Cemalettin AYAS* Hilmi DEMRKAYA**

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 38 Volume: 8 Issue: 38 Haziran 2015 June Issn: SOSYAL BLGLER ÖRETMEN ADAYLARININ CORAFYA YETERLLKLER AÇISINDAN CORAFYA DERSLERN VE KENDLERN DEERLENDRMELER SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES SELF EVALUATION OF THEIR GEOGRAPHY COMPETIENCIES AND GEOGRAPHY COURSES Öz Cemalettin AYAS* Hilmi DEMRKAYA** Bu aratırma sosyal bilgiler öretmen adaylarının corafya yeterlikleri açısından corafya derslerini ve kendilerini deerlendirmek amacıyla nitel aratırma yöntemleri kullanılarak yürütülmütür. Aratırma akademik yılı Bahar yarıyılında büyük bir devlet üniversitesinin Eitim Fakültesi nde üçüncü sınıfta örenim gören 95 sosyal bilgiler öretmen adayı ile gerçekletirilmitir. Aratırmanın verileri yarı yapılandırılmı görüme yoluyla toplanmıtır. Veriler, içerik analizi kullanılarak analiz edilmitir. Aratırmadan elde edilen bulgulara göre, katılımcıların büyük bir bölümü üniversite süresi boyunca almı oldukları corafya derslerini yetersiz bulmaktadırlar. Katılımcılar, corafya yeterlikleri bakımından kendilerini de yeterli hissetmemektedirler. Katılımcılar, arazi çalıması, ibirlikli örenme, tam örenme, bulu yoluyla örenme yöntemleri ve materyallerle ve teknoloji ile zenginletirilmi ortamların corafya derslerinin en iyi öretim yolu olduunu belirtmilerdir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Öretmen Adayı, Corafya Dersi, Corafya Yeterlilii, Nitel Aratırma, çerik Analizi. Abstract This study was carried out by using qualitative research methods in order to evaluate the geography courses and themselves of social studies teacher candidates in terms of geographic competency. The research was carried out with 95 social studies teacher candidates who study 3rd grade at a large state university s Faculty of Education within the spring semester of academic year. The data collected from the interviewees by using semi-structured interview. The data was analyzed by means of content analysis. According to the results of the study, the participants mostly reported that the geography courses, which they have taken during the higher education period, were poorly. They emphasized that the geographic competency of them selves was inadequate. The participants also stated that the best way of teaching and learning geography courses were field work, cooperative learning, mastery learning, exploratory learning, and using enriched teaching aids and technologies. Keywords: Social Studies Teacher Candidate, Geography Course, Geographic Competency, Qualitative Research, Content Analysis. 1. GR Öretmenler eitim sistemini iletme görevi ile yükümlü oldukları için güçlü ve etkili mesleki yeterliklerle donanmı olma gereksinimi duyarlar. Öretmenlerin yeterlikleri denetlenmelidir, çünkü öretmenlerin yeterlikleri kendilerinin ve örencilerinin tüm hayatlarını ve eitimlerini etkileme gücüne sahiptir. Gupta (1999) yeterlik kavramını bireyin bir ite baarılı olabilmesi için ihtiyaç duyduu bilgi, beceri, tutum, deer, güdü ve inançlar olarak tanımlamıtır. Öretmen yeterlikleri genellikle üç temel alanda incelenir: (1) alan yeterlikleri, (2) pedagojik yeterlikler ve (3) kültürel yeterlikler (Selvi, 2007). Bu balamda bir öretmende bulunması gereken temel beceriler üzerine pek çok çalıma yapılmıtır (Ertmer, 2005; Hofer ve Swan, 2008; Blömeke ve Delaney, 2012). Örencilerin sosyal bilgiler derslerinde baarılı olabilmesi, okullarda nitelikli bir eitim ortamının oluturulmasına balıdır. Bu nedenle okullarda eitimin niteliini artırmaya yönelik çalımalar yapılmalıdır. Okullarda yapılan sosyal bilgiler öretiminin nitelii ise ancak nitelikli sosyal bilgiler öretmenleri vasıtasıyla salanabilir. Türkiye de sosyal bilgiler öretmenleri üniversitelerin eitim fakültelerinin ilköretim bölümlerinin sosyal bilgiler öretmenlii anabilim dallarında yetimektedirler. Bu nedenle eitim fakültelerine öretmen adaylarının niteliinin yükseltilmesinde önemli görevler dümektedir (Seferolu, Yrd. Doç. Dr.. Sinop Üniversitesi, Eitim Fakültesi, lköretim Bölümü. ** Doç. Dr., Akdeniz Üniversitesi, Eitim Fakültesi, lköretim Bölümü

2 2004). Öretmenlerin niteliklerinin ne düzeyde olduu ise halen Türkiye de tam anlamıyla standartlatırılamayan öretmen yeterlilikleri ile belirlenebilir. Mevcut uygulamada bu yeterlikler ancak KPSS sınavında sorulan sorulara verilen yanıtlardaki baarı oranına göre deerlendirilebilmektedir. Sosyal bilgiler eitiminde meydana gelmesi beklenen nitelik deiimi öretmenlerin örencileri ile ders yaparken üstlenmeleri gereken yeni rol ile de yakından ilikilidir. Bu yeni rolde öretmen yalnızca ders anlatan, bilgi aktaran ya da pasif bir yolla örencilerine birkaç soru sorup yanıt bekleyen bir konumda deildir. Buna karılık etkili örenme yolu spesifik bir tema ya da problem üzerinde çalıma, grup çalıması, öretmen rehberliinde çalıma ve yeni teknolojileri kullanarak çalıma vb. örencilerin aktif olduu yaklaımlara dayanır. Bu tarz örenmenin sonucunda; örenmeye karı olumlu tutumlar, bireysel aratırmalar, sonuç çıkarma, farklı düzeylerde iletiim ihtiyacı, kendi fikirlerini açıklayabilme yetenei ve örenmeye isteklilik örencinin yaamının geri kalan kısmında yaam biçimine dönümektedir (Brki, 2000).Corafya, okullarda öretilen en önemli derslerden birisi olup, aynı zamanda da öretilmesi en zor olan derslerden birisidir (Fairgrieve, 1926). Öretmen adaylarının yetitirilmesiyle ilgili pek çok nitelik sorunları yaanmaktadır. Günümüzde üniversitelerdeki eitim fakültelerinin ilgili programından mezun olan öretmen adayları ortaokullardaki sınıflarda verimli olmak için gerekli uygun bilgi ve uygulamalar konusunda yetersiz kalmaktadırlar. Fakülte kazanımlarıyla sınıf ortamı arasında etkili balantının kurulamaması, aırı prosedürler, yetersiz nitelik kontrol mekanizmaları, öretim programındaki sorunlar ve öretmelerin göreve balatılması ile ilgili nitelik sorunları tartıılan temel konular arasındadır (Levine, 2006). Öretmen yetitiren kurumlarda görev yapan corafya öretim elemanlarının niteliklerinin önemini inceleyen pek çok çalıma yapılmıtır (Bednarz, 2002; Campbell, 2007; Healey, 2003; West, 2003; Gökçe, 2009). Son 20 yıl boyunca bilgi teknolojileri alanındaki gelimeler ev ve iyerlerinde internet eriiminin bulunma durumunun yaygınlamasına neden olmutur. Yeni teknolojileri kullanma fırsatları arttıkça, buna paralel olarak eitim-öretimde yeni yöntemlerin kullanılması da kaçınılmaz hale gelmektedir. Öretmenler bakımından bu eitim genellikle mesleki geliim çerçevesinde deerlendirilmektedir (Frazier ve Boehm, 2012). nternetin öretmenlerin ulamak istedikleri bilgiye uygun maliyetle ulaabildikleri zaman öretmenleri alan bilgisi, pedagojik bilgi ve alan eitimi bilgisini gelitirdii tespit edilmitir. Pekçok öretmen mesleki geliimlerini bu yöntemden yararlanarak gelitirmek istemektedirler. Corafya alanında web tabanlı mesleki geliim üzerine yapılan çalımalar nadirdir, fakat yapılan aratırmalarda anlamlı sonuçlara ulaılmıtır (Frazier ve Boehm, 2012). Okullarda kurulması planlanan corafya sınıfları oldukça estetik olarak tasarlanmalıdır. Corafya sınıflarından sadece örenciler deil öretmenler de yararlanmalıdır. Corafya öretmenleri okuldaki zamanlarının belli bir bölümünü bu sınıfta geçirmelidir. Bu sınıfta corafya bilgi, beceri ve yetenekleri kazandırılır. Corafya laboratuvarı örencilerin bulutukları, kendilerini mutlu hissettikleri ve ilham verici güvenli bir örenme atmosferine sahip olmalıdır (O Mahony, 2000). Eitim fakültelerinin sosyal bilgiler öretmenlii anabilim dallarında verilen corafya derslerinde etkin ve kalıcı örenmenin gerçekletirilebilmesi için çeitli araç ve materyallerin kullanılması gerekmektedir. Corafya öretiminde sınıf içi ve dıı çalımalarda kullanılması planlanan materyallerin doruluu ve amaca uygunluu büyük önem taımaktadır. Yani bir ders ya da konunun öretimi için seçilecek materyalin sınıf düzeyine, bilimsellie, konuya, örenme gereksinimlerine, görsellie, güdüye ve kazanımlara uygunluu iyi deerlendirilmelidir (Demiralp, 2007). Bu uygunluk denetimi ve kararını corafya dersini veren öretim elemanları yapmaktadır. Gökçe, (2009) Türkiye de öretmen yetitirmede corafya eitiminin sorunlarını ele aldıı çalımasında, öretim elemanlarının corafya eitimi konusunda yetersiz olduklarını, programlardan bazı derslerin kaldırılmasının corafya eitimi açısından olumsuz olduunu ve öretmen adaylarının hazır-bulunuluk düzeylerinin düük olduunu tespit etmitir. Acar, (2008) sınıf öretmenlerinin sosyal bilgiler yeterliklerini deerlendirdii çalımasında, sınıf öretmenlerinin eitim fakültesinde sosyal bilgiler konusunda gerekli yeterlikleri kazanmadıklarını, fakülteye öretmen adaylarının seçiminde üniversite giri sınavı dıında herhangi bir öretmenlie uygunluk koulunun aranmadıını ve eitim fakültelerinde öretmen adaylarına yeterli konu alanı ve öretmenlik yeterliklerinin kazandırılmadıını öne sürmütür. Akengin, ahin, Kaya ve Bengiç (2010) üniversite eitimini tamamlama aamasına yaklamı olan öretmen adaylarının öretmen olduklarında etkili ve verimli bir öretimi gerçekletirebilmeleri için corafya dersleri ve kendileri ile ilgili yeterlik algılarının tespiti önemli olduunu öne sürmülerdir. Gelecek nesillerin eitim ve sosyal hayatlarını bütünüyle etkileme gücüne sahip olan ortaokul sosyal bilgiler

3 öretmen adaylarının öretmen eitimi sırasında almı oldukları corafya derslerine yönelik düüncelerinin aratırılmasının anlamlı olduu düünülmektedir. Bu balamda, aratırma sonucunda ortaya çıkan bulgulardan öretmen adaylarının öretmenlie hazırlanması eitiminde önümüzdeki yıllarda yapılacak iyiletirmelerde yararlanılması umulmaktadır. Aratırmanın Amacı Bu aratırmada, sosyal bilgiler öretmen adaylarının corafya yeterlilikleri açısından kendilerini ve okullarındaki corafya derslerine ilikin görüleri, corafya dersi örenirken karılatıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin belirlenmesi amaçlanmıtır. 2. YÖNTEM Bu aratırma, betimsel nitel aratırma desenine uygun olarak tasarlanmıtır. Aratırmanın doasına uygun olan olgubilim deseni kullanılmıtır. Olgubilim deseni, farkında olduumuz ancak derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayıa sahip olmadıımız olgular üzerine odaklanmaktadır. Olgular yaadıımız dünyada olaylar, yaantılar, algılar, yönelimler, kavramlar ve durumlar gibi biçimlerde karımıza çıkabilmektedir (Yıldırım ve imek, 2005:72). Çalıma Grubu: Aratırmaya büyük bir devlet üniversitesinin Eitim Fakültesi lköretim Bölümü Sosyal Bilgiler Öretmenlii Anabilim Dalı 3. Sınıflarına devam eden 95 öretmen adayı katılmıtır. Katılımcılardan 30 u (%31.6) kız, 65 i (%68.4) erkek olarak belirlenmitir. Katılımcılardan 71 i (%74.7) kiisel bir bilgisayara sahipken, 24 ü (%25.3) kiisel bir bilgisayara sahip deildir. Katılımcılardan 43 ü (%45.3) bir akıllı cep telefonuna sahipken, 52 si (54.7) sahip deildir. Çalıma grubu belirlenirken amaçlı örneklem yoluna gidilmitir. Amaçlı örneklemi belirlerken, sosyal bilgiler öretmeni adayı olması, üniversite eitimi boyunca alınması zorunlu olan corafya derslerini almı olması gibi kriterler aranmıtır. Aratırmaya katılmaya istekli öretmen adayları katılımcı olarak belirlenmitir. Görülerin aktarılmasında gizlilik kapsamında katılımcılara ait katılımcı numaraları verilmitir. Örnein bir numaralı katılımcının görüleri bildirilirken K1, iki numaralı katılımcının görüleri bildirilirken K2 ifadesi kullanılmıtır. Verilerin Toplanması Katılımcıların aratırma kapsamındaki görülerini belirlemek amacıyla kendileriyle yarı yapılandırılmı görümeler yapılmıtır. Görümeler her bir katılımcı ile ayrı ayrı ve kendileri ile birlikte belirlenen yer ve zamanlarda gerçekletirilmitir. Veri toplama aracı olarak aratırmacılar tarafından gelitirilen altı adet sorudan oluan bir görüme formu hazırlanmıtır. Bu formun aratırma sorularını yanıtlayabilecek sorulardan oluup olumadıını belirleyebilmek amacıyla alandan dört uzmanın görüüne bavurulmu ve uzmanların görüleri dorultusunda düzeltilerek uygulamaya hazır hale getirilmitir. Verilerin Analizi Sosyal bilgiler öretmen adayları ile yapılan görümeler sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmitir. Betimsel analiz, içerik analizine göre daha yüzeysel bir yöntem olup veriler görümelerden elde edildii ekliyle deitirilmeden alıntılar yapılarak aktarılır (Yıldırım ve imek, 2005).Dolayısıyla, bu çalımadaki verilerin analizi için, betimlenen, yorumlanan, neden-sonuç ilikileri irdelenen verilerden elde edilen sonuçlar, görüülen bireylerin görülerinden dorudan alıntılar yapılarak açıklanmıtır. 3. BULGULAR VE YORUM Aratırmanın bu bölümünde sosyal bilgiler öretmen adaylarının corafya yeterlikleri açısından kendilerini ve örenim gördükleri eitim fakültesinde almı oldukları corafya dersini deerlendirmelerini kapsayan sorulara verdikleri yanıtların analizine yer verilmitir. S.1. Üniversite öreniminiz boyunca hangi corafya derslerini aldınız? Bu aratırmanın katılımcılarının üçüncü sınıfın Bahar yarıyılında örenim gördükleri dikkate alındıında, zorunlu ve seçmeli kategorideki u dersleri almı oldukları belirlenmitir. Öretmen adayları üçüncü sınıfın sonunda: Genel Fiziki Corafya (Zorunlu), Genel Beeri ve Ekonomik Corafya (Zorunlu), Türkiye Fiziki Corafyası (Zorunlu), Türkiye Beeri ve Ekonomik Corafyası (Zorunlu), Siyasi Corafya (Zorunlu), Biyocorafya (Seçmeli), Doal Afetler ve Korunma (Seçmeli), Ülkeler Corafyası (Zorunlu), Ortadou corafyası (seçmeli), Turizm Corafyası (Seçmeli) derslerini almılardır

4 S.2. Corafya derslerinizde taslak harita çizdiniz mi? Kaç defa? Tablo 1. Öretmen adaylarının taslak harita çizme sıklıklarının daılıı Frekans Yüzde (%) HÇ ÇZMEDM 45 47,4 1-5 DEFA 35 36, DEFA 3 3, DEFA 3 3, DEFA 2 2,1 21 VE ÜSTÜ 7 7,4 Toplam ,0 Corafya derslerinizde taslak harita çizdiniz mi? Kaç defa? Sorusuna öretmen adaylarının 45 i (%47,4) hiç çizmedim, 35 i (%36.8) 1-5 defa çizdim, 3 ü (%3.2) 6-10 defa çizdim, 3 ü (%3.2) defa çizdim ve 2 si (%2.1) defa çizdim cevabını vermilerdir. Öretmen adayları arasında birbirine zıt denilebilecek görülerin ortaya çıkması, bazı corafya derslerini farklı öretim elemanlarının vermi olmasından kaynaklanabilir. Aaıda öretmen adaylarının taslak harita çizme durumlarına ilikin özgün görülerine yer verilmitir: K7: Hiç çizmedim, öretmen olunca da nasıl çizeceimi bilmiyorum. K19: Geçen yıl harita defteri oluturduk, ama bu yıl hoca deiince hiç harita çizmedik. Geçen yıl ki deftere en az 20 harita çizmitim. K25: Harita çizdirmediler. Çok önemli harita corafya için ama böyle bir giriim olmadı. K28: Evet çizdik 2 defa. Corafya dersini anlamada çok yardımcı oldu bana. K29: Çizmedim. Çizmeyi isterdim. Bir defa bile çizemedim. K50: Dünya haritası ve izohipsler çizdik sınavlarda da olmak üzere 4 ten fazla. K57: Evet çizdik, sadece Genel Fiziki Corafya dersinde çizdik ve yaklaık adet. K70: Çizdik ama tam kaç tane olduunu hatırlamıyorum. K76: Hayır çizmedim. Çünkü böyle bir ey zorunlu deildi. K80: Hayır, öretilmedi, harita çizmeyi bilmiyorum. K85: Evet 1 kere çizdik ödev olarak verildi. K95: Çizdim ilkokul ve ortaokulda 2 kere. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının yaklaık yarısı üniversitede aldıkları corafya derslerinde kendilerine taslak harita çizme çalıması yaptırılmadıını belirtmilerdir. Bu bulgu, Demirkaya nın (2012) corafya öretmen adaylarının uluslar arası ilikilere bakıını inceledii aratırmada, corafya öretmeni adaylarına üniversite eitimleri sırasında taslak harita çizme uygulaması yaptırılmadıı bulgusuyla paralellik göstermektedir. S.3. Üniversite eitimi boyunca kaç defa arazi gezisine katıldınız? Bu konuda neler düünüyorsunuz? Aratırmaya katılan sosyal bilgiler öretmen adaylarının 72 si Üniversite eitimi boyunca hiçbir arazi gezisine katılmadıını, 16 sı sadece bir defa günlük arazi gezisine katıldıını, 7 si ise iki defa günlük arazi gezisine katıldıını ifade etmitir. Günlük olarak düzenlenen arazi gezilerine ise sadece belirli seçmeli dersleri seçen öretmen adaylarının katılma ansına sahip oldukları belirtilmitir. Öretmen adaylarının arazi gezilerine katılma durumları ile ilgili bazı ifadeler öyledir: K1: Hiç düzenlenmedi. Bizler talep etmemize ramen okul yönetimi ve bölüm bakanlıının önderlik etmemesinin neden olduunu düünüyorum. K13: Hiç arazi gezisi düzenlenmedi. Düzenlenen gezilerden hiç haberimiz olmadı. K14: Hiç düzenlenmedi. Bu durum hiç iyi deil. Özellikle corafya derslerinde bence arazi gezisi mutlaka düzenlenmeliydi

5 K19. Bir defa arazi gezisi düzenlendi. Yetersiz buluyorum, daha fazla düzenlenmesi gerekiyor, hatta imkanlar salanarak, uygun bazı derslerin arazide ilenmesi gerekiyor. K22: Hiç gezi düzenlenmedi. Ama düzenlense idi daha iyi bir örenme gerçekleirdi. K31: Birkaç defa düzenlendi ancak katılma ansım olmadı. K51: Üniversite hayatım boyunca bir defa arzi gezisi düzenlendi. Bu gezi Çıralı ya (Yanarta) oldu. Bilgi almamız örenmemiz açısından gayet bizim açımızdan faydalı bir gezi olmutu. Tekrar gezilerin düzenlenmesini arzu ediyorum. K58: Bir defa düzenlendi ve bu çok az daha çok arazi gezisi düzenlenmesi gerekiyor. Corafya ile ilgili bilgileri teorik olarak biliyoruz pratikte örenemiyoruz. K60: ki defa düzenlendi ve yakın yerlere gidildi. mkanlar zorlanmalı ve daha çok yer gezilmeli, teorik olarak örenilen bilgilerin zihinde kalıcılıını salamak için geziler düzenlenmeli. K78: Üniversite eitiminde sıkça arazi gezilerine katılacaımı hayal ediyordum, ama maalesef bu beklentim gerçeklemedi. Arazi gezisi corafya öretimi için çok önemli olduu halde. K83: ki defa düzenlendi. Bir tanesine katıldım. Gayet iyiydi. Etkiliydi. K93: Arazi gezisi yapamadık. Hocalarımız hiçbir zaman bize gezi etkinlii sunmadı. K94: ki defa gittim. Corafya bilgime katkı saladıını düünüyorum. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının çounluu üniversitede aldıkları corafya dersi balamında arazi çalımalarının yapılmadıını ifade etmilerdir. Bu bulgu, Gökçe nin (2009) öretmen adaylarının eitiminde arazi gezilerinin neredeyse hiç düzenlenmedii ve bunun da corafya öretimi açısından büyük bir sorun tekil ettiine ilikin bulgusuyla örtümektedir. S.4. Corafya sınıfı, laboratuvarı ve derslerde harita kullanım durumu hakkında bilgi veriniz. Aratırmaya katılan sosyal bilgiler öretmen adaylarının fakültelerinde dolayısıyla da bölümlerinde bir corafya sınıfı ya da corafya laboratuvarının mevcut olmadıını ifade ettikleri görülmektedir. Bu yüzden katılımcıların tümü corafya sınıfı ve laboratuvarı ile ilgili bir deneyime sahip olmadıklarını belirmilerdir. Corafya derslerinde ise harita kullanımının ya hiç olmadıı ya da çok az gerçekletirildii anlaılmaktadır. Katılımcılardan bazıları ise corafya derslerinde haritayı sadece powerpoint sunumların içerisinde görebildiklerini ifade etmilerdir. Katılımcıların hemen hemen tümü corafya derslerinde harita kullanımının çok önemli olduunu belirterek, mevcut durumun yetersiz olduunu ifade etmilerdir. Öretmen adayları corafya derslerinin corafya sınıfı ve laboratuvarlarında ilenmesinin önemine vurgu yapmılar, teorik bilgilerin uygulamaya dönütürülmesi ve kalıcı örenmenin gerçekletirilebilmesi için bu tür imkanların kendilerine mutlaka salanması gerektiini düünmektedirler. Öretmen adaylarının bu konuyla ilgili bazı görüleri öyledir: K1: Hiçbiri mevcut deil varsa da görmedim. K7: Harita görmeyeli belki de yıllar oldu. Bazen powerpoint slaytlarda haritaları görebiliyoruz. K14: Öyle bir sınıf yok, laboratuvar da yok. Harita ise çok az kullanıldı. Yeterli düzeyde deildi. K19: Corafya laboratuvarı yok. u ana kadar corafya derslerinde sınıfa hiç harita gelmedi, harita üzerinde ders ilenmedi. K24: Genelde harita kullanımı ilköretim ve lisede kullanılmaktadır. Üniversitelerde daha az kullanılmaktadır. K28: Haritalar corafya dersinin anlaılmasında çok yararlı bir araçtır. Ama artık haritalar yerini slaytlara bıraktı. K39: Corafya özel sınıfı, laboratuvarı veya haritası yok. Bunlar olursa konular ilenirken çok yararı olur. Bunların hiçbiri sınıflarımızda mevcut deil. K41: Corafya sınıfı, laboratuvarı ve derste harita kullanmadıımız için bir yorum yapamayacaım. K48: Harita kullanmaktayız, ama corafya sınıfı ve laboratuvarı mevcut deil. K57: Sadece sınıfta bu dersi görüyoruz. Laboratuvar ortamına hiç gitmedik. Konular hocaların anlatımı ile olduu için görsellik ve harita kullanımı ile ilgili çok fazla bilgi alamadık. K65: Bugüne kadar bir laboratuvar ortamında ders ilenmedi ve çok az harita kullanımına ahit oldum. Bu nedenle örendiklerimin çok yetersiz olduunu düünüyorum. K92: Fakültemizde harita kullanımına pek önem verilmiyor. Ama sosyal bilgiler öretmen adayı olarak her aday öretmenin dünya haritasını kafasına çizmesi lazım

6 Sosyal bilgiler öretmen adaylarının üniversite eitimi boyunca aldıkları corafya derslerinde harita kullanımına önem verilmedii, corafya derslii ya da laboratuarının okullarında mevcut olmadıı ve görsellie yer verilmedii yönündeki ifadeleri Türkiye deki corafya eitiminin sorunları ile ilgili yapılmı aratırmalarda ortaya çıkan sonuçlarla parallik göstermektedir ( Akınolu, 2005; Gökçe, 2009; Güngördü, 2002; Koçman ve Sutgıbı, 2004; Öztürk, 2002; ahin, 2001). S.5. Üniversitede aldıınız corafya derslerini yeterli buluyor musunuz? Aratırmaya katılan sosyal bilgiler öretmen adaylarının 53 ü üniversite örenimi boyunca almı oldukları corafya derslerini yetersiz bulurken, 29 u yeterli bulmakta ve 13 ü teorik olarak yeterli fakat uygulama açısından yetersiz bulduklarını ifade etmilerdir. Katılımcılardan bazıları corafya dersi sayısını yeterli bulurken, ders ileniini ya da uygulamalı çalımaları yeterli bulmulardır. Bazı katılımcılar ise mevcut durumu yeterli bulduklarını, fakat daha iyi olabileceini belirtmilerdir. Bazı örenciler ise derslerin sadece anlatıma dayalı ilendiini, görsel ya da uygulamalı hiçbir aktivitenin yapılmadıına vurgu yapmılardır. Öretmen adaylarının bu konuyla ilgili bazı ifadeleri aaıda verilmitir: Yeterli buluyorum: K28: Evet, yeterli buluyorum. Hocalarımız çok kaliteli ve gerekli donanıma sahipler. K84: Kısmen yeterli. Örenci ve öretmenlerin anlama ve anlatabilme kapasitelerine balı bir durum. K90: Evet, yeterli buluyorum. Farklı türde ve konularda corafya dersleri vardı. Hocalarımızın bazıları öretme konusunda gayretliydi. Yetersiz buluyorum: K7: Yeterli bulmuyorum. Kendimi bu konuda gelitirmek bana düüyor artık. K23: Hayır, dersler sadece iitsel olarak anlatılıyor, görsel hiçbir ey yok. K41: Hayır yeterli deil. Dersler yüzeysel geçitiriliyor. En önemlisi ise alan çalıması hiç yapılmıyor. K54: Hayır yeterli bulmuyorum. Ezbere dayalı yaparak yaayarak örenme hiçbir ekilde yok. K57: Teorik olarak da uygulama olarak da yeterli deil. K61: Ders sayısı yeterli ama öretim elemanlarının anlatım teknikleri çok yetersiz. Genelde öretmen merkezli. K72: Yetersiz bu konuda hocalar gerekli ilgiyi göstermiyor. K81: Kesinlikle yeterli bulmuyorum. K82: Hayır, çünkü öretim elemanları yeterli deil teknolojik araçları kullanmıyorlar ve öretmen merkezli ders iliyorlar. Örenciler ise herzaman pasif. Teorik olarak yeterli, fakat uygulama açısından yetersiz buluyorum: K1: Hayır. Öretmen açısından bir sıkıntı yok. Ancak yeterli ortam, gezi, materyal mevcut deil. Bundan kaynaklanan bir yetersizlik söz konusudur. K13: Dersleri yeterli buluyorum, ama saha çalıması yapılmadıı için bilgiler teoride kalıyor. K39: Hayır yeterli deil, uygulamalı olmadıı için. K26: Teorik açıdan yeterli buluyorum. K58: Teorik olarak iyi ama hiç proje ödevi, gezi-gözlem, corafya ile ilgili müzelere gidilmiyor, bu açıdan yetersizdir. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının üniversite eitimleri boyunca aldıkları corafya derslerinde öretim elemanlarının öretmen merkezli, pasif geleneksel yöntemleri kullanarak ders anlattıklarını belirtmilerdir. Bu bulgu, Öztürk (2004) ve ahin in (2003) aratırmalarından elde ettikleri öretim elemanlarını corafya derslerinde öretmen merkezli, klasik öretim yöntemlerini kullandıkları bulgusuyla benzerlik göstermektedir. Öretmen adayları, öretim elemanlarının corafya öretimini genellikle anlatım yöntemi balamında ve teorik temelde verdiklerini, bu yüzden de kendilerini teorik bilgi açısından yeterli, fakat uygulama konusunda yeterli hissettiklerini ifade etmilerdir. Literatürde bu bulguyu destekleyen pek çok çalıma yer almaktadır (Gökçe, 2009; Öztürk, 2002; Vodenska, 2004) S.6. Bir sosyal bilgiler öretmen adayı olarak kendinizi corafya konusunda yeterli buluyor musunuz? Aratırmaya katılan sosyal bilgiler öretmen adaylarının 55 i kendilerinin corafya konusunda yetersiz olduunu düünürken, 22 si kısmen yeterli ve 18 i yeterli olduunu ifade etmilerdir. Kendilerini corafya

7 konusunda yeterli bulan katılımcıların büyük bölümü corafyaya karı özel bir ilgileri olduunu ve bu nedenle yaptıkları ders dıı çalımalar sayesinde yeterli hissettiklerini özellikle vurgulamılardır. Kendilerini corafya konusunda kısmen yeterli bulan katılımcıların görüleri incelendiinde, genellikle corafyanın geni bir örenme ve konu alanı olduu için bunların tümünü örenmenin zorluundan ya da uzun zaman alacaından bahsetmilerdir. Kendilerini corafya konusunda yetersiz hisseden katılımcılar ise genellikle üniversitede aldıkları eitimin kalitesinin düük olmasına vurgu yapmılardır. Öretmen adaylarının bu konudaki ifadeleri aaıdaki gibidir: Yeterli buluyorum: K3: Evet bulmaktayım hatta corafya öretmeni olabilecek kabiliyete sahip olduumu düünüyorum. K8: Yeterli buluyorum, bu alana ilgim var. K12: Evet, çünkü corafya benim hep merak ederek örendiim bir ey. K33: Evet, çünkü tüm hayatım boyunca zevk aldıım bir alan oldu. K48: Corafi konularda kendimi genelde yeterli buluyorum. Kısmen yeterli buluyorum: K1: Kısmen ama tam anlamıyla yeterli deil. K2: Evet ama daha çok çalımam gerek. K17: Kendimi biraz daha gelitirirsem yeterli olabileceimi düünüyorum. K28: Bazı eksiklerim var ama yeterli buluyorum. K42: u an kendimi %60 yeterli buluyorum. Kendimi daha da gelitirmek için corafya dersi veren hocaların görsel materyallere yer vermelerini ve arazi gezileri düzenlemelerini istiyorum. K60: Sosyal bilgiler örencisi olduum için detaylı örenme imkanı yok. O yüzden yeterli bulmuyorum. Genel çerçevede konuları örendiimi düünüyorum ve ders saatinin az olduunu düünüyorum. K61: Corafyayı çok seviyorum ama üniversite eitimi boyunca yeterli eitim alamadıımı düünüyorum. Bunda öretim elemanlarının örencileri aktif hale getirememesi, laboratuvar eksiklii ve görsellerden yeterince faydalanamamak geliyor. K66: Yeterli görüyorum, fakat daha da gelitirmem gerekir. K93: Kısmen yeterli buluyorum. Çünkü corafya gibi konu ve alanı fazla olan bir derste hala eksiklerim vardır. Yeterli bulmuyorum: K4: Bir sosyal bilgiler öretmen adayı olarak kendimi corafya konusunda yeterli bulmuyorum. Bu konuda kendimi okuldan sonra da gelitirmeyi düünüyorum. K5: Kendimi yeterli bulmuyorum. nternet bir yere kadar bilgi salıyor. Kitaplar ise sadece ezbere neden oluyor. K10: Bize öretilenle kalsak çok yetersiz kalırız. Bu nedenle kendimizi gelitirmemiz gerekir. K26: yi bir eitim verilmedii ve kendimi de henüz bu konuda gelitirmediim için yeterli bulmuyorum. K35: Kesinlikle yeterli bulmuyoruz. Eksik anlatım ve corafyanı tekniklerinden yararlanmıyoruz. Arazi gezisi düzenlenmiyor. Konular sadece anlatılıp ders bitiriliyor. Yani ezber sistemi yapılıyor. K39: Sadece derslere balı kalırsam yeterli olmam. Ancak kendimi daha bir sürü kaynakla gelitirmem lazım. Yoksa yeterli deilim. K58: Hayır bulmuyorum. Çünkü sadece kitaptan okuyarak örendiim bilgiler hiç yeterli deil. Ben görsel olarak örenen bir insan olarak gerecekten yeterli bulmuyorum. K63: Hayır, fakat öretmen olduumda kendimi bu konuda tamamlayacaımı düünüyorum. K67: Hayır, çünkü uygulanan eitim ve öretim sistemi ezberlemeye dayalı olduundan bir çok defa tekrarlamama ramen örendiklerimin çounu unuttum. Uyguladıklarım ise hep aklımda. K80: Hayır, ama kendi çalımalarımla kendimi gelitirmem gerekiyor. Ve bunu da baaracaıma inanıyorum. K83: bulmuyorum. Çünkü sınavı geçmek için çalııyoruz ve bu örendiimiz eyleri çabuk unutuyoruz. K90: Hayır yeterli bulmuyorum. Sevdiim bir ders olmasına ramen eksiklerimin çok olduunu düünüyorum. Bunlar hem kısa sürede bilgilerimi unutmam hem de corafya öretiminde sadece anlatımın kullanılması ile ilgili. Maalesef her derste olduu gibi konular çou kez ilenmi olmak için ileniyor

8 Öretmen adaylarının önemli bir kısmının kendilerini yeterli bulmadıkları çeitli ekillerde ifade ettikleri görülmektedir. Öretmen adaylarının corafya konusunda kendilerini yeterli hissetmeme nedenleri arasında gösterdii nedenlerden birisi de ders kitaplarının sıkıcı ve iyi hazırlanmamı olmasıdır. Bu bulgu, Demiralp ın (2007) corafya kitaplarının biçim ve içerik açısından bilimsel ve çada olması gerektii, öretmeni ve örenciyi aktif hâle getirmesi gerektii eletirel düünme becerileri kazandırması gerektii ve CD lerle birlikte sunulması gerektii bulgularıyla paralellik göstermektedir. S.7. Corafya öretiminde kullanılabilecek en etkili yöntemler nelerdir? Aratırmaya katılan sosyal bilgiler öretmen adaylarından 62 si corafya öretiminde kullanılabilecek en etkili öretim yöntemi olarak gezi-gözlem yöntemini önermi, 47 si sınıfta anlatılan dersin görsel materyallerle özellikle de iyi hazırlanmı, resim ve ekillerle zenginletirilmi slaytlar yoluyla öretilmesini önermitir. Katılımcılardan 12 si gösterip-yaptırma tekniinin corafya öretimi için en etkili öretim yöntemi olduunu, 3 ü ibirlikli örenmeyi, 2 si tam örenme modelini, 10 u internet üzerinden sanal gezileri, 16 sı anlatım yöntemi ile ilenen dersi zenginletirmek için derste video ve belgesellerin kullanılmasını, 1 i derste bol bol animasyonlara yer verilmesini, 11 i örencilere proje ve aratırma ödevleri verilerek bilgiyi kendilerinin kefetmeleri yoluyla örenmesini önermitir. Katılımcılardan 16 sı ise corafya derslerinden harita kullanımının önemine vurgu yaparak, derslerde uygun haritaların etkili bir ekilde kullanılmasını önermilerdir. Gezi Gözlem, ibirlikli örenme, tam örenme, bulu yoluyla örenme, internette sanal gezi, video ve belgesel, animasyon, harita, görsel materyaller. K5: Ülkeler, dalar, ovalar, akarsular ile ilgili belgeseller, animasyonlar izletilmeli. Yakın çevreye geziler düzenlenmelidir. K14: Anlatılan konu görsel olmalıdır. Anlatılıp geçilmemeli mutlaka örnekler gösterilmelidir. Arazi gezileri mutlaka yapılmalıdır. K19: Uygulamalı ve arazi gezileri çounlukla görsellerle desteklenerek net bilgilerle kafa karıtırıcı olmadan verilmelidir. K27: Video, film vb. görsel materyallerle dersin desteklenmesinin gerekliliini düünüyorum. Sonuçta corafya sadece teorik bilgiyle geçitirilecek bir ders deil. K35: Örencilere belgesel izletmek. Anlatılacak yerlere geziler düzenlenmeli. K39: Harita çok kullanılmalı anlatılan konular görsel olarak da gösterilmelidir. Üniversiteye hazırlanırken corafya öretmeni haritayı ve internetten fotoraf gösterim tekniini çok kullanırdı. Orada örendiim hiçbireyi unutmadım. Çok kalıcı oldu. K46: Corafya öretiminde uygulamalı olarak yani örencilere o corafi bölge ve yapıları ya görsel olarak ya da o yerlere gidilerek örenme hem daha çabuk hem de daha kalıcı olur. K51: Bence en etkili yöntem aratırarak gezerek-görerek örenmektir. Çünkü corafya, matematik ya da dil bilgisi gibi bir ders deildir. Gözlem, aratırma yapmak gerekir. K61: Görsellerden faydalanma, haritaları sıkça ve etkili kullanılması, arazi çalımaları, internetin iyi deerlendirilmesi. K66: Arazi gezisi (yaparak yaayarak örenme) örnein, toprak ve türlerini inceleyecek olursak, hangi bölgede hangi tür toprakların olduunu anlamak için araziye çıkılabilir. K90: En etkili yöntem yerinde yaparak yaayarak deneyimleyerek hayata geçirerek örenmektir. En güzeli geziler yapmak, mümkün deilse belgeseller izlemektir. Görsellik bu ders için en önemli unsurdur. K91: Corafya öretimi özellikle görsel olarak desteklenmelidir. lenen konu slaytla desteklenmesi gerekir. Harita gerekiyorsa harita bulundurulmalı, ilenen konular harita üzerinde uygulanmalıdır. Ayrıca ilenen konu yer ekilleriyle ilgili ise geziler düzenlenip bulunulan yerin yer ekilleri yerinde gösterilmelidir. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının çounluunun etkili ve kalıcı corafya örenimi için en uygun yöntemin gezi-gözlem olduu dikkate alındıında, bu görüü destekleyen pek çok aratırmaya rastlanmaktadır (Ellis ve Rindfleisch, 2006; Garipaaolu, 2001; Gökçe, 2009; Paradis ve Dexter, 2007; Robson, 2002). Öretmen adaylarının corafya derslerinin harita ve görsel materyallerle zenginletirilmesi halinde niteliin artacaına ilikin ifadeleri, literatürdeki pek çok aratırmanın bulguları ile örtümektedir (Akengin ve Kayalı, 2003; Akınolu, 2005; Bednarz, 2002; Campbell, 2007; Cuningham, 2005; Ellis ve Rindfleisch, 2006; Healey, 2003; Gökçe, 2009; ahin, 2003; Öztürk, 2002; Ünlü, 2001)

9 4. SONUÇ VE ÖNERLER Sosyal bilgiler öretmen adaylarının corafya yeterlilikleri açısından corafya derslerini ve kendilerini deerlendirmek amacıyla gerçekletirilen bu çalımanın bulgularına dayalı olarak u sonuçlara ulaılmıtır: Aratırmanın katılımcıları sosyal bilgiler öretmenlii üçüncü sınıfta altıncı dönemde örenimlerini sürdürmektedirler. Katılımcılar altı dönem boyunca verilen zorunlu ve seçmeli corafya derslerini almılardır. Öretmen adaylarının yaklaık yarısı corafya derslerinde hiç taslak harita çizmezken, geri kalan kısmı farklı sayılarda taslak haritalar çizmilerdir. Taslak harita çizenlerin de yaptıkları çizimleri öretim elemanı rehberliinde yapılan sınıf içi ya da dıı planlı bir etkinlik olarak deil de verilmi olan bir ödeve istinaden çizdikleri anlaılmıtır. Bazı öretmen adaylarının ise çizimleri üniversite eitimleri sırasında deil ilköretim ya da ortaöretimleri sırasında yaptıkları ortaya çıkmıtır. Üniversite corafya derslerinin önemli ayrılmaz bir parçası olarak görülen arazi gezilerinin neredeyse hiç yapılmadıı sonucuna ulaılmıtır. Ancak bazı seçmeli corafya derslerinde uygulamalı corafya bakımından planlı ve programlı olmayan günübirlik, sayısı ikiyi geçmeyen arazi gezileri düzenlendii belirlenmitir. Aratırmanın gerçekletirildii eitim fakültesinde bir corafya sınıfı ya da laboratuvarının olmadıı anlaılmaktadır. Corafya derslerinde harita kullanımının çok sınırlı olduu, yok denecek kadar az olduu görülmektedir. Öretim elemanlarının haritaya ancak slaytlar içerisinde yer verdikleri anlaılmaktadır. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının yarıdan fazlası üniversite eitimleri boyunca almı oldukları corafya derslerini yetersiz bulurken, bir kısmı yeterli bir kısmı da teorik açıdan yeterli, fakat uygulama açısından yetersiz bulmulardır. Bu konuda öretmen adaylarının corafya derslerinin anlatım ve kitaba dayalı klasik yöntemin kullanılmasından rahatsız oldukları görülmektedir. Öretmen adayları yeni ve çada yaklaımlar ile teknolojinin corafya öretiminde etkili kullanımını istemektedirler. Sosyal bilgiler öretmen adaylarının yarıdan fazlası kendilerini corafya konusunda yetersiz bulurken, geri kalan kısmı belirli ölçülerde yeterli bulmulardır. Kendilerini corafya açısından yeterli hissetmeyen öretmen adaylarının buna neden olarak corafya derslerinin ileni tarzını gösterdikleri anlaılmaktadır. Buna karılık yeterli olduunu hissedenlerin ise gerekçeleri corafyaya olan özel ilgileri olarak ortaya çıkmaktadır. Öretmen adaylarının corafya derslerinde kullanılabilecek en etkili yöntem olarak teorik corafya derslerinin uygulama alanı olarak gördükleri gezi-gözlem yöntemini gösterdikleri belirlenmitir. Öretmen adaylarının corafya derslerinin görsel materyallerle iyi hazırlanmı slaytlarla, haritalarla, yaparak yaayarak, proje ve aratırma ödevleri vb. desteklenerek öretilmesini istedikleri görülmektedir. Öretmen adayları göreve atandıktan sonra, görev yaptıkları okuldaki çalıma ortamı, ders ileme ekilleri üzerinde öretmen yetitiren eitim fakültelerinin herhangi bir kontrol yetkisi yoktur (Liston, Borko ve Whitcomb, 2008). Öretmenler üzerindeki kontrol görevi belli ölçülerde Milli Eitim Bakanlıına ve okul müdürlerine tanınmıtır. Okul müdürleri ve zümre öretmenleri okullarda profesyonel örenme ortam ve grupları oluturucu faaliyetleri artırmalı ve tevik etmelidirler. Böylece bu örenme ortam ve grupları sayesinde sosyal bilgiler öretmenlerinin kendilerini eksik hissettikleri konularda gelitirmeleri ve yenilikçi bilgi ve teknolojileri içselletirerek ders ve çalıma ortamlarına transfer etmeleri salanabilir. KAYNAKÇA ACAR, F. E. (2008). An assessment of social studies competency of Turkish classroom teachers. International Journal of Instruction, 1(2), AKENGN, H., ahin, C.T., Kaya, B. ve Bengiç, H. (2010). Sosyal bilgiler öretmen adaylarının bazı genel corafya konuları ve bunların öretimi ile ilgili öz yeterlik algıları. Marmara Corafya Dergisi, 21, AKENGN, H. ve Kayalı, H. (2003). Üniversite dördüncü sınıf örencilerinin corafya bilgilerinin kalıcılıı üzerine bazı deikenlerin etkileri. Marmara Corafya Dergisi, 8, AKINOLU, O. (2005). Corafya eitiminin etkililii ve sorunları. Marmara Corafya Dergisi, 12, BEDNARZ, S. W. (2002). Using action research to implement the national geography standards: Teachers as researchers. Journal of Geograph, 101(3), BLÖMEKE, S.,&Delaney, S. (2012). Assessment of teacher knowledge across countries: a review of the state of research. ZDM, 44(3), BRK, J. (2000). Towards some new methods in teaching geography. Geoadria, 5,

10 CAMPBELL, J. B. (2007). GloVis as a resource for teaching geographic content and consepts. Journal of Geography, 106(6), DEMRALP, N. (2007). Corafya eitiminde materyaller ve 2005 corafya dersi öretim programı. Kastamonu Eitim Dergisi, 15(1), DEMRKAYA, H. (2012). Üniversite örencilerinin Türkiye nin uluslar arası ilikilerine bakıı: Bir corafya okuryazarlıı analizi. 21. Eitim Bilimleri Kongresi, Eylül 2012, Marmara Üniversitesi Atatürk Eitim Fakültesi, stanbul. ELLS, J. T.,&Rindfleisch, P. R. (2006). A coastal environment field and laboratory activity for an undergraduate geomorphology course. Journal of Geography, 105(5), ERTMER, P.A. (2005). Teacher pedagogical beliefs: The final frontier in our quest for technology integration? Educational Technology Research and Development, 53(4), FARGREVE, J. (1926). Geography in school.london: University of LondonPress. FRAZER, C. A. &Boehm, R. G. (2012). Using technology for geography teacher education: Web-based Professional development. RIGEO, 2(1), GARPAAOLU, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun corafya eitimi ve öretimindeki yeri. Marmara Corafya Dergisi, 3(2), GÖKÇE, N. (2009). Türkiye de öretmen yetitirmede corafya eitiminin sorunları ve öneriler. Kuram ve Uygulamada Eitim Bilimleri, 9(2), GUPTA, K. (1999). A Practical Guide for Need Assessment. San Francisco: John Wiley&Sons. Inc. GÜNGÖRDÜ, E. (2002). Eitim fakülteleri için corafyada öretim yöntemleri, ilkeler ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayınevi. HEALEY, M. (2003). Promoting lifelong Professional development in geography education: international perspectives on developing the scholarship of teaching in higher education in the twenty-first century. The Professional Geographer, 55(1), HOFER, M. &Swan, K. O. (2008). Technological pedagogical content knowledge in action: A case study of a middle school digital documentary project. Journal of Research on Technology in Education, 41(2), KOÇMAN, A.,&Sutgıbı, S. (2004). Geographical education and training at Turkish universities. International Research in Geographical and Environmental Education, 13(1), LEVNE, A. (2006). Educating school teachers. Washington, DC: Education Schools Project. Retrieved April 25, 2015 from LSTON, D.,Borko, H. &Whitcomb, J. (2008). The teacher educator s role in enhancing teacher quality. Journal of Teacher Education, 59(2), O MAHONY, K. (2000). Theme-based geography education as an effective method of teaching. In Geographical Literacy. Seattle: Educare Press. ÖZTÜRK, Ç. (2004). Ortaöretim corafya öretmenlerinin öretim yöntem ve teknikleri kullanabilme yeterlilikleri. Gazi Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi, 5(2), ÖZTÜRK, K. (2002). Liselerde corafya eitiminde araç, gereç, materyal kullanımı ve önemi. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 22, PARADS, T. W.,&Dexter, L. R. (2007). Learner-centered teaching and assessment in an undergraduate field analysis course. Journal of Geography, 106(4), ROBSON, E. (2002). An unbelievable academic and personal experience: Issues around teaching undergraduate field courses in Africa. Journal of Geography in HigherEducation, 26(3), SEFEROLU, S. S. (2004). Öretmen adaylarının öretmen yeterlilikleri açısından kendilerini deerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi Dergisi, 26, SELV, K. (2007). The english language teachers competencies. The Fifth International JTET Conference. Hungary. The conference conducted at themeetingtheuniversit of Debrecen. AHN, C. (2001). Ortaöretim corafya öretmenlerinin mesleki sorunları hakkında bir aratırma. Marmara Corafya Dergisi, 13(2), AHN, C. (2003). Türkiye de corafya öretimi, sorunları ve çözüm önerileri (2. baskı). Ankara: Gündüz Eitim ve Yayıncılık. ÜNLÜ, M. (2001). lköretim okullarında corafya eitimi ve öretimi. Marmara Corafya Dergisi, 4, VODENSKA, M. (2004). Higher geography education in Bulgaria: Problems and perspectives. International Research in Geographical and Environmental Education, 13(1), YILDIRIM, A. ve imek, A. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık