip edinen bir ekibin titiz çalışmasıyla oluşuyor. Sizlere ulaşan yolda, yazar kadromuzun, dizgi-grafik servisimizin, editörlerimizin yoğun emekleriyle süsleniyor. Bu kitapların ülkemizin aydınlık yarınlara yürümesinde bir katkı ve genç insanımıza daimi bir yardımcı olmasını ümit ediyoruz. Esenliklerle dolu bir dünya ve başarılı bir gelecek dileklerimizle... 3

4 İÇİNDEKİLER Türklerde Devlet Teşkilatı - Türlerde Toplum Yapısı Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk Türklerde Eğitim - Türklerde Sanat 1881 den 1919 a Mustafa Kemal - Milli Mücadele nin Hazırlık Dönemi Kurtuluş Savaşı nda Cepheler Türk İnkılabı Atatürkçülük ve Atatürk İlkeleri Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası - Atatürk ün Ölümü Cevap Anahtarı

5 1. ÜNİTE TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI TÜRKLERDE TOPLUM YAPISI 5

6 KADEMİ OSMANLI VAKIF SİSTEMİ Vakıf, bir kimsenin malını, insanların faydasına olacak bir iş için, şahısların sahiplenmesine imkan vermeyecek şekilde ebediyen tahsis etmesidir. Vakfı kuran kişiye vâkıf, vakfedilen ve gelir getiren tüm taşınır ve taşınmaz mallara da mevkuf denirdi. Vakfiye, vakfın kuruluş belgesi demekti. Vakfın yönetimi kendisine verilen kişiye mütevelli denirdi. Osmanlı Devleti nde başta padişah ve büyük devlet görevlileri olmak üzere, zengin ve hayırsever kişiler vakıflar kurmuşlardı. Vakıf müesseselerinin başlıcaları; medreseler, hastahaneler, yetimhaneler, imaretler, camiler, mescitler, mektepler, kütüphaneler, sebiller, kervansaraylar, hamamlar ve köprülerdi. Vakıf sistemi ile devlet hazinesinden para harcamadan sağlık ve eğitim hizmetleri gerçekleştirilmiştir. Bu sistem ile özellikle yeni fethedilen yerler hemen imar edilmiş, buralar, yapılan dinî ve kültürel kurumlarla kısa sürede Türk kimliği kazanmıştır. Yollar üzerine yapılan han ve kervansaraylarla tüccarların emniyet içinde seyahat etmeleri ve konaklamaları sağlanmıştır. Ayrıca kurulan çok çeşitli amaçlı vakıflarla, diğer sosyal hizmetler de yerine getirilmiştir. 6

7 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test İlk Türk devletlerinde hükümdar eşlerinin, I. töre kurallarını değiştirebilme, II. elçi kabullerinde hazır bulunabilme, III. tahta kimin geçeceğine karar verebilme yetkilerinden hangilerine sahip oldukları söylenemez? D) I ve III E) II ve III 4. İlk Türk devletlerinde hükümdar oğulları vali olarak ülkenin değişik bölgelerinde görevlendirilirdi. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Hükümdar çocuklarına devlet işlerinde deneyim kazandırmak B) Hükümdar çocuklarını denetim altında tutmak C) Halkın yönetime katılımını sağlamak D) Sınır güvenliğini sağlamak E) Merkezi otoriteyi güçlendirmek 2. Türklerde devletin batı bölümündeki topraklar, hakana bağlı kalmak kaydıyla hükümdarın yabgu unvanını taşıyan kardeşi tarafından yönetilirdi. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini olumsuz etkilediği savunulabilir? A) Merkezi otoritenin korunması B) Vergi gelirlerinin artırılması C) Töre kurallarının geçerliliğinin sürdürülmesi D) Ülke topraklarının genişletilmesi çabaları E) Hayvancılık faaliyetleri 5. Karahanlı devlet yönetiminde İslam öncesi uygulamalarının izlerini açıkça görmek mümkündür. Buna göre, Karahanlılarla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Göçebelik terk edilmiştir. B) Türk kültürü yaygınlaştırılmıştır. C) Türk geleneklerine bağlılık sürmüştür. D) Askeri etkinlik yeterince güçlü değildir. E) Yabancı kültürlerin etkisine açık olunmuştur. Bir ülkede iki yönetici, bir ilde iki vali, bir köyde iki muhtar... Ya sonra İlk Türk devletlerinde komutana itaat son derece önemliydi. Askerler komutanın emirlerini sorgulamaksızın yerine getirmek zorundaydı. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Dış ilişkileri güçlendirmek B) Askeri disiplin ve düzeni korumak C) Devletin gelir kaynaklarını artırmak D) Hükümdarın yetkilerini sınırlandırmak E) Türk kültürünün yaygınlaşmasını sağlamak 6. Anadolu da kurulan ilk Türk beylikleri, bölgede çok sayıda cami, medrese, kümbet, kervansaray inşa ettirmişlerdir. Bu bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Deniz ticaretine egemen olunmuştur. B) Türk geleneklerine bağlılık zamanla zayıflamıştır. C) Bizans ile barışa dayalı ilişkiler kurulmuştur. D) Anadolu da gayrimüslim unsurların varlığına son verilmiştir. E) Anadolu da Türk-İslam mimarisinin ilk örneklerini vermişlerdir. 7

8 Test 01 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 7. Selçuklular, Anadolu da Bizans, Gürcü ve Ermenilere karşı mücadele etmiş, Haçlı saldırılarına karşı koymaya çalışmışlardır. Selçuklularla ilgili bu bilgi, I. Anadolu yu Türk yurdu haline getirmişlerdir. II. Türk ve İslam dünyasını dış tehditlere karşı korumuşlardır. III. Anadolu da Bizans ın varlığını tümüyle sona erdirmişlerdir. 10. Osmanlı Devleti nde merkeze bağlı hükümet ve beylikler, I. iç işlerinde bağımsız olma, II. dış işlerinde İstanbul a bağlı hareket etme, III. yöneticilerini seçimle belirleme özelliklerinden hangilerine sahip olmuşlardır? D) II ve III E) I, II ve III yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I ve III 8. Selçuklu ordusunun önemli unsurlarından birisi olan Türkmen grupları düzenli değildi ve askeri disiplinden yoksundu. Bu durumun, I. ticari faaliyetlerin geliştirilmesi, II. askeri mücadelelerin başarılı olması, III. devlet otoritesinin korunması konulardan hangileriyle ilgili olarak sorunlara yol açtığı söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 11. Osmanlı Devleti nde Tanzimat Dönemi nde I. azınlıklara devlet yönetim kademelerinde yer verilmeye başlanması, II. idari alanda Avrupa tarzında düzenlemeler yapılması, III. Yeniçeri Ocağı nın kaldırılması gelişmelerinden hangileri yaşanmamıştır? D) II ve III E) I, II ve III 12. Osmanlı Devleti nde Rumeli ve Anadolu Beylerbeylikleri aşağıdaki padişahlardan hangileri döneminde oluşturulmuştur? Rumeli Anadolu A) I. Murat Yıldırım Bayezid B) Orhan Bey Osman Bey C) Yıldırım Bayezid I. Murat D) Çelebi Mehmet II. Murat E) Fatih Sultan Mehmet I. Murat 9. Tolunoğulları ve İhşidlerde yönetim yapılanması büyük oranda Abbasilere benzemekteydi. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Milli benliklerinin korunmasına önem verilmesi B) Askeri etkinliğin artırılmak istenmesi C) Türk hanedanlar tarafından kurulmaları D) Abbasilerden koparak bağımsız olmaları E) Ekonomik gelirlerin artırılmak istenmesi 13. Osmanlı Devleti nde kadılar aşağıdaki görevlerden hangisini üstlenmemişlerdir? A) Davaların karara bağlanması B) Vilayetlerin yönetilmesi C) Nikah kıyılması D) Vakıf ve şirket kuruluşlarının onaylanması E) Halkın şikayetlerinin merkeze iletilmesi 8

9 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test Osmanlı Devleti nde dirlik topraklar XVIII. yüzyılda iltizama verilmiş, bu uygulama iltizama verilen toprakların taşradaki zenginlerin eline geçmesine neden olmuştur. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? A) Devlet otoritesinin güçlenmesi B) Ekonomik yapının canlanması C) Ayanların etkinliklerinin artması D) Azınlıkların ekonomik gücünün artması E) Yabancı tüccarların ülkedeki etkinliğinin azalması 18. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye de ordunun siyasetin dışında tutulması amacıyla atılmış adımlar arasında gösterilebilir? A) Halifeliğin kaldırılması B) Kabotaj Kanunu nun hazırlanması C) Şeriye ve Evkaf Vekaleti nin kaldırılması D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun hazırlanması 15. Osmanlı Devleti nde XIX. yüzyılda eyalet valileri merkezden görevlendirilmiştir. Bu uygulamanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yargı bağımsızlığını sağlamak B) Merkezi otoriteyi güçlendirmek C) Yeniçerilerin etkinliğini azaltmak D) Halkın yönetime katılımını sağlamak E) Halk arasındaki uyuşmazlıkları çözümlemek 19. Yeni Türk Devleti nde cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve başbakanın görev ve sorumlulukları aşağıdakilerden hangisiyle birbirinden ayrılmıştır? A) Cumhuriyetin ilan edilmesi B) Halifelik makamının kaldırılması C) Saltanat makamının kaldırılması D) Şeriye ve Evkaf Vekaleti nin kaldırılması E) Meclis hükümeti sisteminin benimsenmesi 16. Osmanlı Devleti nde uzun süre devlet merkezi olarak kullanılan Topkapı Sarayı nda, I. Birun, II. Enderun, III. Harem bölümlerinden hangileri yer almıştır? 20. TBMM tarafından 3 Mart 1924 tarihinde alınan kararla Şeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırılmıştır. Bu düzenlemenin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Saltanat yanlılarının etkisizleştirilmesi B) Yönetim anlayışının laikleştirilmesi C) Eğitimde ulusal kültürün öne çıkarılması D) Askerlerin siyasetten uzaklaştırılması E) Eğitimde çağdaşlaşmanın hızlandırılması 17. Yeni Türkiye de gerçekleştirilen I. TBMM nin açılması, II. cumhuriyetin ilan edilmesi, III. Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması, IV. kadınlara seçme seçilme hakkının verilmesi düzenlemelerinden hangileri ulusal egemenlik düşüncesi ile ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve IV E) II, III ve IV 21. Aşağıdakilerden hangisi, İlk Türk devletlerinde görülen göçebe hayat biçiminin sonuçları arasında gösterilebilir? A) Manastır ve sarayların inşa edilmesi B) Sanat eserlerinin taşınabilir nitelikte olması C) Askeri yapının onlu sisteme göre düzenlenmesi D) Çinlilerle ekonomik rekabet içinde olunması E) Toplumsal düzenin korunmasına önem verilmesi 9

10 Test 01 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 22. I. Oguş II. Urug III. Boy IV. Bodun V. Töre Yukarıdakilerden hangisi, İlk Türk devletlerinde toplumu oluşturan gruplar arasında yer almaz? A) I B) I C) III D) IV E) V 26. Türk-İslam devletlerinde halktan herhangi bir kişi, kabiliyeti ölçüsünde devletin önemli makamlarına kadar yükselebilirdi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenemez? A) Devlet otoritesinin korunmasını B) Askeri etkinliğin artırılmasını C) İdari işleyişin bozulmasını D) Toplumsal düzenin sağlanmasını E) Halkın devlete olan bağlılığını 23. İlk Türk topluluklarıyla ilgili, I. Sınıf çatışmalarından bahsedilemez. II. Din adamları toplum içerisinde herhangi bir ayrıcalığa sahip değildir. III. Toprağa bağlı kölelik olgusu yaygındır. yargılarından hangisi yanlıştır? 24. İlk Türk devletlerinde hükümdarlar, kurultayın da onayını almak şartıyla töreye yeni hükümler getirebilirdi. Bu durum aşağıdakilerden hangisine delil olarak gösterilebilir? A) Töre hükümlerinin yazılı hale getirildiğine B) Töre kurallarının zamanla değişebilir bir nitelik taşıdığına C) Toplumsal düzenin korunamadığına D) Kurultayın hükümdardan daha fazla yetkisinin olduğuna E) Töre kurallarının hükümdar için bağlayıcı olmadığına 27. Gazneliler döneminden itibaren Türk devletlerinde Farsçanın daha yaygın şekilde kullanılmaya başlandığı görülür. Bu süreç Selçuklular döneminde de sürmüştür. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilebilir? A) İran kültürünün etkisinde kalınması B) Araplarla ticari ilişkilerin artması C) Ticaret yollarının denetim altına alınmaya çalışılması D) İslam inancının Türkler arasında yayılışının hızlanması E) Türklerde mutlak yönetim anlayışının egemen olması Söz konusu dil, hangi kültürün taşıyıcısıdır. Bunu çözmen yeterli. 25. Türk-İslam devletleriyle ilgili, I. Halk tam bir hürriyete sahiptir. II. Toplum yapısı eşitlik temelinde oluşmuştur. III. Halkın göç etme ve istediği bir işte çalışabilme hakkı vardır. yargılarından hangileri doğrudur? 28. I. Esnaflar II. Zanaatkarlar III. Devlet yöneticileri IV. Gayrimüslim tüccarlar Selçuklularda faaliyet gösteren ahi teşkilatları yukarıdakilerden hangileri tarafından kurulmuştur? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 10

11 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test Türkiye Selçuklu Devleti nin egemenliği altında Türklerin dışında, I. Ermeni, II. Rum, III. Süryani unsurlardan hangilerinin yaşadığı söylenebilir? 32. Osmanlı Devleti nin egemenliği altındaki milletlerin başında, o cemaatin seçtiği ve bir beratla devlet tarafından da onaylanan bir dini lider bulunuyordu. Yüzyıllarca içerikleri hiç değişmeyen bu beratlarda liderin dini ve hukuki yetkileri belirtilmiştir. Bu bilgilere göre Osmanlı Devleti yle ilgili, I. Azınlık unsurların dini liderlerine hukuki alanda yetki tanınmıştır. II. İnanç ve din özgürlüğü devletin güvencesi altına alınmıştır. III. Anayasal yönetim oluşturulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 30. Osmanlı Devleti nde tarihi süreçte büyük ölçekli göç dalgaları yaşanmıştır. Bu gelişmede, I. toprak kayıpları yaşanması, II. tımar sisteminin bozulması, III. Yeniçeri Ocağı nın ıslahatları engellemesi durumlarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 33. Osmanlı Devleti nde her millet eğitim, din, devlet, toplumsal güvenlik gibi görevleri yerine getirmek için kendi kurumlarını oluşturup idare etmiş, bu çerçevede hastane, vakıf ve eğitim kurumlarına sahip olmuşlardır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Millet sistemi B) Mutlak yönetim anlayışı C) Teokratik yönetim anlayışı D) Yargı bağımsızlığı E) Toplumsal sınıf farklılıkları 31. Osmanlı Devleti ilk dönemlerinden itibaren çok uluslu bir toplum yapısına sahip olmuştur. Bu yapının uzun süre başarılı bir şekilde korunmasında, I. hoşgörülü yönetim anlayışının benimsenmesi, II. gayrimüslim unsurlardan cizye ve haraç vergilerinin alınması, III. inanç ve ibadet özgürlüğünün sağlanması uygulamalarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III D) I ve II E) I ve III 34. Osmanlı Devleti, Rumeli ye iskan edilen göçebe Türkmenlere verimli araziler tahsis ederek bir süreliğine vergi almamıştır. Bu uygulamayla aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği savunulabilir? A) Hayvancılığının geliştirilmesi B) Yeni ticaret yolları oluşturulması C) İskan edilen grupların yeni yurtlarına uyum sürecinin kolaylaştırılması D) Azınlıkların devlet yönetimine bağlılığının artırılması E) Anadolu da Türk nüfusun azaltılması 11

12 Test 01 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 35. Osmanlı Devleti nde iskan gerçekleştirilirken, Aralarında anlaşmazlık olan topluluklar tercih edilirdi. İskan edilen toplulukların geçerli bir neden olmaksızın eski yerlerine dönmeleri yasaktı. Buna göre Osmanlı yönetimlerinin aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Toplumsal düzeni koruma B) Dış ilişkileri kolaylaştırma C) Yargı bağımsızlığını koruma D) Halkı yönetime katma E) Loncaları denetim altında tutma 38. Atatürk ün halkçılık anlayışının, I. halkın içindeki çeşitli tabakalarının, yalnız iş alanları bakımından farklı görülmesi, II. bütün bireylerin eşit, her meslek sahibinin diğerleriyle aynı saygınlıkta kabul edilmesi, III. halkın mutluluğunun bir bütün olarak sağlanması esaslarından hangilerine dayalı olduğu söylenebilir? 36. Türkiye de 30 Kasım 1925 te çıkarılan bir kanun ile tekke ve zaviyeler kapatılmıştır. Bu düzenlemeyle aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği söylenebilir? A) Dinin toplumsal etkinliğinin sona erdirilmesi B) Toplumsal alanda çağdaşlaşma sürecinin hızlandırılması C) Medreselerin kaldırılması D) Azınlık okullarının denetim altına alınması E) Toplumsal inançtan kaynaklanan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılması 39. I. Buyruk II. Bitikçi III. Tarkan IV. Tangucı V. Patesi Yukarıdakilerden hangisi İlk Türk devletlerinde devlet kademelerinde bulunan görevlilerinden değildir? A) I B) II C) III D) IV E) V Haziran 1934 te çıkarılan kanun ile her Türk ailesine soyadı taşıma zorunluluğu getirildi. Aşağıdakilerden hangisinin bu düzenlemede etkili olduğu söylenebilir? A) Lakap ve unvanların resmi işlemlerde karışıklığa yol açması B) Laik devlet anlayışının yerleştirilmek istenmesi C) Kadınlara sosyal alanda eşitlik kazandırılması D) Toplumsal kaynaşmanın sağlanması E) Avrupalı devletlerle ekonomik ilişkilerin kolaylaştırılması 40. Mustafa Kemal, "Uygar ve uluslararası giyim, ulusumuz için layık bir giyimdir. Onu giyeceğiz." demiştir. Bu söz, I. fes ve kalpak giyilmesinin yasaklanması, II. Şapka Kanunu nun çıkarılması, III. dini kıyafetlerin ibadethaneler dışında giyilmesinin yasaklanması girişimlerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir? 12

13 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test İlk Türk devletlerinde hükümdarın ölümünün ardından tahta kimin geçeceğine dair belirgin bir kural bulunmuyordu. Bu uygulamanın, I. toplumsal sınıf farklılıklarının oluşması, II. taht kavgalarının yaşanması, III. halkın ülke yönetiminde etkin olması durumlardan hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 4. Türkler yönetim yetkisinin hükümdara Tanrı tarafından verildiğine inanmaktaydı. Kut adı verilen bu yetki kan yolu ile babadan oğula geçerdi. Bütün hanedan mensuplarının yönetme yetkisi vardı. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Taht kavgalarının engellenmesine B) Egemenlik anlayışının yazılı kanunlara dayalı hale gelmesine C) Taht için mücadeleler yaşanmasına D) İslamiyeti kabul sürecinin hızlanmasına E) Laik bir yönetim anlayışına sahip olunmasına Kuralın olmadığı bir yerde çekişme olması doğaldır. 2. İlk Türk devletlerinde kurultay üyeleri, hükümdar tarafından getirilen teklifleri reddedilebiliyordu. Bu bilgiye göre, I. Kurultay devlet otoritesini olumsuz etkilemiştir. II. Kurultay hükümdarın mutlak yetkilerini sınırlandırmıştır. III. Hükümdarlar yapacakları işlerde tek başına hareket edememiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 5. Büyük Selçuklu Devleti nde önemli devlet kadrolarına çoğunlukla Türk olmayan unsurlar getirilmiştir. Bu uygulamanın, I. eğitim sisteminin geliştirilmesi, II. merkezi otoritenin gücünün artırılması, III. güçlü Türkmen hanedanların ortaya çıkması gelişmelerinden hangilerini engellediği söylenebilir? D) I ve III E) II ve III D) I ve II E) II ve III 3. I. Tanhu II. Şanyü III. Hakan IV. İdikut V. Sultan İlk Türk devletlerinde hükümdarlar yukarıdaki unvanlardan hangilerini kullanmamışlardır? A) I B) II C) III D) IV E) V 6. Türk-İslam devletlerinden Tolunoğulları, Mısır daki egemenlikleri kısa süreli olmasına karşın bölgenin tarihinde kayda değer bir yer edinmiştir. Bu durumda, I. bayındırlık faaliyetlerine önem verilmesi, II. halkın ekonomik refahın büyük ölçüde artırılması, III. sosyal devlet anlayışının benimsenmesi özelliklerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir? 13

14 Test 02 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 7. Gaznelilerde hükümdar yönetimde tek karar verici durumundaydı. Bazı konularda devlet görevlilerine danışmasına karşın son karar yetkisi kendisine aitti. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Hoşgörülü bir yönetim sergilendiğine B) Merkezi otoritenin güçlendirilemediğine C) Köklü bir devlet geleneğinin var olduğuna D) Hükümdarın yetkilerinin sınırsız olmadığına E) Hükümdarın mutlak yetkilere sahip olduğuna 10. Yabancı devletler Osmanlı topraklarında XV. yüzyıldan itibaren elçilik açarken, Osmanlı Devleti nin ilk sürekli elçiliği ancak XVIII. yüzyılın sonlarında açılmıştır. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmasının engellenmek istenmesi B) Ekonomik rekabetten kaçınılmak istenmesi C) Avrupa da siyasi birlik kurulmasının önlenmeye çalışılması D) Devletler arası eşitlik ilkesinin önemsenmemesi E) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelere girişilmesi Sen benim ülkemde elçilik açabilirsin, ama ben senin ülkende elçilik açmaya gerek duymuyorum. 8. Büyük Selçuklu Devleti nde ülke yönetimini kolaylaştırmak üzere kurulmuş olan Divan-ı İşraf ın, I. idari, mali ve adli uygulamaları denetleme, II. devletin iç ve dış yazışmalarını yürütme, III. mali işlerle ilgilenme görevlerinden hangilerini üstlendiği söylenebilir? 11. Osmanlı Devleti nde XV. yüzyılda civarında olan Yeniçeri sayısı, XVII. yüzyılda e, XVIII. yüzyılda ise e kadar yükselmiştir. Bu gelişmede, I. eyalet askerlerinin sayısının azalması, II. askeri harcamaların azaltılmak istenmesi, III. Yeniçerilerin devlet yönetimine müdahale etmeleri durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 9. Büyük Selçuklu ordusu ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Guleman-ı Saray, Türkler dışındaki topluluklardan seçilerek yetiştirilir ve sultana bağlı olarak hareket ederdi. B) Hassa Ordusu, merkezde yerleştirilen ve her an savaşa hazır durumda bekletilen askerlerdi. C) Eyalet Askerleri, eyaletlerin başında bulunan meliklerin ve valilerin özel ordularıydı. D) Savaş dönemlerinde ve gerek duyulduğunda, bağlı devlet ve beyliklerden asker talebinde bu-lunulabiliyordu. E) İkta Askerleri. gayrimüslim ailerlerden toplanarak yetiştirilen askerlerdi I. Vezir II. Nişancı III. Defterdar IV. Kazasker V. Şeyhülislam Yukarıda verilenlerden hangisi, Osmanlı Devleti nde XV. yüzyıl itibariyle Divan-ı Hümayun un asli üyeleri arasında yer almamıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

15 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test Osmanlı Devleti nde çağdaş anlamda anayasacılık faaliyeti aşağıdakilerden hangisiyle başlamıştır? A) Sened-i İttifak B) Kanun-ı Esasi C) Islahat Fermanı D) Meşrutiyetin ilanı E) Tanzimat Fermanı 17. I. Yeniçeriler II. Cebeciler III. Topçular IV. Akıncılar V. Humbaracılar Yukarıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde kapıkulu askerleri arasında yer almamıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 14. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti nde padişahın otoritesini güçlendirmek ve ıslahat çabalarını kolaylaştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir? A) Yeniçeri Ocağı nın kaldırılması B) Siyasal partilerin kurulmasına izin verilmesi C) Ekber ve Erşed sisteminin başlatılması D) Nüfus sayımının gerçekleştirilmesi E) Nizam-ı Cedit Ordusu nun kaldırılması 18. Halifelik makamının TBMM de alınan kararla 1924 yılında kaldırılması aşağıdakilerden hangisine yol açmamıştır? A) Laik yönetim anlayışının güçlenmesi B) Osmanlı Devleti nin hukuken sona ermesi C) Çağdaşlaşma düşüncesinin güçlenmesi D) Osmanlı hanedanının yurtdışına çıkarılması E) Ulusal egemenlik düşüncesinin güç kazanması 15. Osmanlı Devleti nde görülen, I. Tanzimat Fermanı nın yayınlanması, II. Mebusan Meclisi nin açılması, III. Sened-i İttifak ın imzalanması gelişmelerinden hangileri, ülkede parlamenter rejime geçildiğini göstermektedir? D) II ve III E) I, II ve III 19. Milli Mücadele Dönemi nde ortaya koyulan, I. Milli iradeyi egemen kılmak esastır. II. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. III. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. ilkelerinden hangileri, halk egemenliğine dayanan yeni bir devletin kurulacağına işaret olarak gösterilebilir? D) I ve III E) II ve III 16. Osmanlı Devleti nde XVII. yüzyıldan itibaren Divan-ı Hümayun un önemi azalmış, divan toplantıları aksamaya başlamıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Ekber ve erşed sisteminin uygulanması B) Egemenlik anlayışının değişmesi C) Yönetimde sadrazamların daha fazla öne çıkmaları D) Meşruti bir yönetim anlayışının oluşması E) Merkezi otoritenin güçlenmesi Nisan 1920 de açılan TBMM de bakanlar Meclis Hükümeti Sistemi uyarınca meclis içinden tek tek belirleniyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Çok partili hayata geçilmesi B) Askeri yapının güçlendirilmesi C) Yargı bağımsızlığının sağlanması D) Ulusal egemenliğin güçlendirilmesi E) Hükümetin kurulmasında sorunlar yaşanması 15

16 Test 02 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 21. TBMM, 29 Ekim 1923 te cumhuriyeti ilan etmiş ve devletin adı Türkiye Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Cumhuriyetin ilanında aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı söylenebilir? A) Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi B) Vergi gelirlerinin artırılmak istenmesi C) Diplomatik ilişkilerin geliştirilmek istenmesi D) Rejim tartışmalarına son verilmek istenmesi E) Ekonomik kalkınmanın sağlanmak istenmesi 25. İlk Türk devletlerinde görülen toplumsal yapı ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) Evlenme baba ocağından ayrılarak ayrı bir ev meydana getirilmesi şeklinde gerçekleşirdi. B) Genelde tek kadınla evlilik görülmüştür. C) Kadın toplum içerisinde özgürdü. D) Kadın sosyal hayatta aktif bir şekilde rol almıştır. E) Kadınların da hükümdar olmasına olanak sağlanmıştır. 22. Türklerin İslamiyet öncesi dönemde daha çok hayvancılıkla uğraşmaları, I. geniş otlaklara ihtiyaç duyulması, II. yazın yaylalarda, kışın ise nehir boylarında ve ovalarda yaşanması, III. kut anlayışının oluşması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? 26. Türkler arasında İslam öncesi dönemde toprağa bağlı bir soylu sınıfı oluşmamıştır. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Hanedanın kut sahibi olarak görülmesi B) Geniş topraklar üzerinde egemen olunması C) Göçebe hayat tarzına sahip olunması D) Ticaret yolllarının denetim altında tutulması E) Türk siyasi birliğinin sağlanmaya çalışılması 23. Türk tarihinde, yerleşik hayata geçerek şehirler kuran ve kalıcı mimari eserler ortaya koyan ilk Türk topluluğu aşağıdakilerden hangisidir? A) Uygurlar B) Hunlar C) Kök Türkler D) Hazarlar E) Türgişler 27. Türk-İslam devletlerinde hükümdarlar, devletin ileri gelenleri ve zengin halk tarafından birçok vakıf kurulmuştur. Bu durum, I. sosyal hayatın canlı tutulması, II. ekonomik hayatın geliştirilmesi, III. halkın sosyal gereksinimlerinin karşılanması çabalarından hangilerini olumlu etkilemiştir? 24. Türklerde yerleşik hayatın zamanla yaygınlaşması, I. tarım ve ticaretin gelişmesi, II. töre kurallarının etkinliğinin sona ermesi, III. mutlak yönetim anlayışının terk edilmesi gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? 28. I. Kervansaray II. Cami III. Şifahane IV. İmarethane Yukarıdakilerden hangileri, Selçuklularda vakıflar tarafından inşa ettirilen eserler arasında gösterilebilir? A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV 16

17 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı Test Türkiye Selçuklu şifahanelerinde zengin-fakir, Müslüman-gayrimüslim herkesin tedavisi yapılırdı. Bu durum Türkiye Selçuklularında aşağıdakilerden hangisinin varlığına kanıt oluşturmaktadır? A) Sosyal devlet B) Demoratik yönetim C) Kut anlayışı D) Göçebe hayat E) Teokratik yönetim Halkın ihtiyaçlarının karşılanmasından söz ediliyor. 32. Osmanlılar, İstanbul u aldıktan sonra günlük hayatlarını, ibadetlerini sürdürmekte şehir halkını serbest bırakmış, boş bulunan patriklik makamı için eski usullere uygun şekilde seçim yapılmasını sağlamışlardır. Osmanlı yönetiminin bu tutumunun, I. Ortodoksların devlete bağlığını sağlama, II. şehirde toplumsal düzenin korunmasını kolaylaştırma, III. halkın yönetime katılmasını sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? 30. Osmanlın Devleti'nde özel kişiler yanında, padişah ve diğer devlet büyükleri tarafından vakıflar kurulmuş, bu vakıflara vergi muafiyeti sağlanmıştır. Bu uygulamada, I. toplumsal dayanışma olgusunun güçlendirilmesi, II. halkın ihtiyaçlarının karşılanması, III. askerî harcamaların azaltılması düşüncelerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir? 33. Aşağıdakilerden hangisi, XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti nde yaşanan gelişmeler arasında gösterilemez? A) Medreseler batı tarzı okulları geri planda bırakmıştır. B) Nüfus artışı, ekonomik yetersizlik nedenleriyle dinlere dayalı mahalle sistemi bozulmuştur. C) Dini ve etnik grupların hayat tarzları birbirine karışmaya başlamıştır. D) Yerleşik toplumsal alışkanlıklar değişmeye başlamıştır. E) Avrupa tarzı mobilyalar yaygınlaşmaya başlamıştır. 31. Osmanlı Devleti nde toplumu yöneten gruplar ve bunların özellikleriyle ilgili, I. Seyfiye - Osmanlı toplumunda yönetimle ve askerlikle uğraşan sınıftır. II. İlmiye - Adalet, ilim ve eğitimle uğraşan sınıftır. III. Kalemiye - Devlet idarelerinde çalışan memur sınıftır. eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? 34. Osmanlı Devleti nde dini farklılıklara bakmadan tüm halkı hukuk önünde eşit bir statüye kavuşturma çalışmaları aşağıdakilerden hangisi ile birlikte başlamıştır? A) Tanzimat Fermanı nın ilanı B) Islahat Fermanı nın ilanı C) Meşrutiyetin ilanı D) Sened-i İttifak ın imzalanması E) Parlamenter yönetime geçilmesi 17

18 Test 02 Türklerde Devlet Teşkilatı - Türklerde Toplum Yapısı 35. Osmanlı Devleti nde meşrutiyet yönetimine geçilmesi, I. halkın devlet yönetiminde söz sahibi olması, II. bireylerde vatandaşlık olgusunun öne çıkmaya başlaması, III. halkın konumunun değişmeye ve yükselmeye başlaması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? 38. Aşağıdakilerden hangisi, Yeni Türk Devleti nde sosyal hayatın çağdaşlaştırılması düşüncesi ile ilişkili değildir? A) Kılık kıyafet düzenlemesinin yapılması B) Türbe ziyaretlerinin yasaklanması C) Türk Medeni Kanunu nun kabul edilmesi D) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi E) Soyadı Kanunu nun kabul edilmesi Meşrutiyet yönetimi, monarşik yönetim anlayışını ortadan kaldıran bir gelişmedir. 36. Kanun-ı Esasi de, "Devletin dini İslam olmakla beraber, düzeni bozmamak şartıyla, Osmanlı Devleti nde diğer dinlerin ve milletlere verilmiş olan mezhep imtiyazlarının serbestçe kullanılması devletin himayesindedir." ifadesi yer almıştır. Bu ifadeye göre, I. Kimsenin din ve mezhebine karışılmayacağı vurgulanmıştır. II. Yönetimde teokratik anlayış ağır basmıştır. III. Laik yönetim anlayışı egemen kılınmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 39. Cumhuriyetin ilk yıllarında ağa, paşa, hanım, bey, şeyh gibi unvan ve lakapların kullanımı yasaklanmıştır. Bu düzenlemenin, I. toplumsal birlik ve bütünlüğün güçlendirilmesi, II. toplumsal ayrıcalıkların sonlandırılması, III. toplumda eşitlik olgusunun ön plana çıkarılması hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? 37. Osmanlı Devleti nde halkın siyasi tercihlerini partiler aracılığıyla ifade edebilmeleri aşağıdakilerden hangisinin ardından gerçekleşmiştir? A) I. Meşrutiyet B) Tanzimat Fermanı C) II. Meşrutiyet D) Islahat Fermanı E) Sened-i İttifak 40. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen, I. Şapka Kanunu nun çıkarılması, II. uluslararası saat ve ölçülerin kabul edilmesi, III. Türk Dil Kurumu nun açılması inkılapların hangileri toplumsal alanla ilişkilendirilebilir? 18

19 2. ÜNİTE TÜRKLERDE EKONOMİ TÜRKLERDE HUKUK 19

20 KADEMİ TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİK HAYAT Türk-İslam devletlerinin kurulduğu Maveraünnehir, Horasan, Fergana, Tarım ve Çungarya bölgeleri, X. ve XIV. yüzyıllar arasında sosyal ve ekonomik yönden oldukça gelişmiş bölgelerdi. İlk Türk-İslam devletleri gelişmiş bir ekonomik düzene sahiplerdi. Bu devletler, güçlü orduları sayesinde hem yurt içinde düzeni ve istikrarı, hem de önemli ticaret yollarının güvenliklerini sağlamışlardır. Böylece Yakın Doğu, Orta Asya, Doğu Avrupa ve Hindistan-Akdeniz limanları arasındaki ticaret, siyasi istikrar ve huzurlu bir ortamda gelişme fırsatı bulmuştur. Orta Asya da kurulan Türk devletlerinde olduğu gibi, ilk Türk-İslam devletlerinde de ekonominin dayanağı tarım, hayvancılık ve ticaret idi. Bunun yanında madencilik ve el sanatları da gelişmişti. 20

21 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk Test Altay bölgesinde Hunlar tarafından açılmış İlk Çağ a ait sulama kanalları bulunmuştur. 696 tarihli bir Çin - Kök Türk antlaşmasında Çin in Kök Türklere bir miktar tohumluk darı vereceği yazılıdır. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir? A) Türklerin temel ekonomik uğraşının hayvancılık olduğuna B) Türklerin tarımla ilgilendiklerine C) Ticaret yolları üzerinde denetim sağlandığına D) Çin topraklarının egemenlik altına alındığına E) Türk topluluklarının ekonomik açıdan ileri bir düzeye ulaşamadığına 2. Hunlar, Kök Türkler ve Uygurların, I. Çin, II. Bizans, III. Moğol devletlerinden hangileriyle ekonomik ilişki kurduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 3. I. İpek Yolu II. Kürk Yolu III. Baharat Yolu Türk toplulukları İslam öncesi dönemde yukarıdakilerden hangilerini yoğun olarak kullanmışlardır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 5. Türk - İslam devletlerinde halkın küçük ölçekli toprak parçalarına sahip olmasına izin verilirdi. Bunun dışında tarım arazileri, ormanlar ve yaylalar devlete aitti. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Toprak mülkiyetinin temelde devletin elinde olduğuna B) Devletin ekonomik faaliyetleri kısıtladığına C) Vergi gelirlerinin artırılamadığına D) Toprağa bağlı köleliğin engellendiğine E) Toplumsal düzenin sağlanamadığına 6. Türkiye Selçuklu Devleti nde, I. ikta, II. müik, III. vakıf topraklarının hangilerinden devletçe vergi alınmamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 7. Türkiye Selçuklu sultanlarının, I. Avrupalı devletlerle ticaret antlaşmaları yapılması, II. altın, gümüş ve mücevher ithalinin kolaylaştırılması, III. kıymetli madenlerin ülkeye girişinin teşvik edilmesi girişimlerinden hangileri, Anadolu da ekonomik canlılığı artırma düşüncesinin ürünüdür? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 4. I. Hazarlar II. Kırgızlar III. Kök Türkler IV. Uygurlar V. Hunlar Türklerin ilk defa kendi paralarını basmaları yukarıdakilerden hangisi tarafından gerçekleştirilmiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V 8. Öşür ve haraç uzun bir dönem Osmanlı hazinesinin en önemli gelir kaynakları arasında yer almıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) Osmanlıların temelde tarım toplumu olduğunu B) Hayvancılığın devlet tarafından desteklenmediğini C) Ticaret yolları üzerinde denetim sağlandığını D) Toplumda göçebe hayatın egemen olduğunu E) Farklı ekonomik dallarla uğraşılmadığını 21

22 Test 03 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk 9. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti nde dirlik topraklarla ilgili doğru bir bilgi değildir? A) Mülkiyeti devlete ait topraklardır. B) Devlet memurlarına hizmetleri karşılığında vergi gelirleri tahsis edilen topraklardır. C) Ekip biçme hakkı vergi ödemeleri karşılığında köylüye verilmiştir. D) Vergi gelirlerinin bir kısmı ile asker beslenmiştir. E) Gelirlerinin bir kısmı kale masrafları için ayrılmıştır. 13. I. Resm-i Çift II. Cizye III. Resm-i Ağnam IV. Çiftbozan V. Avarız Yukarıdakilerden hangisi örfi vergiler arasında yer almaz? A) I B) II C) III D) IV E) V 10. Osmanlı Devleti nde XVII. yüzyıldan itibaren tımar sisteminde yaşanan bozulmalar aşağıdakilerden hangisine yol açmamıştır? A) Köyden kente göç olgusunun öne çıkmasına B) Yeni ticaret yollarının oluşmasına C) Tarım üretiminde düşüş yaşanmasına D) Eyalet askerlerinin sayısında azalmalar meydana gelmesine E) Köylünün topraklarını terk etmeye başlamasına 14. Osmanlı Devleti nde 1860 lı yıllarda kurulan Islah-ı Sanayi Komisyonu, I. sanayi kuruluşlarını canlandırma, II. yerli esnafı şirketleşmeye özendirme, III. çok ortaklı sanayi şirketlerinin kurulmasını sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olarak faaliyet göstermiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 11. Osmanlı Devleti nin ekonomik sorunlarının XIX. yüzyılda büyümesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? A) Avrupalı devletlere ekonomik ayrıcalıklar tanınması B) Dış borç alınmaya başlanması C) Dirlik sisteminin yaygınlaştırılması D) İthalata uygulanan gümrük vergisi oranlarının düşürülmesi E) Askeri harcamaların azaltılamaması 15. Osmanlı Devleti nde 1840 yılında Posta Nezareti kurulmuş ve 1871 de Telgraf Müdürlüğü ile birleşerek Posta ve Telgraf Nezareti adını almıştır. Bu düzenlemelerin, I. idari, II. ekonomik, III. askeri alanların hangilerinde kolaylık sağladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 12. Aşağıdakilerden hangisi Türk karasularında ve limanlarında ticaret yapma hakkının millileştirilmesi düşüncesinin bir ürünüdür? A) Kabotaj Kanunu nun kabul edilmesi B) Teşvik-i Sanayi kanunu nun kabul edilmesi C) Şeriyye ve Evkaf Vekaleti nin kaldırılması D) I. Beş Yıllık Kalkınma Planı nın hazırlanması E) Osmanlı borçlarının üstlenilmesi 16. Cumhuriyet Dönemi nde gerçekleştirilen aşağıdaki düzenlemelerden hangisi, yerli sanayiyi güçlendirme düşüncesi ile ilgili değildir? A) Bankaların kurulması B) Aşar vergisinin kaldırılması C) Yerli girişimciye ucuz kredi sağlanması D) I. Beş Yıllık Kalkınma Planı nın yapılması E) Teşvik-i Sanayi Kanunu nun kabul edilmesi 22

23 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk Test Osmanlı Devleti nde toprakların bir kısmını oluşturan mülk toprakların sahiplerinin, I. topraklarını miras bırakılabilme, II. toprakların kullanım hakkını vakıflara devredebilme, III. topraklarını satma ya da kiraya verebilme haklarından hangilerine sahip olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 20. Türkiye de cumhuriyetin ilk yıllarında, Etibank kurulmuştur. Maden Tetkik Arama Enstitüsü açılmıştır. Bu kurumların temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Avrupalı devletlere hammadde sağlamak B) Ulusal yeraltı kaynaklarını değerlendirmek C) Yabancı sermayeyi ülkeye çekmek D) Avrupalı devletlerle ekonomik ilişkileri kolaylaştırmak E) Dünyanın önemli enerji bölgeleri üzerinde söz sahibi olmak Mülk toprak bireylere ait topraktır. 18. Cumhuriyetin ilk yıllarında bazı temel üretim alanlarında büyük yatırımların devlet tarafından yapıldığı görülür. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Özel sektörün yetersiz kalması B) Yabancıların ticari etkinliğinin sürmesi C) Avrupa ile ekonomik ilişkilerin yoğunlaştırılmak istenmesi D) Avrupalı devletlerden destek alınmaya çalışılması E) Özel sektörün devlet tarafından desteklenmemesi 21. Atatürk Türkiyesi nde tarım, ticaret, endüstri ve bayındırlık alanlarıyla ilgili düzenlemeler bir bütün olarak ele alınmıştır. Bu şekilde bir politika izlenmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Siyasi istikrarın güçlendirilmek istenmesi B) Bu alanların birbiriyle doğrudan bağlantılı olması C) Halkın yönetime bağlılığının güçlendirilmeye çalışılması D) Avrupalı devletlerden destek elde edilmek istenmesi E) Yerli sanayicinin yeterince güçlü olmaması 19. Yeni Türk Devleti nin ilk yıllarında devlet tarafından bankalar kurulmuştur. Bu girişim, I. özel sektörün güçlenmesini sağlama, II. yerli yatırımcıya ucuz kredi imkanı sağlama, III. yabancı işletmeleri devletleştirme amaçlarından hangilerine yöneliktir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 22. Türkiye de cumhuriyetin ilk yıllarında ekonomik alanda sorunlar yaşanmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmamaktadır? A) Nitelikli iş gücünden yoksun olunması B) Yabancıların ekonomik alanda etkin olması C) Nüfusun büyük bölümünün tarımla uğraşması D) Ticari hayatın azınlıkların denetiminde olması E) Osmanlı Devleti nden kalan borçların Türkiye tarafından üstlenilmesi 23

24 Test 03 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk 23. İlk Türk devletlerinde sözlü hukuk kuralları öne çıkmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Türklerin yazıyı geç kullanmaları B) Türk topluluklarının en önemli geçim kaynağının hayvancılık olması C) Türklerde ordu teşkilatına önem verilmesi D) Türk devletlerinde mutlak yönetim anlayışının var olması E) Halkın hükümdara olan bağlılığının güçlü olmaması 26. I. Kadı ül Kudat II. Kadı III. Emir ül Ümera IV. Pervaneci V. Vezir Selçuklularda adalet sisteminin başında yer alan görevli yukarıdakilerden hangisidir? A) I B) II C) III D) IV E) V 27. Büyük Selçuklu Devleti nde davaların uzamaması için hızlı çalışan bir mahkeme sistemi kurulmuştu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? 24. İlk Türk devletlerinde isyan ve devlete ihanet suçunu işleyenler en ağır cezalara çarptırılmıştır. Bu uygulamayla aşağıdakilerden hangisi amaçlanmıştır? A) Toplumsal düzenin korunması B) Çinlilerin baskısının azaltılması C) Hükümdarın yetkilerinin kısıtlanması D) Yerleşik hayat anlayışının güçlendirilmesi E) Türk kültürünün çevre toplumlara yayılması A) Sınır güvenliğinin artırılması B) Fetih girişimlerinin hızlanması C) Halkın devlete güveninin sağlanması D) Ticaret yolları üzerinde denetim sağlanması E) İslam inancının yaygınlaştırılması Geç kalan adalet, adalet değildir. 25. Kök Türklerde ceza vermek ve cazaları infaz etmek hakkı devlete aitti. Bu uygulama, 28. Türkiye Selçuklularında Emir-i Dad, divan üyelerini ve veziri adalet önüne çıkarabilme, gerektiğinde onları tutuklama yetkisine sahipti. Bu bilgi Türkiye Selçuklularıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine delil oluşturmaktadır? I. devlet otoritesinin korunması, II. toplumsal düzenin korunması, III. toprak bütünlüğünün korunması olgularından hangilerine önem verildiğini göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 24 A) Yargı bağımsızlığının yeterince sağlanamadığına B) Siyasi görevlilerin yargının denetim alanı içinde yer aldığına C) Yargı alanında dini kuralların etkin olduğuna D) Hükümdarların yetkilerinin sınırlandırılmadığına E) Toplumsal düzenin sağlanmasında sorunlar yaşandığına

25 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk Test Osmanlı padişahları şer i kurallarla aykırı olmamak şartıyla hükümdara verilen kanun yapma yetkisine dayanarak kanunnameler hazırlamıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Hukuk sisteminde dini inanç belirleyici olmuştur. B) Eski Türk gelenekleri hukuk sisteminde dini kuralların önüne geçmiştir. C) Padişahların karar verme yetkileri Divan tarafından sınırlandırılmıştır. D) Kanunnameler sosyal düzenin sağlanmasında yetersiz kalmıştır. E) Hukuk sisteminde zaman içinde sorunlarla karşılaşılmıştır. 32. I. İlmiye II. Seyfiye III. Kalemiye Osmanlı adalet teşkilatı yukarıdaki zümrelerden hangisi tarafından yönetilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III Kadı, kazasker gibi görevliler adalet sisteminde yönetici konumunda olmuşlardır. 33. Osmanlılarda halk arasındaki anlaşmazlıkları çözme yetkisine sahip olan kadı, aynı zamanda kaymakam ve belediye başkanı vazifelerini de görürdü. 30. Osmanlı Devleti nde, Müslümanların hukuki sorunları şer i kurallar çerçevesinde çözümlenmeye çalışılırken, Hıristiyan ve Museviler de kendi inançlarına dayalı kurallara tabi olmuşlardır. Bu durum Osmanlı Devleti nde aşağıdakilerden hangisini engellemiştir? A) Hukuk birliğinin sağlanmasını B) Toplumsal düzenin sağlanmasını C) Yargı bağımsızlığının sağlanmasını D) Merkezi otoritenin güçlendirilmesini E) Avrupa da yaşanan gelişmelerden etkilenilmesini Buna göre kadıların, I. idari, II. hukuki, III. askeri alanların hangilerinde görevler üstlendiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 34. Osmanlı Devleti nde kararları kazaskerlik makamı tarafından bozulan kadının sicili bozulur, bu kadıların terfisi yapılmazdı. Rüşvet söz konusu ise kadı meslekten çıkarılırdı. 31. Osmanlı Devleti nin 1856 yılında Islahat Fermanı nı yayınlamasının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Egemenlik anlayışını değiştirme B) Ekonomik alandaki kötü gidişatı durdurmak C) Halkın yönetimine katılımını sağlamak D) Mutlak yönetim anlayışını güçlendirmek E) Azınlıklara haklar vererek Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak Buna göre, I. Kadılar denetim altında tutulmuştur. II. Kadı kararları halk tarafından temyiz edilebilmiştir. III. Kadı kararları siyasi irade tarafından yönlendirilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 25

26 Test 03 Türklerde Ekonomi - Türklerde Hukuk 35. Osmanlı Devleti nde padişahlara tanınan örfi ceza verme yetkisi Tanzimat Dönemi nde kaldırılmış, cezaların kanuna uygun olarak mahkemelerce verilmesi kararlaştırılmıştır. Bu bilgi, I. Hukuk alanında çağdaşlaşma süreci yaşanmıştır. II. Hukuk alanında geleneksel yapı değiştirilmeye çalışılmıştır. III. Dinin hukuk alanındaki etkinliği sona erdirilmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 38. Osmanlı Devleti nde XIX. yüzyılda şer i, cemaat, ticaret ve konsolosluk mahkemelerine ek olarak Nizamiye Mahkemeleri kurulmuştur. Bu durum Osmanlı Devleti yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Hukuk alanında çok başlı bir yapı olduğunun B) Dinin hukuk alanındaki etkisinin arttığının C) Azınlıkların devlete bağlılığının güçlendiğinin D) Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmasının engellendiğinin E) Toplumsal birlik ve beraberliğin güçlendirildiğinin Ne kadar çok ve farklı mahkeme varmış değil mi? 36. Osmanlı Devleti nde II. Mahmut Dönemi nde yayınlanmaya başlanan Takvim-i Vekayi adlı resmi gazetenin, I. ekonomik sorunların giderilmesi, II. yeni kanunların halka duyurulması, III. okuma yazma oranının artırılması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 39. Türk Medeni Kanunu hazırlanırken İsviçre Medeni Kanunu nun seçilmesinde, I. Avrupa da son hazırlanan medeni kanunlardan birisi olması, II. laik ve çağdaş bir nitelik taşıması, III. sorunlara pratik çözümler önermesi niteliklerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III 37. Osmanlı Devleti nde Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlanan ve 1876 yılında yürürlüğe giren Mecelle, I. medeni hukuk alanında düzenlemeler içerme, II. laik bir nitelik taşıma, III. yönetim anlayışını değiştirme özelliklerinden hangilerine sahip olmamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yanız III D) I ve II E) II ve III 40. Aşağıdaki düzenlemelerden hangisi, Türkiye de hukuk alanında laik düşünceyi egemen kılma düşüncesinin ürünüdür? A) Kabotaj Kanunu nun hazırlanması B) Kapitülasyonların kaldırılması C) Soyadı Kanunu nun çıkarılması D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması E) Türk Medeni Kanunu nun kabul edilmesi 26

27 3. ÜNİTE TÜRKLERDE EĞİTİM TÜRKLERDE SANAT 27

28 KADEMİ İSLAM ÖNCESİ TÜRKLERDE MADEN İŞLEME SANATI Demircilik ve maden işçiliği Türklerin milli sanatları idi. Altın, demir, gümüş gibi birçok madenden yararlanarak süs eşyaları, eyer ve koşum takımları, çeşitli savaş aletleri, vazo, sürahi gibi birçok mutfak malzemesi gibi araç-gereçler yapmışlardır. Yapılan eşyaların çoğu pars, kaplan, kurt, at, koyun, geyik, keçi gibi hayvan figürleriyle süslü idi. Kılıç, kalkan, kargı, mızrak gibi savaş aletleri yapan Türkler, kılıçlarının kabzalarını hayvan figürlü altın levhalarla kaplarlar ve kıymetli taşlarla süslerlerdi. Türk sanatındaki bu tür süslemeye hayvan üslubu adı verilmiştir. Hayvan figürlerinin bu kadar çok kullanılıyor olmasında, göçebe yaşantının yanı sıra, tabiat kuvvetlerine olan inancın da büyük etkisi vardır. Çin den Balkanlara kadar uzanan büyük coğrafyada bulunan kurganlarda, maden işleme sanatına ait sayısız esere rastlanmıştır. Bu kurganlardan en önemlisi, Kazakistan ın Almatı şehrine 50 km. uzaklıkta bulunan Esik Kurganı dır. 28

29 Türklerde Eğitim - Türklerde Sanat Test Aşağıdakilerden hangisi, İslam Öncesi Türk topluluklarının eğitim anlayışlarının temel özellikleri arasında gösterilemez? A) Türk yaşam biçiminin etkisiyle şekillenmiştir. B) Töre kuralları önemli bir rol oynamıştır. C) Meslekî eğitim önemli görülmüştür. D) Örgün eğitim kurumlarının bulunduğuna dair kesin bir bilgi yoktur. E) Yerleşik yaşamı yaygınlaştırmayı amaçlamıştır. 5. Kök Türklerde sözlü bilgiler yazının kullanılmaya başlanması ile artmıştır. Avrupa uluslarının alfabe kullanmadığı bir dönemde, Kök Türkler yazı ile taş anıtlar üzerine metinler oluşturmuş ve belgeler bırakmıştır. Buna göre Kök Türklerle ilgili olarak, I. Yazıyı pek çok toplumdan daha önce kullanmışlardır. II. Bilgi birikimi yazının kullanılmasıyla genişlemiştir. III. Çin kültürü üzerinde egemenlik sağlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 2. Geleneklerin belirleyici olduğu Türk eğitim anlayışında çocuklar ve gençlerin bağımsız yaşamaya düşkün, güçlü, savaşçı insanlar olarak yetiştirilmesi hedeflenmiştir. Buna göre. Türklerin eğitim uygulamalarında, I. bozkır göçebe yaşamı, II. töre kuralları, III. Çin kültürü unsurlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? Yazı bir şeylerin kayıt altına alınması anlamına gelmektedir. 6. Kök Türk Yazıtlarında vurgulanan konulardan bazıları şunlardır: Bağımsızlığın değerinin bilinmesi, Geleceği düşünerek savurganlıktan kaçınılması, Göç edilerek güç kaybına uğranmaması, Buna göre Kök Türk Yazıtlarının, 3. Göçebe bir yaşam süren Hun Türklerinde eğitimin, I. toplumu iç ve dış düşmanlara karşı koruma, II. toplumun töresi ve düzenine saygılı bir nesil yetiştirme, III. ekonomik ürünlerin daha iyi şekilde değerlendirilmesini sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olarak verildiği savunulabilir? 4. İlk Osmanlı medresesi aşağıdakilerden hangisi zamanında kurulmuştur? A) Orhan Gazi B) Osman Gazi C) I. Murat D) Yıldırım Bayezid E) Çelebi Mehmet I. devletin kalıcı olması, II. toprakların genişletilmesi, III. toplumun mutlu olması konularından hangilerini öne çıkardığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 7. Uygurlar, ortaya koydukları yazılı eserlerini kolay bir biçimde çoğaltabilmişlerdir. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı söylenebilir? A) Zamanla savaşçı özelliklerini yitirmeleri B) Tapınaklar ve saraylar inşa etmeleri C) Çinlilerden öğrendikleri baskı tekniğini kullanmaları D) Türk kültürüne bağlılıklarını korumaları E) Hayvancılık yanında tarımla da uğraşmaları 29