ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT. Prof. Dr. Yıldız ÖZSOY

Transkript

1 ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT Prof. Dr. Yıldız ÖZSOY

2 ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT 1) Ulusal Mevzuat (Patent, Marka, Tasarım... mevzuatının kısa tanımı) 2) Uluslararası Anlaşmalar (Türkiye nin Taraf Olduğu uluslararası Anlaşmalar) kısa tanımı Genel Nitelikli Anlaşmalar (WIPO Sözleşmesi, WTO TRIPS Anlaşması, Paris Sözleşmesi) Uygulama Birliğine Yönelik Anlaşmalar (Nis Anlaşması, Viyana Anlaşması, Lokarno Anlaşması, Budapeşte Anlaşması, TLT) Uluslararası Tescile ilişkin Anlaşmalar (Patent İşbirliği Antlaşması PCT, Avrupa Patent Sözleşmesi EPC, Madrid Protokolü ve Anlaşması, Lahey Anlaşması, Topluluk Markası (CTM) Topluluk Tasarımı (CD) 3) Fikri Haklara İlişkin Anlaşmalar (Bern Sözleşmesi, Roma Sözleşmesi)

3 SINAİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASINDA ULUSAL MEVZUAT ULUSAL MEVZUAT ın yürürlükteki metinlerine internet adresinden ulaşılabilir

4 ULUSLARARASI ANLAŞMALARIN GRUPLANDIRILMASI Koruma Türüne Göre Uygulama Biçimine Göre 1. GENEL NİTELİKLİ ANLAŞMALAR 2. PATENT İLE İLGİLİ ANLAŞMALAR 3. MARKA İLE İLGİLİ ANLAŞMALAR 4. TASARIM İLE İLGİLİ ANLAŞMALAR 1. GENEL NİTELİKLİ ANLAŞMALAR 2. ULUSLARARASI TESCİLE İLİŞKİN ANLAŞMALAR 3. UYGULAMA BİRLİĞİNE İLİŞKİN ANLAŞMALAR

5 NİS Anl. VİYANA Anl. MADRID Prot. TLT (Marka Hukuku Antlaşması) PCT STRAZBURG Anl. BUDAPEŞTE Anl. Avrupa Patent Sözl. LOCARNO Anl. Lahey Anl.

6 Genel Nitelikli Anlaşmalar WIPO Sözleşmesi, Paris Sözleşmesi, WTO TRIPS Anlaşması

7 WIPO World Intellectual Property Organization Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı Birleşmiş Milletlerin 16 Uzman Kuruluşundan Biri ÜYE SAYISI : 184

8 PARİS SÖZLEŞMESİ ÜYE SAYISI : 172

9 Sınai Mülkiyetin Uluslararası Korunması Hakkında 1883 Tarihli PARİS SÖZLEŞMESİNİN TEMEL İLKELERİ 1. Korumanın Asgari Koşulları 2. Milli Muamele (Sınırsal Etki) 3. Eşitlik (Ayrımcılık Yapmama) 4. Rüçhan Hakkı 1995 YILINDA YÜRÜRLÜĞE GİREN TRIPS ANLAŞMASI İLE AYNI İLKELER KORUNMUŞ, ASGARİ KOŞULLAR DAHA DA GELİŞTİRİLMİŞ VE YAPTIRIMLAR EKLENMİŞTİR.

10

11

12 DÜNYA PATENTİ, DÜNYA MARKASI, DÜNYA TASARIMI, BİR PATENTİN TÜM DÜNYADA GEÇERLİLİĞİ deyimleri AVRUPA PATENTİ (36+3 ÜLKE) - EPO AVRUPA MARKASI (27 ÜLKE) CTM AVRUPA MARKASI (27 ÜLKE) - CD AVRASYA PATENTİ (9 ÜLKE) - EAPO

13 Sözleşmeye taraf her ülke, sınai mülkiyet hakları ile ilgili olarak tüm işlemlerde kendi vatandaşlarına uyguladığı işlemlerin ve tanıdığı hakların aynısını, ayırım gözetmeksizin diğer üye ülke vatandaşlarına da eşit olarak uygulamak zorundadır.

14 4- Rüçhan Hakkı Herhangi bir sınai hakkın birden fazla ülkede korunması istenirse, Sözleşmeye taraf herhangi bir ülkede ilk başvurunun yapıldığı tarihten itibaren; patentler için 12 ay, markalar için 6 ay, endüstriyel tasarımlar için 6 ay içinde aynı hak için başka bir ülkede aynı başvuruyu yapma olanağı vardır.

15 Başvuru 2 Başvuru 1 Başvuru 3 RÜÇHAN HAKKI : İlk Başvurudan itibaren Patent için 12 ay Marka için 6 ay Tasarım için 6 ay

16 Başvuru 2 Başvuru 3 Başvuru 1 RÜÇHAN HAKKI : İlk Başvurudan itibaren Patent için 12 ay Marka için 6 ay Tasarım için 6 ay

17 NİS Anl. VİYANA Anl. MADRID Prot. TLT (Marka Hukuku Antlaşması) PCT STRAZBURG Anl. BUDAPEŞTE Anl. Avrupa Patent Sözl. LOCARNO Anl. Lahey Anl.

18 WTO - GATT - TRIPS Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması (DTÖ) Ticaretle Bağlantılı Fikri ve Sınai Haklar Anlaşması (TBFSH)

19 WTO GATT & TRIPS WTO : World Trade Organization GATT : General Agreement ontariffs & Trade TRIPS : Trade Related aspects of Intellectual Property rights ÜYE SAYISI : 151

20 TRIPS ANLAŞMASI Ticaretle Bağlantılı Fikri Sınai Haklar (TBFSH) Anlaşması

21 TRIPS Genel olarak Fikri ve Sınai Hakları, Özel olarak da; patentler, telif hakları, endüstriyel tasarımlar, markalar, coğrafi işaretler, bilgisayar programları, ticari sırlar ve gizli bilgileri kapsamaktadır.

22 GATT-TRIPS ANLAŞMASI (Ticaretle Bağlantılı Fikri Sınai Haklar Anlaşması) ANLAŞMANIN AMACI ULUSLARARASI TİCARET ENGELLERİNİ AZALTMAK FİKRİ VE SINAİ HAKLARIN ETKİN BİÇİMDE KORUNMASINI SAĞLAMAK KORUMAYI SAĞLAYICI TEDBİR VE USULLERİN TİCARETE ENGEL OLUŞTURMASINI ÖNLEMEK

23 TRIPS ANLAŞMASI Uluslararası ticaretteki engelleri ve bozuklukları azaltmak isteğiyle fikri mülkiyet haklarının korunmasında yeterlilik ve etkinliği artırma ihtiyacını göz önüne alarak, fikri mülkiyet haklarının uygulanmasına ilişkin usul ve önlemlerin bizzat yasal ticaret için bir engel oluşturmamasını sağlamak amacıyla, 1) Taklit malların uluslararası ticaretine ilişkin ilke, kural ve disiplinleri kapsayan çok taraflı bir çerçeveye ihtiyaç olduğunu, 2) Fikri mülkiyet haklarının özel haklar olduğunu, Kabul ederek 127 ülke tarafından 14 Nisan 1994 tarihinde Marakeş te imzalanmıştır yılı itibariyle üye sayısı 153 dür.

24 TRIPS ANLAŞMASININ GENEL İLKELERİ 1- Uluslararası Fikri Mülkiyet Anlaşmalarının uygulanabilirliği 2- Fikri Mülkiyet Haklarının Korunmasına ilişkin yeterli standart ve ilkelerin sağlanması 3- Fikri Mülkiyet Haklarının uygulanması için etkin ve uygun araçların sağlanması 4) İhtilafların çözümlenmesi için etkin ve süratli usullerin oluşturulması 5) Geçici düzenlemelerin tam katılımla yapılması

25 Uygulama Birliğine Yönelik Anlaşmalar Nis Anlaşması, Viyana Anlaşması, TLT, Strazburg (IPC) Anlaşması, Budapeşte Anlaşması, Lokarno Anlaşması,

26 NİS ANLAŞMASI Markaların Mal ve Hizmetlerinin Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkin NİS (NICE) ANLAŞMASI

27 NİS Anlaşmasının Amacı Markaların tescil başvurularının yapılması, incelenmesi, yayını, tescili ve tescil sonrası aşamalarda, markanın kapsadığı malların ve hizmetlerle ilgili olarak; karışıklıkların giderilmesini, ve uluslararası boyutta standart bir sınıflandırma sistemi uygulanmasını, sağlamaktır.

28 VİYANA ANLAŞMASI MARKALARIN Şekilli (Figüratif) Elemanlarının Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkin VİYANA (VIENNA) ANLAŞMASI Uğur G. YALÇINER

29 MARKALARIN Şekilli (Figüratif) Elemanlarının Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkin VİYANA ANLAŞMASI Türkiye Cumhuriyeti tarih ve 95/7094 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla VİYANA ANLAŞMASI na taraf olmuştur. Anlaşma Türkiye de 1 Ocak 1996 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir yılı itibariyle üye sayısı 27 dir.

30 VİYANA Anlaşmasının Amacı Şekil içeren markaların başvuru öncesinde ve/veya tescil başvurusu işlemleri aşamalarında benzerlerinin araştırılabilmesi ile ilgili olarak; karışıklıkların giderilmesini, ve uluslararası boyutta standart bir şekil kodlaması sistemi uygulanmasını, sağlamaktır.

31 Açık şemsiyeler Şişe şekilleri 02.7 İnsan grupları 18.1 Kara Taşıtları

32 VİYANA ANLAŞMASI Markaların Şekilli elemanlarının Sınıflandırılması (Kodlanması) ilk kez 1967 yılında gündeme gelmiş ve Uluslararası Büro (WIPO) tarafından 1967 yılında başlatılan çalışmalar 12 Haziran 1973 tarihindeki Viyana Diplomatik Konferansında imzaya açılmıştır yılı itibariyle üye ülke sayısı : 27

33 VİYANA Anlaşmasının Yararları Markaların şekil (figüratif) unsurları alfanümerik olarak kodlananabilmektedir. Böylece şekil olarak araştırma ve benzer markalara ulaşım kolaylaşmaktadır. Ulusal ve Uluslararası Ofisler, şekil (figuratif) unsurlar içeren markaların benzerliklerini güvenli ve hızlı biçimde yapabilmektedirler, Marka başvuruları öncesinde başvuru sahipleri ve vekiller şekil açısından benzer markalara kolayca ulaşabilmektedir. Nis sınıflandırmasında olduğu gibi, değişik Ülkelerde aynı şekil sınıflandırması uygulanmaktadır.

34 VİYANA Anlaşmasının Yararları Marka tescil başvurusu aşamasında başvuru sahipleri ve Vekillerin, tescil ettirilecek markanın Viyana sınıflandırması çerçevesinde sınıflandırmasını yapmaları zorunlu değildir. Şekil unsurları ilgili ofis (TPE) uzmanları tarafından yapılır. Viyana sınıflandırmasının çok teknik ve ayrıntılı olması, sınıflandırmayı yapacak kişinin bakışına göre değişmesi nedeniyle, bu kodlama bu konuda özel eğitim görmüş uzmanlar tarafından yapılır.

35 TLT Trademark Law Treaty Marka Hukuku Antlaşması Marka Kanunu Antlaşması Antlaşma Türkiye de 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir 2009 Yılı İtibariyle ÜYE SAYISI : 43 Uğur G. YALÇINER

36 Tasarımların Sınıflandırılmasına İlişkin LOCARNO Anlaşması İLK KEZ 1968 YILINDA UYGULAMAYA KOYULMUŞTUR. SON DEĞİŞİKLİK 1979 YILINDA YAPILMIŞTIR. TÜRKİYE 30 Kasım 1998 tarihinde katılmıştır yılı itibariyle ÜYE SAYISI : 51

37 STRAZBURG ANLAŞMASI (IPC) PATENTLERİN Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkin STRAZBURG (IPC) ANLAŞMASI 2009 Yılı itibariyle ÜYE SAYISI : 61 Uğur G. YALÇINER

38 STRAZBURG ANLAŞMASI (IPC) Anlaşma patent konusu olabilecek buluşların konularını yaklaşık olarak 70,000 ayrı kod ile kodlamıştır. Anlaşma patent araştırmalarında aynı konudaki patentlerin kolayca tesbit edilmesini amaçlamaktadır. Anlaşma ilk kez 1971 yılında kabul edilmiş ve 1979 yılında Revize edilmiştir. Anlaşmanın eki olan kodlama listesi en son 1 Ocak 2006 yılında değiştirilmiştir.

39 PATENTLERİN ULUSLARARASI SINIFLANDIRILMASI ANLAŞMASI (IPC) PATENT KONULARI 8 ANA SINIF A AYRILMIŞTIR A- İnsan İhtiyaçları B- Değişik Sanayi Teknikleri ve Taşıma C- Kimya ve Metalurji D- Tekstil ve Kağıt E- Sabit Yapılar ve İnşaat F- Mekanik Mühendisliği; Aydınlatma; Isıtma; Silahlar; Donanım G- Fizik H- Elektrik

40 BUDAPEŞTE ANLAŞMASI PATENT İŞLEMLERİ İÇİN MİKRO-ORGANİZMALARIN ULUSLARARASI SAKLANMASINA İLİŞKİN ANLAŞMA TÜRKİYE 30 Kasım 1998 tarihinde katılmıştır.

41 BUDAPEŞTE ANLAŞMASI MİKRO-ORGANİZMALARLA İLGİLİ PATENT BAŞVURULARINDA TARİFNAMEDE MİKRO-ORGANİZMANIN ANLATILMASININ ZORLUĞU NEDENİYLE, MİKRO-ORGANİZMANIN ÖRNEĞİNİN ULUSLARARASI BİR OTORİTEDE SAKLANMASINA İLİŞKİNDİR. 1 Mart 2006 itibaryle dünyada kabul edilmiş 37 saklama otoritesi vardır. İngiltere de 7 adet, Rusya ve Kore de 3 er adet, Çin, İtalya, Japonya, Polonya, İspanya ve ABD de 2 şer adet, Avustralya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, Macaristan, Latviya, Hindistan, Hollanda ve Slovakya da 1 er adet

42 Uluslararası Tescile İlişkin Anlaşmalar Madrid Protokolü, PCT Antlaşması (Patent İşbirliği Antlaşması), Lahey Anlaşması, BÖLGESEL SİSTEMLER BENELUX (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) Topluluk Markası (Community Trademark - CTM) EPC (Avrupa Patent Sistemi) (EPO) Topluluk Tasarımı (Community Design - RCD) EAPO, ARIPO, OAPI

43 TÜRKİYE DE veya YURTDIŞINDA TESCİL BAŞVURUSU YOLLARI DOĞRUDAN BAŞVURU ULUSLARARASI ANLAŞMALAR YOLU

44 YURTDIŞINDAN TÜRKİYE YE DOĞRUDAN TESCİL BAŞVURUSU

45 TÜRKİYE YE DOĞRUDAN TESCİL BAŞVURUSU

46 TÜRKİYE DEN BAŞKA ÜLKELERE TESCİL BAŞVURUSU (DOĞRUDAN ULUSAL BAŞVURU)

47 TÜRKİYE DEN YURTDIŞINA ULUSLARARASI ANLAŞMALAR YOLU İLE TESCİL BAŞVURUSU WIPO

48 MADRİD PROTOKOLÜ YOLU WIPO 18 AY İÇİNDE RED KARARI ALINMAZSA BAŞVURU TESCİL EDİLMİŞ SAYILIR

49 MADRİD PROTOKOLÜ Protokol Türkiye de 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir İlk İmza Tarihi : 27 Haziran 1989 Yürürlüğe Giriş Tarihi : 1 Nisan Yılı itibariyle Üye Sayısı : 78

50 PCT YOLU WIPO İlk Başvurudan (Rüçhan tarihinden) itibaren ay sonra Türkiye ÜYE SAYISI : 141

51 PCT YOLU WIPO İlk Başvurudan (Rüçhan tarihinden) itibaren 30 ay

52 Patent İşbirliği Antlaşması - Patent Cooperation Treaty PCT Patent verilmesi sitemi değildir. Patent başvurusu sistemidir. PCT ye taraf her ülke tabietindeki ya da o ülkede yerleşik kişiler PCT başvurusu yapabilir. Başvuru, başvuru sahibinin tabiyetinde ya da yerleşik olduğu ülke ofisine yapılabilir. WIPO ya yapılabilir, Başvuru sahibinin ülkesi taraf ise EPO veya EAPO (Avrasya Patent Ofisi) veya ARIPO (Afrika Sınai Mülkşyet Organizasyonu veya OAPI (Afrika Sınai Mülkiet rganizasyonu) yapılabilir. Başvuru yapıldıktan sonra Antlaşmaya taraf tüm ülkelerde etkili olur, bu etki ulusal ofise doğrudan yapılmış başvuru ile aynı etkiye sahiptir.

53 PCT PCT başvurusu sonrasında, Uluslararası otorite olan kuruluşlardan biri tarafından, Araştırma Raporu ve Yazılı Görüş hazırlanır ve başvuru sahibine gönderilir. Başvuru Sahibi, Araştırma raporuna, karşı görüşlerini belirtip, gerekiyor ise istemlerinde değiiklik yaparak Uluslararası Ön İnceleme Raporu düzenlenmesini talep edebilir. Uluslararası Araştırma Otoritesi olan Patent Ofisleri Avustralya, Avusturya, Kanada, Çin, Finlandiya, Japonya, Kore Cumhuriyeti (Güney Kore), Rusya Federasyonu, İspanya, İsveç, ABD, ve Avrupa Patent Ofisi (EPO)

54 PCT Uluslararası Ön İnceleme Raporu Uluslararası otorite olan kuruluşlardan biri tarafından hazırlanır. Rapor başvuru sahibine gönderilir. Başvuru Sahibi, PCT başvuru tarihi veya varsa rüçhan tarihinden itibaren 30. ayın sonuna kadar PCT başvurusunu ulusal veya bölgesel faza geçirerek PCT Ye taraf olan istediği ülkede patent verilmesi talebinde bulunabilir. Uluslararası İnceleme Otoritesi olan Patent Ofisleri Avustralya, Kore Cumhuriyeti (Güney Kore), Avusturya, Rusya Federasyonu, Kanada, İsveç, Çin, ABD, ve Finlandiya, Avrupa Patent Ofisi (EPO) Japonya, İspanya, (Araştırma otoritesi olmasına rağmen incleme otoritesi değildir

55 PCT BAŞVURUSUNUN AVANTAJLARI Başvuru sahibi, A) buluşunun korunması için PCT ye taraf ülkelere ulusal ya da bölgesel faz başvurusunu ilk başvurudan itibaren 30 aya çıkarabilir) (Rüçhan süresi + 18 ay). Böylece buluşun ekonomik değerini belirleme, ülke seçimi, maliyet tahminleri, tercüme vs için ek süre kazanır. B) Ülkelere yapılacak ulusal/bölgesel başvuruların şekli açıdan reddedilmeyeceğini bilir, C) araştırma raporu ve yazılı görüş sayesinde buluşunun patentlenebilme ihtimalini belirleyebilir, D) isterse istemlerini değiştirerek ulsulararası ön inceleme raporu talep eder ve patentlenebilme konusunda daha ayrıntılı bir rapor alarak kararını verebilir,

56 PCT BAŞVURUSUNUN AVANTAJLARI E) Araştırma Raporu, Yazılı Görüş, İnceleme Raporu (hazırlanmış ise uluslararası patantlenebilme ön raporu) var olduğu için ulusal/bölgesel ofislerde ücretlerde önemli bir azalma sözkonu olur, F) Uluslararası başvuru ve Araştırma Raporu yayınlandığı için başvuru sahibinin buluşu tüm dünyaya açıklanmış olur, böylece tanıtım gerçekleşmiş olur ve potansiyel lisans talepleri için zemin oluşturulmş olur

57 FİKRİ HAKLARA İLİŞKİN ANLAŞMALAR Bern Sözleşmesi (BERN Convention) Roma Sözleşmesi (ROMA Convention) WIPO Telif Hakları Antlaşması (WIPO Copyright Treaty)

58 BERN Sözleşmesi Eser haklarını koruyan en temel uluslararası düzenleme Bern Sözleşmesi dir. Bern Sözleşmesi, eserler, eser üzerindeki korunacak haklar ve koruma süreleri gibi asgarî koruma koşullarının belirlendiği 1886 yılında yürürlüğe girmiş olan uluslararası bir düzenlemedir. Sözleşme, eser haklarının, sözleşmeye taraf ülkelerde korunmasını sağlamak için belirli standartlar ortaya koyar Yılı itibariyle ÜYE SAYISI : 164

59 ROMA SÖZLEŞMESİ Rome Convention for the Protection of Performers, Producers of Phonograms and Broadcasting Organisations (1961) İcracı Sanatçılar, Fonogram Üreticileri ve Yayıncı Kuruluşların Haklarının Korunması için Roma Sözleşmesi (1961) 2009 Yılı İtibariyle ÜYE SAYISI : 88

60 ROMA SÖZLEŞMESİ Uluslararası alanda İcracı Sanatçılar, Fonogram Üreticileri ve Yayıncı Kuruluşların hakları (bağlantılı haklarla) ilgili minimum koruma koşullarını içeren ilk sözleşmedir. Sözleşmede bağlantılı hak sahiplerinin tanımı yapılmış, haklar ve bunların kullanım koşulları ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Sözleşmede ayrıca hakların koruma süreleri, uygulama koşulları gibi konular tespit edilmiştir. Türkiye 1995 yılında, 4116 sayılı kanun ile Roma Sözleşmesi'ni kabul etmiştir.

61 Sayın Uğur G. YALÇINER in sunumlarından alınmıştır. Teşekkürler..