Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Journal of Translation Studies Revue de Traduction et d Interprétation Zeitschrift für Übersetzungswissenschaft

Transkript

1 Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Sayı 21 (Özel Sayı) 2015 Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Journal of Translation Studies Revue de Traduction et d Interprétation Zeitschrift für Übersetzungswissenschaft Sayı 21, Yıl 2015 Hacettepe Üniversitesi Mütercim - Tercümanlık Bölümü 30. Yıl Özel Sayısı ISSN

2 Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Journal of Translation Studies Revue de Traduction et d Interprétation Zeitschrift für Übersetzungswissenschaft Sayı 21, Yıl 2015 Hacettepe Üniversitesi Mütercim - Tercümanlık Bölümü 30. Yıl Özel Sayısı ISSN

3 II YAYININ ADI ÇEVİRİBİLİM VE UYGULAMALARI DERGİSİ YIL 2015 SAYI 21 (ÖZEL SAYI) AY NİSAN YAYIN SAHİBİNİN ADI Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü adına Araş. Gör. Cihan ALAN YAYIN YÖNETİM YERİ Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü TR Beytepe / ANKARA YAYIN YÖNETİM YERİ TEL. +90 (312) İNTERNET ADRESİ E-POSTA ADRESİ ceviribilim@hacettepe.edu.tr YAYIN DİLİ Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Almanca YAYIN TÜRÜ Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi bilimsel ve hakemli bir dergi olup yılda bir kez yayımlanmakta ve MLA (Modern Language Association of America) tarafından dizinlenmektedir. Yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi yerel süreli bir yayındır YAYINLANMA BİÇİMİ Yılda bir kez BASIMCININ ADI Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi Sıhhiye / ANKARA BASIMCININ TEL. 0 (312) BASIM TARİHİ / YERİ 30 NİSAN 2015 / ANKARA ISSN Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Her hakkı saklıdır. Bu dergide bulunan yazılar tamamen ya da kısmen yayın kurulundan veya H.Ü. Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü nden izin alınmaksızın hiçbir biçimde çoğaltılamaz, basılıp yayınlanamaz.

4 III Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Ayfer Altay Prof. Dr. Asalet Erten Yrd. Doç. Dr. Elif Ersözlü Yrd. Doç. Dr. Hilal Erkazancı Durmuş Araş. Gör. Cihan Alan Danışma Kurulu / Advisory Board Berrin Aksoy (Atılım University) Nilüfer Demirkan-Jones (University of Essex) Thierry Grass (Université de Strasbourg Basil Hatim (American University of Sharjah) Hannelore Lee Jahnke (University of Geneva) Yvette van Quickelberghe (Ins. Libre Marie Haps) Christina Schaffner (Aston University) Harald Scheel (Universität Leibzig) Pietro Schenone (Fondazione Milano) Klaus-Dirk Schmitz (Fachhochschule Köln) Gidon Toury (Tel Aviv University)

5 IV

6 V Önsöz 30 YILIMIZ Dergimizin bu sayısı Bölümümüzün kuruluşunun 30. Yılı Özel Sayısı olmasına rağmen 30. yılımızı 2012 yılında geride bıraktık. Hacettepe üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü 1982 yılında İngilizce Mütercim-Tercümanlık olarak kuruldu yılında Avrupa Birliği (o zaman adı AT-Avrupa Topluluğu idi) ile askıya alınmış olan ilişkilerin yeniden canlandırılması çerçevesinde kurulan Bölümümüz, aynı yıl kurulan Boğaziçi Üniversitesi MütercimTercümanlık Bölümü ile birlikte Türkiye deki ilk mütercim-tercümanlık bölümleri olarak eğitim-öğretime başladı. İlk Bölüm Başkanı olan Doç. Dr. Saadet Bozkurt ile eğitime başlayan Bölümümüz, kurulduğunda Hacettepe Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu na bağlıydı yılında, o zamanki Rektörümüz Prof. Dr. Yüksel Bozer ve o zamanki Bölüm Başkanımız Prof. Dr. Deniz Bozer in çabalarıyla Edebiyat Fakültesine bağlanarak akademik kadrolara sahip olan, eğitim ve araştırmayı birlikte yürüten akademik bir bölüm haline geldik. Şu anda 340 öğrencisi olan İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalından 33 yılda 1206 öğrenci mezun ettik yılında, yine Prof. Dr. Deniz Bozer in Bölüm Başkanlığı sırasında Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı ve 2007 yılında ise Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı kuruldu. Şu anda 330 öğrencisi olan Fransızca Mütercim Tercümanlık anabilim dalından şimdiye kadar 400 ve 326 öğrencisi bulunan Almancadan 101 öğrenci mezun ettik yılında kuruluşumuzu izleyen birkaç yıl boyunca Bölümümüzde tam zamanlı öğretim elemanı bulunmuyordu. Yabancı Diller Yüksek Okulu okutmanları ve Üniversitemizin diğer dil bölümlerinden gelen öğretim elemanları yarı-zamanlı olarak Bölümümüzde ders vermekteydi. YDYO dan gelen okutmanların arasında kendimi, şu anda Atılım Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü Başkanı olan Prof. Dr. Berrin (Karayazıcı) Aksoy u ve şu anda Bölümümüz hocalarından olan Prof. Dr. Aymil Doğan ı sayabilirim. Bölümümüze tam zamanlı öğretim elemanı olarak atanan Prof. Dr. Lale Demirtürk ten sonra Prof. Dr. Berrin Aksoy ile birlikte öğretim görevlisi olarak geçtik. Daha sonra Prof. Dr. Aymil Doğan, Yrd. Doç. Dr. İsmail Boztaş ve Prof. Dr. Asalet Erten öğretim üyesi olarak Bölümümüzde yerlerini aldılar. İlk mezunlarımızdan olan Yrd. Doç.

7 VI Dr. Elif Ersözlü ve daha sonra H.Ü. Amerikan Kültürü ve Edebiyatı mezunu olan Doç. Dr. Orhun Yakın akademik kadrolara atandılar. Yıllar içinde kadromuz güçlendi, mezun ettiğimiz öğrenciler donanımlı çeviribilim eğitimcileri ve titiz araştırmacılar olarak aramızda yerlerini aldılar. Kuruluşundan itibaren Bölümümüze hizmet vermiş olan sekreterlerimiz Öznur Erdoğan ı ve Suzan Şirin i de sevgiyle anıyoruz yılında İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalında Yüksek Lisans Programı açıldı yılında verdiğimiz ilk mezunlarımız arasında şu anda kadromuzda olan ve tezini Prof. Dr. Deniz Bozer ile yazan Yrd. Doç. Dr. Elif Ersözlü de bulunmaktaydı. Kendisi çeviribilim alanında ilk yüksek lisans tezi yazanlar arasındadır. Ayrıca, Dr. Ersözlü çeviribilim alanından mezun olup bu alanda araştırma görevlisi kadrosuna atanan ilk kişidir. Eğitimimizin ilk yıllarında yarı zamanlı olarak İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalında özveriyle çalışmış olan ve bugünkü duruma gelmemizde kuşkusuz katkıları olan Sayın Ülker İnce, Sn. Esin Erkiner, Sn. Eser Karaosmanoğlu, Sn. Canses Ergüven, Sn. Erbil Öner, rahmetli İlker Çabuk, bir süre araştırma görevlimiz olan Ayla Tanya Kuradacı yı, Bölümümüz mezunlarından olan ve bir süre bölümümüzde çalıştıktan sonra şu anda İstanbul Üniversitesinde çalışmakta olan Prof. Dr. Alev Bulut u, İzmir Ekonomi Üniversitesinde bulunan Doç. Dr. Neslihan (Kansu) Yetkiner ile Bilkent Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Şirin Okyayuz u sevgiyle anmak isterim yılında kurulan Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalında ilk kadrolu elemanlarımız şu anda Anabilim Dalı Başkanlığını yürütmekte olan Yrd. Doç. Dr. Sezai Arusoğlu ve okutman Celal Postacı olmuştur. Daha sonra aramıza Yrd. Doç. Dr. Zeynep Oral katılmıştır. Fransızca Anabilim Dalımıza emekleri geçmiş olan ve bir süre Anabilim Dalı Başkanlığı görevini de yürütmüş olan Prof. Dr. Ekrem Aksoy u, Prof. Dr. Zeynel Kıran, Prof. Dr. Ayşe Kıran, Prof. Dr. Ece Korkut, Prof. Dr. Sibel Bozbeyoğlu, Prof. Dr. Ali Demir, Prof. Dr. Ayşe Alper, Yrd. Doç. Dr. Abidin Emre, merhum Prof. Dr. Sevim Sönmez i, şu an Gazi Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölüm Başkanı olan Prof. Dr. Suna Ağıldere, Dr. İbrahim Yılmaz, Dr. Nebahat Açıktan, Okutman İsmail Emin, İsmet Birkan, Prof. Dr. Kemal Dayınlarlı, Prof. Dr. Zeynep Mennan, Doç. Dr. Arsun Yılmaz, Dr. Elif Divitçioğlu, Dr. Alparslan Yasa, Araştırma Görevlisi Duygu Çurum, Araştırma Görevlisi Hande Burdg u sevgiyle anıyoruz yılında kurulan Almanca Mütercim-Tercümanlık anabilim Dalında bir süre ders vermiş olan Marianne Sarı ya da sevgilerimizi iletiyoruz. Bölümümüzün ilk yarı zamanlı ve daha sonra tam zamanlı öğretim elemanları olan bizler mütercim-tercümanlık eğitimi almamıştık, çünkü bizlerin üniversite eğitimi aldığı yıllarda bu eğitimi veren bölümler henüz ülkemizde olmadığı gibi çevirmenlik mesleğinin tanımı, kapsamı ve önemi bilinmiyordu. Dolayısıyla dil ve edebiyat bölümleri mezunları olan bizler, akademik olarak başka bir alana kaydığımız için, sürekli ve son derece yoğun bir çalışma içinde bu alanda yeniden kendimizi eğitmek zorundaydık. Ne mutludur ki şu anda Bölümümüzde İngilizce Anabilim Dalındaki bütün akademisyenler bu alanda

8 VII yetişmiş kendi mezunlarımız olan donanımlı ve yetkin akademisyenlerdir. Bölümümüzün yetiştirdiği akademisyenler sadece üniversitemizde değil, Türkiye nin dört bir yanında eğitim vermekte olan akademik kadrolarda çalışmakta, yeni nesil mütercim-tercümanları eğitmekte, yetiştirmektedir. Bölümümüz ilk kurulduğunda fiziksel koşullar yetersizdi, hatta çeviri eğitimi için vazgeçilmez sayılan koşullar bile yoktu. Sözlü çeviri derslerini bir dil laboratuvarında vermekteydik. Bölümümüzde simultane çeviri laboratuvarı 1990 yılında kuruldu. Kurulduğunda Türkiye nin bu alanda ilk ve en büyük laboratuvarıydı. Daha sonra 2011 yılında Bölüm elemanımız Prof. Dr. Aymil Doğan ın Üniversitemiz Bilimsel Araştırmalar Birimine vermiş olduğu bir altyapı projesiyle yenilenerek en son teknolojiyle donanmış, 13 kabinli ve 3 ayrı grubun aynı anda farklı çalışmalar gerçekleştirebildiği bir Andaş Çeviri Laboratuvarı haline geldi. Andaş Çeviri Laboratuvarından başka, Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ender Ateşman ın yürütmüş olduğu bir altyapı projesiyle iki sunuculu ve 30 bilgisayarlı bir bilgisayar dersliği kuruldu. Bilgisayar dersliğimiz aynı zamanda Bilgisayar Destekli Çeviri ve Terminoloji Çalışmaları dersleri için de kullanılmaktadır. Bu kapsamda akademik lisansla veya TIPPS projemiz kapsamında Across, SDL Trados 2014, SDL MultiTerm ve Memsource gibi yazılımlar temin edilerek öğrencilerin kullanımına sunulmuştur. Bugün 56 öğrenci kapasiteli laboratuvarımızda öğrencilere kendi bilgisayarlarıyla da çalışma olanağı sunulmaktadır. Akıllı derslikler adı verilen sınıflarımızda öğretim elemanlarının kullandığı bilgisayarlar, yansıtıcı ve perde bulunmaktadır. Kuruluşumuzdan bu yana ders programımız birçok kez yenilenmiş ve güncellenmiştir. Değişen öğrenci profiliyle birlikte değişen dünya gündemi, teknolojik yenilikler ve piyasa beklentilerine göre ders programımız 2 sene önce tekrar güncellenmiştir. Ders programımızdaki dersleri saptarken aklımızda bulundurduğumuz ve kendimize sorduğumuzu soru şudur: Biz hangi niteliklerle donanmış çevirmenler yetiştirmek istiyoruz: Biz; Türkçeyi olduğu kadar B dilini ve kültürünü de çok iyi bilen, Ülkesinde ve dünyadaki gelişmelerden haberdar olan, Çeviriye başlamadan önce kaynak metnin işlevini saptayabilen, Erek okuru belirleyebilen, Çeviri stratejisini belirleyebilen, Çeviri yaptığı özel alan dilini ve özel alanı çok iyi tanıyan, gerekli söylemi tanıyan, AB Metinlerini-uluslararası ilişkiler metinlerini çok iyi çevirebilen, Çeviri yaptığı özel alanın uzmanlarıyla çalışabilen, Çeviri piyasasında çalışmaya hazır olan, Kaynak metin üzerinde terminoloji çalışması yapabilen,

9 VIII Çeviri araçlarını kullanabilen, Bilgisayar teknolojilerinden kapsamlı bir şekilde ve tamamından yararlanabilen, Yerelleştirme yapabilen, Çeviri sürecini izleyip yönetebilen, Çeviri sürecinin ve çeviri metnin güvenliğini sağlayabilen, Çeviri sürecinin geçtiği çevreyi olduğu kadar çeviri teknik ekipmanın ve kaynakların da güvenliğini sağlayabilen, Çeviri sürecinin sonunda çeviri metinlerin güvenle saklanması için sağlıklı bir arşiv sistemi yönetebilen, Bir çeviri işletmesi yönetiyorsa tanıtım faaliyetlerinde bulunabilen, Çeviri ihaleleri için teklif hazırlayıp verebilen, Müşteri ile anlaşma ve sözleşme imzalama yöntemlerini bilen, çeviri projeleri yönetebilen, Çeviri işini aldıktan sonra gerekli iş organizasyonunu sağlıklı ve verimli bir şekilde yapabilen, Çevirmenler yetiştirmek istiyor ve yetiştiriyoruz. Bölüm programımızdaki dersler işte bu niteliklere yönelik eğitim vermek üzere tasarlanmıştır. Bu amaçlara ulaşmak için programımızda B dili ve kültürü olduğu kadar Anadil ve kültürü dersleri de vardır. Çevirmenler için Türkçe ve Çağdaş Türk Toplumu derslerimiz öğrencinin kendi dilini ve kültürünü de en az çalışma dili olan yabancı dil kadar bilmesi gerektiği için konmuştur. Çevirmenler için Bilgisayar Teknolojileri, Çeviri Araçları, Temel Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanımı, Terimbilim, Terim Çalışmaları, Bilgisayar Çevirisi, Yerelleştirme, Güncel Konular, Güncel Tartışmalar, Kültürlerarası İletişim, Çeviri Kuramı, Yazılı Çevirmenik Meslek Bilgisi, Sözlü Çevirmenlik Meslek Bilgisi, Proje Yönetimi, Yazılı Çeviri Stajı, Sözlü Çeviri Stajı, Çeviri Atölyesi, AB Metinleri Çevirisi, Avrupa Araştırmaları ve Topluluk Hukuku derslerimiz yine yukarıda bahsedilen amaçlara yöneliktir. Bölümümüzde Anabilim Dallarında yürütülen Lisans Programlarından başka Almanca, Fransızca ve İngilizce dillerinden ikisi ile yürütülen İki Dilli Program, Çift Anadal Programı ve Strazburg Diploması Programı bulunmaktadır. Ayrıca öğrenciler Akademik Kurulumuz tarafından belirlenmiş koşulları yerine getirerek 5. Dönemin sonunda sözlü çeviri grubuna ayrılıp eğitimlerini bu alanda sürdürebilmektedir. Bunların her biri kendi özel koşullarına sahiptir. Çift Anadal Programı Üniversitemizde ilk olarak Bölümümüzde gerçekleştirilmiş ve Öğretim yılında başlamıştır. Öğrencilerimizin iki ayrı diploma aldığı bu programdan şu ana kadar Almanca Anabilim Dalından 25, Fransızca Anabilim Dalından 10 ve İngilizce Anabilim Dalından 25 öğrenci mezun olmuştur Öğretim yılı itibariyle Çift Anadal Programında eğitim yapan öğrenci sayısı Almanca Anabilim Dalında 12, Fransızcada 3 ve İngilizce Anabilim Dalında 7 dir. İki Dilli

10 IX Program ve Çift Anadal Programlarımızın yanısıra diğer bölümlere de Yan Dal olanağı sunmaktayız yılında Fransız Büyükelçiliğinin girişimleriyle başlayan görüşmeler sonucunda ders programımızın Strazburg Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Mütercim-Tercümanlık Enstitüsü (ITIRI) Yüksek Lisans ders programıyla uyumlaştırılması sonucunda 30 Ekim 2006 yılında imzalanan bir Protokolle Bölümümüzde Strazburg Diploması Programı başlamıştır. Programa iki yabancı dile hakim olan, bunu belirli sınavlarla kanıtlayan, 5 aşamalı bir yazılı sınav sisteminden ve jüri önünde sözlü sınavdan geçen öğrenciler kabul edilmektedir. Programı başarıyla tamamlayan öğrenciler Strazburg Üniversitesi Diploması da almaktadır. Adı geçen kurum EMT (Avrupa Yüksek Lisans Ağı) ye üyedir ve AB standartlarına göre akredite olmuş bir kurumdur. Bu programdan ilk mezun 2008 yılında verilmiş ve şimdiye kadar 35 öğrenci Strazburg Üniversitesi Diploması sahibi olmuştur. Program Fransız Büyükelçiliği tarafından desteklenmekte, en yüksek ortalama ile mezun olan iki öğrenciye 5. seneyi Strazburg Üniversitesi ITIRI de okuyabilmeleri ve sonucunda adı geçen eğitim kurumundan da Yüksek Lisans diploması alabilmeleri için bir yıllık burs verilmektedir. Böyle seçkin bir programı başlatmamız ve yürütmemiz için destek veren Fransız Büyükelçiliğine teşekkür ederiz. Bu program ülkemizdeki bu alanda sayılı programlardan biridir. Bölümümüzün 3 anabilim dalında, Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa,, İtalya, Slovenya, ve Yunanistan ile olmak üzere 15 üniversite ile Erasmus Anlaşması ve Azerbaycan Diller Üniversitesi ile imzalanan Mevlana Anlaşması vardır. Bölümümüz Türkiye çapında hizmet vermek üzere akademisyen yetiştirmekle kalmamış, eğitimdeki yetkinliğini ve tecrübesini hem yurt içi hem de uluslararası kuruluşlarla paylaşmaya başlamıştır. Yurt içinde Büyük Millet Meclisi çevirmenlerine ve birçok devlet kuruluşunda görev yapmakta olan çevirmenlere hem sözlü hem yazılı çeviri eğitimi ve seminerleri, hem de bilgisayar teknolojileri konusunda destek, hizmet ve seminerler verilmiş ve verilmektedir. Yurt dışında ise, örneğin Bakü-Azerbaycan Diller Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Fakültesi öğretim elemanlarını eğitmek üzere adı geçen Fakülte ile Bölümümüz arasında Üniversitemiz Bilimsel Araştırma Birimi aracılığıyla Eğiticilerin Eğitim Projesi yürütülmüş, Bölümümüzden öğretim elemanları adı geçen üniversitede ders ve seminerler vermiş, ayrıca yine adı geçen fakülteden 9 öğretim elemanı gelerek Bölümümüzde dersleri takip etmişlerdir. Yine bir Avrupa Birliği Projesi çerçevesinde bölüm elemanlarımız Gürcistan-Tiflis de Adalet Bakanlığı çevirmenlerine hukuk çevirisi ve bilgisayar teknolojileriyle ilgili seminerler vermiştir. Bölümümüzde yürütülen projeler kapsamlı ve detaylı bir şekilde dergimizin bu sayısında yer almaktadır. Bölümümüz çeviri konusunda Türkiye nin ilk dergisini çıkarmaktadır yılında çıkmaya başlayan ÇEVİRİBİLİM VE UYGULAMALARI adlı dergimiz MLA indeksinde taranmaktadır. Bu dergiyi yıllardır titizlik ve özveriyle basıma hazırlamış olan Prof. Dr. Asalet Erten e teşekkür ederiz.

11 X 30 yıl içinde Bölümümüzde birçok İLK gerçekleştirilmiştir. Örneğin İŞARET DİLİ dersini Üniversitemizde eğitim programına ilk alan ve bu dersi ilk açan Bölüm olarak tanınmaktayız. Elemanlarımız işaret dili dersini hem bölüm içinde, hem de Diş Hekimliği Fakültesi ve Ergoterapi Bölümü olmak üzere Üniversitemizin diğer bölümlerine de vermektedir. Bu dersi veren öğretim elemanımız ilk iletişimsel işaret dili kitabı nın yazarları arasındadır. Çift Anadal programını Üniversitemizde ilk uygulayan Bölümümüz olmuştur. Yukarıda da belirttiğim gibi, çeviribilim alanında Türkiye de ilk dergi Bölümümüz tarafından çıkarılmaya başlanmıştır. Prof. Dr. Berrin Aksoy ile birlikte şahsım Türkiye de ÇEVİRİBİLİM alanında Doçentlik alan ilk elemanlar olduk. Şu anda Almanca, Fransızca ve İngilizceyle eğitim veren Bölümümüzde hedefimiz en kısa zamanda daha başka dilleri de eğitim verdiğimiz diller arasına eklemektir. Doktora programı açmak için çalışmalarımız tamamlanmış ve Üniversitemiz Sosyal Bilimler Enstitüsüne sunulmuştur. Akreditasyon için başvurduğumuz, 1963 yılında kurulan ve 45 üyesiyle dünyanın en eski ve köklü akreditasyon kuruluşu olan CIUTI-(Üniversitelerarası Mütercim-Tercümanlık Daimi Konferansı) ye üyelik başvurumuz 3 aşamadan geçerek son aşamaya gelmiş ve Mayıs ayı sonunda Genel Kurulda onaylanması beklenmektedir. Adı geçen kuruluşun henüz Türkiye den üyesi bulunmamaktadır. Kuruluşundan bu yana 33 yıldır çalışmakta olduğum ve 2006 dan bu yana da Bölüm Başkanlığını yürütmekte olduğum Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümünün bir elemanı olmaktan gurur duyuyorum. Şimdiye kadar başardığımız işler gelecek başarılarımızın bir göstergesidir. Bu derginin çıkarılmasında özverili çalışmalarını ve emeklerini esirgemeyen yayın kurulu üyelerine ve özellikle Araş. Gör. Cihan Alan a teşekkür ederim. Bugünkü duruma gelmemizde bizden desteklerini esirgemeyen Rektörlerimiz Prof. Dr. Yüksel Bozer, Prof. Dr. Süleyman Sağlam, Prof. Dr. Tunçalp Özgen, Prof. Dr. Uğur Erdener, ve Prof. Dr. A. Murat Tuncer e sonsuz teşekkürlerimizi iletmek istiyorum. Nice 30 yıllara Prof. Dr. Ayfer Altay Bölüm Başkanı

12 XI 30. YAŞIN KUTLU OLSUN Bölümümüzün ilk Bölüm Başkanı değerli hocam Doç. Dr. Saadet BOZKURT un başka bir görevle ayrılmasını takiben 1987 yılında genç bir doçent olarak Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık Bölümü ne Bölüm Başkanı olarak atandığımda bölümde sadece İngilizce Mütercim-Tercümanlık alanında eğitim verilmekteydi ve kadrolu olarak bir yardımcı doçent öğretim üyesi, Dr. Lale DEMİRTÜRK vardı; diğer hocalar üniversitemizin Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dilbilimi, Amerikan Kültürü ve Edebiyatı bölümlerinden, Eğitim Fakültesi nin İngilizce Dil Öğretimi Bölümü nden ve Yabancı Diller Yüksekokulu nun İngilizce Birimi nden gelerek ders vermekteydiler. Heyecanla ve görev bilinciyle bölümün akademik kadrosunu oluşturmak için girişimlerde bulundum. Bu doğrultuda bölümün ilk kadrolu öğretim elemanları olarak Dr. Ayfer AKANSEL (sonradan) ALTAY ve Dr. Berrin KARAYAZICI (sonradan AKSOY) görevlerine başladılar. Bir süre sonra Dr. İsmail BOZTAŞ, Aymil (GÖNENTÜR) DOĞAN ve Dr. Asalet ERTEN de bölümün öğretim elemanları arasına katıldılar. Bölümümüz, Türkiye de Boğaziçi Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü ile birlikte çeviri alanında lisans diploması veren ilk iki bölümden biri olduğundan, ilk çekirdek akademik kadroyu oluşturan bizler genelde İngiliz Dili ve Edebiyatı alanında eğitim almış olduğumuzdan yazılı ve sözlü çeviriye özgü konu ve kuramları öğrenmek ve uygulamak için çok çalıştık. Benim de kadrom İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü ndeydi ve bu bölümde derslerimi vermeye devam ederken Mütercim-Tercümanlık Bölümü nde de lisans programında Batı Edebiyatı ve Yazın Çevirisi derslerini verdim; yüksek lisans programını başlattığımızda da özellikle Tiyatro Oyunları Çevirisi dersine girdim ve tezler yönettim. Bölümü kazanan öğrencilerin İngilizce dil bilgilerinin yüksekliği ve derslere katılma konusunda gösterdikleri heves sonucu sınıflarda oluşan dinamik ortamda girdiğim derslerden hep çok keyif aldım. Lisans eğitimi veren bölümümüzün Yabancı Diller Yüksekokulu içindeki çarpık konumundan ve çeviribilimin doçentlik sınavlarında bilim dalı olarak kabul edilmemiş olmasından duyduğum rahatsızlık beni bu sorunlara çözüm bulmak için çalışmaya yöneltti de Edebiyat Fakültesi ne bağlanan Bölümümüz, 1988 de ilk mezunlarımızı vermenin gururunu yaşadı. Bu arada yeni koridorumuza ve ofislerimize taşınmanın çoşkusunu yaşadık. Bir süre sonra bölümümüzde Türkiye nin ilk eğitim amaçlı ilk simültane çeviri laboratuarını kurduk. On iki çift kişilik kabinden ve yine on iki kişilik toplantı masasından oluşan bilgisayar donanımlı laboratuar ardıl ve andaş çeviri eğitimi alan öğrencilerimizin gerçeğe yakın bir ortamda çalışmalarına olanak sağlayarak sözlü çeviri eğitiminin kalitesini yükseltti. O tarihlerde İskoç üniversitesi Heriot-Watt ın mütercim-tercümanlık bölümü gibi bu alanda isim yapmış pek çok kuruluşta laboratuar olarak anılan mekânın sadece iki kabinden oluştuğu malumumuzdu. Bu nedenle bölümümüzü yurt dışından ziyaret eden konuk akademisyenlere laboratuarımızı gezdirdiğimizde bakışlarındaki imrenme bizi bu şansımızı değerlendirerek hep daha fazla ve özenli çalışmaya güdülemiştir. Zaman içinde, çalışmalarımız sonucu çeviribilimin doçentlikte bilim dalı sayılmasıyla alanda nitelikli öğretim üyesi yetişmesinin önü açılmıştır de ise çeviri alanında lisans eğitimi veren bir bölüm tarafından yayımlanan ilk ve halen tek olan ve nice değerli akademik yayın

13 XII içeren dergimizi Çeviribilim ve Uygulamaları adıyla yayımlamaya başladık de Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı nı kurduk. Bu anabilim dalının ilk kadrolu öğretim elemanları olarak Sezai Arusoğlu ve Celal Postacı göreve başladı. Hem İngilizce hem Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalları nda yetişmiş öğretim elemanına duyulan acil gereksinim vurgulanarak art arda üç araştırma görevlimizin YÖK bursuyla yurt dışında doktora eğitimi almaları sağlandı de Mütercim-Tercümanlık Bölümü ndeki yetişmiş olan öğretim elemanı arkadaşlarıma Bölümümüzü gönül rahatlılığıyla teslim ederek yuvama, İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü ne döndüm. Bugün, Mütercim-Tercümanlık Bölümü gelişmiş akademik kadrosuyla daha da kaliteli eğitim vermekte, nitelikli öğrenciler yetiştirmeye devam etmektedir. Bunca şeyi paylaştığımız, daima iyi ilişkiler içinde beraber çalıştığımız değerli öğretim elemanı arkadaşlarımın, sevgili öğrencilerimin, bu süre zarfında Bölüm sekreterimiz olarak görev yapan Öznur ERDOĞAN ın gönlümdeki yerleri çok özeldir; hepsini her zaman iyilikle anarım. Başta şimdiki Bölüm Başkanı, sevgili dostum, değerli meslektaşım Prof. Dr. Ayfer ALTAY olmak üzere hepsi disiplinli, özverili çalışmalarıyla Bölümümüzü çok daha ileriye taşıyıp bugünlerine getirdiler. Onları sevgi ve saygıyla selamlıyor, MütercimTercümanlık Bölümü ne nice mutlu ve başarılarla dolu yıldönümleri diliyorum. Prof. Dr. A. Deniz BOZER Mart 2015

14 XIII Çok Değerli Meslektaşlarım, Çok Sevgili Öğrenciler, Hacettepe Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu içinde 1982 yılında kurulan Mütercim-Tercümanlık Bölümü, Türkiye de aynı yıl kurulan ilk iki bölümden birisi olarak eğitime başladığı zaman henüz ülkemizde Mütercim Tercümanlığın kendi başına bir statüsü ya da konumu, tarifi bulunmamaktaydı yılında AB ( o zamanki adıyla AT ) ile askıya alınmış olan ilişkilerin yeniden rayına oturtulması çerçevesinde YÖK ile AT Komisyonu nun ilişkilerin yürütülmesinde aracı olacak Mütercim-Tercümanların AT ölçütlerinde yetiştirilmesi için yaptığı görüşmeler sonucunda biri Ankara da, diğeri İstanbul da olmak üzere 2 üniversitede Mütercim-Tercümanlık Bölümlerinin açılmasına karar verildi. Bunun sonucunda da Türkiye deki yüksek öğrenimde yer alan MütercimTercümanlık Bölümlerinin öncüsü olan Bölümümüz 1982 yılında ilk öğrencilerini aldı. Kuruluş yılları sıkıntılıydı; yüksek öğrenim düzeyinde ders verecek akademik personel henüz yetişmemişti; derslikler, laboratuvar, ofisler ya yoktu ya da yetersizdi. Tüm bu engeller zaman içinde aşıldı; akademik personel yetişti, tam donanımlı konferans çevirisi laboratuvarı 1986 yılında çeviri eğitimi için gittiğim Heriot-Watt üniversitesinden getirdiğim projenin aynısı uygulanarak kuruldu ve bu laboratuvar çok uzun yıllar Türkiye deki bölümler arasında tek ve en kapsamlı eğitim laboratuvarı olarak hizmet verdi. Bölümümüz programı uygulamaya, meslek eğitimine ve akademik bir içeriğe sahipti. Çeviribilim terimi ilk kez bölümümüzde kullanıldı; 1990 yılında düzenlediğimiz Konferansın adı olarak ve ardından 1991 yılında Çeviribilim ve Uygulamaları adlı, yayın yaşamı hala devam eden Uluslararası İndeksli Bölüm Dergisi olarak. Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü, sadece meslek eğitimi vermek, tüm Türkiye de bilimsel ölçütlerde Mütercim Tercüman yetiştirmekle kalmamıştır. Çeviribilimde akademik ve öncü çalışmalar ile bu çok disiplinli alanın Türkiye de oluşup kök salmasında, araştırmacıların yetişmesinde gerekli zemini ve araçları sağlamıştır yılında kurulan Mütercim -Tercümanlık Yüksek Lisans Programı ve bu programda üretilen onlarca tez, bu işteki öncü rolümüzün kanıtıdır. Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü, uzun yıllardır 3 Anabilim Dalı ve Çift diploma / iki dilli diploma veren yapısıyla ve, Yüksek Lisans Programıyla Türkiye nin gurur veren, en büyük ve kapsamlı bölümüdür. Kurulduğu ilk günden itibaren 27 yıl boyunca çalıştığım, emek verdiğim, yetiştiğim ve onlarca araştırmacı / bilim insanı yetiştirdiğim bu seçkin bölümün bir mensubu olmaktan büyük onur ve gurur duymaktayım. Hepinizi saygıyla selamlıyorum... Prof. N. Berrin Aksoy (Ph.D)

15 XIV Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü Olarak Katıldığımız ve Yönettiğimiz Projeler Ender Ateşman1 Son yıllarda Mütercim-Tercümanlık Bölümü olarak ulusal ve uluslararası birçok proje yönettik, birçok projede de katılımcı olarak yer aldık. Projeler sayesinde yeni şeyler öğrendik, eğitim ve araştırmamız için gerekli altyapı donanımlarını sağladık ve yeni uluslararası ilişkiler geliştirdik. Aşağıda bugüne dek katıldığımız ya da yöneticiliğini yaptığımız önemli projeler tarih sıralamasına göre tanıtılmakta ve değerlendirilmektedir. TNP3-D TNP3 Projesinin Sonuçlarının ve Çıktılarının Merkezi ve Merkezi Olmayan Bir Şekilde Paylaşılması Projesi Avrupa Birliği Socrates Programı (Eylül 2006 Ekim 2007) Hacettepe Üniversitesi Koordinatörü: Prof. Dr. Ayfer Altay TNP3 Dil Alanında Konularına Göre Ağ Oluşturma Projesi Avrupa da dil ve kültürlerarası iletişim alanındaki personel ihtiyaçlarının önümüzdeki yıllarda ortaya çıkacak değişimlerine yönelik olarak üniversiteler ve diğer paydaşlar arasında yapılandırılmış ve kesintisiz bir diyalog oluşturma projesidir. TNP3-D projesi ise bu projeden elde edilen sonuçların ve çıktıların paylaşılması amacını taşımaktadır. Bu projenin üç temel hedefi bulunmaktadır: Dil endüstrisinin ihtiyaçları ve meslek profili, yabancı dil bilgisinin tercih nedeni olmasıyla ilgili olarak işgücü piyasasında meydana gelen ya da ileride meydana gelecek değişiklikler ve değişik eğitim sektörleri arasındaki arayüzler olarak diller. Proje çerçevesinde söz konusu alanlarda sahip olduğumuz deneyimler diğer ülkelerle paylaşılmış, diğer ülkelerin deneyimlerinden öğrenilenler de ülkemize aktarılmaya çalışılmıştır. Ayrıntılı bilgi için bakınız: MOLAN Dil Öğrenimini Özendirici İyi Uygulamalar Bilgi Paylaşım Ağı Avrupa Birliği Yaşamboyu Eğitim Programı (Aralık 2007 Şubat 2011) Hacettepe Üniversitesi Koordinatörü: Prof. Dr. Ayfer Altay Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen MOLAN network projesi 22 Avrupa ülkesinden 45 eğitim kurumu ve dört Avrupa ve ulusal kuruluş tarafından yürütülmüştür. Projenin amacı genç Avrupalı vatandaşların yabancı dil öğrenme ve yabancı insanlar ve kültürlerle tanışma isteklerini desteklemektir. MOLAN projesi Avrupa da genç insanların çokdillilik yeteneği kazanmalarının gerek kendilerine gerekse topluma önemli bir kazanç sağlayacağı düşüncesinden yola çıkmaktadır. Bu amaçla üç ayrı aşama şeklinde yürütülen proje çerçevesinde oluşturulan network sayesinde genç insanların yabancı dil öğrenmelerini özendiren en iyi uygulamalar 1 Doç. Dr.,Hacettepe Üniversitesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, atesman@gmail.com

16 XV paylaşılmıştır. Projede Avrupa Birliği nin yabancı dil öğrenme isteğini artırma amaçlı politika, strateji ve uygulamaların belirleyici rol oynadığı yaklaşık 80 proje incelenmiştir. Bizim de ülkemizdeki yabancı dil eğitimiyle ilgili en iyi örnekleri inceleyerek katıldığımız proje çok dillilik eğitimiyle ilgili Brüksel Deklarasyonuyla sonuçlanmıştır. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Almanca, İngilizce ve Türkçe Otomotiv Terimleri Bütüncesinde Çeviri Amaçlı Kavramlaştırma ve Adlandırma Çalışması Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi Kapsamlı Araştırma Projesi ( ) (Ocak 2008 Ocak 2010) Proje Yöneticisi: Doç. Dr. Ender Ateşman Proje çerçevesinde otomotiv metinleri çevirilerinde karşılaşılan terim sorunlarının çözümleri için stratejiler geliştirilmeye çalışılmıştır. Çevirilerdeki tutarlılığın sağlanması açısından terim birliğinin oluşturulmasına yönelik çalışmalar sırasında ortaya çıkan sorunlar tespit edilerek çözüm seçenekleri üzerinde durulmuş ve bu seçenekler değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda örnek bir çokdilli otomotiv terimleri sözlüğü geliştirilmiştir. TermTURK Kültürlerarası Diyalog ve Özel İletişim İçin Terminoloji Avrupa Birliği AB ile Türkiye Arasında Sivil Diyaloğu Geliştirme Projesi (CSD-03-76) (Mayıs 2008 Aralık 2009) Proje Yöneticisi: Doç. Dr. Ender Ateşman Avrupa Komisyonu ile Türkiye Cumhuriyeti arasında devam eden katılım müzakereleri kapsamında Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki sivil toplum aracılığıyla politik ve kültürel diyaloğu geliştirmek amacıyla 2008 yılında Avrupa Birliği ve Türkiye Arasındaki Sivil Toplum Diyaloğunun Geliştirilmesi (STD-I) Projesi başlatılmıştır. Üniversiteler arasında ilişkilerin yoğunlaştırılmasını ve çeşitlendirilmesini amaçlayan hibe programı kapsamında yıllarında Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü tarafından Kültürlerarası Diyalog ve Özel İletişim İçin Terminoloji projesi yürütülmüştür. Almanya, Avusturya ve Romanya dan üniversitelerin katıldığı proje kapsamında bu ülkelerde değişik etkinlikler düzenlenmiştir. Projenin amaçları arasında terminoloji alanında uzman yetiştirmek, terminoloji eğitimi konusunda materyal geliştirmek ve ulusal terminoloji politikası geliştirilmesine katkıda bulunmak gibi hedefler yer almaktadır. Bu proje kapsamında 2008 yılında 15 Yüksek Lisans öğrencisinin Köln de Terminoloji Yaz Okuluna katılması sağlanmıştır. Viyana ve Temeşvar da Terminoloji Eğitimi ve Ulusal Terminoloji Politikası konularında çalıştaylar düzenlenmiştir yılında Ankara da düzenlenen 5 günlük terminoloji eğitimine resmi kurumlardan ve sivil toplum kuruluşlarından 100 ün üzerinde katılım sağlanmıştır. Katılımcılar arasında değişik bakanlıkların terminolojiyle ilgili mensupları ve çevirmenler yer almıştır. Sivil Toplum Diyaloğu kapsamında yürütülen proje özellikle iki çıktısıyla sürdürülebilirlik kazanmıştır. Terminoloji çalışmalarının desteklenmesi ve Türkiye de farkındalık yaratılması amacıyla 2010 yılında Hacettepe Üniversitesinde Terminoloji Uygulama ve Araştırma

17 XVI Merkezi (TermTÜRK) kurulmuştur. TermTÜRK2 bugün de çalışmalarını sürdürmekte ve terminoloji konusunda kamu kurumalarımıza ve üniversitelerimize terminoloji çalışmalarının planlanması ve uygulanması konularında danışmanlık hizmeti vermektedir. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Ekran Çevirilerinde Bilgisayar Donanım ve Yazılımlarının Etkililik Derecesi Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi Altyapı Projesi (06 A ) (Kasım 2008 Aralık 2013) Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Ayfer Altay Görsel malzemelerin altyazı ve seslendirme çevirilerinde kullanılacak yazılımları test edilmesi ve etkinlik derecelerinin ölçülmesi amacıyla yürütülen proje çerçevesinde iki sunuculu ve 30 bilgisayarlı bir bilgisayar dersliği kurulmuştur. Proje kapsamında filmlerin altyazı çevirilerinde kullanılan yazılımların değerlendirmesi yapılmıştır. Bilgisayar dersliğimiz aynı zamanda Bilgisayar Destekli Çeviri ve Terminoloji Çalışmaları dersleri için de kullanılmaktadır. Bu kapsamda akademik lisansla veya TIPPS projemiz kapsamında Across, SDL Trados 2014, SDL MultiTerm ve Memsource gibi yazılımlar temin edilerek öğrencilerin kullanımına sunulmuştur. Şu anda 60 öğrenci kapasiteli laboratuarımızda mevcut 30 bilgisayarın yanı sıra öğrencilere kendi bilgisayarlarıyla çalışma olanağı da sunulmaktadır. Simultane Konferans Çevirisi Sürecinde Ekrana Yansıtılan Görsel Malzemenin Metindilsel ve Edimdilsel Boyutta Çevirisi Sırasında Kullanılacak Çoklu Görev Stratejilerinin Etkinlik Derecesi Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimi Altyapı Projesi (Ocak 2009 Ocak 2012) Proje Yöneticisi: Doç. Dr. Aymil Doğan Bu altyapı projesi çerçevesinde Andaş Çeviri Laboratuarımız yenilenmiştir. Bölümümüz böylece son derece modern bir eğitim laboratuarına sahip olmuştur. Proje üç aşamada gerçekleştirilmiştir. a) İnşaat b) Harici elektronik cihazların alımı c) Bütünleşik Kumanda Sistemi. Laboratuarın temel özellikleri: 1. Belirli bir konunun aynı anda üç ayrı dilden eğitimi verilebilmektedir, 2. Üç ayrı grup aynı anda farklı çalışmalar gerçekleştirebilmektedir, 3. Aynı anda kulaklığın bir tarafından kaynak metin diğer tarafından da çeviri metin dinlenebilmektedir. Laboratuarda 2 şer kişilik 13 kabinde eğitim verilebilmektedir. Toplam 50 öğrenci kapasiteli laboratuar eğitimin yanı sıra araştırma amaçlı olarak da kullanılmaktadır. OPTIMALE Çokdilli Avrupa da Profesyonel Çevirmen Eğitiminin Optimizasyonu Projesi Avrupa Birliği Projesi (Ekim 2010 Eylül 2013) Hacettepe Üniversitesi Koordinatörü: Prof. Dr. Ayfer Altay Avrupa Birliği nin (AB) temel ilkelerinden olan çokdillilik ilkesi kapsamında AB de konuşulan 24 dil birbirlerine eşit resmi diller olarak kabul edilmektedir. Vatandaşlarıyla 2 Bakınız:

18 XVII kendi anadilleriyle iletişim kurmak isteyen AB bugün dünyanın en büyük çeviri işvereni olmuştur. AB 2014 yılında yaklaşık sayfa (1 sayfa = boşluksuz karakter) çeviri için 330 milyon Avro harcamıştır. AB nin ihtiyaç duyduğu çevirmenlerin yetiştirilmesi için üye ülkeler EMT adıyla bilinen ortak bir Avrupa Yüksek Lisans programı geliştirmiştir. AB üyesi ülkelerde EMT programını uygulayan üniversiteler AB nin çeviri genel direktörlüğü olan DGT tarafından denetlenmekte ya da bir başka deyişle akredite edilmektedir. EMT programına üye ülkeler arasında bilgi ve deneyim aktarımının sağlanması amacıyla bir de ağ oluşturulmuştur. Bölümümüz de EMT ağına üye olmak üzere başvuruda bulunmuş, ancak ülkemiz Avrupa Birliği üyesi olmadığından üyeliğimiz gözlemci statüsünde kalmıştır. Aslında EMT programına asıl üye olamamak bizi CIUTI üyeliğine yönlendirmiş ve mütercim tercümanlık bölümlerinin dünya çapında daimi konferansı olan CIUTI ye başvuruda bulunmamıza (ve 2015 yılı Mayıs ayı sonunda gerçekleşecek olan üyeliğimizin kabul edilmesine) neden olmuştur. OPTIMALE projesinin amacı EMT ağına üye ülkeler arasındaki en iyi uygulamaların paylaşılmasıdır. Bölümümüz EMT asıl üyesi olmamasına rağmen bu projeye kabul edilmiş ve AB ülkelerinin en iyi uygulamalarından yararlanması sağlanmıştır. Bu proje çerçevesinde elde ettiğimiz bilgiler bizim lisans ve yüksek lisans düzeyinde verdiğimiz eğitimi AB standartlarıyla karşılaştırmamıza ve gerekli düzenlemeleri yaparak eğitim ve araştırma kalitemizi artırmamıza katkıda bulunmuştur. Ayrıntılı bilgi için bakınız: TIPPS Terminoloji Bilgi Politikası, Portal ve Hizmet TÜBİTAK Yoğun İşbirliği (IntenC): Türk-Alman Üniversitelerinde Ortak Araştırmanın Desteklenmesi (110K542) (Ağustos 2011 Şubat 2015) Proje Yöneticisi: Doç. Dr. Ender Ateşman Almanya Köln Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ile ortak olarak yürütülen projemizin amacı Almanca, Türkçe ve İngilizce olarak bir terminoloji portalı oluşturmaktır. Portal üzerinde, terminoloji konusunda bilgi edinme isteyen ziyaretçilere eğitim olanakları, terminoloji yönetiminde kullanılan yazılımların değerlendirilmesi, terminoloji bibliyografyaları, eğitim kurumları vb. gibi malzemeler ve bilgiler sunulmaktadır. Aşağıda verilen adresten erişilebilen portal terminoloji alanında en önemli ve en zengin Türkçe terminoloji portalı olmuştur. Proje kapsamında ayrıca Hacettepe Üniversitesinde Türkiye deki kamu kurumlarında yürütülen terminoloji çalışmalarını desteklemek amacıyla bir sunucu kurulmuş ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığımızın da katkılarıyla terminoloji yönetimi hizmeti verilmeye başlanmıştır. Bu hizmetin3 proje bittikten sonra da sürdürülmesi planlanmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bakınız: 3 MultiTerm sunucuna adresi üzerinden erişebilir ve guest/guest kullanıcı adı ve parolasıyla giriş yaparak kamuya açık sözlüklerden yararlanabilirsiniz.

19 XVIII Azerbaycan Diller Üniversitesi Tercüme Fakültesi Eğiticilerin Eğitimi ve Müfredat Geliştirme Projesi Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (012 D ) (Aralık 2012 Ekim 2013) Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Ayfer Altay 2010 yılında Azerbaycan Diller Üniversitesi (ADÜ) Azerbaycan da Mütercim Tercümanlık Eğitiminin Reformasyonu amacıyla Avrupa Birliği nin TEMPUS programı kapsamında RITSA projesi başlatılmıştır. Ancak, ADÜ ile çok yakın ilişkilerimiz olmasına rağmen TEMPUS projesine o yıl Türkiye den başvurular kabul edilmediğinden RITSA projesinin bir parçası olabilmek amacıyla bu proje hazırlanmıştır. ADÜ tarafından düzenlenen ve 15 Ekim Ekim 2013 tarihleri arasında 36 ay süren projeye Strazburg, Leipzig, Essex Üniversiteleri ile Milano Dil Okulu katılmıştır. Üniversitemiz tarafından desteklenen projeyle Bölümümüzden Bakü ye giden öğretim üyelerimiz müfredat geliştirme süreci, tıp ve hukuk metinlerinin çevirisi, bilgisayar destekli çeviri, çevirmen yeterlilikleri ve çevirmen eğitimi gibi alanlarda eğitim ve danışmanlık hizmeti vermiştir. Ayrıca Azerbaycan Diller Üniversitesinde bilgisayar destekli çeviri dersliğinin kurulmasında ve yazılım temininde danışmanlık hizmeti verilmiş, TİKA desteğiyle andaş çeviri laboratuarının kurulması sağlanmıştır. Eğiticilerin eğitimi faaliyetleri kapsamında değişik dönemlerde Bölümüzü ziyaret eden öğretim elemanlarının derslerimize gözlemci olarak katılmaları ve öğretim üyelerimizle diyalog kurarak onların eğitim deneyimlerinden yararlanmaları sağlanmıştır. Bölümümüz ile ADÜ arasındaki işbirliği Mevlana Programı kapsamında öğretim üyesi ve öğrenci değişimiyle bugün de sürmektedir. Mevlana Projesi kapsamında her yıl ADÜ den 5 öğrenci bölümümüzde eğitim görmektedir. Gürcistan Adalet Bakanlığı Çevirmenlerin Eğitimi Projesi Avrupa Birliği Projesi (22 Temmuz 01 Ağustos 2013) Hacettepe Üniversitesi Koordinatörü: Doç. Dr. Ender Ateşman Gürcistan Adalet Bakanlığı nın Avrupa Birliği müktesebatının çevirilerinde karşılaştığı sorunları çözmek amacıyla gerçekleştirilen proje, Bilgisayar Destekli Çeviri (BDÇ) sistemi kurulması ve çevirmenlerin bu sistemi kullanarak AB ve hukuk metinlerinin çevirileri konusunda eğitilmesini kapsamaktadır. Üniversite olarak Gürcistan Adalet Bakanlığı mensubu çevirmenlere hukuk dili, AB metinleri çevirisi, BDÇ sisteminin kullanılması ve terminoloji yönetimi alanlarında eğitim verilmiştir. Tiflis te on gün süren eğitimde bölümümüzden İngilizce hukuk dili ve çevirisi alanında Prof. Dr. Ayfer Altay, terminoloji yönetimi alanında Doç. Dr. Ender Ateşman ve çeviri teknikleri alanında ise Alper Kumcu görev almıştır.

20 XIX Almanca ve Türkçe Edebiyat Çevirisi Atölyesi 2014 TÜBİTAK Bilimsel Eğitim Etkinliklerini Destekleme Programı (Mayıs 2014 Eylül 2014) Proje Yöneticisi: Doç. Dr. Ender Ateşman Projemizin amacı Türkiye de Almanca Mütercim-Tercümanlık alanında eğitim veren Üniversitelerin öğrencilerini bir araya getirerek onları telif eser çevirmenliğinin önemli bir alanı olarak edebiyat çevirmenliği konusunda eğitmektir. Alman ve Türk edebiyatı eserlerinden seçilen örnekler üzerinde çalışılmış ve katılımcılar Türkçeden Almancaya ve Almancadan Türkçeye olmak üzere her iki dil yönünde de çeviri yapabilme konusunda eğitilmiştir. Öğrencilere ayrıca telif eserlerin çeviri süreci hakkında bilgi verilerek, edebiyat çevirilerinde ücretlendirme, çeviri sözleşmeleri yapılması, çeviri eleştirisi ve editörlük konularında meslek bilgisi aktarılmıştır. Projemizin ikinci önemli hedefi ise Almanca Mütercim-Tercümanlık alanında değişik üniversitelerin öğrencilerini bir araya getirerek, öğrencilerin birbirlerini tanımalarını ve birbirleriyle görüş alışverişinde bulunmalarını sağlamak ve ileriye dönük olarak aralarında kalıcı ilişkiler geliştirmektir. Projeye Hacettepe Üniversitesinden yaklaşık 10 ve Türkiye de Almanca MütercimTercümanlık alanında eğitim veren diğer 6 üniversiteden toplam 20 öğrenci katılmıştır. Alanlarında uzman 9 ayrı eğitimcinin katılımıyla sürdürülen Çeviri Atölyesi başarıyla tamamlanmıştır. Bu etkinlik çerçevesinde öğrenciler arasında Facebook üzerinden kurulan network projenin etkisinin kalıcı olmasını sağlamıştır. Çeviri Atölyesi 2014 etkinliğinin her yıl tekrarlanması ve Almanca-Türkçe edebiyat çevirileri konusunda uluslararası bir etkinliğe dönüştürülmesi düşünülmektedir. Ayrıntılı bilgi için bakınız: CIUTI Tam Üyeliği Projesi Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (Aralık 2014 Aralık 2015) Proje Yöneticileri: Doç. Dr. Ender Ateşman Projenin amacı, Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü olarak Çeviri Eğitimi Veren Üniversiteler Uluslararası Daimi Konferansına (CIUTI) üye olmak üzere yaptığımız başvuru sürecine destek olmaktır. Çeviri alanında eğitim veren bir üniversitesinin CIUTI üyeliğine kabul süreci dört aşamadan oluşmaktadır. Birinci başvuru aşamasından sonra çok ayrıntılı bir öz değerlendirme raporu hazırlanır. Üçüncü ve en önemli aşama ise iki uzmanın aday üniversitede en az üç gün süren inceleme ve denetim yapmasıdır. Bölümümüz ilk iki aşamayı 2014 yılında başarılı olarak tamamlamış ve 2015 yılı başında Bölümümüzü denetleme amacıyla ülkemize gelen iki uzmanı ağırlamıştır. Bu proje ile CIUTI üyeliğimizin gereklerinin yerine getirilmesi ve denetleme süreci finanse edilmiştir. Yapılan denetim başarıyla tamamlanmış ve 2015 yılı Ocak ayı sonunda Cenevre de yapılan CIUTI Yönetim Kurulu Mayıs ayı sonunda Polonya da yapılacak olan Genel Kurula üyeliğimizin önerilmesine karar vermiştir. Bu son aşamanın da tamamlanmasından sonra Bölümümüz Türkiye de bir ilke daha imza atarak CIUTI üyesi olacaktır.

21 XX

22 XXI İçindekiler / Table of Contents The Application of the Model of José Lambert and Hendrik Van Gorp to the Translation of Andersen s Fairy Tale The Steadfast Tin-Soldier...1 Jose Lambert ve Hendrik Van Gorp un Modelinin Andersen in Kurşun Asker Masalının Çevirisine Uygulanması Asalet ERTEN Kültürler Arası ve Kültürler Üstü İletişim Aracı Olarak Çeviri...13 Translation as an Intercultural and Transcultural Medium Sueda ÖZBENT Doğrudan Çeviri Yöntemleri ve Reddetme Söz Edimi Uygunlaştırıcıları Direct Translation Processes and Softening of Refusal Yusuf POLAT Çevirmen Adaylarının Gözünden İngilizce-Türkçe Bilgisayar Çevirisi ve Bilgisayar Destekli Çeviri: Google Deneyi Machine Translation and Computer-Aided Translation for English-Turkish from the Viewpoint of Prospective Translators: The Google Experiment Mehmet ŞAHİN Analyzing the Translations of Some Turkish Postpositions of...61 Abstract Relations into English Soyut İlişkiler Gösteren Bazı Türkçe Edatların Çevirisinin Analizi Nihal YETKİN KARAKOÇ Haber Çevirisine Alternatif Bir Yaklaşım Olarak Feminist Çeviri Etkinliği...77 An Alternative Method: The Activity of Feminist Translation For News Translation Tuğba GÜLAL

23 XXII Who Is Actually Hurt, a Flea or an Ant? A Cognitive Approach to the Translation of Animal Metaphors from English into Turkish İncinen Ne, Bit mi Yoksa Karınca mı? Hayvan Metaforlarının İngilizce den Türkçe ye Çevirisine Bilişsel Bir Yaklaşım Gökçen HASTÜRKOĞLU, Cihan ALAN Çeviri Metni Eleştir(eme)mek: Çeviribilim Penceresinden Türkiye 2012 İlerleme Raporu Çevirisinin Değerlendirilmesi Being/Not Being Able to Criticize Translation: From the Perspective of Translation Studies, Translation of Turkey 2012 Progress Report Duygu SEYMEN Walter Benjamin in Bakış Açısıyla Çevirmenlik Mesleği ve Stéphane Mallarmé nin Eserleri Üzerine İnceleme Çalışması Translation as Profession from Walter Benjamin s Perspective and Analysis of Stéphane Mallarmé s Masterpiece Tuğçe Elif TAŞDAN Can Yücel: Redner oder Übersetzer? Eine Beurteilung im Spiegel seiner Übersetzung vom 66. Sonett von William Shakespeare Can Yücel: Konuşmacı mı Çevirmen mi? Yücel in William Shakespeare in 66. Sone sinin Çevirisi Üzerine Bir Değerlendirme Arev BABAHAN Kitap Tanıtımı Erten, Asalet. (2011). Çocuk Yazını Çevirisine Yaklaşımlar. Ankara: Hacettepe Yayıncılık, 186 s. ISBN Ayfer ALTAY Kitap Tanıtımı Kadric, Mira; Kaindl, Klaus ve Cooke, Michele. (2012). Translatorische Methodik (5. genişletilmiş baskı) (Basiswissen Translation). Viyana: Facultas, 174 s. ISBN Nurhan BAŞ

24 Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, Journal of Translation Studies, Sayı / Number 21 (2015), 1 12 The Application of the Model of José Lambert and Hendrik Van Gorp to the Translation of Andersen s Fairy Tale The Steadfast Tin-Soldier Jose Lambert ve Hendrik Van Gorp un Modelinin Andersen in Kurşun Asker Masalının Çevirisine Uygulanması Asalet ERTEN Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, aerten@hacettepe.edu.tr ABSTRACT The year 2005 marks the 200th anniversary of Hans Christian Andersen ( ). Not only known as a Danish writer of fairy tales but also known worldwide as the father of fairy tales, he is widely read and translated. Hence, Turkish is one of the languages that he is translated into. The aim of this article is to deal with the translation of one of Andersen s fairy tales, The Steadfast Tin-Soldier within the frame of descriptive translation studies and criticism. As a model José Lambert and Hendrick Van Gorp is chosen to examine the translation of the fairy tale. This is one of the fascinating fairy tales of Andersen and is about a proud, tragic character. The article is divided into four sections. The first part presents the writer and his style. The second part discusses the translation of the fairy tale into Turkish very briefly. The third part focuses on the plot of The Steadfast Tin-Soldier. The fourth part examines José Lambert and Hendrick Van Gorp s model on describing translations and its application to the translation of The Steadfast Tin-Soldier. The last part suggests that the application of the model is suitable for a fairy tale. Anahtar Kelimeler Andersen, Kurşun Asker, masal, çocuk yazını, betimleyici çeviri çalışmaları, eleştiri, biçem, noktalama, okunabilirlik.

25 2 Asalet ERTEN ÖZET 2005 yılı Hans Christian Andersen in ( ) 200. Doğum Yıldönümüne işaret eder. Sadece Danimarka nın masal yazarı olarak değil fakat dünya çapında masalların babası olarak bilinen Andersen çokça okunur ve çevrilir. Bu nedenle Türkçe de çevrilen dillerden biridir. Bu makalenin amacı Andersen in masallarından birisi olan Kurşun Asker masalının çevirisini betimleyici çeviri çalışmaları ve eleştirisi çerçevesinde incelemektir. Model olarak José Lambert ve Hendrick Van Gorp un modeli masalın çevirisini incelemek için seçilmiştir. Bu masal Andersen in büyüleyici masallarından birisidir ve gururlu, cesur, trajik bir karakter hakkındadır. Makale dört bölüme ayrılmaktadır. Birinci bölüm yazar ve biçeminden bahseder. İkinci bölüm kısaca Türkçeye çevrilen masallardan söz eder. Üçüncü bölüm Kurşun Asker başlıklı masalın olay örgüsüne odaklanır. Dördüncü bölüm Jose Lambert ve Hendrick Van Gorp un betimleyici çeviri çalışmaları modelinin Kurşun Asker masalının çevirisine uygulanmasını inceler. Sonuncu bölüm bu modelin uygulanmasının bir masal çevirisi için uygun olduğunu önerir. Keywords Andersen, The Steadfast Tin-Soldier, fairy tale, children s literature, descriptive translation studies, criticism, style, punctuation, readability. Introduction The year 2005 is the 200th anniversary of Hans Christian Andersen ( ). To revisit him again and contribute to the studies on him with the translation of the fascinating fairy tale The Steadfast Tin-Soldier means highlighting his art of fairy tale writing in line with the translation. Hans Christian Andersen is one of the world s best known and most translated authors. He wrote six novels, about thirty plays, more than a thousand poems, five travel books and three autobiographies. As well as being a writer, Andersen is also known as a traveller. Turkey is among the countries that he visited and his travel notes have taken part in his travelogue A Poet s Bazaar (1842). This book has also been translated from Danish into Turkish by Banu Gürsalar-Syvertsen with the title Istanbul da İki İskandinav Seyyah (1993). (Two Scandinavian Travellers in Istanbul). Andersen s fame comes from his fairy tales. He wrote more than one hundred and fifty fairy tales and stories, and they have been translated into over one hundred and twenty languages. Among these, the fairy tales such as The Little Mermaid, The Nightingale, The Little Ugly Duckling, The Princess and The Pea, The Snow Queen, The Tinder-Box are the most well-known ones. Hence, he deserves the title the king of fairy tales and his fairy tales are part of world s children s literature. Andersen ( ) was born into a poor family. His father was a literate shoemaker who believed he was of aristocratic origin and his mother was a washerwoman. Although she was uneducated and superstitious, she introduced her son to the world of folklore. In comparison to the mother, the father s influence was greater on Andersen. The father loved literature and took Andersen to the theatre and read to him from Holberg s plays. At home Andersen arranged puppet theatre shows for the