Dul efllerle evlenmek

Transkript

1 DÜNYA YAfiAMI Dünya yaflam, insan n dünya hayat ndaki yaflam süresince yapt faaliyetlerdir. nsan, bu faaliyetlerini hür iradesiyle yapmaktad r. nsan n bu faaliyetlerini düzenlemek ve toplumun di er fertlerini haks zl klardan korumak için, bu faaliyetleri kurallara ba lamak gerekmektedir. Kuran bu konuda ö üt ve uyar lar yla insanlara, bu faaliyetlerinde yön vermektedir. Yaflam boyunca insanlar n yapmakta olduklar faaliyetlerin hemen hemen tümü için önerilen ve emredilen bu kurallar, afla da s ralanm flt r. Kuran ayetlerinde, bu kurallarla ilgili bilgiler aç k anlaml bilgilerdir. Bu bak mdan konularla ilgili bilgiler, Kuran ayetlerinin bir tercümesi fleklinde, bazen de mealin metni fleklinde verilecektir. Kurallarla ilgili olarak verilen bu ö ütler, her devirde ve her ortamda uygulanabilen ahlak kurallard r. A-SOSYAL YAfiAM Aile hayat Kuran, aile hayat n her yönü ile düzenlemektedir. Kuran n aile hayat için verdi i ö ütlerin bir k sm, Kuran n indirildi i devirdeki örf ve adetlere yönelik ö ütlerdir. Bu ö ütlerin amac da kad n haklar n korumak ve kad nlar güvenceye almakt r. Günümüzde örf ve adetler de iflmifltir. Yine de Kuran n bu ö ütlerini günümüz flartlar nda göz önüne almak, kad n haklar n korumak bak m ndan önemli misaller teflkil etmektedirler. 343

2 Evlilik için yard m çinizden bekâr olanlar, emrinizde olan köle ve cariyelerden iyi olanlar yla evlendirin. Bunlar fakir olsalar bile Allah, onlara fazl ndan verecektir. Allah genifl nimetlere sahiptir ve ihtiyac olanlar bilendir. Nikâh imkân bulamayanlar, bu imkân buluncaya kadar iffetlerini korusunlar. Sahip oldu unuz kölelerinizden hür kalmak için sizinle sözleflme yapmak isteyenler varsa, siz de bu sözleflmenin onlar n yarar na olaca na inan yorsan z onlarla sözleflme yap n. Allah n size verdi i maldan onlara verin! Dünya hayat n n geçici menfaatlerini elde etmek için iffetli kalmak isteyen cariyelerinizi fuhufla zorlamay n. Fuhufla zorlanan bu cariyeler için Allah ba fllay c ve merhamet edicidir.(24/32-33) Evlenecek efllerde uygunluk (Evlilikte tercih) Evlilik hayat nda temiz kad nlar, temiz erkeklere; temiz erkekler de temiz kad nlara yarafl r. Kötü erkek ve kötü kad nlara da kötü olanlar yarafl r. (24/26) man etmedikçe putperest kad nlarla evlenmeyin. Be enseniz bile putperest bir kad ndan, imanl bir cariye kesinlikle daha iyidir. man etmedikçe putperest erkekleri de k zlar n zla evlendirmeyin. Be enseniz bile, putperest bir kifliden, inanm fl bir köle kesinlikle daha iyidir. Müflrikler sizi cehenneme ça r r. Allah ise cennete ve ma firete ça r r. (2/221) Sizden önceki peygamberlerin uyard kimselere helal edilen yiyecekler, size de helaldir. man eden kad nlardan namuslu olanlar ile önceki peygamberlerin getirmifl olduklar na inanan ve iffetlerini koruyan kad nlarla evlenmeniz, mehirlerini vermek kayd yla (nikâh sözleflmesi ile tespit edilen ve boflanma halinde kad na ödenecek tazminat) evlenebilirsiniz. (Ayette kendi peygamberlerine ve onun getirdi ine inanan kimseler aras nda evlilik münasebetlerinde bir fark gözetilmemektedir.) (5/5) Dul efllerle evlenmek 344

3 Efli ölen bir kad n, evinde dört ay on gün beklemelidir. Bu süre sonunda kendi iradesi ile karar verme hakk na sahiptir. Bu süreyi tamamlayan kad na evlilik teklif etmek ve nikâhlamakta bir sak nca yoktur. Onlar kand racak sözlerden sak n n onlarla aç kça konuflun ve iddet süresi (bekleme süresi) bitmeden nikâh için kesin karar vermeyin. (2/ ) Yetimlerle evlenmek (Çok evlilik) Nisa süresinin üçüncü ayeti, do ru olarak yorumlanmas gereken bir ayettir. Bu ayet, ondan önceki, bir ve iki numaral ayetlerle ba lant l d r. Bu ayetler, yetim ve akraba haklar n koruma amac n tafl maktad rlar. Ayetlerle, sadece Müslümanlara de il, bütün insanlara hitap edilmektedir. Muhtelif müfessirler taraf ndan yorumlanan evlilik ile ilgili üçüncü ayet için yanl fl anlamlar ortaya at lm fl ve slam dininin çok evlili i emretti i söylenmifltir. Bu nedenle ayet istismar edilmifl ve haks z yere birden fazla evlilik yap larak kad nlara kölelik hayat yaflat lm flt r. Asl nda ayet, yetim kad nlar koruma amac n tafl maktad r. Ayet bir bütün olarak yorumland nda bu durum aç kça ortaya ç kmaktad r. Ayetin son bölümünde: Adaleti sa layamazsan z, kad nlardan bir tanesiyle veya sahip oldu unuz cariyelerle iktifa ediniz ifadesi bize, cinsel bak mdan yetim kad nlar n taciz edilmemesi için, aralar nda adaleti sa lamak kayd yla bir, iki, üç, dört tanesiyle nikâh yap labilece ini tavsiye etmektedir. Sa duyu ile düflünüldü ünde bu ayetin, yetim kad nlar korumak amac n tafl d görülecektir. Bu konudaki ayetler flunlard r. Ey bütün insanlar! Sizi tek bir candan yaratan, ondan da eflini yaratan ve ikisinden de pek çok erkek ve kad n üretip yayan ve onun yard m yla hayat n z devam ettirdi iniz Allah a karfl gelmekten sak n n; akrabal k ba lar n z koparmay n. Allah bütün insanlar üzerinde denetçidir. (4/1) Güzel ve do ru olan ifli, yanl fl ve çirkin olan fleyle 345

4 de ifltirmeyin ve yetimlere mallar n verin ve yetimlerin mallar n, mallar n za katarak yemeyin. Çünkü bu gerçekten büyük bir günah olur. (4/2) Yetimler konusunda adaleti yerine getiremeyece inizi bilmeniz halinde, yetim kad nlardan, aralar nda adaleti sa laman z kayd ile bir, iki, üç, dört tanesini nikâhlayabilirsiniz. Adalet sa layamayaca n zdan korkarsan z, sadece bir tanesini nikâhlay n veyahut ta cariyelerinizle iktifa etmeniz, yanl fl yola sapmaman z bak m ndan sizin için en hay rl s olan d r. (4/3) Ey Muhammed! Kad nlar hakk nda senden fetva isterler, de ki: Onlar hakk ndaki fetvay Allah veriyor. Bu fetva fludur: Kitapta size yetim kad nlarla ilgi bildirilen haklar yerine getirmeniz, be endi iniz yetim kad nlar nikâhlaman z, çaresiz çocuklara do rulukla bakman zd r. Yetimlere hakça davranman zd r. Hay r, ad na ne yaparsan z, flüphesiz Allah onu bilir. (4/127) Cariyelerle Evlenme çinizden inanm fl hür kad nlarla evlenmeye gücü yetmeyen kimse ellerinizde bulunan Müslüman cariyelerden als n. Allah sizin iman n z daha iyi bilir. Hepiniz birbirinizdensiniz. Öyle ise, iffetli yaflamalar, zina etmemek ve gizli dost da tutmamalar flart yla, velilerinin izniyle onlarla evlenin, mehirlerini de güzelce verin. Evlendikten sonra bir fuhufl yaparlarsa onlara hür kad nlara verilen cezan n yar s n verin. Bu (cariye ile evlenme izni), içinizden evlenmedi i takdirde ahlâkî s k nt ya düflmekten korkanlar içindir. Sabretmeniz ise sizin için daha iyidir. Allah ba fllayan, esirgeyendir. (4/25) 346

5 Kad n eflin haklar Kad nlar arzular d fl nda tutmay n. Sözleflme ile tespit edilmifl mahirlerini, aç kça bir fuhufl yapmad kça al koymay n. Kad nlar n zdan hofllanmazsan z bile onlara bask yapmay n ve iyi davran n. Çünkü hoflunuza gitmeyen baz fleylerde Allah, onlarda sizin için çok hay r k lar. (4/19) Efller için vasiyet çinizden geride efl b rakacak olanlar, ölümlerinden sonra efllerinin evlerinden ç kar lmamalar ve b rakt klar mallardan faydalanabilmeleri için vasiyet b raks nlar. Ancak efl, kendi iste i ile ve meflru flekilde (miras hakk n alarak) ayr lmak hakk na sahiptir. (2/240) Evlilik yasaklar Kad nlardan babalar n z n nikâhlad klar n nikâhlamay n. Çünkü bu çirkin bir hayâs zl kt r ve öfke duyulan bir i rençliktir. Cahiliye devri geçmiflte kalm flt r. (4/22) Anneleriniz, k zlar n z, k z kardeflleriniz, halalar n z, teyzeleriniz, erkek kardefllerinizin k zlar, k z kardefllerinizin k zlar, sizi emziren sütanneleriniz, gerde e girdi iniz kad nlar n z n koruyuculu unuz alt nda bulunan üvey k zlar, sizin sulbünüzden olan o ullar n z n eflleri ve iki k z kardefli bir araya getirdi iniz evlilik size haram k l nd. Cahiliye devriden kalanlar geçmiflte kalm flt r. Allah ba fllayand r, esirgeyendir. (4/23) Sahip oldu unuz cariyeler d fl nda, evli kad nlarla evlenmeniz yasaklanm flt r. Bunlar, Allah n üzerinize farz k ld hükümlerdir. Bunlar n d fl nda, iffetli davranman z ve zina yapmaman z için, fuhufl yapmayan namuslu kad nlardan be endi inizle, mallar n zla mehir vererek sözleflme yapman z size helal k l nm flt r. Ayr lman z halinde, onlardan faydaland n za mukabil, kararlaflt r lm fl olan mehirlerini ödeyin. Mehir miktar n n tespitinden sonra, karfl l kl olarak hoflnut olaca n z bir konuda anlaflman zda size bir sorumluluk yoktur. Allah her fleyi 347

6 bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (4/24) Efller ve çocuklar Allah efllerinizi, anneleriniz gibi, kendinize haram sayman z için yaratmam flt r (bir k zg nl k an nda söyledi iniz söz nedeniyle eflinize s rt n z dönmeyiniz). Evlatl klar n z da öz o ullar n z olarak tan mad. Evlat edindiklerinizi, babalar na nispet ederek ça r n. E er babalar n bilmiyorsan z, bu takdirde onlar din kardeflleri ve dostlar n z olarak kabul edin. Kas tl olarak yapt klar n z hariç olmak üzere yan lmalar n zdan dolay yapt n z hatalardan size bir sorumluluk yoktur. Allah ba fllar ve merhamet eder. (33/4-5) Ey iman edenler! Efllerinizde ve çocuklar n zdan baz lar size düflman olabilirler. Buna haz rl kl olun. Böyle durumlarda, affedici, hoflgörülü olun ve kusurlar n örtün. Buna karfl l k Allah sizin de kusurlar n z örtecektir. (64/14) Çocuklar n öldürenler Çocuklar n hiç bir bilgiye dayanmaks z n öldürenler (gerekli sebep var olmad kça çocuklar n cahilce öldürenler) ile Allah a karfl yalan iftira düzüp Allah n kendilerine r z k olarak verdiklerini haram k lanlar, elbette hüsrana u ram fllard r. Onlar, gerçekten flafl r p sapm fllard r ve do ru yolu bulamam fllard r. (6/140) Rabbin, diledi ine r zk n geniflletir, diledi ine de r zk n s n rl tutar. O, kullar ndan haberi oland r. Kullar n n yapt klar n görendir. Yoksulluk endiflesiyle çocuklar n z öldürmeyin; onlara da size de Biz r z k veririz. Onlar öldürmek büyük bir suçtur (günaht r). (Ayetler, geçim endiflesiyle çocuklar n öldürenler için bir uyar d r. Bu ayn zamanda, geçim endiflesiyle çocuklar n ald rmak isteyenlere de bir uyar mahiyetindedir.) (17/30-31) Boflanmada kad n n haklar Ey peygamber! Kad nlar boflayaca n zda, onlar, iddetlerini gözeterek boflay n ve iddeti say n; onlar, apaç k 348

7 bir hayâs zl k yapmalar hali hariç, evlerinden ç karmay n, onlar da ç kmas nlar. Bunlar Allah n s n rlar d r. Allah n s n rlar n kim aflarsa, flüphesiz kendine yaz k etmifl olur. Bilemezsin, olurki Allah, bundan sonra bi durum ortaya ç kar verir. Kad nlar n bekleme süresi bitti inde, ya onlara güzel davranarak, onlarla geçinmeye devam ediniz ya da güzellikle b rak n z. çinizden iki flahitle durumu belgeleyiniz. Bunlar Allah n ö ütleridir, bu ö ütlere dikkat ediniz. Kim Allah tan korkup sak n rsa, Allah onun için bir ç k fl yolu gösterir ve onu, hesaba katmad bir yönden r z kland r r. Allah a güvenen kimseye O, yeter. Allah buyru unu yerine getirendir. Allah her fley için bir ölçü var etmifltir. Kad nlar n z içinde ay hali görmekten kesilenler ile henüz ay hali görmemifl olanlar n iddetleri hususunda flüpheye düflerseniz, bilin ki, onlar n iddet beklemesi üç ayd r. Gebe olanlar n iddeti, do urmalar ile tamamlan r. Allah, buyru una karfl gelmekten sak nan kimseye iflinde kolayl k verir. Bunlar, Allah n size indirdi i emirlerdir. Allah, bu emirlere uyanlar n kötülüklerini örter ve onun mükâfat n artt r r. Boflad n z kad nlar mümkün ise, kendinizin oturdu unuz yerde tutun. Onlar bask alt nda tutmak için, kendilerine bir tak m dayatmalarda bulunmay n. Hamile iseler, do umlar n yapana kadar nafakalar n verin. Bebe inizi emzirirlerse, onlara ücretlerini verin ve ücret konusunu aran zda güzellikle halledin. Anlaflmazl k durumunda, çocu u baflka bir kad n emzirsin. Durumu müsait olan özveride bulunsun. Darda olan da yapabildi ini yaps n. Allah, bir insan, kendisine verdi i kadar yla sorumlu tutar. Allah, her zora bir kolayl k getirecektir. (65/1-7) Kad nlar n mehirleri bir hakt r, mehirleri tam olarak verin. fiayet onlar gönül hofllu u ile size bir fley ba fllarlarsa, onu kabul edebilirsiniz. (4/4) Boflanm fl kad nlar n, hakkaniyet ölçülerinde, 349

8 kocalar ndan menfaat sa lamak haklar d r; bu, Allah korkusu tafl yanlar üzerine bir borçtur. Düflünüp gerçe i anlaman z için Allah, ayetlerini böylece size aç klamaktad r. (2/ ) Akraba ve dost iliflkileri Sizin için kendi evlerinizden, babalar n z n, annelerinizin, erkek kardefllerinizin, k z kardefllerinizin, amcalar n z n, halalar n z n, day lar n z n, teyzelerinizin, anahtarlar n nde uhdenizde bulundurdu unuz yerlerden (anahtarlar elinizde bulunan yerlerden) veya dostlar n z n evlerinden topluca veya ayr ayr yemek yemenizde bir sak nca yoktur. Evlere girdi iniz zaman, ev halk na, Allah taraf ndan kutlu ve güzel bir yaflam dile i ile selam verin. Bu ayet, güzel davran fllarda bulunman z için Allah n indirdi i ayetlerdendir. Akl n z kullan n ve gerekti i flekilde davran n. (24/61) Akrabal k ba lar man edip iyi ifller yapanlar cennet bahçelerindedirler. Rablerinin yan nda onlara diledikleri her fley vard r. flte büyük lütuf budur. Allah n, iman eden ve iyi ifller yapan kullar na müjdeledi i nimet budur. De ki: Ben buna karfl l k sizden akrabal k sevgisinden baflka bir ücret istemiyorum. Kim bir iyilik ifllerse onun sevab n fazlas yla veririz. fiüphesiz Allah ba fllayan, flükrün karfl l n verendir. (Ayetlerde man eden ve iyi ifller yapanlara cennet bahçelerinde yer verilece i ve buna karfl l k bir ücret istemeyece i, ama akrabal k sevgisinin karfl l n n ayr ca de erlendirilece i anlat lmaktad r). (42/23-24) Akrabal k hakk Do ru ve iyi ifller yapmayan bir kimsenin, akrabalar üzerinde bir akrabal k hakk yoktur. (Ayetlerde Nuh a.s. ve ona itaat etmeyen o lu misal verilmektedir). (11/45-46) Erke in özellikleri ve görevleri 350

9 Allah, kad n ve erke i farkl özelliklerde yaratm flt r. Erkekler, kad nlar n geçimini sa layacak ve onlar aile hayat nda yönetecek özelliklere sahiptirler ve kad nlar için koruyucudurlar. (4/34) Kad n n görevi yi kad nlar, kendilerine nikâhla sa lanan güvenceler gibi aile içinde uyumlu olmal d rlar ve erke in yoklu unda, ailenin flerefini korumal d rlar. Serkefllik etmelerinden endiflelendi iniz kad nlara ö üt verin, yataklar nda onlar yaln z b rak n, nihayet dövün. Size itaat ediyorlarsa aleyhlerine yol aramay n. Do rusu Allah yücedir, büyüktür. (4/34) Kar koca aras nda anlaflmazl k Kar kocan n aras n n aç lmas ndan endiflelenirseniz, bunlar n aras n düzeltmek için erke in ailesinden bir hakem ve kad n n ailesinden bir hakem gönderin. Anlaflmak isterlerse, Allah onlar n aralar n buldurur. Do rusu Allah, her fleyi bilen, her fleyden haberdar oland r. (4/35) fiayet bir kad n, kocas taraf ndan eziyet görmekte ise veya kocas taraf ndan terk edilme endiflesi tafl yorsa, o takdirde aralar nda anlaflma yap p bar fl sa lamal d rlar. Bar fl, aile içinde en hay rl yoldur. Zira insan nefsi doyumsuzdur bu bak mdan karfl l kl fedakârl k en iyi yoldur. Kumalar aras nda ne kadar özen gösterirseniz gösterin adaleti sa layamazs n z. Sadece bir tanesine meylederek öbürünü ihmal etmeyin. Taraf tutmadan bar fl sa lay n. fiayet ayr l k kaç n lmazsa, Allah n nimetlerinden herkese pay vard r (ayr l n ve üzülmeden yaflam n z sürdürün Allah r zk n z verecektir). (4/ ) Eski Arap adetleri sebebiyle, erkek ve kad n aras nda vuku bulan anlaflmazl klar, flu ayetlerle kald r lm flt r. Eski Arap adetlerinde bir koca kar s na: seni annem yerine koyuyorum derse, o kad n n yata na bir daha girmezdi. Bunun üzerine Allah tan gelen emirle, zevcelerin erkekler 351

10 için anne yerine geçemeyece i, annelerin, kendilerini do- uranlar olduklar n bildirilmifltir. Böyle bir yeminde bulunanlar n, kad nlar n n yata na girmeden önce bir köleyi azat ederek yeminlerini bozabileceklerini, bu imkâna sahip olmayanlar n, birbirini takip eden iki ay boyunca oruç tutarak yeminlerini bozmalar n, buna da gücü yetmeyenlerin atm fl fakiri doyurmalar gerekti i ve bu flartlara uymayanlar n Allah n koymufl oldu u hududu aflmalar nedeniyle ahirette cezaland r lacaklar ihtar edilmektedir. (58/1-4) Kad nda ay hali Ay hali kad nlar için bir rahats zl kt r. Ay halindeki kad nlar rahats z etmeyin. Temizleninceye kadar onlar iliflkiye zorlamay n. Temizlendikleri zaman, Allah n size buyurdu u yoldan yaklafl n. fiüphesiz Allah, tövbe edenleri sever, temizlenenleri de sever. (2/222) Kad n erkek iliflkisi Ey Muhammed! Sana kad nlar n aybafl hakk nda da sorarlar, de ki: O bir ezad r. Aybafl halinde iken kad nlardan el çekin temizlenmelerine kadar onlara yaklaflmay n. Temizlendikleri zaman, Allah n size buyurdu u yoldan yaklafl n. Allah daima tövbe edenleri sever, temizlenenleri de sever. Kad nlar n z sizin tarlan zd r, tarlan za istedi iniz zaman gelin, efllerinizi nefisleriniz için haz rlay n ve Allah tan sak n n ve biliniz ki O nunla karfl karfl ya geleceksiniz, müminleri de müjdele. (2/ ) Kocas ölen kad n n durumu çinizden ölenlerin geride b rakt klar efller, kendi kendilerine dört ay on gün beklerler. Bu bekleme süresi dolduktan sonra kendi meflru haklar n kullanabilirler. Bu haklar n kullanmalar ndan dolay size bir sorumluluk yoktur. (2/234) ddeti beklemekte olan kad nla evlenmek isterseniz, onunla evlenme konusundaki iste inizi aç klayabilirsiniz. Fakat meflru bir söz söylemeniz d fl nda onlarla gizlice 352

11 anlaflmay n! Bekleme süresi bitinceye kadar onlar nikâhlamay n. Bilin ki Allah kalbinizden geçeni bilmektedir. O ndan sak n n. Ve bilin ki, Allah ba fllayand r, kullar na yumuflak davranand r. (2/235) Bebe i emzirme Emzirmeyi tamamlatmak isteyen baba için, anneler çocuklar n iki tam y l emzirirler. Anne ile çocu un örfe göre uygun olarak beslenmesi giyimi baba taraf na aittir. Bir insan ancak gücü yetti inden sorumlu tutulur. Hiçbir anne, çocu u sebebiyle, hiçbir baba da çocu u yüzünden zarara u rat lmamal d r. Baba öldü ü zaman mirasç n n üzerine de bunlar n ayn s borçtur. E er anne ile baba anlaflarak çocu u memeden kesmek ve çocu u bir sütanneye vermek isterlerse, kendilerine bir günah yoktur. E er çocuklar n z bir sütanneye emzirtmek isterseniz, verece iniz ücreti güzellikle teslim ediniz. Allah tan korkun. Bilin ki Allah, yapmakta olduklar n z görendir.(2/233) Ebeveynlerin yan na girifl izni Ey iman edenler! Hizmetinizde bulunanlar, sizden bulu ça na ermemifl çocuklar ve ergenlik ça na girmifl çocuklar n z, huzurunuza girmek üzere üç vakit için izin istesinler. Bu vakitler, mahrem halde bulunabilece iniz vakitlerdir. Bunlar sabah namaz öncesi; giysilerinizi ç karm fl olabilece iniz ö len vakti ve yats namaz sonras d r. Bu vakitlerin d fl nda birbirinizin yan na izinsiz girmenizde bir mahzur yoktur. (24/58-59) Ana baba hakk Rabbimiz, sadece kendisine kulluk etmemizi, anababam za iyi davranmam z kesin bir flekilde emretti. Allah flöyle buyurmaktad r: Onlardan biri veya her ikisi sizin yan n zda yafllan rlarsa kendilerine of bile demeyin. Onlar azarlamay n, ikisine de güzel söz söyleyin. Onlar koruyun, alçakgönüllülükle onlar n üzerlerine kanatlar n z 353

12 gerin ve: Rabbimiz! Küçüklü ümüzde onlar beni nas l yetifltirmifllerse, flimdi de sen onlara rahmet et diyerek dua ediniz. (17/23-24) Biz insana anne ve babas na iyilikle davranmas n tavsiye ettik. Annesi onu güçlükle tafl d ve onu güçlükle do urdu. Onu hamilelikte tafl mas ve sütten kesilmesi, otuz ayd r. nsan bunu unutmamal ve Rabbine flükretmelidir. nsan bulu ça na erdi inde ve en güçlü duruma eriflti i k rk yafllar nda Allah n kendisine verdi i nimetleri unutmamal ve Rabbine flöyle yakarmal d r: Rabbim, bana, anne ve babama verdi in nimete flükretmemi ve senin raz olaca n Salih bir amelde bulunmam bana ilham et; benim için soyumdan da salah ver. Gerçekten ben tövbe edip sana yöneldim ve gerçekten ben Müslümanlardan m diyerek dua edenlere; yapt klar n en güzel flekilde kabul ederiz, günahlar n ba fllar z ve onlar, vaat edilen cennetin halk ndan olacaklard r. Anne ve babas n azarlayanlar ve kendilerini imana davet ettikleri için onlara k zanlar, daha önce azab hak etmifl olan cinler ve insanlar gibi azab hak edeceklerdir. (46/15-18) Biz insana, anne-babas na iyi davranmas n tavsiye etmiflizdir. Çünkü anas onu nice s k nt lara katlanarak tafl m flt r. Sütten ayr lmas da iki y l içinde olur. flte bunun için önce Bana, sonra da ana-babana flükret diye tavsiyede bulunmufluzdur. Dönüfl ancak Banad r. (31/14) Anne ve babaya itaatsizlik Biz insana, anne ve babas na karfl güzelli i ilke edinmesini tavsiye ettik. E er onlar, hakk nda bilgin olamayan fleyle Bana ortak koflman için çaba harcayacak olurlarsa, bu durumda, onlara itaat etme. Dönüflünüz Banad r. Art k yapmakta olduklar n z size Ben haber verece im. (29/8) Biz insana, anne-babas na iyi davranmas n tavsiye etmiflizdir. Çünkü anas onu nice s k nt lara katlanarak tafl m flt r. Sütten ayr lmas da iki y l içinde olur. flte bunun için önce Bana, sonra da ana-babana flükret diye tavsiyede bulunmufluzdur. Dönüfl ancak Banad r. Buna 354

13 ra men e er onlar sana hakk nda bilgin olmayan bir fleyi, Bana flirk koflman için seni yönlendirmeye kalkarlarsa, onlara itaat etme. Onlarla dünyada iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonunda dönüflünüz ancak Banad r. O zaman yapm fl olduklar n z haber veririm. (31/14-15) Evlilikte özel durum (Peygamber için özel durum) Ey peygamber! Mehirlerini verdi in efllerin, cariyelerin, amcan n, halan n, day n n, teyzenin seninle beraber göç eden k zlar, evlenmen için sana helal k l nd. Ayr ca kendisini sana adamak isteyen mümin kad n da, sen de istiyorsan nikâhlayabilirisin. Bunlar, di er müminler haricinde sadece sana helal k l nm flt r. Bu konu ile ilgili olarak zor durumda kalmaman için, müminlerin evlenebilece i kimseleri ayr ca aç klad k. (33/50) Efllerinden diledi ini erteler, diledi ini evine alabilirsin. Bunda senin için bir sak nca yoktur. Ancak uygun olan davran fl, erteledi in efllerinden, arzu etti ini de evine almand r. Bu durum onlar n hüzne kap lmalar n önleyecek ve onlar sevindirecektir ve onlara verdiklerinle mutlu olacaklard r (Efllerinden diledi ine öncelik ver ama di erlerini de ihmal etme). (33/51) Bu evliliklerden sonra, güzellikleri hofluna gitse bile baflka kad nlarla evlenmen veya efllerini boflay p baflka kad nlar alman sana helal olmaz. Malik oldu un cariyeler hariçtir. Allah her fleyi denetleyendir. (33/52) Yukar daki ayetlerde Peygambere özel evliliklerin tan nd belirtilmektedir. Ancak bu evliliklere hicret durumunda ve Peygamberin hicret eden akrabalar n korumak amac yla müsaade edildi i anlafl lmaktad r. Evlilikte kan ba Peygambere, kan ba bulunmayan ve meflru olmak kayd ile evliliklerin yap labilece i, bu konuda aç k davran lmas gerekti i bildirilmektedir. Bu konudaki ayet mealen flöyledir: (Resülüm!) Hani Allah n nimet veridi i, 355

14 senin de kendisine iyilik etti in kimseye: Eflini yan nda tut, Allah tan kork! diyordun. Allah n aç a vuraca fleyi, insanlardan çekinerek içinde gizliyordun. Oysa as l korkmana lay k olan Allah t r. Zeyd, o kad ndan ilifli ini kesince biz onu sana nikahlad k ki evlatl klar, kar lar yla iliflkilerini kestiklerinde (o kad nlarla evlenmek isterlerse) mü minlere bir güçlük olmas n. Allah n emri böylece yerine getirilmifltir. (33/37) Halkla liflkiler Nezaket kurallar Kullar m n aras n n aç lmamas için birbirlerine en güzel sözlerle hitap etmelerini söyle. Çünkü fleytan onlar n düflman d r ve aralar n açmak istemektedir. (17/53) Güzel söz söyleyin ve ba fllay n. Bu, yüze kak lan sadakadan daha hay rl d r. (2/263 Güzel bir söz (Allah a iman ve güzel ifllerle ilgili konuflmalar), dallar gö e yükselen ve meyve veren güzel bir a aç gibidir. (14/24-25) Ey iman edenler, evlerinizin d fl ndaki evlere izinsiz girmeyiniz. E er orada kimse yoksa size izin verilinceye kadar o eve girmeyiniz. Girmek istedi iniz yere, size: dönün denilirse, dönünüz. çerisinde oturulmayan ve sizin için meta bulunan evlere girmenizde bir sak nca yoktur. (24/27-29) Evlerinize kap d fl nda baflka bir yerden girmeyin. (2/189) Ey iman edenler! Peygamberlerin evlerine, yemeye ça r lmaks z n vakitli vakitsiz girmeyin; fakat davet edilirseniz girin ve yeme i yedikten sonra da l n. Sohbet etmek için de girip oturmay n. Bu haliniz peygamberi üzüyor. O da size bir fley söylemeye çekiniyordu. Allah gerçe i söylemekten çekinmez. Peygamberin efllerinden bir fley isteyece inizde, onu perde arkas ndan isteyin. Bu sayede sizin gönülleriniz de, onlar n gönülleri de daha temiz kal r. Peygamberin zevceleri; babalar, o ullar, erkek kardefllerinin o ullar, k z kardefllerinin o ullar, mümin 356

15 kad nlar, cariyeleri ile yüz yüze görüflmelerinde bir sak nca yoktur. Bundan sonra ne Allah n peygamberini üzmeniz ve ne de onun efllerinizi nikâhlaman z asla caiz de ildir. Do rusu bu, Allah kat nda pek büyük bir günaht r. Ey takva sahipleri, bir fleyi aç klasan z da onu gizleseniz de fark etmez, çünkü Allah, her fleyi tam olarak bilendir. (33/53-55) Ey iman edenler! Allah tan ve peygamberinden öne geçmeyin; Allah tan sak n n. Ey inananlar! Seslerinizi Peygamberin sesini bast racak flekilde yükseltmeyin. Seslerini Peygamberin yan nda k san kimseler, Allah n gönüllerini takva ile s nad kimselerdir. Onlara ma firet ve büyük bir ecir vard r. Ey Muhammed! Sana odalar n ötesinden seslenenlerin ço u ak l etmeyen kiflilerdir. E er onlar, sen yanlar na ç k ncaya kadar sabretselerdi flüphesiz onlar için daha iyi olurdu. Allah ba fllayan ve merhamet edendir. (Bu ayetler, insanlar için nezaket kurallar n n örnekleridir) (49/1-5). Ey iman edenler, bir toplum baflka bir toplumla alay etmesin. Kad nlar da baflka kad nlarla alay etmesinler. Birbirinizle alay edip, birbirinizi küçük düflürmeyin, birbirinize kötü lakap takmay n. Alay ettiklerinizin sizden daha hay rl kimseler olabilece ini unutmay n. (49/11) Bir selam ile selamland n z zaman siz de ondan daha güzeli ile selamlay n; yahut ayn ile karfl l k verin. fiüphesiz Allah, her fleyin hesab n arayand r. (4/86) hanet Ey iman edenler Allah a ve Resulüne ihanet etmeyin ve bile bile size verilen emanetlere ihanet etmeyin. (8/27) Mal varl Ey iman edenler! Dünya mal na kanmay n ve Allah yolunda yard mlaflmak için seferber olun. Zira dünya hayat n n yarar, ahiret hayat n n yarar na göre pek azd r. (9/38) Dünya hayat nda size verilen her fley, yaln zca dünya 357

16 hayat n n geçim kaynaklar ve dünya hayat n n süsüdür. Allah kat nda olanlar ise, daha güzel ve kal c d r. Akl n z kullan n ve dünya hayat n n geçici menfaatlerine kanarak, k yamet gününde azap için, Allah huzuruna getirilenlerden olmay n. (28/60-61) brahim a.s. dan, Musa a.s. a kadar indirilen Kitap larda, insanlara ahiret hayat n n, dünya hayat ndan daha hay rl ve daha kal c oldu u bildirilmifltir. (87/16-19) Musibet nsanlara isabet eden musibetler (bela, felaket), kendi günahlar nedeniyledir. Bu hatalar n birço unu da Allah affetmektedir. (42/30) Gerek yeryüzünde ve gerekse bafl n za gelen herhangi bir musibet (bela, felaket) Allah n izni ile olmaktad r. Bunun içindir ki elinizden ç kana karfl üzüntü duymay n z ve Allah n size verdikleriyle böbürlenmeyiniz. Allah böbürlenip büyüklük taslayanlar sevmez. (22/23) Hiçbir musibet, Allah n izni olmadan kimseye isabet etmez. Allah n her fleyden haberi vard r ve Allah, iman edenlerin kalplerini hidayete yöneltir. (64/11) Merak Ey iman edenler! Cevab sizi üzecek soru sormay n. Kuran indirildikçe merak etti iniz sorular n z cevapland r lacakt r. Sizden önce meraklar n gidermek için böyle soru soran bir toplum, ald klar cevap karfl s nda (cevap hofllar na gitmeyince) inkâra sapm flt. (Bu ayetler bize flunu göstermektedir. Kuran da indirilen baz ayetlerin gerekçesi, sonradan indirilen ayetlerle aç klanm flt r. Bu bak mdan Kuran n baz ayetlerini münferit olarak de erlendirmemek gerekmektedir. Bu ayetlerin, konu ile ilgili di- er ayetlerle birlikte yorumlanmas gerekti i iflaret edilmektedir). (5/ ) Arabuluculuk Kim iyi bir iflte arac l k ederse, onun sevab ndan kendi- 358

17 sine bir hisse vard r. Kim de kötü bir fleye arac l k yaparsa, ondan dolay kendisine bir sorumluluk vard r. Allah her fleyin karfl l n verir. (4/85) Sözleflme yapmak Ahitleflti iniz zaman Allah n ahdini yerine getirin. Allah kendinize kefil k larak sa lama ba lad n z yeminleri bozmay n. Allah, yapt klar n z flüphesiz bilir. Bir ümmetin di erinden daha çok varl kl olmas ndan ötürü, aran zdaki yeminleri bozarak, ipli ini iyice e irip katlad ktan sonra bozan kad n gibi olmay n. Yeminleriniz sizin için bir imtihand r. htilafa düfltü ünüz fleyler hakk nda k yamette sorumlu tutulacaks n z. (16/91-92) Ba fllamak ve bar fl Kötülü ün karfl l, onun ayn s bir kötülüktür. Affetmek ve bar fl sa lamak ise Allah n mükâfatland raca konulard r. Allah, zalimleri sevmez. (42/40) brahim ve onunla beraber olanlarda, sizin için uyulacak güzel örnekler vard r. Onlar, puta tapan kavimlerine demifllerdi ki, biz sizden ve Allah d fl nda tapt klar n zda uza z. Sizi tan m yoruz. Siz, tek bir Allah a inan ncaya kadar, sizinle bizim aram zda öfke ve düflmanl k olacakt r. Onlar, Rablerinden flöyle bir dilekte bulunmufllard : Rabbimiz sana güvendik, sana yöneldik, dönüfl sanad r. Rabbimiz, bizi, inkâr edenlerle deneme, bizi ba flla, do rusu Sen güçlü olan, hâkim olans n demifllerdi. Allah ve ahiret gününü uman kimseler onlar örnek almal d r. Olur ki Allah sizinle düflman olduklar n z aras nda yak nda bir dostluk meydana getirir. (Toplumlarla ba kopuk bir düflmanl k sergilemeyin ve düflmanlar n za bar fltan yana oldu unuzu göstermek için çaba harcay n). (60/4-7) Cimrilik ve israf Eli s k olma ve elini büsbütün de aç k tutma! Sonra s k nt içinde kal r ve (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun. (17/29) Ey iman edenler, sizi ac kl bir azaptan kurtaracak bir 359

18 ticaret yapmak isterseniz, Allah a ve Resulüne iman ediniz, mallar n zla ve canlar n zla Allah yolunda cihad ediniz. Buna karfl l k Allah sizin günahlar n z ba fllayacak, sizi güzel meskenleri bulunan adn cennetlerine yerlefltirecektir. Ayr ca müminleri dünya hayat nda yard m ve baflar ile müjdeleyin. (61/10-13) Cimrilik eden, kendini Allah tan müsta ni (Allah ihtiyaç duymayan) sayan, en güzel sözü yalanlayan kimsenin, güçlü e u ramas n kolaylaflt r r z. O kimse ölüp atefle yuvarland zaman, mal ona fayda vermez. (92/8-11) Allah taraf ndan kendilerine ihsan edilen fleylerde cimrilik edenler, bunun kendileri için hay rl oldu unu sanmas nlar. Hay r; bu, onlar için flerdir; k yamet günü, cimrilik ettikleriyle tasmaland r lacaklard r. Göklerin ve yerin miras Allah nd r. Allah, yapt klar n zdan haberi oland r. (3/180) Cimrilik edenler ve insanlara cimrili i emredenler ve Allah n fazl ndan kendilerine verilenleri gizleyenler kâfirdirler (inkârc d rlar) ve bunlara afla lay c bir azap vard r. (4/37) Cimrilik yapanlar ve insanlara da cimrilik yapmalar - n söyleyenler ve Allah n buyru undan yüz çevirenler bilsinler ki, Allah n hiçbir fleye ihtiyac yoktur ve övülmeye lay kt r. (57/24) Kötü söz Allah, zulme u rayanlar d fl nda, kötü sözün aç kça söylenmesini sevmez. Allah iflitendir, bilendir. (4/148) Kötü söz, topra n üstünden kopar lm fl faydas z bir a ac n durumu gibidir. (14/26) Dürüst olmak Ey iman edenler, ifllerinizin do ru gitmesi, günahlar n z n ba fllanmas için do ru sözlü olun. (33/70-71) 360

19 Çal flma hedefi Ahiret hayat n kazanmak için ekin ekene, hasad n bol veririz. Sadece dünya hayat için ekin eken de hasad n al r, ama ahiret hayat nda bir alaca olmaz. (42/20) Namuslu davran fl Ey Resulüm! Mümin erkeklerin gözlerini harama dikmemelerini, rzlar n korumalar n söyle. Çünkü bu, kendileri için daha temiz bir davran flt r. fiüphesiz Allah, onlar n yapt klar ndan haberdard r. (24/30) Çal flma hayat nsanlar n sahip oldu u imkânlar birbirinden farkl d r. Baflkas n n sahip oldu u imkânlar k skanmay n. Allah n fazl n (ihsan n ) çal flarak aray n. Her erkek, çal flarak eme inin karfl l n kazans n, her kad n da çal flarak eme inin karfl l n kazans n. (4/32) Hoflgörü Size düflman n zdan gelecek bir kötülü ü en güzel bir iyilikle savarsan z, aran zdaki düflmanl k, s cak bir dostlu a dönüflecektir. Bu güzel haslete, ancak sabredenler ve hay rseverler eriflebilir. fiayet fleytandan gelecek bir vesvese sizi dürtecek olursa, Allah a s n n. Çünkü O, iflitendir, bilendir. (41/34-36) Güzel ifller yapmak man ederek Allah a yönelenler ve iyi ifller yapanlar, sürekli cennette kalacaklard r. (11/23) Takvaya yönelmeden önce iyi ifller yapmayanlar, Sonradan Allah a iman ederek ve eskiden yapt klar kötü iflleri b rakarak iyi ifllere yapanlar, eskiden yapm fl olduklar ndan sorumlu tutulmazlar. (5/93) man ederek, iyi ifller yapan erkek ve kad nlara güzel bir hayat yaflat r z ve yapt klar ndan daha güzeliyle mükâfatland raca z. (16/97) man edip iyi ifller yapanlar, alt ndan rmaklar akan cennetlere sokaca z. Bu Allah n gerçek bir vadi dir. 361

20 Allah tan daha do ru sözlü kim vard r? (4/122) man ederek iyi ifller yapan kad n ve erkekler en ufak bir haks zl a u rat lmaks z n cennete gireceklerdir. (4/124) Allah, iman edenler ve güzel ifl yapanlara, kazand klar sevaplar n n karfl l n eksiksiz verecek ve kendi fazl ndan da ilave edecektir. Allah a kulluk konusunda çekimser davrananlar ve büyüklük taslayanlar için ac kl bir azap vard r. Onlar Allah tan baflka bir dost ve yard mc da bulamazlar. (4/173) Yararl ifl iflleyen kimseler kendileri için rahat bir yer haz rlam fl olurlar; kim inkar ederse, inkar kendi aleyhine olur, çünkü Allah, inan p yararl ifl iflleyenlere lutfundan karfl l k verecektir. Do rusu O, inkârc lar sevmez. (30/44-45) Hay r yapmak Sana da, daha önceki kitab do rulamak ve onu korumak üzere hak olarak Kitap (Kuran ) gönderdik. Art k aralar nda Allah n indirdi i ile hükmet; sana gelen gerçe i b rak p da onlar n arzular na uyma. (Ey ümmetler!) Her birinize bir fleriat ve bir yol verdik. Allah dileseydi, sizi tek bir ümmet k lard. Fakat size verdikleriyle sizi denemektedir. O halde hay rlarda yar fl n. Tümünüzün dönüflü Allah ad r. Hakk nda ihtilafa düfltü ünüz fleyleri size hat rlatacakt r. (5/48) Her toplumun din bak m ndan yöneldi i bir yön vard r. nanç yönünüz hangi istikamette olursa olsun, hay rl ifller yapmada yar fl n z. Çünkü sonunda Allah n huzurunda toplanacaks n z. (2/148) Allah, gizli ya da aç k olarak yap lan bir hay rl ifli, veya kendilerine yap lan bir kötülü ü ba fllayanlar sever. (4/149) Yetim ve dilencilere davran fl Yetimi sak n ezme. El aç p isteyeni de sak n azarlama ve Rabbinin nimetini flükranla an. (93/9-11) 362

21 taat Ey iman edenler, Allah a itaat edin; peygambere itaat edin ve sizden olan emir sahiplerine de itaat edin. E er bir fleyde anlaflmazl a düflerseniz, art k onu Allah a ve Resulüne döndürün. fiayet Allah a ve ahiret gününe inan yorsan z, bu sizin için daha hay rl ve daha güzel bir yoldur. (4/59) Ey inananlar! Toplant larda size, yer aç n denildi i zaman yer aç n ki Allah ta size genifllik versin; kalk n denildi i zaman da, hemen kalk n ki, Allah, içinizden inanm fl olanlar ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltsin. Allah ifllediklerinizden haberdard r. (58/11) Fitne Fitne (Yalan haber yayarak bozgunculuk yapmak), öldürmekten daha kötüdür. (Fitne huzursuzlu un, kavgalar n, cinayetlerin kayna n teflkil etmektedir. Fitne toplumun her kesimine sirayet etti inden, toplu kargaflalara ve y k mlara sebebiyet vermekte, kin ve düflmanl k tohumlar n ekmektedir). Fitne ç karanlarla, bu huylar ndan vazgeçinceye kadar ve din yaln zca Allah n oluncaya kadar savafl n. Fitne son bulursa art k, düflmanl k ve zulüm olmas n. (2/ ); (2/217) çinizden sadece zulüm yapm fl olanlara dokunmakla kalmayacak bir fitneden sak n n. Ve sizlerden yaln zca zulmedenlere isabet etmekle kalmayan bir fitneden korkup sak n n. Bilin ki, gerçekten Allah, ceza ile sonuçland rmas pek fliddetli oland r. (8/25-26) Riba (tefecilik) (Peflin ve faiz karfl l verilen borç) Allah, ticareti helal, ribay ise haram k lm flt r. Riba yiyenler, k yamette kabirlerinden fleytan çarpm fl gibi çarp lm fl olarak kalkacaklard r. Cezalar sonsuza dek cehennem ateflidir. Allah ribay tüketir (Riba kar flan mal n bereketini giderir), sadakalar ise bereketlendirir. (2/

22 276) Ey iman edenler! Allah tan korkun ve geriye kalan riba alacaklar n zdan vazgeçin. fiayet böyle yapmazsan z, Allah a ve Resulüne karfl savafl açt n z biliniz. Eyer tövbe eder ve ribadan vazgeçerseniz, bu takdirde ne zulmetmifl olursunuz ne de zulme u rars n z. Ana sermayeleriniz sizindir. E er borçlu darl k içinde ise, eli geniflleyinceye kadar, ana sermayeyi ödemesi için ona mühlet vermek gerekir. Alaca n z, sadaka veya zekât olarak kabul ederseniz, sizin için en hay rl s olur. Allah a dönece iniz günü unutmay n. O gün herkese kazand eksiksiz ödenecek ve onlara haks zl k yap lmayacakt r. (2/ ) Ey iman edenler! Ribay kat kat artt r lm fl olarak yemeyin (ribadan kazand n z tekrar ribaya vererek katlamay n). Kurtuluflunuz için bundan sak n n. (3/130) Mallar n z artt rmak için ribaya (faize) verdi iniz mal n z n getirisi, Allah kat nda size bir fayda sa lamaz. Oysa Allah r zas için verilen zekât ise, Allah kat nda artarak sahibine ulaflacakt r. (30/39) Gizli faaliyetler (Kulis) Göklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah bilmektedir. Üç kiflinin gizli bulundu u yerde dördüncüsü mutlaka O dur; befl kiflinin gizli bulundu u yerde alt nc s mutlaka O dur; bunlardan az veya çok, ne olursa olsun, nerede bulunurlarsa bulunsunlar, mutlaka onlarla beraberdir. Gizli toplant lardan men edildikten sonra, günah ifllemek, düflmanl k etmek ve peygambere karfl gelenlerin yeri cehennemdir. Ey insanlar! Gizli konufltu unuz zaman, günah iflleyenlerin, düflmanl k edenlerin ve peygambere karfl gelmeyi konuflmay n. yilik yapmak ve Allah a karfl gelmekten sak nmay konuflun. K yamet günü huzurunda toplanaca n z Allah tan sak n n. Gizli toplant lar, insanlar üzmek için fleytan n istedi i fleydir. (58/7-10) Giyim ve davran fl Mümin erkekler hain bak fllardan sak n p, zerafetleri- 364

23 ni koruyarak önlerine baks nlar, rzlar n namuslar n korusunlar, bellerine sahip olsunlar. Bu, kendileri için daha nezih, günahtan ve haramdan daha ar nm fl bir davran flt r. (24/30) Mümin kad nlar da hain bak fllardan sak n p, zerafetlerini koruyarak önlerine baks nlar. Namus ve iffetlerini muhafaza etsinler, bellerine sahip olsunlar. Örtünme zarureti olmayan ve görünen k s mlar hariç, cezp edici yerlerini ve güzelliklerini teflhir etmesinler. Baflörtülerini; gerdanl klar n aç kta b rakmayacak flekilde gö üslerinin üzerine sark tarak örtsünler. Kocalar, babalar, kocalar n n babalar, o ullar erkek kardeflleri, erkek kardefllerinin o ullar, k z kardefllerinin o ullar, hemcinsleri olan kad nlar, meflru flekilde sahip olduklar, üzerlerinde meflru haklar ve otoriteleri, kendileriyle düzgün insani münasebetleri olan cariyeler, kad na ihtiyac kalmam fl cinsi güçten düflmüfl erkek hizmetkârlar yahut henüz kad nlar n mahrem yerleriyle ilgilenmeyen, fark nda olmayan çocuklardan baflkas na cezp edici yerlerini ve güzelliklerini göstermesinler, aç k b rakmas nlar, aç k saç k bulunmas nlar. Gizlemekte olduklar güzellikleri, tak lar anlafl ls n diye ayaklar n yere vurarak erkekleri tahrik etmesinler. (24/31) Ey iman edenler, meflru flekilde sahip oldu unuz, üzerlerinde meflru haklar n z ve otoriteniz ve kendileriyle düzgün insani münasebetleriniz olan köle ve cariyeleriniz, sizden henüz ergenlik ça na girmemifl olanlar, sabah namaz ndan önce, ö leyin soyundu unuz vakit ve yats namaz ndan sonra, yan n za girmek istediklerinde, sizden üç defa izin istesinler. Bu vakitler, mahrem halde bulunabilece- iniz üç vakittir. Bu vakitler d fl nda ne sizin nede onlar için bir mahzur yoktur. Birbirinizin yan na girip ç kabilirsiniz. (24/58) Çocuklar n z ergenlik ça na girdiklerinde kendilerinden öncekilerin (büyüklerin) izin istedikleri gibi onlar da yan n za girmek için izin istesinler. (24/59) Evlenmekten ümidi kesmifl, çocuktan kesilmifl yafll 365

24 kad nlar n, teflhir niyeti tafl mayarak cezp edici yerlerini ve güzelliklerini yabanc erkeklere göstermeksizin baz elbiselerini, d fl elbiselerini ç karmalar nda kendilerine bir vebal yoktur. ffetli davranmalar kendileri için daha hay rl d r. (24/60) Kör, topal ve hasta olanlar bu kurallardan dolay mazur görülebilirler. Sizin de, gerek kendi evlerinizde, gerekse babalar n z, annelerinizin, erkek kardefllerinizin, k z kardefllerinizin, amcalar n z n, halalar n z n, day lar n z n, teyzelerinizin, dostlar n z n ve anahtarlar n uhdenizde bulundurdu unuz yerlerden yemenizde de bir sak nca yoktur. Evlere girdi iniz zaman birbirinize selam verin. (24/61) Ey Peygamber han mlar! Siz, kad nlardan herhangi biri gibi de ilsiniz, e er Allah tan korkuyorsan z, çekici eda ile konuflmay n; sonra kalbinde hastal k bulunan kimse ümide kap l r. Sözü bilinmifl flekliyle söyleyin. Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetlerinde oldu u gibi aç l p saç lmay n. Namaz k l n, zekat verin, Allah a ve resulüne itaat edin. Ey Ehl-i Beyt, (Resülullah n ev halk )! Allah sizden, sadece günah gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor. (33/32-33) Gerçek flu ki, Allah a ve Resulü ne eziyet edenler; Allah, onlara dünyada da, ahirette de lanet etmifl ve onlar için afla lat c bir azap haz rlanm flt r. Mümin erkeklere ve mümin kad nlara irtikap etmedikleri (bir suç) sebebiyle eziyet edenler ise, gerçekten bir iftira ve aç k günah yüklenmifllerdir. Ey Peygamber, efllerine, k zlar na ve müminlerin kad nlar na d fl elbiselerinden (cilbablar ndan) üstlerine giymelerini söyle; onlar n (özgür ve iffetli) tan nmas ve eziyet görmemeleri için en uygun olan budur. Allah, çok ba fllayand r, çok esirgeyendir. (33/57-59) Mescitlere gidece iniz zaman güzel ve temiz elbiselerinizi giyin. (7/31) Gösterifl ve sahtekârl k fieytana arkadafl olup inkârc olmay n. Allah a ve 366

25 ahiret gününe inan n. Mallar n z gösterifl yapmak için harcamay n. (4/38) Allah n indirdi i kitaplar gizlemeyin, onlar insanlara aç klay n. Ç kar amac yla de ifltirmeyin. (3/187) Ettiklerine sevinen ve yapmad klar yla övünenleri sak n ha, onlar n azaptan kurtulacaklar n sanma! Onlara pek elemli bir azap vard r. (3/188) Süsler Ey Muhammed! De ki: Allah n kullar için yaratt ziynet eflyalar n ve temiz r z klar haram k lan kimdir? Bunlar dünya hayat nda iman edenler içindir. Özellikle k - yamet gününde de öyledir. Bu ayetler, bilinçli toplumlar için detayland r lm fllard r. (7/32) G dalar Kuran bize, haram ve helal olan g dalar belirtmekte ve g dalar için getirilen yasaklar n Tevrat ta da bulundu unu bildirmektedir. G dalar konusunda uydurulan yalanlara itibar edilmemesi tavsiye edilmektedir. Ayr ca zorunlu hallerde yasak g dalardan, hayat devam ettirecek miktarda ve afl r gitmemek kayd ile yenilebilinece i belirtilmektedir. Bu durumda zorunlu hallerde yenilebilecek maddelerin insanlara yasaklanmas nda, sa l k sebeplerinin neden oldu u ortaya ç kmaktad r. Nitekim afla da s ralanan yasak maddelerin günümüzde de sa l a ayk r olduklar bilinmektedir. Baz g da yasaklar ise, Allah a sayg, insan n takvaya yönlendirilmesi ve ahlaki nedenlerle al nd anlafl lmaktad r. Bunlar, Allah a ortak koflulan putlar ad na kesilen hayvan etleri, ihraml iken yap lan avlar n etleri ve kumarda kazan lan hayvan etleridir. Yenilebilir G dalar Temiz ve helal olan g dalar Dört ayakl ot yiyici bütün hayvanlar. Deniz mahsulleri 367

26 Tah l, meyve ve sebzeler Yasak g dalar Ölü eti Kan Bo ulmufl hayvan Y rt c hayvan taraf ndan parçalanm fl hayvan Vurulmufl, yüksek yerden düflmüfl, boynuzlanm fl (ölmeden kestikleriniz hariç) Domuz eti G dalarla lgili Ayetler Ey insanlar! Yeryüzündeki temiz ve helal fleylerden yiyin, fleytana ayak uydurmay n, zira o sizin için apaç k bir düflmand r. (2/168) Ey iman edenler! Size verdi imiz r zklar n temiz olanlar ndan yiyin, e er siz yaln z Allah a kulluk ediyorsan z O na flükredin. (2/172) Allah size ancak ölüyü (lefli), kan, domuz etini ve Allah tan baflkas ad na kesilmifl olan (hayvan) kesin olarak haram k ld. Fakat kim bunlardan yemeye mecbur kal rsa, taflk nl k yapmamak ve haddi aflmamak flart yla (ölmeyecek oranda) bir miktar yemesinde günah yoktur. fiüphesiz ki Allah çokça ba fllayan, çokça esirgeyendir. (2/173) Tevrat indirilmeden önce, srail in (Yakup un) kendine haram k ld klar ndan baflka, srailo ullar na bütün yiyecekler helal idi. De ki: E er do ruysan z, o zaman Tevrat getirip onu okuyun. Art k bundan sonra kim Allah a karfl yalan uydurursa, iflte bunlar, zalimlerin ta kendileridir. (3/93-94) Ey iman edenler! Akitleri titizlikle yerine getirin. Size dört ayakl tüm otlayan hayvanlar helal k l nd, ancak size okunanlar ve ihraml yken avlad klar n z hariç. fiüphesiz Allah diledi i hükmü koyar. Ey iman edenler! Allah n koydu u flartlara, haram olan aya, kurbanl k hayvanlara, gerdanl klara ve Rablerinden bir fazl ve hoflnutluk isteyerek Beyt- Haram a gelenlere sak n sayg s zl k etmeyin. hramdan ç kt n z m art k avlan- 368

27 abilirsiniz. Sizi Mescid-i Haram dan al koyduklar ndan dolay bir toplulu a olan kininiz, sak n sizi haddi aflmaya sürüklemesin. yilik ve takva konusunda yard mlafl n, günah ve haddi aflmada yard mlaflmay n ve Allah tan korkup sak n n. Gerçekten Allah ceza ile sonuçland rmas pek fliddetli oland r. Ölü eti, kan, domuz eti, Allah tan baflkas ad na kesilen, bo ulmufl, vurulmufl, yüksek bir yerden düflmüfl, boynuzlanm fl, y rt c bir hayvan taraf ndan yenmifl, henüz canl yken yetiflip kestikleriniz hariç, dikili tafllar üzerine (putlar) bo- azlanan hayvanlar ve fal oklar yla k smet araman z kumarda kazand klar n z size haram k l nd. Bunlar f skt r (yoldan ç kmakt r). Bugün kâfirler, sizin dininizi yok etmekten ümit kesmifllerdir. Art k onlardan korkmay n, benden korkun. Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize nimetimi tamamlad m ve sizin için din olarak slam be endim. Kim, gönülden günaha yönelmemifl olmak üzere açl k halinde dara düflerse haram k l nan etlerden yiyebilir. Çünkü Allah çok ba fllay c ve esirgeyicidir. Kendileri için nelerin helal k l nd n sana soruyorlar; de ki: Bütün iyi ve temiz fleyler size helal k l nm flt r. Allah n size ö retti i gibi ö retip yetifltirdi iniz avc hayvanlar n n yakalay verdiklerinden de üzerlerine Allah n ad n anarak yiyin. Allah tan korkup sak n n. fiüphesiz Allah hesab çabuk görendir. Bugün size temiz olan fleyler helal k l nd. Kendilerine kitap verilenlerin yeme i size helal, sizin de yeme iniz onlara helaldir. Müminlerden özgür ve iffetli kad nlar ile sizden önce kendilerine kitap verilenlerden özgür ve iffetli kad nlar da, namuslu, fuhuflta bulunmayan ve gizlice dostlar edinmemifller olarak mehirlerini (evlilik teminat n ) ödedi iniz takdirde size helal k l nd. Kim iman tan may p küfre saparsa, elbette onun yapt bofla ç km flt r. O ahirette hüsrana u rayanlardand r. (5/1-5) Deniz av ve onu yemek size ve yeryüzünde dolaflanlara bir yarar sa lamak üzere helal k l nm flt r. hraml oldu unuz sürece kara av ise size haram k l nm flt r. 369

28 Huzurunda toplanaca n z Allah tan korkup sak n n. (5/96) O, gökten su indirendir. flte biz her çeflit bitkiyi onunla bitirdik. O bitkiden de kendisinde üst üste binmifl taneler bitirece imiz bir yeflillik (baflakl bitkiler); hurman n tomurcu undan sarkan salk mlar; üzüm ba lar ; bir k sm birbirine benzeyen, bir k sm da benzemeyen zeytin ve nar bahçeleri meydana getirdik. Meyve verirken ve olgunlaflt zaman her birinin meyvesine bak n! Kuflkusuz bütün bunlarda inanan bir toplum için ibretler vard r. (6/99) Çardakl ve çardaks z (üzüm) bahçeleri, ürünleri çeflit çeflit hurmalar, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde zeytin ve narlar yaratan O dur. Her biri meyve verdi i zaman meyvesinden yiyin. Devflirilip topland gün hakk n (zekât ve sadakas n ) verin, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez. (6/141) E er O nun ayetlerine inan yorsan z, art k üzerinde yaln zca Allah n ismi an larak kesilenlerden yiyin. Üzerine Allah n ad an l p kesilenlerden yememenize sebep ne? Oysa Allah, çaresizce yemek zorunda kald n z d fl nda, haram k ld fleyleri size aç klam flt r. Do rusu birçoklar bilgisizce kendi kötü arzular na uyarak sapt r yorlar. fiüphesiz ki Rabbin, haddi aflanlar çok iyi bilir. Günah n aç n da gizlisini de b rak n! Çünkü günah iflleyenler, yapt klar n n cezas n mutlaka çekeceklerdir. Üzerlerine Allah n ad an lmadan kesilen hayvanlardan yemeyin. Kuflkusuz bu büyük günaht r. Gerçekten, fleytanlar dostlar na, sizinle mücadele etmeleri için telkinde bulunurlar. E er onlara uyarsan z flüphesiz siz de Allah a ortak koflanlardan olursunuz. (6/ ) O, size ancak ölüyü, kan, domuz etini ve Allah tan baflkas ad na kesilmifl olan hayvan haram k ld. Fakat kim mecbur kal rsa, sald rmamak s n r aflmamak üzere yiyebilir. Çünkü gerçekten Allah, ba fllayand r, esirgeyendir. Dillerinizin yalan yere nitelendirmesi dolay s yla: fiuna haram, fluna helal demeyin. Çünkü Allah a karfl yalan uydurmufl olursunuz. fiüphesiz Allah a karfl yalan uydu- 370

29 ranlar, kurtulufla eremezler. Bunlar n dünyadaki hayatlar az ama cezalar ac kl olacakt r. Yahudi olanlara da, bundan önce, sana aktard klar m z onlara da haram k ld k. Biz onlara zulmetmedik, ancak onlar kendi nefislerine zulmediyorlard. (16/ ) Durum böyle. Her kim, Allah n emir ve yasaklar na sayg gösterirse, bu, Rabbinin kat nda kendisi için daha hay rl d r. Size haram oldu u okunanlar n d fl nda kalan hayvanlar size helal k l nd. O halde, pislikten, putlardan sak n n; yalan sözden sak n n. (22/30) Gökten uygun bir ölçüde ya mur indirip onu arzda durdurduk. Bizim onu gidermeye de elbette gücümüz yeter. Böylece onun sayesinde sizin yarar n za hurma bahçeleri ve üzüm ba lar meydana getirdik. Bunlarda sizin için birçok meyveler vard r ve siz onlardan yersiniz. Tur-i Sina da da yetiflen bir a aç daha meydana getirdik ki, bu a açtan hem ya hem de yiyenlerin ekme ine kat k edecekleri (zeytin) verir. Gerçekten hayvanlarda da sizin için bir ders (ibret) vard r. Onlar n kar nlar ndakinden (süt) size içiririz. Onlarda sizin için birçok faydalar daha vard r; etlerinden de yersiniz. (23/18 21) ki deniz bir de ildir. Biri tatl susuzlu u keser ve içimi kolay; di eri de tuzlu ve ac d r. Ancak her ikisinden de taze et yersiniz ve tak nmakta oldu unuz süs eflyalar n ç kar rs n z. Gemilerle denizi yararak O nun fazl n aramaktas n z. Umulur ki flükredersiniz. (35/12) Güvenilmez kifliler Ey iman edenler! Güvenilmeyen bir kifli taraf ndan size getirilen haberlerin, haks zl k yapmaman z ve sonunda piflman olmaman z için, do rulu unu araflt r n. Biliniz ki, Allah n elçisi içinizdedir. Pek çok konuda gerçe i araflt rmadan dediklerinize uysayd, s k nt ya düflerdiniz. Müminler, Allah n iman sevdirdi i ve onunla kalplerini süsledi i olgun insanlard r. Allah, müminlere inkâr, bozgunculu u ve isyankârl çirkin göstermifltir. Bu, 371