T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Ölçme Değerlendirme ve Açıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı

Transkript

1 S102 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme Değerlendirme ve Açıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLARI BİRLİĞİ SERMAYE PİYASASI KURULU LİSANSLAMA SINAVLARI TÜREV ARAÇLAR (TA) 27 MART 2010 Saat: CUMARTESİ 1. OTURUM KİTAPÇIK TÜRÜ A Adayın Adı ve Soyadı : Aday Numarası (T.C. Kimlik No) : Sınav Salon No : Sıra No: DİKKAT: 1. Bu sınavda, 4 modüle ait test soruları yer almaktadır. Soru sayısı Sayfa No Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi Türev Araçlarla Hisse Senedi Arbitraj Piyasaları ve Korunma Hisse Senedi Piyasaları Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri Türev Araçlar Soru kitapçıklarını kontrol ederek, baskı hatası olan kitapçığın değiştirilmesi için sınav başlamadan önce salon sorumlularına başvurunuz. 3. Sınavda hesap makinesi kullanabilirsiniz. Ancak alfabetik tuş takımına sahip olan hesap makineleri, databank, el bilgisayarı vb. özel elektronik donanımların kullanılması yasaktır. CEVAP KÂĞIDI İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR 1. Cevap kâğıdı üzerine yazacağınız yazı ve yapacağınız işaretlemelerde kurşun kalemden başka kalem kullanmayınız. 2. Size verilen cevap kâğıdında yazılı olan bilgilerin size ait olup olmadığını kontrol ediniz. Cevap kâğıdı kullanılamayacak durumdaysa veya size ait değilse verilecek yedek cevap kâğıdına, kimliğinizle ilgili bilgileri, salon başkanının açıklamalarına göre yazınız. 3. Cevap kâğıdında Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi, Türev Araçlarla Arbitraj ve Korunma, Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri, Türev Araçlar testleri için dört ayrı sütun bulunmaktadır. Cevaplarınızı cevap kâğıdındaki ilgili sütunlara aşağıdaki örnekte olduğu gibi yuvarlağı, dışına taşırmadan işaretleyiniz. Yanlış karalamalarınızı düzeltirken yuvarlağın içini temizce siliniz. ÖRNEK KODLAMA: SORU KİTAPÇIĞI İLE İLGİLİ AÇIKLAMA 1. Bu soru kitapçığında toplam 95 soru bulunmaktadır. Bir modül için 45 dakikalık cevaplama süresi verilmiştir. Kitapçığın tümü için verilen cevaplama süresi 180 dakikadır. 2. Sınavlarda başarılı sayılmak için her modülden alınan notun en az 60 ve aritmetik ortalamanın en az 70 olması zorunludur. 3. Her sorunun dört seçeneği vardır. Dört seçenekten sadece bir tanesi doğru cevaptır. Doğru bulduğunuz seçeneği cevap kâğıdında o soru için ayrılan yerde bularak işaretleyiniz. 4. Cevaplamaya istediğiniz testin, istediğiniz sorusundan başlayabilirsiniz. Yalnız cevaplarınızı, cevap kâğıdında o test için ayrılmış olan bölümdeki aynı numaralı cevap yerine işaretlemeyi unutmayınız. 5. Size ayrı bir karalama kâğıdı verilmeyecektir. Soru kitapçığınızın içindeki boş alanları karalama yapmak için kullanabilirsiniz. 6. Cevabını bilmediğiniz sorular üzerinde fazla zaman kaybetmeden diğer sorulara geçiniz. Zamanınız kalırsa Bu sorulara daha sonra dönebilirsiniz. 7. Puanlamada her doğru cevaba eşit puan verilecek, yanlış cevaplarınız dikkate alınmayacaktır. 8. Sınavın bitiminde cevap kâğıdınızı ve soru kitapçığınızı salon sorumlularına teslim etmeyi unutmayınız. Arka kapağa geçiniz. DİKKAT: Testteki sorular tarihi itibarıyla hazırlanmıştır. Bu tarihten sonra sınav konuları ile ilgili yasa değişiklikleri yapılmış olsa bile, soruları cevaplandırırken bu değişiklikleri dikkate almayınız.

2 A 3580 VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 1. İlk vadeli işlem sözleşmeleri hangi araçlar üzerine tesis edilmiştir? A) Döviz Kurları B) Tarım Ürünleri C) Hisse Senetleri D) Yeraltı Rezervleri 2. Piyasada sahip olunan pozisyona aksi yönde işlem yapılmasına ne ad verilir? A) Kısa pozisyon B) Uzun pozisyon C) Pozisyon kapatma D) Pozisyon güncelleştirme 5. Piyasaların etkin olduğu varsayımı altında, aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemlerine bir örnek teşkil etmez? A) Ürünler arası işlem B) Vadeler arası işlem C) Piyasalar arası işlem D) Mülkiyette değişiklik yaratmayan işlem 6. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem gören Endeks Vadeli İşlem Sözleşmesi aşağıdaki İMKB endekslerinden hangisi üzerine yazılmıştır? A) İMKB - 30 Endeksi B) İMKB Şehir Endeksi C) İMKB Sektör Endeksi D) İMKB Yeni Ekonomi Endeksi 3. Yatırımcı tarafından belirlenen fiyat düzeyinden işlem yapılması için borsa sistemine iletilen alım ya da satım yönlü emirlere ne ad verilir? A) Şartlı Emir B) Piyasa Emri C) Yayılma Emri D) Fiyat Limitli Emir 4. Vadeli işlem piyasalarında uzun pozisyon aşağıdaki pozisyonlardan hangisi için doğrudur? A) Net pozisyon alım yönünde ise B) Net pozisyon satış yönünde ise C) Alımlar satımların yarısı ise D) Satımlar alımların yarısı ise 7. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında, İMKB 100 endeksine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde başlangıç teminatının 500 TL olduğu düşünülürse sürdürme teminatı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) 100 B) 250 C) 350 D) Vadeli işlem borsalarında alım satıma konu sözleşmelerde gün sonunda teminatların güncellenmesi ve geçici kâr zararların hesaplanmasında baz alınan fiyat aşağıdakilerden hangisidir? A) Kapanış fiyatı B) Uzlaşma fiyatı C) Ortalama fiyat D) Ağırlıklı ortalama fiyat 9. VOB-İMKB 100 Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne ilişkin başlangıç teminatı tutarı ne kadardır? 2 A) 300 TL B) 500 TL C) 600 TL D) 700 TL

3 A 10. VOB AŞ de emtia vadeli işlem sözleşmesi yapılabilir ürünler aşağıdakilerin hangisinde doğru şekilde gösterilmektedir? A) Arpa - Altın - Pamuk B) Altın - Buğday - Pamuk C) Pamuk - Fındık - Bakır D) Pamuk - Gümüş - Mısır 14. Vadeli işleme konu olan varlığın spot fiyatı 30 TL, yıllık faiz oranı % 16, varlığın depolama maliyetinin vade sonundaki değeri 6 TL, sözleşme vadesi 15 ay ise arbitraj imkânın ortadan kalkması için vadeli işleme söz konusu varlığın kullanım fiyatı ne olmalıdır? A) TL B) TL C) TL D) TL 11. Yatırımcı A nın spot piyasadan 100 bin dolar ve vadeli işlem piyasasından da 100 bin dolar tutarında bir pozisyon almak istediğinde, her iki piyasa için sahip olması gereken fon toplamı aşağıdakilerden hangisi kadardır? (1 Dolar=1,50 TL ve teminat oranı % 10) A) 150 bin TL / 15 bin TL = 165 bin TL B) 150 bin TL / 150 bin TL = 300 bin TL C) 15 bin TL / 15 bin TL = 30 bin TL D) 100 bin TL / 10 bin TL = 110 bin TL 15. Bir yatırımcı dayanak varlığı ABD hisse senedi ve vadesi 80 gün olan bir vadeli işlem sözleşmesi almak istemektedir. Hisse senedinin spot fiyatı 20 TL, vade sonuna kadar elde edilecek kâr paylarının vade sonu değeri 1,7 TL ve risksiz faiz oranı 12 % ise vadeli işlem fiyatı ne olmalıdır? (Bir yıl 365 gün olarak alınacaktır.) A) B) C) D) Endeks vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlamasına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi teorik fiyat ile piyasa fiyatının birbirinden farklı olmasının nedenleri arasında yer almaz? A) Teorik fiyat kâr paylarının miktarında kesinlik olduğunu varsayar. B) Teorik fiyat kâr paylarının yeniden yatırılacağı faiz oranlarının değişeceğini varsayar. C) Teorik fiyat borç alma ve verme oranlarının aynı olduğunu varsayar. D) Teorik fiyat piyasada arbitraja olanak verilmediğini varsayar. 16. İMKB de 100 TL den işlem gören ABC hisse senedinin fiyatının bir yıl sonra 50 % oranında yükselmesi ya da 20 % oranında düşmesi beklenmektedir. Yıllık risksiz faiz haddi 30 % ve kullanım fiyatı 132 TL dir. Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda ABC hisse senedi üzerine yazılan satım opsiyonunun primi aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) Aşağıdakilerden hangisi endekse dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin yararlarından biri değildir? A) Hisse senedi yatırımına göre yeni imkânlar sağlaması B) Gelecekteki fiyat risklerine karşı korunma sağlaması C) Yatırım maliyetinin hisse senetlerine göre daha düşük olması D) Endeks yatırım fonlarına kıyasla işlem süresinin kısa olması 17. Satım opsiyonunun fiyatını Alım Opsiyonu- Satım Opsiyonu Paritesine (Put-Call Parity) göre hesaplamak isteyen yatırımcının aşağıdaki verilerden hangisine ihtiyacı yoktur? A) Alım opsiyonu primi B) Opsiyonun kullanım fiyatı C) Vadeli işlem sözleşmesi fiyatı D) Hisse senedinin bugünkü spot fiyatı 3

4 18. Aşağıdaki grafiklerden hangisi satım opsiyonu kısa pozisyonun kâr/zarar grafiğini göstermektedir? A) Kazanç C) Kazanç S B) Kazanç D) Kazanç TÜREV ARAÇLAR S A 20. Piyasadaki fiyat: 55,000 TL Piyasa yapıcı bandı: 55,550 TL - 54,450 TL Piyasa yapıcının gün içinde aldığı net pozisyon miktarı: 287 adet uzun Piyasa yapıcının gün içindeki alış ve satışlarının toplamı: 860 adet Piyasada en yakın aya ait Altın Sözleşmesi'ne ilişkin bilgiler yukarıda verilmiştir. Piyasa yapıcının 55,000 TL den 140 adetlik daha uzun pozisyon alması durumunda yeni oluşacak piyasa yapıcı bandı aşağıdakilerden hangisidir? S S A) 55,545 56,045 TL B) 56,100 53,900 TL C) 54,350 55,050 TL D) 56,250 54,800 TL 19. Kullanım Fiyatı (TL) Alım Opsiyonu Fiyatı (TL) En yakın aya ait Pamuk Sözleşmesi'nin gün başındaki uzlaşma fiyatı 2,800 TL'dir. Bu sözleşmenin seans sırasında piyasadaki fiyatının 2,660 TL'ye kadar inmesi veya 2,940 TL'ye kadar çıkması durumunda piyasa yapıcı bandı yaklaşık olarak sırasıyla aşağıdakilerden hangisi olur? Bir yatırımcı, 55 TL lik kullanım fiyatlı ve 65 TL lik kullanım fiyatlı olmak üzere iki adet alım opsiyonu satın alıp, aynı anda 60 TL lik kullanım fiyatı üzerinden iki adet alım opsiyonu satmıştır. Buna göre işlemin maliyeti aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) 3 TL B) 2 TL C) 1 TL D) 0 TL A) 2,300 2,470 TL ve 2,800 3,000 TL B) 2,500 2,680 TL ve 2,900 3,065 TL C) 2,550 2,770 TL ve 2,820 3,060 TL D) 2,570 2,690 TL ve 2,455 3,075 TL 22. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlemler piyasası piyasa yapıcılığı esaslarından biri değildir? A) Bir üye birden fazla sözleşmede piyasa yapıcısı olabilir. B) Bir sözleşmede birden fazla piyasa yapıcı üye işlem yapabilir. C) Piyasa yapıcıların kendi aralarında işlem yapmaları kesinlikle yasaktır. D) Hangi sözleşmelerde piyasa yapıcılığı sisteminin kullanılacağına veya kullanımdan kaldırılacağına karar vermeye VOB AŞ Yönetim Kurulu yetkilidir. 4

5 23. Aşağıdakilerden hangisi Black&Scholes eşitliğinin varsayımlarından birisi değildir? A) Arbitraj imkânı yoktur. B) İşlem maliyeti ya da vergi yoktur. C) Menkul kıymetlerin açığa satışı serbesttir. D) Türev ürünün ömrü boyunca sabit temettü ödemesi vardır. TÜREV ARAÇLAR 3600 TÜREV ARAÇLARLA ARBİTRAJ VE KORUNMA A 1. Ortalama beklenen getiriden daha yüksek oranda getiri beklentisine girip ortalamadan daha fazla risk alma aşağıdakilerden hangisidir? 24. Aşağıda bir endeks opsiyonuna ilişkin kâr zarar grafiği verilmektedir. Bu opsiyon türü aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Manipülasyon B) Arbitraj C) Spekülasyon D) Beklenti 2. Aşağıdakilerden hangisi çeşitli finansal varlıklara ait fiyat dalgalanmalarının getirdiği belirsizliği ortadan kaldırmak ve belli bir vade için ilgili finansal varlığın fiyatını sabitlemek için kullanılan finansal vadeli işlem sözleşmelerinden biri değildir? A) Altın Vadeli İşlem Sözleşmesi B) Faiz Vadeli İşlem Sözleşmeleri C) Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri D) Borsa Endeksi Vadeli İşlem Sözleşmeleri -500 Endeks Seviyesi A) Kısa pozisyonlu alım opsiyonu B) Kısa pozisyonlu satım opsiyonu C) Uzun pozisyonlu alım opsiyonu D) Uzun pozisyonlu satım opsiyonu 25. Farklı kullanım fiyatları olan aynı türde (alım veya satım) iki opsiyondan birinin alınması diğerinin de eş zamanlı olarak satılmasına dayalı opsiyon strateji aşağıdakilerden hangisidir? A) Fiyat bazlı (dikey) yayılma stratejileri B) Kelebek stratejisi C) Pergel stratejisi D) Çanak stratejisi 3. Aşağıdakilerden hangisi kredi riskinin arttığını gösterir nitelikte değildir? A) Kredi kalitelerinde düşüş B) Batan kredi miktarlarında artış C) Kredi marjında (Credit spread) artış D) Kredilerin dayanağı olan kurların oynaklığındaki artış 4. Aşağıdakilerden hangisi piyasa riski (market risk) içerisinde yer almamaktadır? A) Hisse senedi riski B) Karşı taraf riski C) Faiz riski D) Kur riski 5

6 A 5. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem sözleşmelerinin özelliklerinden biri değildir? A) Sözleşme unsurları taraflarca belirlenir. B) Vade sonuna kadar ters işlem ile pozisyon kapatılabilir. C) İşlem yapmak için belirli bir teminatın yatırılması zorunludur. D) Vadeli işlem sözleşmelerinde kâr ve zarar günlük olarak hesaplanır. 6. İşletmeler türev ürünler kullanarak aşağıdaki risklerden hangisinden korunamazlar? A) Döviz riski B) Faiz riski C) Yönetim riski D) Likidite riski 7. Aşağıdaki risklerden hangisi tezgâh üstü türev piyasalarda bir sözleşme tarafının yükümlülüğünü yerine getirmemesi/getirememesi riskidir? A) Kredi riski B) Hukuki risk C) Baz riski D) Yasal risk 9. Aşağıdakilerden hangisi baz riskini oluşturan unsurlardan biri değildir? A) Fiyat koruması altında olan (hedged) bir varlığın vadeli işlem sözleşmesinin dayanak varlık ile birebir aynı olmaması B) Vadeli işlem sözleşmesinin sona erme tarihi ile dayanak varlığın teslim tarihi arasında önemli zaman farkı olması C) Dayanak varlık ile korumaya alınan varlığın birebir aynı olması D) Koruma sağlamak isteyen kişinin (hedger) korumaya konu varlığın alım veya satım tarihlerini bilmemesi veya zamanında alım veya satım yapamaması 10. Bir "swap" sözleşmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Taraflar için kredi riski söz konusudur. B) "Swap" başlangıç değeri her zaman sıfırdır. C) Sözleşmenin piyasa değerinin değişmesi mümkündür. D) Taraflardan birinin kredi riski altında olabilmesi için sözleşme değerinin o taraf için negatif olması gerekir. 8. Tezgâh üstü bir piyasada işlem gören bir opsiyon için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Alıcının riski sonsuzdur. B) Taraflar için kredi riski söz konusudur. C) İşlemlerin tamamı takas odası aracılığıyla gerçekleştirilir. D) Takas odası tarafların işlemlerinde sadece satıcının riskini üstlenen taraf olur. 11. Gelecek yıl ekonominin daha iyiye gideceğini, istikrarın sağlanacağını ve buna paralel olarak da faizlerin düşeceğini düşünen bir yatırımcının alacağı pozisyon aşağıdakilerden hangisinde tam doğru olarak verilmiştir? A) Tahvil satmak B) Swap sözleşmesi yapmak C) Alım opsiyonu uzun pozisyon D) Vadeli işlem sözleşmesi satmak 6

7 A 12. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem yapan spekülatörlere ilişkin bir özellik değildir? A) Spekülatörler için fiyatların seviyesinin ne olduğu değil hangi yönde hareket edeceği önemlidir. B) Spekülatörler çok nadir fiziksel malı almak veya teslim etmekle ilgilenirler. C) Spekülatörlerin amaçları arasında düşük fiyattan almak, yüksek fiyattan satmak vardır. D) Spekülatif amaçlı işlem yapan birisinin spot piyasada da pozisyon alması gerekir. 15. Bir yatırımcı sahip olduğu Amerikan tipi alım opsiyonunun asli değerli opsiyon olduğunu gözlemlemiş, ancak asli değerin çok yüksek olması ve daha fazla artamayacağı gerekçeleriyle opsiyonu kullanmaya karar vermiştir. Aşağıdaki durumlardan hangisinde yatırımcı opsiyonu kullanmalıdır? A) Dayanak varlığın fiyatının daha da artacağına ilişkin piyasada beklentilerin olması B) Dayanak varlığın fiyatının azalacağına ilişkin piyasada beklentilerin olması C) Opsiyon piyasasının likit olmaması ve alıcı bulunamaması riskinin olması D) Paranın zaman değerinin yüksek olması 13. Temmuz 2005'te Euro/Dolar çapraz kuru 1,1250 iken yatırımcı çapraz kurun Euro lehine gelişeceğini bekliyorsa yatırımcının yapacağı işlemler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Eylül vadeli TL/USD vadeli işlem sözleşmesi satıp, TL/Euro vadeli işlem sözleşmesi almak B) Sadece Eylül vadeli TL/USD alım opsiyonu uzun pozisyon C) Sadece Eylül vadeli TL/Euro vadeli işlem sözleşmesi almak D) Eylül vadeli TL/USD alım opsiyonu uzun pozisyon, Eylül vadeli TL/Euro satım opsiyonu kısa pozisyon almak 14. Fiyatların aşırı derecede aşağı veya yukarı doğru hareket edeceğini veya kısa bir bantta seyredeceğini düşünen bir yatırımcının aşağıdaki stratejilerden hangisini alması uygun olacaktır? A) Çanak Stratejisi B) Kelebek Stratejisi C) Kısa Pozisyonlu Pergel Stratejisi D) Satım Opsiyonlu Alacaklı Dikey Yayılma Stratejisi 16. Bir opsiyonun teorik fiyatının, dayanak varlığın oynaklığının (volatility) değişmesi ile ne kadar değişeceğini gösteren duyarlılık ölçme aracına (Greeks) ne ad verilir? A) Delta B) Gamma C) Theta D) Vega 17. Aşağıdakilerden hangisi faiz oranlarında meydana gelen değişimin opsiyon primine etkisini ölçmek için kullanılır? A) Rho B) Delta C) Gamma D) Vega 18. Aşağıdaki ifadelerden hangisi çeşitli opsiyonlardan oluşan bir portföyün deltasına ilişkin bir özellik değildir? A) Portföy deltası eksi olabilir. B) Asli değeri çok yüksek olan bir portföyün deltası % 100'e yakındır. C) Delta dikkate alınarak oluşturulan bir pozisyon ile risksiz portföyler oluşturulabilir. D) Değişik ürünlerden oluşan bir portföyün deltası, portföyde bulunan tüm finansal araçların deltalarının ayrı ayrı toplanması suretiyle bulunabilir. 7

8 19. Opsiyon Türü Pozisyon Delta Gamma Vega Alım Opsiyonu ,4 2 2 Alım Opsiyonu ,7 0,5 0,1 Satım Opsiyonu ,3 1 0,5 Alım Opsiyonu ,6 2 1 Yukarıdaki tabloda bir portföyde bulunan opsiyonlar delta, gamma ve vega değerleri ile birlikte verilmiştir. Piyasada deltası 0,5, gamması 2,5 ve vegası 1,5 olan XYZ opsiyonu işlem görmektedir. Yatırımcı XYZ opsiyonunu kullanarak portföyünü gamma nötr yapmıştır. Bu çerçevede aşağıdakilerden hangisi yeni oluşturulan portföyün deltası ile XYZ opsiyonunda alınan pozisyonu doğru olarak vermektedir? A) XYZ uzun opsiyonu, portföy deltası 265 B) XYZ uzun opsiyonu, portföy deltası 300 C) XYZ kısa opsiyonu, portföy deltası 335 D) XYZ kısa opsiyonu, portföy deltası Vadeleri farklı olan opsiyonların deltaları arasındaki fark aşağıdaki ifadelerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? TÜREV ARAÇLAR A 22. Aşağıdakilerden hangisi Faiz Haddi Paritesi Teoremi (Covered Interest Rate Parity) doğru kabul edildiğinde yapılabilecek bir arbitrajda olması gereken işlemlerden değildir? A) USD faiz oranı ile USD borçlanmak B) TL faiz oranı ile TL yatırımı yapmak C) Döviz riskini bertaraf etmek için vadeli işlem sözleşmesi satmak D) Vadeli işlem sözleşmesinin riskinden korunmak için satım opsiyonu almak 23. Aşağıdakilerden hangisi çapraz korunma işlemi yaparak riskin azaltılabilmesinin nedenleri arasında yer almamaktadır? A) Sahip olunan malın kendine özel karakteristiklerinin olması B) Sahip olunan malın fiyatının spot piyasasında ve vadeli işlem piyasasında farklı olması C) Spot piyasadaki pozisyon miktarı ile vadeli piyasadaki pozisyon miktarında farklılık olması D) Riske maruz kalınan vade yapısının spot piyasasında ve vadeli işlem piyasasında farklı olması A) Vade uzadıkça alım opsiyonunun deltası azalır. B) Vade uzadıkça satım opsiyonunun deltası artar. C) Vade ile opsiyon deltası arasında bir ilişki bulunmamaktadır. D) Asli değerli bir alım opsiyonun deltası vadeye kalan gün sayısı azaldıkça bire yakınsar. 24. Spot piyasada dolar kuru 1,5100 TL iken bir ay vadeli piyasada dolar kuru 1,5400 TL ve taşıma maliyeti 1 Kr (0,01 TL) ise burada oluşan arbitraj kârı kaç TL'dir? A) 0.04 B) 0.03 C) 0.02 D) Aşağıdakilerden hangisi korunma amaçlı vadeli işlemler arasında yer almamaktadır? A) Spot piyasadan alım ile korunma B) Uzun pozisyonlu korunma C) Kısa pozisyonlu korunma D) Çapraz korunma 25. Aşağıdakilerden hangisi hisse senetlerinden oluşan bir portföye sahip olan yatırımcının korunma amaçlı hisse senedi endeksi vadeli işlem sözleşmesi alırken dikkat etmesi gereken hususlardan biridir? A) Spot fiyat ile vadeli fiyatın birbirine yakın olması B) Portföy ile endeksin fiyat korelasyonunun yüksek olması C) Opsiyon primi ile vadeli işlem sözleşmesi teminatlarının aynı olması D) Alivre sözleşmesi fiyatı ile vadeli işlem sözleşmesi fiyatlarının aynı olması 8

9 3620 MUHASEBE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ 1. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesi ile ilgili Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine göre vadeli işlem sözleşmelerinde değerleme hangi bedel üzerinden yapılır? TÜREV ARAÇLAR 5. I- Fiziki teslimat II- Nakdi mutabakat III- Havale A Bir vadeli işlem sözleşmesinde uzlaşma yöntemi (settlement) yukarıdakilerden hangisi/hangileri ile olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) II - III D) I - II A) Rayiç bedel B) Uzlaşma fiyatı C) Maliyet bedeli D) Ağırlıklı ortalama fiyatı 2. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesi ile ilgili Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine göre vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için takas kurumuna verilmiş nakit teminatlar hangi hesap altında muhasebeleştirilir? A) Menkul Kıymet B) Borçlar C) Bankalar D) Nakit 3. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesi ile ilgili Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine göre vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin elde etme maliyetlerinin belirlenmesinde uygulanan yöntem aşağıdakilerden hangisidir? A) Ağırlıklı Aritmetik Ortalama Maliyet Yöntemi B) Hareketli Ağırlıklı Ortalama Yöntemi C) Son Giren İlk Çıkar Yöntemi D) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi 4. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesi ile ilgili Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine göre makul değer değişikliği riskinden korunma amaçlı olarak alımı veya satımı yapılan riske karşı korunma aracının değerinde meydana gelen değişiklikler hangi mali tabloya yansıtılır? 6. Aşağıdakilerden hangisi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Ulusal 30 Endeksine dayalı vadeli işlem sözleşmesi için günlük fiyat hareket sınırıdır? A) Baz fiyatın % ±5 B) Baz fiyatın % ±10 C) Baz fiyatın % ±15 D) Baz fiyatın % ±20 7. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yönetmeliği'ne göre vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden teslimat sürecine ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Teslimat işlemleri Takas Merkezi tarafından yürütülür. B) Teslimata taraf üyeler, teslimatın tüm aşamalarından sorumludur. C) Teslimat işlemlerinde depo ücreti son teslimat gününe kadar satıcıya aittir. D) Teslimat yeri uzun pozisyon sahibi tarafından belirlenir. 8. "Türev Piyasalar Gayrinakdi Teminatlar Raporu"nu aşağıdaki kurumlardan hangisi hazırlamak zorundadır? A) Aracı Kuruluş B) Takas Kurumu C) Sermaye Piyasası Kurulu D) Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A) Bilanço B) Gelir Tablosu C) Kâr Dağıtım Tablosu D) Satılan Malın Maliyeti Tablosu 9

10 A 9. Bir aracı kuruluş, Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsasında gerçekleştirmek üzere aldığı telefon emrinin kayıtlarını asgari ne kadar süre ile saklamak zorundadır? A) 5 ay B) 6 ay C) 5 yıl D) 6 yıl 10. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsasında gerçekleştirmek üzere herhangi bir emir alındığında, müşteri emir formunda aşağıdaki bilgilerden hangisine yer verilmesine gerek yoktur? A) Emrin geçerlilik süresi B) Sözleşmenin tanımı ve adedi C) Müşterinin hesabının nakit bakiyesi D) Emir veren müşterinin hesap numarası 11. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem gören türev araçlarda yapılan işlemleri inceleme ve konu ile ilgili denetim yapma görevi münhasıran aşağıdaki kurumlardan hangisine aittir? A) T.C. Merkez Bankası (TCMB) B) Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) C) Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) D) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) 12. I- Piyasa işlemlerinin gözetimini yapmak II- İşlemlerin dürüst ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak III- Manipülatif işlem yapanlar hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunmak Yukarıdakilerden hangileri Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasının görev ve yetkileri arasındadır? A) I - II B) I - III C) II - III D) I - II - III 13. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında gerçekleşen işlemlerle ilgili olarak, yatırımcıları koruma anlamında gerçekleştirilen denetim ve gözetim faaliyetleri kapsamında aşağıdakilerden hangisini öncelikli olarak izlemek gerekir? A) Uzlaşma fiyatının sağlıklı oluşup oluşmadığı B) Yatırımcıların yeterli bilgiye sahip olup olmadığı C) Yatırımcıların yerli veya yabancı olup olmadığı D) Aracı kurumların komisyon oranlarının uygun olup olmadığı 14. Nakdi uzlaşmadan doğan takas yükümlülükleri için "Takas süresi" aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) T günü saat 17:35'te başlar ve T+1 günü saat 14:30'a kadar devam eder. B) T günü saat 17:35'te başlar ve T+2 günü saat 14:30'a kadar devam eder. C) T günü saat 17:45'te başlar ve T+1 günü saat 14:30'a kadar devam eder. D) T günü saat 17:45'te başlar ve T+2 günü saat 14:30'a kadar devam eder. 15. Aşağıdaki türev araç sözleşmelerinden hangisinin işlem sürecinde taraflar arası taahhütlerin yerine getirilmesi için takas odası (clearing house) bulunur? A) Tezgâh üstü opsiyonlar B) Alivre sözleşmeler (forwards) C) Hisseye dayalı tezgâh üstü opsiyonlar D) Vadeli işlem sözleşmeleri - VİS (futures) 16. Aşağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında gerçekleşen işlemlere ilişkin takas yükümlülüklerinin mali yeterliliğini ve güvenilirliğini sağlamak için, Takas Merkezinin takas üyelerinden temin ettiği (nakit ve/veya benzeri kıymetler) teminatlardan değildir? A) Garanti Fonu teminatı B) Başlangıç teminatı C) Sürdürme teminatı D) Kredi teminatı 10

11 17. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında gerçekleşen işlemlere ilişkin takas yükümlülüklerini aşağıdaki kurumlardan hangisi gerçekleştirmektedir? TÜREV ARAÇLAR 3560 TÜREV ARAÇLAR A A) İMKB Takas ve Saklama Bankası AŞ B) Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası C) Sermaye Piyasası Kurulu D) Merkezî Kayıt Kuruluşu 18. VOB üyesi aracı kuruluşların zarar eden hesapları dolayısıyla teminat açıkları oluşmaktadır. Bu üyeler en geç ne zamana kadar teminat yükümlülüğünü yerine getirmek zorundadır? A) T Günü saat 14:30'a kadar B) T+1 Günü saat 14:30'a kadar C) T+2 Günü saat 14:30'a kadar D) T+3 Günü saat 14:30'a kadar 19. Aşağıdakilerden hangisi Takas Merkezinin opsiyon satıcısından talep edeceği teminat tutarını belirlerken kullandığı şekillerden biri değildir? A) Risk teminatı B) Prim teminatı C) Spread teminatı D) Sürdürme teminatı 20. Aşağıdakilerden hangisi opsiyonun dayanak varlık fiyatının bir birim değişmesi sonucunda opsiyonun priminin ne kadar azalacağını yada artacağını gösterir? A) Delta B) Gamma C) Kredi riski D) Likidite değeri 1. Vadeli işlem sözleşmelerinde (pamuk, buğday, endeks, döviz gibi) sözleşmeye konu alım satım aracının türünün tanımlanmasına ne denir? A) Sözleşme büyüklüğü B) Başlangıç teminatı C) Dayanak varlık D) Baz kalite 2. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlemler piyasalarında kaldıraç etkisini ifade eder? A) Küçük bir miktar teminat ile büyük miktarda pozisyon almak B) Sözleşme yükümlülüğünü hemen yerine getirmek C) Dayanak varlığın getirisini bugünden belirlemek D) Teşkilatlanmış piyasalarda işlem yapmak 3. Aşağıdakilerden hangisi Taşıma Maliyeti Fiyatlama Modeli'nin kısıtları arasında yer almamaktadır? A) İşlem maliyetlerinin sıfır kabul edilmesi B) Açığa satış işlemlerinde kısıtlamaların bulunması C) Bazı ürünlerin üretiminde ve tüketiminde mevsimsellik olması D) Finansal araçlarda vadeli fiyatın hesaplanmasında faiz maliyetinin dikkate alınmaması 4. Aşağıdakilerden hangisi türev ürünlerden biri değildir? A) Swap B) Tahvil C) Opsiyon D) Vadeli işlem 11

12 A 5. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem piyasalarında "kullanım fiyatı" tanımıdır? A) Teslim ve tesellüm işlemlerinin çok kısa bir süre içerisinde gerçekleştirileceği alım satımlarda o an için geçerli piyasa fiyatıdır. B) Alım satıma konu ürünün fiyatının bugünden tespit edilerek teslim ve tesellümün gelecekte yapılacağı sözleşmelerde belirlenen fiyattır. C) Bir ürünü belli bir vadede veya belli bir vadeye kadar alma veya satma hakkı veren sözleşmelerde vadede alım veya satımda uygulanacak fiyattır. D) Vadeli işlem borsalarında işlem gören sözleşmelerde işlemlerin yapılabildiği son işlem günü sonunda tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesinde baz alınacak fiyattır. 6. Aşağıdaki finansal enstrümanlardan hangisi sigorta niteliği göstermektedir? A) Tahvil alımı B) Hisse senedi alımı C) Hazine bonosu alımı D) Alım opsiyonu uzun pozisyon 9. Aşağıdakilerden hangisinin varlığı durumunda kur riskini yönetmek amacıyla türev araç kullanılmasına gerek duyulmaz? A) Ülkelerin farklı para birimi kullanmaları B) Tüm dünyada tek bir para biriminin kullanılması C) İşletmelerin uluslararası piyasalarda ticaret yapmaya başlamaları D) İşletmelerin hammadde alımında kullandıkları para birimiyle nihai ürünleri satarken kullandıkları para birimlerinin birbirinden farklı olması 10. Tahvil Kote Edilmiş Fiyat ($) Çevirim Faktörü , , , ,1 Yukarıda kısa pozisyona sahip tarafın teslim etmeyi düşündüğü tahviller sıralanmıştır. Kote edilmiş vadeli sözleşmenin şu anki fiyatının 95 $ olduğunu varsayalım. Bu durumda, teslim edilecek en ucuz tahvil hangisidir? A) Tahvil 4 B) Tahvil 3 C) Tahvil 2 D) Tahvil 1 7. Bir yatırımcı spot kur 1$=1,50 TL seviyesinde iken, 0,05 TL prim ödeyerek $ üzerine yazılmış bir alım opsiyonu satın almış ve vade tarihinde kur 1$=1,70 TL olarak gerçekleşmiştir. Yatırımcı vade tarihinde 0,07 lira kâr elde ettiğine göre, opsiyon sözleşmesinin kullanım fiyatı aşağıdakilerden hangisidir? A) 1,58 B) 1,63 C) 1,68 D) 1, Tarafların belirli bir süre zarfında faiz ödemelerini veya faiz gelirlerini birbirleriyle değiştirdikleri vadeli işlem çeşidine ne ad verilir? A) Para Swapı B) Borç Swapı C) Borçlanma Giderleri Swapı D) Faiz Oranı Swap Sözleşmesi 8. İşlem maliyetlerinin olmadığı, borç almaverme faiz oranlarının eşit olduğu bir piyasada, TL ve Amerikan Doları faiz oranları sırasıyla % 23,75 ve % 4'tür. Amerikan Dolarının spot fiyatı 1,4200 TL ise arbitraja olanak vermeyecek kotasyona girmek isteyen bir bankanın 12 ay vadeli Amerikan Doları kuru kaç TL olmalıdır? A) 1,6796 B) 1,6896 C) 1,6996 D) 1, Aşağıdakilerden hangisi faiz swap işlemlerine ilişkin özelliklerden değildir? A) Swap işlemleri çoğu zaman tezgâh üstü piyasalarda işlem görür. B) Swap işlemleri çoğunlukla bir banka aracılığıyla üçüncü bir tarafla yapılır. C) Swap işlemlerinde genellikle iki tarafın da sabit faiz ödemeli yükümlülükleri vardır. D) Swap işlemlerinde taraflardan her biri fayda sağlayabilmektedir. 12

13 A 13. Aşağıdakilerden hangisi Eurodolar vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin özelliklerden değildir? A) Euro üzerinden işlem görür. B) Sözleşme nakdi mutabakat ile kapatılır. C) Faiz oranlarının bugünden belirlenmesini sağlar. D) CME'de (Chicago Merchantile Exchange) işlem görürler. 16. Bir yatırımcı fiyatı şu anda 2.2 TL olan ABC hisselerinden satın almaya karar vermiş olsun. Şirketin her 6 ayda bir kâr payı dağıttığını yıllık borç alma ve verme oranının sabit % 20, kâr payı oranının ise % 40 olduğunu varsayalım. Bu anlamda hisse senedinin bir yıl vadeli fiyatının en az kaç TL olması gerekir? A) B) C) D) Aşağıdakilerden hangisi faize dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin ülke ekonomisine katkılarından biridir? A) Yatırım fonları portföylerine daha fazla riskli varlık bulundurmak suretiyle aynı getiri için daha fazla risk alabilmeleri sağlanabilecektir. B) Faize dayalı vadeli işlem sözleşmeleri daha fazla ilgi çekeceğinden spot hazine bonoları piyasalarında işlem hacmi azalacaktır. C) Son derece riskli bir nitelik arz eden bu piyasaların açılması sonucu, riskten kaçan yatırımcıların iç piyasaya ilgisi azalacaktır. D) Kredi kullanan işletmelerin bu piyasalarda ters pozisyon alarak faiz dalgalanmalarından daha az etkilenmeleri sağlanabilecektir. 17. Hisse senedi endeksine dayalı bir vadeli işlem sözleşmesi alan yatırımcı açısından aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? A) Sahip olunan hisse senetlerinin gelecekte değerinin düşmesi riskine karşı korunma B) Tek tek hisse senetleri yerine piyasanın geneli üzerine işlem yapma C) Yatırım maliyetlerinin spot piyasaya göre daha düşük olması D) Faiz ve kur riskinden korunma 15. Bir şirketin hisse senedinin opsiyon primlerine ilişkin aşağıdaki önermelerden hangisi yanlıştır? A) Bir şirketin hisse senedinin satım opsiyon primi risksiz faiz oranı ile ters orantılıdır. B) Kullanım fiyatı arttıkça bir şirketin hisse senedinin satım opsiyon primi azalır. C) Vadeye kalan süre arttıkça bir şirketin hisse senedinin hem alım hem de satım opsiyon primleri artar. D) Temettü ödeyen bir şirketin hisse senedinin alım opsiyonu primi, temettü ödemeyen bir şirketin hisse senedinin alım opsiyonu primine göre daha düşüktür. 18. Aşağıdakilerden hangisi ABC hisse senedinin fiyatının düşmesini öngören bir yatırımcının uygulayacağı en uygun stratejidir? A) Call opsiyonu alması Put opsiyonu yazması B) Call opsiyonu yazması Put opsiyonu yazması C) Call opsiyonu yazması Put opsiyonu alması D) Call opsiyonu alması Put opsiyonu alması 19. Aşağıdaki şirketlerden hangisi VOB AŞ'de emtia vadeli işlem sözleşmesi yaparak hammadde fiyat riskini ortadan kaldırabilir? A) Sınırtanımaz Güvenlik ve Emniyet Sİstemleri Ltd. Ş'i B) Pınarbaşı Pamuklu Dokuma Tekstil ve Konfeksiyon AŞ C) Sonsuz İnternet ve İletişim Teknolojileri AŞ D) Potin Ayakkabı ve Kundura İmalatı Ltd. Ş'i 13

14 A 20. Hammadde vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Vadeye kalan gün sayısı arttıkça vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı artar. B) Convenience yield (Kullanım kolaylığı) depolama maliyetinden yüksek ise backwardation piyasasından bahsedebiliriz. C) Hammadde piyasasında vadeli piyasa fiyatları spot fiyatlardan yüksek ise contango piyasanın varlığından söz edebiliriz. D) Hammadde piyasasında vade uyumsuzluğu veya sözleşme büyüklüğü gibi faktörlerden dolayı tam korunma sağlanması her zaman mümkün olamamaktadır. 21. Bir uçak şirketi, uçak yakıtını spot piyasadan 5.50 TL'ye almaktadır. Uçak yakıtı fiyatlarında meydana gelen dalgalanmalardan şirket kendini korumak amacıyla, uçak yakıtına dayalı, 5.70 TL kullanım fiyatlı 1 sene vadeli Avrupa tipi alım opsiyonunu 0.22 TL'ye satmış ve 1 yıl vadeli kullanım fiyatı 5.70 TL olan Avrupa tipi satım opsiyonunu 0.56 TL'ye almıştır. Bir yıl sonra, uçak yakıtı fiyatı ortalama 5.60 TL ve opsiyonun vade tarihindeki fiyatı ise 6.00 TL'dir. Opsiyonun vade tarihinde şirket tüm açık pozisyonlarını kapatmıştır. Şirketin yukarıda gerçekleştirdiği türev aracı işlemleri sonucunda primler dahil uçak yakıtına ilişkin net gideri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 6.58 TL B) 6.50 TL C) 6.44 TL D) 6.24 TL 23. Aşağıdakilerden hangisi Binary Opsiyonuna ait özelliklerden biri değildir? A) Sürekli artan bir kazanç ihtimali sunarlar. B) Kazancı sıfır veya önceden belirlenmiş bir fiyattır. C) Binary alım opsiyonunun fiyat grafiği ile Avrupa tipi alım opsiyonun deltasının grafiği aynıdır. D) Binary alım opsiyonunun deltasının grafiği ile Avrupa tipi alım opsiyonun gammasının grafiği aynıdır. 24. Aşağıdakilerden hangisi opsiyon benzeri ürünlerden değildir? A) Convertible Bonds (Değiştirilebilir tahvil) B) Callables (Erken itfa edilebilir tahvil) C) Swaplar D) Varantlar 25. Aşağıdakilerden hangisi varantların özellikleri arasında yer almaz? A) Varantların süresi genellikle birkaç yıldır. B) Varantlar genellikle tahvil ihraçları sonucu düzenlenen bir çeşit alım opsiyonudur. C) Ortaklık varantlarının ilgili sermaye piyasası aracının yanında bedelli olarak ihraç edilmeleri zorunludur. D) Varantlar düzenlendikten sonra bazı durumlarda bağlı oldukları tahvillerden ayrı olarak alınıp satılırlar. 22. Yatırımcısına belirli bir varlığı vade boyunca en düşük fiyattan alma ya da en yüksek fiyattan satma olanağı veren opsiyon tipi aşağıdakilerden hangisidir? A) Asya tipi Opsiyon B) Aralık Opsiyonu (Spread Option) C) Tercihli Opsiyon (Chooser Option) D) Hatırlatma Opsiyonu (Lookback Option) TEST BİTTİ. CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ. 14

15 Soracağınız bir şey var mı? Varsa, şimdi sorunuz; sınav başladıktan sonra sorularınıza cevap verilmeyecektir. Hazır mısınız? Sınav, okulun bütün salonlarında aynı anda başlayacağı için başlama zilini beraberce bekleyelim. Hepinize başarılar dileriz. (Salon başkanı başlama ve bitiş saatini tahtaya yazacaktır.) Bu kitapçığın her hakkı saklıdır. Bu kitapçıkta yer alan sorulardaki görüşler yazarlarına ait olup, Sermaye Piyasası Kurulunun görüşlerini yansıtmaz. Soruların telif hakları Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliğine aittir. Hangi amaçla olursa olsun, kitapçığın tamamının veya bir kısmının Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliğinin ayrı ayrı yazılı izni olmadan kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, bilgisayar ortamına alınması, herhangi bir yolla çoğaltılması, yayımlanması veya başka bir amaçla kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar, doğabilecek cezai sorumluluğu ve kitapçığın hazırlanmasındaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.

16 S102 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme Değerlendirme ve Açıköğretim Kurumları Daire Başkanlığı TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLARI BİRLİĞİ SERMAYE PİYASASI KURULU LİSANSLAMA SINAVLARI TÜREV ARAÇLAR (TA) 27 MART 2010 Saat: CUMARTESİ 1. OTURUM KİTAPÇIK TÜRÜ B Adayın Adı ve Soyadı : Aday Numarası (T.C. Kimlik No) : Sınav Salon No : Sıra No: DİKKAT: 1. Bu sınavda, 4 modüle ait test soruları yer almaktadır. Soru sayısı Sayfa No Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi Türev Araçlarla Hisse Senedi Arbitraj Piyasaları ve Korunma Hisse Senedi Piyasaları Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri Türev Araçlar Soru kitapçıklarını kontrol ederek, baskı hatası olan kitapçığın değiştirilmesi için sınav başlamadan önce salon sorumlularına başvurunuz. 3. Sınavda hesap makinesi kullanabilirsiniz. Ancak alfabetik tuş takımına sahip olan hesap makineleri, databank, el bilgisayarı vb. özel elektronik donanımların kullanılması yasaktır. CEVAP KÂĞIDI İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR 1. Cevap kâğıdı üzerine yazacağınız yazı ve yapacağınız işaretlemelerde kurşun kalemden başka kalem kullanmayınız. 2. Size verilen cevap kâğıdında yazılı olan bilgilerin size ait olup olmadığını kontrol ediniz. Cevap kâğıdı kullanılamayacak durumdaysa veya size ait değilse verilecek yedek cevap kâğıdına, kimliğinizle ilgili bilgileri, salon başkanının açıklamalarına göre yazınız. 3. Cevap kâğıdında Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi, Türev Araçlarla Arbitraj ve Korunma, Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri, Türev Araçlar testleri için dört ayrı sütun bulunmaktadır. Cevaplarınızı cevap kâğıdındaki ilgili sütunlara aşağıdaki örnekte olduğu gibi yuvarlağı, dışına taşırmadan işaretleyiniz. Yanlış karalamalarınızı düzeltirken yuvarlağın içini temizce siliniz. ÖRNEK KODLAMA: SORU KİTAPÇIĞI İLE İLGİLİ AÇIKLAMA 1. Bu soru kitapçığında toplam 95 soru bulunmaktadır. Bir modül için 45 dakikalık cevaplama süresi verilmiştir. Kitapçığın tümü için verilen cevaplama süresi 180 dakikadır. 2. Sınavlarda başarılı sayılmak için her modülden alınan notun en az 60 ve aritmetik ortalamanın en az 70 olması zorunludur. 3. Her sorunun dört seçeneği vardır. Dört seçenekten sadece bir tanesi doğru cevaptır. Doğru bulduğunuz seçeneği cevap kâğıdında o soru için ayrılan yerde bularak işaretleyiniz. 4. Cevaplamaya istediğiniz testin, istediğiniz sorusundan başlayabilirsiniz. Yalnız cevaplarınızı, cevap kâğıdında o test için ayrılmış olan bölümdeki aynı numaralı cevap yerine işaretlemeyi unutmayınız. 5. Size ayrı bir karalama kâğıdı verilmeyecektir. Soru kitapçığınızın içindeki boş alanları karalama yapmak için kullanabilirsiniz. 6. Cevabını bilmediğiniz sorular üzerinde fazla zaman kaybetmeden diğer sorulara geçiniz. Zamanınız kalırsa Bu sorulara daha sonra dönebilirsiniz. 7. Puanlamada her doğru cevaba eşit puan verilecek, yanlış cevaplarınız dikkate alınmayacaktır. 8. Sınavın bitiminde cevap kâğıdınızı ve soru kitapçığınızı salon sorumlularına teslim etmeyi unutmayınız. Arka kapağa geçiniz. DİKKAT: Testteki sorular tarihi itibarıyla hazırlanmıştır. Bu tarihten sonra sınav konuları ile ilgili yasa değişiklikleri yapılmış olsa bile, soruları cevaplandırırken bu değişiklikleri dikkate almayınız.

17 B 3580 VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 1. Farklı kullanım fiyatları olan aynı türde (alım veya satım) iki opsiyondan birinin alınması diğerinin de eş zamanlı olarak satılmasına dayalı opsiyon strateji aşağıdakilerden hangisidir? A) Fiyat bazlı (dikey) yayılma stratejileri B) Kelebek stratejisi C) Pergel stratejisi D) Çanak stratejisi 4. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlemler piyasası piyasa yapıcılığı esaslarından biri değildir? A) Bir üye birden fazla sözleşmede piyasa yapıcısı olabilir. B) Bir sözleşmede birden fazla piyasa yapıcı üye işlem yapabilir. C) Piyasa yapıcıların kendi aralarında işlem yapmaları kesinlikle yasaktır. D) Hangi sözleşmelerde piyasa yapıcılığı sisteminin kullanılacağına veya kullanımdan kaldırılacağına karar vermeye VOB AŞ Yönetim Kurulu yetkilidir. 2. Aşağıda bir endeks opsiyonuna ilişkin kâr zarar grafiği verilmektedir. Bu opsiyon türü aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? En yakın aya ait Pamuk Sözleşmesi'nin gün başındaki uzlaşma fiyatı 2,800 TL'dir. Bu sözleşmenin seans sırasında piyasadaki fiyatının 2,660 TL'ye kadar inmesi veya 2,940 TL'ye kadar çıkması durumunda piyasa yapıcı bandı yaklaşık olarak sırasıyla aşağıdakilerden hangisi olur? A) 2,300 2,470 TL ve 2,800 3,000 TL B) 2,500 2,680 TL ve 2,900 3,065 TL C) 2,550 2,770 TL ve 2,820 3,060 TL D) 2,570 2,690 TL ve 2,455 3,075 TL Endeks Seviyesi A) Kısa pozisyonlu alım opsiyonu B) Kısa pozisyonlu satım opsiyonu C) Uzun pozisyonlu alım opsiyonu D) Uzun pozisyonlu satım opsiyonu 6. Piyasadaki fiyat: 55,000 TL Piyasa yapıcı bandı: 55,550 TL - 54,450 TL Piyasa yapıcının gün içinde aldığı net pozisyon miktarı: 287 adet uzun Piyasa yapıcının gün içindeki alış ve satışlarının toplamı: 860 adet Piyasada en yakın aya ait Altın Sözleşmesi'ne ilişkin bilgiler yukarıda verilmiştir. Piyasa yapıcının 55,000 TL den 140 adetlik daha uzun pozisyon alması durumunda yeni oluşacak piyasa yapıcı bandı aşağıdakilerden hangisidir? 3. Aşağıdakilerden hangisi Black&Scholes eşitliğinin varsayımlarından birisi değildir? A) Arbitraj imkânı yoktur. B) İşlem maliyeti ya da vergi yoktur. C) Menkul kıymetlerin açığa satışı serbesttir. D) Türev ürünün ömrü boyunca sabit temettü ödemesi vardır. A) 55,545 56,045 TL B) 56,100 53,900 TL C) 54,350 55,050 TL D) 56,250 54,800 TL 2

18 7. Kullanım Fiyatı (TL) Alım Opsiyonu Fiyatı (TL) Bir yatırımcı, 55 TL lik kullanım fiyatlı ve 65 TL lik kullanım fiyatlı olmak üzere iki adet alım opsiyonu satın alıp, aynı anda 60 TL lik kullanım fiyatı üzerinden iki adet alım opsiyonu satmıştır. Buna göre işlemin maliyeti aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) 3 TL B) 2 TL C) 1 TL D) 0 TL TÜREV ARAÇLAR B 10. İMKB de 100 TL den işlem gören ABC hisse senedinin fiyatının bir yıl sonra 50 % oranında yükselmesi ya da 20 % oranında düşmesi beklenmektedir. Yıllık risksiz faiz haddi 30 % ve kullanım fiyatı 132 TL dir. Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda ABC hisse senedi üzerine yazılan satım opsiyonunun primi aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) Aşağıdaki grafiklerden hangisi satım opsiyonu kısa pozisyonun kâr/zarar grafiğini göstermektedir? A) Kazanç B) Kazanç 11. Bir yatırımcı dayanak varlığı ABD hisse senedi ve vadesi 80 gün olan bir vadeli işlem sözleşmesi almak istemektedir. Hisse senedinin spot fiyatı 20 TL, vade sonuna kadar elde edilecek kâr paylarının vade sonu değeri 1,7 TL ve risksiz faiz oranı 12 % ise vadeli işlem fiyatı ne olmalıdır? (Bir yıl 365 gün olarak alınacaktır.) A) B) C) D) S S C) Kazanç S D) Kazanç S 12. Vadeli işleme konu olan varlığın spot fiyatı 30 TL, yıllık faiz oranı % 16, varlığın depolama maliyetinin vade sonundaki değeri 6 TL, sözleşme vadesi 15 ay ise arbitraj imkânın ortadan kalkması için vadeli işleme söz konusu varlığın kullanım fiyatı ne olmalıdır? A) TL B) TL C) TL D) TL 9. Satım opsiyonunun fiyatını Alım Opsiyonu- Satım Opsiyonu Paritesine (Put-Call Parity) göre hesaplamak isteyen yatırımcının aşağıdaki verilerden hangisine ihtiyacı yoktur? A) Alım opsiyonu primi B) Opsiyonun kullanım fiyatı C) Vadeli işlem sözleşmesi fiyatı D) Hisse senedinin bugünkü spot fiyatı 13. Aşağıdakilerden hangisi endekse dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin yararlarından biri değildir? A) Hisse senedi yatırımına göre yeni imkânlar sağlaması B) Gelecekteki fiyat risklerine karşı korunma sağlaması C) Yatırım maliyetinin hisse senetlerine göre daha düşük olması D) Endeks yatırım fonlarına kıyasla işlem süresinin kısa olması 3

19 B 14. Endeks vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatlamasına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi teorik fiyat ile piyasa fiyatının birbirinden farklı olmasının nedenleri arasında yer almaz? A) Teorik fiyat kâr paylarının miktarında kesinlik olduğunu varsayar. B) Teorik fiyat kâr paylarının yeniden yatırılacağı faiz oranlarının değişeceğini varsayar. C) Teorik fiyat borç alma ve verme oranlarının aynı olduğunu varsayar. D) Teorik fiyat piyasada arbitraja olanak verilmediğini varsayar. 18. Vadeli işlem borsalarında alım satıma konu sözleşmelerde gün sonunda teminatların güncellenmesi ve geçici kâr zararların hesaplanmasında baz alınan fiyat aşağıdakilerden hangisidir? A) Kapanış fiyatı B) Uzlaşma fiyatı C) Ortalama fiyat D) Ağırlıklı ortalama fiyat 15. Yatırımcı A nın spot piyasadan 100 bin dolar ve vadeli işlem piyasasından da 100 bin dolar tutarında bir pozisyon almak istediğinde, her iki piyasa için sahip olması gereken fon toplamı aşağıdakilerden hangisi kadardır? (1 Dolar=1,50 TL ve teminat oranı % 10) A) 150 bin TL / 15 bin TL = 165 bin TL B) 150 bin TL / 150 bin TL = 300 bin TL C) 15 bin TL / 15 bin TL = 30 bin TL D) 100 bin TL / 10 bin TL = 110 bin TL 16. VOB AŞ de emtia vadeli işlem sözleşmesi yapılabilir ürünler aşağıdakilerin hangisinde doğru şekilde gösterilmektedir? A) Arpa - Altın - Pamuk B) Altın - Buğday - Pamuk C) Pamuk - Fındık - Bakır D) Pamuk - Gümüş - Mısır 17. VOB-İMKB 100 Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne ilişkin başlangıç teminatı tutarı ne kadardır? A) 300 TL B) 500 TL C) 600 TL D) 700 TL 19. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında, İMKB 100 endeksine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde başlangıç teminatının 500 TL olduğu düşünülürse sürdürme teminatı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) 100 B) 250 C) 350 D) Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem gören Endeks Vadeli İşlem Sözleşmesi aşağıdaki İMKB endekslerinden hangisi üzerine yazılmıştır? A) İMKB - 30 Endeksi B) İMKB Şehir Endeksi C) İMKB Sektör Endeksi D) İMKB Yeni Ekonomi Endeksi 21. Piyasaların etkin olduğu varsayımı altında, aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemlerine bir örnek teşkil etmez? A) Ürünler arası işlem B) Vadeler arası işlem C) Piyasalar arası işlem D) Mülkiyette değişiklik yaratmayan işlem 4

20 22. Vadeli işlem piyasalarında uzun pozisyon aşağıdaki pozisyonlardan hangisi için doğrudur? A) Net pozisyon alım yönünde ise B) Net pozisyon satış yönünde ise C) Alımlar satımların yarısı ise D) Satımlar alımların yarısı ise TÜREV ARAÇLAR 3600 TÜREV ARAÇLARLA ARBİTRAJ VE KORUNMA B 1. Aşağıdakilerden hangisi hisse senetlerinden oluşan bir portföye sahip olan yatırımcının korunma amaçlı hisse senedi endeksi vadeli işlem sözleşmesi alırken dikkat etmesi gereken hususlardan biridir? 23. Yatırımcı tarafından belirlenen fiyat düzeyinden işlem yapılması için borsa sistemine iletilen alım ya da satım yönlü emirlere ne ad verilir? A) Şartlı Emir B) Piyasa Emri C) Yayılma Emri D) Fiyat Limitli Emir A) Spot fiyat ile vadeli fiyatın birbirine yakın olması B) Portföy ile endeksin fiyat korelasyonunun yüksek olması C) Opsiyon primi ile vadeli işlem sözleşmesi teminatlarının aynı olması D) Alivre sözleşmesi fiyatı ile vadeli işlem sözleşmesi fiyatlarının aynı olması 24. Piyasada sahip olunan pozisyona aksi yönde işlem yapılmasına ne ad verilir? A) Kısa pozisyon B) Uzun pozisyon C) Pozisyon kapatma D) Pozisyon güncelleştirme 2. Spot piyasada dolar kuru 1,5100 TL iken bir ay vadeli piyasada dolar kuru 1,5400 TL ve taşıma maliyeti 1 Kr (0,01 TL) ise burada oluşan arbitraj kârı kaç TL'dir? A) 0.04 B) 0.03 C) 0.02 D) İlk vadeli işlem sözleşmeleri hangi araçlar üzerine tesis edilmiştir? A) Döviz Kurları B) Tarım Ürünleri C) Hisse Senetleri D) Yeraltı Rezervleri 3. Aşağıdakilerden hangisi çapraz korunma işlemi yaparak riskin azaltılabilmesinin nedenleri arasında yer almamaktadır? A) Sahip olunan malın kendine özel karakteristiklerinin olması B) Sahip olunan malın fiyatının spot piyasasında ve vadeli işlem piyasasında farklı olması C) Spot piyasadaki pozisyon miktarı ile vadeli piyasadaki pozisyon miktarında farklılık olması D) Riske maruz kalınan vade yapısının spot piyasasında ve vadeli işlem piyasasında farklı olması 5

21 4. Aşağıdakilerden hangisi Faiz Haddi Paritesi Teoremi (Covered Interest Rate Parity) doğru kabul edildiğinde yapılabilecek bir arbitrajda olması gereken işlemlerden değildir? A) USD faiz oranı ile USD borçlanmak B) TL faiz oranı ile TL yatırımı yapmak C) Döviz riskini bertaraf etmek için vadeli işlem sözleşmesi satmak D) Vadeli işlem sözleşmesinin riskinden korunmak için satım opsiyonu almak 5. Aşağıdakilerden hangisi korunma amaçlı vadeli işlemler arasında yer almamaktadır? A) Spot piyasadan alım ile korunma B) Uzun pozisyonlu korunma C) Kısa pozisyonlu korunma D) Çapraz korunma TÜREV ARAÇLAR B 7. Opsiyon Türü Pozisyon Delta Gamma Vega Alım Opsiyonu ,4 2 2 Alım Opsiyonu ,7 0,5 0,1 Satım Opsiyonu ,3 1 0,5 Alım Opsiyonu ,6 2 1 Yukarıdaki tabloda bir portföyde bulunan opsiyonlar delta, gamma ve vega değerleri ile birlikte verilmiştir. Piyasada deltası 0,5, gamması 2,5 ve vegası 1,5 olan XYZ opsiyonu işlem görmektedir. Yatırımcı XYZ opsiyonunu kullanarak portföyünü gamma nötr yapmıştır. Bu çerçevede aşağıdakilerden hangisi yeni oluşturulan portföyün deltası ile XYZ opsiyonunda alınan pozisyonu doğru olarak vermektedir? A) XYZ uzun opsiyonu, portföy deltası 265 B) XYZ uzun opsiyonu, portföy deltası 300 C) XYZ kısa opsiyonu, portföy deltası 335 D) XYZ kısa opsiyonu, portföy deltası Vadeleri farklı olan opsiyonların deltaları arasındaki fark aşağıdaki ifadelerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Vade uzadıkça alım opsiyonunun deltası azalır. B) Vade uzadıkça satım opsiyonunun deltası artar. C) Vade ile opsiyon deltası arasında bir ilişki bulunmamaktadır. D) Asli değerli bir alım opsiyonun deltası vadeye kalan gün sayısı azaldıkça bire yakınsar. 8. Aşağıdaki ifadelerden hangisi çeşitli opsiyonlardan oluşan bir portföyün deltasına ilişkin bir özellik değildir? A) Portföy deltası eksi olabilir. B) Asli değeri çok yüksek olan bir portföyün deltası % 100'e yakındır. C) Delta dikkate alınarak oluşturulan bir pozisyon ile risksiz portföyler oluşturulabilir. D) Değişik ürünlerden oluşan bir portföyün deltası, portföyde bulunan tüm finansal araçların deltalarının ayrı ayrı toplanması suretiyle bulunabilir. 9. Aşağıdakilerden hangisi faiz oranlarında meydana gelen değişimin opsiyon primine etkisini ölçmek için kullanılır? A) Rho B) Delta C) Gamma D) Vega 6