Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Murat KARA

Transkript

1 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Murat KARA 2015 Adana

2 Ders İzlencemiz Hafta Konular 1 Tanışma, Bilgilendirme, Terim ve Kavramlar (Veri, Bilgi, Veri tabanı, SQL vb..) 2 Veri, Veri Modelleri, Veri Tabanı, Veri Tabanı Yönetim Sistemi 3 Veri Tabanı Temelleri, Tablo, Elemanlar, Veri yapıları.. 4 Veri tabanı Tasarımı, Veri tabanı Yönetim Sistemleri Çeşitleri ve Sınıflaması 5 Veri tabanı Normalizasyonu Nedir? Nasıl Yapılır? 6 İlişkisel Veritabanı ve Tasarımı 7 SQL Nedir? Kullanımı(komutları), Deyim ve Fonksiyonları 8 Vize 9 SQL Kullanımı (Grup, Birleştirme vb.) ve Yönetim Sistemleri Farklılıkları 10 Ms Access, Kullanımı ve Örnek Tasarım Yapımı 11 MySQL, Kullanımı ve Örnek Tasarım Yapımı 12 MSSQL, Kullanımı ve Örnek Tasarım Yapımı 13 Oracle, PostgreSQL, DB2, İnformix, Sybase VTYS özellikleri 14 Genel Tekrar ve Finale Hazırlık..

3 Terim ve Kavramlar Veri Bilgi Veri Tabanı Veri Tabanı Yönetim Sistemi Tablo SQL Vb..

4 Veri (Data) Tekil hali (datum) Latince den gelmektedir. Sözlük anlamı gerçek tir. Olguların harf, sayı, renk gibi sembollerle ifade edilmesidir. İncelenen konuya açıklık getirmek amacıyla toplanan bilgiler, belgeler, ölçümler, vb. veri denir. Bilgisayara girilen işlenmemiş (ham) bilgilere veri denir. Bilgisayarın alabildiği, işleyebildiği, sonuç üretebildiği ve saklayabildiği herşey veridir.

5 Bilgi (Information) İşlenmiş Veridir. Anlamlı biçimde derlenen ve birleştirilen veridir. Herhangi bir konu ile ilgili verilerin bir araya gelmesi ile oluşan açıklayıcı ifadeler bütünüdür. İhtiyacı karşılama açısından bakıldığında, anlaşılır ve kullanılabilir olmalıdır. Bilgi kavramı işlenmiş ve kullanıcı için yararlı ve kullanışlı olan verilere denmektedir.

6 Veri Tabanı (Database) Düzenli bilgiler topluluğudur. Bilgisayar ortamında saklanan düzenli verilerdir. Bilgisayar terminolojisinde, sistematik erişim imkanı olan, yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir, eklenebilir veya silinebilir birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen verileri içeren bilgiler kümesidir. Bilgisayarda sistematik şekilde saklanmış, programlarca işlenebilecek veri yığınıdır.

7 Veri Tabanı (Database) Herhangi bir konuda birbiriyle ilişkili ve düzenli bilgiler topluluğudur. Bilgilerin bilgisayar ortamı üzerinde düzenli bir şekilde saklandığı bilgi deposuna veri tabanı denir. Veri tabanının en önemli özelliklerden biri verileri birbirleri ile ilişkilendirmesi ve tekrara yer vermeden saklanması ve verileri farklı biçimlerde sunabilmesidir.

8 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Bilgisayardaki düzenli bilgileri ifade ederken bu bilgileri bellek üzerinde organize eden, işleyen, isteklere cevap veren uygulamalara; Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) adı verilir. Database Management System DBMS Veri tabanlarını kurmayı, tanımlamayı, işletmeyi ve kullanmayı sağlayan programlar topluluğudur. Verilerin etkin kullanılması, saklanması ve sunulması VTYS sayesinde olur.

9 Veri Tabanı Yönetim Sistemi VTYS, veriler ile veriyi kullanan uygulamalar arasında köprü görevi görür. VTYS ler, veri tabanını yöneten uygulamalar ya da veri tabanı uygulaması olarak adlandırılır. Veri tabanları başka programlar tarafından veri deposu şeklinde kullanıldığı gibi kendi içindeki araçlar sayesinde tek başına aynı zamanda bir uygulama programı gibi kullanılabilir.

10 Tablo (Table) Veritabanı içerisinde verilerin tutulduğu kısımdır. Satır ve sütunlardan oluşmaktadır. Tablo içerisinde her satır bir kaydı ifade ederken, her sütun, her bir kayıta ait bir özelliği ifade eder. Her bir sütuna alan(field) denir.

11 Tablo (Table) Tüm veriler tablolar içerisinde saklanır. Tablolar satır ve sütunların yer aldığı iki boyutlu bir yapıya sahiptir. Veri tabanlarında tablolarda her bir sütun tablo alanı olarak adlandırılır. Sütunların isimleri ve bu sütunda (alanda) saklanacak verilerin özellikleri tablolarda belirlenir. Bu tablolardaki her bir satır ise kayıt denir.

12 Tablo (Table) Alanlar (Field) Kayıt (Record) Sıra Öğrenci No Adı Soyadı Bölümü Ali Dal Enformatik Ayşe Gül Bilgisayar Ahmet Can Enformatik Fatma Gül Böte Mehmet Ali Can Bilgisayar

13 Veri Tabanı, Tablo, Alan, Kayıt Veritabanı Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Alan 1 Alan 2 Alan 3 Alan Kayıt ----

14 Alan(Field), Kayıt(Record) Alan(sütun), veritabanı içerisinde en küçük veri birimine karşılık gelen isimdir. Veri öğesi (Data Item) da denir. Tabloyu oluşturan her bir sütuna alan denir. Kayıt, Veri kümeleme veya veri öğelerinin bir isim altında toplanmasına denir. Tablo içerisinde bulunan her bir satıra kayıt denir.

15 Anahtar (Key) Anahtar bir veya birden fazla alanın bir satır için niteleyici olarak girilmesi için tanımlanan özel bir çeşit zorlayıcıdır. Tekrarlamayacak bir anahtar alan tanımlandığında, bu anahtar alana birincil anahtar alan denir. Birincil Anahtar (Primary Key); Bir tablodaki, her bir satırın yerine vekil olabilecek bir anahtar veridir.

16 Anahtar (Key) Alanlar Kayıt Sıra Öğrenci No Adı Soyadı Bölümü Ali Dal Enformatik Ayşe Gül Bilgisayar Ahmet Can Enformatik Fatma Gül Böte Mehmet Ali Can Bilgisayar Bir kaydı tanımlamak için kullanılan veri öğesidir. (Birincil Anahtar)

17 SQL Structured Query Language Yapısal (Yapılandırılmış) Sorgu Dili Verileri yönetmek ve tasarlamak için herhangi bir veri tabanı ortamında kullanılan bir alt dildir. SQL ile yalnızca veri tabanı üzerinde işlem yapılabilir. SQL'e özgü cümleler kullanarak veri tabanına kayıt eklenebilir, olan kayıtlar değiştirilebilir, silinebilir ve bu kayıtlardan listeler oluşturulabilir.

18 Veri, Veri Modelleri, Veri Tabanı, Veri Tabanı Yönetim Sistemi

19 Veri Dağınık bilgi kümesidir. Bir konuya açıklık getirmek amacıyla toplanan bilgiler, belgeler, ölçümler, vb. veri denir. Bilgisayara girilen işlenmemiş (ham) bilgilere veri denir. Bilgisayarın alabildiği, işleyebildiği, sonuç üretebildiği ve saklayabildiği her şey veridir.

20 Veri (Data) ve Bilgi (Information) Veri; Veritabanı içerisinde saklanan değerlerdir. Bilgi; İşlenerek anlam kazanmış verilerdir. (Kullanıcı için yararlı, kullanışlı hale gelen verilerdir.)

21 Varlık (Entity) Varlık/Varlıklar (Entity/Entities) Haklarında veri saklama ihtiyacı duyulan temel veri yapılarıdır. Genelde tanımlanabilir kavramlardır. Ör: Malzeme, personel vb.. Varlık soyut bir kavram ve veritabanındaki kayıtlarla somutlaşıyor. Var olan ve diğerlerinden ayırt edilebilen herşey varlıktır. Varlık Sınıfı; Benzer karekteristiklere sahip varlıkların bir araya gelerek oluşturduğu kümedir. Ör: Öğrenciler, müşteriler, vb.

22 Nitelik (Attribute) Nitelikler/Öznitelik (Attributes/Attribute) Varlığın sıfatlarıdır ve bağlı oldukları varlık hakkında bilgi içerirler. Kayıt için belirlenen bir varlık özelliğidir. Öğrenciler varlık sınıfı için Numarası, adı soyadı vb. her bir nitelik topluluğudur. Varlıkların her bir özelliği nitelik olarak ifade edilir.

23 Varlık / Nitellik Öğrenciler Nitelik Varlık Sınıfı Öğrenci No Adı Ali Soyadı Dal Bölümü Bilgisayar Cinsiyeti Erkek Doğum Yeri Adana Varlık

24 Varlıklar Arası İlişkiler (Eşleme) Bire bir; Her müşterinin bir hesabı vardır. Birden çoğa; Öğretmenler birden fazla derse girer. Çoktan bire; Farklı dersi alan bir öğrenci. Çoktan çoğa; Müşteri-hesap = Aile üyeleri / ortak hesap

25 Metadata Bir veritabanı içerisinde verilerin kendisi olmayıp bu veriler hakkındaki bilgilerdir. Tablonun Alanlarına ait özellik, indeks gibi. Her özellik için metada tanımlanır. MetaData Veri

26 Verinin Bilgiye Dönüşüm Süreci Bilgi Enformasyon Veri

27 Model Model, var olan bilgi yığınına bir düzen getirmeyi, hatta bir yapı oluşturmayı amaçlar. Tek bir model yoktur. Var olan bilgi yığınına, uygulanan farklı modeller doğal olarak farklı yorumlar getirir. Sıfat olarak; Model Öğrenci gibi.. Simgesel, Benzetim, Sembolik(Matematiksel) modeller mevcuttur..

28 Veri Modelleri Veri modeli, verinin hangi kurallara göre yapılandırıldığını belirler. Yapılar, düzgün şekilde tanımlanmış veri gruplarıdır. Veri yapısı oluşturulurken, verideki nesneler ve onlar arasındaki ilişkiler tablo ile temsil edilir. Öğrenci ve Okul arasında bir Puan(Not) ilişkisi gibi.

29 Veri Modellerinin Sınıflandırılması Yüksek Seviyeli Veri Modelleri Mantıksal Veri Modelleri Fiziksel Veri Modelleri 4.Aşama Fiziksel Model 3.Aşama Mantıksal Model 2.Aşama Kavramsal Model 1.Aşama Gereksinimlerin Belirlenmesi

30 Yüksek Seviyeli Veri Modelleri Bu modeller; Varlıklar (entities), Özellikler (attributes) ve İlişkiler(relationships) gibi kavramlardan oluşur. Bu modeller için en bilinen örnek Varlık-İlişki veri modelidir.

31 Mantıksal Veri Modelleri Bu modeldeki; Kavramlar verilerin bilgisayarda fiziksel olarak organize olma biçimine çok benzerler. Bunlara bir örnek ilişkisel veri modelidir. İlişkisel veri modelinde iki boyutlu tablolar kullanılır. Tabloların her bir satırında bir kişiye ait değerler, her bir sütununda ise bir özelliğe ait değerler bulunur.

32 Fiziksel Veri Modelleri Bu modeller; Verilerin bilgisayarda nasıl tutulduklarını detaylı olarak gösteren konseptlere sahiptirler. Bunlar kayıtların biçimiyle, kayıtların sırasıyla, ulaşma yollarıyla ilgili bilgiler içerirler.

33 Modeller Uygulama 1 Kavramsal gerekler Uygulama 1 Dış Model Uygulama 2 Uygulama 3 Uygulama 4 Dış Model Dış Model Dış Model Uygulama 2 Kavramsal gerekler Uygulama 3 Kavramsal gerekler Kavramsal Model Mantıksal Model İç Model Uygulama 4 Kavramsal gerekler

34 Veri Tabanı Birbiri ile ilişkili veriler topluluğudur. Veritabanı, birbiriyle ilişkisi olan verilerin tutulduğu, kullanım amacına uygun olarak düzenlenmiş veriler topluluğunun mantıksal ve fiziksel olarak tanımlarının olduğu bilgi depolarıdır. Veritabanları gerçekte var olan ve birbirleriyle ilişkileri olan nesneleri ve ilişkilerini modeller.

35 Veri Tabanı Veriyi yönetmek ve sunmak için kullanılan tablolar, formlar, veri erişim sayfaları, sorgular ve raporlardan oluşan nesneler topluluğudur. Veritabanı sadece veriler yığınını değil, bunlar arasındaki ilişkiyi de inceler.

36 Veri Tabanının Faydaları Veri tekrarları ortadan kaldırılır ya da en aza indirilir. Bellek alanı israfı önlenir. Standart bir sorgu dili kullanmak mümkündür. Veri bütünlüğünün bozulması önlenir.

37 Veri Tabanının Riskleri Kurulum ve bakımı klasik dosya sisteminden pahalıdır. Sistem içinde bazı bileşenler iyi tasarlanmazsa sistem bir bütün olarak başarısızlığa uğrayabilir.

38 Veri Modeline Göre Veri Tabanı Tasarımı

39 Veri Tabanı Sistemleri Uygulama Programları Veri Tabanı Veri Tabanı Yönetim Sistemi

40 Veri Modeline göre Veri Tabanları Veritabanının yapısını tanımlayan kavramların bir kümesidir. Veritabanının modeli; veri tipleri, işlemler ve kısıtlamalardan oluşur. Veri modeli veritabanının nasıl oluşturulacağı, nasıl kullanılacağı ve hangi sınırlar içerisinde tanımlı olduğu ile ilgilidir. Veri modeli içerisinde yer alan işlemler kümesi veritabanından seçim yapma ve veritabanını güncelleme ile ilgilidir.

41 Hiyerarşik Model (1960 lar ve 1970 ler) Programlama dillerindeki veri yapıları gibi. Kitaplar (no, başlık) Yazarlar (ad, soyad) Yayıncılar Konular

42 Ağ modeli (1970 ler) Verilerin tek girişini ve veri zincirleri boyunca dolaşma bağlantıları sağlar. Yazarlar Konular Kitaplar Yayıncılar

43 İlişkisel Model (1980 s) Veriler için kavramsal olarak basit bir model; Veriler, ilişkiler ( tablolar ) olarak tanımlanır ve tüm veriler görülebilecek şekildedir. pubid pubname 1 Harper 2 Addison 3 Oxford 4 Que Authorid Author name 1 Smith 2 Wynar 3 Jones 4 Duncan 5 Applegate Book ID Title pubid Author id 1 Introductio The history New stuff ab Another title And yet more 1 5 Subid Subject 1 cataloging 2 history 3 stuff

44 Nesne Tabanlı Model (1990 lar) Veriyi ve işlemleri Nesne olarak kapsülleştirir. Kitaplar (no, başlık) Yazarlar (ad, soyad) Yayıncılar Konular

45 Nesne-İlişkisel Model (1990 lar) İlişkisel Modelin iyi bilinen özelliklerini Nesne Tabanlı özelliklerle birleştirir. Kullanıcı tanımlı veri türleri Kullanıcı tanımlı fonksiyonlar Kalıtım ve alt sınıflar

46 Veri Tabanı Sistemi Yaşam Döngüsü Fiziksel Yapım Tasarım Dönüş türme Büyüme ve Değişim Entegras yon İşlemler

47 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Bir veritabanı oluşturmak, veritabanını düzenlemek, geliştirmek ve bakımını yapmak gibi çeşitli karmaşık işlemlerin gerçekleştirildiği birden fazla programdan oluşmuş bir yazılım sistemidir. Kullanıcı ile veritabanı arasında bir arabirim oluşturur ve veritabanına her türlü erişimi sağlar. VTYS de kullanıcılar, roller ve gruplar vardır. Bunlar verileri tutmak üzere birçok türde nesne ve bu nesnelere erişimleri düzenleme görevi yaparlar.

48 Veri Tabanı Yönetim Sisteminin Sağladığı Yararlar Veri tek merkezde tutulur. Veri tutarlılığı( data consistency ) sağlanır. Veri tekrarı( data redundancy ) azaltılır. Veri bütünlüğü ( data integrity ) sağlanır. Veri paylaşımı/ Eşzamanlılık ( concurrency ), veriye çoklu erişim sağlanır. Veri güvenliği ( data security ) sağlanır. Veri bağımsızlığı ( data independence ) sağlanır.

49 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Microsoft Access, MySQL Microsoft SQL Server IBM DB2 Oracle PostgreSQL Informix Sybase Programları

50 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Programları

51 Dünya Genelinde Kullanılan İlişkisel VTYS leri

52 Veri Tabanı Temelleri, Tablo, Elemanlar, Veri yapıları..

53 Veri Tabanı Herhangi bir konuda birbirleri ile ilişkili verilerin sistematik olarak oluşturduğu yapılardır. Kullanım amacına uygun olarak düzenlenmiş veriler topluluğudur. Veri tabanlarının kullanım şekline göre çeşitli türleri vardır.

54 Veri Tabanı Türleri Yerel Basit, tek bilgisayar üzerinde, bir kullanıcı erişir. İstemci/Sunucu VT ve veriler sunucu üzerinde, ağ ile kullanıcılar erişir, kullanıcılarda istemci uygulamalar olması gereklidir. (Esnek, Performanslı, Ölçeklenebilir) Katmanlı (Tek, İki, Çok) Tek; Aynı bilgisayar üzerinde tutulur. Verilere direkt erişim ve değişim anlıktır. İki; İstemci VT sürücüleri ile Sunucuya erişim sağlar. Çok; VT bir veya çok uygulama sunucusu ile bağlantılıdır. İstemci uygulama ile VT na erişir. Üç bölümdür; İstemci Uygulama, Uygulama Sunucusu, Uzaktan Erişimli VT Sunucusu

55 Veri Tabanı Nesneleri (Elemanları) Tablolar(Tables), Görünümler(Views), Eşanlam(Synonym), İndeksler(Indexes), Sıralar(Sequences), Veri Tipleri(Data type), Kurallar(Rules), Saklı Prosedürler (Stored Procedures), Tetikleyiciler(Triggers), Kısıtlamalar(Constraints), Sorgular(Queries), İlişkilendirme(Joining) Varsayılanlar(Defaults),

56 Tablolar(Tables) Tablolar iki boyutlu bilgi kümesidir. Satırlar(rows) ve Sütunlardan(columns) oluşur. Tablo satırlarının her biri bir kayda karşılık gelir. Tablo sütunlarının her biri alan (field) olarak da isimlendirilir. Bir VT nda birden fazla tablo olabilir, hatta bu tablolar birbirleri ile ilişkilidir.

57 Tablo (Table) Alanlar (Field) Satır (Row) Kayıt (Record) Sıra Öğrenci No Adı Soyadı Bölümü Ali Dal Enformatik Ayşe Gül Bilgisayar Ahmet Can Enformatik Fatma Gül Böte Mehmet Ali Can Bilgisayar Sütun (Column)

58 Görünümler(Views) Sanal tablolardır. Tablolardaki verilerin tümünü veya bir bölümünü sunabilirler. Erişim yapılması istenilmeyen veriler saklanabilir. Görünümler veri içermezler, sadece görsel olarak başka noktadaki veriye işaret ederler. Birden fazla tablodaki veriyi ortak olarak sunabilirler.

59 Görünümler(Views) Veritabanı Görünümü Tablolar

60 Eşanlam(Synonym) Eşanlam, bir tabloyu temsil eder. Nesnel olarak tablo üzerinde bazı hakların kullanımı veya mahrum edilmesi sağlanır. Başka kullanıcıların tabloya erişmesi için uygundur. Eşanlam nesneleri gerçekte tablo veya veri içeren nesneler değildir. Hafızada yer kaplamaz.

61 İndeksler(Indexes) Veriye erişimi hızlandırırlar. İndeksler, tablolarda saklanan veriye işaret eden sıralı işaretçiler(pointer) içerir. İki tür indeks kullanılır; Clustered; Fiziksel sıralı Non-Clustered; İşaretçiler sıralıdır.

62 Sıralar(Sequences) Bir birinden farklı tamsayı değerler üreten nesnedir. Benzeri olmayan değerler üretir. Bir kayıt silinse sıra sonraki ile devam eder. Birincil anahtar olarak kullanılır. İstenilen sayıdan başlatılabilir.

63 Veri Tipleri(Data type) Tablo alanlarına girilebilecek veri tiplerini belirler veya tanımlar. Bir tabloda veriler saklanırken ne tür verilerin saklandığı veri türleri ile anlaşılır. Bir sütun sayısal veri tipi ile belirtildiyse bu alanda sayılar(rakamlar) tutulacaktır, harfler değil. Her veri tipi byte olarak belirli uzunlukta hafızada yer kaplar.

64 Varsayılanlar(Defaults) Veri girişi esnasında bir sütuna değer girilmez ise sütuna daha önceden belirlenen bir değer otomatik olarak girilir. Varsayılan değer, sütun tipi ile aynı olmalıdır. Varsayılan değerin üzerine gerektiğinde yazılabilir. Ör: Tarih (bugün) gibi.

65 Kurallar(Rules) Tabloya girilebilecek veriyi kontrol eden veritabanı nesneleridir. Alanlara girilecek verilerin bütünlüğü için kullanılır. Uyumsuz veri girişi engellenir. Ör: Puan olması gibi.

66 Saklı Prosedürler (Stored Procedures) Bir veya daha fazla görevi otomatize etmeyi sağlayan esnek-güçlü nesnelerdir. Veritabanlarında yerleşik prosedür yapısında komutlardır. İstemci/sunucu mimarisinde performans sağlar. Sunucu üzerinde çalışan hazır yapılardır. Sonuç istemciye gönderilir.

67 Tetikleyiciler(Triggers) Özel bir saklı prosedür tipidir. Tabloda bir değişim olunca otomatik olarak çalışır(tetiklenir). Programcılıkta Event(olay) gibidir. Tabloda verilerin değişmesi, Insert, Delete, Update işlemleri tetikleyicidir. Tetikleyiciler, Create Trigger ile tanımlanır. Before-After şeklinde kullanılır. Değişiklik için Alter Trigger, silmek içinse Drop Trigger kullanılır.

68 Kısıtlamalar-Zorlayıcı(Constraints) Tabloda alanlarına veri girişini kontrol etmeyi amaçlayan düzenlemelerdir. Veri Bütünlüğüne zorlamak için kullanılır. Varsayılanlar veya kurallardan daha esneklerdir. Onlara benzerler. Kullanımı daha kolaydır.

69 Sorgular(Queries-Query) Veritabanının tablolarından verileri seçerek (filtre gibi) alıp, belirtilen biçimde sunar. Bu veriler farklı amaçlı işlemler için kullanılabilir. Veriler ekrana, dosyaya, yazıcıya gönderilebilir.

70 İlişkilendirme(Joining) İki veya daha fazla tabloyu birlikte sorgulama işlemine join ismi verilir. İlişkisel veritabanının en temelinde birden fazla tablo üstünde birlikte işlem yapabilmek yatar. Bu sayede verilerin tekrarlanması önlenmiş olur ve sonuçta veri yönetimi kolaylaşır.

71 VT Bileşenleri Özeti Veritabanı objeleri Table (Tablo) Data Type (Veri Tipi) Constraints(Kısıtlamalar) Default Rule (Kural) Index (Dizin) View (Görünüm) Stored Procedure (Saklı Yordam) Trigger (Tetikleyici) Query (Sorgu) Açıklama Birbiriyle ilgili sütunları olan satırlar bütünü Bir değer ya da sütun için değerler belirler. Sütunlarda bulunan değerler için kısıtlamalar getirir. Sütunda bir bilgi girilmemişse otomotik olarak bir değer atar. Veri tipinde ya da sütunda tutulan bilgiyi içerir. Verilere hızlı erişimi sağlar. Bir veya birkaç tablo ya da görünümden bilgiye erişmeyi sağlar. SQL komutlarından oluşan bir bütün Kullanıcı bilgi üzerinde bir değişiklik yaptığında otomatik olarak yürütülen SQL komutlar bütünü (Bir çeşit saklı yordam) Veriler içerisinden istediğimiz kısımlara ulaşmayı sağlar.

72 Veri Türleri (Yapıları-Tipleri) Metin(Text, Char, VarChar, Memo..) Sayı(Integer, Real, Decimal, Binary, Float,..) Dizi(Array,..) Zaman[Tarih/Saat] (Date/Time,..) Nesne(Object, Image,..) Diğer(Other,..)

73 Metin Text, veriler harf veya harf rakam karışımlarıdır. ntext, text gibi ama Unicode formatlıdır. Char, sayısal olmayan verileri tanımlar. nchar, char gibi ama Unicode formattadır. varchar, char gibi ama uzunluk gerektiği kadardır. varchar2, Değişken uzunluklu alfasayısal veriler için. nvarchar, varchar gibi ama Unicode formattır. Memo, Uzun açıklamalar yada notların saklanması için. Clob, (Character Large Object) büyük yazısal metinler için.

74 Metin

75 Sayı Number, sayısal değerler saklanır. Veri üzerinde Matematiksel işlemler yapılabilir. Int / Integer, Tamsayı veriler saklanır. bigint, Büyük sayısal alanlar için. Long, Uzun sayısal alanlar için. Smallint, Küçük tam sayılar için. Tinyint, arası tam sayılar için. Decimal, Ondalıklı, kayan noktalı, virgüllü sayılar için. Float, Çok büyük ondalıklı sayılar için. Real, Float a göre daha küçük ondalıklı sayılar için. Binary, İkili verileri saklamak için. Bit, 0 veya 1 gibi iki seçenekli veri saklamak için. Blob, (Binary Large Object) Büyük miktarda ikili veri saklamak için.

76 Veri Türleri (Yapıları-Tipleri) Array(Dizi), aynı alanda toplanmış değişkenler kümesidir. TimeStamp, Zaman damgasını tutar. Date, Tarih bilgisinin tutulmasını sağlar. Time, Saat bilgisinin tutulmasını sağlar. Object, Bir dosya veya Erişimli bir yapıdır.(image, Ole, gibi..)

77 VTYS ne Göre Veri Türleri Ms Access MySQL Ms SQL Server Oracle PostgreSQL DB2 Informix Sybase

78 VTYS ne Göre Veri Türleri Access MySQL SqlServer Oracle Postgre DB2 Informix Sybase SqlLite Integer Integer Smallınt Number Smallınt Smallınt Smallınt İnt Boolean Long ınteger Blob Int Number Integer Integer Int Decimal Date Single Tinyint Real Number Numerıc Decımal Decımal Datetime Decimal Double Decimal Double Sdo Geometry Text Text Nvarchar Nvarchar2 Numeric Decımal Decımal Float Float Character varyıng Varchar(n) Varchar(n) Varchar İnteger Date/time Datetime Datetıme Date Tıme Tımestamp Datetıme Text Varchar OLE object Float Image Blob Bytea Blob Blob Timestamp Text Number Char Unıque Identifier Char Character varyıng Character Char Time Datetime OLE object Varchar Image St. Geometry St Geometry St Geometry St Geometry Bit Datetime Memo Time Float Blob Long_raw Integer Image

79 VTYS ne Göre Veri Tiplerinin Sınırları Access MySQL SqlServer Oracle Postgre DB2 Informix SqlLite Max DB size 2 GB Unlimited 2-16 TB Unlimited (4 GB block) Unlimited Unlimited ~128 PB 128 TB Max table size 2 GB 256 TB; 524,272 TB 4 GB (block) 32 TB 2 ZB ~128 PB Limited by file size Max row size 16 MB 64 KB 8,060 bytes (Unlimited) 8 KB 1.6 TB 32,677 B 32,765 byte Limited by file size Max columns per row 255 4, ,012 32,765 32,767 Max Blob/Clob size Max CHAR size 64 KB- 1 GB 255 B (text field) 4 GB 2 GB 128 TB 4 TB 2 GB 4 TB 2 GB 64 KB (text) 2 GB 32,767 B 1 GB 32 32,765 2 GB Max NUMBER size 32 bits 64 bits 126 bit 126 bits Unlimited 64 bits bits Min DATE value , /01/ No DATE Max DATE value Max column name size ,874, /31/9999 No DATE bytes Unlimited

80 Veri Tabanı Tasarımı, Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Çeşitleri, Sınıflaması ve Veri Erişim Teknolojileri

81 Veri Tabanı Tasarımı Çeşitli aşamaların tamamlanması ile oluşturulmalıdır. Gereksinim Analizi Kavramsal Tasarım Mantıksal Tasarım İlişkilerin Normalizasyonu Veritabanı Uyarlaması Uygulama Programı

82 Veri Tabanı Tasarım Aşamaları 1. Gereksinim Analizi Gereksinimlerin Toplanması Geleneksel Yöntemler Anketler Açık uçlu görüşmeler Doküman analizi Grupsal Yöntemler Beyin fırtınası Prototipleme Gereksinim analisti Doğru soru, amaç, içerik.. 2. Kavramsal Tasarım Varlık Bağıntı Diyagramları Varlık-İlişki Modeli (Entity-Relationship Model) 3. Mantıksal Tasarım Tablolar Alanlar Anahtar 4. Normalizasyon 1N, 2N, 3N 5. Veri Tabanı Uyarlaması Tabloların oluşturulması Verilerin girilmesi..

83 Veri Tabanı Tasarımı Nesneler Tanımlanır, (Okul-> Öğrenci, Hoca, Ders ) Her nesne için Tablo oluşturulur, Her Tablo için Anahtar Alan seçilir, Nesnelerin gerekli her bir özelliği için tabloya bir sütun eklenir, Anahtar alana bağlı olmayan alanlar belirlenir, Tablolar arasındaki ilişkiler tanımlanır, Normalizasyon uygulanır.

84 VT Tasarımında Anahtar Anahtar(Key); Bir kaydı tanımlamak için kullanılan veri öğesidir. Anahtar bir veya birden fazla alanın bir satır için niteleyici olarak girilmesi için tanımlanan özel bir çeşit zorlayıcıdır. Birincil Anahtar(Primary Key); Bir kaydı tek olarak tanımlamak için kullanılan veri öğesidir. Bir tablodaki, her bir satırın yerine vekil olabilecek bir anahtar veridir. Tekrarlanmaması gerekir. Tekil Anahtar(Unique Key); Tanımlanan alan için bir değer sadece bir kere girilebilir. Bir başka satıra daha aynı verinin girilmesine izin verilmez. (Ör: ÖğrenciNo, PersonelNo) İkincil(Yabancı) Anahtar(Foreign Key); Bir tabloya girilebilecek değerleri başka bir tablonun belli bir alanında yer alabilecek veri grubu ile sınırlandırmaya ve en önemlisi de ilişkilendirmeye yarar. Bir ilişkinin ayrıntı kısmındaki anahtara denir.

85 Anahtar

86 VT Tasarımı İpuçları İyi bir VT tasarımının özü doğru tablo tasarımından geçer. Tablonun amacı, kapsamı, ilişkisi belirlenmelidir. Tabloada küçük bilgiler saklamaya çalışın. Tabloda tekrar var ise ikinci tablo kullanın. Birbiri ile bağlantılı tablolarda ortak alan bulundurmaktan kaçının.

87 Tasarım

88 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Çeşitleri Ms Access MySQL Ms SQL Server Oracle PostgreSQL DB2 Informix Sybase

89

90 Ms Access Microsoft Access ya da Microsoft Office Access Microsoft'un ilişkisel veri tabanı yönetim sistemidir. Microsoft Access Jet veri tabanı motorunu, grafiksel kullanıcı arayüzünü ve yazılım araçlarını aynı paketin içinde birleştirir.

91 Ms Access 2013

92 Ms Access Sürümleri Sürüm Adı SürümNo Yayın Tarihi Desteklenen İşletim Sİstemi Office Paketi Sürümü Access Windows 3.0 Access Windows 3.1x Office 4.3 Pro Access Aug. 24, 1995 Windows 95 Office 95 Professional Access Jan. 16, 1997 Windows 95, NT 3.51 SP5, 4.0 SP2 Office 97 Professional Access June 7, 1999 Windows 95, NT 4.0, 98, 2000 Office 2000 Professional Access May 31, 2001 Windows NT 4.0 SP6, 98, 2000, Me Office XP Professional Access Nov. 27, 2003 Windows 2000 SP3+, XP, Vista, 7 Office 2003 Professional Access Jan. 27, 2007 Windows XP SP2, Server 2003 SP1 Office 2007 Professional, Plus, Ultimate, Enterprise Access July 15, 2010 Access Jan. 29, 2013 Windows XP SP3, Server 2003 SP2, Server 2003 R2, Vista SP1,Server 2008, 7, Server 2008 R2, Server 2012, Win 8 Windows 7, Server 2008 R2, Server 2012, Win 8 Office 2010 Professional, Academic, Plus Office 2013

93 Ms Access Zaman Çizelgesi(Timeline)

94 Kaynak :

95 Ms Access

96 Ms Access Dosya Uzantıları File format Protected Access Data Project (not supported in Access 2013) Access Data Project (not supported in Access 2013) Access Blank Project Template Access Database (2007) Access Database Runtime (2007) Access Database Template (2007) Access Add-In (2007) Access Database (2003 and earlier) Access Database (Pocket Access for Windows CE) Access Database, used for addins (2,95,97), previously used for workgroups (2). Access Blank Database Template (2003 and earlier) Access Add-in Data (2003 and earlier) Access Workgroup, database for user-level security. Access (SQL Server) detached database (2000) Protected Access Database, with compiled VBA and/or macros (2003 and earlier) Protected Access Database, with compiled VBA and/or macros (2007) Windows Shortcut: Access Macro Windows Shortcut: Access Query Windows Shortcut: Access Report Windows Shortcut: Access Table Windows Shortcut: Access Form Access lock files (associated with.mdb) Access lock files (associated with.accdb) Extension.ade.adp.adn.accdb.accdr.accdt.accda.mdb.cdb.mda.mdn.mdt.mdw.mdf.mde.accde.mam.maq.mar.mat.maf.ldb.laccdb

97 Ms Access Nesneleri Tablolar (Tables) Sorgular (Queries) Formlar (Forms) Raporlar (Reports) Modüller (Modules)

98 MySQL MySQL, altı milyondan fazla sistemde yüklü bulunan çoklu iş parçacıklı (multi-threaded), çok kullanıcılı (multi-user), hızlı ve sağlam bir veritabanı yönetim sistemidir. Dünyanın en yaygın kullanılan 2. ilişkisel VTYS dir. (Temmuz 2013) Geliştiricileri, 500'den fazlası 100 milyon üzeri kayıt içeren tablodan oluşan kendi veritabanlarını (200 terabyte civarında veri) MySQL'de tuttuklarını söylüyorlar.

99 MySQL Orijinal yazar MySQL AB Geliştirici Oracle Corporation İlk sürüm 23 May 1995 Kararlı sürüm /2 Şubat Yazılım C, C ++ Işletim sistemi Windows, Linux, Solaris, OS X,FreeBSD Tip RDBMS Lisans GPL veya tescilli Web sitesi

100 MySQL 1994 MySQL'in geliştirilmesine başlandı. 23 Mayıs 1995 İlk MySQL sürümü yayınlandı yılında MySQL 3.23 yayınlandı MySQL 4.1 beta sürümü, 2008: MySQL 5.1 sürümü yayınlandı Ocak: Sun Microsystems, bir milyar dolara MySQL'i satın aldı Nisan: Oracle, Sun Microsystems'i satın aldı. Oracle, MySQL'i geliştirmeye devam edeceğini duyurdu. Güncel Sürüm (Şubat 2015)

101 MySQL Komut Satırı / Workbench

102 MySQL Nesneleri Belli başlı nesneleri; Tablolar (Tables) Görüntüler(Görüntüleme) (Views) Prosedür/Yordam (Procedures) Tetikleyiciler (Triggers) Cursors

103 MySQL Veri Tipleri Metin (Text) Sayı (Number) Tarih (Date/Time) CHAR(size) TINYINT(size) DATE() VARCHAR(size) SMALLINT(size) DATETIME() TINYTEXT MEDIUMINT(size) TIMESTAMP() TEXT INT(size) TIME() BLOB BIGINT(size) YEAR() MEDIUMTEXT FLOAT(size,d) MEDIUMBLOB DOUBLE(size,d) LONGTEXT DECIMAL(size,d) LONGBLOB ENUM(x,y,z,etc.) SET

104 MySQL Sürümleri

105 MySQL Ticari Sürüm Müşterileri Kaynak:

106 Ms SQL Server Microsoft un geliştirmiş olduğu ilişkisel VTYS dir yılında Sybase SQL Server satın alan Microsoft SQL Server 7.0 sürümüne kadar bu kod tabanını kullandı. SQL Server 2000 (8.0) den itibaren farklı mimari ile kendi tabanı ile yazıldı. Güncel Sürümü SQL Server 2014 (12.0)

107 Ms SQL Server Geliştirici Microsoft Kararlı sürüm SQL Server 2014 / Nisan 2014 Yazılım C, C ++ Işletim sistemi Microsoft Windows Sunucu Platform IA-32, 64 veya IA-64,.NET Framework 3.5 Tip İlişkisel veritabanı yönetim sistemi Lisans Tescilli yazılım ; Ticari ve ücretsiz sürümleri mevcuttur Web sitesi

108

109 Ms SQL Server Veri Tipleri Text Number Date Other char(n) tinyint datetime sql_variant varchar(n) smallint datetime2 uniqueidentifier archar(max) int smalldatetime xml text bigint date cursor nchar decimal(p,s) time table nvarchar numeric(p,s) datetimeoffset nvarchar(max) smallmoney timestamp ntext money bit float(n) binary(n) real varbinary varbinary(max) image

110 Ms SQL Server Sürümleri Sürüm Yıl Sürüm Adı Kod Adı 1.0 (OS/2) 1989 SQL Server 1.0 (16 bit) Ashton-Tate / Ms SQL Server 1.1 (OS/2) 1991 SQL Server 1.1 (16 bit) (WinNT) 1993 SQL Server 4.21 SQLNT SQL Server 6.0 SQL SQL Server 6.5 Hydra SQL Server 7.0 Sphinx SQL Server 7.0 OLAP Palato mania SQL Server 2000 Shiloh SQL Server bit Liberty SQL Server 2005 Yukon SQL Server 2008 Katmai Azure SQL DB Cloud Database SQL Server 2008 R2 Kilimanjaro (aka KJ) SQL Server 2012 Denali SQL Server 2014 SQL14

111 Oracle Gelişmiş bir VTYS dir. Oracle Database, Oracle RDBMS veya Oracle ilişkisel veritabanı yönetim sistemi (Oracle İVTYS) yada sadece Oracle olarak anılır. Oracle şirketi, Microsoft'un ardından dünyanın en büyük ikinci yazılım şirketidir. (2013) Larry Ellison, Bob Miner ve Ed Oates, Oracle yazılımının ilk orijinal versiyonunu 1977 yılında geliştirdiler.

112 Oracle Geliştirici Oracle Corporation Kararlı sürüm 12 c (22 Temmuz 2014) Yazılı Assembly dili, C, C ++ Mevcut Çok dilli Tip ORDBMS Lisans Özel Web sitesi

113 Oracle Veri Tabanı Yapısı

114 Oracle Veri Tabanı Nesneleri Tablo (Table) & Kısıtlamalar (Constraints) İndeks (Index) Görüntü (View) Synonym & Sequence Hareket (Transaction) İşleme Kullanıcı, Rol ve Yetki İşlemleri Tetikleyici (Trigger) Saklı Yordam (Stored Procedure)

115 Oracle Veri Tipleri Katagori Karakter Sayisal Long ve raw Tarih ve zaman Buyuk nesneler Row id Veri Tipleri CHAR,VARCHAR2 NUMBER LONG,LONG RAW,RAW DATE,TIMESTAMP,INTERVAL YEAR TO MOUNTH,INTERVAL VAL DAY SECOND CLOB,NCLOB,BFILE ROWID,UROWID

116 Oracle Sürümleri

117

118 Oracle Sürümleri

119 Postgre SQL 1977 de Berkeley üniversitesinde Ingres adında ki ilişkisel veritabanı geliştirilmeye başlanmasına dayanır yılları arasında bu VTYS Postgres adını aldı. Illustra tarafından satın alınıp Informix olarak geliştirilmeye devam edildi de SQL özelliklerinin eklenmesiyle Postgres95 adını aldı yılında kod geliştirilmesi için listesi açıldı ve birçok gönüllü Postgres95 i geliştirmek için çalışmaya başladı yılında Sql standartlarını desteklemesiyle PostgreSQL adını aldı.

120 Postgre SQL Geliştirici PostgreSQL Global Development Group İlk sürüm May 1, 1995 Kararlı sürüm / 5 Şubat 2015 Yazılım Dili C İşletim sistemi Unix, Linux, Windows Tip ORDBMS Lisans PostgreSQL Lisansı Web sitesi

121 Postgre SQL Sürüm Tarih Kilometre Taşları /07/21 Postgres95'te gibi İlk sürüm /11/04 Daha liberal bir lisans değiştirildi telif hakkı 6 PostgreSQL Postgres95'te gelen değişim, benzersiz dizinleri, pg_dumpall programı, ident kimlik adlandırın /07/22 Çok sütun indeksleri, diziler, para veri türü, GEQO (genetik Sorgu Doktoru) /10/17 JDBC arayüzü, tetikleyiciler, sunucu programlama arayüzü, kısıtlamalar /04/07 SQL92 subselect özelliği PL / pgtcl /12/20 Görünümler ve kurallar, PL / pgsql /10/13 MVCC, geçici tablolar, daha fazla SQL deyimi desteği (VAKA, INTERSECT ve HARİÇ) /11/11 Yabancı anahtarlar, SQL92 sözdizimi için katılır /08/15 Yaz öncesi günlüğü, Dış katıldı /05/09 PL / Python, Oıd artık gerekli, uluslararasılaşma mesajları Şema, Uluslararasılaşma Optimizasyon yönlü Microsoft Windows, Savepoint, tablespace'ler, fonksiyonlarda istisna işleme, yerli sunucu noktası-in-time kurtarma Performans optimizasyonu, iki fazlı işlemek, masa bölümleme, dizin bitmap tarama, paylaşılan satır kilitleme, roller Performans optimizasyonu, çevrimiçi dizin oluşturur, danışmanlık kilitler, sıcak bekleme /02/07 Öbek sadece küpe, tam metin arama, SQL / XML, ENUM türleri, UUID türleri 8.4 Pencereleme fonksiyonlar, fonksiyonların, sütun düzey izinler için varsayılan ve variadic parametreler, paralel 2014/07/24 veritabanı, veritabanı başına harmanlama, geri ortak tablo ifadeleri ve özyinelemeli sorguları 9,0 Dahili ikili akış çoğaltma, Sıcak bekleme, 64-bit Windows, sütun başına tetikler ve koşullu tetik yürütme, dışlama 2015/02/05 kısıtlamaları, anonim kod blokları, adlandırılmış parametreleri, şifre kuralları Senkron çoğaltma, sütun başına alfabe, unlogged tablolar, k -nearest komşular indeksleme, seri anlık yalıtım, yazılabilir /02/05 ortak tablo ifadeler, SE-Linux entegrasyonu, uzantıları, SQL /MED ekli tablolar (Yabancı Veri sarma), tetikleyiciler görünümler üzerinde 9.2 Basamaklı akış çoğaltma, endeks sadece taramalar, yerli JSON desteği, geliştirilmiş kilit yönetimi, aralık tipleri, 2015/02/05 pg_receivexlog aracı, uzay-bölümlenmiş GiST indeksleri 9.3 Özel arka plan işçileri, veri sağlama, özel JSON operatörleri, KAYIT LATERAL, hızlı pg_dump yeni pg_isready sunucu 2015/02/05 izleme aracı, tetik özellikleri, görünüm özellikleri, yazılabilir yabancı tablolar, hayata görünümler, çoğaltma gelişmeler JSONB veri türü, ALTER SYSTEM deyimi yapılandırma değerlerini değiştirmek için, yenileme engelleme okur olmadan, /02/05 dinamik doları / veritabanı önbellek pg_prewarm yoluyla yeniden arka plan işçi süreçleri, Mantıksal Çözme API, cin indeksi gelişmeler, Linux büyük sayfa destek

122 Postgre SQL

123 Postgre SQL

124 Postgre SQL Veri Tipleri bigint bigserial bit [ (n) ] bit varying [ (n) ] boolean box bytea character [ (n) ] character varying [ (n) ] cidr circle date double precision inet integer interval [ fields ] [ (p) ] json line lseg macaddr Veri Tipleri devamı.. money numeric [ (p, s) ] path point polygon real smallint smallserial serial text time [ (p) ] [ without time zone ] time [ (p) ] with time zone timestamp [ (p) ] [ without time zone ] timestamp [ (p) ] with time zone tsquery tsvector txid_snapshot uuid xml

125 IBM DB2 IBM tarafından geliştirilmiş ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. Unix başta olmak üzere Linux, IBM i, Z/OS ve Windows sunucularında çalışır. IBM, DB2'nin yanı sıra bir başka veritabanı yönetim sistemi(rdbms) olan Informix'i de 2001 yılında satın almıştır. IBM DB2 SQL kullanan ilk veritabanı yazılımı olarak kabul edilir. DB2 veritabanı yönetim sistemi IBM tarafından 1983'te yayınlandı. 2009'da DB2 motoru MYSQL içerisinde kullanılabilir hale geldi

126 DB2 Geliştirici IBM İlk sürüm 1983 Kararlı sürüm DB2 Veri Sunucusu (10.5) / (23 Nisan 2013) Yazılı İşletim sistemi Tip Lisans Web sitesi C, C ++, assembly Çapraz platform RDBMS Tescilli EULA

127 DB2 Sürümleri v3.4 - cobweb v8.1 - v8.2 - Stinger v9.1 - Viper v9.5 - Viper2 v9.7 - Cobra v9.8 - Only Pure Scale v Galilleo v Kepler (Blu Acceleration.)

128 DB2 Yapısı

129 DB2 Nesneleri

130 IBM DB2 / Oracle IBM DB2 Check Constraint Column Default Database Datalink Foreign Key Function Group Identity Column Index Primary Key Schema Sequence Stored Procedure Structured Data Type Synonym Table Table Table Alias Table Space Tables containing structured data type Temporary Table Typed Table Typed View UDB Package UDB SQL Function UDB SQL Procedure UDB Trigger Unique Key User View View containing structured data type Oracle Check Constraint Column Default Database Binary File Foreign Key Function Role Auto Increment Column Index Primary Key User Sequence Stored Procedure Abstract Datatype Alias Table Public Synonym Tablespace Table containing abstract datatype Temporary Table Object Table Object View PL/SQL Package PL/SQL Function PL/SQL Procedure PL/SQL Trigger Unique Key User View View containing abstract datatype

131 IBM DB2 / Oracle IBM DB2 Veri Tipi BLOB CHAR FOR BIT DATA(length) CHAR VARYING FOR BIT DATA(length) CHAR VARYING(length) CHAR(length) CHARACTER FOR BIT DATA(length) CHARACTER VARYING FOR BIT DATA(length) CHARACTER VARYING(length) CHARACTER(length) CLOB DBCLOB GRAPHIC(length) LONG VARCHAR(length) LONG VARGRAPHIC(length) VARCHAR FOR BIT DATA(length) VARCHAR(length) VARGRAPHIC(length) Oracle Veri Tipi BLOB CHAR VARCHAR2 VARCHAR2 CHAR CHAR VARCHAR2 VARCHAR2 CHAR CLOB CLOB VARCHAR2 VARCHAR2 CLOB VARCHAR2 VARCHAR2 VARCHAR2

132 IBM DB2 / Oracle IBM DB2 Veri Tipi Oracle Veri Tipi BIGINT NUMBER(19, 0) DECIMAL(precision, scale) DOUBLE FLOAT(precision) FLOAT(24) FLOAT(53) FLOAT INTEGER NUMBER(11, 0) NUMERIC(precision, scale) REAL NUMBER FLOAT(24) SMALLINT NUMBER(6, 0)

133 İnformix Informix ürünleri orijinal olarak geliştirilen Informix Corporation'ın olan ınformix Yazılım iştiraki 2001 yılında IBM tarafından satın alındı. Informix bir sunuc parçası değildir. Nesne-ilişkisel modeli destekleyen SQL standardı. En yaygın olarak yüksek performanslı sorgular ve zaman serisi ve mekansal sağlayan uzantıları vardır.

134 İnformix Geliştirici IBM Kararlı sürüm IBM Informix xC4 (17 Haziran 2014) Yazılı C, C ++, assembly Işletim sistemi Cross-platform (Çapraz platform) Tip RDBMS Lisans Tescilli EULA Web sitesi

135 İnformix

136 Sybase Günümüz Geçmiş

137 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Veri Modeline göre İlişkisel Seviyeli Ağ İlişkisel nesne modelli Nesneye-yönelik Genişletilmiş İlişkisel Çıkarımcı Çıkarımcı Nesneye Yönelik Sınıflaması Kullanıcı Sayısına Göre Tek kullanıcılı sistemler Çok kullanıcılı sistemler Yer Sayısına Göre Merkezi Dağıtık Homojen Heterojen Yapısına göre Yerel, İstemci-Sunucu, Katmanlı Bütçeye göre Ticari, Açık Kaynak

138 Veri Erişim Teknolojileri ODBC DAO RDO OLE DB ADO ADO.Net BDE

139 Veri Erişim Teknolojileri ODBC (Open DataBase Connectivity) [Açık Veritabanı Bağlanabilirliği] Microsoft'un veritabanlarına erişim için kullandığı ilk standartlardan biridir. Programlaması zordur. Microsoft nesne tabanlı fonksiyonları tercih etmiştir.

140 Veri Erişim Teknolojileri DAO (Data Access Object) Microsoft un ilk nesne tabanlı API fonksiyonları sunan teknolojisidir. Nesne modeline dayanan DAO, Microsoft Access 97 ile birlikte kullanılıyordu. DAO yu halen bir Microsoft Access programı içinden kullanabilirsiniz. RDO ve ODBCDirect DAO nesneleri daha çok yerel veri kaynaklarına erişim için kullanılıyordu ve uzaktan erişimli ODBC veri kaynakları ile kullanılamıyordu. Bu nedenle Microsoft, Visual Basic program geliştiricileri için Uzaktan Erişimli Veri Nesneleri olarak ifade edebileceğimiz (Remote Data Object) RDO yu bu sisteme ekledi. Ayrıca Access veritabanı geliştiricileri için ise ODBC veri kaynaklarına hızlı ve doğrudan erişim sağlayabilen ODBCDirect nesne modelini ekledi.

141 Veri Erişim Teknolojileri ADO (ActiveX Data Object) İstemci uygulamaların veritabanı sunucusundaki veriye bir OLE DB sağlayıcısı aracılığıyla erişmesini sağlayan teknolojidir. Yüksek hızı, etkili, kolay ve esnek kullanımı ile Web tabanlı ve İstemci/Sunucu uygulamalarda tercih edilmektedir. ADO, veriye eriģim için Microsoft un COM mimarisini kullanmaktadır. Ancak COM mimarisi, ADO nun Firewall sistemler üzerinden veriye erişmesinde problem çıkarmaktadır. DAO nesne modeline dayanan ADO, Access 2000 sürümünden itibaren yeni standart olarak kullanılmaktadır. ADO.NET Microsoft un çıkardığı en son veri erişim teknolojisi ADO.NET tir. ADO.NET, ADO nun devamı veya geliştirilmiş bir üst sürümü değildir. ADO.NET, ADO nun kullandığı COM mimarisi yerine.net Framework ve XML tabanlı bir sistemi kullanmaktadır. Bu mimari ile ADO.NET, Firewall sistemleri üzerinden veri iletimi sağlayabilmektedir. Çünkü Firewall sistemleri metin biçimindeki verilerin iletimine izin vermektedir ve ADO.NET te verileri metin tabanlı XML biçiminde sunmaktadır.

142 Veri Erişim Teknolojileri BDE (Borland Database Engine) Borland ın kullandığı veri erişim teknolojisidir. Nesne yönelimli yapıya sahiptir ve BDE API olarak bilinen yaklaşık 200 kadar fonksiyon veya prosedür içermektedir. BDE kullanarak tasarladığınız veritabanı projelerinizi başka bir bilgisayara kurarken BDE kurulumunu da taşımanız ve bu kurulumu yeniden yapılandırmanız gerekmektedir. Sistem gereksinimleri ve harcadığı bellek miktarı ile hantal bir sistem olarak kalmıştır. Şu anda da Borland firması BDE üzerindeki geliştirme çalışmalarına son vermiştir.

143 VT Tasarımı Uygulaması Uygulama için Access kullanılacaktır. Öncellikle bir tablo veri seti oluşturup sonra sırası ile tablo alanları, farklı tablolara bölünecektir. Örnek; Üniversite, öğrenci bölüm ve ders üzerinden yapılacaktır.

144 Veri Tabanı Normalizasyonu Nedir? Nasıl Yapılır?

145 Normalizasyon (Ayrıştırma) Nedir? Tasarımın ilişkisel VT na uygun hale getirilmesidir. Veritabanlarında çok fazla sütun ve satırdan oluşan bir tabloyu tekrarlardan arındırmak için daha az satır ve sütun içeren alt kümelerine ayrıştırma işlemidir. Normalizasyon bir tablodaki veri satır kayıtlarını diğer tablodakilere bağlayarak ilişkilendirmek için anahtar ya da kimlik (id) alanları kullanılması suretiyle mükerrer (tekrarlayan) verinin azaltılması anlamına gelmektedir.

146 Normalizasyon Fazlalık veriyi ortadan kaldırmak için, tabloların sadece doğrudan ilişkili verileri içerecek daha küçük tablolara bölünmesi işlemidir. Depolanmış halde bulunan ve gerekenden fazla verileri azaltabileceğimiz kuralları uygulayacağımız işlemlerdir. Böylece her nitelik kendisine en uygun tabloya eklenmiş olur ve bir tabloda sadece direkt ilişkili nitelikler bulunur.

147 Normalizasyonun Amaçları Veri Bütünlüğü Performans Veri tabanı tutarlılığı İşlevsellik Uygulama bağımsızlığı

148 Normalizasyonu Kuralları Bir tablo içerisinde yer alacak kaydın nelerden oluşmasına karar vermeye yarayan düzenlemelere normalizasyon kuralları denilir. Normalizasyon yapılırken uyulması gereken kuralların her birine normal form adı verilir.

149 Normalizasyonu Kuralları Birinci Normal Form (First Normal Form) 1NF İkinci Normal Form (Second Normal Form) 2NF Üçüncü Normal Form (Third Normal Form) 3NF Dördüncü Normal Form (Fourth Normal Form) 4NF Beşinci Normal Form (Fifth Normal Form) 5NF

150 Normalizasyonu Kuralları yinelenen grupları kaldırın Kısmi bağımlılıkları kaldırmak geçişli bağımlılıkları kaldırmak

151 Normalizasyon

152 Normalizasyon Büyük tabloyu ortak alanlar ile bağlantılı üç küçük tabloya bölmek.. gibi..

153 Birinci Normal Form (First Normal Form) 1NF Temelinde verileri atomik (yani saf halde) tutma fikri yatmaktadır. Bir satırdaki bir alan yalnızca bir tek bilgi içerebilir. Tekrarlanan sütun yapıları olmamalıdır. Bir alan içerisindeki bilgi özel karakterlerle ayrılarak tutulmamalıdır. *Kısaca; Tekrarsız veri, atomik yapı

154 Birinci Normal Form (First Normal Form) 1NF Veriler Müşteri Sipariş Adres Ürün Ali Dal Sokak, Balcalı, Adana K4L3M Ayşe Gül Sokak, Taksim, İstanbul D3FT3R Ahmet Can Sokak, Kızılay, Ankara S1LG1 Normalize Edilmemiş Veriler Adı Ali Ayşe Müşteri Sipariş Adres Sipariş Ürün Sokak Semt İl Soyadı Dal 123 K4L3M 1. Balcalı Adana Gül 234 D3FT3R 2. Taksim İstanbul Ahmet Can 345 S1LG1 3. Kızılay Ankara Birinci Normal Form

155 İkinci Normal Form (Second Normal Form) 2NF Tüm alanlar birincil anahtar ile tam fonksiyonel bağımlı olmalıdır. Birden çok kayıt için geçerli olan değer kümeleri için ayrı tablolar oluşturulur. Bu tabloları bir yabancı anahtarla ilişkilendirilir. Her kayıt bir şekilde benzersiz olarak temsil edilmelidir.

156 Adı İkinci Normal Form (Second Normal Form) 2NF Müşteri Sipariş Adres Sipariş Ürün Sokak Semt İl Soyadı Ali Dal 123 K4L3M 1. Balcalı Adana Ayşe Gül 234 D3FT3R 2. Taksim İstanbul Ahmet Can 345 S1LG1 3. Kızılay Ankara Siparişler Müşteriler ID Sipariş ID Adı Soyadı 1 Ali Dal 2 Ayşe Gül 3 Ahmet Can Ürünler ID Ürün 1 K4L3M 2 D3FT3R 3 S1LG1 ID Sokak Semt 1 1. Balcalı 2 2. Taksim 3 3. Kızılay İller ID İl Adresler 1 Adana 2 İstanbul 3 Ankara

157 Üçüncü Normal Form (Third Normal Form) 3NF Bir tablo için, anahtarı olmayan bir alan, anahtarı olmayan başka hiçbir alana bağlı olamaz. Anahtara Bağımlı Olmayan Verileri Kaldırma. Fonksiyonel bağımlılık problemlerinin olmaması gerektiği, kurallarını içerir. İlişkili veriler için yeni tablo yapılır.

158 Üçüncü Normal Form (Third Normal Form) 3NF Siparişler Müşteriler ID Sipariş ID Adı Soyadı 1 Ali Dal 2 Ayşe Gül 3 Ahmet Can Ürünler ID Ürün 1 K4L3M 2 D3FT3R 3 S1LG1 ID Sokak Semt 1 1. Balcalı 2 2. Taksim 3 3. Kızılay İller Adresler ID İl 1 Adana 2 İstanbul 3 Ankara ID Sipariş MID UID ID Adı Soyadı AID 1 Ali Dal 1 2 Ayşe Gül 2 3 Ahmet Can 3 ID Sokak Semt iid 1 1. Balcalı Taksim Kızılay 3 Siparişler Müşteriler Adresler

159 Boyce-Codd Normal Form (BC Normal Form) 3,5NF Tablodaki tüm belirleyici alanlarının her birinin aday anahtar özelliği taşıyıp taşımadığı belirlenmelidir. Belirlenirse iki tabloya bölünmelidir. Bölümleme bağımlılıklarını koruyarak gerçekleştirilmelidir.

160 Dördüncü Normal Form (Fourth Normal Form) 4NF Birincil anahtar alanlar ile anahtarı olmayan alanlar arasında, birden fazla bağımsız bire-çok ilişkisine izin verilmez. 4.Normal formu sağlamak için, her bağımsız bire çok ilişki için ayrı bir tablo oluşturulması gerekir.

161 Dördüncü Normal Form (Fourth Normal Form) 4NF ID Sipariş MID UID ID Adı Soyadı AID 1 Ali Dal 1 2 Ayşe Gül 2 3 Ahmet Can 3 ID Sokak Semt iid 1 1. Balcalı Taksim Kızılay 3 Siparişler Müşteriler Adresler ID Sipariş MID SID UID ID Adı Soyadı AID 1 Ali Dal 1 2 Ayşe Gül 2 3 Ahmet Can 3 ID Sokak Semt iid 1 1. Balcalı Taksim Kızılay 3 Siparişler Sipariş-Ürün Müşteriler Adresler

162 Beşinci Normal Form (Fifth Normal Form) 5NF Tekrarlamaları ortadan kaldırmak için her bir tablonun mümkün olduğunca küçük parçalara bölünmesi gerekir. Bu bilgiler başka bir tabloda tutulabilir. Tablonun daha küçük tablolara kayıpsız bölünememesi gerekir.

163 Normalizasyon Aşamaları

164 Denormalizasyon Performans artışı ve bazı işlemleri gerçekleştirmek için tekrarlanan ve fazlalık gibi görünen verinin sisteme eklenmesidir. Müşteri-Sipariş-Ürün bileşkelerinde gerekirse (Bir müşteri birden fazla sipariş ve her birinde birden fazla ürün gibi..) tabloya yeni alan eklenerek sorun çözülür. *Kural; Önce Normalize, Eğer Problem olursa Denormalize uygula

165 İlişkisel Veritabanı ve Tasarımı

166 İlişkisel Veritabanı Normalize edilmiş ilişkiler koleksiyonuna denir. Tasarımda Model(Varlık-ilişki) belirlenmeli. Tabloların ve alanların belirli özellikleri olmalı. Tekrarlanan verilerin azaltılması. Veritabanı hakimiyetini yükseltmek. İş yükünü azaltmak ve esneklik sağlamak

167

168 Şema Belirli bir veri kümesinin tanımına şema denir. Veri organizasyonunu anlatır. Schema'lar veritabanı objelerinin bir araya toplanmış haline denir. Schema'lar içerisinde tablolar, view'lar, sequence'lar, procedure'ler, synonyms'ler, index'ler ve database links'ler bulunur. Ör: BOLUM(BOLUMNO, BOLUMADI) GRUP(GRUPNO, GRUPADI) UNVAN(UNVANNO, UNVANADI) UYE(UYENO, ADSOYAD, BOLUM, GRUP, UNVAN, ADRES, MAIL, TEL, GSM)

169 İlişkisel Veritabanı Tasarımı İlişkisel Veritabanının Temel Özellikleri; Veriler 2 boyutlu (satır-sütun) saklanır. Kayıtların sırası önemsizdir. Tüm kayıtlar tektir. Sütun isimlendirmesi önemlidir. Sütunlara kullanıldıkları alanlara göre mantıksal isimler verilir.

170 İlişkisel Veritabanı Özellikleri İlişkisel Veritabanı; İlişkisel özellikler kullanılarak yönetilir. Bilgi Kuralı (Information Rule) Veriler satır-sütun şeklindedir. Erişim Garantisi (Guaranteed Access) Her veriye tablo ismi, anahtar ve sütun ismi ile erişilebilmelidir. Sistematik Boş Değer Desteği (Systematic Null Value Support) Bir alan değer almayabilir boş(null) kalabilir.

171 İlişkisel Veritabanı Özellikleri Yapısal Kütüphane Sağlama (Dynamic Online Catalog Based on the Relational Model) Veritabanının tüm yapısı ve verileri Sorgu dili ile erişilebilir olmalıdır. Geniş Kapsamlı Veri Dili (Comprehensive Data Sublanguage) Veritabanı, en az bir dil ile desteklenmelidir.(sql gibi.) Görüntülenen Tüm Bilginin Güncellenebilmesi (View Updating Rule) Tabloda değişen veriler görüntü(view) üzerinde de değişmelidir.

172 İlişkisel Veritabanı Özellikleri Yüksek Seviyeli Ekleme, Değişiklik, Silme Yapılabilmesi (High-Level Insertion, Update, Deletion) Verilere erişim ve değişimler kümesel düzeyde yapılabilmelidir. Fiziksel Veri Bağımsızlığı (Physical Data Independence) Kullanıcıların veriye erişimi verinin fiziksel saklama yapısından bağımsızdır. Mantıksal Veri Bağımsızlığı (Logical Data Independence) Veritabanına erişen programlar mantıksal değişikliklerden etkilenmezler.

173 İlişkisel Veritabanı Özellikleri Veri Bütünlüğü (Integrity Independece) Anahtar kullanımı ve veritabanına erişen programların bağımsızlığı sağlanmalıdır. Dağınık Bağımsızlık (Distribution Indepence) Veritabanının parçalarının farklı yerler dağılmış olması/olmaması kullanıcıları etkilememelidir. Alt Seviye İşlem Kontrolü (Nonsubversion) Veri üzerindeki tüm işlemleri SQL ile yerine getirmek esastır.

174 SQL Nedir? Kullanımı(komutları), Deyim ve Fonksiyonları

175 SQL Structured Query Language (SQL - es-kiu-el) Yapılandırılmış Sorgu Dili Veri tabanı sorgu dilidir IBM (Structured English Query Language (SEQUEL)) 1986 ANSI (American National Standarts Institue) 1987 ISO (International Organization for Standardization)

176 SQL SQL ANSI İlişkisel VTYS T-SQL IBM Microsoft PL/SQL Oracle Oracle