Sağlıklı ve yaşanabilir bir çevrede insanca yaşamak her insanın hakkı

Transkript

1

2

3 Sağlıklı ve yaşanabilir bir çevrede insanca yaşamak her insanın hakkı Ancak insan oğlu yaptığı her işte olduğu gibi gereksinim duyduğu besin maddelerini üretmek için yaptığı tarımsal faaliyet yoluyla çevreye çok önemli zararlar vermiş ve vermeye devam edecektir. BUCAK-AB de İyi

4 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? 1. Dünya savaşına kadar dünya. BUCAK-AB de İyi

5 TARİHÇE? Kimya sanayi 1940 lara gelindiğinde Pestisit Gübre BUCAK-AB de İyi

6 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Nüfus Tarım alanı 2050 yılında ,5 milyar 6-7 milyar Dünya nüfusu 2,5 da 1,2 da 9 milyar BUCAK-AB de İyi

7 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Daha fazla gıda Artan dünya nüfusu Daha çeşitli gıda Tarım alanlarının bilinçsiz ve aşırı kullanımı Aşırı pestisit sulama, gübreleme Yeni tarım alanları Ormanlar Mer alar çeşitler (GDO) vb BUCAK-AB de İyi

8 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? arasında ormanlar tahrip edilme oranı Dünya % 0,23 Asya % 1,04 ( da/yıl) BUCAK-AB de İyi

9 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? SONUÇ; Nüfus artışı dikkate alındığında; Fert başına düşen üretim alanın azalması Su kıtlığı, Tarım ürünleri açığının büyümesine Kimyasalların kullanımını daha da artırmıştır BUCAK-AB de İyi

10 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Buda; Tarımsal ürünlerde kalıntı Hayvan yemlerinde kalıntı Suda kimyasal kirlilik Çiftçilerin kimyasallarla aşırı teması Mikrobiyolojik kirlilik (delidana, domuz gribi) CO2, Sera etkisi = Çölleşme vb BUCAK-AB de İyi

11 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Günümüzde dünya? BUCAK-AB de İyi

12 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Bu kadar problem pek çok türün de ortadan kaybolmasına neden olmuş Yaklaşık 900 TÜR YOK OLDU, 17 BİN İ YOK OLMAK ÜZERE BUCAK-AB de İyi

13 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Yakında olsun, uzakta olsun Kaybolmuş? Allahın yarattığı her şey Gizliden gizliye bağlı birbirine Bir yıldızı rahatsız etmeden Dokunamazsızınız Pireler bir çiçeğe ve tahtakuruları da Francis bir Thompson* bütüne aittir Göthe* Çepel, N Ekolojik sorunlar ve çözümleri TUBİTAK Popüler Bilim Kitapları 180 BUCAK-AB de İyi

14 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Bir kısım insan açlıkla boğuşurken Diğerleri yediklerinden içtiklerinden tat alamaz olunca Çare aramış insan? BUCAK-AB de İyi

15 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? 1930 larda Organik (Ekolojik, Biyolojik) Tarım? BUCAK-AB de İyi

16 EUREPGAP - Güvenilir ve sürdürülebilir tarım TARİHÇE? Organik (Ekolojik) Tarım 1972 yılında Uluslar Arası Organik Tarım Faaliyetleri Federasyonu (IFOAM) kurulmuştur. Böylece bir kısım insanın problemi çözülmüş Ülkemizde 1980 de üretime başlandı Organik Tarım; üretimde kimyasal girdi ve ilaç kullanmadan yönetmelikler çerçevesinde izin verilen girdiler kullanımı ile yapılan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir 5262 SAYILI ORGANİK TARIM KANUNU doğrultusunda 2005 yılında Organik Tarımın Diğerleri Esasları? ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik yayınlanmıştır. Sağlıksız birey sağlıksız toplumdur BUCAK-AB de İyi

17 Çağımızda gelişen ve değişen teknolojik ilerlemeler, tarımsal faaliyetleri de etkilemiştir. Özellikle, kimya endüstrisinde görülen gelişmeler, yapay gübre üretimini ve kimyasal mücadele ilaçlarının uygulanmasını artırmıştır. Son zamanlarda tarımda bu kadar girdi kullanımın getirdikleri ve götürdükleri tartışılmaya başlanmış, çevreye ve insan üzerine olan etkileri sorgulanır olmuştur. Dünyadaki işlenebilir arazilerde meydana gelen daralma ile fert başına düşen üretim alanın azalması, tarım ürünleri açığının büyümesi, sulanan alanların hızla artmaması, bu girdilerin kullanımını hızla artırmıştır.

18 Tarımsal çevre kirlenmesinin önüne geçmek için, insan sağlığına ve çevreye saygılı üretim sistemlerinin kullanılması yoluna gidilerek, sürdürülebilir tarım, organik tarım, biyolojik tarım ve ekolojik tarım gibi kavramsal sistemler gündeme gelmiştir. İşte Organik tarım; Hatalı uygulamalar sonucunda kaybolan doğal dengeyi yeniden kurmaya yönelik, insan ve çevreye dost üretim sistemlerini içeren, esas itibari ile sentetik-kimyasal ilaçlar ve gübrelerin kullanımının yasaklanmasının yanında, organik ve yeşil gübreleme, münavebe, toprağın muhafazası, bitkinin direncini artırma, biyolojik mücadele ajanlarından yararlanmayı tavsiye eden, üretimde miktar artışını değil, ürün kalitesinin yükselmesini amaçlayan bir üretim şeklidir

19 Üretimde herhangi bir sentetik kimyasal girdi ve ilaç kullanmadan, ancak yönetmelikler çerçevesinde izin verilen girdilerin kullanımı ile yapılan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir.

20 Ekolojik sistemde yıllardır süregelen uygulamalar sonucu kaybolan doğal dengeyi yeniden kurmak, İnsana ve çevreye dost üretim sistemlerini esas alarak, toprak sağlığının tekrar tesisine ve devamına özel önem vermek, Doğada yabancı sentetik gübreler ve tarım ilaçlarının yanında gen teknolojisi yoluyla elde edilmiş bitki çeşitlerinin de kullanımını yasaklamak, Organik ve yeşil gübreleme ile ekim nöbeti, toprağın muhafazası, bitkinin direncini artırarak, parazit ve predatörlerden yararlanmayı tavsiye etmek, Tüm bu olanakların kapsamlı bir sistemde oluşturulmasını talep ederek, üretimde miktar artışını değil ürün kalitesini yükseltmektir.

21 Evet gereklidir; Çünkü Organik Tarımın Temel Amaçları Arasında Sağlıklı Doğa,

22 Gelecek Nesilleri Koruma,

23 Toprak ve Genetik Kaynak Erozyonunu önleme,

24 İşletmeyi Ekonomik Baskıdan Kurtarma, işletmede kapalı bir sistem oluşturma ve işletmeye çok yönlü bir yapı kazandırarak gelir düzeyini arttırma,

25 Su kalitesi ve miktarını koruma,

26 Enerji tasarrufu yapma,

27 Kimyasalların insan, çevre ve hayvanlar üzerindeki olumsuzluklarını önleme,

28 Sağlıklı ve besin kalitesi yüksek ürün elde etme,

29 Pahalı ve kısa vadeli tarım yerine, ucuz ve uzun vadeli tarım, yer almaktadır.

30 Sentetik kimyasal ilaçların kullanımı 1900 lü yıllarda artmıştır lere gelindiğinde çevre sorunları kendini göstermeye başlamıştır yılında Uluslar Arası Organik Tarım Faaliyetleri Federasyonu (İFOAM) kurulmuştur. Ülkemizde ilk olarak te Avrupalı alıcılardan gelen talepler doğrultusunda ekolojik kuru üzüm ve kuru incir ile organik tarım ürünü ihracatına başlanmıştır dan sonra ürün çeşitliliği taleplere bağlı olarak artmıştır tarih ve sayılı resmi gazetede Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik yayınlanmıştır SAYILI ORGANİK TARIM KANUNUNDA BELİRTİLEN ESASLARA UYGUN OLARAK tarih ve sayılı resmi gazetede Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik yayınlanmıştır.

31 Yayımlandığı Resmi Gazetenin Tarihi : 10 Haziran 2005 Sayı : Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı; ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal faaliyetlerin yürütülmesi, organik tarımsal üretimin ve pazarlamanın düzenlenmesi, geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik; her türlü bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretimi ile kullanılacak girdilerin organik tarım metoduna uygun olarak üretilmesi veya temini, orman ve doğal alanlardan organik tarım ilkelerine uygun olarak ürün toplanması, bu ürünlerin işlenmesi, ambalajlanması, etiketlenmesi, depolanması, taşınması, pazarlanması, kontrolü, sertifikalandırılması, denetimi ile cezai hükümlere ilişkin teknik ve idari hususları kapsar. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik, 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

32 Organik tarımda farklı bitkisel ve hayvansal ürünler için farklı üretim yöntemleri bulunmakta olup bunların ilkeleri şunlardır;

33 Öncelikle tarımsal üretimde, üretim ile ilişkili tüm faktörler ve olaylar bir bütün halinde dikkate alınmalı ve organik üretim yapan tarım işletmesinin kendi kendine yeterliliği sağlanmalıdır. Tarımsal üretimle beraber ortaya çıkan ve yakın çevreden temin edilen ham maddelerin ve diğer işletme girdilerinin çevreyi tehdit eden her türlü etkisi azaltılmalı veya bunlardan tamamen kaçınılmaya çalışılmalıdır. Toprağın iyileştirilmesi ve içindeki organizmaların korunması ve beslenmesi sağlanmalı; toprak sömürülmemeli, organik gübreleme yapılmalı ayrıca uygun toprak işleme yöntemleri kullanılmalıdır. Bitki direncinin arttırılması, hastalık ve zararlılara karşı gerektiğinde kültürel ve biyolojik yöntemler ile organik kökenli preparatlar kullanılmalıdır. Bir tür ve çeşitlerinin seçiminde, üretim yapılacak yerin ekolojik koşulları ve bu koşullarda hastalıklara en az yakalanma olasılıkları dikkate alınmalı. Sağlıklı, dayanıklı tohum ve fidan kullanılmalıdır.

34 Etkileri uzun sürede görülen önlemlerin yanında erken uyarı sistemleri kullanılmalıdır. Toprak strüktürünü iyileştirici ve humus miktarını artırıcı önlemlerle beraber toprağı koruyucu, enerji tasarrufu sağlayan, çalışılan yerin koşullarına uygun toprak işleme yöntemleri uygulanmalıdır. İşletmede hayvan sağlığının iyi, verimlilik kapasitesinin yüksek olması teşvik edilmeli, beslenme işletmenin kendi ürünleri ve yem bitkileri ile sağlanmalı, yemlere kimyasal madde katılmamalıdır. Yetiştirilen hayvan sayısı kullanılan tarımsal araziye uygun olmalıdır. Enerji kullanımında güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi gibi doğal enerji kaynakları tercih edilmelidir. Tarım işletmesi çok yönlü ve çekici şekilde düzenlenmeli, bu amaçla dinlendirici bir mekanın kurulması, muhafazası ve uzun süreli faydalı üretim esas alınmalıdır.

35 Organik tarım işletmesi; üreticiye, çalışanlarına tatmin edici kazanç ve imkan sağlayabilen yeterlilikte olmalıdır. Gübreleme ve toprak iyileştirme ile bitki zararlı ve hastalıklarının kontrolünde yönetmelikte izin verilen ürünlerin kullanılmasıdır.

36 Geleneksel Tarım Ekim nöbeti pek yapılmaz. Zaralılar ve yabancı otlar tamamen yok edilir. Hızlı organik madde ayrışması ve humus kaybına neden olur. Toprak canlılarının yaşam ortamlarının değişimine neden olur. Toprak derin ve alt üst edilerek işlenir. Gübreleme maliyeti yüksektir. Organik Tarım Dengeli bir ekim nöbeti yapılır. Yabancı otlar tamamen yok edilmez, kontrol altında tutulur. Güçlü bir organik madde birikimi ve humusun korunması sağlanır. Toprak canlılarını korur, uyumlu dengeli bir çalışma sağlar. Toprak cm derinlikte devrilmeden işlenir. Gübreleme maliyeti düşüktür.

37 Dünya daki Gelişimi Dünyada organik ürün üretimi 1930 lu yıllara dayanmaktadır yılında Uluslar Arası Organik Tarım Faaliyetleri Fedarasyonu (İFOAM) nun kurulmasıyla ortak kurallara göre yönlendirilmeye başlanmıştır. Organik ürün üretimine; gelişmiş ülkelerde İç Pazar Talebi, gelişmekte olan ülkelerde ise İhracat Talep Artışı etkili olmuştur. Gelişmekte olan ülkeler; üretimi arttırma ve bu ürünleri dış satıma sunma çabasındayken, gelişmiş ülkeler dış satım yanında iç üretimiyle iç Pazar talebini karşılama çabasındadır. Türkiye de dış satımının büyük çoğunluğu AB ve ABD ye yapılmakta ve diğer gelişmekte olan ülkelerle rekabetçi konumda bulunmaktadır. Dünya da yaklaşık 130 ülkede ticari kalitede organik ürün üretimi yapılmaktadır. Bunlardan en az 90 ı gelişmekte olan ülkelerde üretilmektedir.

38 Türkiye deki Gelişmeler Türkiye de organik üretim 1980 den sonra hız kazanmıştır. Kurumsal yapılanma; 8 adet kontrol ve sertifikasyon şirketi, ETO, Ege İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği ve Tarım Bakanlığı ndan oluşur tarihli yönetmelik, AB nin 2092/91 no lu yönetmeliğine uygun OLMASINA RAĞMEN GELİŞMELER IŞIĞINDA YÖNETMELİK 2005 TE YENİLENMİŞTİR.. Bitkisel üretim ağırlıkta olup, hayvansal üretim yetersizdir. Genelde sözleşmeli yetiştiricilik şekli yaygındır. Üretimin büyük çoğunluğu dış satıma sunulmaktadır. Kimyasal girdilerden olan gübre ve ilaç kullanımı gelişmiş ülkelere oranla daha az kullanılmakta olup, organik yetiştiriciliğe geçiş için önemli bir avantajdır.

39 En yaygın üretim bölgesi İzmir dolayları olup, üretimi yapılan ürün sayısı 98 in üzerindedir. Organik tarım alanında yaşanan başlıca sorunlar; yetersiz örgütlenme, parçalı ve dağınık arazi yapısı, konvansiyonel üretim alanlarına yakınlık, yetersiz bilgi düzeyi, düşük verimlilik yüksek maliyet konularında yoğunlaşmaktadır. Sertifikalı organik ürün bilinci yaygın değildir. Türkiye de organik tarımsal üretime yönelik doğrudan bir destek politikası izlenmemektedir. Türkiye için potansiyel gıda pazarları AB ülkeleri, ABD, Kanada ve Japonya dır.

40 Organik ürünlere olan talebin artması, kişilerdeki varolan güven mekanizmasını sağlayacak sorumlu kuruluşların doğmasına neden olmuştur. Böylece kişiler bağımsız, güvenilir ve yetkili mercilerden konuyla ilgili kuruluşların güvencesinde bu tip ürünleri almaya başlamışlardır. Tüketiciye karşı sorumlu olan kontrol ve sertifikasyon kuruluşları güvenilir ve bağımsız olma özelliklerini kazanabilmeleri için hem kendi çalışma düzenlerinde hem de kanunsal olarak bir çok düzenlemeler gerektirmiştir. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tüketicinin garantörüdür. Türkiye de kontrol kuruluşlarının gelişimi organik ürünlerin gelişimi ile paraleldir. Bu amaçla kurulan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yetkilendirilen organik tarım kontrol ve sertifikasyon kuruluşları şunlardır:

41 INAC Zeytin Alanı 141. Sk. No:3 Urla/İZMİR Tel: Fax: ETKO 160. Sk. No: 7 Bornova/İZMİR Tel: Fax: BIOAGRICOOP 161. Sk. No: 22/1 Bornova/İZMİR Tel: Fax: IMO 225. Sk. A Blok No:26/2 Bornova/İZMİR Tel: Fax: SKAL Kazım Dirik Mah. Suvari Sk. No: 8/1 Bornova/İZMİR Tel: Fax: EKOTAR (yalnızca kontrol yetkisi) Adnan Menderes Bul. Denis Apt. No: 36/1 Mersin/İÇEL Tel: Fax: ECOCERT-SARL 220. Sk. No: 29/3 Bornova/İZMİR Tel: Fax: BCS Sk. No: 57/4 Alsancak/İZMİR Tel: Fax:

42 Organik Tarım Alanlarının Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar Karayolları Genel Müdürlüğü ağındaki ana yollara, 1 km mesafedeki tarım arazilerinin organik bitkisel üretim için seçilmemesi, Ağır sanayi tesisleri, reaktörler, hidrolik ve termik enerji santrallerine, maden işletmelerine, kentsel atıkların toplu olarak bırakıldıkları alanlara 3 km. mesafedeki tarım arazilerinde organik tarım yapılamaz. Çevre kirliliğinden şüphe duyulan alanlarda organik tarım yapılacağına, konu uzmanının raporu istenerek kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu tarafından karar verilmesi gelmektedir.

43 Organik Tarıma Başlamak için; a) Organik tarım metoduyla üretim yapmak isteyen herhangi bir müteşebbis bir kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşuna aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler ile başvurur. Bu bilgi ve belgeler şunlardır: Müteşebbisin adı, adresi, kimlik bilgi ve belgeleri, Müteşebbisin eğitimini ve organik tarım tecrübesini gösterir detaylı bilgiler ve belgeler, İşletmenin yeri, konumu, varlıkları, hukuki ve mali yapısına dair detaylı bilgiler ve belgeler, Var ise işletme kayıt defterleri, Müteşebbisin, var ise ziraat odası, herhangi bir üretici birliği veya sivil toplum kuruluşuna üyelik bilgileri ve belgeleri. b) Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu, başvuruda bulunan müteşebbisin organik tarım metoduyla üretim yapıp yapamayacağına karar verir. Üretim yapabileceği uygun bulunan müteşebbis sertifkasyon kuruluşu ile yönetmelikte belirtilen çerçeveler doğrultusunda sözleşme yapar.

44 Kontrol uygulamaları Sözleşmeden sonra kontrollerin zamanı saptanır. Kontrol kuruluşu haberli veya habersiz yaptığı kontrollerle, teknik olarak eksikliklerin olup olmadığını o ürün için kabul edilmiş yönetmelik çerçevesinde kontrol eder. Kontrol yılda en az bir defa yapılmalıdır. Ülkemizde tarımsal uygulamalara göre 2-3 farklı zamanda da yapılabilir. (Gübre uygulaması, ilaç uygulaması ve hasat ve ürün alımı periyotlarında) Ürünün işlenmesi esnasında işletme kontrolü yapılır. İşletmenin temizliği, fumigasyon gazlarının kullanılıp kullanılmadığı, ürün işlemesi sırasında kullanılan katkı maddeleri incelenir. Ürünün alımından ihracat safhasına kadar olan her aşamadaki muhasebe kayıtları incelenir.

45 Analiz amaçlı araziden, depodan ve işletmeden numune alınabilir. Yapılan tüm kontroller rapor edilir. Yönetmeliklere uygunluğu durumunda işletmeye veya alıcıya AB organik ürün sertifikası verilir. Türkiye de ihracat esnasında yeni ihracat sertifikası tanzim edilir.