TÜRKİYE ŞEKER SANAYİİ İŞÇİLERİ SENDİKASI GENEL MERKEZİ DÜNYA ŞEKER DURUMU HAZİRAN 2010 ŞEKER PİYASA RAPORU. Son Güncelleme: 26/07/2010

Transkript

1 TÜRKİYE ŞEKER SANAYİİ İŞÇİLERİ SENDİKASI GENEL MERKEZİ ANKARA İM DÜNYA ŞEKER DURUMU HAZİRAN 2010 ŞEKER PİYASA RAPORU Son Güncelleme: 26/07/2010 Bu Rapor; ISO(Uluslar arası Şeker Örgütü) ve Türkiye Şeker Kurumu Verilerinden Yararlanılarak, Şeker-İş Sendikası Ar-Ge(Araştırma-Geliştirme) Birimi Tarafından Hazırlanmıştır. Şeker-İş Sendikası Genel Merkezi AR-GE(Araştırma Geliştirme) Birimi Karanfil Sokak, No:59, Bakanlıklar, ANKARA. Telefon: / /49 Fax:

2 HAZİRAN 2010 PİYASA RAPORU Mayıs ayında başlayan dünya piyasa fiyatlarındaki artış, ABD dolarının esnekliğine ve küresel ekonomik iyileşme konusundaki şüphelere rağmen Haziran ayında da devam etmiştir. Ham şeker fiyatları Haziran ayı boyunca yaklaşık 40 $/ton artarak 372 $/tona yükselmiştir. Aylık ortalama da Mayıs ayına göre % 4,5 artışla 350 $/ton olmuş, böylece, Ocak 2010 dan beri aylık ortalamalarda ilk kez artış kaydedilmiştir. Beyaz şeker fiyatları da önemli artış göstermiştir. Haziran ayına 451,90 $/ton ile başlayan spot fiyatlar, ay sonunda 500 $/ton seviyesinde kapanmıştır. Böylece aylık ortalama Mayıs ayına göre % 6,3 artarak 482,59 $/ton a yükselmiştir. Beyaz şeker primi (uluslararası ticareti yapılan beyaz şeker ile ham şeker fiyatı arasındaki fark), Haziran da tekrar artmıştır. Aylık ortalama olarak da Mayıs ta 118,3 $/ton iken Haziran da 132,5 $/tona yükselmiştir. Primler, Aralık 2009 dan beri görülmemiş düzeyde yüksek seyretmektedir. Bu rekor yüksekliğin başlıca nedeni olarak bazı önemli ithalatçı ülkelerde yüksek seyretmeye devam eden iç fiyatlar gösterilmektedir. İç fiyatlar ile dünya fiyatları arasındaki nisbeten zayıf ilişkiden dolayı, 2010 un ilk çeyreğinde dünya fiyatlarındaki düşüş, iç fiyatlara aynı ölçüde yansımamıştır. Dolayısıyla, hâlihazırdaki tükenen stoklar, yüksek iç üretim ve ithalatla tekrar dolduruluncaya kadar beyaz şeker primi tarihsel yüksekliğini sürdürecek gibi görünmektedir. 2010/11 dönemi için öngörülen arz artışının, fiili şeker eksikliğini sonlandırabileceği ve beyaz şeker primini düşürebileceği söylenebilir. Bu arada Brezilya nın önemli üretici bölgesi olan Merkez-Güney bölgesinde 2010/11 hasadı iyi gitmektedir. Bölgede, 15 Haziran itibariyle kadar kamış üretimi geçen yıla göre % 20 artarak 173,7 milyon tona yükselmiştir. Haziran ortasına kadar etanol üretimi, % 17,5 artarak 7,2 milyar litreye ulaşırken, şeker üretimi,% 31 artarak 8,96 milyon ton olmuştur. Asıl çarpıcı olan, sakaroz verimindeki artış olup, Haziran ın ilk yarısı itibariyle geçen yıl 129,47 kg/ton olan verim, bu yıl 134,93 kg/tona yükselmiştir. Hatta önümüzdeki aylarda, kamışın Temmuz-Eylül arasında daha da olgunlaşacak olması sebebiyle, sakaroz veriminin daha da artması beklenmektedir. Haziran ayı boyunca Brezilya nın şeker ihracatı, Mayıs a göre % 17,7 ve Haziran 2009 a göre % 11,9 artarak 2,5 milyon tona ulaşmıştır. Yıl başından bugüne kadarki şeker ihracatı ise, 2009 yılının ilk yarısına göre % 1 artışla 10,45 milyon tona ulaşmıştır. Sayfa 1

3 Hindistan şeker üretimindeki beklenmedik iyileşme, 2009/10 dönemi şeker temel belirleyicilerinin değişmesindeki başlıca faktördür. 2009/10 dönemine ilişkin en son şeker üretim tahmini, 2008/09 un 14,1 milyon tonluk üretimine kıyasla 19,0 milyon ton gibi yüksek bir miktardır. Temmuz sonuna kadar hasat devam edecek olup, bunun sonucunda üretim daha da artarak milyon tona ulaşabilecektir. Sanayi, 2010/11 dönemi için henüz bir üretim tahmininde bulunmamıştır, ancak kamış ekim alanlarındaki belirgin artış ve iyi bir muson mevsimi beklentileri sonucunda şeker üretimi büyük bir artış göstererek tahminen 23,5-24 milyon ton olacak tüketimin de üzerine çıkabilecektir. Şeker kamışının yanı sıra diğer tarım ürünleri için de kritik öneme sahip olan muson yağmurlarının, Haziran-Eylül arasında, 50 yıllık ortalamalarının % 102 si olacağı tahmin edilmektedir. Üretim tahminlerindeki önemli iyileşmeler ışığında Hükümet, şeker arzı üzerindeki sıkı kontrolleri azaltmaya başlamıştır. Basına göre Hükümet, vadeli şeker üzerindeki yasağı Eylül den sonra kaldıracaktır. Ülke, Avrupa Birliği ne gümrük vergisiz tonluk yıllık şeker ihracatına geri dönebilecektir. Hükümet ayrıca, gümrük vergisinden muaf ham şeker ithalatından üretilen beyaz şekerin tekrar ihracatı için tanınan süreyi 9 ay kısaltarak 31 Aralık 2011 den 31 Mart 2011 e çekmiştir. Tarım Bakanlığı, Hindistan ın gelecek dönemde kesinlikle şeker ihracatı yapacağını açıklamıştır. Dünyanın ikinci büyük ihracatçısı olan Tayland da üretim tahminleri fazla ümit verici değildir ve Tayland bu yıl iç arz darlığı sebebiyle şeker ithal etmek zorunda kalabilir. Kamış ve Şeker Kurulu (OCSB), geçtiğimiz günlerde aldığı bir kararla, A kotası olarak tanımlanan iç tüketimi karşılamak için, fazladan 100 bin ton şekeri kenara ayırmış, böylelikle iç tüketim kotasını rekor düzey olan 2,3 milyon tona çıkarmıştır. Ayrıca basına göre OCSB, iç tüketime yönelik olarak ticarethanelerden (ulusal veya uluslararası düzeyde fiili ürün ticareti yapan ortaklıklar) 100 bin ton şekeri geri satın almak için birkaç hafta içerisinde bir ihale açmayı önermiştir. Fakat tacirler, 2009/10 şekerinden elde çok az miktarda kaldığı için Tayland ın büyük olasılıkla dış ülkelerden şeker ithal etmek zorunda kalacağını belirtmişlerdir. ABD Tarım Bakanlığı (USDA) Mayıs ayındaki açıklamasında, Nisan ayındaki 200 bin ton short ton (181 bin ton) artırdığı şeker ithalat kotasını daha fazla artırmayacağını duyurmuştu. Basına göre, şeker kullanıcıları ve üreticileri Haziran da USDA ya bir mektup yazarak, ithalatları kolaylaştırmak için Ekim de başlayacak 2011 mali yılı ithalat tarife kotalarının mümkün olan en kısa sürede açıklanmasını istemişlerdir. USDA, yaz aylarında şeker sıkıntısı olacağını gördüğü için, 2010 tarife kotasını Temmuz başında 300 bin short ton (272 bin ton) artırarak 2005 Sayfa 2

4 yılından beri en yüksek seviye olan toplam 1,7312 milyon tona yükseltmiştir. Dünya şeker fiyatlarının son zamanlardaki yüksekliği, yatırımcılar için şekeri oldukça cazip bir ürün haline getirmiş gibi görünmektedir. New York ICE Vadeli Sözleşmesi olarak Haziran başında elde tutulan hedge fon adedi 57 bin iken ayın sonunda 65 bine yükselmiştir. Kuruluşların Üretim Tahminleri (beyaz değer): Alman danışmanlık kuruluşu F.O.Licht, 2010/11 dünya üretiminde 5 milyon ton fazlalık beklemektedir. Londra kaynaklı ticaret kuruluşu Czarnikow, iki yıl üst üste açık veren küresel üretimin 2010/11 de küçük bir fazlalık vererek tüketimden 2,3 milyon ton fazlasıyla 160 milyon ton olarak gerçekleşeceğini tahmin etmektedir. Avustralya kuruluşu Tarım ve Ekonomik Kaynaklar Bürosu (ABARE) da, 2010/11 üretimini 160 milyon ton beyaz şeker eşdeğeri olarak tahmin etmektedir. Tüketimin ise % 2,1 artarak 156,4 milyon ton olması beklenmektedir. Üretimdeki artışa rağmen stok/tüketim oranının, uzun yıllar ortalaması olan % 39,7 nin bir hayli altında kalarak % 34,6 olacağı öngörülmektedir. Kuruluş tarafından, dünya ham şeker fiyat ortalamasının bu yıla göre 88 $/ton azalarak 396 $/ton olacağı tahmin edilmektedir. Fortis Bank, beyaz şeker eşdeğeri olarak 2010/11 üretiminin 5,2 milyon ton artarak 157,4 milyon ton olacağını, tüketimin ise 152,3 milyon ton olacağını öngörmektedir. Toplamda öngörülen artışa rağmen arzdaki büyük değişkenlikten dolayı ikinci ve üçüncü çeyrek dönemlerde özellikle Asya da açık doğabilecektir. Uluslar arası Şeker Örgütü (ISO), 2010/11 dönemi dünya şeker dengesine ilişkin ilk tahminini Ağustos sonunda yayımlayacaktır. Ülke Özetleri: Cezayir: Cezayir de Kuzey Afrika nın en büyük şeker rafinerisi olan Cevital, yıllık üretim kapasitesini ikiye katlayarak 1,65 milyon tona çıkarmıştır. Şirket Basra Körfezi bölgesi, Orta Doğu, İtalya, İsviçre, Bangladeş ve Tunus gibi dış piyasalara ihracat yapmaya başlamıştır. Sayfa 3

5 Avustralya: Tarım ve Ekonomik Kaynaklar Bürosu (ABARE), Avustralya nın şeker kamışı hasadının henüz başlamasıyla birlikte, 30 Haziran da sona erecek olan bu mali yıl itibariyle 4,52 milyon ton olan ham şeker üretiminin gelecek mali yıl % 1,8 artışla 4,60 milyon tona ulaşacağını beklemektedir. Son aylarda yaşanan yağış fazlasının kamıştaki şeker verimini düşürmesine rağmen, ekim alanlarındaki artış sebebiyle kamış üretimi 2009/10 a göre % 7,6 kadar artarak 33,8 milyon ton gibi yüksek miktara ulaşacaktır. Brezilya: Ülkenin en büyük şeker ve etanol grubu olan Cosan, rekor düzeyde yüksek şeker fiyatları nedeniyle satışlarının yaklaşık iki katına çıkmasından dolayı geçen yılki zararını telafi ederek ilk çeyrekte kâr etmiştir. Brezilya liman işletmesi olan Companhia Brasileira Logistica nın (CBL) depo yangını, şirketin Paranagua limanındaki gemi yükleyicilerine ve taşıma bantlarına zarar verdi ve şeker yüklemeleri kesintiye uğradı. CBL, tamirat süresinin ve ihracatın tekrar normal seviyeye dönebilmesinin bir iki ay alabileceğini öngörmektedir. Çin: Çin in 2010/11 şeker üretimi, ekim alanlarındaki artış nedeniyle bu yılın 10,7 milyon tonluk tahmini üretimine göre % 20 artabilecektir. Mısır: Basına göre Maliye Bakanlığı, devletin sahibi olduğu bir şeker şirketine 30 Haziran a kadarki şeker sübvansiyon maliyetini karşılamak üzere 1 milyar Mısır Poundu (180,5 milyon $) ödemeye karar vermiş ve miktarın yarısı ödenmiştir. Endonezya: Endonezya Rafine Şeker Birliği (AGRI) tarafından tahmin edildiği gibi sanayi, uzun süren yağmurların kamıştaki şeker içeriğini düşürmesi sebebiyle 2010 da 2,72 milyon ton şeker üretecektir. Hükümet, şeker üretimini 2014 e kadar iki katına çıkarmaya çalışmaktadır. İthalata bağımlılığı sona erdirmek için, 2014 te üretimin 5,7 milyon tona ulaşması planlanmaktadır. Bu hedefe ulaşabilmek için Hükümet, mevcut şeker fabrikalarını tekrar canlandırmayı, yeni fabrikalar kurmayı ve 300 bin hektar yeni şeker kamışı ekim alanı açmayı planlamaktadır. Meksika: Milli Şeker Komitesi, mevcut hasat sona ermekte olduğu için kamış yetiştiricilerine yapılacak ödemelerin hesaplanmasına yönelik şeker referans fiyatını belirlemiştir. Buna göre 2009/10 hasatı için şeker referans fiyatı geçen yıla göre % 48 artışla standart şekerin tonu başına 9,742 Meksika Pezosu (751 $) olarak belirlemiştir. Tarım Bakanlığı nın duyurusuna göre, bitmekte olan üretim döneminin yüksek envanterle sonuçlanması nedeniyle bu yıl uluslararası piyasalardan ek şeker ithalatına ihtiyaç duyulmayacaktır. Sayfa 4

6 Pakistan: Hükümet, çiftçilere iyi fiyat verilmesi nedeniyle geçen yıl 49,4 milyon ton olan kamış üretiminin 2010/11 de % 20 artmasını beklemektedir. 2010/11 için resmi kamış üretim hedefi, 53,7 55 milyon ton arasındadır ve çiftçiler, kamış fiyatlarının 2009/10 da bir önceki yıla göre % 72 yükselmesiyle birlikte şeker kamışı ekim alanlarını artırmışlardır. Bir önceki yıl 890 bin hektar olan kamış ekim alanları 2010/11 de 1,09 milyon hektara çıkabilecektir. Haziran ın sonunda devlete ait Pakistan Ticaret Şirketi (TCP), dünya piyasalarından 175 bin ton beyaz şeker ithalat ihalesi yapmıştır. Pakistan, yıllık 4,2 milyon tonluk talebe karşın 2009/10 da 3 milyon tonun biraz üzerinde beyaz şeker üretince, bu yıl uluslararası piyasalardan büyük miktarlarda alım gerçekleştirmişti. Hükümet, talebi karşılamak, yükselen fiyatları frenlemek ve stratejik rezervleri korumak amacıyla bu yıl başlangıçta TCP den toplam 500 bin ton beyaz şeker ithal etmesini istemiş, daha sonra bu miktarı 1,2 milyon tona çıkarmıştır. Filipinler: Şeker Düzenleme İdaresine göre Filipinler, bu yıl şimdiye kadar yaptığı 150 bin tonun üzerine planlı ek şeker ithalatını 150 bin ton daha artırabilecektir. Mevcut mahsul yılı için üretim tahminleri, El-Nino hava olgusunun sebep olduğu kurak dönem nedeniyle 1,97 milyon ton a düşürülmüştür. Rusya: Çeçenistan daki Argun şeker fabrikası, askeri çatışmalar sebebiyle üretimin durmasından önceki kapasitesini iki katına çıkararak günlük 3 bin ton işleme kapasitesi ile 2010 da tekrar faaliyete geçecektir. Rus çiftçiler, başlangıçta planlanandan 100 bin hektar fazla olacak şekilde 1,1 milyon hektar alana şeker pancarı ekmişler, daha sonra bu alan yıl içerisinde 284 bin hektar, yani % 35 artmıştır. Güney Afrika: 2009/10 döneminde toplam şeker üretimi, önceki döneme göre % 3,59 düşerek 2,188 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Kurak iklim koşulları, mahsul tahminini düşürmüş ve dönem içerisinde kamış üretimini olumsuz etkilemiştir. Mahsul seviyesi, hasat döneminin sonunda çoğu kamış yetiştirici bölgelerdeki şiddetli yağmurların hasadı ve nakliyeyi geciktirmesi sebebiyle daha da düşmüş ve hast mevsimi erken kapanmıştır. Suriye: Geçen yıl 72 bin ton olan beyaz şeker üretimini bu yıl 160 bin tona yükselmesi beklenmektedir. Ukrayna: Kiev ekonomi mahkemesi, bir zamanlar 14 şeker fabrikasıyla ülkenin en büyük şeker üreticisi olan Ukrayna Gıda Şirketi nin iflasını duyurmuş ve tasfiyesini başlatmıştır. Şirket, 2008 yılında 6 fabrikasını Mriya tarımsal şirketler grubuna, bir fabrikasını da Sugar Union Ukrros a Sayfa 5

7 satmıştı. Ukrayna 2009 daki 1,27 milyon tonluk üretime kıyasla bu yıl 2,1-2,2 milyon ton arasında pancar şekeri üretebilecektir. Bu yıl Ukrayna nın pancar hasatı, büyük olasılıkla 2009 a göre % 60 artarak 16 milyon ton olacaktır. Basın raporlarına göre, Ukrayna ve Rusya arasındaki ilişkilerin iyileşmesine bağlı olarak Rusya nın Ukrayna ya 300 bin ton gümrük vergisiz şeker satış izni vermeye hazır olduğu belirtilmektedir. KAYNAKÇA 1) Kaynak: ISO (Uluslararası Şeker Örgütü) Haziran 2010 Piyasa Raporu, 8 Temmuz ) Şeker Kurumu ( Bu Rapor; ISO(Uluslar arası Şeker Örgütü) ve Türkiye Şeker Kurumu Verilerinden Yararlanılarak, Şeker-İş Sendikası Ar-Ge(Araştırma-Geliştirme) Birimi Tarafından Hazırlanmıştır. Sayfa 6