Uyanı s! MEDYAYA GUVENEB IL IR MIS IN IZ?

Transkript

1 Uyanı s! ARALIK MEDYAYA GUVENEB IL IR MIS IN IZ?

2 Uyanı s! BU SAYIDA s DAHA FAZLASI IC IN GENCLER KAPAK KONUSU Medyaya G uvenebilir misiniz? SAYFALAR 4-7 r Genclerin sordugu onlarca soruya Kutsal Kitaptan cevap bulabilirsiniz. Ornegin: Hakkımdaki Dedikodularla Nasıl Başa Çıkabilirim? Cinsel I cerikli Mesajlaşma Konusunda Neler Bilmeliyim? Karşılaştıkları zorluklarda Kutsal Kitabın genclere nasıl yardım ettigini web sitemizden ogrenebilirsiniz. (KUTSAL K ITABIN O GRETT IKLER I > GENCLER kısmına bakın) 3 DUNYAYA BAKIŞ 8 ÜLKELER VE İNSANLAR Brezilya ya Bir Ziyaret 10 KUTSAL K ITABIN GOR UŞ U İsa Peygamber 12 AILELER I C IN YARDIM Nasıl İyi Bir Dinleyici Olabilirsiniz? 14 Diken Kelebegi: Bir Gizem C oz ul uyor 15 Yılı Uyanış! Konu Dizini 16 TASARIM UR UN U MU? DNA nın Depolama Kapasitesi ÇOCUKLAR r Resimli Kutsal Kitap hikayelerini ˆ sitemizden okuyabilirsiniz. Bu etkinlik sayfalarını kullanarak cocugunuzun Kutsal Kitapta adı gecen kişileri daha yakından tanımasını ve ahlaksal ilkeleri ogrenmesini saglayabilirsiniz. (KUTSAL K ITABIN O GRETT IKLER I > ÇOCUKLAR kısmına bakın) Vol. 24, No. 12 / Monthly / TURKISH Her Sayının Ortalama Tirajı: 99 Dilde Adet Bu yayın parayla satılmaz. Gon ull uba gıslarla desteklenen, dunya capındaki Kutsal Kitap egitim programının bir kısmıdır. Aksi belirtilmedikce, ayet alıntıları Kutsal Kitap Yeni Dunya Çevirisi ndendir. Awake! (ISSN X) Druck und Verlag: Wachtturm Bibel und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus. Verantwortliche Redaktion: Ramon Templeton, Selters/Taunus. Bu yayının Turk cesinin hazırlanmasından Yehova nın Sahitlerini Destekleme Dernegi sorumludur. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Her hakkı saklıdır. Printed in Germany. Dahafazlabilgialmakyadahi cbir ucret odemeden Kutsal Kitabı incelemek ister misiniz? sitesini ziyaret edebilir ya da aşagıdaki adrese yazabilirsiniz. YEHOVA NIN SAH ITLERI: PK 23 Ferikoy Istanbul-T URK IYE. Tel Adreslerin tam listesi icin su siteye bakın:

3 D UNYAYA BAKIŞ AMER IKA B IRLEŞ IK DEVLETLER I Yapılan bir araştırmada işlek caddelerde karşıdan karşıya gecen neredeyse her u c yayadan birinin, muzik dinlemek veya telefonda konuşmak gibi ug- raşlar yuz unden dikkatinin dagınık oldugu saptandı. Dikkat dagıtan en tehlikeli etken ise mesaj yazmak. Mesaj yazan kişilerin karşıdan karşıya gecme suresi, dikkati dagınık olmayanlara gore yuzde 18 daha uzun. Ayrıca bu yayalar ışık ihlali yapmaya, uygun olmayan bir yerden karşıya gecmeye ya da yolun iki tarafına bakmamaya 3,9 kat daha egilimliler. İSPANYA Uzun suredir işsiz olan kişilerin yuz- de 5 ila 10 u iş başvurusunda bulu- nurken, üniversite mezunu olduklarını ve profesyonel iş deneyimlerini ozgecmişlerinden çıkarıyorlar; c unku bu bilgiler başvuruda bulunan ki- şiyi fazla nitelikli gosteriyor. NIJERYA İnsan tacirlerinin Nijerya dan Avrupa ya getirdigi kadınlara, juju buy uc ul uk tapınaklarında önceden gizlilik yemini ettiriliyor. Tacirler ruhlar âlemi tarafından cezalandırılma ˆ korkusunu kullanarak bu kadınlar üzerinde hakimiyet ˆ kuruyor ve onları seks kolesi olarak kendilerine baglı tutuyor. DUNYA Gelişmekte olan ülkelerde sobalardan çıkan duman önemli bir ol um sebebi olarak gor ul uyor. Bu ülkelerde her yıl dort milyon insan dumandan kaynaklanan solunum yolu hastalıkları yuz unden ol uyor. Araştırmacılar odun ya da kom ur sobalarından yayılan zararlı kimyasalların sigara dumanındaki zehirler kadar old ur uc u oldugunu soyl uyor. Soba: Ami Vitale 3

4 KAPAK KONUSU Medyaya Guvenebilir misiniz? PEK ÇOK insan okudugu ya da duydugu haberlere şupheyle yaklaşıyor. Bu konuda Turkiye de 2006 da bir kamuoyu araştırması yapıldı. İnsanlara Medyaya guveniyor musunuz? diye soruldu. Ankete katılanların yuzde 67 si bu soruyu hayır diye cevapladı. Bu guvensizli gin haklı bir nedeni var mı? Bircok gazeteci ve haber kuruluşu, dogru ve bilgilendirici haber yaptıgını iddia eder. Yine de endişelenmek icin bazı sebepler var. Şimdi bunlardan birkacına bakalım: MEDYA PATRONLARI Az sayıda gu cl u şirketin kendine ait medya kuruluşları vardır. Bu kuruluşlar hangi haberin, nasıl sunulacagı ve bu habere ne ol c ude önem verilecegi konusunda gu cl u bir etkiye sahiptir. Bunların co gu kar ˆ amaclı şirketler olduğundan medyakuruluşlarınınverecegi kararları ekonomik çıkarlar etkileyebilir. Bu yuzden yayın kuruluşu sahiplerinin gelirlerini olumsuz yonde etkileyecek haberler yayımlanmayabilir. Y ONET IMLER Medyadaki haberlerin co gu huk u- met faaliyetleri ve politikacılarla ilgilidir. Yonetimler uyguladıkları politikayı ve gorevlendirdikleri yetkilileri halkın desteklemesini ister. Medya huk umetin destegine ihtiyac duyduğundan bazen gazeteciler ve huk u- met yetkilileri işbirligi yapar. r Kutsal Kitapla ilgili başka sorularınıza cevap almak icin adresine bakabilirsiniz.

5 SAHTEK ˆ ARLIK REKLAMLAR Pek çok ülkede medya kuruluşları piyasada kalabilmek icin para kazanmak zorundadır ve bu paranın co gunu reklamlardan alır. Ornegin Amerika Birleşik Devletleri nde, dergiler gelirininyuzde 50 ila 60 ını, gazeteler yuzde 80 ini, ticari amaclı televizyon ve radyo kanalları da yuzde 100 un u reklamlardan elde eder. Tabii ki şirketler ur unlerini veya calışmay ontemlerini kot u goste- recek programlara sponsor olmayı istemez. Eger bir medya kuruluşunun yayımladıgı programı begenmezlerse reklamlarını başka bir yereverebilirler. Bu nedenle editorler sponsorun adını lekeleyebilecek haberleri yayımlamaktan kacınabilir. Her haberci dur ust degildir. Bazı gazeteciler hikayeler ˆ uydurur. Ornegin birkac yıl önce Japon bir haberci, dalgıcla- rın Okinava daki mercanlara verdigi zararı belgelemek istedi. Fakat zarar gor- muş hicbir mercan bulamayınca bazıları- na kendisi zarar verip fotograflarını çekti. Bazı haberciler de insanları aldatmak icin fotografları manipule edebilir, yani üzerinde degişiklik yapabilir. Foto-manipulasyon teknolojisi o kadar gelişmiştir ki, bazı fotograflardaki degişiklikleri fark etmek neredeyse imkansızdır. ˆ GERCEKLER IN ÇARPITILMASI Gercekler apacık ortada olsa bile bunların nasıl sunulacagı gazetecinin bakış acısına baglıdır. Hangi gerceklerin habere dahil edilecegine, hangilerinin cıkarılacagına gazeteci karar verir. Örnegin bir futbol takımı iki gol farkla macı kaybetmiş olabilir. Bu bir gercek- tir. Ama takımın macı kaybetme ne- deni, gazetecilerinfarklı şekillerdeanlatabilecegi bir hikayedir. ˆ DETAYLARIN ATLANMASI Ilginc bir haberortaya çıkarmak amacıyla gercekleri araştıran gazeteciler, bazen karışıklıgaya da c oz ums uz sorunlara yol acabilecek detayları atlar. Bu, bazı gerceklerin abartılmasına bazılarının ise goz ardı edilmesine yol acar. Orne gin televizyon habercileri ve sunucular bazen karmaşık bir olayı yaklaşık bir dakika icinde anlatmak zorundadır, bu yuzden önemli detaylar atlanabilir. Uyanış! Aralık 5

6 REKABET Son yıllarda televizyon kanallarının sayısı arttıkça insanların sadece tek bir kanalı izleyerek geçirdikleri sure çarpıcı şekilde azaldı. Bu nedenle haber kanalları izleyicilerin ilgisini canlı tutabilmek icin farklı ya daeglencelihaberler sunmak zorunda kalıyor. Bu gelişmeyi bir kitap şoyle yorumladı: [Televizyondaki] haberler artık gorsel bir şova don uşt u. Durmaksızın insanları şoke eden ya da heyecanlandıran gor unt uler sunuluyor. İnsanların dikkat suresi [giderek] kısaldıgın- dan haberlerin suresi de kısalıyor (Media Bias). YANLIŞ VARSAYIMLAR Dogru ve guvenilir haber yapmak duş un uld u g u kadar kolay degildir. Bugun gercek olarak kabul edilen bir şeyin yarın yanlış oldugu kanıtlanabilir. Orne gin bir zamanlar dunyanın gu- neş sistemimizin merkezinde oldugu- na inanılırdı. Fakat dunyanın guneşin etrafında dond u g un u artık hepimiz biliyoruz. HATALAR Her insan gibigazetecilerde istemeden hatayapabilir. Yanlış yazılmış bir kelime, yanlış yere konan bir virgul ya da bir gramerhatası tum cumlenin anlamını degiştirebilir. Sunulan bilgi dikkatli şekilde kontrol edilmemiş olabilir. Aynı zamanda, haberi son teslim tarihine yetiştirmeye calışan bir gazeteci sayılarla ilgili de hata yapabilir; orne gin yerine fark etmeden yazabilir. Uyanı s! ARALIK MEDYAYA GUVENEB IL IR MIS IN IZ? Bu Dergi Hakkında Uyanış! dergisi dikkatli araştırmalar yapılarak hazırlanır. Ele aldıgımız bir konuyla ilgili tum gercekleri, istatistikleri ve alıntıları belgelemeye calışırız. Bu dergi aktivistlerin, buy uk şirketlerin ya da yonetimlerin etkisi altında degildir. Gon ull u bagışlarla desteklenir. Uyanış! dergisini yayımlayanlar Kutsal Kitabın Tanrı nın Soz u olduguna ve icindeki sozlerin guvenilir olduguna inanırlar.

7 Dengeyi Nasıl Saglayabiliriz? Haberlerde okudugumuz her şeye inanmamak akıllıca bir davranış olsa da, bu hicbir şeye guvenemeyece gimiz anlamına gelmez. Tabii ki bir yandan acık fikirli olurken diger yandan dengeli olc ude şupheci olmak yerindedir. Kutsal Kitap şoyle der: Damak yiyecegi tattıgı gibi, kulak da duyduklarını sınamaz mı? (Eyup 12:11). Duydugumuz ya da okudugumuz şeyleri sınamamıza şu noktalar yardım edebilir: HABERI AKTARAN KURULUŞ: Haber guvenilir, yetkili bir kişiden ya da kuruluştan mı geliyor? Program ya da yayın, ciddiyetiyle mi yoksa sansasyonel haberleriyle mi tanınıyor? Bu haber kuruluşuna sermayeyi kim saglıyor? HABER KAYNAKLARI: Ayrıntılı bir araştırma yapıldıgını gosteren kanıtlar var mı? Bu haber icin sadece tek bir kaynaktan mı yararlanılmış? Haber kaynagı olarak kimler seciliyor? Guvenilir, adil ve tarafsız kişiler mi, yoksa taraflı olanlar mı? AMAC: Bu haberin asıl amacı bilgilendirmek mi yoksa eglendirmek mi? Bir şeyleri satmaya ya da desteklemeye calışıyor mu? ÜSLUP: Haberin üslubu öfkeli, suc- layıcı ya da fazla eleştirelse bu, haberin mantıklı bir tartışmadan çok bir saldırı amacıyla yapıldıgı fikrini verir. TUTARLILIK: Anlatılanlar gazete ya da televizyondaki diger haberlerle uyumlu mu? Eger haberler birbiriyle celişiyorsa dikkatli olun! GUNCELL IK: Verilen bilgi yeterince guncel mi? 20 yıl önce dogru olduğu duş un ulen bir haber bugun dogru olmayabilir. Diger yandan bu haber son dakika gelişmesi olarak aktarılıyorsa icerdi gi bilgi eksik ve yetersiz olabilir. O halde medyadaki haberlere guvenebilir misiniz? Kral Su- leyman ın şu sozleri çok yerindedir: Deneyimsiz insan her soze inanır; sagg or ul u kişi ise adımını tartarak atar ( Ozdeyişler 14:15). 7

8 ˆ ÜLKELER VE İNSANLAR BREZILYA Brezilya ya Bir Ziyaret Amazon Irma gı Havzası B R E Z BRAS IL IA I L Y A Rio de Janeiro B REZILYA halkı gecmişte cift cilerden ve avcı-toplayıcılardan, yani hayvan avlayıp yabani bitki toplayan insanlardan oluşuyordu. Portekizli kaşifler ˆ bu ülkeye Katolik inancını getirdiler. Zamanla burada birçok kilise ve şapel inşa edildi. Bunlardan bazıları altın varakla kaplı, özenle hazırlanmış ahşap oymalarla suslenmiştir. 16. yuzyılın ortalarından 19. yuzyılın ortalarına dek, kole gemileri yaklaşık dort milyon Afrikalıyı tarlalarda calışmaları icin Brezilya ya getirdi. Gelen koleler beraberlerinde dinsel âdetlerini de getirdiler. Boylece ülkede Macumba ve Candombl e mezheplerinin de icinde oldugu Afro-Brezilya dinlerioluştu. Brezilya nın muzi ginde, dansında ve yemeklerinde Afrika kult ur u- nun etkisi acık ca gor ul ur. Portekiz kokenli geleneksel bir yemek olan feijoada, ceşitli etler ve kara fasulyeden yapılan bir yahnidir; pilav ve karalahanayla beraber servis edilir. 19 ve 20. yuzyıllarda Avrupa dan (başta Almanya, İspanya, Sayfa 8 ve 9: Rio de Janeiro: Johannes Mann/Corbis; feijoada yeme gi: Marco Andras Est/age fotostock; ırmak havzası: Juan Carlos Mu noz/age fotostock

9 Leziz bir yemek olan feijoada geleneksel bir Brezilya yeme gidir Tukan Amazon Irmagı havzası dunyanın en geniş yagmur ormanına ev sahipligi yapar ya, İtalya ve Polonya), Japonya dan ve başka yerlerden ülkeye milyonlarca kişi go c etmiştir. Bugun Brezilya da yaklaşık Yehova nın Şahidi ve den fazla cemaat var. Şahitler i aşkın Kutsal Kitap tetkiki idare ediyor. Her yıl yaklaşık 250 ila 300 İbadet Salonu inşa etmek ve onarmak icin 31 gezici inşa ekibi yerel Şahitlerle birlikte calışıyor. Mart 2000 den bu yana bu projelerden si tamamlandı. BIL IYOR MUYDUNUZ? Amazon Irmagı diger ırmaklardan çok daha fazla miktarda su taşır ve yaklaşık kilometre uzunlugundadır KISA BILG I Nufus: Baskent: Bras ılia Konusulan diller: Portekizce ve 180 den fazla yerli dili İsmin kokeni: Ülkenin ismi, Portekizcede pau-brasil (Caesalpinia echinata) olarak adlandırılan bir aga ctan gelir. Kırmızı renkte dokuma boyası elde edilen bu agacın Turk ce adı ise bakam agacıdır. İklim: Hava kuzeyde sıcak ve nemli, guneyde ise ılımandır. Kış aylarında ara sıra daglarda kar yagışı gor ul ur. Fiziki yapı: Brezilya Guney Amerika nın neredeyse yarısını oluşturur. Burada dunyanın en geniş nehir aglarından biri bulunur. Uyanış! Aralık 9

10 KUTSAL K ITABIN G OR U Ş U İSA PEYGAMBER İSA PEYGAMBER İsa Tanrı ya eşit midir? Tanrı yı hiçbir insan g ormemiştir (Yuhanna 1:18). İNSANLAR NE DIYOR? Bircok insan İsa nın Tanrı ya eşit olduğuna inanmıyor. Fakat bazıları Kutsal Kitaptaki ayetleri yanlış yorumlayarak İsa nın Tanrı ya eşit oldugunu savunuyor. KUTSAL KITAP NE DIYOR? Kutsal Kitap İsa peygamberden Mutlak Guce Sahip Tanrı olarak soz etmez ya da O nun Tanrı ya eşit oldugunu soylemez. Tersine İsa nın Tanrı dan aşagı bir konumda oldugunu acık ca belirtir. Ornegin, Kutsal Kitap kayıtları İsa nın şu sozlerine yer verir: Baba benden buy ukt ur (Yuhanna 14:28). Ayrıca başka bir ayet de şoyle der: Tanrı yı hicbir insan gorme- miştir (Yuhanna 1:18). Yeryuz undekiyaşamı sırasında bircok in- san İsa yı bizzat gord u g une gore o Tanrı olamaz. İsa nın birinci yuzyıldaki takipcileri de onun Tanrı oldugunu iddia etmediler. Ornegin İncil yazarı Yuhanna kaleme aldıgı kayıtlar hakkında şunu demişti: Yazılanlar, İsa nın Tanrı nın Oglu Mesih olduguna iman etmeniz icin yazılmıştır (Yuhanna 20:31). Yaratıcının bir kadınla evlenip baba olması soz konusu degildir. Zaten Kutsal Kitap da bu duş unceyi desteklemez. Bazı ayetlerde İsa dan Tanrı nın Oglu olarak soz edilir. Bunun nedeni, İsa nın Tanrı ya benzer nitelikler taşıması ve dogrudan O nun tarafından yaratılmış olmasıdır. r Kutsal Kitapla ilgili başka sorularınıza cevap almak icin adresine bakabilirsiniz.

11 İNSANLAR NE DIYOR? Bazı insanlar 25 Aralık ın İsa nın dogum gun u olduguna inanıyor ve o tarihte Noel i kutluyor. Başkaları ise İsa nın dogum gun un u ocak ayının ilk gunlerinde kutluyor. KUTSAL KITAP NE DIYOR? Kutsal Kitap İsa nın dogum tarihini belirtmez. Fakat onun dogdu gu gun kırlarda kalan ve geceleri sur ulerine nobetleşe bakan çobanlar oldugundan soz eder (Luka 2:8). Çobanların aralık ve ocak aylarında sur uleriyle birlikte dışarıda geceledikleri fikri herhalde pek gercek ci olmayacaktır. Peki neden? İsa nın dogdu gu yorede aralık ve ocak aylarında hava çok soguk olurdu. Yılın bu donemi hakkında Kutsal Kitap, insanların yagan yagmur yuz unden titrediklerini ve dışarıda durmanın mumk un olmadıgını soyler (Ezra 10:9, 13; Yeremya 36:22). Dolayısıyla yılın bu ayları çobanların sur uleriyle kırlarda kalabilecekleri bir zaman degildi. İsa ne zaman do gdu? Kırlarda kalan ve geceleri sur ulerine nobetleşe bakan çobanlar vardı (Luka 2:8). İsa nın old ukten sonra diriltildi gi do gru mu? İNSANLAR NE DIYOR? Bazı insanlar, İsa da dahil hic kimsenin oldukten sonra diriltilebilecegine inanmıyor. KUTSAL KITAP NE DIYOR? İsa takipcilerine cok acılar çekmesi, old ur ulmesi ve u c unc u gunde diriltilmesi gerektigini soyle- mişti (Matta 16:21). Kutsal Kitapta İsa nın old ukten sonra diriltildigi ve 500 den fazla insana gor und u g u yazar (1. Korintoslular 15:6). Bu gorg u tanıklarının onun diriltildiginden hicbir kuşkusu yoktu. Hatta onlar bu inanc ugruna ölmeyi bile goze aldılar! (Elci- ler 7:51-60; 12:1, 2). BU NEDEN SIZ I ILG ILEND IRMEL I? Kutsal Kitap, İsa nın ol um u- nun ve diriltilmesinin tum insanlıgın cennet yeryuz u vaadine erişmesi icin bir fırsat sagladı gını ogretir (Mezmur 37:11, 29; Vahiy 21:3, 4). Mutlak Guce Sahip Yehova Tanrı ve İsa nın bizlere gosterdi gi sevgi sayesinde, cennet yeryuz unde sonsuza dek mutlu bir hayat yaşama ümidine sahibiz (Yuhanna 3:16; Romalılar 6:23). Tanrı onu [ Isa yı] diriltti (Elçiler 3:15). Uyanış! Aralık 11

12 A ILELER I C IN YARDIM EVLIL IK Nasıl İyi Bir Dinleyici Olabilirsiniz? ZORLUK Eşiniz Beni dinlemiyorsun! diyor. Siz ise kendi kendinize Ama ben dinliyordum diyorsunuz.anlaşılan, sizin duyduklarınızla eşinizin soyledikleri birbirinden farklı. Sonunda yeni bir tartışma başlıyor. Boyle sorunların çıkmasını engelleyebilirsiniz. Ancak önce, eşinizi dinlediginizi duş unseniz bile, sozlerinde- ki bazı önemli ayrıntıları ne- den atlamış olabileceginizi bulmalısınız. NEDEN BOYLE OLUYOR? Dikkatiniz dagınık ve/veya yorgunsunuz. Diyelim ki, çocuklar bagırıyor, televizyonun sesi çok yuksek ve zihniniz iş yerindeki bir sorunla meşgul. O sırada eşiniz akşam bekledigi misafirler hakkında bir şeyler soyl uyor. Başınızla onaylıyorsunuz. Fakat soylediklerini gercekten dinlediniz mi? Muhtemelen hayır. Varsayımlarda bulunuyorsunuz. Bu, zararlı bir zihin okuma yontemidir. Eşinizle konuşurken gereginden fazla tahminde bulunuyorsanız, onun sozlerinin ardında gizli bir mesaj oldugunu varsayarsınız. Ornegin, eşiniz size Bu hafta çok fazla mesaiye kaldın diyor. Bunu bir eleştiri olarak algılayarak Bu benim sucum mu? Sen çok para harcadıgın icin fazla mesai yapmak zorunda kalıyorum diyorsunuz.eşiniz de Senisuclamadım ki! diye bagırıyor. Oysa eşinizin niyeti sadece birlikte sakin bir hafta sonu gecirip dinlenmeyi önermekti. Hemen c oz umler bulmaya calı sıyorsunuz. Mine şoyle diyor: Bazen sadece icimi dokmek istiyorum, fakat Murat hemen sorunu nasıl c ozece gimi soyl uyor. Ben c oz um istemiyorum ki, sadece neler hissettigimi bilmesini istiyorum. Neden boyle oluyor? C unk u Murat hızlı duş unerek bir c oz um bulmaya odaklanıyor. Bunun sonucunda, Mine nin soyledi gi bazı şeyleri, belki de hicbir şeyi anlamayacak. Sorunun nedeni ne olursa olsun, nasıl daha iyi bir dinleyici olabilirsiniz? Bu makaledeki isimler de giştirilmiştir. r Ailelere yardımcı olabilecek başka makaleler icin adresine bakabilirsiniz.

13 SIZ NE YAPABIL IRS IN IZ? Tum dikkatinizi esinize verin. Eşinizin size soyleyece gi önemli bir şey oldugunda onu dinlemeye hazır mısınız? Belki de degilsiniz. Zihniniz o anda başka şeylerle meşgul olabilir. Eger öyleyse, dinliyormuş gibi yapmayın. Mumk unse elinizdeki işi bırakıp tum dikkatinizi eşinize verin ya da eşinizden biraz zaman isteyin. Kutsal Kitaptaki ilke: Yakup 1:19. Sırayla konusmak icin anlasın. Dinleme sırası sizdeyken eşinizin soz un u kesmekten ya da ona itiraz etmekten kacının. Konuşmak icin bekleyin. Eşiniz konuşurken sadece dinleyin. Kutsal Kitaptaki ilke: Ozdeyişler 18:13. Sorular sorun. Bu sayede eşinizin soylediklerini daha iyi anlayabilirsiniz. Daha önce sozleri alıntılanan Mine şoyle diyor: Murat ın sorular sorması hoşuma gidiyor. O zaman, soylediklerimi onemsedigini hissediyorum. Sozc uklerin ardındaki mesajı anlamaya calı sın. Eşinizin vucut diliyle, goz hareketlerive ses tonuyla aslında ne soylemek istedigini anlamaya calışın. Bazen Olur soz u soyleniş şekline gore Olmaz anlamına gelebilir. Ya da eşiniz Bana hic yardım etmiyorsun dediginde, Beni onemsemedigini hissediyorum demek istiyor olabilir. O halde, dile getirilmemiş olsa bile asıl mesajı anlamaya calışın. Yoksa eşinizin sozlerinin asıl anlamına odaklanmak yerine, soyledi gi sozc ukler üzerindetartışmaya başlayabilirsiniz. Dinlemeye devam edin. Duydugunuz şeyler hoşunuza gitmese bile, eşinize darılmayın ya da oradan uzaklaşmayın. Diyelim ki, eşiniz sizi eleştiriyor. Ne yapacaksınız? 60 yıldan uzun suredir evli olan George şunu o g utl u- yor: Dinlemeye devam edin. Eşinizin soylediklerini dikkate alın. Boyle olgun davranmanın çok yararını gore- ceksiniz. Kutsal Kitaptaki ilke: Ozdeyişler 18:15. Esinize icten bir ilgi gosterin. İyi bir dinleyici olmak sadece bir yetenek degil, aynı zamanda sevginin bir goster- gesidir. Eşiniz konuşurken ona tum dikkatinizi verirseniz dinlemek sizin icin zor olmayacak, bu icinizden gelecek. Boylece Kutsal Kitaptaki şu o g ud u uygulamış olacaksınız: [Her biriniz] yalnız kendi yararını degil, başkalarının yararını da gozetsin (Filipililer 2:4, Yeni Çeviri). TEMEL AYETLER Herkes dinlemeye hevesli olsun, fakat konuşmakta...acele etmesin (Yakup 1:19). Dinlemeden cevap vermek akılsızlık ve utanctır ( Ozdeyişler 18:13). Hikmetlinin kulagı bilginin peşindedir ( Ozdeyişler 18:15). S IZ KONUŞUYORSANIZ Eşiniz başka bir odadayken ya da başka bir şeyle ugraşırken onunla konuşmaya calışırsanız, ne soyledi ginizi duyacak mı? Belki önce, eşinizin soyledikleri- nizi dikkatle dinleyebilecek du- rumda oldugundan emin olmanız, degilse daha uygun bir zamanı beklemeniz iyi olabilir (1. Petrus 3:8). Kutsal Kitaptaki şu orne gi du- şun un: İsa peygamber önemli bir şey soyleyece gi zaman, hemen soze başlamazdı. Önce o g- rencilerinin onu dinleyebilmeleri icin ortamın uygun olmasını beklerdi. Sonra da onları yanına cagırıp konuşurdu (Markos 9:33-35; 12:41-44). Uyanış! Aralık 13

14 Kuzey Kutup B olgesi Diken Kelebegi BIR GIZEM C OZ UL UYOR A VRUPALI gozlemciler uzun zamandır diken kelebeklerini (Vanessa cardui) hayranlıkla izliyor ve her yaz sonunda onlara ne oldugunu merak ediyordu. Acaba bu kelebekler soguk havaların başlamasıyla tamamen yok mu oluyor? Son zamanlarda yapılan araştırmalar olagan ust u bir gerce gi acı ga çıkardı. Diken kelebekleri her yıl Kuzey Avrupa ile Afrika arasında yolculuk ediyor. Araştırmacılar gelişmiş radar sonucla- rıyla tum Avrupa daki gon ull ulerden gelen Bernd Zoller/age fotostock AVRUPA AFR IKA binlerce gozlem raporunu birleştirdi. Raporlar yaz sona ererken milyonlarca diken kelebeginin guneye go c ettigini ve co gunlukla 500 metreden yuksekte uctuklarını ortaya çıkardı; bu yuzden insanlar tarafından gor ulmeleri çok zor. Kelebekler onları Afrika ya dogru uzun bir yolculuga çıkaracak ruzg arları ˆ bekliyor, boylece saatte 45 kilometre hızla ilerleyebiliyorlar. Her yıl kilometreyi bulan bu go c, Kuzey Kutup Bolgesinin en kuzey noktalarından başlayıp Batı Afrika nın en guneyinde- ki tropikal bolgede sona eriyor. Bu mesafe Kuzey Amerika da bulunan kral kelebeklerinin yaptıgı yolculugun neredeyse iki katıdır. Diken kelebekleri bu turu ancak altıncı nesilde tamamlayabiliyor. İngiltere nin York Üniversitesi nden Profesor Jane Hill şoyle diyor: Diken kelebekleriyollarına devam ederken, üremeye de devam eder. Bu sayede tum sur u her yıl kuzey Avrupa dan Afrika ya gidip geri don uyor. Kelebek Koruma Org ut u nde araştırma yoneticisi olan Richard Fox şunları belirtiyor: Topluigne başı kadar bir beyne sahip ve agırlı gı bir gramdan az olan bu ku c uk yaratık, kendinden daha deneyimli kelebeklerden bilgi alma fırsatı olmadıgı halde etkileyici bir kıtalararası go c gercekleş- tirir. Fox, bu bocek hakkındaki sozlerine şoyle devam ediyor: Bir zamanlar onların oldur uc u Britanya kışında, ruzg arın ˆ insafına kalmış şekilde bilincsizce ol ume sur uklendiklerine inanıyorduk. Oysa bu araş- tırma diken kelebeklerinin akıllı gezginler oldugunu gosterdi.

15 Uyanı s! OCAK Uyanı s! ŞUBAT Yılı Uyanıs! Konu Dizini Bencil Bir Dunyada D u s unceli Cocuklar Yetistirmek Go cmenler Umduklarını Bulabiliyorlar mı? B IL IM Albatrosun Ucuşu, 8/13 Çayır Çekirgesinin Işitme Duyusu, 10/13 DNA nın Depolama Kapasitesi, 12/13 İmparator Penguenin Tuy Paltosu, 9/13 Kambur Balinanın Yuzgeci, 6/13 Kaya Kelerinin Kuyrugu, 2/13 Kıyı Camur cullu gunun Navigasyon Sistemi, 1/13 Kutup Yer Sincabının Donmayan Beyni, 7/13 Sıcrayan Or umce gin Gorme Yetisi, 3/13 Yılanyıldızının Goren İskeleti, 5/13 CES ITL I KONULAR Cadılar Bayramı, 9/13 Paranın Satın Alamayacagı Şeyler, 10/13 Tanrı Adına Verilen Bir Ültimatom, 6/13 Yure giniz Surekli Ziyafette mi?11/13 D IN Ucleme O gretisi, 8/13 DUNYA OLAYLARI VE DURUMLARI Go cmenler Umduklarını Bulabiliyormu? 2/13 Kendinizi Nasıl Koruyabilirsiniz? 5/13 Medyaya Guvenebilir misiniz? 12/13 Protesto Eylemleri Sorunları C ozer mi? 7/13 EKONOM I VE I S Neden Çok Alışveriş Yapıyoruz? 6/13 GECM ISTEN PORTRELER Boyle, Robert 3/13 Buy uk Kyros, 5/13 Platon, 2/13 Zheng He, 9/13 HAYVANLAR VE B ITK ILER Diken Kelebegi, 12/13 Kum Kedisi, 7/13 Mus, 3/13 İNSAN IL ISK ILER I Aile I ci Şiddete Son, 4/13 Bagışlayıcı Olmanın Yolları, 9/13 Cinsel I cerikli Mesajlaşma, 11/13 Cocuga Kurallar Koymak, 3/13 Cocugunuzun Kendini Yaralaması, 8/13 Çocukları Terbiye Etmek, 5/13 Duş unceli Çocuklar Yetiştirmek, 1/13 Ergenlik Ca gındaki Cocu gunuzla Iletişim Kurmak, 1/13 Eşiniz Dışında Biriyle Yakınlaşmak, 10/13 İnsanı Ustun Kılan Ahlaki Degerler, 11/13 İyiBir Dinleyici Olmak, 12/13 Kırıcı Konuşmalardan Kacınmak, 4/13 Nasıl İyi Bir Baba Olabilirsiniz? 3/13 Öfke Nobetleri, 7/13 Susarak Tavır Koymaktan Kacınmak, 6/13 Tartışmaya Nasıl Son Verebilirsiniz? 2/13 KUTSAL K ITABIN GOR U S U Alkol, 8/13 Cennet, 1/13 Depresyon, 10/13 Evlilik, 11/13 Evlilik Öncesi Cinsel Ilişki, 9/13 İsa, 12/13 Pornografi, 3/13 Saglık, 4/13 Şeytan, 6/13 Tanrı nın Krallıgı, 7/13 Yaratıcımız, 5/13 Yoksullar, 2/13 SAGLIK VE TIP Menopoz, 11/13 NeKadar Uzun Yaşayabilirsiniz? 8/13 Sara, 10/13 SOYLE S ILER Biyokimyacı (D. Loos), 10/13 Biyokimyacı (P. Chiozzi), 1/13 Bobrek Uzmanı (C. Granolleras), 9/13 Musevi Bir Kadın İnancını Gozden Gecirdi (R. Hall), 5/13 Ortopedi Doktoru (I. Hof Laurenceau), 8/13 Piyanist (E. Nebolsin), 11/13 Robot Tasarımcısı (M. Tistarelli), 2/13 Yaşamın Tanrı Tarafından Tasarlandıgına İkna Oldum (B. Schenck), 4/13 ÜLKELER VE İNSANLAR Azerbaycan, 7/13 Brezilya, 12/13 Endonezya, 4/13 Kamerun, 1/13 Panama, 6/13 YEHOVA NIN SAH ITLER I Sitemize Hızlı Baglanmanın Yolu! 4/13 Almadıgınız bir dergi var mı? Uyanış! ı adresinden indirebilirsiniz ( Uyanı s! MART Nasıl Iyi Bir Baba Olabilirsiniz? Uyanı s! MAYIS Uyanı s! TEMMUZ Uyanı s! EYL Uyanı s! KASIM Kendinizi Kot u Insanlardan Nasıl Koruyabilirsiniz? Protesto Eylemleri Sorunları C ozer mi? UL Cadılar Bayramının Ardındaki Gercekler Ahlaki Degerler Ne Kadar Onemli? Uyanı s! N Aile I ci Şiddete Son Uyanı s! HAZ Uyanı s! A Uyanı s! EK Uyanı s! ARALIK Neden Bu Kadar Cok Alışveriş Yapıyoruz? Ne Kadar Uzun Yaşayabilirsiniz? MEDYAYA GUVENEB IL IR MIS IN IZ? ISAN IRAN GUSTOS IM Paranın Satın Alamayaca gı Uc Sey Uyanış! Aralık 15

16 TASARIM UR UN U M U? DNA nın Depolama Kapasitesi ILG ISAYAR kullanıcıları ürettikleri devasa boyutlardaki dijital veriyi, gerektigin- B de erişilebilmesi icin depolamalıdır. Bilim insanları canlılarda bulunan çok daha üstun bir veri depolama sistemini, DNA yı ör- nek alarak, şimdiki dijital depolama yon- temlerinde devrim niteliginde bir degişiklik yapmayı umuyorlar. Şunu du s un un: Canlı hucrelerde bulunan DNA, milyarlarca biyolojik bilgiyi barındırır. Avrupa Biyoinformatik Enstitus u nden Nick Goldman şoyle diyor: Tuyl u mamutların kemiklerindeki DNA ya ulaşabiliyoruz.... ve bundan bilgi edinebiliyoruz. Sozle- rine şoyle devam ediyor: [Bu bilgi deposu] inanılmaz derecede ku c ukt ur fakat kapasitesi çok geniştir ve depolama yapmak icin enerjiye ihtiyac duymaz; dolayısıyla taşınması ve saklanması kolaydır. Acaba DNA insanların uretti gi verileri de depolayabilir mi? Araştırmacılar bunu Evet diye cevaplıyor. Bilim insanları DNA yı, genellikle dijital ortamlarda depolanan verilerle, yani kodlanmış metinler, gor unt uler ve ses dosyalarıyla sentezledi. Araştırmacılar depoladıkları bu bilgilerin kodunu daha sonra yuzde yuz dogrulukla c ozebildiler. Bilim insanları, bu yontemi kullanarak zamanla 1 gram yapay DNA ya yaklaşık CD lik bilgiyi depolayabileceklerine ve bu bilginin binlerce olmasa da yuzlerce yıl korunabilecegine inanıyor. Buy uk olasılıkla, bu sistem sayesinde tum dunyanın dijital arşivi depolanabilir. Bu nedenle DNA en geniş kapasiteli sabit disk olarak nitelendirildi. Ne dersiniz? DNA nın depolama kapasitesi evrimle mi oluştu? Yoksa tasarlandı mı? s n o Bu dergiyi ve önceki sayılarını ücretsiz olarak indirebilirsiniz p Sitemizde Kutsal Kitabı yaklaşık 50 dilde okuyabilirsiniz sitesini ziyaret edin veya kodu okutun g13 12-TK